Cxu fiki kaj vodkon kaj bieron? O kej... (angle)
Temas pri liberigo de kamparanoj el servuto, komencigxinta en 1861.
Aleksandro II (1818--1881), rusa imperiestro (1855--1881).
Alexis Tocqueville (1805--1859), franca historiisto kaj politikisto.
Aludo al rusa proverbo: «Ne eblas kasxi alenon en sako» (t.e. ne eblas kasxi veron, gxi tutegale iam malkovrigxos, kiel la aleno nepre trapikos la sakon).
Heroo de antikvaj rusaj legendoj.
T. e. «sanga sklaviganto», prononcita kun afekta balta misprononco.
Fama belega sonorilejo en Moskvo, sur Rugxa Placo.
Temas pri Krimea milito, kiam Rusio malvenkis al Britio kaj Francio.
Sudgermana familio, reginta en Bavario en 1180--1918.
Otto von Bismarck (1815--1898), politikisto kaj diplomato de Prusio kaj Germanio, ministro-prezidento de Prusio (1862--1871), kanceliero de Germania Imperio (1871--1890). [ Antauxa cxapitro ] [ Sekva cxapitro ]
Cxe disvojigxo, tie, kie auxtosxoseo Munhxeno -- flughaveno sendas mallongan apendicon al eksterurba rezidejo de Wittelsbach-oj, mi eksentis «voston». Rigardante en malantauxvidan speguleton, mi mole bremsis luitan en la haveno «BMW» --- cxi-tieaj patriotoj jam dum tria jaro acxetadis eksklude produktojn de «Bavariaj masxinkonstruaj uzinoj», kaj al alvenintoj ludonis eksklude nur ilin; sekvinta min «Opel» iomete proksimigxis, kaj poste same komencis malrapidigxi. Mi deveturis al vojrando kaj, iomete klinigxinte, knarinte per dekstraj pneuxmatikoj laux sablo, haltis. Mi eliris el la auxto, movante la sxultrojn kaj kubutojn, kvazaux ekzercante sin post longa sidado cxe stirrado, kaj ekstaris je tri pasxoj de la «BMW», kun gxua turisma aspekto admirante velkintan novembran pejzagxon de Bavaria platajxo, randita sude per foraj stakoj de Alpoj, kovrita per malvarma bluo de cxielo kaj blindigaj, malklare fibraj strioj de cirusoj. La «Opel» nedecideme preteris min; en gxi sidis duopo, kaj al mia flanko ili kun evidenta peno ecx ne rigardis, kvankam kio povas esti pli natura --- gliti per indiferente scivolema rigardo laux tiu, kiu veturis antauxe kaj subite malantauxigxis. La knaboj, sxajne, estis fortikaj. Do, tio komencigxis. Ili haltis antauxe, ne malproksimigxinte ecx je cent metroj. Nu, kaj kio plu? Pretere kun mallonga siblo de tempo al tempo veturadis tien kaj reen diverskoloraj auxtoj; dominis, certe, «BMW». Estas strange, ke ili ne prenis tiun markon.
Konscie konfuzante miajn pasxtistojn, mi aroge eksidis rekte sur sekan herbon cxe la vojrando kaj, ne hastante, kun plezuro ekfumis, plu malrapide movante la rigardon dekstren-maldekstren. Vere, estis bele, sen disputoj. Antauxaj pordoj de la «Opel», kiel flugiloj de papilio, malfermigxis samtempe, kaj la pasxtistoj, pri io konversaciante, eliris el la auxto. Tiu, kiu sidis cxe la stirrado, entute estis atleto. Mia flanko, vundita en Simbirsko, iel tuj ekdoloris. Gxi delonge ne rememorigis pri si. Cxu gxi auxtunon sentas, aux sxangxon de vetero, sxercis mi kun mi mem, cxagrenite taksante ampleksojn kaj kapablojn de la sxoforo. La alia pasagxero estas evidenta intelektulo, «generatoro de ideoj». Li estas vestita prude, ecx iomete ceremonie, portas testudajn okulvitrojn. Naskita en Konigsbergo, ne alie. Aux en ia bieno apude. La sxoforo kelkfoje batis per sxupinto laux maldekstra malantauxa pneuxmatiko, montrante al gxi per ambaux manoj kaj ion klarigante al la pasagxero; la pasagxero kun malplezuro kapjesis. Kompatinduloj. Iajn paneojn ili havas, vidu. Spektaklo. Aux mi havas persekutmanion? Tia vosto malcxifreblas dum tridek sekundoj. Bone, ni ludu. Mi finfumis, forjxetis la cigaredstumpon, revenis en la auxton kaj ekruligxis pluen. Kun fajfo mi preterflugis ilin --- la sxoforo, kiu estis fosonta en la pakajxejo, tuj gxin batfermis, ne rigardante al mi kun sama peno, kaj la intelektulo indiferente rigardetis. Senaferaj, bonhumoraj homoj nemalofte inklinas nemalice moketi siajn proksimulojn, kiuj havas malgrandajn, nedangxerajn, sed cxagrenajn malagrablajxojn --- gxuste tion mi montris: kun gaja rideto svingis la manon al la intelektulo kaj lauxte kriis ruslingve en duonmalfermitan fenestron: «Ne cxagrenigxu, knaboj!». Abrupte altigis rapidon gxis cent sepdek. La «Opel», tremetante, rapide sxrumpis en la speguleto. Do, tamen estis persekutmanio.
Ne. Ili preterlasis pompan «Nissan», metinte gxin antaux si, kaj same ekveturis. Infanaj trukoj. Ili ecx ne tre kasxas sin. Simple montras elementan maskigxon por ordo, por ne aspekti tute stulte, aux ecx por mi pli bone ilin rimarku. Kaj kion ili deziras? Cxu premas miajn nervojn? Stultuloj vi estas, knaboj. Post la alterna dejxorado de la edzinoj mi entute ne plu havas nervojn.
Bone, ni ludu plu.
Mi enveturis en Schwabing. Stratoj estis plenaj de auxtoj, observi la voston igxis pli malfacile --- sed de tempo al tempo aperis malantauxe dekliva verda dorso, jam konata gxisnauxze. Mi turnis orienten kaj rapide transsaltis al Bogenhausen. Kaj mia marmoto kun mi. Mi haltis sur ronda placo antaux katedralo Frauenkirche --- bonega specimeno, sendispute, gxi simple kantas per cxiuj linioj; sed, dirante sincere, min gxi tiumomente ne interesis. Gxustatempe rememorinte, ke mi estas korespondanto kaj, kaptinte de sur la malantauxa benko «Canon»-on, mi elrampis el la auxto. La kara amiko bremsis sur transa flanko de la placo. Dum eble dudek minutoj mi vantkuradis cxirkaux la katedralo, rigardante en la objektivon kaj cxagrenite balancante la kapon --- ne, ne konvenas direkto; ne, trancxigxas la bildo... Mi klakis kvar fojon kaj tiel, kaj cxi tiel. La verda dorso obeeme kaj silente, kiel orienta virino, enuis en malforta, truita ombro sub preskaux senfoliigxintaj ulmoj.
Mi ekinteresigxis, tio estis almenaux ia utilo de tiu cxi ludo. Mi plongxis en la «BMW»-on kaj malrapide ekruligxis al Izaro, elsaltante tuj kiam antaux la okuloj aperis io pitoreska --- kaj tuj komencis turni la fotilon, mallevigxi sur genuon, klaki... Sentante sur la nuko pezajn, ecx por momento ne degluigxantajn rigardojn. Kaj mi ankaux sukcesis amuzi min --- ecx, sincere dirante, trankviligi, tiu cxi aroga kaj malkasxa persekutado tamen premis miajn neekzistantajn nervojn --- imagante dolcxan bildon: sidas mi en la mallumigita gastocxambro kun Stanja knabo sur genuo, la fratinetoj kiel du komfortaj kokinetoj instaligxis sur la divano, Pauxlinjo, kiel sxi tion sxatas, mem enmetas en la projekciilon fotojn, kaj mi komentas, iomete balancante la varman etulon per la kruro: «Nu, Pauxlinjo, nun cxi tiun... Jen, karulinoj miaj, Frauenkirche, la dekkvina jarcento, gotiko. Jen, buletoj miaj, Teatina pregxejo, la deksepa jarcento. Jen Gliptoteko, tio estas klasikismo. Jen hotelo "Otton", nomita tiel omagxe al imperiestro Otton Wittelsbach, cxi tie mi logxis... Interese, cxu? Cxu mi estas interesa viro?»
Estas vere interese --- kiu el ili unua batos mian vizagxacxon?
Mi esperas, ke almenaux ne Pauxlinjo.
Mi parkigxis sur duonmalplena haltejo cxe «Otton», en kiu jam en la flughaveno mi mendis apartamenton. La hotelo staris en luksa loko, sur bordo mem de Izaro, cxe meandro, kaj mi denove klakumis du fotojn. Somere «Otton», versxajne, dronis en verdo, sed nun folioj sur kverkoj estis ecx ne oraj, sed lauxnovembre morte-brunaj, kaj pro ventoblovoj skrapis unu la alian, kiel ladaj. Mia pakajxo, versxajne, estis jam en la apartamento --- se oni gxin ne esploras ie; cxio povas esti, se tiel komencigxis. Jen ili, miaj karuloj, kien do mi iros sen ili --- haltis je dekkvin pasxoj de mi, cxe gazeta auxtomato; gazeton ili ekdeziris acxeti, buletoj miaj...
Mi denove movis la sxultrojn, ekzercigxante, kaj cxirkauxrigardis. Amuze. Preskaux sur tiu cxi loko antaux cent tridek jaroj gxibis hoteleto, kie logxis dum lasta deko da jaroj de sia mallonga vivo kompatinda Raschke. Sed, verdire, kial kompatinda? Toksinon de amanito li, vidu, bezonis. Por obtuzigi senton de timo cxe luktantaj por prava afero batalantoj... Mi opinias, ke tiu batalanto, kiu frapis la hxemiiston laux la nuko, prenis cxe la pantalono kaj jxetis trans parapeto de la kajo en glacie malvarman Izaron, estis absolute konvinkita pri praveco de sia afero.
Tamen li estis ne Lapinski, ne Tkacxov, ne imperiestro Nikolao Pavlovicx. Kompatindulo, unuvorte.
Kaj la domo, kie logxis kaj skribis sian taglibron, tiel helpintan al mi, Gerta Büchner, ankaux malestas. Oni gxin delonge malkonstruis. Por gxardeneto antaux «Otton». Kaj la kverkoj jen kiel jam elkreskis.
Mi ekiris al la hotelo, preskaux auxtomate jxetinte vican rigardon al la pasxtistoj --- kaj preskaux stumblis; kaj afekta gapo, kiun mi komencis montri por plia versimileco, simple klakfermigxis per si mem.
La intelektulo estis koncentrigxinte elprenanta el la auxtomato «Pravda»-n. Kaj sur lia rekta dorso, direktita miaflanken, kvazaux neona reklamo flamis: «Cxu vi vidas? Mi acxetas "Pravda"-n!» Plue --- plie. Li tuj malfermis la gazeton, kaj, kvazaux plene absorbita de legado, nenion rimarkante cxirkauxe, malrapide ekiris miaflanken. Estis groteska spektaklo: largxaj, kiel veloj, konataj folioj kun rekonebla de versta distanco tiparo de la titolo, ricevis subite maldikajn prusajn krurojn kaj iris al mi. La intelektulo preskaux tusxis mian sxultron per papera rando --- mi konsternite deflankigxis; kaj li, plu sorcxite rigardante al la dua gazetstrio, ien inter artikolaj titoloj «Grimacoj de merkato» kaj «Hidroponiko en Tajmiro --- estos!», malrapide, strecxite preteriris kaj malproksimigxis en unu el aleoj de la gxardeneto. Li evidente montris al mi ian signon --- sed kian? Ke mi estas malcxifrita? Sed por kio? Aux tio estas vica etapo de psihxologia premado? Kvazaux sekvante en turista malstrecxiteco flugon de pigo, mi movis la rigardon maldekstren, al la ronda dorso de «Opel» --- la atleto, kruciginte la manojn sur la stirrado kaj metinte sur gxin la kapon per nuko al mi, demonstre dormetis. Mi decidigxis.
La intelektulo, obstine sxajnigante, ke de la Tajmira hidroponiko dependas tuta lia estonteco, sukcesis foriri je sepdek pasxoj antauxen kaj preskaux trairis la gxardeneton survoje al aleo sur transa flanko de la cxirkauxanta «Otton»-on verda zono. En la gxardeneto mankis homoj; la nuboj, kiujn mi kun tia plezuro kontemplis du horojn antauxe, igxis kontinua bula maso, sxtopinta la firmamenton --- pro tio igxis krepuske kaj iel malvarme... Ahx, dio mia, ja ne pro la nuboj al vi estas malvarme, diris mi al mi mem, kaj tiu konjekto min kuragxigis. Mi ekiris post la intelektulo. Kaj kiam li, ne gxisirinte dek pasxojn gxis Tirpitz-aleo, haltis, mallevis la gazeton kaj turnigxis, rigardante tra la testudaj okulvitroj rekte al mi, mi cxirkauxglatigis min per la manplatoj --- tute senkulpa gesto, mi kvazaux kontrolas, cxu ne cxifigxis la kostumo, cxu ne estas ie neatenditaj faltoj, sed profesia okulo tuj komprenos, ke mi demonstras maleston de armiloj kaj en la posxoj, kaj sub la akseloj, kaj kie ajn. Li, evidente hastante, faldis «Pravda»-n --- preskaux cxifis, por sukcesi, dum mi iras --- kaj ripetis mian movon. Mia animo iomete malpezigxis. Ja mi jam estis preta al io ajn --- cxu plongxi en arbustojn, cxu balanci pendolon sur paca vojeto, supersxutita de seka foliaro... Aliflanke, kion li timu, li ja estas sur sia tero, kaj li ne estas sola --- oni facilege povas pafi en mian dorson, aux el la samaj arbustoj elsalti kaj sxpruci en mian vizagxon iun acxajxon; aux entute... enblovi iel noblan fajron de malakcepto de simplulaj gxojoj kaj malestimon al edzinoj-bovinoj...
Versxajne, mirindan senton de libero kaj sendependeco devas havi homo, por kiu cxio cxi vere nenion signifas kompare kun la propra persono kaj zorgeme vartita manio de nepacigebla lukto por ia bucxa idealo. Sxajne, gxuste tian staton de libero en pasintaj tempoj oni nomis heroeco. Ne imageblas...
Kaj kiel, versxajne, abomene kaj triste estas por tia homo, libera, vivanta nur por si mem kaj por la lukto, se almenaux unu tago lia pasos sen kvaronumo, sen perforto, sen perfido de iu normalulo por la idealo... Ja tiuj kvaronumoj kaj perfidoj estas la sola afero, per kiu li firmigas sian pozicion en la mondo. Alia spuro ne restas.
Mi aliris proksime al la intelektulo kaj haltis. Klare demandis ruslingve:
--- Vi, sxajne, volas ion diri al mi?
Li kapjesis.
--- Jes, --- same ruslingve respondis li. --- Mi gxojas, ke vi tiel rapide kaj tiel gxuste min komprenis.
La lingvon li posedis bonege. Misprononco estis ne pli forta, ol, ekzemple, de Kruus.
--- Mi vin auxskultas, --- diris mi.
Li iomete silentis.
--- Cxu mi havas honoron paroli kun korespondanto de gazeto «Pravda» Alekseo Nikodimovicx Cxernysxov?
--- Vere tiel.
Li denove silentetis.
--- Sed, eble, kun kolonelo Aleksandro Lvovicx Trubeckoj?
--- Eble, --- indiferente respondis mi, sed mia koro fakte stumblis. Kie do mi tiel eraris?
Li etendis la manon kaj konsole tusxis mian kubuton.
Kaj subite li ridetis al mi. Sur osteca mallargxa vizagxo, preskaux duone kasxita sub la okulvitroj, la rideto montrigxis neatendite milda kaj hela.
--- Ne cxagrenigxu, kolonelo. Vi ne faris profesiajn erarojn. En tio, ke ni malcxifris vin, ne estas ecx peceto da via kulpo, --- li suspiris. --- Vi neniel povis scii, same kiel ne povis tion scii ankaux tiuj, kiuj vin sendis, ke vilao Alvico delonge vokas nian atentan intereson, kaj la Munhxena nodo de IRU antaux multaj jaroj estis ekipita per malgranda auxtomata aldonajxo.
Li denove suspiris, kaj en tiu suspiro evidente montrigxis faciligxo. Sxajne, vokante kaj atendante min, li same tro nervozigxis, kaj nun estis poiomete malstrecxigxanta. Versxajne, li gxojis, ke cxio finigxis sen miskomprenoj.
--- Tuj kiam de ie ajn venas demando, en kiu figuras «Alvico» aux «Haushoffer», al respektiva terminalo en Berlino tuj iras informo pri tio, kia demando venis, de kie, kio estas sendita responde. La unuan signalon ni ricevis antaux pli ol monato. Kvin semajnoj suficxis por kompreni, kio estas tiu Cxernysxov, tiom interesigxanta pri Alvico. Des pli, ke karaktero de viaj demandoj praktike ne lasis ajnajn dubojn pri tio, rilate de kiu enketo ili venas. Interesigxi pri sektoj de komunistoj-murdistoj povus, plej probable, homo, okupigxanta pri iu terorisma ago en sfero de moderna komunismo.
Lerte, diable. Vere, supozi, ke ili cxi tie interesigxas pri nuna Haushoffer, estis neeble.
Sed kiuj, fakte, estas tiuj ili?
--- Se vi deziris nur konversacii, por kio estis tiu observado? --- singarde demandis mi. --- Mi nervozigis vin, vi --- min...
Li iomete kunpremis la lipojn, poste respondis:
--- Jes, versxajne, mi kulpas antaux vi. Sed mi simple ne trovis alian manieron komprenigi vin, ke mi scias, kio vi estas, kaj deziras renkonti kun vi, sed pri la renkonto tute ne insistas. Se vi opinius pli konvena por vi eviti tiun konversacion --- mi ne trudus gxin. Mi jxuras per honoro, ni ne havas ajnan deziron enmiksigxi vian laboron, aux, des pli, obstakli gxin. Se miaj agoj sxajnis al vi sentaktaj --- mi elkore petas vin min pardoni.
Li iomete klinis la kapon, poste relevis. Preskaux sen hezitoj mi etendis al li la manon.
Poste li montris al mi legitimilon kun imperia aglo sur la kovrilo, kaj, jam ne tiom strecxite, diris:
--- Mi estas laboranto de kvara sekcio de Departemento de imperia sekureco Heinrich von Kreuwitz. Laux rango mi egalas al vi. Laux titolo mi estas iomete malpli alta, barono.
--- Cxu Orienta Prusio? --- demandis mi.
--- Cxu rimarkeblas? --- respondis li per demando, kaj en lia vocxo sonis trankvila fiero. --- Jes, vi divenis. Do... Cxu ni, eble, trinku po krucxo da biero? Cxi tie estas tute proksime...
--- Pardonu, barono, sed mi tiom longe ne satdormis en Stokholmo, kaj tre lacigxis en la vojo. Mi timas, ke ecx biero nun estas malutila al mi. Ne opiniu, pro dio, mian rifuzon demonstra.
--- Tiuokaze, estas mi, kiu ankorauxfoje petas pardonon de vi, princo. Tiu maldeca hasto, kun kiu mi provokis nian renkontigxon, klarigeblas nur per timo, ke vi jam hodiaux provos viziti Alvicon, sed mi tute ne volis perdi eblon konversacii kun vi anticipe. Cxu vi ne estas kontraux promeno laux la parko?
--- Tute ne.
--- Mi forprenos de vi ne pli ol duonhoron.
--- Mi estas en via dispono, barono.
Ni malrapide ekiris laux unu el flankaj vojetoj.
--- Vi, sendube, pli ol mi scias pri tio, kio okazis kaj okazas en Alvico, --- komencis la barono. Mi interrompis lin:
--- Mi donas al vi vorton de komunisto... vorton de nobelo, se vi preferas --- mi nenion scias pri tio!
Li iomete macxis per maldikaj lipoj. Subita ventoblovo de lia flanko surprize alportis al mi delikatan odoron de bona kolonjakvo.
--- Kiel vi deziras, sed tiuokaze mi formulu tiel: vi konjektas pri pli multa. En mia dispono estas nur tiu informo, kiun vi ricevis laux IRU --- sed en la via estas ankaux tiu, kiun vi ricevis en la arkivo de Socialisma Internacio, kaj tiu, kiu, nesciate kiel, entute direktis vian enketon al vojo de historiaj esploroj. Mi ja tute ne imagas, kiaj strangaj motivoj vin direktis al tio. Kaj mi demandas vin pri nenio. Kiam kaj pri kio sciigi min, kaj cxu sciigi entute --- dependas nur de vi.
--- Mi timas, ke mi ne povos tion decidi, dum ne finos la enketon.
--- Mi estis certa, ke vi respondos gxuste tiel. Por ni, tamen, sxajnas nedisputebla, ke en vilao Alvico antaux cent tridek jaroj estis farita iu malkovro. Siatempe mi skrupulege analizis cxiujn fakturojn de Klauxso Haushoffer, cxiujn mendojn, faritaj de li en diversaj uzinoj de tiama Germanio, sed venis al nenia konkludo. Aux li estis konstruanta ian hermetikan bunkron, plej probable, subteran. Aux li estis konstruanta laboratorion, kie li povus sintezi batalajn venenajxojn --- jam en tiu okazo li tre superis sian tempon, kvankam, vidas dio, tute ne en tia afero, kiun mi povus admiri. Aux... sed mi ne lacigu vin, cxiuj cxi supozoj ne kostas ecx rompitan grosxon, kiel oni diras en via lando. Tiel aux alie, iu treege grava rezulto estis atingita, cxar, se gxi ne estus atingita, Haushoffer ne liberigxus de siaj sciencistoj... Ja ankaux vi estas konvinkita, princo, ke kaj Raschke, kaj Stupak estis likviditaj laux ordono de Haushoffer, kiam ili donis al li cxion, kion povis, cxu?
--- Jes, --- konfesis mi, --- mi estas konvinkita.
--- La rolo de Stupak, tamen, por mi estas tute malklara, --- diris von Kreuwitz. --- Raschke, jugxante laux cxio, jam de la fino de la kvindekaj jaroj gxuis favoron de Haushoffer, plene dependis de lia financa subteno kaj laboris por li.
--- Sed tamen gxuste Stupak estis inspirinto de tiu projekto, kiu igxis tiom serioza laux siaj rezultoj, ke devigis Haushoffer-on murdi la sciencistojn. Pardonu, barono, sed mi malsxatas tiujn euxfemismojn: «liberigxi», «likvidi»... Murdisto --- murdas, kaj fino.
--- Vi pravas.
--- Kronologio de la eventoj aspektas jene. Unue Haushoffer trovas Raschke-n, prenas lin sub sian protekton, kaj izolas de la scienca mondo. Kion donas Raschke al Haushoffer? Li, sxajne, penas sintezi drogon, kiu senigus homon je timo.
--- Jes, jes, gxuste tiu temo altiris la atenton de Haushoffer al Raschke.
--- Kaj gxi same altiris al li Stupak-on. Stupak, obsedita de mania ideo elvoki revolucion per altigo de agresemo de homo...
--- Ahx, jen kiel? --- ne detenis sin von Kreuwitz.
--- Cxu vi tion ne sciis?
Li mallonge ridetis:
--- De kie? Estu singarda, princo. Se vi ne deziras rakonti al mi ion, pli bone rakontu nenion. Mi tre malmulte scias.
--- Bagateloj, barono, bagateloj. Ni estas kolegoj. Kaj, kiel mi komprenas, timas la samon. Stupak esperis je tio, ke Raschke provizos lin per necesa drogo, sed Stupak havis ian sian planon, la hxemio de Raschke estis nur gxia parto. Ja gxuste renkontigxo de Stupak kun Raschke donis la fajreron! Gxuste post tio, kiam ili ambaux komencis viziti Haushoffer-on, al Alvico ekiris mendoj, pri kiuj vi menciis!
--- Jes, versxajne, tiel, --- penseme konsentis von Kreuwitz. --- Kaj gxuste post la murdo de ambaux sciencistoj Haushoffer tute serioze komencas paroli pri potenco super la mondo.
--- Ahx, cxu ankaux vian atenton altiris tiu frazo?
--- Sendube!
--- Kio estas tiu kesteto, kiel vi opinias, barono?
--- Mi ne havas ecx plej etan ideon.
Ni silentis iom. Vento estis plifortigxanta; folioj skrapis unu la alian sur arboj kaj kun rata susuro rampis laux tero.
--- Unuvorte, --- revenis al la interrompita linio de la konversacio la barono, --- kvankam cxe Haushoffer, jugxante laux cxio, io ne rezultis, aux rezultis ne tiel, kiel li kalkulis, ni timas, ke la kreitajxo de Raschke kaj Stupak, kio ajn gxi estu, prezentas minacon por la moderna mondo.
--- Kolektitaj de mi faktoj, --- respondis mi, --- kvankam mi ne povas, bedauxrinde, diri, kian karakteron ili havas, konfirmas viajn timojn.
--- Jen kio, --- iom pauxzinte, diris von Kreuwitz. --- Des pli. Tiuokaze, ni vere faras saman aferon, princo. Sed, kun cxiuj cxi abstraktaj --- cxiuokaze, laux mia amplekso de informoj --- timoj, ni havas nenian pretekston, por skrupule trasercxi Alvicon aux pridemandi logxantan tie senelire Alberton Haushoffer-on, kiu, sendube, estas malsana... cxiuokaze, tre stranga homo.
--- Cxu li estas pranepo?
--- Imagu --- nepo... Antaux du jaroj ni, plene malesperigxinte, decidigxis al tia malnoblajxo, kiel sekreta sendo en la vilaon de niaj homoj en aspekto de elektromuntistoj, sxangxantaj en la bieno elektrodrataron.
--- Cxu nenio?
--- Nenio. Ordinara bieno. Kadukigxanta.
--- Cxu la subtera bunkro?
--- Estas neniaj spuroj. Tio ne signifas, certe, ke gxi tie malestas. Signifas nur, ke ni trovis neniajn gxiajn spurojn. La agentoj havis tre malmultan tempon... Sed foje al mi sxajnas, ke mi, dum multaj jaroj okupigxanta pri tiu problemo, estas simple maniulo. Paranojulo.
--- Mi ne povas tuj dispeli tiujn viajn dubojn, barono, sed, mi ripetas, la materialo, kolektita de ni, viajn delongajn timojn pli konfirmas, ol kontestas.
--- Mi dankas. Do... Mi iris al la renkontigxo kun vi kun unu propono, nun mi havas du. Mi komencu de la unua. Kiel mi komprenas, vi havas necesan pretekston, por penetri en Alvicon, cxu?
--- Ne la plej bonan, sed, se oni malhavas fiskpaperon, oni skribas sur la simpla.
--- Pardonu... ha, tio estas proverbo. Mi komprenis. Okaze de bona fluo de eventoj vi, ni esperu, eliros el la pordego de Alvico multe pli informita, ol enirante tien.
--- Mi deziras tion kredi.
--- Cxu mi rajtas peti vin pri afablajxo konatigi min kun tio, kion vi sukcesos ekscii?
--- Barono, mi bonege komprenas viajn sentojn. Sed nun mi povas diri nek jes, nek ne. Cxio dependos de tio, kion mi ekscios tie.
Von Kreuwitz, rigardante sub siajn piedojn, mallauxte fajfetis tra la dentoj. Batis per la piedo iun brancxeton.
--- Sxajne, mi komprenis. Al Alvico vin kondukis enketo de unu murdo kaj de unu murdatenco. Kaj la unua, kaj la dua aspektas, kiel politikaj agoj. Vi venis cxi tien tra biografio de ano de frukomunisma sekto de murdistoj. Vi mem estas komunisto. Vi timas, ke ricevita en Alvico informo faros baton kontraux via religio.
--- Mi ne nur timas --- mi treege maltrankvilas pro tia ebleco.
--- Bone. Tio estas sankta afero... Ne eblas ion ajn kontrauxdiri. Krom tio, ke, se post la reveno vi opinios necesa konatigi la imperian sekurecon kun la ricevitaj informoj, aux almenaux kun ia parto de ili, ni estos treege dankaj al vi.
--- Mi promesas al vi atenti interesojn de la imperia sekureco laux miaj fortoj, barono.
--- Dankon. Nun la dua. Mi konfesu, gxis mi ne konatigxis kun vi, princo, tiun varianton mi ecx ne intencis pripensi, gxi min ne maltrankviligis. Ni supozu, ke vi ne eliros el la pordego de Alvico.
Al li mi ne povis diri: «Ne malbonauxguru, ne kreu stabilan vibradon...» Mi nur kapjesis:
--- Ni supozu.
--- Kiaj instrukcioj estas donitaj al viaj homoj por tiu okazo?
--- Mi havas cxi tie neniajn homojn.
Io tremeris en la vizagxo de von Kreuwitz.
--- Cxu vi iras sen sekurigo? --- singarde demandis li.
--- Jxurnalisto Cxernysxov, kiel privata persono, sercxante materialon por siaj skizoj, tute povus viziti Alvicon je propra risko, --- mi kuntiris la sxultrojn. --- Entrepreni ion pli grandskalan sen skrupula diplomatia preparo estus treege maletike rilate al Germanio kaj al germana krono. Tra mia atasxeo en Stokholmo mi tion kategorie malpermesis. Oficiala interkonsentado okupus tro longan tempon, dum cxiu tago, eble, minacas per nova krimo.
Von Kreuwitz glitis laux mi per rapida atenta rigardo kaj senemocie jxetis:
--- Vi estas nobelo.
--- Ne gravas.
--- Sed, en tiu okazo, mia dua propono ricevas ecx pli grandan sencon. Ni povus opinii vin samtempe kvazaux ankaux nia sendito. Tiuokaze, se vi ne informos pri vi dum, ni diru, kvin...
--- Dek.
--- Cxu ne tro longe?
--- Al mi sxajnas, ke tio estas ne tiu okazo, en kiu necesas hasti, kalkulante horojn.
--- Estu laux via deziro. Dum dek tagoj, ni, unue, ricevus deziratan pretekston bone trasercxi Alvicon --- ja tio estas ne sxerco, malaperis homo, ecx alilandano, ecx jxurnalisto; kaj due... aux... --- kaj li subite konfuzigxis, ecx iomete rozkolorigxis, --- pli gxuste, unue... eble sukcesus helpi al vi en embarasa situacio.
Mi nevole ridetis --- kaj li ridetis per sia neklara hela rideto responde al mi.
--- Mi dankas kaj estas flatita, --- diris mi. --- Se viaj plenrajtoj suficxas por fari tiajn interkonsentojn, ni opiniu, ke tio estas nia komuna operacio.
Sur lia vizagxo respeguligxis faciligita kontento.
--- Tiuokaze, mi faris cxion, --- diris li. --- Mi tre gxojas pro la renkontigxo.
--- Mi same. Kaj mi tre dankas vin.
--- Dek tagojn ni kalkulu...
--- De la hodiauxa vespero.
--- Bone. Trovi min al vi estos facile kaj persone, kaj telefone. Hotelo «Otton», numero 236.
--- Kaj la mia estas 235! --- ne sukcesis mi deteni min.
Kun absolute senemocia aspekto von Kreuwitz diris:
--- Kia neatendita koincido.
Mi, subridinte, nur balancis la kapon.
--- Kaj nun, princo, mi havas honoron adiauxi. Vi, versxajne, jam delonge deziras ripozi. Kaj mi devas senprokraste raporti al Berlino pri la rezultoj de la renkontigxo, tie oni senpacience atendas. Mi tutkore deziras al vi sukceson.
--- Mi penos plenumi la deziron, barono.
Ni forte manpremis nin reciproke; poste von Kreuwitz turnigxis kaj, rekta kiel najlo, ekiris al sia verddorsa auxto kun mallerte cxifita «Pravda» en la maldekstra mano. Ni kelkfoje iris preter rubujoj, sed al li, eble, sxajnis maldece forjxeti la gazeton en mia cxeesto. Sekaj brunaj folioj, supersxutantaj la vojeton, disflugadis el sub liaj piedoj. Mi bedauxris, ke mi nun ne havas fotilon cxe la mano.
Kaj jen, buletoj miaj, kontrauxspionisto de Germana Imperio, tre digna kaj afabla homo. Cxu vere, estas interese? 2
La bieno Alvico trovigxis je tridek kvin verstoj for de Munhxeno, en komforta, izolita valo. Kiam mi alveturis, estis jam preskaux nokto. Vento kuris en la valo, kiel en tubo; gxi cxifis kaj skuis sekajn balailetojn de herboj, bruis, trasxirigxante preskaux nudajn kronojn de arboj de malnova neprizorgita parko. Kaj la domo mem de la bieno ecx en densa krepusko de novembra vespero ne povis kasxi sian kadukecon, maljunecon kaj, sxajnis, ian nerazitecon. Kvankam iam gxi estis, versxajne, luksa.
Maljuna virhundo, lamante per malantauxa maldekstra piedo, kalvigxinta kaj malgaja, eliris el mallumo al la lumo de auxtolanternoj kaj silente flaris antauxan radon. Mi gardeme, por hazarde ne kontuzi gxin, malfermis la pordeton kaj eliris. Miaj piedoj iomete sxvelis. Gxenerale mi lacigxis dum tiuj cxi monatoj. Pasigis duonhoron cxe stirrado --- kaj jam la muskoloj spasmas. Mi bezonus ripozon. Domagxe, somero jam finigxis, sed al maro ni ne trafis. Kaj ien en alian duonglobon veturi estus por ni, plej probable, tro multekoste. Fu, kia maro --- ja sxi baldaux naskos! Nur cxio estu bonsukcesa... La hundo, levante nudajn orelojn, brilante per malsekaj okuloj, flaris mian piedon kaj ekgrumblis. Bruis vento.
--- Nu, ne insultu min, ne insultu, --- diris mi paceme.
La hundo levis la kapon kaj rauxke bojis unu fojon. Sen ajna kolero --- simple, versxajne, informis la mastron pri mia apero.
Sur dua etagxo eklumis fenestro. Mi staris senmove, kaj la hundo staris senmove. Tute mallumigxis, kaj la mallumo elaste premis al la vizagxo per vento; de tempo al tempo auxdigxis osteca frapado de nevideblaj brancxoj. La hela fenestro malfermigxis, kaj sur kadukan balkonon --- mi neniam decidigxus ekstari sur gxin, gxi povus fali en ajna minuto --- eliris longa nigra silueto.
--- Kiu estas cxi tie? --- kriis li. Mi sciis la germanan malpli bone, ol von Kreuwitz --- la rusan, sed ne estis alia eliro.
--- Mi dezirus vidi sinjoron Alberton Haushoffer! --- lauxte respondis mi, levinte la vizagxon kaj alportinte unu manplaton kiel sontubon al la busxo. --- Mi venis el Svedio, por lin vidi. En la bieno ne estas telefono, kaj tial mi...
--- Ne estas kaj neniam estos, --- respondis la silueto de la balkono. --- Atendu, mi tuj mallevigxos. Himmler, tio ne estas fremduloj.
La lasta frazo evidente estis por la hundo. Stranga nomo, pensis mi, kasxante la manojn en la posxojn. La manplatoj malvarmigxis pro vento.
Eklumis lampo super la enirejo, priluminte fendigxintan cxizitan pordon kaj kondukantajn al gxi sulketigxintajn sxtupojn, baritajn per klinigxinta metala balustrado. Ekknaris interne riglilo, kaj unu pordoklapo pene malfermigxis. La hundo nehaste levigxis laux la sxtupoj kaj, haltinte, turnis sin al mi. En blanka, morteca lumo de pendigxinta lampo estis videble, kiel ventoblovoj tauxzas restajxon de senkolorigxinta hararo sur gxia dorso. En la kalvajxoj malagrable, internece, videblis rozkolora hauxto.
La homo elpasxis el la pordo.
--- Kial vi staras? --- demandis li. --- Levigxu cxi tien. Mi malvarmigxas.
Mi haste ekiris post la hundo.
La homo estis alta, maldika kaj gxibeta. Kaj tre maljuna. Kaj tre similis iun, mi neniel sukcesis rememori, kiun. Tralasante min en la domon, li iomete desxovigxis, krocxigxis al io per la piedo aux simple mallerte mispasxis, kaj preskaux falis. Mi sukcesis subteni lin cxe la kubuto.
--- Dankon, --- seke diris li. La hundo peteme rigardis al la mastro, la elsxovita lango facile tremetis. --- Cxu vi deziras scii, pri kio ni parolos? --- demandis la maljunulo la hundon. --- Malnova kutimo, cxu?
La hundo mallonge, pete jelpetis.
--- Venu, --- decidis la maljunulo, kaj la hundo tuj transiris la sojlon. --- Mi estas Alberto Haushoffer. Kion vi deziras?
En pli mola lumo de la antauxcxambro mi subite komprenis, kiun similis la posedanto de Alvico, kaj pro tiu malkovro mia dorso malvarmigxis.
La maljunulo havis vizagxon de Kislenko.
Ne, ne en tiu senco, ke ili estis similaj. Tute ne similaj. Sed mi ne povis liberigxi de sento, ke la sama kruela kaj longa malfelicxo, kies brulvundo sxajnis al mi sur la renversita vizagxo de la mortanta tehxnikisto en la fora, restinta en la junio, Tjuratama malsanulejo, lasis siajn spurojn ankaux sur la longa vizagxo de Haushoffer. Nur la maljunulo sukcesis trapasi gxin, konservinte sanan menson.
Aux almenaux gxian parton. Mi rememoris la vortojn de Kreuwitz. Jes, la posedanto de la bieno vere estis stranga homo, tio videblis per unua rigardo. Sed nigra cindro de sufero, enigxinta cxiujn liajn porojn, kunpremigis mian koron.
Al tiu homo mi ne povis mensogi.
--- Via prononco ne estas sveda, --- diris Haushoffer.
--- Rusa, --- respondis mi.
--- Jam tio estas interesa.
La hundo staris cxe la piedo de la mastro kaj esploreme rigardis min. Kaj la maljunulo rigardis. Cxiu de sia alto: la hundo de malsupre, la maljunulo de supre.
--- Mi estas kolonelo de MSxS de Rusio Trubeckoj, --- trankvile diris mi, ial precize sciante, ke de tio, cxu mi diros nun veron aux ne, dependos cxio. Inklude mian vivon. Kaj eble, ne nur mian. --- Mi enketas vicon de misteraj krimoj. Lige kun tio mi havas por vi, sinjoro Haushoffer, kelkajn demandojn. La germania registaro pri mia vizito al vi estas informita.
La hundo denove malfermis la busxegon, elsxovis la langon kaj brue, ofte ekspiris. La maljunulo tre longe rigardis al mi silente, kaj mi neniel povis kompreni, kion signifas lia rigardo, kaj estis preta al cxio.
Cxu sukcesos li cxi tie, en hejmaj muroj, murdi min tiel, ke mi ne sukcesos ion ajn kompreni?
Plej probable, jes.
Ekdoloris la flanko.
--- Ni iru, --- diris la maljunulo.
Ni iris profunden de la domo tra kvar cxambroj, lokitaj unu post la alia, kaj en cxiu el ili la maljunulo por momento haltis cxe pordo, estingante lumon. La hundo, klakante per ungegoj laux pargeto kaj de tempo al tempo iomete glitante, kuretis apude. En kiu el tiuj cxambroj forpasinta Klauxso donacis al la unujara patro de tiu cxi maljunulo misteran sceptron de nerealigxinta regxeco? Luksa kaduko... kaduka lukso...
Laux terure blekanta, skuigxanta spirala sxtuparo ni levigxis sur la duan etagxon.
--- Cxu vi ne timas iri cxi tie? --- demandis mi.
--- Mi jam nenion timas.
--- Sed se falos ne vi, sed iu el tiuj, kiuj venas cxi tien?
--- Cxi tien neniu venas.
--- Sed se falos via hundo?
La maljunulo haltis. Tiu penso, evidente, ne venis en lian kapon antauxe. Li turnis la kapon al la hundo: kompatinda Himmler, jelpetante pro strecxo, kun peno pusxadis la maljunan korpon de sxtupo al sxtupo kaj rigardis al la posedanto petege kaj riprocxe.
--- Cxu vi bedauxrus mian hundon?
--- Certe.
--- Kiel gxi rilatas al vi?
--- Neniel. Mi simple bedauxrus.
La maljunulo ekiris plu, grumblinte:
--- Gxi iras cxi tie unuan fojon dum tri jaroj.
Ni venis en tiun cxambron kun balkono, el kiu li aperis komence. Tie estis finbrulanta kameno. Cxe granda ovala tablo peze lokigxis trivitaj plusxaj foteloj, ili agxis ne malpli ol cent jarojn. La maljunulo movis la manon:
--- Sidigxu en iun ajn. Cxu portovinon, konjakon? Vodkon?
--- Glaseton da konjako, se eblas.
La maljunulo turnigxis al mi de malhela sxranko, kiu kun malfermita klapo sxajnis senfunda, kaj subite ruze, junule duonfermis la okulojn.
--- Por bona homo mi nenion sxparas, --- diris li en la terura, sed tute komprenebla rusa. Versxajne, tiel mi diris al Iraklo «didad gmadlobt».
La glaseto da konjako vere necesis al mi. Mi lacigxis kaj ial frostotremis. Kaj tre nervozigxis. Tiu cxi maljunulo similis al estro de subplanka bando de teroristoj, kiel mi --- al azteka imperiestro.
Ni gustumis la konjakon. Milda, rozkolora lumo de staranta sur tablorando eksmoda lampo estis miksigxanta, sed ne povis finmiksigxi kun etendigxanta orangxkolora lumo de la kameno. Duoblaj ombroj kusxis sur la muroj, unu estis senmova, alia malagrable pulsis kaj dancis.
--- Mi estos kun vi absolute sincera, kaj se mi ion preterlasos, tio estos nur por koncizeco, --- diris mi. --- La krimoj, kiujn mi enketas, havas vicon da apartigaj trajtoj. Tio estas, unue, nemotiviteco aux pseuxdomotiviteco. Due, ili cxiam estas ligitaj kun abrupta, per nenio klarigebla levigxo de agresemo de la kriminto, gxi lauxlitere similas frenezigxon. Trie...
Tre koncize, menciante neniujn nomojn, kaj donante neniujn faktojn, mi eksplikis al la maljunulo kauxzojn, pro kiuj mi venis. Li longe silentis, turnante en la fingroj la delonge malplenigitan glaseton. Poste balbutis, rigardante en vakuon:
--- Do, ili tamen eliradas... Kiel stulte!
Mi silentis, sed interne de mi kvazaux turnigxis viandmuelilo. Haushoffer prenis la botelon kaj plenigis sian glaseton gxis randoj.
--- Je via sano, sinjoro Trubeckoj.
--- Kaj je vi, sinjoro Ha...
--- Ne, ne! Mi ne rilatas al tio. Je vi, --- li eltrinkis unuglute. --- Vi estas unua honesta laboranto de speciala servo, kiun mi renkontas en mia vivo, --- li visxis la anguletojn de la eklarmintaj okuloj per la eta fingro. --- Ja venadas cxi tien iuj --- ripari drataron. Aux, anstataux la maljunulo, kiu alveturigas nutrajxojn, venas brava oficiro, kiu ecx la veston de veturigisto ekvidis unuan fojon je kvin minutoj antaux tio, kiam venis al mi por maskobalo... «Via veturigisto ekmalsanis, sendis min»... Kaj mem, dum mi dismetas la pakajxojn, rapide trarigardas la alojn. Ridinde kaj abomene. Kaj ofende. Por homo, kiu dum naux jaroj interrilatis kun gestapo, tiuj grimacoj de paradiza polico...
--- Kio? --- ne komprenis mi.
Li pauxzis, rigardante el sub la frunto.
--- Pardonu. Mi kutimis konversacii kun mi mem. Uzante vortojn, konatajn nur al mi mem.
--- Kial paradiza?
Li versxis por si ankoraux. Mi faris gluton. Tenante la glaseton cxe la vizagxo mem, li diris:
--- Certe, paradiza. Ja vi ecx ne scias, ke vi vivas en paradizo. Vi havas proprajn malfacilajxojn, proprajn malfelicxojn, proprajn malsanojn, ecx proprajn krimulojn --- kaj vi ecx ne imagas, ke cxio cxi estas... paradizo.
--- Dume mi ne komprenas vin, sinjoro Haushoffer, --- singarde diris mi.
--- Certe. Sed tamen vi, sxajne, atingis vian celon. La patro multajn fojojn avertis: se Ivano komencas ion fari, vere forgesinte pri dangxero --- jen kiel vi prezentigxis al mi --- li cxiam atingos sukceson. Cxiam. Sed Hitler... --- li ne findiris, kaj nur neglekte, ecx malestime, svingis la manplaton en aero. Pauxzis. --- Finfine, mi baldaux mortos, kaj infanojn mi ne havas. Kaj se tiu ajxo, --- penseme aldonis li, --- vere estas tiom dangxera... Pri gxia sorto decidu vi. Mi jam ne kuragxas.
Mi silentis. Mi simple ne havis, kion diri, mi ne komprenis lin, ecx kiam komprenis cxiujn vortojn. Kaj li subite rektigxis en la fotelo kaj senpasie demandis:
--- Cxu vi amas vian landon?
Tiam rektigxis mi.
--- Mi estas rusa oficiro! --- mi timas, mia vocxo estis tro akra. Kun malsana homo oni ne devas tiel paroli. Sed Haushoffer nur amare ekridis.
--- Brave! --- li glutis konjakon. --- Jen tiajn oficiretojn Bela Kun centope dronigis en Krimeo, vivajn...
En Krimeo? Rusajn?
Li evidente deliris.
--- Cxu al vi estus malagrable vidi vian patrujon en, mole dirante, malbela aspekto?
Mi detenis min. Diris:
--- Certe, malagrable.
--- Mi konsolu vin: ni ankaux estas gxisorele en merdo. Sed ni havis pli da felicxo: vi nin venkis. Kvankam, se vi nin venkus solaj, tio estus fino. Felicxe, ekzistis ankaux aliancanoj... Tamen en la purgatorio cxiuj estas egalaj.
--- Mi vin ne komprenas, --- mallauxte rememorigis mi. Li rekonsciigxis --- kaj tuj glutis konjakon. Mi demetis duone malplenan glaseton. Li diris:
--- Jes, per du vortoj cxi tion ne eblas rakonti, --- li pauxzis, kvazaux ion rememorante, kaj poste prononcis en la terura rusa: --- Estas pli bone unu fojon vidi, ol sep fojojn auxdi, --- kaj, preninte la botelon cxe gorgxeto, levigxis.
La hundo, kusxinta cxe liaj piedoj, ekstaris. Klare klakis la ungegoj.
--- Kusxu, Himmler! --- kriis la maljunulo. La hundo mallonge jelpetis, kaj poste obeeme kusxigxis. Kaj denove --- nur gxemis la vitroj pro vento, kaj de tempo al tempo hurlis ie, turmentante animon, fumtubo. La maljunulo mizere ridetis.
--- Kompatinda hundo. Gxi ecx ne suspektas, kian acxan nomon gxi havas. Sed al mi estas agrable. Kva