--- Tio estas nemeritita honoro por mi, --- decideme diris mi. --- La unua kavaliro de la ordeno estis generalo-admiralo grafo Golovin, unu el la unuaj --- caro Petro... --- mi permesis al mi iomete rideti. --- Cxiuj miaj antauxaj, kaj ecx estontaj meritoj estas apenaux kompareblaj kun agoj de Petro la Granda.
--- Kiu scias, --- jxetis la imperiestro. --- Sed mi atendos subskribi la ordonon gxis fino de tiu cxi enketo. --- Li afekte prokrastis. --- Por ne foratentigi vin per ceremonio de dekoraciado... Kaj nun --- Dio estu kun vi, princo. Iru.
3
Estis cxirkaux la tria, kiam mi eniris mian kabineton. Laco jam montris sin, kaj turnigxis la kapo --- preskaux sendorma gaja antauxa nokto, Gxvari kaj Saguramo, Iraklo kaj Stanjo, kindzmaraulo kaj ahxasxeno; kaj poste, spasmimpete, kvazaux iu per kozaka sabro hakis buntan teatran dekoracion, denove MSxS kaj tiu stranga auxdienco... Kiom da cxio lokigxis en unu tagnokto!
Sed mi dankis la sorton, ke tiun aferon ricevis mi.
En gxi estis io stranga.
Mi boligis iomete da akvo, faris densegan kafon, metinte en la tason pro malbona humoro tutajn kvar kulerojn. Dum la bolanta densa likvajxo estis malvarmigxanta gxis tiu stato, ke eblus trinki, ne bruligxante, mi malgraux cxio elfumis ankoraux unu cigaredon. Trinkacxante, mi obtuze kontemplis, kiel rampas en aero, serpentumante, diafane-grizaj rubandoj. Mia vestajxo jam sekigxis, pro la kafo mi finfine varmigxis tute.
Vata silento sxvelis en la kabineto. Ecx la pluvo cxesis kaj el la placo, de la fenestro, ne auxdigxis ecx sono.
Stanjo, versxajne, jam dormas. Se nur sxi ne suferas, kompatinda, pro sendormeco denove. Tamen, apenaux, ja sxi hodiaux tiel lacigxis. Min oni kvazaux denove jxetis en bolajxon: antaux la elturmentitaj, trosekigxintaj okuloj subite blindige ekflamis pli reale, ol la realo mem: en miela lumo de suda vespero sxi movas la fingron laux la cxerizaj, iomete sxvelintaj lipoj: cxu vi deziras cxi tien? La telegramo jam kusxis en la cxifrilo --- sed mi pensis, ke estas tuta nokto antauxe. Jen gxi, tiu nokto. Verda tempo sur ekraneto de surtabla elektronika horlogxo egalmezure transflugadis de unu cifero al alia. La tria kaj dek du.
Kaj Liza dormas, certe.
Aux mi nenion komprenas, kaj sxi, jam delonge kompreninte cxion, solece kusxas sen dormo kaj pense vidas min tie, en cipresa paradizo, brakumanta ne sxin?
Mi ecx timas telefoni matene.
Jen gxi, mia cipresa paradizo. Ne deteninte min, mi forte batis per la manplatoj la tablon. La sono estis nenature lauxta.
Kaj Pauxlinjo, sendube, dormegas. Se nur ne enrampis sub litkovrilon kun lampo kaj libro, se nur ne malutilas denove al la okuloj, fiulino. Kiomfoje mi kaj Liza kaptis sxin je tio, klarigis, admonis --- ne, cxio vanas.
Mi subite komprenis, ke mi jam sopiras pri ili. Cxu mi veturu hejmen tuj? Cxi tie estas proksime. Eble, ili gxojos.
Ja tutegale gxis la mateno labori ne eblas.
Ne eblas. Ne eblas, ke komunisto igxis murdinto. Mi ne kredas. Cxi tie estas io stranga.
Prove mi premis per la fingroj butonojn de interna komunikilo. Kaj, tute kontraux cxiaj atendoj, rauxketa vocxo de Kurakin tuj respondis:
--- Mi auxskultas.
--- Teodoro Vikenticx, kara! Mi neniel atendis trovi vin nun cxi tie...
--- Aleksandro Lvovicx! Kiel do ne atendis, cxu Lamsdorf ne diris al vi? Li ja kategorie malpermesis al mi foriri, jam fine de la tago telefonis kaj diris, ke vi estos tre baldaux, kaj ke mi nepre estos necesa al vi. Dormu, diris, se estos tre necese, cxe la tablo.
--- Kaj cxu vi dormis?
--- Jxus dormetis dum horo, --- li tuse purigis la gorgxon.
--- Bonege. Venu al mi.
Post minuto mia anstatauxanto jam eniris en la kabineton; la vizagxo estis vigla, kvazaux li ne dormis jxus, kurbigxinte en oficeja braksegxo --- kiu diris, ke servuto estas abolita?
La uniformo estis kvazaux jxus el sub gladilo, estis agrable rigardi. Ne tiel, kiel cxe mi. Kurakin eniris kaj, ne deteninte sin, familiare ekridis.
--- Jes, eltiris vin oni, evidente, el klimato multe pli bona, ol la nia.
--- Tamen tiel por cxiuj estas tuj videble, kiel mi hastis. Ni kune enketos la katastrofon de «Carido», mi gratulas vin.
--- Do, vi prenis la aferon, Volfovicx diris, ke tio estis ankoraux ne decidita.
--- Jam decidita. Ja eksidu, Teodoro Vikenticx, vi lacigxos stari. Des pli en tia tempo. Cxu vi parolis kun la sxtatsekureca sekcio de Lodejnoe Pole?
--- Plurfoje.
--- Cxu ili finis kolektadon de fragmentoj?
--- En momento de la lasta interparolo --- tio estis je la dudek unua kaj nul du...
Gxuste kiam mi kaj Stanjo, intermurmurante, estis mallevigxantaj en la salonon.
--- ...ne finis. Estas tro multe da malgrandaj fragmentoj, la grundon foje necesas lauxlitere kribri. Kaj tie ankoraux estas riveretoj, marcxoj...
--- Bone. Tio estas, malbone, certe, sed pli vaste ol pantalono ne eblas pasxi. Morgaux matene necesas komunikigxi kun iu el projektestroj kaj ekscii takte: cxu ne povus, diablo prenu, la motoro mem doni tian efekton. Nu, almenaux unu sxanco el miliono --- eble io subite forbrulis tie, trovarmigxis, malkontaktigxis...
--- Lamsdorf jam komunikigxis. Profesoro Efraimson el la katedro de gravitmehxaniko jxuris, ke tio estas absolute ekskludenda.
--- Sciencistaj kapoj estas sagxaj, Teodoro Vikenticx, sed kvadrataj. Cxi tie necesas praktikulo. Ho! Mi mem komunikigxos kun la Kramatora gravitmotora, tie oni min devas memori, ni konversacios neoficiale. Plue. Necesas sendi unu aux du niajn ekspertojn por skrupula esploro de la fragmentoj. Ili trovu restajxojn de la mino. Kies mino? Kia? Kiel konstruita? Se ili tiujn restajxojn tute ne trovos, ili almenaux kalkulu, kian karakteron havis la eksplodo, kian forton... Kaj --- urgxe! Kaj cxiujn fragmentojn --- al ni, cxi tien. Kun ili ni umados, mi pensas, ne unu kaj ne du fojojn.
--- Komprenite.
--- Morgaux mi elflugos al Tjuratamo. Tie oni ion interesan jam trovis, mi tiel komprenis Lamsdorf-on, sed cxio cxi estas «difektita telefono».
--- Kiun vi volus preni?
Mi silentis iom.
--- Tute mi stultigxis en la sudo. Jungas cxaron antaux cxevalo. Ni skizu rondon de personoj, partoprenontaj en la afero. Kaj krom ili jam estu neniu. Havu ni, ni diru, kvar grupojn. Vi estas mia anstatauxanto, kaj plu estos tiu; mi kaj vi membros neniun grupon. Gxenerala gvidado, tiel ni diru. Grupo «Az»: ekspertoj, cerba centro. Fakulo pri gravitmehxaniko, fakulo pri eksplodaj aparatoj kaj... jen kio ankoraux. Fakulo pri sxangxitaj statoj de psihxo.
La brovoj de Kurakin iomete tremeris.
--- Kio estas tio?
--- Verdire, mi mem ne tre bone scias. Sercxu inter kuracistoj-narkologoj, eble... Iu, kiu komprenas pri afekciaj agoj, pri hipnoprogramado, jen! Tio estas ecx pli bona.
--- Komprenite, --- kun dubo diris Kurakin.
--- Tri homoj. Grupo «Buki» --- ni diru, ankaux tri homoj. Ilia sorto estu fosi en arkivoj, sliparoj, forblovi, kiam necesos, polvon de pasintaj jaroj. Grupo «Vedi» --- ordinaraj detektivoj. Nu, ne ordinaraj, certe, sed pli bonaj. Mi pensas, ke por ni oni arangxos «liberan vojon», donos cxiujn, kiujn ni petos. Kvar homoj. Kaj grupo «Dobro» --- ni diru, ses homoj. Nia gardo. Kaj sur iliajn sxultrojn falos, okaze de bezono, perforta interagado kun kontrauxulo.
Mi intence preterlasis la kvaran literon de la alfabeto. En similaj okazoj mi cxiam agis tiel. La nomo mem rememorigu al niaj batalistoj pri la celo, pri la senco de ilia agado. Ja scias mi --- kun pistolo en la manoj, sub kugloj, estas tre facile fali en sensencan malamegon. Estis precedencoj.
--- Prilaboru la liston lauxnome, Teodoro Vikenticx. Kaj mi rigardos. Cxu horo al vi suficxos?
--- Mi provos.
--- Provu. Mi estos cxi tie.
--- Permesu foriri.
--- Jes, certe. Nun ne estas tempo por formalajxoj.
La pordo malfermigxis post li, kaj denove kvazaux oni sxovis en cxiun orelon po tuta bulo da vato. La okuloj brulis. Kaj komencis dolori la kapo --- io pulsis cxu en la nuko, cxu en la verto. Plej versxajne, en ambaux. Malantaux la fenestroj ne heligxis, kvankam jam proksimigxis la kvara horo. Kiel ofte okazas, anstataux blankaj noktoj la naturo donis al ni nigrajn nubojn.
Mi jam tre deziris telefoni al Liza. Kaj al Stanjo. Al ambaux. Simple ekscii, kiel ili fartas. Ne, eble, unue al Stanjo. Pri sxi mi maltrankvilis pli, sxi povus malvarmumi en la flughaveno.
Kion mi tiam diracxis al la caro, pri malfacilajxoj, kiujn suferas matematikistoj dum solvado de taskoj pri pluraj korpoj? Jen vere. Pluraj korpoj.
Ne, je tiu horo telefoni hejmen --- cxu en tiun, cxu en la alian --- estas nepenseble. Kaj mi telefonis al la sekcio de Lodejnoe Pole --- ja tie sendube iu ne dormas.
Tie oni vere ne dormis, ecx pli, estis atendantaj telefonvokon el la cxefurbo. Kolektado de fragmentoj de la katastrofo estis cxesigita je la dudek tria kaj kvardek sep. Tion, kion oni ne trovis, jam trovos neniu, eble nur hazarde --- pluvas, la grundo malsekigxis, marcxoj sxvelis. Cxio, kion oni sukcesis trovi, kun maksimuma gardemo estas stokita sub tegmento, en la akceptejo de la sekcio kaj sur la sxtuparo. La Lodejno-Pole-anoj mem ecx ne penis iel analizi la trovajxojn, timante ion preterlasi aux neintence sxangxi. Mi aprobis kaj diris, ke ne pli poste ol tagmezo venos la ekspertoj.
Jes, mi preskaux forgesis. Tio estas --- tute forgesis: komence pensis, sed poste forgesis en vanto --- kaj estas kompreneble, kial. Pri laborkapablo de tiu cxi versio mi ne kredis. Sed por purigi la konsciencon mi decidis ellabori gxin gxis la fino. Kiu scias...
Mi telefonis al la cxifra fako --- tie oni dejxoras tutan tagnokton, ne tiel, kiel hejme.
Tamen, la hejmo havas aliajn avantagxojn.
--- Trubeckoj parolas.
Tie oni jam sciis, kion tio signifas.
--- Al Vasxingtona atasxeo Karavajcxuk. «Strikte sekrete. Urgxe. Penu, kiel per oficialaj kanaloj, tiel per aliaj atingeblaj al vi rimedoj ekscii, cxu ne okazis iam, speciale lastatempe, penoj de diversioj aux terorismaj agoj en sfero de Nordamerika parto de la projekto "Ares-97". Cxu ne havas FBI informojn pri preparataj nun aux preventitaj antauxe similspecaj agoj. La motivo ne estas kamuflata: MSxS de Rusio lige kun la katastrofo de gravitavio "Carido" prilaboras version, laux kiu iuj fortoj rezistas al realigo de la tuta projekto. Centro». Senprokraste cxifru kaj sendu.
Ankaux tio dume estas finita.
Kial do mi havas tian strangan senton pri la afero? Blinda konvinkiteco pri tio, ke kunbatalanto ne kapablas je krimo --- tio estas, certe, liriko; kvankam ankaux gxin ne indas neglekti, sed opinii, ke homo, iam votinta «per cxiu sia penso kaj ago laux fortoj kaj scioj strebi al plia gloro de la homa gento», povas murdi, nurnure frenezigxinte --- tio estas tro. Sed estis ankoraux io... Kiel diris la caro? «Strangajxoj estis rimarkitaj en lia konduto antaux nelonge de la katastrofo». Jen. Kiaj strangajxoj? Kial Lamsdorf nenion diris? Ah, stulte, estas bone, ke li nenion diris, necesas flugi kaj esplori memstare. Ankoraux kvar horojn necesas atendi. Ekzistas nenio pli malbona, ol atendado. Kaj kio estas la plej ofenda kaj peza: nun mankas okupigxo, kaj kiam venos la mateno, mi devos dissxirigxi: kaj Liza, kaj Stanjo, kaj Tjuratamo, kaj Lodejnoe Pole...
La pordo malfermigxis, kaj enkuris, svingante paperan folieton, gxoja Kurakin.
--- Estas tia fakulo! --- kriis li, grandpasxe irante al la tablo. Li eksidis, jxetis la kruron sur la kruron, kaj sendis al mi laux la tablo la folion kun vicoj de nomoj. --- Estas ecx strange, ke ni ne tuj komprenis. Pro sendormeco, ne alie. Mi komence ecx ofendigxis --- jen neplenumebla ordono, pensis. Iru nesciate kien. Sed ja kompo cxion memoras. Voldemaro Kruus, cxu vi memoras? Li malblokis memoron al amneziuloj, kiuj estis en la afero «Zombioj».
Certe mi memoris. Vere estas strange, ke ni ne rememoris tuj. Ankoraux ne eniris laboran regximon. Kruus estas brila psihxologo.
--- Estas alia afero, --- Kurakin sxangxis la tonon, --- mi ne komprenas, por kio tio al vi necesas... en tiu cxi okazo. Jen la listo, rigardu.
--- Mi jam rigardas, --- respondis mi, legante la nomojn. --- Jes, «Az» --- bonege... a ha...
Kurakin evidente estis kontenta pri si. Li sukcesis je kvaronhoro antaux la tempolimo.
--- «Buki» --- mi konsentas. Brave, Teodoro Vikenticx.
Li floris. De dormema sxveleco de liaj vangoj, kiun mi rimarkis antaux horo, ne restis ecx spuro.
--- «Vedi» --- mi konsentas. Bonegaj knaboj. «Dobro»... stop'. Cxu Tarasov?!
--- Kaj kio? --- konfuzigxis Kurakin. Mi levis la vizagxon de la listo. Nur tiaj eraroj al ni ne suficxis en la komenco mem. Mi treege ne deziris mallauxdi tiun, kiun antaux minuto mi lauxmerite lauxdis, sed...
--- Li ja estas budhisto!
La majoro silentis, svingante okulharojn. Sxajne, li ankoraux ne komprenis.
--- Kiu donis al vi rajton, majoro Kurakin, meti homon en situacion, en kiu preskaux nepre li devos elekti inter devo al lia kredo kaj devo al la afero kaj kamaradoj? Cxu vi ne komprenas, kian psihxan trauxmon tio povas kauxzi?
Kurakin sub miaj okuloj estis rugxigxanta, kiel kuirata kankro.
--- Mi ecx ne parolas pri interesoj de la afero. Tarasov estas bonega detektivo, sen disputoj, sed okaze de pafa kontakto kun ebla kontrauxulo li tute povas fusxi.
Ecx la frunto de la kompatindulo sxvitigxis. Kaj la okuloj tuj estingigxis kaj igxis, kiel de morta fisxo.
--- Mi kulpas, sinjoro kolonelo, --- senespere diris li.
--- Tiaj bagateloj povas multe kosti. Sed li estas bona kandidato, ni movu lin al «Vedi». Kaj anstataux li ni metu, ekzemple, Vencxjon Libkin. Mi lin memoras laux Tarbagatajo. Li estas bonega batalanto.
--- Li ferias, --- mallauxte diris Kurakin.
Mi levetis mian sekigxintan tropikan jakon kaj svingis gxiajn manikojn, kiel flugilojn.
--- Verdire ankaux mi ferias... Nu, ne gravas. Estu iu alia, rigardu vi mem. Vencxjo ja lacigxis.
Mi residigxis, apogis la zumantan kapon per ambaux pugnoj kaj eklegis plu.
La liston finis Ramilo Rahxcxiev, kaj mi denove ridetis. Aux per tio la majoro volis plezurigi min, aux la knabo jam hieraux, auxdinte, ke la aferon oni donas al mi, anticipe petis, ke oni direktu lin al mi. Li penis cxie esti proksima al mi, kaj, sincere dirante, mi mem havis al la juna krimea tataro ion similan al patraj sentoj. Kun la patro de Ramilo, fama oceanologo Fazilo Rahxcxiev, mi konatigxis antaux ok jaroj; la cirkonstancoj de la konatigxo ne tre helpis al amikeco, iu el sxipanaro de sciencesplora marsxipo «Vitjazj», uzante tion, ke scienco ne havas limojn kaj la sxipo vizitas diversajn havenojn, sendis sur gxi spionajn informojn por, kiel ni rapide sukcesis trovi, Irana speciala servo --- kaj, kiam ni kaptis la malamikon cxe la vosto, li lerte kaj sukcese penis suspektigi nin pri Rahxcxiev, cxar li estis la sola islamano sur la sxipo. Sed mi ne trompigxis, kaj mi kaj Fazilo amikigxis, kaj mi igxis dezirata gasto en lia domo, en krimea vilagxeto Otuzo.
Rave kaj reve ridetante al la paperfolio, mi pendigis la kapon inter la pugnoj. Dum sinsekvaj tri someroj mi kun Liza kaj Pauxlinjo gastis cxe ili, luis ducxambran someran dometon kun verando je duonversto de la maro, en komfortega Otuza valo, apud Karadago mem. Kiel dolcxe estis veturi al kutima, rapide igxinta parenca loko --- ruligxi laux sxoseo de Simferopolo tra Karasu-bazar al Feodosio, post Uzun-Sirt turnigxi maldekstren... kaj sur cxiu vojkrucigxo trabakitaj de la suno krimeaj tataroj rekte el malfermitaj pakajxejoj de siaj auxtoj interrompante unu alian proponadas glacie malvarman kumison kaj aromajn mielajn melonojn. La maro estas mirakla, la naturo mirinde belas; sur remboateto ni navigis kun jelpanta pro ekstazo Pauxlinjo al Satana Pordego, en ora tagigxa auxreolo ni grimpis sur Karadagon, al rokoj-Regxoj, por renkonti kviete emergantan el malantaux Kiik-Altam sunan diskon, banis nin en Karadagaj golfetoj gxis langvoro... kaj, kusxiginte Pauxlinjon dormi, forkuradis kun Liza malantaux Mielan rokon, situantan je du pasxoj de la vilagxo, sed jam en sovagxa, scita stepo, kaj rekte sub steloj, odorantaj je seka absinto, junece amoris nin. Kaj matene Pauxlino-dikulino, arogantulino --- tiutempe sxi vere estis, mole dirante, diketa, kvankam nun sxi longigxis, kiel vimeno --- sxteliris al la mastra domo por subrigardi, kiel la fama oceanologo, sterninte sub la genuojn tapisxeton kaj turnigxinte per la vizagxo al sud-oriento, cxirkauxglatigante la mallargxan barbon, ion sensone parolas kaj de tempo al tempo klinas sin; kaj, reveninte, sxi montris terurajn okulojn kaj per tondrelauxta flustro rakontis: «Kaj poste li faras, cxu vi scias kiel? Li faras jen kiel! Kaj poste jen tiel per la frunto --- bum! Tute ne kiel ni! Kaj per la lipoj cxiam bu-bu-bu! bu-bu-bu! Tiel bele! Pacxjo, se mi jam estas baptita, cxu mi rajtas igxi islamanino?» --- «Panjon demandu». --- «Panjo?» --- «Ne rajtas» --- «Oj, kiel domagxe! Nu kial ne eblas samtempe kaj tio, kaj tio, kaj tio?!» Kaj vespere ni dum horoj sidadis cxe longa tablo de la mastra domo, sub vinberaj arkajxoj --- «iomete mangxis»; Roza Rahxcxieva rakontis pri sekretoj de tatara kuirarto, Liza --- pri tiuj de la rusa kaj balta; Fazilo rakontadis pri maroj, mi --- pri spionoj, kaj finanta lernejon, rapida kaj forta, kiel pantero, Ramilo auxskultis, pensis, kaj elektis min heroo. Kiel do li estis felicxa, kiam, fininte la superan militan lernejon, li trafis al Peterburgo, apud min.
Kaj post longa vespermangxo, kusxiginte Pauxlinjon dormi, mi kaj Liza forkuradis bani nin en luna vojeto, kaj rekte sur fama Karadaga sxtonetaro, aux ecx en akvo...
--- Sinjoro kolonelo!
Kurakin singarde tusxis min cxe la sxultro. Mi tremeris; kaj gxuste tiam mia kapo finfine falis inter la disigxintaj pugnoj.
--- Ha? Kio?
--- Sinjoro kolonelo, vekigxu!
4
--- Lizanjo, bonan matenon!
--- Sacxjo, kara! Saluton! De kie vi?
Pro faciligxo ecx miaj genuoj moligxis. Mi sidigxis sur la tablon, sentante, ke la lipoj per si mem komencas rideti. La vocxeto estis proksima, gxojigita, kvieta. Cxio estas bona.
--- Imagu, mi estas cxi tie. Sed ne por longe.
--- Cxu io okazis?
Kaj sxi ekmalkvietigxis tute parence. Ne forigxante, sed proksimigxante.
--- Ja ne, bagateloj. Mi alkuros hejmen por horo. Eble, vi ne iros al la universitato hodiaux... aux almenaux prokrastos?
Somere Liza konsultigis abiturientojn pri euxropaj lingvoj en la universitato. Dum cetera jaro sxi instruis samtie. Estas kaj bona okupigxo, kaj ioma aldona mono. Ne ekzistas superflua mono.
--- Mi penos. Mi tuj telefonos al la katedro.
Kaj faris neniun superfluan demandon, sagxulino mia.
--- Kiel estas Pauxlinjo?
--- Cxio estas bona. Sxi novan fabelon verkas! Tiujn, kiuj scipovis pensi nur pri mangxajxo, atakis giganto-mangxegulo...
--- Fajne! Ohx, bone, kial ni telefone... Mi kuras!
--- Cxu vi estas malsata?
--- Mi ne scias. Eble jes.
--- Mi tuj ordonos. Mi atendas!
Kutime mi iradis hejmen perpiede. Monumentaj lokoj, spirantaj per norde diskreta imperia digno; el cxiuj urboj, kiujn mi vidis, tian auxreolon emanas nur Peterburgo kaj Stokholmo. Tra Palaca placo, sub fenestroj de «restadejo de la rusa car'», kiel skribis iam Aleksandro Sergeicx, kaj por elekto: aux trans ponton al la Universitato kaj Belarta Akademio, aux laux kajo preter la leonoj al Sinodo, aux tra Admiraleja gxardeneto kaj Senata placo, kaj poste same trans ponton, cxi-okaze la Nikolaan. Poste, frapetinte per la mano la postamenton de meditema Kruzensxterno, iomete plu laux pompa kajo kaj dekstren, al negranda, prizorgata palaceto en Deksesa linio. Sed nun mankis tempo, kaj mi vokis auxton.
Brakuminte sxin, mi ne povis desxirigxi. Sxi estis hela, fresxa, tenera, kaj ecx anguloza ligna kruceto el sub sxia hxalateto pikis mian bruston parence. Sxi kasxis sian vizagxon sur mia brusto kaj staris trankvile; kaj pensis, versxajne, pri kompatindaj abiturientoj, kiuj venos je difinita horo kaj kun incito ekscios, ke la leciono estas movita al tagmezo. Mi auxdis, kiel batas sxia koro, kaj mem perdis spiron. Glitis per la mano laux sxia fleksebla dorso, poste pli malsupre, alpremante sxian korpon al la mia. La ekscitigxo de tiu sovagxa tagnokto montrigxis en cxio; Liza, obeeme alpremigxinte per la femuroj, iom klinigxis malantauxen, levis la rozkolorigxintan vizagxon, rigardante en miajn okulojn, kaj kun petoleme afektita mirego demandis:
--- Oj, kio tie estas tia akra?
Pro la frumatena bruo el la pordo de la koridoreto, kondukanta en la infancxambron, eltirigxis Pauxlinjo, kaj, dum momento kompreninte la situacion, kun jelpo ruligxis laux la sxtuparo al ni. Baldaux sxi la panjon atingos per alto. Sxi vaste dismetis maldikajn braketojn kaj kaptis en brakumon nin ambaux. Sxi ekde frua infaneco tre sxatis, kiel ni brakumas nin, kaj cxiam strebis aligxi. Ecx foje sxi mem komencis gvidi: «Nu, kial vi sidas kiel gefratoj? Ek, brakumu vin! Kisu!» Kaj kiam ni, ridetante, kuntusxis niajn lipojn, sxi ravite kaj rabe ekjelpis, saltis sur niajn genuojn, per unu brako brakumis je la kolo min, per la alia --- la panjon, kaj sxovis sian vizagxeton al ni, por kisigxi triope.
--- Pacxjo alveturis! Patreto! Nia amata! Kaj mi ne sukcesis verki la fabelon! Kaj cxu vi jam ripozis?
--- Jes, Pauxlinjo, --- respondis mi. --- Mi jam ripozis.
--- Bonege, panjo, cxu? Kiel rapide.
--- Cxu necesas longe, se oni scipovas, --- diris Liza. Sxi havis felicxan vizagxon. Sxi levigxis sur la piedpintoj kaj kisis mian nerazitan mentonon.
5
Zumo. Zumo. Zumo. Ankoraux zumo. Cxu sxi sukcesis ien foriri? Malklara nebulo de centoj da obtuzigitaj interparoloj kaj centoj da skrapantaj pasxoj pendis en grandega halo, de tempo al tempo gxin trapenetris sibla vocxo de lauxtparoliloj, anoncantaj flugojn. Senemocia doktoro Kruus, tenante en longa mano diskretan valizeton, staris iom malproksime, kaj ofte rigardis la horlogxon. Ne, gxis la ensxipigxo restis ankoraux ok minutoj. Klimov kaj Grigorovicx el grupo «Vedi», pasie gestante, ion pruvadis unu al la alia, sidante rekte sur sxtuparo, kondukanta al la dua etagxo.
Klako.
--- Stanjo, ha lo! Bonan matenon!
--- Sacxjo! --- la vocxo estis turmentita, malsana. --- Ho dio, nu ne eblas ja tiel! Mi tutan nokton ne dormis, atendis, kiam vi telefonos...
Jen al vi.
--- Kaj mi, male, timis veki vin, pensis, ke vi ripozas.
--- Jes, ja, ripozis, kredu min. Ecx al malamiko mi tion ne dezirus. Kie vi estas?
--- En flughaveno. Ni nun forflugas por aferoj.
--- Cxu por longe?
--- Precize mi ne scias. Por kelkaj tagoj, ne pli.
--- Cxu vi sukcesis dormi?
--- Jes, certe.
--- Cxu hejmen vi alkuris? --- la demandoj estas zorgemaj, sed la tono estis fremda. «La devon mi plenumas... De l' koro mi forflugas...» Eble, sxi jam plenumas devon? Kun tia tono eblas respondi nur, ke cxio estas en ordo.
--- Cxio estas en ordo. Alkuris, certe.
--- Cxu oni vin mangxigis? Cxu vi alivestigxis en sekan vestajxon?
--- Cxio, cxio estas en ordo. Kiel estas vi?
--- Bagateloj.
Tio povus signifi kaj ke la humida vetero denove atakis sxiajn bronkojn. Kaj ke iu gazeto denove prokrastas pagon, kaj hejme mankas mono. Kaj kion ajn. Tre plursignifa estas vorto «bagateloj», kiam oni prononcas gxin tiel. Sed pridemandi sxin pri detaloj estas senutile --- sxi neniuokaze diros. Restas nur senforte divenadi gxis zumado sub la kranio, aux svingi per la mano, tutegale mi nun per nenio povas helpi. Sed se tiel svingi unu fojon, duan fojon, trian --- kaj jen proksima homo igxas fremda. Kaj se divenadi unu fojon, duan, trian --- eblas frenezigxi. Vasta elekteblo.
--- Stanjo, kiam mi revenos, mi tuj telefonos.
--- Telefonu.
--- Sciu, mi treege deziris alkuri al vi gxuste meze de la nokto...
--- Kial do vi ne alkuris?
Mi glutis aeron.
--- Stanjo, sed vi tiel foriris en la haveno...
--- Ordinare mi foriris, per la piedoj. Sacxjo, versxajne vi jam devas iri, --- sxi kvazaux vidis el sia Kamennoostrovskij, ke Kruus denove rigardis la horlogxon, kaj, takte ne rigardante al mia flanko, faris signon al la detektivoj; tiuj levigxis, Klimov metis sur la sxultron rimenon de bunta junulara sako kun pentritaj sur sxvelinta flanko palmoj kaj knabinoj en bankostumoj, Grigorovicx, movinte la sxultrojn, pli oportune lokis sur la dorso eksmodan dorsosakon. Konspirantoj.
Mi ne sciis, kion diri. Pro senhelpeco aperis larmoj.
--- Gardu vin, Sacxjo, mi petegas, --- obtuze diris Stanjo kaj surmetis la parolilon.
Rusia parlamento.
Generalo Petro Alekseevicx Palen partoprenis murdon de caro Pauxlo I la 11-an de marto 1801.
Dmitrij Vladimirovicx Karakozov (1840--1866), rusia revoluciulo, kiu malsukcese atencis Aleksandron II la 4-an de aprilo 1866. Estis pendumita.
Pauxlo Ivanovicx Pestel (1793--1826) estis unu el gvidantoj de t.n. «decembristoj» --- nobeloj, kiuj faris kontrauxcaran ribelon decembre de 1825, uzinte kiel pretekston la morton de antauxa caro Aleksandro Pavlovicx kaj surtronigxon de Nikolao Pavlovicx; la ribelo estis sufokita de Nikolao Pavlovicx, kaj ties gvidantoj estis pendumitaj (inklude Pestel-on) aux ekzilitaj en Siberion.
Aleksandro I (1777--1825), rusa imperiestro (1801--1825).
Nikolao I (1796--1855), rusa imperiestro (1825--1855), frato de Aleksandro I.
Afabla alparolo al caro aux regxo.
La vorton «Dio» prononcas kun majusklo veraj kredantoj, kaj kun minusklo --- tiuj, por kiuj tio estas nur kutima parolturno. (Rim. de la auxtoro)
Rusa proverbo, signifanta malgxustan konsekvencon de agoj.
Arkaika rusa nomo de «A», unua litero de la cirila alfabeto.
Arkaika rusa nomo de «B», dua litero de la cirila alfabeto.
Arkaika rusa nomo de «V», tria litero de la cirila alfabeto.
«Dobro» ---
Arkaika rusa nomo de «D», kvina litero de la cirila alfabeto; krome, la vorto en la rusa signifas «bono».
Slanga vorto por komputilo.
Krimea monto.
Aleksandro Sergeicx Pusxkin (1799--1837) --- la granda rusa poeto.
Famaj skulptajxoj en Peterburgo.
Monumento de fama rusia admiralo Ivano Fjodorovicx Kruzensxtern (1770--1846), sciencisto kaj maresploristo.
En Peterburgo domoj estas numerataj ne laux stratoj, sed laux «linioj»; linio estas unu flanko de strato.
Varmego.
Onde tremas la horizonto. La stepo ankoraux ne estas forbruligita, ankoraux ne igxis morte-bruna kaj polvoza, sed jam estas tusxita de malmola flaveco. Ardas helblua antauxvespera cxielo; mankas nubetoj sur gxi, nur malhela punkteto de akcipitro fluas tra zenito.
De Kaspia maro cxi tien, de cxi tie al Altajo, tra Altajo en Mongolion kaj pluen, pluen, finigxante nur kun la kontinento, etendigxas tiu cxi admirinda, ne havanta egalajn al si, dissternita kaj presita per miljara suna inundo herba oceano.
La granda stepo. Grandioza kaldrono, bolinta dudek jarcentojn. Kiomfoje gxi elversxis ondojn, bruligantajn la lok-sidan mondon! Granda kulturo; ne tiom, eble, laux siaj finaj atingoj --- kvankam cxu ni, sxtopigxintaj en pezajn klifojn de senmovaj domoj, jugxu pri tio --- kiom laux originaleco kaj dauxro de tiu originaleco.
Venas huna car' Atilo...
Ie cxi tie --- nu, eble, iomete pli sude --- trapasis iam tiuj, kiuj, komence inundinte duonon de Rusujo per sango, poste elteninte ondon de responda ekspansio, delonge igxis kun tiu Rusujo kvazaux du flankoj de unu medalo; altvalora medalo, per kiu avara je premioj historio dekoracias tiujn, kiuj sukcesis elvivi kaj kunvivigxi.
Sankta tero.
Kvazaux meditante deirinte for de la ceteraj kaj kaptinte momenton, kiam oni ne rigardis al mi, mi surgenuigxis kaj rapide kisis tiun sekan kaj firman, kiel arbo, teron. Levigxis. De la hangaroj jam rapidis, saltetante sur nevideblaj de cxi tie malglatajxoj, malfermita jxipo; jam videblis estro de la Tjuratama sekcio de sxtatsekureco kolonelo Bolsohxojev, staranta en la auxto apud sxoforo kaj videble saltetanta kune kun la jxipo. Per unu mano li krocxigxis al la ventosxirmilo, per la alia tenis kaskedon cxe viziero.
Mi malrapide ekiris renkonte al li. La jxipo eksaltis kaj, skuigxinte per la tuta korpo, haltis senmove; Bolsohxojev, kun anticipe etendita mano, elsaltis sur teron. Ni manpremis.
--- Saluton, Jahxonto Aldabergenovicx.
--- Saluton, Aleksandro Lvovicx, bonvenon, --- li tusxis la kaskedon, antauxe, versxajne, surmetitan tro strecxe, por gxin ne forblovu vento. --- Jes, Ibrajo vin tre precize alterigis. Gxuste el tiu cxi loko estis elfluganta «Carido». Gxis la hangaroj estas tricent dudek metroj. La tirauxton, kiu elrulis la gravitavion el la stacio sur la kampon, stiris Usmano Gxumbajev. Kaj laux liaj propraj vortoj, kaj laux cxiuj atestoj --- al la aparato li ne proksimigxis. Li kondukis la tirauxton el la garagxo --- jen niaj garagxoj, maldekstre --- ne elirante el la kajuto; atendis, gxis oni alkrocxos; elkondukis sur la kampon, atendis, gxis oni malkrocxos, same ne elirante el la kajuto, kaj kun tehxnikisto Kislenko revenis al la garagxo.
Dum la konversacio ni nerimarkite aliris la avieton, veturigintan nin el Vernyj. Mi prezentis al Bolsohxojev miajn homojn, kasxigxintajn de suno en ombro de negranda, duone vitrizita stacidomo.
--- Cxu mi ankoraux necesas, Jahxonto Aldabergenovicx? --- demandis la juna piloto, elsxovigxinte el la kajuto. Bolsohxojev demande rigardis min. Mi geste resendis la demandon al li.
--- Tjuratamo estas jen, je tri verstoj, --- diris Bolsohxojev, svinginte la manon al masivo de negxeblankaj plurlogxejaj domoj, etendigxinta al norda horizonto kaj degelanta en suna vualo. --- Tie, --- la kolonelo montris per la fingro al sud-okcidento, --- estas startaj kapsuloj, tio estas pli fore, je cxirkaux dek sep verstoj. Sed, kiel mi komprenas, al ni ne necesas tien iri?
--- Dume ne necesas.
--- Tiuokaze, flugu, kara, --- diris Bolsohxojev al la piloto. Tiu kapjesis, adiauxe movis la manplaton, kaj entiris la kapon en la kajuton. Parabolaj riceviloj sur kresto de la avieto ekmovigxis, vivigxante, direktis sin en unu punkton, kaj la avieto senbrue ekflugis supren. Cxiam pli rapide... jen blindige trembrilis respegulo de suno, reflektita de iu el vitroj de la kajuto, jen gxi igxis malhela punkto, kiel la akcipitro --- kaj malaperis.
--- Rakontu plu, Jahxonto Aldabergenovicx, --- petis mi.
--- Stecxjo Cxerevicxnij dum la tuta mateno umadis en najbara al «Carido» nesto, --- kapjesinte, dauxrigis Bolsohxojev. --- Unu nia sercxavio, «Pomo», antaux tri tagoj revenis post gxenerala riparo, kaj Stecxjo estas tia pedanto... Iu sensilo malbone funkciis, ne kontaktis, sxajne, kaj li estis esploranta la skemon. Gxis «Carido» al li estis suficxe fari nur unu pasxon. Sed en la hangaro ja cxiam estas homoj. Aliaj tehxnikistoj, kaj krome gardisto, starigita cxe «Carido» post la tehxnika kontrolo, jxuras, ke Cxerevicxnij el la motora sekcio de «Pomo» ne eliris. Post forflugo de la grandprinco li tie ankoraux umadis dum cxirkaux kvar horoj, ecx malfruis por tagmangxo. Fine, la gardisto mem, Vardvano Nuriev. Dudek jaroj da senriprocxa servado. En depozicioj de atestantoj estas, certe, truoj je unu aux du minutoj, sed gxenerale cxio montras, ke proksime al la gravitavio li ne aliris. Kaj krome: duonhoron antaux surpostenigxo, li venis al la laborejo, tra paskontrolo venis, kun tute malplenaj manoj.
--- La eksplodaparaton al li povus transdoni, ekzemple, tiu Cxerevicxnij. Gxi povus esti anticipe kasxita, ni diru, ie en «Pomo». Suficxas nur duonminuto...
--- Jes, tiel ankaux povus esti. Versioj estas pluraj, sed la plej probabla sxajnas alia. Tamen, se vi permesos, Aleksandro Lvovicx, unue mi volus fari al vi demandon.
--- Je dio, Jahxonto Aldabergenovicx, bonvolu.
--- Cxu la fakto de minado de «Carido» estas absolute pruvita? --- Bolsohxojev per vocxo substrekis la vorton «absolute». --- Cxu ne estos tiel, ke ni vane...
--- Sed kial vi demandis, Jahxonto Aldabergenovicx? Cxu vi havas iujn dubojn?
--- Nu, kiel diri... --- gxenite balbutis la kolonelo, kaj subite, decidinte, diris: --- Ne nur dubojn, sed mi simple ne povas imagi!
Kruus kompreneme kunpremis la lipojn, kaj forturnis rigardon, bedauxre balancante la kapon. Klimov nazgruntis, turmentante per flavaj dentoj malmultekostan cigaredeton, havantan malbonsignan aspekton. Grigorovicx, kovrante sin de la suno per la manplato, observis la akcipitron, dronantan en blanka cxielbluo.
--- Jen ni parolas nun kvazaux pri io suficxe ordinara, afero kiel multaj... sed mi sentas min kiel en deliro, kiel en kosxmara songxo! Jen tiel, simple, murdi kvin homojn --- kaj ecx pli, Aleksandron Petrovicx-on! Ja lin cxiuj amis cxi tie... Eble, tamen estis malfelicxa akcidento?
--- Ho ve, Jahxonto Aldabergenovicx, --- respondis mi. --- Formale tio ankoraux ne estas pruvita, sed la fizikistoj kredigas, ke la motoro neniel povis doni eksplodon. Mi matene en Kramatorskon speciale telefonis, parolis kun tri ingxenieroj de la gravitmotora uzino --- ne. Cxiuj unuvocxe: ne. Nu, kaj kio koncernas la fakton --- miaj homoj frumatene elflugis al Lodejnoe Pole, por skrupule esplori kolektitajn fragmentojn de la sxipo. De vi ni provos telefoni tien --- eble, ili jam ion trovis.
Bolsohxojev silentis iom.
--- Do, en la auxton, cxu? --- diris li malgaje. --- Cxu ni veturu al la hangaroj?
Ne hastante, ni ekiris al la jxipo. Unua komprenis Klimov:
--- Ni ne lokigxos.
--- Jes, vere, --- Bolsohxojev ecx stumblis. --- Pardonu... mi vin solan atendis, Aleksandro Petrovicx. Oni min iel malgxuste informis.
--- Ni iru perpiede cxiuj kune, --- proponis mi. --- Gxuste laux vojo vi sukcesos priskribi la situacion.
Bolsohxojev kun preteco kapjesis kaj faris al la sxoforo, atendanta en la jxipo, liberigan geston per la mano. La jxipo, mallauxte grauxletinta en atenda regximo, estrece ekgrauxlis kaj eksaltis de la loko; abrupte turnigxis, klinigxante kaj risorte saltetante, kaj ekimpetis al la garagxoj.
--- Suspektoj falas antaux cxio sur Igoron Fomicx Kislenko nur tial, ke li, diference de la menciita de mi triopo, malaperis senspure tuj post la forflugo de «Carido», --- ekparolis Bolsohxojev. --- Aliflanke, li dufoje dum lastaj minutoj antaux la starto restis kun la aparato praktike sola --- nek el la aparato, nek el la tirauxto li estis videbla. En la hangaro li sola krocxis je pruaj hokoj du trenkablojn; tiam lin, verdire, povus vidi la gardisto. La gardisto tiun operacion reale ne estis observanta, sed Kislenko pri tio ne povis scii. Preterpasanta mehxanikisto Gusxcxin vidis pretere, kiel Kislenko umas kun la dua kablo, sed ion suspektindan en liaj agoj ne rimarkis --- ni konversaciis kun Gusxcxin tre skrupule. Kaj, fine, la plej probabla momento --- malkrocxo de la trenkabloj. Tio estas du aux tri minutoj, kaj neniu estis cxirkauxe. Magnetan, ekzemple, minon alkrocxi ie cxe la pouxpo --- estas sekunda afero, se scii, kie al gxi ne minacas desxiro per aerfluo. Kislenko, spertega tehxnikisto, tian kasxitan lokon sendube povus elpensi.
Vere, estis en cxio cxi io de kosxmara songxo. En la konversacio jen kaj jen flugis vortoj: spertega tehxnikisto, senriprocxa servado, kontrolita homo, fidinda laboranto... Kaj ja alie ne povus esti --- Tjuratamo! Sed samtempe sep tute senkulpaj homoj pereis per terura morto.
Kaj kion nun sentas la grandprincino Anastasia? Belulino, sagxulino, vera amiko; mi havis okazon danci kun sxi en lasta Kristnaska balo --- kiel li kaptadis rigardon de la edzo!
Kion sentus Liza aux Stanjo, se min...
Kaj --- mi, se sxin aux sxin?
Kiel sengarda estas homa korpo! Ecx karesante, eblas fari doloron; kion do diri pri intenca malutilo. Kiel tiu dieca guteto bezonas zorgon; kiomaj blindige belaj sentoj kaj agoj pendas sur hareto, en plena sklaveco de maldikega hauxteto, de mizeraj kotaj buletoj sur vandoj de angioj, de iu sinovio, de kasxita fonto de hormonoj --- ni gardu, gardu nin reciproke, helpu kaj pardonu, zorgu, kiel malsanulojn, ja ni cxiuj malsanas je tiu karno, rompebla, kiel konko de heliko, kaj vivavida, kiel avidas sunon verda folio. Alie simple ne eblas elvivi!
--- Sed kion tio, fakte, signifas --- malaperis? --- demandis mi.
--- Malaperis --- tio estas malaperis, kaj cxio, --- suspiris Bolsohxojev. --- Baldaux post la forflugo li iris hejmen por tagmangxi, --- li logxas cxi tie relative nemalproksime, en la proksima rando de Tjuratamo; de la haltejo de buso, kiu kursas inter la flughaveno kaj la urbo, estas distanco je tri minutoj de pasxado; tial li kutime tagmangxis ne en la kantino, sed hejme... Kaj jen --- ni ricevas mesagxon el la cxefurbo. Nu, dum ni ekturnigxis, pasis horo, ne malpli. Ni sercxas tie kaj tie --- mankas Kislenko. Cxiuj estas apude, sed lin, kiel oni cxe vi en Rusio diras --- kvazaux bovino per lango forlekis. El la laborejo foriris, al la hejmo ne venis. Ni iris al la fervoja stacio, al la busa stacio, al la pasagxera flughaveno, al cxiuj kasistoj, al cxiuj postenaj policanoj montris foton --- ne, ne memoras. Certe, tio ne estas garantio --- li povus tragliti, kaj oni lin ne memorfiksis, aux li fugxis sur preterirantaj auxtoj, cxio povus esti... Sed estas strange, tamen. Kaj, jen kia ankoraux strangajxo --- li, kiel montris trasercxo, tiumatene antaux ol iri el la hejmo al la laborejo, cxiujn legitimilojn neniigis.
--- Kiel do? --- konsternigxis mi.
--- Konduklicencon li forbruligis --- oni trovis pecon de bruligita kovrilo en cindrujo, kaj nenio pli restis. Pasporton li turmentis, kvazaux frenezigxis --- desxiradis cxiun pagxon kaj bruligis, la aglon trancxis per trancxilo kaj same volis bruligi, sed la kovrilo nur rande karbigxis, gxi estas malmola... En la sama cindrujo ankoraux estas cindro, jam ne eblas kompreni, de kio.
--- Kiel do li trafis en la laborejon?
--- Nu, la paspermesilon li evidente konservis.
--- Kaj cxu vi tiun paspermesilon ne provis sercxi en la urbo? En rubo, en urnoj... kaj simple, sur iu trotuaro, sur sxtuparo?
--- Verdire, ne.
--- Se esti logika, li, tuj post la afero, devus forigi ankaux la lastan el la tiom malamegataj de li legitimiloj. Ekzemple, rekte en la buso jxetis sub segxon, kaj ecx per kalkanumo premis... aux en kanaleton cxe vojr