Mi levigxis de la divano, faris kelkajn pasxojn renkonte al Lamsdorf, kaj ni fratece brakumis. Dum kelkaj sekundoj li silente tiklis mian vangon per siaj vangoharoj, pro troa emocio facile frapante mian dorson per la manplato, poste desxovigxis.
--- Nu, mi gxojas denove vidi vin en bona sano! Mi treege gxojas! Kiel vi fartas? Cxu tute bone?
--- Tute bone, Ivano Volfovicx, tute. Pro viaj kaj Liz-aj pregxoj.
--- Ne nur, kara, ne nur...
--- Ja sendube ne nur, --- petole ensxovis Liza. Lamsdorf kun ioma miro turnis sin al sxi kaj klarigis:
--- La caro ja informigxis plurfoje... Saluton, Elizabeta Nikolavna! Pardonu la maljunulon, ke mi ne vin unue salutis. Ja mi treege maltrankvilis dum tuta tiu tempo pri via husaro!
Li klinis sin al sxi, kisis la manon.
--- Cxu vi ne deziras teon, Ivano Volfovicx?
--- Ne, pardonu, Elizabeta Nikolavna, mi jxus matenmangxis. Kaj ankaux vin min ne volas ofendi --- la sxipo foriras vespere, por vi ambaux, mi opinias, unu tagnokto ne tute suficxas inter du disigxoj, do forpreni nun de vi tiun tempon estas morta peko. Mi vizitas mallonge, pri la afero.
Ni sidigxis, kaj Liza restis stari.
--- Nu, se pri la afero, mi vin forlasos, --- diris sxi kaj ekiris al la pordo. Malfermis gxin, turnigxis, sendis ankoraux unu rideton al Lamsdorf, poste al mi. Kaj dense fermis la pordon post si.
--- Kian edzinon vi havas, Aleksandro Lvovicx! --- diris Lamsdorf. --- Oro!
--- Ja cxu mi ne scias, --- respondis mi.
--- Kaj kiel sxi beligxis, junigxis post via alveno! Tutan sekretecon rompas! Kaj ne eblas ja diri: aspektu malbone, alie cxiuj konjektos!..
--- Ne eblas, --- konfirmis mi.
Li graketis iom.
--- Ahx, kia malfelicxo... denove vi devas veturi. Kaj krom vi neniu povas. Apenaux la patriarko allasos fremdan homon al la socialismaj obskurajxoj.
--- Apenaux, --- konsentis mi. --- Eblas lin kompreni.
--- Gxuste kion ni faras, --- kapjesis Lamsdorf. Tiris la vangoharojn. --- Do, unue. Pro la vundo vi ricevos kompenson --- mil kvincent rubloj estas transigitaj al via konto en la Popola Banko...
--- Ahx, Ivano Volfovicx, pro kio tiom? Kontraux tiu mono mi povas acxeti auxton! Pli bone vi premiu la Simbirskajn kuracistojn!
--- Tio estas bona penso. Mi parolos kun la ministro... Due, --- li prenis vastan, kiel lapa folio, monujon kaj komencis, kiel prestidigitisto, elpreni el gxi paperon post papero. --- Jen bileto por la sxipo. Eknavigo je la deknauxa precize. Ni decidis vin sendi mare. Kaj por la sekreteco tio pli bonas, kaj por la sano. Du tagoj nenion decidas, kaj mara vojagxo estos por vi treege utila, ni konsultis kuracistojn.
Pli bone mi pasigus tiujn du tagojn hejme, pensis mi, sed lauxte nenion diris, por ne cxagreni Lamsdorfon. Videble, io fusxigxis en iliaj cerboj. Cxiu tago estas grava --- tial sendu kiel eble plej baldaux; sed du tagoj nenion decidas --- tial mare. Nu, la faritan ne eblas revenigi. Kaj vere, en flughavenoj kontrolo estas pli forta. Pli grandas probablo, ke oni min detektos --- se oni min observas.
--- Jen legitimiloj. Nun vi estas korespondanto de «Pravda» Cxernysxov Alekseo Nikodimovicx. Ni elektis vian gazeton, komunistan, pro tiuj rezonoj, ke dogmoj de la instruo kaj problemoj de la konfesio estas bone konataj al vi, kaj okaze de neceso vi povos konversacii pli aux malpli profesie.
--- Racie, --- diris mi.
--- Kiel vi prezentos vin al via kontaktulo en Stokholmo --- en tion ni ne enmiksigxas. Tion decidu vi, depende de tio, kiel vi interkonsentis kun la patriarko. Sed por ceteraj ni decidis maski vin tiele. Kun la redakcio ni kontaktis, ili kontentigis nian peton. Nun en ilia etatfako estas respektiva papero --- kamarado Cxernysxov A. N., eksteretata korespondanto, oficsendita de la redakcio por konatigxo kun jenaj kaj jenaj fondusoj de la arkivo de Socialisma Internacio kun celo verki serion da historiaj skizoj por rubriko «Niaj radikoj».
--- Jes, --- diris mi, --- se la versio konfirmigxos, bonegajn ni ricevos radikojn.
Lamsdorf malserenigxis.
--- Ju pli mi pensas, kara mia, des pli mi maltrankviligxas. Kiam mi legis vian raporton, miaj haroj simple starigxadis. Se vi estos prava --- kiel do ili, fiuloj, ellernis kripligi homojn! Ja sxajne pli bona estus ecx la viruso de Papazjan. La naturon ja ne eblas kulpigi, pro gxiaj terurajxoj oni ne krueligxas. Sed cxi tie... Tricent kvardek ses senkulpe murditaj homoj en la kvardek unua jaro! Tricent okdek du en la kvardek dua! Kaj tio nur en Euxropo! Tio estas iaj malhomoj!
--- Ja mi gxuste volas tiujn malhomojn... --- mi pikis la grandan fingron al brakapogilo de la fotelo kaj, alpreminte, dolcxe turnis.
--- Cxu vi pensas, ke vi sola? Gxuste en tio mi antauxvidas novan dangxeron. Ja por ili oni deziros reenkonduki la mortopunon!
Ni longe silentis, pensante, versxajne, pri samo. Kaj pure, sxajne, fizika termino «cxena reakcio», subite aperinta en mia animo, sxvelis, kiel parazito pro elsucxita sango, minacante krevi kaj malpurigi la hejmon kaj la mondon.
--- Tion ni devas ne allasi, --- diris mi. --- En ajna okazo devas.
Lamsdorf suspiris.
--- Estu pli singarda tie, --- petis li. --- Ne sxovigxu sub kuglojn sen granda neceso.
--- Pro malgranda neceso --- en necesejon, --- sxercis mi. --- Pro granda neceso --- sub kuglojn...
Lamsdorf ridis gxislarme. Sed, visxante la okulangulojn, rigardis kun maltrankvilo kaj kompato.
--- Se vi havus gardistojn, --- diris li, finridinte. --- Paron da knaboj por gardo, por ili simple iru laux via spuro kaj observu...
--- Ja ni telefone jam parolis pri tio, Ivano Volfovicx.
--- Vi estas obstina fierulo, kara mia. Cxion vi emas fari mem kaj sola, sola kaj mem...
--- Nu kiel al tio rilatas obstino? Se komencigxos io serioza, du homoj estos simple mortkondamnitoj. Por unu, interalie, estas multe pli facile kasxigxi... Tio estas unue. Kaj due kaj plej grave, mi veturas al Eriko kiel privata persono, reprezentanto de la patriarko. Se li rimarkos, ke min «pasxtas» batalistoj...
--- Jes, kara mia, jes. Racie. Mi gxuste tial obeis, --- li denove suspiris. --- Sed la koro maltrankvilas. Mi cxiam volas iel vin gardi. Do... Kion ankoraux mi devas al vi diri? A ha, jen posxa mono. Por ke vi ne klopodu pri monsxangxo --- gxi estas jam sveda, ses mil kronoj. Kaj en la Stokholma Nacia Banko estas malfermita kredito por ankoraux dudek kvin mil. La konto estas «pasvorta»...
--- Vi min simple supersxutis per mono! Por kio?
--- Por ajna okazo, kara mia, por ajna okazo. Almenaux ion. Ni estas ricxa lando, ni povas zorgi pri niaj homoj. Kiu scias, kiom longe vi tie estos. Kaj eble... subite... --- li tuj implikigxis en vortoj, ne kuragxante nomi la aferojn per siaj nomoj, --- necesos ia kuraco. Cxe ili ja cxio estas kontraux mono. Do, la konto, mi diras, estas «pasvorta». Ni longe pensis, kiun vorton preni. Kaj jen princo Iraklo telefonis --- maltrankvilis, ke pri vi tro longe mankas informoj; nu, kaj ni donis al la konto nomon «Svetichxoveli».
Mi eksentis varmon kaj kareson, kvazaux en vespera Sagurama gxardeno.
--- Dankon, --- diris mi kortusxite. --- Vi vere faris al mi agrablajxon.
--- Gxuste tion ni intencis. Informu nin pri vi lauxokaze. La milita atasxeo en Stokholmo pri la misio de korespondanto Cxernysxov estas informita... tio estas, ne pri ties celo, certe, sed pri tio, ke ekzistas iu Cxernysxov, al kiu endas lauxnecese fari cxian kunhelpon. Estas simple ligigxi kun ni tra li. Jen telefono, --- li montris al mi papereton kun numero, tenis iom antaux miaj okuloj, poste movis la grandan fingron laux la ciferoj, kaj la ciferoj malaperis. Li cxifis la papereton, turnis gxin en la manoj, kaj, ne trovinte, kien gxin meti, sxovis en sian posxon. --- Jen cxio, --- li levigxis. --- Nu, ni denove brakumu nin, Aleksandro Lvovicx.
--- Ni brakumu, --- respondis mi. 4
Kiam Lamsdorf foriris, ni denove kiel du angxeletoj eksidis sur la divanon; Liza metis la kapon sur mian sxultron, kaj dum ioma tempo ni silentis. La cxielo, suficxe pura matene, kovrigxis per senfenda griza humida kurteno, kaj en la gastocxambro cxio estis krepuska.
--- Kiom da tempo restis al vi? --- demandis Liza poste.
--- Ses horoj.
--- Cxu oni vin denove veturigos iel ruze?
--- Jes.
--- Mi tre timas pro vi.
--- Tio estas superflua.
--- Tie restis iomete da cxampano. Cxu vi deziras fintrinki?
--- Jes.
Sxi ekstaris, rapide eliris en la mangxocxambron, rapide revenis, portante en la mano preskaux plenan pokalon. Mi prenis, danke ridetis. Apenaux auxdeble siblis sxauxmo.
--- Cxu ankaux vi trinkos?
--- Ne, ne, trinku.
Mi nehaste eltrinkis. Bonguste. Tuj la vezikoj tikle batis en la nazon, mi sulkigxis. Metis la pokalon sur tapisxon apud la divano. En la stomako milde ekfloris varmo.
--- Vi povas fumi iomete...
--- Mi absolute ne deziras.
Sxi silentis. Poste diris nelauxte:
--- Estos tute senkompate, se vi ne intervidigxos.
Mi pensis pri samo. Sed mi tute ne imagis, kiel tion fari. Kaj, aldone, la kernon mem de la animo kasxe, sed persiste rongxis venena vermeto: sed cxu mi povas al sxi fidi, ho dio mia? Kvankam Becxjo, laux cxiuj liaj depozicioj, estis «revelaciigita» pli frue, ol mi ekintencis veturi al Simbirsko kaj babilis pri tio al Stanjo, sed ja ankaux la depozicioj povus esti sugestiitaj de ekstere; restis probablo de tio, ke la atenco kontraux la patriarko estis kauxzita de mia subita deziro konversacii kun li --- mizera probablo, jes, sed sxajnis, ke mi ne rajtis riski, tute neglektante gxin: tro alta estis prezo.
Tamen mi neglektis. Pli bone oni min mortpafu en Stokholmo. Vivi kun tiaj pensoj pri virino, kiun mi amas, kiu estas graveda de mi --- tio estas multe pli malbona, ol morto. Fakte, gxuste tio estas morto. Morto de la animo.
--- Vi pravas, --- respondis mi.
--- Cxu vi scias, kiel ni faru? --- vigle ekparolis sxi. --- Mi tuj telefonos al sxi kaj vokos gasti. Sxi cxi tie jam estis, do, se viaj «Barmaleoj» vere observas la domon, ili nenion suspektos. Kaj mi mem, --- sxi iomete kuntiris la sxultrojn, --- ien foriros por unu aux du horoj. Cxu tiel estas bone?
Kaj denove mian gorgxon cxirkauxpremis varmega humida ringo. Nun jam mi rigardis al sxi, kiel al ikono, admire kaj ravite, kaj pensis, ke se almenaux unu haro falos de sxia kapo, aux se sxi vere decidos foriri de mi --- fino, mi mortos.
--- Tio estas tro, Liza, --- diris mi. --- Mi ne povas... tiel vin uzi.
--- Ho Dio, kiajn stultajxojn vi diras! Cxu tio estas «uzi»? Mi simple helpas al vi, kaj por mi ne estas pli agrabla okupigxo. Kiam mi sxangxis al vi pansojn kune kun sxi --- cxu tio estis uzo? Vi suferis, kaj mi, kiel povis, vin kuracis.
--- Tiam min trafis kuglo.
Sxi suspiris, kaj poste diris penseme:
--- Sciu, ankaux tio estas por mi, kiel kuglo.
--- Ankaux vi suferas.
--- Mi suferas, cxar al vi estas malfacile, kaj vi --- cxar oni vin trafis. Cxu estas diferenco? Kaj entute, --- decideme aldonis sxi, tuj rugxigxinte, --- se mi, ekzemple, en iun enamigxus, cxu vi kondutus alie? Cxu vi, ekzekutisto, sangosucxulo, masklacxo, al mi ne helpus?
--- Mi ne scias.
--- Tamen mi scias. Mi scias vin pli bone, ol ili cxiuj, kaj ecx pli bone, ol vi mem. Kaj cxu vi scias, kial?
--- Kial?
--- Cxar mi estas tre obeema. Vi kun mi estas plej nemisformita.
Sxi atendis ankoraux sekundon, poste kuragxige ridetis kaj ekstaris. Ekiris en la mangxocxambron, al telefono.
Klak'... klak'-klak' per butonoj...
--- Stanjo? Saluton, tio estas... cxu vi rekonis? Nu, certe... Cxu? Ne povas esti! Da-ankon... Ne, ne, vere, mi ne povas, pli bone lasu al vi, vi pli bezonas. Ahx, honorario venis granda? Publikigxis la kolekto? Mi gratulas, tutkore gratulas. De Sacxjo nenio venis, sed jxus venis lia estro, diris, ke oni lin transigis por finkuracado al sanatorio, ien al Kauxkazo... Ohx, vere. Mi same sopiras. Pli bone cxi tien, ni pli rapide lin kuracus. Kiel vi mem fartas? --- sxi auxskultis, poste ekridis subite. --- Ja ne maltrankvilu tiel, tio ja estas ordinara afero. Kiam mi estis graveda je Pauxlinjo...
Mi ekstaris kaj fermis la pordon. La fratinetoj, sxajne, ekkonversaciis por longe.
Malantaux la fenestro estis pluvonta; plata, sen lumstrioj, cxiela kurteno tute sxvelis pro humido. Du siringaj arbustoj en angulo de la korto malheligxis kaj klinigxis. Sub unu, strecxite levinte la antauxan kruron, sxtonigxis Timoteo kun rabe levita supren vizagxo --- versxajne, gxi cxasobservis iun paseron sur brancxo, nevidebla de cxi tie.
Kiel mi ne deziras forveturi!
La pordo malfermigxis, kaj mi turnis sin.
--- Post kvardek minutoj sxi estos cxi tie.
Mi silente kapjesis. Mankis konvenaj vortoj.
--- Cxu vi scias, Sacxjo, --- kulpe diris sxi, --- kion mi pensis? Vi certe pli bone scias, sed se sxi venos, kaj mi baldaux foriros sola, de ekstere tio povus aspekti strange kaj... suspektinde. Vi nur ne pensu, ke mi sercxas pretekston resti kaj... --- sxi stumblis. --- Se vi vere timas iajn observantojn.
--- Tio probablas.
--- Do mi renkontos sxin kaj simple sxtopigxos ien malproksime, en la mastruman alon, ekzemple. Kaj poste, kiam vi... kiam jam eblos, vi min de tie elprenu.
Mi aliris sxin, metis la manplatojn sur sxiajn femurojn kaj iomete altiris al mi. Dum ioma tempo mi rigardis en sxiajn okulojn. Sxi ne demovis la rigardon. Nur ree rugxigxis.
--- Mi amegas vin, Liza.
Sxi ekridetis.
--- Ja mi nur tion bezonas. 5 Kiam eksonis la sonorilo, malfermi iris Liza. Mi plu sidis, kiel blato, en la rugxa gastocxambro, timante tage ecx pasxi preter fenestroj, elirantaj sur straton; dio scias, kiu povus kasxigxi, ekzemple, en subtegmenta fenestro de la kontrauxa domo kun binoklo aux, ekzemple, detektilo, subauxskultanta parolojn laux vibrado de fenestraj vitroj. Tio estas ia absurdo, baldaux mi komencos fugxi de mia propra ombro --- sed ni ne rajtas riski, se jam komencis maskigxi.
El la antauxcxambro eksonis du viglaj virinaj vocxoj, sur la sxtuparo auxdigxis pasxoj, kaj mia koro denove, kvazaux mi plu kusxis sur malsanuleja lito, ekbatis, kiel boksisto en trejnan piron; mallonga serio da batoj kaj pauxzo, ankoraux serio kaj ankoraux pauxzo... Ja mi Stanjon post tiam nek vidis, nek auxdis.
Ili eniris. Stanjo, vidinte min, sxtonigxis.
--- Vi...
--- Mi.
Jes, laux la staturo jam estis videble.
Sxi komprenis mian rigardon kaj mallevis la okulojn. Poste abrupte turnigxis al Liza:
--- Kial do vi al mi ne diris?
--- Demandu Sacxjon, --- ridetante, kuntiris la sxultrojn Liza. --- Iajn «Barmaleojn» nia edzo timas.
Sxi denove ekrigardis min.
--- Cxu denove io okazis?
--- Ne. Mi esperas, ke ankaux ne okazos.
--- Nu, vi konversaciu, --- diris Liza, --- kaj mi iros ordoni pri tagmangxo. Ja vi tagmangxos kun ni, Stanjo, cxu ne? Kaj mi mem observos, ke cxio estu sur supera nivelo. Rara gasto estas en la hejmo --- la mastro, --- ne eblas malhonorigxi. Stanjo, mi forestos longe.
Sxi eliris kaj dense fermis la pordon.
--- Vi estas simple ideala paro, --- diris Stanjo, silentinte. Ni plu staris gxene: mi --- meze de la cxambro, sxi --- cxe la pordo mem. --- Laux mi, vi organe malkapablas ofendigxi aux koleri unu al la alia...
Mi subridis.
--- Ankaux mi de vi pretas toleri cxion ajn, nur por resti kune --- sed, foje, ecx ne rimarkante, komencas koleri. Kaj vi al tio ne kutimis en via orangxerio --- vi tuj fermigxas, desxovas min kaj pretas fordoni al iu ajn. Jen kia sorto!
--- Cxu vi bedauxras?
Sxi rigardis iomete el sub la frunto.
--- Cxu mi? Neniom. Al sxi mi kompatas. Vin mi neniom bedauxras, kaj min --- des pli.
--- Eksidu, Stanjo, --- mi montris al la divano, apud kiu mi staris.
Sxi eksidis sur unu el segxoj apud la pordo, malproksime de mi. Sxin ecx ne necesis desxovi --- sxi mem desxovigxis. Mi nedecideme staris dum momento, poste eksidis malproksime de sxi.
--- Kiam vi revenis?
--- Hieraux.
--- Cxu por longe?
--- Por duon-hodiaux. Je la sepa foriras mia sxipo.
--- Sxipo... Kio entute okazas?
Mi malfermis la busxon, sed la malvarma glita vermeto turnigxis denove. Silentu, sxi ecx ne demandas, kien vi veturas! Findispremante la rampulon, mi peneme eldiris:
--- Mi navigas al Stokholmo, al arkivo de Socialisma Internacio. Kaj ecx sub fremda nomo. Cxernysxov Alekseo Nikodimovicx, korespondanto de «Pravda».
Mi profunde enspiris, trankviligxante post tiu ridinda por normalaj homoj glorago --- sed se min auxdus Lamsdorf! ja mi momente forstrekis plurtagajn penojn de multaj homoj, strebantaj provizi maksimume eblan sekurecon al mia afero kaj mia korpo! --- kaj elspirante subite petis, ne atendante mem tiujn vortojn:
--- Sed al neniu rakontu.
--- Nu certe! --- akre respondis sxi. --- Suficxas por mi la sceno, kiun vi faris antaux la forflugo al Simbirsko!
--- Cxu mi faris?! --- konsternigxis mi.
--- Ne necesas krii al mi. Certe, vi. Ne Kwiatkowski ja.
Mi silentis. Kion cxi tie eblis diri.
--- Li tutan nian konjakon eltrinkis, --- plendis sxi.
Mi ridetis.
--- Bagateloj. Mi ecx por sekundo ne dubis.
--- Li tre malvarmigxis! --- tuj ekdefendis sxi. Kiel kokino super kokido. Kvazaux akcipitro estus mi. --- En Varsovio estis varmego, li flugis en sola cxemizo --- kaj en la avio ventoliloj misfunkciis, kaj cxiuj malvarmigxis jam dum la flugo. Kaj en tiu marcxa Pulkovo cxiuj aldone malsekigxis plene. Cxu decus avari?
--- Ja mi ne kontrauxas, --- diris mi. --- Gxuste por tio mi gxin portis, Stanjo.
Sxi subite distre movis la manplaton laux la vizagxo.
--- Pri kio ni parolas, Sacxjo...
Mi lace kuntiris la sxultrojn.
--- Pri kio vi deziras, pri tio ni parolas.
--- Kaj vi pri kio deziras?
--- Pri vi.
Sxi silentis.
--- Cxu vi por longe?..
--- Mi ne scias. Mi pensas, ke jes.
--- Do, --- suspiris sxi, --- mi renkontos vin jam kun idecxjo en la manoj.
--- Idecxjo? --- ridetis mi.
--- Nu... ido, ideto... se diri karese, do --- idecxjo. Tion mi mem elpensis.
--- Cxu longe tio?..
--- Jam pasis pli ol duono da tempo. Li jam batas min, kiel futbalisto.
--- Cxu vi pensas, tio estas knabo?
--- Mi volus. Filinon vi jam havas. Suficxas por vi... knabinoj.
--- Kial do vi mem al mi ne diris?
Sxi sincere miregis.
--- Kiel? Ja mi nur ne volis Lizan tute cxagreni, ne diris al sxi, ke vi mem al mi permesis!
Mi ekdeziris fumi. Iu el ni frenezigxis. Kaj subite fulmis terura penso: cxu ne estas sxi jam «peono»? Kiel Becxjo, babilinta pri strebo de la patriarko al persona potenco...
--- Kiam mi permesis? --- trankvile demandis mi kaj kaptis min mem je tio, ke sxajne mi jam faras pridemandadon.
--- Ja en Saguramo! Mi estis tute certa, ke vi cxion komprenis! Vi tuj diris --- nur iomete afektis komence pri digneco --- kaj poste diris: se sen kvereloj kaj skandaloj --- vi gxojus. Mi faras cxion, kiel vi diris --- estas nek kvereloj, nek skandaloj.
--- Nu, aferoj, --- nur tion mi sukcesis eldiri. Kaj poste demandis, bonege sciante, kion sxi respondos, se estos honesta: --- Kaj se mi ne permesus, cxu io sxangxigxus?
Sxi pauxzis kaj iomete ridetis:
--- Ne.
Mi silentis. Sxia vizagxo deformigxis, sxi ecx frapis per la piedo:
--- Mi agxas tridek ses! Post monato estos tridek sep! Cxu mi rajtas naski infanon de tiu, kiun mi finfine amas?!
--- Vi rajtas. Sed kion mi faru nun? Cxu mi pendumigxu pro neeblo disduigxi? Ja kion ajn mi faru --- tutegale mi estos perfidulo!
--- Gxis nuna tago vi bonege disduigxadis. Cxu nun la vosteto tremas? Tiuokaze pelu min tuj.
Ni silentis. Bonanima rezultis renkonto.
--- Kaj mi iris cxi tien, --- subite mallauxte diris sxi, --- kaj pensis: cxu mi sukcesos iam ajn tiri vin en la liton, aux jam cxio finigxis?
Min tuj superversxis varmego.
--- Cxu vi deziras? --- same mallauxte demandis mi.
--- Demando, inda je vi. Ja mi cxi tie tuta sekigxis pro sopiro!
--- Kial do vi tiel malproksime sidas? --- mi penis paroli kiel eble plej milde, kaj nur timis, ke post jxusa kverelo tio povos malsukcesi aux, ecx pli malbone, soni false.
--- Cxu cxi tie? --- kun abomeno elkriis sxi.
Mi denove enspiris. Kiel malfacile... La lango ne turnigxis, sed necesas ja klarigi al sxi.
--- Stanjo, laux mi... Liza estas certa, ke ni tion faros.
--- Tio estas sxiaj problemoj.
--- Ne diru tiel. Ecx se vi nun ne... --- mi ne sciis, kiel nomi. Kaj ne nomis. --- Tutegale vi malbone diris. Ja ni povas denove tre longe ne intervidigxi, kaj sxi tion komprenas.
--- Ne suficxas nur, ke via edzino min al vi subkusxigu.
Mi eksentis, kiel miaj vangomuskoloj strecxigxis.
--- Nu, superigu vin plu, --- deteninte min, diris mi obtuze.
--- Sacxjo, mi jam dum pli ol dek kvin jaroj ne faras tion. Sed en vian geedzan liton mi ne kusxigxos en ajna okazo.
--- Lito, lito! --- mi jam perdis paciencon. Sola, por kio suficxis miaj fortoj, estis ne krii. --- Stanjo, kiel al tio rilatas la lito! --- kaj jam malfermite mokante, aldonis: --- Jen, eblas sur la tapisxo!
Sxi levigxis.
--- Kia malfacila homo vi estas, --- diris sxi kaj ekiris al la pordo. --- Ne konduku min. Ja cxirkauxe estas malamikoj.
Tuta mia incito tuj forflugis. Restis nur timo pro Stanjo kaj tristo. Kion do sxi faras? Sxi ja finrompas cxion! Cxu sxi tion deziras?
--- Stanjo, sed tagmangxo?! --- stulte kriis mi al sxia dorso, kaj la pordo abrupte fermigxis.
Mi furioze skius la kapon. Diable, mi nenion sukcesis ecx demandi. Cxu suficxas al sxi mono? Kia estas sxia sano? Kio pri publikigo, cxu plenumis Kwiatkowski sian promeson? Telefone ili sxajne parolis pri ia kolekto... Diable, diable, diable! Deliro!
Pro kio do ni komencis kvereli?
Kiam mi bruligis kvaran cigaredon de la tria, malantaux la pordo auxdigxis singarda skrapado. Mi turnigxis, kiel pikita. Cxu sxi revenis? Ho dio, nur sxi revenu!
--- Jes! --- lauxte diris mi, jam kompreninte, ke tio estas Liza.
Sxi gxuste kalkulis: se ni estus en la dormocxambro, ni simple ne auxdus.
Kaj sxi denove forirus. Cxion sciante certe.
Sxi evidente ne atendis, ke mi respondos. Nur kelkajn sekundojn post mia «jes!» sxi vigle enkuris en la cxambron kaj sxian gajan, gasteman rideton sur sxia vizagxo tuj anstatauxis la konsternita.
--- Kaj kie estas Stanislava? Oj, kiom da fumo!.. --- sxi preskaux alkuris min. Rigardis telereton por konfitajxo, kiun mi faris cindrujo. --- Ho sanktuloj, la kvara! Kio do okazis, Sacxjo? Via vizagxo estas griza!
--- Fino, Lizeta, --- diris mi, denove ensxovante cigaredon en miajn lipojn. --- Gxoju. Unu kaprino estas for.
--- Cxu vi kverelis? --- kun teruro demandis sxi.
Mi mallerte dispremis la cigaredstumpon en la telereto, inter odoracxaj restajxoj de la antauxaj, kaj kapjesis. Liza, alpreminte la pugneton al la mentono, afekciite ekskuis la kapon.
--- Al sxi jam sesa monato komencigxis... vi, eble, denove sub kuglojn iros... Oj, stultuloj, stultuloj...
Kaj tuj, kaptinte min cxe la kubuto, energie ekparolis:
--- Sacxjo, vi nur ne cxagrenigxu. Simple sxi havas tian periodon. Mi, kiam estis graveda je Pauxlinjo, same cxiam ofendigxis al vi, pro ajna bagatelo. Nur ne montris. Sed sxi estas alia homo, kion fari. Sxi kutimis al libero, al sendependeco. Sxi naskos, kaj cxio poiomete trankviligxos, sxi ja vin tre amas, mi ja scias!
--- Nebuligis sxi al vi la kapon, Lizeta, --- preskaux kolere diris mi. --- Ne kredu al sxi. Simple la agxo urgxigas. Sxi decidis naski de iu ajn --- nu, kaj jen sxi trovis stultulon. Neniun sxi, krom si, amas, kaj neniam amis... Do, kio pri tagmangxo? Vi promesis bongustan tagmangxon!
Sxi timigite rigardis mian vizagxon. Kvazaux ne rekonis. Kvazaux sur mi elkreskis kornoj kaj diabla porkonazo.
--- Jen nun mi tute komprenis, pri kio vi parolis nokte...
--- Ja mi multajn stultajxojn parolis.
--- Ne diru tiel! --- dolore elkriis sxi. --- Tiu nokto estis unu el la plej felicxaj en mia vivo! Neniam, eble, ni estis tiom proksimaj... Kaj diris vi, ke oni ne rajtas rompi vivajxon. Cxar tiam oni krueligxas kaj sekigxas. Vi ne igxu tia, Sacxjo, --- sxi levis la manon kaj karesis mian vangon. --- Sxi min, finfine, pardonu, ne interesas, sed vi... pli bone kokru min ecx cxiutage, sed tia ne igxu, cxar mi vin tian tre baldaux cxesos ami. Kaj kion tiam mi kaj Pauxlinjo faru?
Rolulo en fama rusa porinfana fabelo, rabisto kaj pirato, kiu mangxas etajn infanojn.
Speco de vinbero.
Termino de sekretaj servoj, signifanta speciale elpensitan versimilan historion, per kiu oni kasxas veron.
Nomo de komunista taggazeto (la vorto signifas «vero»).
La dizelsxipo sxteliris laux fjordo.
En flava lumo de antaux-auxtuna norda sunsubiro etendigxis malantauxen insuloj, kusxantaj en cxielkolora akvo. Grandaj, kovritaj de arbaro, aux malpli grandaj, rokaj, ornamitaj de unu aux du arboj kaj de iu preskaux nepra kabaneto sub ili, aux tute kalvaj, aux tute malgrandaj, ne pli grandaj, ol insuletoj Ranoj en Koktebela golfo --- simple rulsxtonoj, elsxovintaj al aero deklivajn, kiel cxapeloj de fungoj, roz-brunajn dorsojn. Sur cxiu el ili mi dezirus sidi --- pendigi piedojn al akvo kaj, jxetante mallongajn rigardojn al la malvarmigxanta mondo, mediti pri cxio kaj pri nenio. Obtuze mugxis dizeloj kun malgranda turnorapido; la sxipo mole trapremadis spegulon de suprajxo, kaj post gxi fore-fore etendigxis laux klara, malvarma ebenajxo malrapide disirantaj sulkoj. Belo estis nepriskribebla, netusxita, kvankam la grandega urbo jam alproksimigxis --- el malantaux arbaro sur dekstra bordo etendigxis en cxielon ringita pinto de televida turo; brilis en lumo de preskaux nevarmiganta suno disjxetitaj en malhela verdo apudbordaj vilaoj kaj palacetoj de Lilla-Värtan, sed tutegale moderna potenca sxipo sxajnis nekonvena cxi tie, necesus drakkar. Antaux dek kvin jaroj mia amiko, verkisto --- gxuste kun li mi trafis unuafoje tiujn cxi lokojn, gxuste li konatigis min kun Stanjo en antaux-antauxa somero --- diris: «Nun mi komprenas Peer Gynt-on. Cxi tie eblas preni glavon kaj silente eliri por dudek jaroj. Cxi tie eblas atendi dudek jarojn». Mi ne tre komprenis tiam, kion li volis diri, ne komprenas ecx nun, sed tio estis dirita bele, kaj cxirkauxe cxio estis bela --- kaj inter du beloj cxiam eblas trovi ligon, iu trovos unu, alia --- alian. Gxismorte, gxistriste mi deziris montri cxion cxi al Pauxlinjo, Liza kaj Stanjo. Unu belon --- al alia belo. Jen ankoraux unu ligo inter beloj, jam mia; krom mi, gxin neniu komprenos.
Sur malsupraj ferdekoj tumultis turistoj, kurante de unu sxiprando al alia tra largxa, kiel placo, pouxpa placeto; sensone por mi ili umadis per siaj fotiloj kaj vidkameroj, interpusxigxis, sercxante sian idealan vidpunkton. Mi staris supre, nemalproksime de la tuboj --- ili strecxe vibris kaj diskrete grauxlis. Sur mia kolo pendolis necesa laux la legendo «Canon», sed mi pri gxi forgesis. Mi ne deziris vantkuradi. Kiu rigardas tra fotila vidigilo --- tiu vidas nur fokuson kaj kadron, sed mi deziris vidi Stokholmon. Mi sxatas tiun urbon.
Jam tute malhaste ni trarampis preter insuleto Kastellholmen, kie sur maldika masto super rugxbrika kastelo apenaux plauxdis jam delonge poreterne levita flago --- historie oni gxin devis mallevi, kiam Svedio militas; poste ni iomete turnigxis dekstren.
El maldekstra sxiprando malfermigxis proksima, kaj plu egalmezure proksimigxanta fajna petalo de ponto, dislimanta golfon Saltsjön kaj lagon Mälaren --- en flanko, proksima al la Malnova urbo apud enveturejo sur la ponton altis severa kaj fiera sxtona Bernadotte; kaj plue, post konstruajxoj de Kavalira insulo, kiuj cxiuj similis al palacoj, elturnigxinte el malantaux altaj ferdekaj konstruajxoj, klare desegnigxis en strecxa flavo de cxielo ajxura turo de Kavalira kirko. Cxio cxi rememorigis Peterburgon --- kaj estis pli bizara kaj densa, cxar la insuloj estis pli malgrandaj kaj pli ofte jxetitaj en la golfon; kaj la bordoj ie estis malaltaj kaj plataj, kiel cxe ni, sed ie sxvelis supren kiel sxtonaj gxiboj --- kaj domoj estis ekflugantaj cxielen.
Mirinda afero. Por konstrui urbon, tiel similan al cxi tiu, ni militis kontraux ili preskaux kvaronjarcenton. Kaj ili kontraux ni --- por ni ne konstruu. Mezepoko...
Albordigxis ni en la centro mem, cxe kajo Skeppsbron, preskaux sub fenestroj de regxa palaco. La homamaso sur ferdekoj malrapide enrampis internen de la sxipo, kaj mi, nenien hastante, cxarmite cxirkauxrigardante, elfumis ankoraux cigaredon sur mia suprajxo. Mi preskaux jxetis la cigaredstumpon ekster la sxiprandon, kiel mi faris en maro, sed la mano mem ne movigxis. Tio estis same, kiel kracxi en vizagxon de madono de Litta.
«Pravda» estis tiom afabla, ke laux siaj kanaloj rezervis por mi modestan, sed tute komfortan ducxambran apartamenton en unu el hoteloj sur Sveavägen, je du pasxoj de koncerta halo, gxuste kie, kiel oni iam diris al mi, okazas enmanigo de Nobel-aj premioj. Komencigxis krepusko, kiam mi finis dismeti la pakajxojn kaj enrampis en dusxejon. Tre varmega; tre malvarma. Cxio sxajne estis en ordo: kaj sentivaj kranoj, kaj bona premo, sed tutegale io ne konvenis.
Mi visxis min, eliris, vestigxis. Aliris fenestron. Estis ekbrilantaj lumoj, per du densaj kontrauxaj fluoj ruligxis malsupre buntaj auxtoj. Mi jxetis oblikvan rigardon al telefono. Ne, mi ne deziris telefoni tuj. Sur la sxipo mi iel malstrecxigxis, la mara vojagxo ecx tre utilis al mi, mi moligxis, kiel acxa neniofarulo, kaj neniel sukcesis decidi denove impeti al batala ritmo.
Mi sciis: suficxas komenci --- kaj tio estos por longe. Kaj ecx ne endus, versxajne, telefoni el la hotelo. Singardeman dio gardas.
Kvankam dume jxurnaliston Cxernysxov-on, laux cxiuj signoj, neniu observis.
Mi mallevigxis en duonmalplenan drinkejon. Oni acxe ludis iun nekompreneblan muzikon, sed, felicxe, nelauxte. Nehaste mi eltrinkis tason da kafo, elfumis ankoraux cigaredon. Dolcxa neniofarado... Mi eliris sur straton. Hezitis iomete kaj ekiris maldekstren, al luksa Birger Jarlsgatan.
Kiom mi komprenis, gxi estis nomita omagxe de tiu jarlo Birger, kiun siatempe disdrasxis sankta princo Aleksandro. Estas bone, ke la mezepoko finigxis. Mi ne povus vivi en tiu epoko. Eble nur se igxus monahxo. Sed ecx tiuokaze: katolikoj, luteranoj, ortodoksianoj, malnovritanoj --- kaj cxiuj pli pravas ol ceteraj.
Sur la strato nomita laux la gxismorta malamiko de la rusa sanktulo mi acxetis por memoro bananon. Flaris odorantan je dolcxa tropika humido sxelon; per internacia gesto respekte montris al la stratvendisto, dronanta en siaj fruktoj, la dikan fingron --- li kun afektita fiero elsxovis la makzelon kaj levis la nazon: cxe ni cxio estas bonega. Ni disiris, reciproke kontentaj. Kun la banano en la mano mi ekiris plu.
Homoj, homoj, homoj... Homoj cxe vitrinoj, homoj cxe auxtoj, homoj cxe strataj vendotabloj, kaj simple irantaj nehaste, macxantaj gumon, parolantaj, ridantaj... Ne, niaj homoj estas pli belaj. Sed ilia urbo estas pli pura. Iel pli prizorgita, prisarkita.
Kune bruante kaj flagrante per miloj da rugxaj okuloj, ruligxis pretere vespera auxta torento.
La strato venigis min al malgranda gxardeneto, pompe nomata parko. Berzelii Park, sxajne. Mi preteris gxin, kaj cxi tie jam denove estis nemalproksime de akvo. Mi haltis. Gxuste de tiu cxi loko komencigxis mia simpatio al Stokholmo.
Nenien li malaperis dum dek kvin jaroj, mia gisa amiko, kiun mi iam en krepusko misopiniis en unua momento viva. Necesas tre ami sian cxefurbon, por ami gxin tiel gaje kaj sengxene: en brila centro de la granda urbo, de la koro de la norda imperio, ne gravas, ke eksa, starigi rugx-flavan barilon «okazas laboroj», jxeti sur asfalton pezan fermoplaton de kanalara luko, kaj sub la fermoplato enpiki pene malfermantan gxin gisan akvotubiston, tiel, ke sxajnis, kvazaux li elrampas el truo en tero --- kun maldika, osteca, malgaje misformita kaj evidente postdrinka vizagxacxo. Nur unu afero iomete fusxis la impreson --- staranta apude anonco «Humor». Kvazaux sen tiu klarigo iu povus ne kompreni, ke la akvotubisto estas humuro, kaj sxtonigxus pro konsterno. Estis cxi tie ia necerteco de svedoj pri si mem.
Mi deziris viziti ankaux Riddarholmen, Kavaliran insulon, sed la cxielo jam velkis, kaj ecx okcidente tra malvarma verdo de la sunsubiro penetris bluo. Mi staris iomete apud akvo, rememorante, kiel mi kun la amiko sidis sur terlango de tiu cxi holmen, sur benkoj de malfermita podio --- kaj malantaux akva vasto, nehaste ludanta per kvazaux kauxcxukaj respegulajxoj de urbaj lumoj, altis peza, anguloza bastiono de urbodomo, kaj pretere, je du pasxoj de nia bordo, bruante per neforta dizeleto kaj malhele lumante per lanternoj kaj per sola kvadrata fenestreto, tranavigis trivita sxalupo kun pompa nomo «Solaris Rex»... Sed la koro jam malpaciencis. Venis tempo labori.
Mi decideme ekiris al telefono. Mi ne sciis la svedan; Eriko, laux vortoj de la patriarko, ne sciis la rusan. Kaj kiam, levinte la parolilon, de tiu flanko oni respondis per internacia «ha lo», mi demandis, pene akcentinte anglan «r», por tuj komprenigi, en kiu lingvo okazas la konversacio:
--- Eric?
Li tuj komprenis.
--- Yeah...
--- Good day, Eric. I'm from Mihxailo Sergeicx. 2
Tagoj flugis, kiel folioj laux vento.
La laboro estis skrupula, kaj, gxenerale, tute nekutima por mi. Eriko --- silentema, tre bona kaj fenomene erudicia en sia tereno --- helpis, per kio povis, sen li mi implikigxus rapide kaj senespere; por mi vere cxio igxis atingebla kaj malfermita, laux unua postulo venis sliparoj, dokumentoj, foje ecx kovritaj per diafana membrano kadukaj leteroj, kvitancoj, dagerotipoj... Sed kion Eriko povus fari, se mi mem ne sciis, kion mi sercxas? Iru tien --- ne sciate kien... Dum tutaj tagoj mi sidis cxe terminalo de IRU --- mi memoras, kiam estis kreata la Informa Reta Unuigxo, ni, junuloj, trinkis je gxia sano kaj kantis «Ho, ekiru, IRU!»; en legejoj, kaj ecx en laborcxambroj de fondusoj, malcxifrante malnovan skribmanieron --- en la germana, en la franca; kaj dronis en amasoj da nenion signifantaj faktoj, kaj denove elplongxis sxajne, kaptinte iun fadenon, sed poste la fadeno sxirigxis, aux venigis en senelirejon, kaj mi sercxis alian, kaj cxio estis hazarde, palpe, cxio estis nebule. Kaj tagoj flugis, kaj mi sopiris cxiujn.
Foje al mi sxajnis, ke oni min «pasxtas» --- kaj mi kontroladis min dum tuta tago. Vagis en implikita, kiel intestaro, metroo; eniris kinejon; eniris restoracion. Kredeble, tio nur sxajnis. Vespere mi deziregis testi la apartamenton pri elektronikaj «cimoj», sed mi, nature, havis nenian aparataron, --- aparataro estas rimarkebla afero, jam unua farita trasercxo en la apartamento min malcxifrus; kaj, due, onu auxskultu, mi cxiam silentas. Sed la nervoj estis strecxitaj, kaj dum tiu tago mi pli longe, ol kutime, suferis pro sendormeco. Tro malrapide iris la afero. Kaj cxu iris entute? Foje al mi sxajnis, ke mi estas entute sur malgxusta vojo kaj vane formangxas sxtatajn kronojn. Mi tre deziris informigxi, cxu plivastigxas plu la statistiko de Papazjan, cxu plu okazas en la mondo krimoj, analogiaj al trovitaj de ni --- sed cxi tie tio estis neebla. Mi kuradis en vakuo.
Kaj folioj vere ekflugis, eknagxis, tremante pro malvarmo, laux sulka pro auxtuna vento akvo de strataj markoloj.
Mi konatigxis kun neniu, amikigxis kun neniu.
Mi sopiris.
Mi laboris.
Komence jen Stanjon, jen Lizan mi viziis en homamaso. Poste cxio cxi maloftigxis. Poste cxesis entute. Mi ecx ne povis ekscii, kiel ili fartas, cxu ili estas sanaj...
La kvinan de septembro ni kaj usonanoj lancxis vican paron da gravitiloj. Pri tio min gxissate informadis radio kaj gazetoj. «Nova fazo de tutgloba kunlaborado...»
Neniu minacis al la projekto «Ares».
Same el gazetoj mi eksciis, ke la patriarko revenis al laboro. Oni lin sukcesis elkuraci, li denove povis iradi mem --- malrapide, trenante piedojn, sidigxante por ripozo post cxiuj cent kvindek metroj, sed tamen ne restis katenita al la fotelo, kiun mi tiel bone memoris. Oni bone laboris por tio kaj en Simbirsko, kaj en Peterburga neuxrokirurgia kliniko, kaj en bonega sanatorio «Bilgja» sur norda bordo de Apsxerono... Gxenerale oni skribis kun gxojo kaj simpatio al la patriarko --- foje, kiel al mi sxajnis, tro ekzaltita, malagrabla por normala homo same, kiel ajna sento, vibranta sur rando de histerio. Sed la okazajxo relevis estingigxintan ondon de intereso al la atenco; gazetoj de cxiuj direktoj dum kelkaj tagoj estis inunditaj de versioj. Versioj estis idiotaj. Foje mi legis ankaux pri mi. Sovagxe kontrauxrusa gazeto --- mi ne memoras nomon, sed enmemorigxis eldonkvanto: 637 ekzempleroj --- mirigis siajn sescent tridek sep legantojn per deklaro, ke la malica murdo de la heredonto de la rusa trono estis plenumita laux volo de la patriarko de komunistoj, cxar la grandprinco per sia populareco en popolo kaj per religiemo kontribuis al plifortigo de la ortodoksia kristismo, kion komunistoj penis ne allasi; siavice, la atenco kontraux la patriarko estis puna ago de rusiaj specialaj servoj. Kiel sola pruvo de tio estis donita fakto, ke «eminenta kontrauxspionisto, fama per sia skrupuleco en demandoj de honoro (?) kolonelo de MSxS princo Trubeckoj, partopreninta en enketado de la murdo de la heredonto, post hazarda renkontigxo kun la patriarko en Simbirsko senspure malaperis dum sia estado en montara pensiono «Arhxizo», kaj nek lia edzino, nek amikoj, nek amatinoj povas doni informojn pri lia situo». Amatinoj. Nu, nu. Cxu vere tiuj kanajloj kun siaj demandoj molestis al miaj karulinoj? Mi preskaux cxifis la gazeton. Poste mi relegis la frazon denove. Se jam jxurnalistacxoj elflaris, ke mi ne estas en Arhxizo, veraj detektivoj povas scii multe pli. Mi konsternigxis, kaj la dorso sentigxis ia tre sendefenda.
Foje kun mi penis signifoplene konatigxi cxu kubanino, cxu meksikanino, logxanta en la sama hotelo, kiel mi, aldone ecx sur la sama etagxo. Virinoj bone scias sian aferon, --- vi ne sukcesas kompreni, kio okazas, sed jam kondukas sxin en drinkejon, jam mendas por sxi likvoron, kaj sxi langvore plendas al vi pri soleco, pri krueleco de la mondo, kaj rakontas al vi, kiel vi estas bela. Versxajne, gxis la vivofino mi restos en sxia memoro cxu kiel impotento, cxu kiel pederasto. Se entute restos, certe. Sekvan vesperon mi renkontis sxin en la sama drinkejo kun iu sxejkeska financisto el Arabio. Sxi diris al li la samon, kaj, laux mi, per samaj vortoj --- kaj la sxejkeskulo turnadis helajn olivojn de la okuloj, ofte kaj rapide cxirkauxlekadis per la langopinto, kiel serpento, siajn brunajn sxvelajn lipojn; liaj harozaj fingroj tremetis pro senpacienco, sxprucante muelitajn de fingroringoj cxielarkojn. Komence la meksikanino min longe ne vidis, sed poste, rimarkinte, elegante montris al mi per etfingro kaj ion petole diris al la sxejkeskulo, jxetinta al mi mallongan rigardon; kaj ili ekridis kun sento de plena interkompreno. Tre stulte, sed ili iel rememorigis min pri Liza kaj Stanjo en la tea angulo. La femuroj de la meksikanino estis tre