УладзГмГр МГкалаевГч ШыцГк. Пажаданне збылося, але...
---------------------------------------------------------------------
У.ШыцГк. "У час не вярнулГся", "Мастацкая лГтаратура", МГнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лГпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадромаЂ возьмуць старт вялГзныя зоркалИты Г
накГруюцца да далИкГх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца Ђжо Ђ наступным стагоддзГ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы Ђжо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астралИтчыкаЂ у бясконцай прасторы. Аб Гх прыгодах,
лИсе Г знаходках расказваецца Ђ гэтым зборнГку фантастычных апавяданняЂ.
З таго моманту, як РаГса ФИдараЂна Ђвайшла Ђ клас, Слава адчуЂ трывогу.
НастаЂнГца не павГнна была выклГкаць яго, Ин адказваЂ толькГ надоечы. А Ђ
грудзях усИ роЂна шчымела. Ад Гх РаГсы ФИдараЂны можна было чакаць усяго - Г
чаго хочаш, Г чаго не хочаш. Слава не хацеЂ, каб яго сИння выклГкалГ, не
вывучыЂ урок. Ды хГба Ђ жыццГ бывае так, як табе трэба? Вось Г сядзГ, дрыжы.
В чаму гэта чалавек не Ђмее адгадваць сваю будучыню? Ну хаця б трошачкГ, на
якую гадзГну або нават на палову гадзГны наперад...
А настаЂнГца не спяшалася. Яна ЂважлГва, быццам ацэньваючы кожнага,
правяла позГркам па партах Г зноЂ схГлГлася над класным журналам. "Ну, што
яна там корпаецца, - занепакоГЂся Слава. - Кол дык кол. Абы хутчэй ужо". В
тады ЂявГЂ сабе, як стаГць перад настаЂнГцай Г як яна пытае: "СелГвонГк, за
якГ час абедзве трубы напоЂняць басейн?" Быццам гэта так ужо важна. У бацькГ
Ђ Гнстытуце электронна-вылГчальная машына за некалькГ хвГлГн падлГчыла,
колькГ вады прынясе рака Ђ цэлае вадасховГшча за год, за два... А
патрэбГцца, дык Г на дзесяць гадоЂ наперад падлГчыць. Але сцэна ганьбы была
такая яркая, што Слава аж сцепануЂся.
- Ты чаго? - штурхнуЂ яго Ђ бок сусед КосцГк МанцэвГч.
- ВыклГча цябе, тады будзеш ведаць, - прашыпеЂ узлаваны Слава.
- Бяда вялГкая! - КосцГк быЂ выдатнГкам, Г для яго гэта праблема не
Гснавала.
Славу стала крыЂдна, што Исць людзГ, якГя не баяцца настаЂнГкаЂ, Г Ин
рашыЂ падкалоць таварыша.
- А ты ведаеш, што табе паставяць? - шапнуЂ Ин, косячыся, цГ не чуе
РаГса ФИдараЂна.
КосцГк раскрыЂ рот, хацеЂ, вГдаць, сказаць, што не сумняваецца. Але Ин
быЂ сумленны хлопец Г таму завагаЂся.
Слава заЂважыЂ на яго твары разгубленасць, пераможна паглядзеЂ Г
сказаЂ:
- Бачыш...
В тут настаЂнГца, нарэшце, зрабГла выбар. ВыклГкала Косцю.
МанцэвГч нешта пГсаЂ на дошцы. Што - Слава не бачыЂ В не чуЂ. Як Г
нядаЂна, Ин зноЂ убачыЂ сябе ля дошкГ. Быццам рашае Г нГяк не можа рашыць
задачу, Г крэйда крышыцца, абсыпаецца на падлогу, пэцкае пальцы. Слава нават
пацИр пальцы аб калена, каб ачысцГць Гх ад крэйды, Г... на штанах засталГся
белыя плямкГ. Слава пакруцГЂ галавой, адганяючы прывГд. ПлямкГ прапалГ.
- СелГвонГк!
"ДачакаЂся! - мГльганула думка, Г Ин пакорлГва пайшоЂ да дошкГ. - Але
ЂсИ роЂна штаны не запэцкаю!" - з незразумелай для сябе Ђпартасцю рашыЂ Ин.
А далей было, як у сне. Јн стаяЂ, вада не хацела цячы з тых злашчасных
труб, крышылася крэйда, сыпалася на падлогу...
- Ай, СелГвонГк, ай, СелГвонГк, - папракнула настаЂнГца, - не вучыш Г
на Ђроках размаЂляеш...
Яна гаварыла нешта яшчэ. Слава не слухаЂ. Јн, як зачараваны, глядзеЂ на
калена, дзе красавалГся тры белыя плямкГ ад брудных пальцаЂ. В тады
прыгадалася: сцэна, якую Ин уяЂляЂ, Г сцэна, якая адбылася з Гм на самой
справе, былГ зусГм аднолькавыя. Нават палоскГ, хаця Ин не збГраЂся Гх
рабГць, былГ такГя ж.
Раз-пораз паглядаючы на плямкГ-палоскГ, Слава ЂздыхаЂ: Ин бязвольны,
нГкчэмны чалавек. А што будзе, калГ яго напаткае сапраЂднае выпрабаванне?
Потым падумалася, што нГякГх такГх выпрабаванняЂ у яго на блГжэйшы час не
прадбачыцца, Г Слава павесялеЂ. Усе гэтыя клопаты - дробязь. Падумаеш
задача! Јн, калГ захоча, рашыць яе сИння... або заЂтра.
На вялГкГм перапынку Слава першым выбег з класа. На гэтым перапынку
меЂся адбыцца Гх матч з шостым "а". Слава ж цэнтр нападзення. Јн падбягаЂ
ужо да спартыЂнай пляцоЂкГ, дзе было футбольнае поле, як раптам нейкГ голас
спытаЂ: "Чаго ты, уласна, спяшаешся?" Слава хацеЂ адказаць, нават азГрнуЂся,
шукаючы гэтага нахабнГка, Г тады адчуЂ, што голас гучаЂ нГбы Ђ Гм самГм. "Вы
прайграеце", - працягваЂ голас. Слава спынГЂся, сцГснуЂ кулакГ. Вось яна,
бязвольнасць! Але Ин дакажа ЂсГм. В сабе самому, Г шасцГкласнГкам. А перад
вачамГ стаяЂ адзГн Г той жа эпГзод матча. Слава аж плюнуЂ. Трэба ж: Ин,
СелГвонГк, лепшы футбалГст класа, у якога такГ моцны Г трапны Ђдар левай,
выходзГць адзГн на адзГн з варатаром шостага "а" Пецькам МасальскГм Г...
пускае мяч побач са штангай. Пецька нават не варухнуЂся, а потьгм яшчэ Г
язык паказаЂ...
- Ну, я табе! - Слава сарваЂся з месца Г, мГнаючы брамку, пераскочыЂ
цераз плот. На хаду скГдваючы свГтэр, пад якГм была Ђ яго надзета майка з
нумарам дзевяць, Ин крыкнуЂ: - На поле, час не церпГць!
НГшто не апраЂдвала СлавГных прадчуванняЂ. Ужо з першай атакГ Ин забГЂ
гол. ПраЂда, шасцГкласнГкГ неЂзабаве зайгралГ лепш, але Слава Г таварышы па
камандзе захоЂвалГ перавагу Ђ лГку.
- Засталося пяць хвГлГн, - паведамГЂ КосцГк, прабягаючы мГма Славы.
- Угу, - задаволена кГЂнуЂ Слава Г падняЂ руку, просячы пас.
Мяч да яго не дайшоЂ. Больш таго, Ин зрэзаЂся з нагГ абаронцы Г ЂляцеЂ
у вароты Гх каманды. Слава нахмурыЂся. Пачынаючы з цэнтра, Ин аддаЂ пас
назад КосцГку, а сам ГрвануЂся наперад. В зноЂ мяч да яго не трапГЂ,
заблытаЂся Ђ нагах на Гх палавГне поля. Потым, як нехаця, выкацГЂся з-пад
купкГ хлопцаЂ Г спынГЂся. Раней за ЂсГх ля мяча апынуЂся шасцГкласнГк. Слава
аж зажмурыЂся. За дзве хвГлГны да канца матча яны прайгравалГ Ђжо з лГкам
адзГн - два.
- Адыграемся! - крыкнуЂ Ин сваГм хлопцам. - ПаснГ, МанцэвГч!
КосцГк паснуЂ. Выдатна. Так, як толькГ Ин умеЂ: прама насупраць варот,
пад левую нагу. Удар!.. Мяч ляцГць побач з бакавой штангай, а Пецька...
паказвае язык.
ЗагучаЂ свГсток суддзГ. ЗапляскалГ Ђ далонГ, запГшчалГ дзяЂчаты,
засвГсцелГ хлопцы... Слава як не чуЂ усяго гэтага. Јн дзГвГЂся з сябе, што
так дакладна прадбачыЂ, як скончыцца матч.
В футбалГсты, Г гледачы доЂга не затрымалГся на пляцоЂцы, пабеглГ Ђ
класы. Слава астаЂся. Јн панура брыЂ па школьным двары Г вГнавацГЂ сябе за
промах. На момант падумалася, што зараз урок класнай Г яна абавязкова
спытае, дзе гэта СелГвонГк, цГ не захварэЂ часам? А заЂтра напГша бацькам
запГску, Г Ин сам аднясе яе. Слава па прывычцы паспрабаваЂ уявГць сабе, што
зараз адбываецца Ђ класе, але нГчога не атрымалася. МроГлася нейкая лухта.
Трэба ж, быццам не класная, а сам дырэктар - Ин жыве Ђ суседнГм з ГхнГм доме
- сустрэЂшы бацьку на аЂтобусным прыпынку, паскардзГЂся на яго, Славу.
Слава аж памацаЂ свой лоб: такое можа прывярэдзГцца толькГ хвораму.
АдзГн, нават два ЂрокГ - дробязь, у горшым выпадку на савет атрада
пацягнуць. Дырэктар тут нГ пры чым. Слава ЂздыхнуЂ з палИгкай Г прыбавГЂ
кроку.
- МазГла, мазГла!
Слава азГрнуЂся, цГкава, каго гэта так дражняць?
НекалькГ першаклашак - во, драбнота! - нахабна глядзелГ на яго Г
паЂтаралГ:
- СелГвонГк мазГла!
- Я вам дам мазГлу, - узлаваЂся Слава Г рушыЂ да малых.
ХлапчукГ кГнулГся хто куды. ТолькГ адзГн, самы меншы, нешта
прамарудзГЂ, Г Слава даЂ яму штурхеля. Не надта моцнага, больш, каб
напалохаць. Малы аказаЂся няЂклюдай, зачапГЂся нагой за нагу Г плюхнуЂся
тварам у пясок. Јн адразу ж падхапГЂся Г памчаЂся за астатнГмГ, а Слава
заЂважыЂ, што Ђ хлопца з носа паказалася кроЂ. "Гэтага яшчэ не хапала, -
падумаЂ Слава. В тут яго як пацягнула Ђзняць вочы. Јн убачыЂ дырэктара, якГ,
стоячы ля акна, размаЂляЂ па тэлефоне Г строга глядзеЂ на яго. - Гэтага мне
не хапала!" - нГякавата паЂтарыЂ сабе Слава Г паплИЂся дадому.
А далей зноЂ было так, як яму ЂяЂлялася. Дырэктар сустрэЂ на аЂтобусным
прыпынку бацьку Г расказаЂ, што Слава не толькГ прапускае заняткГ, а Г
крыЂдзГць малых.
Слава пасля не спаЂ усю ноч. Не таму, што дасталося ад бацькГ. Гэта
здарылася не Ђпершыню. В Ђ такГх выпадках, як бы горка нГ было, Ин засынаЂ
хутка. СИння ж Ин на бацькавы словы нават не звярнуЂ увагГ. Яго галава была
занята Гншым: няЂжо збылося жаданне, якое прыйшло да яго ранГцай на Ђроку,
няЂжо цяпер Ин зможа заглядваць у будучыню? В чаму менавГта Ђ яго, Славы
СелГвонГка, з'явГлася такая здольнасць, а не, скажам, у КосцГка МанцэвГча,
самага лепшага вучня Гх класа?
НГчога пэЂнага Слава так Г не прыдумаЂ. Тым не менш быЂ вельмГ рады: Ин
не падобны на Гншых, Ин умее прадбачыць будучыню, яму цяпер будуць
зайздросцГць. В не падазраваЂ Слава, што чакаюць яго цяпер не шчаслГвыя
хвГлГны, а адны непрыемнасцГ...
Раней Слава нГколГ не клапацГЂся, што будзе потым. Будзе, Г ЂсИ. Цяпер
жа стаЂ баяцца нават думаць пра гэта "потым". Бо як задумаецца, то
абавязкова спраЂдзГцца, ды не добрае, а, наадварот, дрэннае. А галоЂнае,
няма яму нГякай карысцГ ад гэтага.
Ну, што б, здавалася, не папярэдзГць яму сябе самога: гэтага не рабГ,
туды не хадзГ, бо будзе так Г так. Дык не. Як ужо сядзГш у класе, не
вывучыЂшы Ђрока, то толькГ тады даведаешся, чым скончыцца тваИ гультайства.
А што Ђ фГзГчным кабГнеце здарылася! Нават сорамна каму сказаць, што Ђмееш
прадбачыць будучыню. У той дзень кГраЂнГк фГзГчнага гуртка чамусьцГ
запазнГЂся. Усе хлопцы сядзелГ цГха, чакалГ. Аднаму Славу як хто калючак на
стул панакГдаЂ. То туды сунецца, то сюды. Пакуль не зачапГЂ нагой нейкГ
провад Г не вырваЂ яго з клемы. У кабГнеце нГбы маланка блГснула, а тады
стала цИмна-цИмна. ТолькГ гут Славу ЂявГлася: уваходзГць, нГбыта, кГраЂнГк
гуртка, пытаецца, што здарылася, Г кажа: "ПарушальнГкам тэхнГкГ бяспекГ не
месца Ђ нашым гуртку. Так, рабяты?"
В нГхто не паспачуваЂ яму, Славу СелГвонГку, лепшаму футбалГсту Ђ
класе: аднагалосна пастанавГлГ выключыць яго з гуртка.
Хаця Слава Г ведаЂ, што Ђ сваГх прадбачаннях не памыляецца, на гэты раз
толькГ пасмГхнуЂся сам сабе. Не могуць хлопцы вынесцГ яму такое суровае
спагнанне. В ЂзрадаваЂся: нарэшце Ин памылГЂся.
На жаль, не памылГЂся. ВыключылГ, аднагалосна. Што-што, а глядзець
наперад Ин, аказваецца, умеЂ. В тут, упершыню, Слава спалохаЂся гэтага
свайго Ђмення. Јн зрабГЂся маЂклГвым, асцярожным. КлГчуць хлопцы на футбол,
а Ин выдумляе якую-небудзь прычыну, каб адмовГцца, бо лепш не пайсцГ зусГм,
чым загадзя ведаць, калГ ты па варотах прамажаш. Не вывучыць урок - з класа
збяжыць. Каб не папасцГ Ђ аварыю - у аЂтобус не сядзе...
В КосцГк, Г астатнГя сябры спачатку пыталГся, што з Гм. Јн адмоЂчваЂся.
Як ты Гм скажаш, калГ Г сам не надта разумееш, што гэта Г адкуль узялося,
калГ нГякГх доказаЂ не маеш. Ну, Г пайшла пра Славу пагалоска як пра
чалавека несучаснага, няЂстойлГвага. Слава нават пачаЂ чакаць, што яго
неЂзабаве на савет атрада паклГчуць, каб там справаздачу трымаЂ. Адным
словам, жыццИ пайшло туды-сюды, Г Ин скарыЂся гэтаму. З заняткаЂ, каб не
папасцГ Ђ якую бяду, спяшаЂся дадому Г зачыняЂся Ђ сваГм пакоГ.
АфГшу, якая абвяшчала, што Ђ школу прыедзе касманаЂт Павел ВванавГч
Гушча, Слава прачытаЂ яшчэ ранГцай. На перапынку, калГ Ђсе вучнГ былГ на
двары, Ин зноЂ падышоЂ да аб'явы. Яму вельмГ хацелася пабыць на сустрэчы з
чалавекам, якГ першы з людзей ступГЂ на Марс, калГ Ђдасца, пагаварыць нават
з Гм, параГцца. Бо аб космасе Слава марыЂ ледзь не з першага класа, хацеЂ,
як вырасце, стаць касманаЂтам. Яшчэ нядаЂна Ин быЂ упэЂнены, што стане. А
цяпер ужо - не. Што з таго, калГ Ин нават Г пагаворыць з Гушчам? Варта таму
толькГ папытаць, як Слава вучыцца, як паводзГць сябе, цГ добры Ин сябар, Г
адразу ЂсИ скончыцца. Каму патрэбны двоечнГкГ Г недысцыплГкаваныя? Слава, як
наяве, прадставГЂ сабе вынГк магчымай размовы з касманаЂтам Г адвярнуЂся ад
афГшы.
- Ты што такГ засмучаны? - пачуЂ Ин збоку чыйсьцГ цГхГ голас.
Слава падумаЂ, што гэта зноЂ ягонае славутае прадбачанне напамГнае аб
сабе, Г не адказаЂ.
- А ЂсИ-такГ? - не адставаЂ голас.
Слава на ЂсякГ выпадак скасГЂ вочы. Побач стаяЂ незнаИмы чалавек Г
ЂважлГва глядзеЂ на яго. Слава рашыЂ, што гэта нехта з бацькоЂ, Г пацГснуЂ
плячамГ.
- Давай пройдземся, вунь да таго акна, - чалавек паказаЂ на другГ канец
калГдора Г паклаЂ на СлавГна плячо руку. - Ты хто?
- Слава СелГвонГк, - адкрыты ласкавы позГрк чалавека спадабаЂся яму,
выклГкаЂ давер.
- А я - Павел ВванавГч. Вось Г пазнаИмГлГся. Так? То што Ђ цябе за
бяда, СлавГк?
У Славы аж перахапГла горла. Ну, канешне ж, Ин ведае гэтага чалавека.
КолькГ разоЂ бачыЂ яго партрэты Ђ газетах, часопГсах, па тэлевГзары. Як гэта
Ин не пазнаЂ адразу!
Гушча глядзеЂ на яго, пасмГхаЂся, Г вясИлыя промнГкГ-маршчынкГ ва Ђсе
бакГ разбеглГся ад яго вачэй. Потым Павел ВванавГч пасур'ИзнеЂ Г сказаЂ:
- КалГ гэта тайна, я прашу прабачэння.
Ад роспачы, што гэты чалавек возьме зараз Г пойдзе, у Славы на вачах
выступГлГ слИзы. Јн ледзь не крыкнуЂ:
- Не, не...
- Ты, напэЂна, хочаш стаць касманаЂтам?
Слава толькГ матнуЂ галавой, баючыся словамГ парушыць сваИ шчасце.
- УсИ залежыць ад цябе... - пачаЂ быЂ Гушча, але запнуЂся Г спытаЂ: -
Не ЂсИ, так?
- Ага, - выдавГЂ з сябе Слава Г раптам адчуЂ палИгку: з гэтым чалавекам
не трэба таГцца. - Я стаЂ бы касманаЂтам. Але я... прадбачу.
Павел ВванавГч, нГбы яму было ЂсИ зразумелым, згодна кГЂнуЂ галавой Г
папрасГЂ:
- КалГ ласка, падрабязней.
На Гмгненне Славу зноЂ ахапГЂ адчай: раптам Гушча не зразумее. Аднак
вагаЂся нядоЂга. Павел ВванавГч не абы-хто, касманаЂт, Ин усИ зразумее. В
пачаЂ расказваць, баючыся аднаго, каб раптам не зазвГнеЂ званок Г не
перашкодзГЂ Гм.
Гушча слухаЂ уважлГва, сур'Изна. КалГ Слава скончыЂ, нейкГ час
задумлГва маЂчаЂ. Потым спытаЂ:
- ПрадбачаннГ бываюць толькГ кепскГя?
- УспамГнаць боязна.
- Хочаш Гх пазбавГцца?
- ВельмГ...
- Так, так, - заклапочана прамовГЂ Павел ВванавГч. - ЯкГ Ђ вас наступны
Ђрок?
- ФГзГка...
- Што гавораць твае прадбачаннГ?
- Я ж у касманаЂты збГраюся, - з дакорам адказаЂ Слава.
- Значыць, вывучыЂ? Так. Вядома, калГ вывучыЂ, то нГякГя прадбачаннГ не
страшныя. А Гншыя ЂрокГ ты не спрабаваЂ штодня вучыць? Не? А ты паспрабуй.
Слава сумеЂся. Јн, зрэшты, Г чакаЂ такога кГрунку Гх размовы, не трэба
было пачынаць...
Павел ВванавГч, нГбы не заЂважыЂ перамену Ђ яго настроГ, прапанаваЂ:
- Вось табе мой тэлефон. Давай дамовГмся аб адным. Ты цэлы тыдзень
будзеш вучыць не толькГ фГзГку, а Г астатнГя прадметы. А праз тыдзень
пазвонГш мне. ПаглядзГм, што атрымаецца. В на футбольныя трэнГроЂкГ хадзГ,
адпрацоЂвай удар левай. Ну, а малых... Разумею, гэта выпадкова. Але ты
старайся ЂсИ-такГ спачатку думаць, а потым рабГць.
В тут зазвГнеЂ званок, калГдор адразу напоЂнГЂся шумам - воклГчамГ,
смехам, тупатам.
- Пайду Ђ настаЂнГцкую, - сказаЂ Гушча. - ПазвонГш, га?
- Абавязкова! - крыкнуЂ Слава.
Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT