Ocenite etot tekst:


---------------------------------------------------------------
 OCR: Sergej Vasil'chenko
---------------------------------------------------------------




     Oktyabr' 1970 - yanvar' 1971 po vremeni Zemli

     Dzh. Lerd, original'nyj russkij tekst




     Richard  Blejd  sidel  pod ogromnym  kolpakom  iz  metallicheskoj  setki.
Gromozdkoe sooruzhenie, ot  kotorogo  k  ego golove, shee  i obnazhennomu torsu
tyanulis'  desyatki  provodov,  navisalo nad  nim, prikryvaya  pochti  do poyasa.
Provodov i kabelej bylo vdvoe bol'she, chem obychno, i esli v predydushchih opytah
Blejd napominal tol'ko chto ugodivshuyu  v pautinu muhu,  to teper'  on byl uzhe
spelenut, prevrashchen v kokon i podgotovlen dlya  pauchinoj trapezy. I v  dannyj
moment lord Lejton, uchenyj pauk, kak raz vpryskival v nego  neobhodimuyu dozu
zheludochnogo soka - ili chem tam eshche nakachivayut svoyu zhertvu pauki? - i sverlil
Blejda  pristal'nym vzglyadom. |to  byla  dvenadcataya  popytka  za  poslednij
mesyac;  odinnadcat' predydushchih konchilis' polnym provalom.  Lakomoe blyudo dlya
stola  pauka  nikak  ne zhelalo  dojti  do nuzhnoj  kondicii  -  to  li  povar
splohoval, to li ego kuhonnaya plita vdrug ob座avila zabastovku.
     Sejchas   Blejd  chuvstvoval  tol'ko   legkuyu  shchekotku  pod  cherepom.  Ni
sokrushitel'nyh vzryvov v mozgu, ni dikoj  boli, vyvorachivayushchej vnutrennosti,
ni grohota i reva, ni osleplyayushchih svetovyh effektov, chut' zametnaya shchekotka -
i  vse. Pravda,  on ne imel ponyatiya o tom, kakimi oshchushcheniyami -  zritel'nymi,
taktil'nymi, sluhovymi, obonyatel'nymi  i vkusovymi  -  dolzhen soprovozhdat'sya
novyj eksperiment. Na  vsyakij  sluchaj, on  prigotovilsya k samomu hudshemu - k
stradaniyam  i  boli,  prevoshodivshim te, kotorymi soprovozhdalis' ego prezhnie
peremeshcheniya v inye  miry. No na  etot  raz  Lejton  nikuda ne  sobiralsya ego
posylat'; cel' segodnyashnego opyta byla sovershenno drugoj.
     Ego svetlost'  vyrubil tok, nadavil krasnuyu  rubchatuyu  knopku, i kolpak
vzletel  vverh,  podtyanutyj  k  potolku  trosom.  Ploskie  mednye  kontakty,
kotorymi  zakanchivalis' provoda,  s  suhim  treskom  pokinuli  kozhu Blejda -
vmeste s poloskami lipkoj lenty, razorvannymi napopolam. Blejd  poter grud',
slegka zudevshuyu i  pokrytuyu gustoj maz'yu  (ona predohranyala telo ot ozhogov),
pomassiroval viski  i  sheyu, potom otkinul golovu  na spinku  kresla.  Kolpak
kommunikatora  pokachivalsya yardah  v  treh nad nim;  s  obruchej,  na  kotoryh
krepilas' setka, svisali provoda. Teper' eto ustrojstvo  napominalo  bol'shuyu
meduzu, nacelivshuyusya na nego mnozhestvom tonkih yadovityh shchupal'cev.
     Blejd  opustil  vzglyad  i  ustavilsya  na  lorda  Lejtona;  lord  Lejton
ustavilsya na nego. S minutu v zale, zagromozhdennom shkafami - blokami  pamyati
gigantskogo  komp'yutera - carila pochti polnaya tishina, preryvaemaya lish' tihim
shelestom ventilyatorov sistemy ohlazhdeniya. Zatem Lejton s nadezhdoj sprosil:
     - Nu kak, Richard?
     Blejd pozhal plechami.
     - Nichego neobychnogo, ser. YA pomnyu vse i...
     - Vse?  Ochen'  neopredelennoe  ponyatie!  Mozg  posle  nakachki  vryad  li
sposoben otlichit'  novuyu  informaciyu ot  staroj...  kazhetsya, budto  znal eto
vsegda,  - teper' on  suetilsya  u stola, ryadom s  panel'yu komp'yutera,  tasuya
kolodu plotnyh  rozovyh kartochek razmerom s  ladon'. -  Vashe  "vse", Richard,
sejchas mozhet okazat'sya bol'she moego "vsego" na poryadok. A  u menya v golove -
otnyud' ne vakuum, pover'te...
     On vytashchil odnu iz kartochek, vzglyanul na nee i s otvrashcheniem skrivilsya.
     - Nu, ladno...  Pust' budet  eto. CHemu  raven integral  ot natural'nogo
logarifma?
     - Edinica, delennaya na iks, ser.
     - O! Uzhe koe-chto!
     Blejd podnyalsya iz  kresla i shagnul na pokrytyj metlahskoj plitkoj  pol;
on  priyatno   holodil   stupni,   chut'   sherohovataya  poverhnost'  sozdavala
vpechatlenie ustojchivosti, pochti nezyblemosti.
     - Ne  schitajte  menya polnym idiotom, vasha svetlost', - s  ploho skrytym
razdrazheniem  burknul on.  - Tablicu integralov vbili  mne  v golovu  eshche  v
Oksforde, i vash zheleznyj ublyudok tut absolyutno ni pri chem.
     Lejton hmyknul i vytashchil novuyu kartochku.
     - CHto takoe eshatologiya?
     - Misticheskoe  uchenie  o  sud'bah  mira i vselennoj...  Specseminar  po
istorii religii v razvedshkole "Sek'yuriti Servis"
     - Tak... Predel'nyj molekulyarnyj ves ribonukleinovoj kisloty?
     - Million dvesti tysyach edinic. Tozhe Oksford, kurs himii.
     - Mangry?
     - Tropicheskie zarosli na afrikanskom poberezh'e, zatoplyaemye prilivom. S
nimi ya poznakomilsya na sobstvennoj shkure vesnoj pyat'desyat devyatogo...
     - Karotazh?
     -  Nu, eto pryamo po  moej  special'nosti... - Odno  vremya,  obuchayas'  v
Oksforde,  Blejd  sobiralsya  stat'  gornym  inzhenerom.  On podtyanul  plavki,
poluzakryl   glaza  i  bodro   nachal:  -  Karotazh  -  sovokupnost'   metodov
issledovaniya   geologicheskogo  razreza   burovyh   skvazhin  putem  izmereniya
fizicheskih  svojstv  gornyh  porod.  Sushchestvuyut  razlichnye   vidy  karotazha:
elektricheskij, radioaktivnyj, sejsmicheskij, magnitnyj...
     -  Hvatit,  hvatit!  -  lord  Lejton  v izumlenii  ustavilsya na  svoego
podopytnogo krolika. - Znaete, Richard, ya nachinayu dumat', chto  vam moya mashina
sovershenno ni k chemu...
     Blejd  uhmyl'nulsya.  Nu pochemu  vse eti yajcegolovye - vse, kak  odin! -
schitayut   lyudej   ego  professii   zakonchennymi   kretinami?  Teper'   on  s
udovol'stviem dokazyval ego kiberneticheskomu siyatel'stvu, chto  eto sovsem ne
tak.
     -  Nuuu...  eshche odin voprosik...  -  protyanul Lejton, kopayas'  v  svoih
kartochkah. - CHto vy znaete o partenogeneze?
     -  Vpolne  dostatochno, chtoby schitat'sya  obrazovannym chelovekom, - Blejd
poter  plechi i obnazhennye bedra. - Konchajte  etot detskij sad, ser, ne  to ya
sovsem zakocheneyu.
     - Da-da, Richard, konechno...  Predvaritel'nyj test nichego  ne  dast... -
Lejton  sunul  pachku rozovyh kartochek v stol i vytashchil stopu golubyh - v tri
raza  tolshche.  -  Itak, moj  mal'chik,  sformulirujte  sut'  tret'ej  problemy
Gil'berta.
     |togo  Blejd  ne znal  On uzhe sovsem  zamerz i,  predvkushaya teplyj dush,
reshitel'no tronulsya k zakutku v konce mashinnogo zala, gde obychno razdevalsya.
Lejton kovylyal szadi svoej  neuklyuzhej krab'ej  pohodkoj shelestya kartochkami i
bombardiruya ego novymi voprosami.
     - Mashina T'yuringa?.. Uravnenie Fredgol'ma vtorogo roda?.. Metod ovragov
poiska  ekstremumov  funkcii en peremennyh?..  Sistema Hartri-Foka?..  Sfera
SHvarcshil'da?..   Neprivodimoe   predstavlenie  nepreryvnoj  prostranstvennoj
gruppy dlya...
     V   otvet   Blejd   tol'ko    energichno   motal   golovoj,   chto   yasno
svidetel'stvovalo o tom, chto dvenadcatyj eksperiment s treskom  provalilsya -
kak i odinnadcat' predydushchih.
     * * *
     CHerez  tri chasa, otmyvshis' ot lipkoj mazi,  vynyrnuv iz podzemel'ya  pod
Tauerom  i  perekusiv, on sidel v mrachnovatom kabinete Dzh. Prostornyj staryj
osobnyak na peresechenii Loutberi i Bart Lejn nadezhno pryatal v svoem chreve etu
nebol'shuyu  i  skudno obstavlennuyu  komnatu,  dva  okna kotoroj  vyhodili  vo
vnutrennij dvorik. Potemnevshaya ot vremeni bronzovaya tablica na fasade zdaniya
izveshchala vseh i kazhdogo,  chto zdes'  nahoditsya  pravlenie  VostochnoIndijskoj
Kompanii  po  pererabotke  kopry.  Dejstvitel'no,  lyuboj posetitel', minovav
obshirnyj tihij vestibyul', popadal v  koridor s  dyuzhinoj dverej  iz  morenogo
duba   s   vyveskami:   "Otdel  eksporta",  "Otdel   importa",  "Marketing",
"Predsedatel' pravleniya", "Ispolnitel'naya direkciya" i tak dalee.
     Vse eto vovse  ne otnosilos' k  razryadu fantomov; firma na  samom  dele
rabotala i dazhe  prinosila pribyl'. Blejd  nedavno udostoennyj polkovnich'ego
zvaniya  - za pervye  ekspedicii v  Izmerenie  Iks  - chislilsya v nej  Starshim
ekspertom. Kazhetsya,  on zanimalsya ne to transportirovkoj kokosovyh masel, ne
to ih peregonkoj ili fasovkoj - tochno on sam ne znal. |to prinosilo emu pyat'
tysyach funtov  v god, kotorye Britanskoe kaznachejstvo  akkuratno  vychitalo iz
ego  oficerskogo zhalovan'ya,  rukovodstvuyas'  zheleznym  principom:  nikto  ne
dolzhen poluchat' dvazhdy za  odnu i tu zhe rabotu. Dzh., ispolnitel'nyj direktor
"Kopra Konsolidejshn", teryal na etoj afere dvenadcat' tysyach ezhegodno, pravda,
on  byl bezdetnym  holostyakom i  puritaninom i ne tratil na zhenshchin ni pensa.
Glavnoj stat'ej ego rashodov yavlyalsya virginskij tabak.
     Okutannyj  golubovatym oblakom  dyma, on  sidel  za  massivnym  dubovym
stolom,  otkinuvshis'  na  spinku  zhestkogo  kresla, i  zadumchivo  sledil  za
drozhashchimi kolechkami, netoroplivo  vsplyvayushchimi  k potolku. Bylo okolo shesti:
blekluyu golubiznu oktyabr'skogo neba vskore nachali smenyat' rannie sumerki, no
Dzh. ne  toropilsya  zazhigat'  svet.  Polumrak  chetche oboznachil morshchiny na ego
lice,  podcherknuv surovuyu  liniyu gub, vpalye  shcheki  i  vystupayushchie nad  nimi
skuly. Nesmotrya na  svoj  ves'ma  solidnyj  vozrast,  on vovse  ne  vyglyadel
starikom.
     Nakonec shef MI6A otlozhil trubku, poter perenosicu i proiznes:
     -  CHego zhe on  hochet ot vas, Richard?  Esli  ne oshibayus', my planirovali
ocherednoj zapusk eshche  v avguste, no  ego svetlost'  tyanet uzhe vtoroj mesyac -
prichem bez vsyakih ob座asnenij.
     - Naskol'ko ya ponimayu, ser, on i ne sobiraetsya nikuda menya otpravlyat' -
poka... - Blejd vytyanul nogi,  pristal'no  razglyadyvaya noski svoih sshityh na
zakaz tufel'. - U Lejtona neskol'ko inye plany.
     -  Vot  kak?  A ob座asnyat'sya  s prem'er-ministrom on predostavlyaet  mne?
Kazhdyj raz ya zhdu, chto menya  libo otpravyat  v otstavku bez vyhodnogo posobiya,
libo razzhaluyut  v kur'ery "Kopra Konsolidejshn"... Konechno, lord  Lejton vyshe
takih melochej, po mne hotelos' by vyjti na pensiyu bolee dostojnym obrazom!
     Blejd usmehnulsya pro sebya. Ego shefu nedavno stuknulo shest'desyat vosem',
no v otstavku on ne sobiralsya. |tot pozhiloj dzhentl'men krepkoj viktorianskoj
zakvaski  perezhil  dve  mirovye vojny,  dyuzhinu lokal'nyh, pytki  v zastenkah
gestapo  i  chert  znaet  chto  eshche.   Dzh.  nikogda  ne  obladal  atleticheskim
teloslozheniem i vryad li v molodye  gody upravilsya by s dvuruchnym normannskim
mechom, no on byl zhilist, suhopar, vynosliv i upryam - slovom, otnosilsya k toj
anglosaksonskoj  porode, chto v svoe  vremya  polozhila  k podnozh'yu britanskogo
trona polovinu mira.
     -  YA  polagayu,  ser,  -  proiznes Blejd,  vzglyadom  sprosiv  razresheniya
zakurit',  - chto lord  Lejton  pytaetsya ispol'zovat' svoyu mashinu po  pryamomu
naznacheniyu.  Pomnite,  o  chem   on  tolkoval  so  mnoj  pered  samym  pervym
peremeshcheniem? O  geniyah,  kotoryh  ego komp'yuter nachnet  vypekat' pachkami vo
slavu Britanii, o perekachke znanij iz mashiny pryamo v chelovecheskij mozg...
     - A!
     Vozglas Dzh. prerval ego, i Blejd ostanovilsya, voprositel'no vzglyanuv na
shefa. Tot, odnako, bol'she ne skazal nichego.
     Blejd chirknul zazhigalkoj i zatyanulsya.
     -  On sazhaet menya  pod kolpak - takoj bol'shoj, chto konstrukciya dazhe  ne
pomeshchaetsya   v   staroj  steklyannoj  kletke,  -  derzhit  v  takom  sostoyanii
chas-drugoj, potom ustraivaet dopros.
     - Hmmm... Dopros? YA nadeyus'...
     - Net, net, ser, nichego podobnogo.  Tol'ko testy - po kartochkam. Starik
proveryaet, ne poumnel li  ya. No poka  - sami  vidite... -  Blejd s pokayannym
vyrazheniem razvel rukami.
     Dzh. ulybnulsya.
     - U tebya,  moj mal'chik, vsegda hvatalo uma,  - proiznes on,  yavno davaya
ponyat', chto razgovor nachal'nika s podchinennym zakonchen, i v dal'nejshem mozhno
priderzhivat'sya neoficial'nogo tona. - Tak, teper' ya ponyal, v chem delo, - shef
MI6A vypustil ocherednuyu golubovatuyu struyu, pronzivshuyu sizoe  oblachko dyma ot
sigarety Blejda.
     S minutu Dzh. chto-to pripominal,  pokachivaya  golovoj i  usmehayas', potom
vnov' podnyal glaza na sobesednika.
     -  YA  nikogda ne  rasskazyval  tebe,  Dik, predystoriyu proekta, kotoryj
tretij god kormit nash otdel i vse zavedeniya Lejtona pod Tauerom?
     - Ne pripominayu, ser...
     -  Tak  vot,  delo  obstoyalo sleduyushchim  obrazom.  V  nachale  shest'desyat
vos'mogo staryj  krab zakonchil programmirovat'  svoego monstra i postroil...
etot... kak ego...
     - Kommunikator.
     -  Da, kommunikator.  On polagal,  chto  v etu  shtuku mozhno budet sovat'
tolkovyh parnej i, peretryahnuv im mozgi, poluchat' eshche bolee tolkovyh...
     - On nazyvaet eto nakachkoj...
     -  Vot  imenno.  Odin  d'yavol znaet,  chem  nafarshirovana  ego mashina...
matematika, fizika,  himiya, biologiya, kibernetika, istoriya,  literatura... YA
ne  udivlyus',   esli  on  zapihnul  v  nee  vse  filosofskie  sistemy  -  ot
dzen-buddizma  do  Gegelya.  On  polagal,  chto  esli  vse  eto  perekachat'  v
chelovecheskuyu  golovu, to iz-pod  kolpaka vylezet  novyj  |jnshtejn... ili, na
hudoj konec, eshche odin lord Lejton.
     Blejd pozvolil  sebe  usmehnut'sya.  Dva  ego  nachal'nika,  dva  pozhilyh
dzhentl'mena, mezh kotorymi on vstryal slovno mezhdu molotom i nakoval'nej, chashche
vsego nahodilis' v  sostoyanii vooruzhennogo  nejtraliteta  i otpuskali ves'ma
yadovitye  shutochki v  adres drug druga. Kogda eto proishodilo za glaza, Blejd
pokorno ulybalsya; v sluchae  ochnoj  stavki  hranil  kamennoe spokojstvie.  On
horosho  usvoil izvechnuyu afrikanskuyu mudrost': kogda derutsya slony, dostaetsya
trave.
     -   Admiraltejstvo   ochen'  zainteresovalos'   takoj   vozmozhnost'yu,  -
netoroplivo  prodolzhal  Dzh.,  otbivaya  pal'cami  po stolu pervye takty gimna
"Prav',  Britaniya".  -  Sobstvenno,  oni i finansirovali proekt na nachal'noj
stadii. No poluchilos'-to sovsem  inoe! Vmesto  mashiny,  vypekayushchej  geniev -
mashina,  kotoraya zabrasyvaet lyudej  k chertu  na roga... YA podozrevayu,  - shef
MI6A  vypustil iz  nozdrej  dve  izyashchnye strujki  dyma,  -  chto dlya  Lejtona
nastupil chas rasplaty.
     - Za chto zhe, ser?
     -  Za den'gi, kotorye  on  vzyal u voennyh  tri goda nazad, i  za shchedrye
obeshchaniya, vydannye avansom.
     - No razve on ne mozhet...
     - Konechno, mozhet. Teper', kogda proekt  nahoditsya pod lichnym  kontrolem
prem'er-ministra,  Lejton  mozhet poslat' lordov Admiraltejstva  k  Satane  -
poiskat' tam svoi denezhki. No vidish' li, moj mal'chik, ego svetlost' stradaet
odnim bol'shim  nedostatkom, -  Dzh. neozhidanno uhmyl'nulsya.  -  On -  chelovek
chestnyj, i ne lyubit narushat' svoi obeshchaniya.
     S etim  Blejd  byl  polnost'yu  soglasen.  Lejton vsegda  vypolnyal  svoi
obeshchaniya, osobenno kogda delo kasalos' ego nauchnogo renome. Starik otlichalsya
d'yavol'skim uporstvom  i rabotosposobnost'yu, a eto  znachilo, chto podopytnomu
kroliku predstoit vysizhivat' pod kolpakom do teh por, poka on ne prevratitsya
v  samogo  soobrazitel'nogo  shimpanze  na   Britanskih  ostrovah...  ili   v
bezmozgluyu ulitku. Takoj variant tozhe nel'zya bylo isklyuchit'.
     Blejd peredernul  plechami, i Dzh., brosiv  na  nego molnienosnyj vzglyad,
sprosil:
     - CHto, eti... eti seansy... tak boleznenny?
     - Net, ser. SHCHekotka... Pohozhe na to, budto volosy prorosli skvoz' cherep
i skrebut po mozgam... Mozhno vyterpet'.
     Dzh. vzdohnul.
     - Esli  ne oshibayus', on uzhe sdelal  dyuzhinu  popytok? Znachit,  zavtra  -
trinadcataya... Neschastlivoe chislo!  - on vykolotil trubku  o  kraj massivnoj
pepel'nicy  i  reshitel'no  zaklyuchil: -  Ne nravitsya  mne  eto, Richard.  Bud'
nastorozhe! Kak by ne sluchilos' chego-nibud' nepredvidennogo...
     Na etot raz staryj mudryj Dzh. okazalsya prav.
     * * *
     Telefonnyj zvonok podnyal Blejda  v  polovine shestogo. On sel v krovati,
protiraya glaza  i pytayas' soobrazit',  kto  zhe bespokoit ego  v takuyu  ran'.
Ryadom tiho posapyvala  Doris;  temnye lokony razmetalis' po podushke,  odeyalo
s容halo, obnazhiv strojnye bedra  s treugol'nichkom myagkih volos. Blejd oshchutil
mgnovennyj vsplesk zhelaniya - vchera oni vpervye uznali drug druga, i oshchushchenie
novizny eshche ne ushlo, no stalo tol'ko sil'nee posle pervyh ob座atij.
     S  kovarstvom podsteregayushchego  dobychu tigra on zhdal do  teh  por,  poka
nepreryvnye zvonki ne zastavili Doris poshevelit'sya, potom besshumno vskochil i
otpravilsya  v  kabinet.  Konechno, eto  byl  Lejton!  I v ves'ma razdrazhennom
sostoyanii.
     - YA polagal, chto lyudi vashej professii prosypayutsya bystree,  - zayavil on
vmesto privetstviya. - Vash telefon eshche ne vzorvalsya?
     - Apparat cel, i ya  prosnulsya posle  pervogo zhe zvonka, ser,  - dolozhil
Blejd. - Odnako byli nekotorye obstoyatel'stva...
     - Ah, obstoyatel'stva? - protyanul Lejton. - Vy ne odin?
     - Predpolozhim. No eto ne otnositsya k delu.
     -  Vy uzhe  razobralis'  s  nimi?  YA  imeyu  v vidu -  s etimi...  gmm...
obstoyatel'stvami?
     "Nadeyus', chto net, esli starik  ne zasadit menya pod kolpak  v blizhajshie
polchasa," - podumal pro sebya Blejd. Vsluh zhe  on  proiznes: - Prostite, ser,
no ya ne  mogu vygnat' bednuyu devushku iz  doma  v  shest' utra, dazhe ne napoiv
kofe... YA zaper ee v vanne, chtoby ona ne mogla podslushat' nash razgovor.
     - Richard, u vas kamennoe serdce! - Lejton  na drugom konce linii prishel
v  uzhas. - Zaperli  v vannoj! I chto? Ona stoit  tam  golaya... drozhashchaya... na
holodnom kafel'nom polu?
     - Primerno tak, ser,  - Blejd stisnul chelyusti, chtoby ne  rashohotat'sya.
Potom on probormotal: - No ya brosil  ej  podushku i odeyalo... v konce koncov,
ona mozhet vstat' pod teplyj dush...
     - Bezobrazie! Vot chto, Richard: ya rabotal vsyu noch', koe-chto peredelal  i
hotel poprosit' vas pod容hat' nemedlenno. No pri slozhivshihsya obstoyatel'stvah
my provedem ispytanie v desyat', kak obychno. Vy zhe nemedlenno otpravlyajtes' k
vannoj i vypustite bednuyu devochku!
     -  Nepremenno, ser. Teper' ya uspeyu napoit' ee kofe, - zaveril Blejd ego
svetlost' i polozhil trubku.
     Potom on otpravilsya pryamikom v spal'nyu - no pochemu-to bez kofejnika.
     Vyyasnenie obstoyatel'stv s Doris, zhenshchinoj molodoj i pylkoj, zanyalo chasa
dva.  Zatem oni dejstvitel'no napilis' kofe i, po doroge k Taueru, Blejd eshche
uspel zavesti  svoyu podruzhku  v  atel'e,  gde  ona  podvizalas'  v  kachestve
fotomodeli. Na mesto  on pribyl v devyat'  dvadcat' i rovno v desyat', nagoj i
pokrytyj sloem mazi, uselsya v kreslo.
     Lejton prispustil kolpak  kommunikatora i s privychnoj snorovkoj obkleil
svoego podopytnogo elektrodami,  ukrepiv odin iz nih  na shee, pod zatylochnoj
vpadinoj. CHto-to noven'koe, reshil Blejd. vchera on ne zametil ni etogo kabelya
v sinej  opletke,  ni  krugloj mednoj  plastinki diametrom v  dyujm,  kotoraya
sejchas  holodila  emu  sheyu.  Pokonchiv s provodami,  Lejton nadvinul kolpak -
teper' ego nizhnij kraj pochti upiralsya v koleni sidevshego  nepodvizhno Blejda,
i on chuvstvoval sebya kanarejkoj, zapertoj v tesnoj kletke.
     -  Nu,  kak  vashi  obstoyatel'stva, Richard? -  kopayas' u  pul'ta, staryj
uchenyj mahnul rukoj kuda-to  vverh  i vpravo, gde, po ego mneniyu, dolzhen byl
nahodit'sya Kensington. Blejd snimal tam kvartiru uzhe bol'she desyati let.
     - Vse v poryadke. Moya znakomaya prospala pryamo v vanne do vos'mi. Potom -
kofe, goryachij zavtrak i teploe rukopozhatie na proshchan'e.
     Lejton podnyal  golovu,  zadumchivo  oglyadel  Blejda i  bokom, po-krab'i,
dvinulsya k rubil'niku.
     -  Esli  segodnyashnij  eksperiment  budet  udachnym  -  a  ya  v  etom  ne
somnevayus', - to takie melochi, kak devushki, bol'she vas ne budut volnovat', -
zayavil on.
     Vnezapno Blejd poholodel.
     - No,  ser... Tak  my  ne dogovarivalis'! - on popytalsya  privstat', no
Lejton provorno opustil rubil'nik.
     - Ne volnujtes', Richard,  vse budet horosho...  - doleteli ego poslednie
slova, zatem strashnyj udar szadi snes cherep Blejda.
     Mozg ego vyplyl naruzhu i povis nad  korchashchimsya v mukah telom, holodno i
besstrastno razglyadyvaya ego. Blejd vosprinimal etot seryj  sgustok kak nechto
inorodnoe i dazhe vrazhdebnoe; on nahodilsya v svoem sobstvennom tele i stradal
vmeste s nim, hotya ostavalos' sovershenno neyasnym, gde, v kakom imenno organe
gnezdilsya  teper' ego razum. Vnezapno mozg nachal razduvat'sya - slovno myach, v
kotoryj  nevidimyj  nasos  stremitel'no  nakachival vozduh.  On  ros  i  ros,
odnovremenno  menyaya  formu,  vypuskaya  iz  nizhnej  chasti  dlinnye  otrostki;
postepenno oni nachali prevrashchat'sya v shchupal'ca.
     Blejd  szhalsya vnizu pod  etim  monstrom, pytayas' stat'  nezametnym, kak
muravej.  V  golove u nego ziyala dyra  i glaza vysmatrivali pryamo cherez  nee
parivshee n vozduhe  chudovishche.  Mozg prodolzhal rasti,  shchupal'ca udlinyalis', i
dva iz  nih, sleva  i  sprava,  uzhe  pohodili na serye  pozharnye shlangi. Oni
nachali  dergat'sya -  haoticheski, ryvkami, slepo sharya po zemle;  no  s kazhdoj
sekundoj ih dvizheniya stanovilis' vse bystrej i uverennej.
     Vdrug  Blejd  ponyal, chto za tvar'  visela sejchas  nad nim.  Uellsovskij
marsianin!  On  samyj  -  vne  vsyakogo  somneniya!  Besformennaya  tusha, seraya
pobleskivayushchaya  kozha, shchupal'ca... No neuzheli  etot monstr  pryatalsya u nego v
golove? V mozgu? Ili on i byl mozgom? Gde zhe togda sam Richard Blejd? Ne telo
Blejda, a ego pamyat', soznanie, dusha?
     On  pochuvstvoval,  kak  shchupal'ca uhvatilis'  za  kraya dyry v  cherepe  i
pytayutsya rasshirit'  ee. Vskriknuv diko  i bezzvuchno,  Blejd pustilsya bezhat',
presleduemyj  shelestom  skol'zivshih za nim konechnostej;  ih bylo  uzhe  mnogo
desyatkov, i vse oni  nastojchivo pytalis' izlovit' byvshego  hozyaina. Nesmotrya
na strashnuyu bol', terzavshuyu  ego, on  uvorachivalsya, padal, vskakival  vnov',
starayas'  izbezhat' navyazchivyh  ob座atij; on  chuvstvoval, chto  s nim  sotvoryat
nechto zhutkoe.
     On mchalsya po kakoj-to beskrajnej golubovato-zelenoj ravnine, pohozhej na
morskuyu  poverhnost', nad  kotoroj siyali zhemchuzhno-rozovye nebesa. Neozhidanno
svet nachal merknut', i Blejd, vytyanuv vverh skvoz'  prorehu  v cherepe stebli
glaz, uvidel,  chto mozg prevratilsya v  chudovishchnyj  ploskij blin, zakryvavshij
nebo ot gorizonta  do gorizonta. "Teper' on mozhet menya..." - podumal on, i v
tot zhe mig seryj blin ruhnul na zemlyu i slilsya s nej v oslepitel'nom vzryve,
poglotiv i telo, i pamyat', i razum, i dushu Richarda Blejda.




     On lezhal  nichkom,  utknuvshis' v skreshchennye  ruki, ne shevelyas' i oshchushchaya,
kak   solnechnye   luchi   laskayut   obnazhennuyu   spinu.   Postepenno   nachali
vosstanavlivat'sya ostal'nye  chuvstva:  skvoz'  plotno somknutye  veki  stalo
probivat'sya rozovatoe siyanie, nos  i  guby ulovili pryanyj jodistyj aromat  s
privkusom soli,  ushi  zapolnil negromkij i  mernyj gul  priboya.  Ne otkryvaya
glaz, on szhal  pal'cy,  legko pogruzivshiesya  v ryhluyu pochvu.  Pesok... Poryv
vetra shvyrnul prigorshnyu bryzg na ego golye nogi. Voda... Teplaya...
     Blejd perevernulsya na spinu, sel i otkryl glaza. Pered nim rasstilalas'
morskaya   glad'  -  lilovaya  i  golubovataya,  blistayushchaya  koe-gde  serebrom,
izmenchivaya,  tekuchaya  i podvizhnaya, kak  v  lyubom  iz  mirov, podobnyh Zemle.
Legkij briz gnal nebol'shuyu volnu; s tihim shorohom kroshechnye valy, uvenchannye
kajmoj peny, nakatyvalis' na zolotistyj pesok, zatem s edva slyshnym shipen'em
otpolzali  obratno,  ostavlyaya  temnyj mokryj sled. Iz  peska torchali kamni -
sovsem malen'kie, s kulak, i zdorovennye glyby, vozvyshavshiesya na celyj  yard;
odni  byli chernymi, drugie -  korichnevymi  s belymi prozhilkami libo pestrymi
ili serymi. U samoj kromki vody suetilis' kraby velichinoj s nogot'.
     Zemlya? Atoll  v YUzhnyh moryah? Odin  iz teh, s  kotorogo dostavlyayut kopru
dlya zavedeniya, za ch'im mirnym fasadom pryachetsya otdel MI6A?
     On povernulsya i obozrel svetilo, izlivavshee teplo na ego plechi. Solnce?
Nesomnenno,  net.  Solnce -  zolotistaya  zvezda klassa O, diametr -  million
trista devyanosto  dva kilometra, moshchnost' izlucheniya - tri i vosem' na desyat'
v  dvadcatoj stepeni megavatt...  |ta zhe zvezda,  veroyatno, klassa  A, bolee
goryachaya, s golubovatym ottenkom... Soglasno diagramme  Ressella, temperatura
poverhnosti tysyach vosem' s  polovinoj  po Kel'vinu...  na tri tysyachi bol'she,
chem u Solnca. Blizhajshie analogi - Vega i Sirius...
     Blejd  s  nedoumeniem  tryahnul   golovoj  -  kakaya-to  shtorka  v  mozgu
priotkrylas' i  tut  zhe  zadernulas'. Protyanuv ruku,  on vyhvatil krabika iz
suetivshejsya  u vody  kuchki, i  pereschital nogi  krohotnoj  tvari.  Desyat'...
Prichem - ni nameka na kleshni...  Snova  obozrev  zhemchuzhno-goluboj nebosvod s
pylayushchim serebristym solncem, Blejd okonchatel'no ponyal, chto nahoditsya ne  na
Zemle.
     Poshatyvayas',  on  podnyalsya  na nogi.  Kak vsegda,  Blejd  byl absolyutno
nagim;  vypukluyu grud' i  lob  pokryvali biserinki  pota, dyhanie ostavalos'
poka  preryvistym, slovno on eshche  ne prishel v sebya posle prizrachnoj gonki po
sumrachnym  ravninam svoih snovidenij, no  nogi uverenno popirali  pesok, a v
glazah  poyavilos'  privychnoe  vyrazhenie   nastorozhennosti   i  gotovnosti  k
dejstviyu.  Neskol'ko  sekund  razvedchik   stoyal,   gluboko   vdyhaya   svezhij
solonovatyj  vozduh,  potom  prisel  - raz,  drugoj.  S  telom  vse obstoyalo
otlichno,  koordinaciya  vosstanovilas'.  No  golova...   chto-to  proizoshlo  s
golovoj, i on poka  ne mog ponyat',  v  chem delo. Nemnogo pobalival zatylok -
tam, gde byl podsoedinen kabel' v sinej opletke.
     Blejd razbezhalsya i vskochil na blizhajshij valun, dohodivshij emu  do poyasa
- bolee vozvyshennoj tochki v blizhajshih  okrestnostyah ne nablyudalos'. Stupnyami
on oshchushchal sherohovatuyu tepluyu  poverhnost' kamnya, malen'kie treshchinki i pesok;
eto bylo  priyatno,  kak i laskovyj solnechnyj svet,  i legkij briz, umeryavshij
znoj. On posmotrel nalevo, potom - napravo.  Peschanyj plyazh stofutovoj shiriny
uhodil v obe storony primerno na polmili, okajmlyaya zakruglyavshuyusya  beregovuyu
liniyu. Za zolotistoj polosoj  legka  torchali  nevysokie skaly,  mezh kotorymi
probivalas' trava i kakie-to trostniki, pohozhie na bambuk. Eshche dal'she i vyshe
vidnelos'  nekoe podobie holmov, zarosshih derev'yami; nad ih kronami vysoko v
nebe  plylo  golubovatoe solnce.  Ostal'nye kraski byli  vpolne  privychnymi:
trava i derev'ya - zelenymi, nebo i more - golubymi, pesok  - zheltym, kamni i
skaly - chernymi,  burymi i serymi. YArkie ottenki, rezkie  kontrasty,  chetkie
granicy osveshchennyh  solncem prostranstv napominali polotna Gogena.  Za odnim
isklyucheniem - vokrug ne bylo ni edinoj zhivoj dushi.
     Znachit, mashina Lejtona  srabotala  - i, v ocherednoj  raz,  ne  tak, kak
predpolagal staryj  uchenyj.  Blejd  poter podborodok,  ustavivshis' nevidyashchim
vzglyadom  v okeanskij prostor.  Ne podlezhalo  somneniyu, chto  komp'yuter opyat'
zabrosil ego v ocherednoj mir Izmereniya Iks - a shestoj raz za dva s chetvert'yu
goda. CHto zh, eti  stranstviya stanovilis' dlya nego vse bolee privychnymi, hotya
nakaplivavshijsya opyt otnyud'  ne umen'shal opasnosti. No sejchas Blejd ne dumal
o nej;  skoree,  on dazhe ispytyval nekoe oblegchenie, predpochitaya srazhat'sya s
lyud'mi,  zveryami  i nepogodoj,  chem  s  temi  chudovishchami  bezumiya,  kotorymi
komp'yuter Lejtona mog naselit' ego  rassudok. On staralsya ne dumat' o boli v
zatylke; postepenno  eto  nepriyatnoe oshchushchenie slabelo,  prevrashchayas'  v  edva
zametnoe pokalyvanie.
     Blejd  sprygnul  s  kamnya  i,  uvyazaya  po  shchikolotki  v  myagkom  peske,
napravilsya  k  skalam. On polagal, chto ochutilsya na ostrove, chudesnym obrazom
perenesennom v  inoj mir s kartin Gogena,  no v etom  sledovalo ubedit'sya. K
tomu zhe,  na  polotnah velikogo  francuza prisutstvovalo  i mnogoe drugoe  -
cvety i plody, tuzemcy, tuzemnye hizhiny i tuzemnye zhenshchiny... Da, zhenshchiny! S
zolotistoj  kozhej,  velikolepnymi  telami,  puhlymi  chuvstvennymi  gubami  i
prizyvnym  vzglyadom  temnyh  i   strastnyh  glaz...  Blejd   obliznul  vdrug
peresohshie guby i uskoril shagi.
     Skaly  okazalis' nevysokimi -  okolo  tridcati-soroka  futov,  - i byli
pokryty treshchinami i ustupami, tak chto pod容m ne  predstavlyal truda. Blejd ne
pomnil,  kak nazyvalas' slagavshaya ih gornaya  poroda; sootvetstvuyushchij  termin
vertelsya v golove, no nikak  ne zhelal vsplyvat' na poverhnost'. On popytalsya
sosredotochit'sya,   no  pokalyvanie   v   zatylke   stalo   sil'nee,   slovno
predosteregaya ego ot chrezmernyh umstvennyh usilij.
     Vershina  vybrannogo  im  utesa  okazalas' ploskoj  i zasypannoj tonkimi
kamennymi plastinkami s  dovol'no ostrymi krayami. Blejd  staralsya  dvigat'sya
ostorozhno, chtoby ne  poranit'  nogi; potom nagnulsya, vybral dovol'no bol'shoj
oskolok  v  forme nakonechnika kop'ya i zazhal  ego v kulake.  Vot i oruzhie! Na
pervyj   sluchaj  sojdet   -  esli  mestnye  aborigeny   okazhutsya   ne  stol'
druzhelyubnymi, kak te, kotoryh risoval Gogen.
     On  oglyadelsya, medlenno  povorachivayas'  na  vse chetyre  storony  sveta.
Ostrov,  konechno zhe  -  ostrov!  I  nebol'shoj!  |tot  klochok  tverdi  zemnoj
predstavlyal iz sebya klassicheskoe kol'co atolla s krugloj lagunoj v centre, i
Blejd mog  obozret' svoi novye vladeniya  iz konca v  konec.  Itak, v nalichii
imelos': laguna diametrom s tret'  mili; okajmlyavshee ee kol'co sushi  shirinoj
yardov chetyresta i dlinoj po vneshnej okruzhnosti mili dve; iznutri i snaruzhi -
lenty  neshirokih  peschanyh  plyazhej,  za  kotorymi  vzdymalis' utesy,  tochnye
podobiya togo, na kotorom stoyal Blejd; mezhdu nimi - skalistye holmy, porosshie
derev'yami. Veroyatno, eti byli takie zhe utesy, na kotorye veter tysyacheletiyami
nanosil pochvu; teper'  ih golye temnye vershiny  torchali  nad  morem  zeleni.
Koe-gde  vo  vpadinah  blestela  voda -  sled proshedshih  dozhdej, napolnyavshih
estestvennye  vodoemy; v etih mestah krony derev'ev kazalis' bolee gustymi i
pyshnymi.  Ostrovnoe kol'co bylo razorvano na yuge dovol'no shirokim  prolivom,
soedinyavshim   lagunu  s   okeanom.   V   celom  ostrovok   napominal  chervya,
svernuvshegosya   kol'com  v  luzhe  goluboj  vody  i   otrastivshego  na  spine
miniatyurnyj kamennyj hrebet.
     Korallovyj rif? Blejd  zadumchivo  poskreb v golove i brosil  vzglyad  na
svoj kamennyj kinzhal. Net, eta poroda sovsem ne pohodila na izvestnyak... Gde
zhe on ochutilsya?
     Vprochem, geologicheskie podrobnosti  bol'shogo znacheniya ne imeli. Gorazdo
vazhnee, chto  zdes' est'  voda  i  zelen',  a  znachit, mozhno  rasschityvat' na
frukty. Uchityvaya,  chto ryadom okean, pribrezhnaya zona kotorogo navernyaka kishit
ryboj,  s goloda  on ne umret. Holod tozhe emu ne  ugrozhaet  - ostrovok  yavno
raspolozhen  v  tropikah. Lyudi? Voobshche  kakie-libo  razumnye  sushchestva? On ne
videl  ni  malejshih priznakov ih prisutstviya -  ni dyma kostra, ni hizhin ili
shalashej,  ni lodok  na  peschanyh plyazhah, ni trop, protoptannyh v lesu. Nuzhno
proverit' bolee tshchatel'no... Ostrov nevelik,  ukryt'sya zdes'  negde, i lyuboe
zhivoe sozdanie  rano ili  pozdno vyjdet  k  prudam s presnoj vodoj. Ottuda i
nado nachinat' poiski.
     Vnezapno Blejd oshchutil zhazhdu. On eshche raz osmotrel ostrovok, zapechatlevaya
v pamyati rasstoyaniya i osnovnye orientiry.  So svoej  skaly  on naschital  tri
pruda, raspolagavshihsya  dovol'no simmetrichno: odin - na yuge, pochti  u  samoj
okonechnosti  kamennogo chervya;  drugoj - na  zapade, tretij  - pochti v  samom
centre  ostrova.  Do  sredinnogo vodoema bylo  vsego  yardov  dvesti, i Blejd
dvinulsya bylo k nemu, odnako, ne projdya  i  poloviny sklona, vlez obratno na
skalu.
     On  vstal  poseredine,  rasproster  ruki  v  storony,  i   torzhestvenno
proiznes:
     -  Vlast'yu,  darovannoj  mne Ee Velichestvom  korolevoj Velikobritanii i
specotdelom  MI6A,  ya,  polkovnik  Richard  Blejd,   dostigshij   sih  beregov
odinnadcatogo oktyabrya  v god odna tysyacha devyat'sot  semidesyatyj ot Rozhdestva
Hristova, narekayu etu zemlyu Korivallom - v chest' svoej nevernoj vozlyublennoj
Zoe Korivall I da prostit ee Gospod', kak ya prostil siyu ledi v dushe svoej.
     Zatem,  veselo  nasvistyvaya britanskij gimn,  on  nachal  spuskat'sya  po
sklonu.  Radostnoe  chuvstvo  perepolnyalo  ego  i,  esli  ne  schitat'  slegka
lomivshego zatylka, on chuvstvoval sebya  preotlichno. Dejstvitel'no, pervyj raz
za vse svoi stranstviya  on popal v mir, gde emu absolyutno nichego ne ugrozhalo
- ni chelovek, ni zver', ni nepogoda.
     V Al'be, minut cherez pyat' posle pribytiya, ego stali travit' sobakami...
Krome  togo,  on   pochti  poteryal  pamyat'  i  dolgoe  vremya  ne  mog  voobshche
razobrat'sya, chto proizoshlo i gde on ochutilsya. V Kate  mashina  zabrosila  ego
pryamo   v  centr  voennyh   dejstvij,  pered   armiej   iz  tysyach   svirepyh
voinov-mongov, shturmovavshih Velikuyu Stenu...  V Meotide... Nu, tam tvorilos'
takoe,  chto  luchshe  i ne  vspominat'! Berglion  vstretil  prishel'ca  ledyanym
dyhaniem snezhnoj tundry, a  Tarn - drevnej, neveroyatnoj i pugayushchej tehnikoj.
|ti silovye  zavesy... i Honcho, n'yuter, plenivshij ego vskore posle poyavleniya
v tom mire...
     Blejd vzdrognul i  ostanovilsya.  Konechno,  vse,  o  chem  on  dumal, chto
vspominal, sootvetstvovalo dejstvitel'nosti. Odnako ego nyneshnie razmyshleniya
otrazhali  lish' polovinu pravdy - bolee gor'kuyu i nepriyatnuyu.  Da, on  terpel
lisheniya i  prolival krov',  svoyu i chuzhuyu, v  kazhdoj iz pyati otkryvshihsya  emu
real'nostej. No  bylo tam koe-chto  eshche... teplye  robkie guby  Talin, nezhnoe
telo  Lali Mej,  koldovskie glaza Akvii...  i  Zul'kiya,  ryzhekudraya Zul'kiya,
zachavshaya ot  nego pervogo imperatora Tarna!  Dazhe proklyataya bogom  Meotida v
svoem rode  predstavlyala opredelennyj interes...  V  konce koncov,  on sumel
dogovorit'sya s etimi amazonkami...
     On oglyanulsya,  slovno  ozhidaya,  chto  iz  lesnoj chashchi  sejchas vyskochit i
brositsya emu  na  grud'  ne to Talin, ne to Zul'kiya  - ili,  na hudoj konec,
nedavnyaya podruzhka Doris, - i shumno perevel  duh. V polusotne shagov pered nim
lezhal prud, vytyanuvshijsya mezhdu sklonov  dvuh nevysokih kamenistyh gryad; voda
byla  temnoj,  na   ee  poverhnosti   pokachivalis'   ogromnye  belye  cvety,
obramlennye  blestyashchimi  kozhistymi  list'yami. Ot  pruda  veyalo svezhest'yu,  i
Blejd, prisev na kortochki u temnoj poverhnosti, vvolyu napilsya.
     Potom on voshel po poyas v vodu, vydernul blizhajshij cvetok i podnes ego k
licu. Belye  myasistye lepestki slegka shevel'nulis', slovno potyanuvshis' k ego
gubam, i razvedchik vdohnul charuyushchij, p'yanyashchij  aromat. Na mig mir zavertelsya
pered glazami,  a  kogda  on vnov'  prishel  v  ustojchivoe  sostoyanie,  Blejd
chuvstvoval sebya tak, slovno tol'ko chto oprokinul  ryumku luchshego francuzskogo
kon'yaka.  Odobritel'no  hmyknuv,  on  posmotrel  na  cvetok -  tot,  podariv
naslazhdenie, umiral.  Belosnezhnye lepestki  opali i  pobureli, zapah  ischez,
list'ya ponikli.
     - Lotos zabveniya? - probormotal Blejd, vozvrashchayas'  na bereg. Kak by to
ni  bylo,  na  etom  ostrovke  najdetsya,  chto glotnut'.  Veroyatno,  "lotosy"
vyrabatyvali  kakoj  to  slabyj  narkotik.  Nevazhnaya  zamena soblaznitel'noj
zhenskoj ploti, odnako luchshe, chem nichego.
     V techenie  blizhajshih  chetyreh  chasov Blejd dvazhdy oboshel  ves'  ostrov:
snachala  - ego  vnutrennyuyu i naibolee  interesnuyu chast', zatem  - poberezh'e.
Zdes' ne bylo  ptic  - esli ne schitat' bol'shih dlinnokrylyh sozdanij s hishchno
zagnutymi  klyuvami,  -  i  vstrechalos'  ochen'  malo  nasekomyh.  Zato  plody
prisutstvovali v izobilii, i  on sorval kakoj-to  ogromnyj zelenovato-zheltyj
frukt,   soblaznivshis'  ego   shodstvom  s  ananasom.   U  zapadnogo   pruda
prostiralas'  izrytaya   norami  polyanka,   na  kotoroj  mel'teshili  dovol'no
upitannye  ushastye  zver'ki,  chto-to  srednee  mezhdu  bol'shimi  krolikami  i
morskimi  svinkami;  lovko  shvyrnuv kamen', Blejd podshib  odnogo.  Zatem  on
srezal paru  lian: odnu zatyanul vokrug poyasa, sunuv  za  nee  svoj  kamennyj
kinzhal, koncami drugoj obmotal tushku krolika i ananas, povesiv  dobychu cherez
plecho. Dve  rakoviny,  pohozhie  na ogromnyh  ustric,  kotorye on  vyudil  iz
laguny, prishlos' tashchit' v rukah.
     Pered zakatom on vernulsya tuda, gde prishel v sebya  v moment vtorzheniya v
etot mir. Reshiv, chto eto mesto  nichem ne  huzhe lyubogo drugogo, Blejd sbrosil
poklazhu  na  myagkij  pesok  okolo  skal i zanyalsya kostrom.  V  lesu  hvatalo
hvorosta, no chtoby dobyt' ogon', emu prishlos'  vozit'sya minut desyat' Nakonec
suhaya kora zatlela  pod  palochkoj, kotoruyu  on  vrashchal v ladonyah,  krohotnyj
yazychok plameni liznul  tonkie  prut'ya, i  koster  razgorelsya. Blejd razdelal
zver'ka, naskreb  s pribrezhnyh kamnej  shchepot'  gor'kovatoj soli, i cherez chas
pristupil   k  trapeze.  ZHarkoe,  ustricy,  zapechenye  v  zole,   i  ananas,
okazavshijsya  vyshe  vsyakih  pohval...  Ne  kazhdyj  restoran na  Pikadili  mog
predlozhit' emu takoj vybor.
     Spat'  emu prishlos'  v  odinochestve,  no  vo vseh ostal'nyh  otnosheniyah
ostrov Korivall mnilsya Blejdu sovershennejshim raem.
     * * *
     Sleduyushchie tri dnya on bezmyatezhno naslazhdalsya pokoem. Pozhaluj, zdes' bylo
luchshe, chem v Dorsete, v ego uedinennom kottedzhe na beregu La-Mansha. Holodnye
vody Kanala ne  mogli  sravnit'sya  s teplym tropicheskim  morem,  a  bogatomu
vyboru fruktov pozavidoval  by lyuboj  iz feshenebel'nyh londonskih magazinov.
Nagretyj solncem pesok, ustlannyj kuchej travy, okazalsya stol' zhe myagkim, kak
matras na ego krovati, i poka Blejda ne ochen'  ugnetalo, chto  priminat'  etu
dushistuyu postel' emu prihoditsya odnomu. Za vse horoshee nado platit'; on spal
bez podruzhki, zato nikakie trevozhnye zvonki i prikazy ne mogli vydernut' ego
iz etoj kopny sena.
     On sdelal luk i dve dyuzhiny strel s obozhzhennymi v ogne ostriyami, kop'e i
paru kamennyh tomagavkov; postroil shalash v rasseline mezhdu skal - s vidom na
more; splel neuklyuzhuyu korzinu i nabral bol'shih rakovin, v kotoryh mozhno bylo
nosit'  vodu. Pohozhie na krolikov zver'ki yavlyalis' prevoshodnym ob容ktom dlya
ohoty  - u nih ne bylo drugih vragov, krome dlinnokrylyh morskih "korshunov",
da i ot teh oni ne slishkom-to begali, predpochitaya s filosofskim spokojstviem
platit'  dan'  molodnyakom.  Poskol'ku  Blejd  ne spuskalsya s  neba, ne  imel
kryuchkovatogo  klyuva  i  pestrogo  opereniya,  on,  po  mneniyu  ushastikov,  ne
predstavlyal  opasnosti.  Vidimo,  byl  nuzhen ne  odin mesyac,  chtoby  kroliki
raspoznali  gastronomicheskie  sklonnosti  svoego  novogo  soseda.  Poka  chto
razvedchik bez truda bil ih strelami i kamnyami.
     On naschital v lesu bolee  dvadcati porod plodonosyashchih derev'ev.  Teper'
on stal ostorozhnee i ne proboval sam kazhdyj  novyj  sort fruktov,  kakim  by
soblaznitel'nym  aromatom tot ne obladal.  Imelsya  prostoj  i nadezhnyj metod
proverki - Blejd  srezal neskol'ko  plodov i podbrasyval na krolich'yu polyanu,
ushastym degustatoram. Zver'ki byli vegetariancami  i pitalis'  isklyuchitel'no
travoj, list'yami  kustarnika da  opavshimi perespelymi fruktami  - tak  chto v
mestnoj  flore  oni  razbiralis'  horosho. Ochevidno,  zdes'  ne bylo yadovityh
rastenij,  ibo  vse,  chto  im  predlagalos',  ushastiki  poedali  s  zavidnym
appetitom. Za tri  dnya Blejd obnaruzhil na ostrovke  ne tol'ko analog zemnogo
ananasa;  tut  rosli  grozd'ya ogromnyh  sizyh yagod,  napominavshih  vinograd,
listoobraznye  plody so  sladkovatoj  muchnistoj  myakot'yu  -  mestnye banany,
chto-to pohozhee na grushi  v forme tolstyh korotkih ogurcov, sochnye  dol'chatye
plody s gor'kovatym privkusom grejpfrutov i massa raznovidnostej orehov.
     Laguna  byla  ne  menee  izobil'noj, chem  les. Tam  kisheli  mollyuski  i
krabopodobnye  sozdaniya (ne te malyshi, kotoryh Blejd videl v  pervyj den', a
bronirovannye tvari velichinoj s supovuyu misku), a takzhe malen'kie, s ladon',
rybeshki  i  rybiny v  dva-tri  futa dlinoj,  tolstye,  medlitel'nye  i ochen'
nedurnye na vkus.  Blejd kupalsya chetyrezhdy  v den' i nikogda  ne  vyhodil iz
vody bez dobychi; rybu on bil snachala  kop'em, a  potom izgotovil  trezubec s
obozhzhennymi koncami iz podhodyashchej drevesnoj vetvi.
     Vecherami on  sidel  u kostra  na okeanskom beregu,  lyubovalsya  nebom  s
yarkimi cvetnymi  tochkami  zvezd, pytayas' slozhit' iz nih figury, i vspominal.
SHest'  ili  sem'  let  nazad,  kogda   on  trudilsya  vo  slavu  Soedinennogo
korolevstva  v YUgo-Vostochnoj Azii, mestnye mafiozi madam Vong vybrosili ego,
odurmanennogo narkotikom, na kakoj-to atoll v Indijskom okeane. Blejd do sih
por ne  ponimal, pochemu ego  poprostu ne spustili za bort  na korm akulam  -
mozhet byt', madam nadeyalas' na  povtorenie nochi, provedennoj  nakanune  v ee
kayute,  i  ne  zhelala  unichtozhat'  stol'  cennyj ekzemplyar  muzhskoj  porody?
Naskol'ko    on    pripominal,   predvoditel'nica    piratov   ne   stradala
sentimental'nost'yu...
     Kak  by to ni bylo, v godu  shest'desyat tret'em ili shest'desyat chetvertom
on poluchil svoj pervyj opyt robinzonady, ochutivshis' na  bezlyudnom korallovom
rife, gde ros lish' nevysokij kustarnik da dva desyatka pal'm shelesteli suhimi
list'yami  na  vetru.  K  schast'yu,  tam  nashelsya  istochnik  presnoj  vody  da
prorzhavevshij  korpus amerikanskogo  bombardirovshchika  vremen  Vtoroj  mirovoj
vojny, v kotorom Blejd  ukryvalsya ot palyashchego solnca. Za  dve nedeli on s容l
vse   kokosy   i   raspugal  pribrezhnyh  rybeshek,   na  kotoryh  ohotilsya  s
metallicheskim  rychagom, vylomannym v pilotskoj  kabine;  tak  chto  kogda ego
podobralo indonezijskoe patrul'noe sudno, on poteryal v vese desyatok funtov.
     Po sravneniyu s toj kuchej  izvestnyaka Korivall kazalsya nastoyashchim |demom.
Inogda  Blejd s  mimoletnoj  toskoj  poglyadyval na gorizont,  gde  navernyaka
lezhali i bol'shie ostrova,  i  materiki, polnye bespokojnoj, suetlivoj zhizni.
Vozmozhno,  tam  lilas'  krov',  zveneli  mechi, svisteli strely ili grohotali
vystrely... Naschet vystrelov on, pravda,  somnevalsya - nichto  ne govorilo  o
ton, chto  etot mir obladaet razvitoj tehnologiej i  smertonosnymi  mashinami,
sposobnymi  obrushit'  svincovyj  grad  na goroda i vesi, esli  takovye zdes'
imelis'. On ne  videl v okeane nichego  pohozhego na korabl', a  v  nebesah  -
nikakih letatel'nyh apparatov,  no  ne  eto obstoyatel'stvo posluzhilo osnovoj
dlya ego vyvodov. Skoree on bazirovalsya na tom, chto nashel - ili ne nashel - na
svoem ostrovke.
     Zdes' nikogda ne bylo  zhivyh sushchestv  krupnee,  chem kroliki i klyuvastye
korshuny. Za  tri dnya Blejd izlazil okrestnosti  treh prudov s presnoj vodoj,
razyskal  i  issledoval  neskol'ko  peshcher  a  skalah,  vnimatel'no  osmotrel
poberezh'e.  Konechno,  i  na  Zemle vo  vtoroj polovine dvadcatogo  veka byli
bezlyudnye mesta,  no takuyu  tochku, gde otsutstvovali  by sledy cheloveka,  on
predstavit' ne mog. Estestvenno, rech' shla ne o zasnezhennyh pikah Gimalaev, a
o rajonah, prigodnyh dlya zhizni; v nih, kak sleduet pokopavshis', vsegda mozhno
bylo  syskat'  rzhavuyu  konservnuyu banku,  pustuyu  butylku ili hotya by staryj
polietilenovyj paket s Mikki Mausom, krasotkoj s rozovoj goloj zadnicej libo
prizyvom zapisyvat'sya v morskuyu pehotu SSHA.  Dazhe  na tom nikchemnom atolle u
indonezijskih beregov rzhavel samolet... a uzh  skol'ko vokrug valyalos' rzhavyh
banok iz-pod sosisok i bobov  so svininoj! Kuda bol'she, chem orehov na chahlyh
pal'mah...
     Na  Korivalle eshche  ne pobyval  nikto.  Zdes'  ne bylo  ostatkov  hizhin,
vyzhzhennyh krugov ot kostra ili  zakopchennyh ognem kamnej, skeletov i kostej,
oblomkov oruzhiya  i instrumentov. CHetvertyj den'  Blejd posvyatil  tshchatel'nomu
osmotru  poberezh'ya  i  teh mest  v  lagune,  gde mogli  zastryat'  kakie-libo
prinesennye prilivom artefakty. On nashel pustye rakoviny, gniyushchie vodorosli,
ptich'i per'ya, dohluyu rybeshku.  Ni doski, ni klochka materii, ni obrabotannogo
kusochka dereva... Esli na etoj planete i sushchestvovali naselennye kontinenty,
ih otdelyali ot Korivalla tysyachi, desyatki tysyach mil'.
     Pokalyvanie  v zatylke,  v tom meste,  kuda vpilsya  sinij kabel', cherez
kotoryj lord  Lejton tak zhazhdal nakachat' ego  znaniyami, bol'she ne bespokoilo
Blejda. On  nastroilsya provesti sredi korivall'skogo raya mesyac ili dva, poka
komp'yuter ne vytashchit ego obratno; v konce koncov, on zasluzhil eti kanikuly -
ne  v men'shej stepeni, chem  svoe polkovnich'e zvanie! On zaranee  predvkushal,
kakie  fizionomii  skorchat  Lejton  i  Dzh.,  doprosiv  ego  pod  gipnozom  o
podrobnostyah etogo voyazha. Na etot raz otchet budet predel'no kratok: sidel na
neobitaemom ostrove, zharil krolikov i ot容dalsya fruktami. Vse!
     Inogda   on  podumyval   o   tom,  chtoby  soorudit'   plot  i  pokinut'
gostepriimnye  berega  Korivalla  -  v lesu  byli podhodyashchie derev'ya, a  nad
spokojnym  okeanskim   prostorom  veyal  ustojchivyj  zapadnyj   briz.  Odnako
prostejshij raschet vremeni pokazyval, chto nado ne menee treh-chetyreh mesyacev,
chtoby svalit' kamennym  toporom dva  desyatka tolstyh  derev'ev,  ochistit' ot
vetvej, vytashchit' na bereg i izgotovit' skol'ko-nibud'  nadezhnoe plavatel'noe
sredstvo. Blejd  podozreval, chto kak raz v  konce  etogo sroka  lord  Lejton
vytrebuet ego obratno, i delo konchitsya tem, chto on smozhet  dobavit' k svoemu
dokladu tol'ko  odnu  frazu: "potel  tri  mesyaca,  chtoby  ubrat'sya  s  etogo
proklyatogo ostrova i sdohnut' v okeane".
     Uspokoiv  takim  obrazom   sovest',  on  prodolzhal  svoi  polinezijskie
razvlecheniya v  lesu i v  lagune.  Myagkij klimat, polnaya bezotvetstvennost' i
obil'naya  pishcha  rasslablyali;  Korivall  slovno  bayukal  svoego edinstvennogo
obitatelya v nezhnyh  ob座at'yah, i Blejd  sozhalel  lish'  ob  odnom - chto v etoj
myagkoj kolybeli u nego ne  okazalos'  podhodyashchej  naparnicy. Vospominaniya  o
tyazhelyh nalityh grudyah Doris, ego poslednej podruzhki,  vse  chashche muchili ego;
i, dnej cherez  pyat'  posle "vysadki na bereg", on  nabral ohapku  lotosov  v
central'nom  prudu, ulegsya na gustoj trave  i nachal vdyhat' pryanyj cvetochnyj
aromat.
     Emu  hvatilo vos'mi  "zatyazhek".  Vnezapno  on vosparil  nad  ostrovkom,
raskinuv  ruki  budto kryl'ya, i nachal  medlenno  i plavno kruzhit'  v vyshine,
raspugivaya morskih  korshunov.  On  videl  nevysokie  rastreskavshiesya  utesy,
derev'ya, usypannye plodami, lagunu i bezbrezhnyj okean, zolotuyu lentu peska i
svoj shalash na severnom  beregu, vyglyadyvavshij iz-pod navisshej skaly. Tam, na
ohapke  svezhej travy,  kto-to  lezhal  -  krohotnaya  chelovecheskaya figurka  na
izumrudno-zelenoj perine.
     Vzvolnovannyj,   on  nachal   spuskat'sya;  veter  nes  ego,   podchinyayas'
neistovomu zhelaniyu,  k  skalam i  shalashu, i figurka rosla, obretaya  znakomye
ochertaniya.  Znakomye?  Dlinnye strojnye  nogi  nesomnenno  prinadlezhali  Zoe
Korivall - tol'ko u nee byla  takaya matovaya belaya nezhnaya  kozha...  No polnye
grudi i ochertaniya plech kak budto napominali Doris - Zoe byla  bolee hrupkoj,
bolee izyashchnoj.  Izgib  talii...  da, zdes' proglyadyvalo  shodstvo  s Katrin,
tancovshchicej iz nochnogo bara, s kotoroj on perespal raza tri... Doris kak raz
smenila ee... A volosy! Nechto neveroyatnoe, fantasticheskoe! Zoe i Doris  byli
bryunetkami, Katrin -  blondinkoj s korotkoj  mal'chisheskoj strizhkoj;  no lico
krasavicy, nad kotoroj  hishchnym korshunom  paril Blejd, utopalo  v masse ryzhih
lokonov. Gde-to  on videl eti volosy... etot  ryzhevato-zolotistyj vodopad...
eti sapfirovye glaza i guby, pohozhie na lepestki tyul'pana...
     Zul'kiya iz Tarna. Oblik nemnogo otlichen, slovno  lica treh  ili chetyreh
zhenshchin chudesnym obrazom slilis' v odno, no cherty Zul'kii yavno preobladayut...
Teper'  Blejd visel na  kryle vetra v treh  yardah nad devushkoj i smotrel  ej
pryamo v glaza. Ona ulybnulas', otbrosila volosy  - takim muchitel'no znakomym
dvizheniem! - i protyanula k nemu ruki. Ee koleni razdvinulis',  kapel'ki pota
vystupili na grudi, dyhanie stalo tyazhelym, otryvistym...
     Blejd ruhnul vniz.
     On  ruhnul pryamo na podatlivoe nezhnoe  telo, pochuvstvoval, kak laskovye
ruki  obnyali   ego,   pogruzilsya   i   ispytal  blazhenstvo.   |ta   devushka,
Zoe-Doris-Katrin-Zul'kiya,  umela  lyubit'!  I  otdavalas' emu raz  za razom s
pylkim neistovstvom, kotorogo hvatilo by na vseh chetveryh!
     Blejd  ne schital chasov, provedennyh v ob座atiyah  efemernoj vozlyublennoj,
no  kogda  on ochnulsya  na beregu  pruda,  golubovato-serebristoe  solnce uzhe
sklonyalos' k zakatu, i dlinnye teni derev'ev protyanuli k vode svoj sumrachnyj
polog. On ustal, no  byl dovolen. Na  etom ostrove dejstvitel'no imelos' vse
neobhodimoe dlya priyatnogo  vremyaprovozhdeniya!  Pust' real'nye  zhivye  zhenshchiny
nahodilis' daleko ot nego, zato narkotik, volshebnyj  gallyucinogen, sposobnyj
mgnovenno vyzvat' lyubuyu iz ego bylyh podruzhek, ros pryamo pod rukami!
     On  vstal, nemnogo poshatyvayas',  i otpravilsya k svoemu shalashu  - na sej
raz peshkom, ibo bez pomoshchi chudesnyh belyh cvetov slabyj veterok, reyavshij nad
ostrovom Korivall, ne mog podnyat' v nebesa ego otyazhelevshee telo.
     Blejdu nado bylo projti  dvesti  yardov po lesu i perevalit' cherez gryadu
nevysokih utesov, vyhodivshih  na plyazh. Hotya nogi ego  slegka zapletalis', on
blagopoluchno  spravilsya s pervoj  chast'yu  zadachi i  dazhe sumel vzobrat'sya na
ploskuyu vershinu  skaly,  u kotoroj raspolagalsya shalash. No tut, v nastupivshem
polumrake, on zapnulsya  o  kakoj-to  bulyzhnik  i  upal  na  bok,  udarivshis'
zatylkom o drugoj kamennyj oblomok. V golove u razvedchika vzorvalsya ognennyj
fejerverk, i on poteryal soznanie.
     * * *
     Utrennee solnce sogrelo ego i  privelo v chuvstvo,  istorgnuv obratno  v
real'nyj mir iz mrachnyh glubin podsoznan'ya, v kotoryh  ego razum bluzhdal vsyu
noch'. On pripodnyalsya na lokte i posmotrel na vostok, tuda, gde nad okeanom v
pobednom i moshchnom siyanii vstavalo serebristo-golubovatoe svetilo. V mozgu  u
nego shla  kakaya-to  strannaya  rabota:  odna za drugoj  otdergivalis' shtorki,
raskryvalis'  dvercy,  raspahivalis'  potaennye   kladovye  pamyati,   padali
bar'ery.
     Golubovataya zvezda... Soglasno diagramme spektr-svetimost', temperatura
poverhnosti - vosem' s polovinoj tysyach gradusov po shkale  Kel'vina... na tri
tysyachi bol'she, chem u zemnogo Solnca... Blizhajshie analogi - Vega i Sirius...
     Blejd  podnyalsya  na  nogi  i okinul  vzglyadom  svoi  vladeniya,  slavnoe
grafstvo  Korivall.  Kakim  zhe  kretinom  on  byl!  Pered  nim  prostiralas'
zatoplennaya kal'dera drevnego  vulkana. Dannoe geologicheskoe obrazovanie  ne
imelo  nichego  obshchego  s  toj  slozhnoj  izvestnyakovoj  strukturoj biogennogo
proishozhdeniya,  kotoraya  v  prostorechii nazyvaetsya  korallovym  rifom. Gory,
podobnye etoj, zarozhdalis' v rezul'tate sovershenno inyh processov - podvizhek
v  orogenno-geosinklinal'nyh  zonah   zemnoj  kory,  v  skladchatyh   poyasah,
obramlyavshih  drevnie  kontinenty.  Stranno,   chto  on  mog   pozabyt'  takie
elementarnye svedeniya...
     Opustil golovu  vniz,  on vnimatel'no  osmotrel  poverhnost' skaly  pod
nogami. Bazal't... Temnookrashennaya magmaticheskaya poroda s nizkim soderzhaniem
kremnezema...  A   eti  poluprozrachnye  oskolki  -  obsidian...   Pokazatel'
prelomleniya - poltora, plotnost' - ot dvuh i treh desyatyh do dvuh i chetyreh,
tverdost' po shkale Moosa -  pyat' edinic.  Vpolne estestvenno...  Imenno  eti
gornye porody i dolzhny prisutstvovat' v kratere davno usnuvshego vulkana...
     S  yuzhnoj storony utesa, na  kotorom stoyal Blejd,  raskinulas' nebol'shaya
roshchica     derev'ev     s    glyancevitoj    listvoj,    useyannyh    kruglymi
zheltovato-oranzhevymi  plodami.  |to  byli  te  samye  mestnye  "grejpfruty",
kotorymi on lakomilsya s  bol'shim  udovol'stviem,  no sejchas v golove u  nego
vsplylo ne vospominanie ob  ih sochnoj gor'kovatoj myakoti, a strannoe slovo -
pompel'mus.  Da,  pompel'mus   -  subtropicheskoe  plodovoe   derevo   gruppy
citrusovyh  -  vot  kak  nazyvaetsya blizhajshij zemnoj  analog!  Zatem  pamyat'
usluzhlivo razvernula dlinnyj spisok grupp, vidov, rodov,  klassov detal'nogo
botanicheskogo reestra, i  Blejda  vnezapno proshib  holodnyj pot.  On koe-kak
razbiralsya v gornom dele  i metallurgii, pomnil azy matematiki, no nikogda -
nikogda! - ne izuchal botaniki! I astronomii! On byl absolyutno uveren, chto do
sego  dnya ne  imel ni malejshego ponyatiya ni o klassifikacii citrusovyh,  ni o
diagramme Ressella, svyazyvayushchej massu i svetimost' zvezd!
     Oshelomlennyj, on  opustilsya na tepluyu  poverhnost' skaly. Itak,  Lejton
dobilsya svoego! D'yavol'skaya mashina srabotala! Stoilo emu tresnut'sya zatylkom
o kamen', kak  shok ot udara  zastavil  proyavit'sya vse  Gimalai svedenij, vsyu
chudovishchnuyu biblioteku  iz tysyach i tysyach tomov, kotoruyu komp'yuter perekachal v
ego mozg!  S chuvstvom,  blizkim  k panike, Blejd pristupil k revizii  svoego
nyneshnego  intellektual'nogo   dostoyaniya.   Matematika:  differencial'noe  i
integral'noe   ischislenie,   analiticheskaya  i  differencial'naya   geometriya,
differencial'nye i integral'nye uravneniya, uravneniya  v chastnyh proizvodnyh,
teoriya  operatorov,  vysshaya  algebra,  teoriya  grupp,  teoriya  celyh  chisel,
kompleksnoe peremennoe, statistika  i teoriya veroyatnostej... O, Bozhe! Teper'
on znal vse o tret'ej  probleme Gil'berta, ob uravnenii Fredgol'ma, o mashine
T'yuringa, o markovskih  processah, o  postulatah, lemmah i teoremah Evklida,
Ferma,  Koshi, Gaussa, Vejershtrassa, Dekarta, Abelya, Kantora, Galua,  Rimana,
Lobachevskogo   i  desyatkov   drugih  velikih  matematikov!  No   geniem  on,
bezuslovno,  ne stal, ibo devyanosto  devyat'  procentov zafiksirovannyh v ego
pamyati svedenij ostavalis' emu sovershenno neponyatnymi.
     Nemnogo uspokoennyj, Blejd dvinulsya dal'she. Tak...  Fizika, astronomiya,
himiya - organicheskaya i neorganicheskaya, geologiya, mehanika, materialovedenie,
teoriya  mashin i mehanizmov,  mineralogiya,  biologiya, antropologiya, botanika,
entomologiya, medicina... On brosil vzglyad vniz, obozrev  snachala svoyu moshchnuyu
vypukluyu  grud', zatem -  ploskij  muskulistyj zhivot,  pod kotorym  boltalsya
ponikshij   posle  vcherashnih  uteh  penis,  sil'nye  bedra,  koleni,  goleni,
shchikolotki,  stupni.  On znal, kak nazyvaetsya kazhdaya  kostochka, kazhdaya myshca,
kazhdyj vnutrennij organ! On mog perechislit'  - na latinskom! - vse pyat'desyat
sem' tysyach trista vosem'desyat vosem'  osnovnyh nedugov,  ot kotoryh stradali
chelovechestvo  i  polmilliona  lekarstv  -  s  iz  himicheskimi  formulami   -
prednaznachennyh dlya isceleniya onyh boleznej.
     Blejd dovol'no  kivnul - eti svedeniya  mogli prigodit'sya. On  prodolzhil
reviziyu.    Arheologiya,   istoriya,   sociologiya,    demografiya,   filosofiya,
ekonomika...  Tak,  ekonomika:  obshchaya  teoriya,  razlichnye  ucheniya,   ponyatie
kapitala, finansy, proizvoditel'nye sily... chastnye discipliny:  marketing i
reklama,   buhgalterskoe   delo,   bankovskoe   delo,   firmy,   korporacii,
konsorciumy, birzhi, brokerskie kontory... Dal'she! O,  yurisprudenciya! Rimskoe
pravo, advokatura,  prezumpciya nevinovnosti, sud prisyazhnyh... Voennye nauki,
prevoshodno! Taktika, strategiya, frontal'naya ataka, obhvat, oruzhie massovogo
unichtozheniya, sredstva  zashchity,  taktiko-tehnicheskie  dannye radiolokacionnyh
sistem, korablej nadvodnogo i  podvodnogo flota, samoletov,  tankov...  Vseh
armij vseh stran - ot Rossii i  SHtatov do Kuvejta  i Paragvaya! Otkuda Lejton
vyskreb  vse eto?  Blejd ne somnevalsya,  chto znachitel'naya chast'  etih dannyh
nosit grif "Sovershenno sekretno".
     Dal'she.    Psihologiya,    etika,    lingvistika,     literaturovedenie,
literatura...  Stop! On vnov' pokrylsya holodnym potom, soobraziv,  chto v ego
mozg  zakachany polnye teksty  ne  tysyach - millionov! -  knig, Ot  |vripida i
Sofokla, ot SHekspira i Petrarki, ot "Ramayany" i "Starshej |ddy" - do Bajrona,
Bal'zaka, Dostoevskogo, Stefana Cvejga,  Marka Tvena,  Hemingueya  i Torntona
Uajlera!
     Blejd  pokachal  golovoj.  U  nego  ne  sozdalos'  vpechatleniya,  chto  on
dejstvitel'no pomnit vse eti knigi - krome teh, kotorye  on prochital obychnym
i starym,  kak  mir, sposobom Vse prochie, nasil'no vtisnutye  emu pod cherep,
prebyvali tam v nekoem latentnom sostoyanii, no tut zhe  proyavlyalis' v pamyati,
stoilo lish'  podumat' o  nih. On myslenno  vyzval  Grema Grina, kotorogo  ne
lyubil i ne chital, polagaya, chto sej izvestnyj romanist sovershenno nepravil'no
traktuet specifiku razvedsluzhby.
     No  teper'  on byl  znakom  s ego  knigami. Ih  nazvaniya odno za drugim
vsplyvali  v  pamyati;  on  mog izlozhit' syuzhet, perechislit'  dejstvuyushchih lic,
nazvat' vse izdaniya i pereizdaniya... Da chto  tam! On mog citirovat' lyuboj iz
romanov Grina s lyuboj stranicy - hot' zadom napered!
     Pokachav  golovoj,  Blejd  zahlopnul  dver'  v svoj  bibliotechnyj zal  i
zavershil   osmotr.  V  samom  dal'nem  uglu,  za  numizmatikoj,  filateliej,
zhivopis'yu i  horeografiej,  on  obnaruzhil istoriyu religioznyh uchenij i beglo
prolistal ee.  Zatem, povinuyas'  zovu  zheludka, spustilsya  k svoemu shalashu i
pozavtrakal ostatkami krolika i fruktami. Byl uzhe polden'.
     |tot  den'  on provel,  brodya,  slovno somnambula, po plyazhu.  Svedeniya,
kotorymi napichkal ego komp'yuter, vsplyvali v pamyati, stoilo tol'ko kosnut'sya
opredelennoj temy, razdela ili otrasli znaniya. Vidimo, vse eto bogatstvo,  -
kotoroe on  teper'  nosil v  golove, nado  bylo eshche  privesti  v dvizhenie  i
nadlezhashchim  obrazom osvoit' - inache  ono ostavalos' lezhashchim vtune kapitalom.
Vskore  Blejd  vyyasnil,  chto  takoe  osvoenie luchshe proizvodit' v  sostoyanii
legkogo transa ili samogipnoza, osnovam kotorogo on obuchilsya  na Vostoke, ne
to v Gonkonge, ne to v Singapure.
     Dlya  pervogo   eksperimenta  on  vybral  pochti   nevedomuyu   emu  nauku
entomologiyu   -  tot  ee  razdel,  kotoryj  posvyashchen  babochkam.   Sovershenno
bespoleznye  i  absolyutno  bezopasnye  svedeniya,  reshil  on,  ustroivshis'  u
bol'shogo valuna i razglyadyvaya sverkayushchuyu  pol zakatnym  solncem  poverhnost'
okeana. YArkie  bliki pomogli emu  bystro  vojti  v trans, vynyrnuv iz  koego
Blejd znal  o  babochkah  vse.  CHeshuekrylye  ili  lepidoptera,  shestoj  otryad
dvenadcatogo  nadotryada obshchej klassifikacii nasekomyh...  Brazhniki:  alekto,
vinnyj,  v'yunkovyj,  glazastyj, dubovyj,  lipovyj, molochajnyj,  oleandrovyj,
Prozerpina,    sirenevyj,    sosnovyj...    Pestryanki:    zelenaya,   lozhnaya,
medvyancevaya...  Pavlinoglazki, serpokrylki,  shelkopryady,  bramei,  volnyanki,
sovki i obyknovennaya platyanaya  mol'. On  mog izobrazit' risunki  ih kryl'ev,
pomnil  razmery, znal  povadki,  arealy rasprostraneniya,  izlyublennuyu pishchu i
massu prochih podrobnostej. Konechno,  nedostatok praktiki  ne pozvolyal Blejdu
schitat' sebya professionalom; no  esli  by  on popal v kompaniyu nenormal'nyh,
kollekcioniruyushchih etih prelestnyh nasekomyh, to  vpolne sumel  by podderzhat'
razgovor.
     On posmotrel na palochku, torchavshuyu ryadom iz peska - ee ten'  udlinilas'
edva zametno. Znachit, on  osvoil nauku o  babochkah  (v  pervom  priblizhenii,
konechno)  minut  za  pyat'-shest'.  Teper'  stoilo  vybrat'  chto-nibud'  bolee
zabavnoe, no tozhe dostatochno bezopasnoe. S etoj tochki zreniya  ni matematika,
ni fizika, ni himiya  i prochie nauki Blejda ne privlekali, vozmozhno, oni byli
vpolne  bezopasnymi,  no uzh nikak ne zabavnymi. Ego  ves'ma  interesoval tot
razdel  etnografii, v kotorom opisyvalis' brachnye obychai  raznyh narodov, no
posle  znakomstva  s nimi navernyaka prishlos' by  opyat' navedat'sya k prudu  s
"lotosami   zabveniya".   Ravnym   obrazom  otpadala   lirika   zazhigatel'naya
bessmertnoj Sapfo, sochineniya  Lukiana  iz Samosaty  i indijskie  eroticheskie
traktaty: zabavno, no v ego holostom polozhenii otnyud' ne bezopasno.
     Nakonec,  pokopavshis'  v  razdele  latinskogo  yazyka,  Blejd s  uzhasnym
proiznosheniem  probormotal:  "Beatae  plane  aures,  quae  non  vocem  foris
sonantem,  sed intus auscultant  veritatem docentem" (chto  znachilo: "Istinno
blazhenny ushi, vnimayushchie ne golosu, zvuchashchemu na ploshchadyah,  no golosu, v tishi
uchashchemu istine").  Zatem on  obratilsya  k  istorii  religioznyh  doktrin,  k
dzen-buddizmu, nadeyas' s ego pomoshch'yu obuzdat' d'yavola ploti.
     Na  etot raz  on  pogruzilsya v trans na chetvert' chasa, a ochnuvshis'  eshche
nekotoroe  vremya  sidel  nepodvizhno,   s   zakrytymi  glazami,   vpityvaya  i
perevarivaya osnovy ucheniya. Santana, potok soznatel'noj zhizni, skol'zil  mimo
nego,  raspadayas'  na  kombinacii  dharm;  razum,  zastyvshij  v bezgranichnom
prostranstve  shun'yaty  -  Velikoj  Pustoty  -  ocenival  i  vzveshival  karmu
nichtozhnogo  dvunogogo  sushchestva, nekoego  Richarda Blejda, velikogo greshnika,
bogohul'nika  i  svyatotatca.  Nakonec,  bozhestvennoe prosvetlenie  pozvolilo
sdelat'  vyvod: sej dvunogij mozhet byt' proshchen velikim Buddoj, esli tri raza
voplotitsya  v nizshie sushchestva  - chervya,  sheludivogo  psa i  paviana.  Tol'ko
ochistivshis'  podobnym   obrazom,  on  snova  budet  dostoin   prinyat'  oblik
chelovecheskij. Gluboko vzdohnuv, Blejd vyshel iz nirvany i podnyal veki.
     On  vstal  i  shagnul  k   shalashu,   starayas'  ne   razdavit'  kroshechnyh
krabopodobnyh  tvarej,  suetivshihsya okolo  poluobglodannyh  kostej  krolika;
mysl' o tom, chto on mozhet prichinit' vred chemu-libo zhivomu, privodila  ego  v
uzhas. On  s otvrashcheniem posmotrel na luk, kop'e  i tomagavki - zhutkie orudiya
ubijstva,  chudovishchnye predmety, prednaznachennye  dlya unichtozheniya  sushchestv  s
teploj  krov'yu,  kotorye,  vozmozhno,  nosili v  sebe dushi  lyudskie,  gotovye
probudit'sya  k soznatel'nomu sushchestvovaniyu  v  sleduyushchem  cikle  beskonechnyh
perevoploshchenij.  Vydernuv puchok travy iz svoej posteli, Blejd obernul im eti
strashnye  veshchi i, starayas' ne kasat'sya ih rukami, otnes k moryu  i vybrosil v
vodu. Zatem on leg spat' - bez uzhina.
     Na  sleduyushchij den' on s  samogo utra  otpravilsya  na  krolich'yu  polyanu.
Skrestiv nogi, on sel v poze lotosa na opushke i  pristupil  k  meditacii. On
pytalsya dostuchat'sya  v dushi etih zver'kov,  daby isprosit' u nih proshcheniya za
mnozhestvo zagublennyh zhiznej  ih sobrat'ev, nashedshih konec v ego zheludke; on
soznaval  svoj  velikij  greh  i  vinu.  Stol' zhe  otchetlivo  on  ponimal  i
sobstvennuyu glupost', i ves' nelepyj komizm polozheniya - no sdelat' nichego ne
mog.  Kazalos',  doktriny  buddizma  propitali  ego plot'  i  krov',  slovno
infekciya,  ohvativshaya  eshche  nedavno  zdorovyj  organizm;  vozmozhno,  on  mog
izlechit'sya, no na  eto trebovalos' vremya. Ego soznanie kak budto razdelilos'
na dva  potoka: odin,  novyj,  sil'nyj i  moshchnyj,  ne vedal ponyatij nasiliya,
ubijstva i zla; drugoj, skudnyj i  chahlyj, pokachival v svoih  struyah merzkuyu
dushonku  prezhnego Richarda Blejda, shpiona, razvratnika i  ubijcy. Tot, staryj
Richard  Blejd,  ponimal  vse  i vopil  ot  uzhasa za  nepreodolimym  bar'erom
religioznyh i nravstvennyh zapretov; on proklinal Lejtona i  ego d'yavol'skuyu
mashinu. Buddu,  Hrista, Magometa  i ves' rod chelovecheskij. Prosvetlennyj  zhe
Richard Blejd s  sostradatel'noj usmeshkoj nablyudal za etimi korchami greshnika,
proshchaya ego bogohul'stvo.  Nakonec on voznes molitvu Vysshim  Silam o  zdravii
blagorodnogo lorda Lejtona, ch'i staraniya raskryli  pered nim vorota  istiny,
podnyalsya i voshel v les.
     On hodil tuda i obratno  ne menee dvadcati raz, zavaliv krolich'yu polyanu
otmennymi svezhimi  fruktami - to bylo ego  pokayanie. Zver'ki ustroili svalku
okolo  ananasov,  kotorye,  vidimo,  dostavalis'  im nechasto. Blejd shodil k
shalashu za korzinoj, obtryas paru derev'ev, podbrosil ushastym lakomyh plodov i
leg spat'. V etot den' on s容l tol'ko paru apel'sinov.
     Noch'yu  emu snilos',  chto  on  vozrodilsya k zhizni v tele monstra, pomesi
paviana,  sheludivogo psa i  gigantskogo, otvratitel'nogo rozovogo  chervya. On
terpelivo iskupal svoi grehi,  prebyvaya v etom merzkom sozdanii, poka ono ne
izdohlo; i  Vysshaya  Sila podala znak,  chto dovol'na ego smireniem -  tak chto
teper' on mozhet vozrodit'sya v bolee pristojnom oblich'e.
     Nautro  Richard  Blejd probudilsya v  svoem sobstvennom tele, usmotrev  v
etom znak Vysshej Milosti. On  chuvstvoval, chto gruz ego grehov stal neskol'ko
legche i, prekrativ dobrovol'nyj  post, s容l  neskol'ko diskovidnyh  bananov.
Zatem povtoril bdenie u krolich'ej polyany.
     CHerez neskol'ko dnej on edva taskal nogi, ibo fruktovaya dieta otnyud' ne
sposobstvovala kreposti tela. Vozmozhno, on oboshelsya by bez myasa i ne poteryal
sily, esli by buddijskie  svyatye nisposlali  emu hleb, sahar,  moloko, maslo
(konechno - rastitel'noe!) i kashu; no  Budda i  ego  vernye slugi ostalis' na
Zemle i,  vidimo,  lish'  slabaya  emanaciya ih razumov donosilas' v  etot  mir
Izmerenii Iks.
     Odnako  v  mirovozzrenii  Blejda  proizoshli  nekotorye  sdvigi.  Staryj
grehovodnik  Richard  Blejd  i  vnov'  narodivshijsya  prosvetlennyj  poslushnik
soobrazili,   chto  ih  telo  mozhet  pogibnut',  i   prishli  k  opredelennomu
soglasheniyu. Teper', pozhaluj,  oni dazhe otvedali by myasa, kol' bez nego gibla
slabaya  chelovecheskaya plot',  no Blejd  staryj  ne  mog preodolet' otvrashcheniya
Blejda  novogo k nasiliyu.  A na  ostrove  Korivall  eshche  ne  sushchestvovalo ni
restoranov, ni zakusochnyh.
     Nakonec  oba  Blejda  reshili  pribegnut'  k samomu  krajnemu sredstvu -
"lotosu  zabveniya".  Sushchestvovala  veroyatnost',  chto  etot  slabyj  narkotik
pomozhet rasshatat' bar'er moral'nyh zapretov, posle chego para-drugaya krolikov
soglasitsya pozhertvovat' svoyu plot' i krov' radi spaseniya chelovecheskoj zhizni.
     Plan, odnako,  s treskom provalilsya. Vmesto  poletov v  nebesnoj sineve
ili ozhidaemogo probuzhdeniya  krovozhadnyh instinktov, Blejda zamuchili koshmary.
Emu  mnilos',  chto  perekachennye  iz  komp'yuternoj  pamyati  znaniya  nachinayut
raspirat' ego golovu; ona rosla,  naduvalas', slovno vozdushnyj  shar, telo zhe
s容zhivalos', usyhalo, poka  ne prevratilos' v zhalkij  pridatok  chudovishchnogo,
obtyanutogo kozhej cherepa. On prishel v sebya tol'ko k utru i zakovylyal na plyazh,
to  proklinaya,  to  blagoslovlyaya lorda  Lejtona.  V lyubom sluchae, chem by  ne
zavershilsya  etot  spor  dvuh ego  sushchnostej,  yasno bylo  odno:  kanikuly  ne
udalis'.
     Kogda Blejd  zalez na  skalu  i obozrel okean,  ego  zaklyuchenie  naschet
neudachnyh  kanikul  pereshli  v tverduyu uverennost':  v  mile ot  berega plyl
korabl'.




     |to bylo vmestitel'noe  sudno s polnym parusnym vooruzheniem. Usluzhlivaya
pamyat' tut zhe  nachala podskazyvat' Blejdu terminy, o kotoryh on ran'she  imel
ves'ma  smutnoe  predstavlenie.  Machty,  nachinaya s  nosa: fok, grot, bizan';
bushprit s  utlegarem i  bom-utlegarem; na nem  parusa -  bomkliver,  kliver,
for-sten'gi-staksel'. Ostal'nye parusa byli spushcheny, no pamyat' ne unimalas':
fok,  for-marsel',  for-bramsel',  for-bom-bramsel',  grot,  grot-marsel'...
Blejd cyknul na nee i zatknul etot fontan nenuzhnyh svedenij. Gorazdo vazhnee,
chto  na  korable  byli suhari,  solonina, boby  i pivo. Moryaki vseh vremen i
narodov prosto obozhayut  pivo, i on polagal, chto eti ne yavlyayutsya isklyucheniem.
Pivo  zhe  bogato  uglevodami  i prevoshodno  vosstanavlivaet  sily -  kak  u
moryakov, tak i u ogolodavshih dzen-buddistov.
     On zaoral  iz  poslednih  sil,  zaprygal  i  zamahal rukami.  Na  sudne
uslyshali; parusa poshli vniz, za bort byl vykinut plavuchij yakor' i cherez pyat'
minut nebol'shaya shlyupka otpravilas' k beregu. Blejd pospeshil na plyazh.
     YAlik  shel  hodko,  napravlyaemyj  opytnymi  rukami,  vskore  mozhno  bylo
razlichit',  chto ego gonyat  tri pary  vesel. Blejdu  eto pokazalos' strannym,
potomu chto nad bortom torchali tol'ko dve golovy. Lodka priblizilas', opisala
polukrug  v  desyati yardah ot berega i razvernulas' k nemu  kormoj, slovno ee
ekipazh pri pervom  zhe priznake opasnosti sobiralsya dat' deru. Soobraziv, chto
sudenyshko  ne  podojdet  blizhe, Blejd voshel v vodu po  poyas  i s  blagostnoj
ulybkoj ustavilsya  na grebcov. Te,  podnyavshis' na nogi i lovko balansiruya  v
svoej utloj lodchonke, s izumleniem smotreli na nego.
     Nakonec, odin skazal:
     - Glya-ka, Pegij, hrylo! Nu, blejdina! Ne sojti mne s etogo mesta!
     - Ne, Kosoj, - vozrazil vtoroj grebec, - na hrylo ne  pohozh. Zdorovyj i
nosatyj. Nureshnik, chto li?
     - Skazhesh', nureshnik! Do  nureshnika lokot'  ne dotyanet! I lybitsya...  Ty
slyshal, chtob nureshniki lybilis'?
     -  Pochem  mne  znat'?  My nureshnikov  v zhizni  ne zirkali. A  chto hryly
govoryat, tak sovrut - nedorogo voz'mut.
     Blejd  zastyl  v  polnom  nedoumenii. Kak  i  v  ostal'nye  mirah  inoj
real'nosti, on prevoshodno ponimal yazyk  aborigenov, no smysl  etogo  obmena
mneniyami uskol'zal  ot nego.  Bylo yasno, chto ego  vosprinimayut kak  sushchestvo
zdorovoe  i nosatoe, vse prochie terminy nosili  gorazdo bolee oskorbitel'nyj
ottenok. On szhal kulaki i, pokachivayas' ot slabosti, shagnul blizhe; potom ruki
ego bessil'no upali vdol' tela, golova ponikla. Net, on ne  mozhet udarit'...
ni  etih  sozdanij,  boltayushchih  na  kakom-to  tarabarskom zhargone,  i nikogo
voobshche... Emu dazhe tarakana ne razdavit'...
     Tem vremenem soveshchanie v lodke prodolzhalos'.
     - Nurlo! - torzhestvuyushche zayavil Pegij.  - CHtob menya Zelenyj Kit obleval,
nurlo!
     - A chto, est' takie? - zainteresovanno sprosil Kosoj.
     - A  ty eshche  ne  raschavkal? |ti dvurukie greyut bab  drug u druga  kogda
hotyat!
     Dvurukie!  Blejd priglyadelsya.  Ran'she  emu  kazalos',  chto oba  grebca,
nevysokie,  korenastye i  muskulistye  parni,  odety, nesmotrya  na  zharu,  v
mehovye kombinezony,  styanutye  shirokimi  remnyami  i podshitye v pahu  kozhej.
Teper' on  razobral, chto  meh yavlyalsya  ih sobstvennym, u  odnogo  - pegim, u
drugogo -  temno-serym; i vsej odezhdy na nih bylo tol'ko eti  samye poyasa da
propushchennaya mezh nog kozhanaya lenta, prikryvavshaya genitalii. Sprava na poyasnyh
remnyah viseli nebol'shie toporiki, po vidu - iz  stali, a  s drugoj storony -
tyazhelye  nozhi  v  nozhnah.   Volosy  na  golove  byli  temnymi  i  kurchavymi,
priplyusnutye nosy svetili rozovym  nad neprohodimymi  debryami borod i  usov,
brovi shirinoj v dva pal'ca pochti polnost'yu skryvali uzkie lby.
     |tih lyudej - Blejd ne mog podobrat' inogo slova - mozhno bylo by prinyat'
za neobychajno volosatyh operetochnyh korsikanskih banditov... Mozhno bylo by -
esli b ne odno obstoyatel'stvo.
     Oni imeli chetyre ruki.
     Pervaya  para proizrastala  gde-to na  urovne  grudi, i  eti  konechnosti
vyglyadeli  poton'she i poslabee, vtoraya, pochti ne ustupayushchaya bicepsam Blejda,
torchala tam, gde  polozheno, u plech.  Plechi  zhe vyglyadeli ves'ma vnushitel'no.
SHirokie, moguchie, mohnatye, oni napominali dva tabureta s temnymi volosyanymi
podushkami ili gigantskie epolety kakogo-nibud' latinoamerikanskogo generala.
Naskol'ko Blejd mog razobrat', sushchestva obladali pyat'yu pal'cami, i  kist' ih
nichem ne otlichalas' ot chelovecheskoj.  Glavnoe zhe bylo v ih licah. Fizionomii
etih  parnej  bez somneniya prinadlezhali lyudyam; nesmotrya na izbytok shersti, v
nih ne  bylo nichego  obez'yan'ego, nichego zverinogo. Prosto dva isklyuchitel'no
volosatyh morskih volka. Dva ves'ma hamovatyh tipa. S shest'yu konechnostyami na
brata, schitaya nogi.
     Blejd sdelal eshche odin shag i s maksimal'nym druzhelyubiem proiznes:
     - Zdorovo,  moryaki! YA ne  hrylo,  ne nureshnik i ne  nurlo. Zovite  menya
Richardom. - On ne risknul predstavit'sya kak Blejd, ibo ulovil priblizitel'no
takoe  zhe  zvukosochetanie v rechi chetyrehrukih. I kontekst,  v  kotorom  bylo
upotrebleno eto slovo, emu ne ponravilsya.
     - Ty - nurlo, - naglo  zayavil  Pegij, sverlya  Blejda temnymi malen'kimi
glazkami. - A zvat' tebya my stanem tak, kak skazhet Ryzhij.
     "Predvoditel' shajki," - otmetil pro sebya Blejd, oshchushchaya sosushchuyu bol' pod
serdcem.  V drugoj situacii on by sejchas ryavknul:  -  "Menya zovut Richard!  I
esli ty, dikobraz, ob etom zabudesh', ya v  dva  scheta vykolochu mozgi iz tvoej
poganoj bashki!"
     No vmesto etogo on primiritel'no skazal:
     - Ne stoit sporit' po pustyakam. Voz'mete na korabl'? YA otrabotayu proezd
do blizhajshego suhogo mesta, gde zhivut dvurukie.
     Pegij - on, vidimo, byl starshim - smeril Blejda ocenivayushchim vzglyadom.
     -  Zdorovyj,  - povtoril on, ne to  odobritel'no, ne to  s nasmeshkoj. -
Otrabotaesh'! Zalezaj.
     Mohnatye korotkopalye ruki podhvatili  razvedchika i pomogli podnyat'sya v
shlyupku. Pegij kivnul emu na nos i opustilsya  na  zadnyuyu banku; pervoj  paroj
ruk on derzhal  dlinnyj rumpel', vtoroj - lovko orudoval veslami. Kosoj, sudya
po vneshnosti, sovsem  yunyj  parnishka, no muskulistyj i krepkij, byl osnovnoj
dvizhushchej siloj. Blejd zametil, chto vesla,  prednaznachennye  dlya zadnih  ruk,
vyglyadeli massivnej i shire  ostal'nyh. Iskusstvo  zhe oboih grebcov okazalos'
vyshe vsyakoj kritiki - lodka letela  streloj, vysokij  bort korablya, chernyj i
prosmolennyj, nadvigalsya s kazhdoj sekundoj.
     Blejd posmotrel na stal'nye toporiki i dobrotnye poyasa iz tolstoj kozhi,
potom  perevel  vzglyad na korabl'. Trehmachtovoe sudno, ne men'she  chetyrehsot
futov v dlinu, edva zametno pokachivalos' na melkoj volne. Plavuchij yakor' byl
prinajtovan na  cepi, pohozhe  - bronzovoj; s paluby sveshivalis' tali, i  nad
fal'shbortom v neskol'kih mestah vytyagivali  gusinye shei pod容mnye krany;  na
nosu i korme torchali orudiya, pohozhie na bol'shie strelomety. |ti chetyrehrukie
otnyud' ne otnosilis' k chislu dikarej!
     Ochertaniyami korpusa, massivnogo, prochnogo  i uglovatogo, sudno pohodilo
na ispanskie galeony konca vosemnadcatogo veka. Srazu stanovilos'  yasno, chto
tut   ne  gnalis'   za   skorost'yu   i   izyashchestvom  linij;   skoree  -   za
gruzopod容mnost'yu, nadezhnost'yu i bezopasnost'yu. "Kupec. - reshil Blejd. - ili
promyslovoe sudno." On pripomnil, chto odni iz ego sputnikom upominal kita, i
potyanul nosom. Ot korablya dejstvitel'no neslo neistrebimym zapahom vorvani i
ryb'ego zhira.
     Odnako podnyavshis'  po verevochnomu trapu na vysokij  bort, on obnaruzhil,
chto paluba ideal'no chista, mednye  poruchni sverkayut, parusa bely, kak pervyj
sneg, a shlyupki,  kanaty,  svyazki garpunov,  ogromnye kotly dlya  vytaplivaniya
zhira - slovom, vse prinadlezhnosti morskogo  promysla - nahodyatsya tam, gde im
polozheno  byt'. On  ne  uspel  eshche  sdelat'  i  shaga,  kak  stoyashchij u  grota
chetyrehrukij (u nego  byla na  redkost' ogromnaya golova, slovno vdavlennaya v
plechi)  podnyal  bronzovyj  gorn. Razdalsya rezkij vibriruyushchij zvuk,  i dyuzhina
matrosov pomchalas' na nos - vybirat' yakor' i stavit' parusa.
     Pered dvuhetazhnoj kormovoj nadstrojkoj prishel'ca molcha podzhidala gruppa
sushchestv dovol'no surovogo pila.  Vperedi stoyal  nekto s  ryzhevato-korichnevoj
sherst'yu, tronutoj sedinoj,  v shirochennom poyase s mednymi blyahami i  tyazhelymi
bronzovymi brasletami na perednih rukah. "Ryzhij,  kapitan." -  ponyal  Blejd.
Srazu za  nim - eshche dvoe, tozhe v godah; u odnogo ogromnye zuby navisali  nad
nizhnej  guboj,  u  drugogo  iz  temeni   proglyadyvali  osnovatel'naya  plesh',
peresechennaya   dlinnym  shramom.   Poodal'  nahodilsya   zdorovennyj   tip   s
bochkoobraznym  telom  i   neveroyatno  dlinnymi,  do  samyh   klyuchic,  sedymi
bakenbardami  -  ni  dat', ni vzyat', bocman korolevskogo flota  vremen  sera
Frensisa  Drejka.  Vidno,  on  i  byl  bocmanom, ibo derzhal v  moguchej  lape
trehfutovyj konec kanata  v  palec  tolshchinoj i legon'ko pohlestyval sebya  po
noge. Za bocmanom stolpilis' poldyuzhiny matrosov raznyh mastej - ot chernoj do
svetlo-korichnevoj.
     Pegij s Kosym dostavili gostya pryamo k kapitanu, berezhno  priderzhivaya  s
dvuh storon pri etom u  nih  eshche hvatalo ruk,  chtoby  pomahivat' vytashchennymi
iz-za poyasov toporikami.
     -  Privezli,   Hozyain,  -  dolozhil  Pegij.  -  Prositsya  do  Vostochnogo
Arhipelaga, obeshchaet otrabotat'. Nurlo! A imyachko-to! Ni odnomu chestnomu hadru
ne vygovorit'!
     Kapitan - ili hozyain? - osmotrel svoe novoe priobretenie.
     - Zdorovyj, - vynes on verdikt, - no toshchij.
     - Mozhet, za bort? - zametil tip s vydayushchimisya zubami.
     -  K chemu  razbrasyvat'sya dobrom? Otkormim,  - vozrazil chetyrehrukij so
shramom na golove.
     - CHto-to ty, Lysak, segodnya dobryj.
     - Budesh' dobryj... Tvoya komanda ne chistit nuzhniki...
     - Nuzhniki, ha! |to delo - ne dlya ohotnikov!
     -  Zatknul by  ty,  Zubastyj,  past'... A  to  okazhesh'sya  v  etom samom
nuzhnike. Raschavkal?
     Kapitan, kazalos', ne obratil  vnimaniya  na perepalku svoih pomoshchnikov.
On  po-prezhnemu razglyadyval Blejda, potom vdrug shagnul  vpered,  tknul ego o
grud' kulakom i izrek:
     - Nosach! Komanda Lysaka! Tri dnya kormit', potom - na rabotu.
     Razvernuvshis',  on  prosledoval  k  kormovoj  nadstrojke  i skrylsya  za
malen'koj dvercej.
     Lysak, brosiv torzhestvuyushchij vzglyad na Zubastogo, tut zhe zaoral:
     - Hrapun, syuda!
     "Bocman" s bakenbardami podskochil k nemu.
     - |togo - Nosacha - vo vtoroj kubrik  v  kojku - i zhratvy ot puza! CHto b
cherez tri dni byl na nogah!
     Potom on shlepnul  Zubastogo po spine, i oba skrylis' za toj zhe dvercej,
chto i kapitan.
     Hrapun  vypyatil grud', podbochenilsya  i  zamotal bakenbardami. Teper' on
byl zdes' glavnym nachal'nikom.
     - Pegij i ty, Krepysh... - ot gruppy  matrosov podbezhal dyuzhij malyj. - V
nash kubrik, on  legon'ko  hlestnu Blejda po noge  lin'kom,  v  kojku Puzana,
kotoryj pomer tret'ego  dnya.  Otpuskat' tol'ko v nuzhnik! I  po miske kashi  s
myasom chetyre raza v den'!
     Blejd  ponyal,  chto  ego  bessovestno  spuskayut  po  instanciyam,  odnako
vozrazhat' ne stal. Vo-pervyh, v tom moral'nom sostoyanii, v kotoroe pogruzili
ego  doktriny  dzen-buddizma,  sii  vozrazheniya  ne  mogli  byt'  podkrepleny
uvesistymi  argumentami  kulakov.  Vo-vtoryh, prezhde,  chem zatevat' skandal,
stoilo  zaglyanut' v obeshchannuyu misku s  kashej -  velika li ona i  skol'ko tam
myasa. Nakonec, on ne poteryal nadezhdy na pivo.
     * * *
     Miska  byla  velika.  Blejd oprostal  ee  v pyat'  minut,  zapil  teploj
gor'kovatoj zhidkost'yu, dejstvitel'no napominavshej pivo, i zavalilsya v kojku.
On  provel v  lezhachem polozhenii  dva  dnya, otluchayas'  tol'ko po nuzhde  - pod
bditel'noj ohranoj Krepysha i Pegogo. Vse ostal'noe vremya  on el, pil i spal,
pochti  ne  obrashchaya  vnimaniya  na  to,  chto  proishodit  v  kubrike.  Izredka
probuzhdayas', razvedchik obvodil sonnym vzglyadom nizkij potolok, pritknuvshiesya
vdol'  sten topchany  da dlinnyj nevysokij pomost  posredi  kayuty.  On  videl
mohnatye spiny, sognuvshiesya nad etim podobiem stola, slyshal azartnye vykriki
i negromkij  stuk.  Pohozhe,  tam  shla  igra.  V  kosti? V  karty?  Veki  ego
smykalis', on snova zasypal.
     Na utro tret'ego dnya sily ego vosstanovilis'. Kasha pohodila na  risovuyu
i okazalas' ves'ma  pitatel'noj;  myasa  - veroyatno,  kitovogo  - ne  zhaleli;
gor'kovatogo napitka,  nazyvavshijsya  klan,  tozhe  davali s izbytkom.  Odnako
zaglyanuv  v ocherednoj raz  v svoyu misku,  Blejd obnaruzhil nedostachu - porciya
byla  opolovinena.  On posmotrel  na Krepysha,  pritashchivshego zavtrak,  i tot,
krivo uhmyl'nuvshis', otvel bludlivye glaza.
     Blejd  doel ostatki, prileg i pogruzilsya v  razmyshleniya.  Spat' emu  ne
hotelos',  i  on nachal  reshat' sleduyushchuyu problemu:  kak  bez  draki  i krovi
postavit' na mesto nagleca. Sredi dyuzhiny zhil'cov vtorogo kubrika  Krepysh byl
samym zdorovym, i  ostal'nye  obrashchalis'  k  nemu  s  yavnym  pochteniem;  chto
kasaetsya parnishki Kosogo, to im Krepysh prosto pomykal.
     Nakonec on podnyalsya, podoshel k stolu, sel na taburet i otodvinul stopku
kakih-to  kvadratnyh  zhetonov  - veroyatno, ih ispol'zovali v igre. Raschistiv
mesto, razvedchik  vystavil vpered ruku,  operev  lokot' o stoleshnicu. Vosem'
svobodnyh  ot  vahty  obitatelej kubrika  s  interesom  ustavilis'  na nego.
Poshevelivaya pal'cami i poigryvaya muskulami, Blejd ob座asnil pravila indejskoj
bor'by.  On ne somnevalsya, chto  hadry  klyunut na primanku,  ibo  glavnym  ih
vragom  byla  skuka.  Kak vidno,  svobodnogo vremeni  u  nih hvatalo, i  oni
ubivali ego snom, edoj,  pereskazom neskonchaemyh baek i toj  samoj  igroj  s
kvadratikami, kotoruyu Blejd uzhe ne raz nablyudal.
     Izmeriv zadumchivym vzglyadom biceps protivnika, Krepysh provorchal:
     - Pustoe delo. Odna lapa ne  ustoit protiv dvuh.  Von, molodoj... -  on
podtolknul k stolu Kosogo, - pobrykajsya s nim.
     Blejd  pozhal plechami. Kosoj, glaza kotorogo smotreli v  raznye storony,
prisel  naprotiv, zalozhil perednyuyu ruku za  sheyu - chtob  ne meshala, i stisnul
zadnej  ladon'  razvedchika.  Silenka  u  parnishki  byla,   no  Blejd  tol'ko
usmehalsya, glyadya na ego staraniya i pozdravlyaya sebya s  tem, chto izyskal takoj
hitroumnyj   sposob  dokazat'   svoe   prevoshodstvo.   Podobnoe  beskrovnoe
sostyazanie nikak ne protivorechilo doktrinam dzen-buddizma.
     Vzglyadom sprosiv u sopernika razresheniya. Kosoj obhvatil pal'cami pervoj
ruki zapyast'e Blejda i teper' staralsya, po  vyrazheniyu Krepysha, v dve "lapy".
Ego nos,  torchavshij slovno rozovaya  kartofelina  sredi temnoj  porosli usov,
pokrylsya  kapel'kami pota; shirochennye  brovi  hodili  hodunom.  Blejd slegka
napryag myshcy i pripechatal obe ego pravye ruki k stolu.
     Krepysh hmyknul i probormotal chto-to naschet yuncov,  kotorye umeyut tol'ko
spat', zhrat' da otsizhivat'sya v nuzhnike.
     -  Nu-ka, ty.  Pegij! - prikazal on.  - Da  derzhis', chtob u tebya sherst'
povylazila!
     No  Pegij   tozhe  proigral  -  primerno  cherez  sorok  sekund.  Za  nim
posledovali eshche dva  krepkih parnya, Kanat i Boroda -  s tem zhe  rezul'tatom.
Blejd povernulsya k Krepyshu i myagko skazal:
     - Mne kazhetsya, drug moj, prishla tvoya ochered'.
     Minuty  cherez  poltory,  prizhav  ladoni  protivnika  k  stoleshnice,  on
nastavitel'no dobavil:
     - Vidish',  delo  ne v tom,  skol'ko lap u kazhdogo iz nas, a  kakie  eto
lapy... Teper' tebe  yasno, chto  ya  mogu s toboj  sotvorit', esli ty  eshche raz
zaglyanesh' v moyu misku?
     Krepysh podavlenno  kivnul  i v  obed privolok takuyu porciyu,  chto  Blejd
osilil  ee  s trudom.  Tem  ne menee,  posudina byla  ochishchena, no  matros ne
toropilsya  obratno  na  kambuz;  on  nereshitel'no  poglyadyval  na  nedavnego
sopernika  i, vidimo,  byl ne proch' poboltat'.  Blejd  razvalilsya na  myagkom
tyufyake,  nabitom  suhimi  vodoroslyami,  i  hlopnul  ladon'yu  po  krayu kojki,
priglashaya Krepysha prisest'.
     |tot paren' emu opredelenno nravilsya. Iz soten  protivnikov, s kotorymi
Blejdu dovelos' imet' delo (i kotorye posle etogo ostalis' v zhivyh), bol'shaya
chast'  nachinala nenavidet'  ego,  ostal'nye zhe  -  boyalis'.  V redkih, ochen'
redkih  sluchayah  ego sila vnushala ne zlobnuyu zavist' i strah, a  voshishchenie.
Sejchas,  nahodyas'  pod  vliyaniem   buddijskogo  durmana,  on   so  stydom  i
otvrashcheniem  vspominal  o  svoih  prezhnih  smertoubijstvennyh  podvigah,  no
poedinok  s hadrami ne  davil tyazhkim gruzom  na ego  sovest'. Sudya po vsemu,
matrosy  byli sushchestvami  prostodushnymi  i  uvazhali telesnuyu  moshch';  chto  zhe
kasaetsya  oficerov,  to  Blejd  somnevalsya,  chto  sumeet  poladit'  s  nimi,
predlozhiv tur indejskoj bor'by. Tut byl neobhodim bolee tonkij podhod.
     Krepysh opustilsya na postel' i s interesom ustavilsya na Blejda.
     - Nikogda ne zirkal takogo sil'nogo hryla, - soobshchil on. - A uzh ya-to ih
povidal nemalo.
     - YA ne hrylo, - delikatno zametil Blejd. - YA - iz sovsem drugih kraev.
     - Otkuda zhe? Nu, daesh', blejdina!
     Lico  Blejda perekosilos'. S minutu  on  lezhal molcha, potom vnushitel'no
proiznes:
     -  YA budu tebe ochen' obyazan,  drug moj, esli ty perestanesh' upotreblyat'
eto merzkoe slovo.
     - Kakoe? Blej...
     - Vot imenno. Ego.
     Krepysh  nedoumenno  zasopel i  pogruzilsya  v  razmyshleniya.  Nakonec  on
skazal:
     - Ladno. Klyanus' chlenom Zelenogo Kita, der'mobol ili der'modav nichem ni
huzhe! Libo, k primeru...
     - Hvatit, hvatit, - Blejd pohlopal sobesednika po volosatomu  kolenu. -
Sojdemsya na der'mobole.
     - Sojdemsya, chtob u tebya sherst' na zadnice povylazila!
     Blejd posharil rukoj nizhe poyasnicy, sostroil ogorchennuyu minu i soobshchil:
     - Uzhe.
     - CHto - uzhe?
     - Povylazila, Krepysh.
     Sekund  desyat'  matros  s  udivleniem  smotrel  na  nego,  potom  gulko
zahohotal.
     - Nu, Nosach... nu, daesh'... shutnik der'mobolov...  - bormotal  on mezhdu
pristupami smeha, pominaya Zelenogo  Kita  i vse ego organy po ocheredi. Potom
podergal  burye  zarosli na svoem  podborodke, zaglyanul Blejdu za spinu i  s
vostorgom ubedilsya,  chto tot ne obmanyvaet; zhalkaya porosl' na krestce v schet
ne shla.
     - Znachitca, ty ne  hrylo i ne nureshnik, - podvel itogi Krepysh. - Otkuda
zhe ty vzyalsya, Nosach?
     - Iz stran otdalennyh, priyatel'.
     - Iz kakih  takih otdalennyh? - brovi matrosa podnyalis',  zakryv lob. -
Na Katraze, - vazhno proiznes on, i Blejd ponyal, chto slovo "Katraz" upomyanuto
imenno  s zaglavnoj  bukvy, - est' tol'ko okean, ostrova, arhipelagi - nu, i
eshche  tot zdorovyj  ostrov, na  kotorom zhivut nureshniki. No tam ya ne  byl,  -
dobavil  on  posle nekotorogo razdum'ya. - Nureshniki k sebe ne puskayut. Nu  i
et' ih v pechenku! U ihnih beregov malo ryby i netu kitov. I holodno!
     Blejd  razglyadyval  nizkij  potolok  kayuty, obshityj  gladkimi,  otlichno
obrabotannymi  doskami. V neskol'kih frazah Krepysh  soobshchil  emu chrezvychajno
vazhnye svedeniya,  opisav,  po suti dela, vsyu geografiyu etogo mira,  Katraza.
Okean, ostrova, arhipelagi, bol'shoj ostrov...
     -  A ostrov  etih nureshnikov dejstvitel'no tak velik?  - sprosil on,  s
interesom ozhidaya otveta.
     - Nuuu... - Krepysh razvel rukami, slovno pytalsya pokazat' razmery etogo
uchastka  sushi. - Hryly boltayut, chto lyuboe iz  nashih koryt obognulo by ego za
pyat'desyat-sem'desyat dnej...
     Kontinent,  ponyal Blejd.  I  bol'shoj -  ne men'she Afriki! Mozhet  li tam
najtis' neizvestnaya strana, naselennaya etimi... kak ih... nurlami!
     - Znachitca, ty s arhipelaga ili  ostrova,  - prodolzhal Krepysh, - potomu
kak na nureshnika ne pohozh. My ih v glaza ne videli, no hryly boltayut, chto...
     - Sushchestvuet mnenie, chto ya - nurlo, - naugad zabrosil udochku Blejd.
     - Ha,  nurlo!  -  Krepysh  prezritel'no  vstoporshchil usy. - Bab'i skazki!
Nurlov etih nikogda ne bylo i net!
     - A  otkuda  zhe  togda  ya vzyalsya?  -  voprosil iskushennyj v sillogizmah
Blejd, predostaviv sobesedniku samomu otvechat' na etot skol'zkij vopros.
     - Hmm... - Krepysh poter ladon'yu levoj perednej ruki  nos,  odnovremenno
pochesyvaya  obeimi zadnimi mohnatuyu  grud'. - Mozhet,  ty  vyrodok... s kakogo
dal'nego arhipelaga... von, silishchi-to skol'ko!
     -  Zametano. Tak i  budem schitat'.  Raschavkal? - Blejd  bystro osvaival
mestnyj zhargon.
     - Raschavkal. Vyrodok! Ho-ho-ho! - Krepysh opyat' utrobno rashohotalsya.
     Blejd podozhdal i zadal novyj vopros:
     - Gde vash arhipelag?
     - Nash?  - matros vylupil svoi  malen'kie temnye glazki, i  Blejd ponyal,
chto popal vprosak. Devat'sya, odnako, bylo nekuda, i emu prishlos' povtorit':
     - YA imeyu v vidu mesto, gde  zhivut  hadry, hadritskie zheny i  hadritskie
detishki.
     -  My  zhivem  zdes',  -  Krepysh obvel  odnoj iz ruk  kubrik, opryatnyj i
dovol'no  prostornyj.  -  Baby  s  rebyatnej -  na  svoej  posudine.  CHto  za
der'modavy na tvoem ostrove, Nosach? Ne slyhal pro hadrov?
     Porazhennyj Blejd tol'ko pomotal golovoj, potom vydavil:
     - No vash korabl'... ego zhe kto-to postroil...
     - A hryly na chto?
     - Darom?
     - Hryly, et' ih v pechenku, za prosto tak dazhe spinu tebe ne pocheshut. My
kitov dlya kogo b'em? Raschavkal?
     * * *
     Na sleduyushchij  den' Blejd pristupil k ispolneniyu sluzhebnyh obyazannostej.
CHistka  gal'yunov okazalas' delom  ves'ma  neprostym, i  zanimalsya on  eyu pod
rukovodstvom Pegogo i Kosogo. Pravda, oba hadra tozhe trudilis', ne  pokladaya
ruk.
     Posle vcherashnih besed  v kubrike  Blejd  uzhe  znal, chto nahoditsya ne na
kupecheskom ili promyslovom sudne - i, sobstvenno govorya, ne na sudne voobshche.
Pod ego nogami pokachivalas'  suverennaya  territoriya  klana Zelenogo  Kita  -
edinstvennoe mesto na  skudnom sushej  Katraze, kotoroe eto hadritskoe  plemya
schitalo  svoim  domom.  I  vetry Katraza  nesli etot rukotvornyj  ostrov  po
bezgranichnomu  okeanu  vsled  za  stadami  kitov, kosyakami  ogromnyh akul  i
tyulen'imi  stayami, poka  on, let  cherez sorok ili  pyat'desyat, ne  prihodil v
negodnost'.  Togda iz sunduka  s  korabel'noj kaznoj  izvlekalos'  neskol'ko
soten  uvesistyh  kvadratnyh  zolotyh   monet,  imevshih   hozhdenie  na  vseh
arhipelagah,  i  klan  priobretal  novyj  korabl'. Esli  zhe  dobycha  proshlyh
desyatiletij ne pozvolyala  srazu obzavestis'  sudnom,  to hadry libo  gibli v
puchine v ocherednoj sil'nyj shtorm, libo shodili na bereg i, trudyas' v toske i
pechali na verfyah dvurukih sudostroitelej, otrabatyvali stoimost' svoej novoj
posudiny. Smert' v more schitalas' chrezvychajno pochetnoj; zhizn' na sushe, sredi
"hrylov" - velikim pozorom.
     Klan Zelenogo Kita  vklyuchal tri sotni osobej muzhskogo pola i razdelyalsya
na  tri primerno ravnyh po chislennosti fratrii. Glava plemeni. Ryzhij, ne byl
ni kapitanom, ni navigatorom, ni dazhe vladel'cem korablya; on prosto  yavlyalsya
bezrazdel'nym  vladykoj  zhizni  i  smerti kazhdogo chlena svoego roda.  On mog
sbrosit'  za  bort  lyubogo  -  ili  prodat'  v  rabstvo  hrylam, chto  inogda
praktikovalos' v kachestve  nakazaniya. Sluchalos' takzhe, chto rod, ne  sumevshij
naskresti   nuzhnuyu   summu   na   novyj   korabl',   "doplachival"   dvurukim
desyatkom-drugim molodyh parnej.
     Pervaya  gruppa,  nad  kotoroj  nachal'stvoval  Trehpalyj  (s  nim  Blejd
poznakomilsya neskol'ko  pozzhe) sostoyala iz navigatorov, rulevyh  i marsovyh;
oni veli  korabl',  smenyayas'  na  vahtah  trizhdy  v  sutki.  Vtoraya fratriya,
garpunery  i ohotniki, nahodilas' pod rukoj Zubastogo, a tret'ej - "komandoj
styuardov",  kak oboznachil  ee Blejd, - rukovodil Lysak.  |ti  gotovili  edu,
proizvodili remont, a takzhe myli, chistili  i  skrebli.  Korabl' byl velik, i
osnovnaya  chast'   klana  s  udobstvami  razmeshchalas'  v  dvadcati  prostornyh
kubrikah, odnako v usloviyah podobnoj skuchennosti naseleniya tshchatel'naya uborka
okazyvalas'  zhiznennoj  neobhodimost'yu.  Hadry  byli  pobornikami   chistoty,
obozhali  kupat'sya i soderzhali  svoi shkury v bezuprechnom poryadke; eto spasalo
ih ot poval'nyh epidemij.
     V zhizni klana sushchestvovali momenty, kogda vse tri fratrii trudilis' bok
o  bok - vo vremya shtormov  i krengovaniya sudna,  pri  razdelke i pererabotke
dobychi, v period  razgruzki i pogruzki. Vse - v toj ili inoj stepeni - umeli
obrashchat'sya  s  parusami  i  garpunom;  vse  byli  prevoshodnymi  grebcami  i
gruzchikami (za  chto, sobstvenno govorya, raby-hadry vysoko cenilis'  na  vseh
arhipelagah).
     Kto  znaet,  skol'ko takih  chernyh korablej-selenij  nosilos'  v okeane
Katraza, v beskonechnom krugovorote ogibaya yuzhnoe polusharie planety  s  zapada
na vostok? Skol'ko tysyach - ili millionov  -  hadrov  proveli zhizn'  na merno
kachavshihsya palubah, pod plesk voln, gudenie snastej i svist  vetra? Skol'kih
kitov porazili ih garpuny,  skol'ko  bochek  zhira, kip kozhi i  prochnyh kostej
prodali oni obitatelyam sushi? Skol'ko  staryh sudov  poshlo  na  dno vo  vremya
svirepyh osennih bur', skol'ko rodov navsegda poglotilo nenasytnoe more?
     Hadry,  odnako,  zhili  i  ispravno  plodilis',  v   chem  Blejdu  vskore
predstoyalo ubedit'sya lichno. Poka  zhe on  smirenno chistil nuzhniki, schitaya eto
epitim'ej za prezhnie krovavye zlodejstva.
     Na sudne nichego ne propadalo, i ekskrementy, dolzhnym obrazom vysushennye
i  pererabotannye, byli otlichnym  toplivom.  Raz  v tri  dnya  s podvetrennoj
storony  vydvigalas' bol'shaya  derevyannaya  platforma,  na  kotoruyu  sledovalo
peretaskat' tonny poltory pahuchego gruza. Potom za delo prinimalis' solnce i
veter: assenizatory pomogali im, vorosha rassypannoe rovnym sloem dobro.
     Hrapun, pomoshchnik  Lysaka  v  komande "styuardov", chasten'ko prohazhivalsya
nepodaleku, nablyudaya, kak dvurukij chuzhak otrabatyvaet proezd.  Sluchalos', on
dobavlyal  rezvosti  Blejdu, ves'ma chuvstvitel'no  postegivaya ego  lin'kom po
nogam i spine.  Hotya po sudnu gulyali  istorii o turnire indejskoj bor'by  vo
vtorom  kubrike, i hadry, drachlivye, kak vse moryaki,  staralis' ne  zadevat'
novogo  chlena  ekipazha. Hrapuna  podobnye  soobrazheniya  ne volnovali. On byl
hozyainom polozheniya i umel eto pokazat'; k tomu zhe, chuzhak emu ne nravilsya.
     Pozhaluj,   nepriyazn'   bocmana   byla   edinstvennym   obstoyatel'stvom,
otravlyayushchim Blejdu zhizn'. Ego novyj vzglyad na mir pozvolyal primirit'sya pochti
s chem ugodno, neprotivlenie nasiliyu, proshchenie zla  i boli, prichinennyh  emu,
vosprinimalis'  uzhe  kak  privychnye  i  neosporimye normy. Ne  to,  chtoby on
okonchatel'no prevratilsya v mazohista, odnako byl dovol'no blizok k  etomu. I
lish'  zveropodobnaya  fizionomiya  Hrapuna,  kogda  tot, tryasya  bakenbardami i
razmahivaya plet'yu, nadvigalsya  na  Blejda,  eshche budila  v ego dushe  kakoj-to
zhalkij i poluzabytyj otzvuk nenavisti.
     Odnazhdy,  kogda  Blejd, Pegij i Kosoj, peretaskav vysushennye  fekalii v
kladovuyu  ryadom s kambuzom, draili svoyu  navoznuyu ploshchadku, prozvuchal rezkij
signal gorna.
     - Nu-ka, pozirkaj, molodoj, chego tam, - Pegij podtolknul Kosogo v bok.
     Paren' podnyal golovu, vglyadyvayas' v slepyashchij morskoj prostor.
     - Nikak kity! Burye! I mnogo!
     - |j,  der'modavy!  Po mestam!  Bystro!  - szadi svistnul linek v  lape
Hrapuna,  i oba hadra brosilis' k nizkoj  nadstrojke  mezhdu fokom i  grotom.
Blejd, ne znaya, gde ego mesto po boevomu raspisaniyu, rinulsya sledom.
     Pomeshchenie, v kotoroe  oni  vorvalis',  bylo oruzhejnym skladom. Tam  uzhe
metalas' dyuzhina hadrov, kotorymi komandoval Krepysh. Zametiv Blejda, on sunul
emu v ruki svyazku iz treh garpunov s tyazhelymi buhtami kanatov i kriknul:
     - |ti - k korme po pravomu bortu! Skoree, et'pereet'!
     Blejd   potashchil  garpuny  na  kormu  i  svalil  ryadom   s   ohotnikami,
vystroivshimisya vdol' fal'shborta. On videl,  kak na kryshe kormovoj nadstrojki
gruppa   chetyrehrukih   pod  rukovodstvom   Bashki,   "bocmana"   garpunerov,
razvorachivala bol'shoj strelomet. Podbezhal Pegij,  shvyrnul svoyu noshu pod nogi
ohotnikam i ryavknul:
     - Ne zevaj, - hrylo!
     Kogda Blejd pritashchil chetvertuyu vyazanku garpunov,  korabl'  uzhe ochutilsya
sredi  stada.  Ogromnye  burye  spiny gorbatilis'  vokrug  podobno okatannym
priboem skalam,  moguchie hvosty vzdymali tuchi bryzg, gigantskie pasti cedili
potoki vody,  zaglatyvaya plankton, trepeshchushchie strui fontanov  izvergalis'  v
nebesa. ZHivotnye, budto soznavaya svoyu neoborimuyu moshch', to skol'zili medlenno
i  netoroplivo,  to pogruzhalis'  v glubinu  v vodovorote  peny,  to s gulkim
gromovym shumom  vynyrivali na poverhnost' i so svistom vtyagivali vozduh.  Ih
glaza,  udlinennye,  vlazhnye   i  neozhidanno  krotkie,  otlivali  izumrudnym
siyaniem,  vdol'  hrebta  tyanulis' tri chernye  polosy,  slovno  prorisovannye
glyancevitym lakom.
     Blejd, potryasennyj, zastyl, glyadya  na  etu  velichestvennuyu kartinu.  On
vpervye videl tak blizko  okeanskih ispolinov, pochti  unichtozhennyh na Zemle.
Konechno,  kity Katraza slegka otlichalis' ot  zemnyh,  i razvedchik, ispol'zuya
novye vozmozhnosti svoej  pamyati, mog  by nazvat' dovol'no mnogo  neprivychnyh
chert,  odnako  eti  chudovishchnye zhivotnye  byli, nesomnenno,  teplokrovnymi  i
mlekopitayushchimi.  Sudno nahodilos' teper' v  samoj seredine  stada, tam,  gde
kormilis' samki  s detenyshami, zabavnymi igrivymi  sozdaniyami futov tridcati
dlinoj  Nekotorye iz nih  pokachivalis' u  materinskogo boka - vidimo, sosali
moloko.
     Nad golovoj Blejda  svistnula  shestifutovaya strela,  pochti do  poloviny
pogruzivshis'  v glaz  blizhajshego  zhivotnogo  Vystrel  byl  yavno  udachnym,  i
stoyavshie vdol' borta  hadry radostno  zavopili. V sleduyushchij mig, kogda sudno
podoshlo na rasstoyanie horoshego broska, poleteli  garpuny. Veroyatno, metateli
znali, kuda celit', pochti  instinktivno vybiraya  mesta mezh prochnyh reber, ne
menee desyatka kopij s  dlinnymi  stal'nymi nakonechnikami ostalis'  torchat' v
gigantskom tele. Teper'  s borta stalkivali bol'shie pustye bochki, k  kotorym
na kanatah byli privyazany drevki garpunov; ranenyj kit uzhe ischez v glubine.
     CHerez  paru minut torzhestvuyushchij  rev potryas korabl' - dobycha vsplyla  v
sotne yardov i, vidimo, nahodilas' pri poslednem izdyhanii. Ostorozhno laviruya
mezhdu ravnodushnymi gigantami, chernoe  sudno  priblizilos'  k kitu,  i vtoroj
snaryad iz strelometa prikonchil ego.
     Sleduyushchie sutki zapomnilis'  Blejdu kak  nepreryvnyj  krovavyj  koshmar.
Podtyanuv kita k  bortu,  hadry sprygnuli emu na  spinu i  nachali razdelyvat'
pryamo v  vode.  Oni prorubali  toporami tolstuyu shkuru;  tyazhelymi, okovannymi
zhelezom kolotushkami  sokrushali hryashchi; rezali myaso i  zhir, nabivaya  spushchennye
sverhu  bad'i  belymi  plastami. Hrapun  sobiralsya  poslat'  na etu rabotu i
Blejda,  no tot  reshitel'no otkazalsya; on ne mog terzat'  plot'  eshche nedavno
zhivogo sushchestva. Prezritel'no vzglyanuv na "dvurukoe hrylo", bocman ogrel ego
paru raz plet'yu i pristavil  rezat' zhir,  kotoryj srazu  zhe peretaplivalsya v
kotlah.  Iznemogaya  ot otvrashcheniya, Blejd,  podhlestyvaemyj lin'kom,  rubil i
rezal plotnye tyazhelye polosy  vosem' chasov podryad, poka ih gruppu ne smenila
ocherednaya vahta. V etot den' on ne mog est' i, vymyvshis', zavalilsya v kojku,
terzaemyj  raskayaniem.  No chto  on mog  sdelat'?  |tot  klan  hadrov veril v
Velikogo  Zelenogo  Kita,  i  ne  stoilo  dazhe pytat'sya  obratit'  ih dushi k
dzen-buddizmu.
     K   tomu  zhe,  stav  buddistami,  oni  nesomnenno   vymerli  by.  Hadry
vylavlivali i eli vse, chto  vodilos' v okeane, no na odnih vodoroslyah bol'she
mesyaca im bylo ne protyanut'.




     Tyanulos'  vremya.  Peli, zveneli, zavyvali vetry nad  bezbrezhnym okeanom
Katraza, pokachivalos' chernoe sudno, to plavno skol'zya po zelenovatoj morskoj
gladi,  to  klanyayas'  pennym  shtormovym valam;  vzdymalis' na  machtah  tugie
parusa, vzletali na rei  dozornye, gudeli gorny  bocmanov, komanda  ispravno
nesla  sluzhbu, podkreplyayas'  trizhdy a den',  i potomu  gal'yuny ne  issyakali.
Udalos' dobyt'  eshche  odnogo  kita,  i  dvazhdy s  korablya  spuskali  shlyupki s
garpunerami, kotorye bili krupnyh, pohozhih na del'finov zhivotnyh.
     |ta  dobycha osobo  cenilas'  iz-za nezhnogo zhira, no v pervyj raz hadram
prishlos'  vyderzhat'  celoe srazhenie  s paroj gigantskih sero-stal'nyh  akul,
kotorye tozhe pretendovali na lakomoe blyudo.  Razumeetsya,  Blejd nazyval etih
chudovishchnyh tvarej "akulami" ishodya iz zemnyh analogij; oni imeli sorok futov
v dlinu i ih pasti  byli  v  tri ryada  usazheny desyatidyujmovymi zubami. Akuly
okazalis'  neobychajno podvizhnymi,  i  bol'shie  strelomety ne  mogli porazit'
takie  yurkie  misheni; poka  garpunery  raspravilis'  s nimi,  chudishcha  uspeli
iskroshit' odnu lodku. K schast'yu, ee ekipazh ne postradal - hadry plavali, kak
ryby.
     Proshlo dve nedeli. Esli ne schitat' osobyh sluchaev - ohoty i posleduyushchej
krovavoj   razdelki   dobychi,   prichinyavshej  Blejdu  neimovernye   moral'nye
stradaniya,  -  zhizn'   na  sudne  tyanulas'  s   monotonnoj  medlitel'nost'yu.
Katrazskie sutki byli nemnogo men'she zemnyh, i kazhdaya iz treh vaht,  kotoruyu
ezhednevno vystaivali pochti vse chleny  ekipazha,  sostavlyala sem'  s polovinoj
chasov. Ostal'noe vremya hadry eli, spali  i  razvlekalis'. Kak zametil Blejd,
na son oni  tratili na udivlenie malo vremeni - tri-chetyre chasa, ne  bol'she.
Hrapun, bocman s bakenbardami do plech,  slovno i ne spal vovse, vidno, uchit'
umu-razumu dvurukogo Nosacha nravilos' emu kuda bol'she, chem valyat'sya v kojke.
Blejd  stradal i terpel.  "Calamitas virtutis  occasio""Bedstvie  -  probnyj
kamen' doblesti"; Seneka, "O providenii".
     K svoemu prozvishchu on uzhe privyk.  Teper' on ponimal, chto ego  novoe imya
ne  nosilo  ni  unichizhitel'nogo,  ni, tem bolee, prezritel'nogo ottenka  - v
otlichie ot udarov pleti Hrapuna. Ono vsego lish'  yavlyalos' slovom, sochetaniem
zvukov, oboznachavshim odnogo  iz  soten individuumov na  bortu chernogo sudna.
Predvoditelya klana Zelenogo Kita zvali Ryzhim - po cvetu shkury; eshche kto-to iz
vlast'imushchih  mog  byt'  Korotyshkoj,  Soplej  ili  Svistunom,  a  chistil'shchik
gal'yunov, nahodyashchijsya na samom dne  korabel'noj  ierarhii, - Kremnem, Akuloj
ili Moguchim (razumeetsya, pri nadlezhashchej lovkosti i kreposti myshc)
     U hadrov ne  sushchestvovalo takzhe  i terminov,  vrode "ser", "mister" ili
"gospodin", podcherkivayushchih uvazhitel'noe  otnoshenie k  vyshestoyashchim. Hotya  oni
ponimali slovo "gospodin"; no nikogda ne ispol'zovali ego pri obrashchenii drug
k drugu; "gospoda" byli tol'ko na  beregu, sredi dvurukih hrylov -  eshche odin
povod dlya nasmeshlivo-nastorozhennogo otnosheniya k obitatelyam sushi.
     Odnako  ni v  koem  sluchae  ne stoilo  schitat',  chto, koncepcii vlasti,
uvazheniya  i podchineniya neizvestny hadram.  Klan, sostavlyayushchij ekipazh  sudna,
spaivala zheleznaya disciplina, i chleny ego umeli soblyudat' subordinaciyu. Hotya
vseh  zvali  po  imenam  (isklyuchenie  sostavlyal  Ryzhij,  k  kotoromu  obychno
obrashchalis'  "Hozyain"), pochtitel'nost' vyrazhalas' zhestami i tonom govoryashchego.
Blejd vskore oshchutil eto.  V pervye dni  on  byl  prosto "nosachom",  dvurukim
nahlebnikom, kotorogo podobrali iz milosti; kogda zhe  ego  fizicheskaya sila i
lovkost' v obrashchenii s navoznoj lopatoj poluchili priznanie, on prevratilsya v
"Nosacha"  s bol'shoj bukvy. Vprochem, v  ego  novom  imeni prisutstvoval vsego
lish' odin zaglavnyj  znak,  chto podcherkivalos' povysheniem intonacii v nachale
slova. Esli zhe  rech' shla o Ryzhem, glave roda, to  ego klichka sostoyala splosh'
iz bol'shih  bukv - da eshche s probelami mezhdu nimi. "RYZHIJ" - tol'ko tak, i ne
inache.
     CHerpaya svedeniya iz svoih novyh  poznanij v drevnih yazykah  i filologii,
Blejd chasto razmyshlyal po povodu imen, pytayas' ulovit' tonkoe  razlichie mezhdu
nimi i prozvishchami. Snachala emu kazalos', chto  principial'noj  raznicy voobshche
ne sushchestvuet - ved' vse tak  nazyvaemye "hristianskie" imena kogda-to nesli
smyslovoe znachenie.  Skazhem,  Majkl  oznachalo  na drevneevrejskom  "Podobnyj
Bogu". Piter -  "Skala" ili  "Kamen'" na grecheskom, a, k primeru, Margaret -
"ZHemchuzhina" na latyni.  Ego  sobstvennoe  imya, Richard,  proishodilo ot  dvuh
drevnegermanskih kornej:  "richi"  - "Mogushchestvennyj gosudar'",  i "hart"  -
"Sil'nyj" ili "Smelyj"; Pozhaluj, rassuzhdal on,  esli  pytat'sya peredat'  ego
imya  odnim  slovom, to  luchshe vsego  podoshlo  by  "Vlastitel'",  ibo  tol'ko
sil'nyj, smelyj i mogushchestvennyj vozhd' yavlyaetsya istinnym vlastitelem - i nad
sud'bami  lyudskimi, i  nad obstoyatel'stvami.  CHto  zh,  odin  raz  on uzhe byl
vlastitelem celoj strany -  v drevnem Tarne, zavoevannom i sberezhennom siloj
ego ruk uma... V Tarne,  sokrytom v  nevedomyh dalyah prostranstva i vremeni,
gde sejchas, vozmozhno, pravyat ego potomki...
     Starayas'  otvlech'sya ot etih  grustnyh vospominanij, on dumal o tom, chto
grecheskie, iudejskie i latinskie imena  byli privneseny  v raznoyazykie tolpy
aborigenov  i   zavoevatelej   Britanskih  ostrovov   vo   vremena  rimskogo
gospodstva. Slova,  prishedshie  iz chuzhogo yazyka, bystro teryali pervonachal'nyj
smysl,  prevrashchayas' v  zamknutuyu gruppu, strogo opredelennuyu lingvisticheskuyu
kategoriyu, ispol'zuemuyu lish' s odnoj cel'yu - imenovaniya lyudej.
     Da,  nastoyashchie  imena,  osvyashchennye drevnost'yu i  tradiciej, vsegda byli
otorvany  ot prezhnego  smysla  peredavavshih ih zvukosochetanij  i  pis'mennyh
simvolov. No dazhe  v  te  davnie  vremena, kogda imya yavlyalos'  eshche  i zhivym,
ispol'zuemym v povsednevnoj rechi slovom, ono neslo sovsem inoe znachenie, chem
klichka. Vozlyublennyj  Bogom, Vladetel' Mira. Svyatoj  Voin,  Syn Gospoda, Dar
Allaha... Mogushchestvennyj Povelitel', nakonec... No nikak ne Krivoj, ne Puzo,
ne  Hryashch  i ne  Prostak!  V etom smysle  hadry nosili skoree  prozvishcha,  chem
nastoyashchie imena, poluchaya ih togda, kogda stanovilas' yavnoj nekaya harakternaya
cherta  vneshnosti ili  nrava.  Lyubopytno,  razmyshlyal  Blejd,  skol'ko  Kosyh,
Hromyh,  Mohnatyh,  Pegih  i Ryzhih  nositsya po  okeanu  pod svist katrazskih
vetrov?  Skol'ko  Gorloderov, Uklyuchin, Hrapunov, YAlikov, ZHerdej i  Zubastyh?
Skol'ko Nosachej?
     On  uhmyl'nulsya,  poterev perenosicu. Nosachej navernyaka bylo  nemnogo -
nosy hadrov  pohodili  na splyusnutye porosyach'i  pyatachki ili nebol'shie repki,
torchashchie sredi volosyanyh dzhunglej.  Navryad li emu udastsya razyskat' tezku na
kakom-nibud' korable...
     Hriplyj rev bocmanskogo gorna, ob座avlyavshego nachalo vahty, vyrval ego iz
tihogo mirka lingvisticheskih issledovanij. Vmeste  s Pegim i Kosym razvedchik
otpravilsya v kormovoe  otdelenie tryuma, k nuzhnikam,  zarabotav  poputno paru
pletej ot Hrapuna - dlya vyashchej bodrosti. Nezabvennaya lopata i bad'i uzhe zhdali
ego, slovno dva blagouhayushchih simvola poslushnichestva.
     -  Vy,  soplyaki, budete taskat',  ya  -  gruzit',  - rasporyadilsya Pegij,
starshij po komande.
     - S chego  by? - vozrazil Kosoj, ustavivshis'  odnim glazom na tyazhelennye
bad'i, drugim - na lopatu. - YA taskal proshlyj raz!
     -  Molchi, der'modav!  - ryavknul  Pegij.  -  Taskal, taskaesh'  i  budesh'
taskat'! Instrument - on  pravil'nogo obrashcheniya  trebuet.  A u  tebya burkaly
razbegayutsya, ne mozhesh' lopatu do bad'i donesti!
     - Da ya...
     - Ne spor', drug  moj,  -  proiznes Blejd i,  pokopavshis'  v  bezdonnyh
zakromah svoej pamyati, dobavil. - Labor est etiam ipse voluptas.
     - CHego?
     - Trud uzhe sam po sebe - naslazhdenie. Raschavkal?
     - |nto po-kakovski? - zainteresovalsya Pegij.
     -  Po  latinski... V  moih krayah  kogda-to  zhilo plemya  takih dvurukih.
Pravda, oni bol'she lyubili voevat', chem rabotat'.
     - Navrode nureshnikov, chto l'? - smorshchilsya Pegij i buhnul  pervuyu lopatu
v  bad'yu  Blejda.  - Te  tozhe  vse  voyuyut.  Rasskazyval  mne  odin...  hrylo
pribrezhnoe...  - Emkosti Blejda byli uzhe  polny, i  Pegij  prinyalsya za bad'yu
Kosogo. -  Ne pashut,  ne torguyut i rybu ne lovyat...  tol'ko rezhut drug drugu
glotki... spasi nas Zelenyj Kit... - bormotal on, navalivaya Kosomu s verhom.
- Nu, tashchite, akul'ya trebuha!
     Blejd  poshel  vpered, s  trudom probirayas' na palubu po uzkomu trapu  i
starayas' ne plesnut' na stupeni. Szadi nedovol'no shipel Kosoj.
     -  Pogodi, vyjdem na bereg, ya tebe pokazhu, staryj perdun! Ish', taskaesh'
i  taskat'  budesh'! Nashel  duraka! Vse  po spravedlivosti nado, po  ocheredi,
znachitca... a kto ne ponimaet, tomu vlomim... da, vlomim... na beregu...
     Na  korable poboishcha ne  pooshchryalis'.  No kogda hadry delali ostanovki  v
ostrovnyh  gavanyah,  chtoby  obmenyat' vorvan',  solenuyu rybu, kitovuyu kozhu  i
kosti na  suhari,  zerno,  pivo i zvonkuyu monetu, ekipazh  shodil na  bereg i
nastupalo  vremya  svedeniya  schetov. Vdobavok, hadry byli padki  na spirtnoe;
neskol'kih serebryanyh monet,  kotorye  sostavlyali  dolyu prostyh  matrosov  i
obychno spuskalis' v  kabakah, vpolne  hvatalo, chtoby  podogrevat'  strasti v
techenie nedeli ili dvuh.
     Vo vremya pyatogo ili shestogo rejsa na palubu Blejd natknulsya na Krepysha.
Dolzhnost'  ego priyatelya byla  gorazdo bolee vysokoj, chem u chlenov  gal'yunnoj
komandy: Krepysh prismatrival za odnim iz oruzhejnyh skladov. Sejchas on  stoyal
u borta, nyuhal veterok  i vglyadyvalsya v dalekij gorizont. Blejdu pokazalos',
chto hadr vyglyadit vozbuzhdennym.
     - O, Nosach! - guby Krepysha rastyanulis' v ulybke. - CHto, mnogo del? - on
pokazal na bad'yu.
     Blejd molcha kivnul, del na etot raz i vpryam' bylo nemalo.
     - Da, nashi  der'modavy zhrut v tri gorla...  nu,  i vse ostal'noe v  tri
zadnicy! -  glubokomyslenno  zametil  matros. - Horoshaya  ohota, mnogo  ryby,
polnye tryumy, spokojnoe more. Samoe vremya poveselit'sya!
     - Poveselit'sya?
     - Nu da! Gde-to poblizosti lohanka Grudastoj... Vot vstretim ee i...
     - I chto  budet? - sprosil  Blejd, poskol'ku priyatel'  ego sdelal dolguyu
pauzu.
     - Krepyshi  budut! Novye Krepyshi, et' ih promezh ushej!  - zayavil matros i
gulko rashohotalsya.
     Blejd tozhe  zahohotal, postavil  bad'yu na palubu  i hlopnul priyatelya po
spine. Tot, zadyhayas' ot smeha, probormotal:
     -  A vot koli b  ty...  Nosach... obratal by kakuyu devku... chto b  potom
vyshlo, a? S tremya lapami... raz u vas bylo shest'... na dvoih?
     |ta shutochka  pokazalas' Blejdu neappetitnoj  i, podhvativ svoi  pahuchie
bad'i,  on  otpravilsya dal'she, k  ploshchadke,  na kotoruyu  nadlezhalo  vyvalit'
cennyj produkt dlya prosushki. Vsled emu nessya veselyj gogot Krepysha.
     * * *
     Vecherom,  zabravshis' v  kojku, Blejd  predavalsya  meditacii i neveselym
razmyshleniyam.
     Dva ego estestva,  novoe  i  staroe,  opyat'  zateyali beskonechnyj  spor.
Nesomnenno,  on ochutilsya v unizitel'nom polozhenii - nastol'ko  unizitel'nom,
chto  huzhe  nekuda.  Dve  nedeli  chistit'  nuzhniki  za  etimi   chetyrehlapymi
volosatymi  monstrami! Horoshen'koe zanyatie  dlya Richarda Blejda! Dzh.  zdorovo
poveselitsya,  znakomyas' s  ego  otchetom... S  drugoj  storony, razvedchik  ne
chuvstvoval za soboj  viny. On byl vsego lish' zhertvoj obstoyatel'stv, lishivshih
ego  glavnogo  oruzhiya - agressivnosti. Teper' on ponimal - kak i mnogie lyudi
do nego - chto vsyakaya  lichnost' sil'na  svoej  cel'nost'yu; narushenie hrupkogo
ravnovesiya chelovecheskoj dushi sposobno  privesti skoree k fatal'nym, nezheli k
pozitivnym rezul'tatam.
     On sam byl tomu zhivym primerom. Poka eshche zhivym...
     O, esli by  prezhnie  sily  vernulis' k  nemu! S kakoj  yarost'yu, s kakim
naslazhdeniem on razmetal by etih der'modavov po  palubam, tryumam i  kubrikam
ih vonyuchej posudiny! On pokazal by  im, kto tut na samom  dele Hozyain... |ti
morskie  ohotniki,  eti  grubye  i  drachlivye  moryaki  ne  imeli  ponyatiya  o
pravil'nom  boe; u  nih ne bylo ni  mechej, ni arbaletov, ni bulav  -  tol'ko
garpuny  da  nozhi  s  toporikami dlya  razdelki dobychi.  Odin  opytnyj voin s
podhodyashchim  orudiem v  rukah  - hotya by s toj zhe kolotushkoj dlya ryby  -  mog
ustrashit' i privesti k pokornosti vsyu komandu. I esli nachat' s oficerov... s
tak nazyvaemyh oficerov, zapravlyavshih etoj shajkoj...
     On  uzhasnulsya.  O  chem  on  dumaet?  Ob  ocherednoj  krovavoj  orgii,  o
smertoubijstve ni v chem ne  povinnyh  sushchestv! CHego  zhe stoit darovannoe emu
prosvetlenie?  Neuzheli te vysokie  istiny, te  Gimalai chelovechnosti i dobra,
chto otkrylis' emu, zadernul nechistyj tuman krovozhadnyh i protivoestestvennyh
mechtanij?  Razve   mozhno  podnyat'   ruku  -  s  okovannoj  zhelezom  strashnoj
kolotushkoj! -  na  nechto zhivoe i  dyshashchee,  myslyashchee,  stradayushchee, sposobnoe
ispytyvat' uzhas smerti?  Na  Bozh'yu  plot' - ibo i zver', i chelovek, i vsyakaya
tvar' zemnaya,  morskaya i  nebesnaya, est' chastica Ego  tela, Ego bessmertnogo
duha!
     Utknuvshis'  licom v  matras,  Blejd  zastonal, muchayas'  ot  bessiliya  i
beznadezhnosti.  Obraz  gigantskoj kolotushki, obagrennoj krov'yu, voznik pered
nim;  ona  opuskalas',  rasplyushchivaya  cherepa neschastnyh hadrov, lomaya  kosti,
drobya machty, rei,  nadstrojki i paluby ih korablya, zhutkaya i neumolimaya,  kak
molot Lyucifera.
     Net! Nikogda on ne sdelaet etogo! Nikogda!
     On  stisnul  viski  ladonyami i, vnezapno uspokoivshis',  perevernulsya na
spinu.
     Ladno, skazal staryj grehovodnik i ubijca Richard Blejd svoemu uzrevshemu
svyatye istiny naparniku,  d'yavol s toboj, mokrica! Taskaj der'mo i zhri kashu,
poka tebya ne spisali na bereg! A potom? CHto potom?  V konce  koncov, hadry -
mirnyj  narod, i nikto  na sudne,  krome  merzavca Hrapuna, ne zhazhdet  krovi
chuzhaka. No  chto  sluchitsya, kogda  on  popadet v  obshchestvo dvurukih sobratij?
Opyt, pomnozhennyj na  znaniya, utverzhdal: vryad li  emu udastsya  vyzhit'  sredi
lyudej - sredi nastoyashchih lyudej, sposobnyh k zhestokosti i nasiliyu. Mozhet byt',
v kachestve raba...
     Proklyataya  mashina,  proklyatyj  staryj  pen'  Lejton! Na  etot  raz ego,
Richarda Blejda, zashvyrnuli v chuzhoj mir, otraviv samym strashnym yadom - zel'em
somneniya.  On byl  voistinu  bezzashchitnym, i  prihodilos'  eshche  blagoslovlyat'
sud'bu za tihoe pristanishche na ostrove Korivall i etot korabl' s bezdonnymi i
neissyakaemymi nuzhnikami.  Esli  by on takom sostoyanii  ochutilsya v Al'be  ili
sredi  polchishch mongov - da i v lyubom drugom  meste, v lyuboj  preispodnej, gde
emu sluchalos' pobyvat' -  konec okazalsya by skorym, krovavym i  muchitel'nym.
Vprochem, Blejd podozreval, chto dveri katrazskogo ada eshche  raspahnutsya  pered
nim, i tam ego zhdet koe-chto postrashnee badeek s fekaliyami.
     Gospodi, nu chto stoit Lejtonu zabrat' ego otsyuda? Zabrat' pryamo sejchas,
s etogo opostylevshego korablya?
     No Richard Blejd znal, chto proshlo eshche slishkom malo vremeni. On probyl na
Katraze okolo mesyaca,  i ni razu ne oshchushchal toj harakternoj lomoty v  viskah,
chto predveshchala  skoroe vozvrashchenie.  I,  stydyas'  sobstvennogo malodushiya, on
vdrug ponyal, chto mechtaet ob etoj boli kak o blagoslovenii nebesnom.
     * * *
     Korabl' pokachivalsya na lazorevoj grudi okeana slovno mladenec v lyul'ke.
Blejd  taskal bad'i,  to vpadaya  v  otchayanie, to  cherpaya  sily  i  nadezhdu v
svyashchennyh  tekstah  i molitvah,  chto neskonchaemymi svitkami  razmatyvalis' u
nego v golove. Inogda on boltal s Krepyshom,  inogda pryatalsya ot  bditel'nogo
oka  i pletki Hrapuna, to byli melkie, no samye  znachitel'nye sobytiya  v tom
monotonnom sushchestvovanii, kotoroe vypalo emu na dolyu v sej raz.
     Ego sosedi po kubriku v osnovnom korotali vremya za lyubimym razvlecheniem
- igroj v ba-teng. Blejd  dolgo  nablyudal za  nej, ne zadavaya voprosov; sut'
dela  pokazalas'  emu ochevidnoj srazu, no nekotorye detali  byli  neyasny. On
staralsya razobrat'sya  v  nih sam,  nablyudaya  za igrokami  - takaya bezobidnaya
umstvennaya gimnastika otvlekala ot tyazhelyh dum.
     Ryadom s  kazhdym iz partnerov lezhala stopka  kvadratnyh fishek razmerom v
polovinu ladoni, s  chetyr'mya  storonami, okrashennymi v raznye cveta - sinij,
krasnyj,  zheltyj  i  zelenyj.  Rovnye,  ploskie,  pohozhie  na  plastmassovye
kvadratiki, eti  fishki byli akkuratno  vyrezany iz vysushennoj kitovoj  kozhi.
Igroki  vykladyvali prichudlivyj  uzor; kazhdyj v  svoj chered vystavlyal fishku,
pristavlyaya ee  k  drugoj, uzhe  lezhavshej  na  stole.  Pri  etom  sinee  rebro
prisoedinyalos' k sinemu, krasnoe -  k  krasnomu, i  tak  dalee, po  principu
domino.  Pobezhdal  tot,  kto sumel poslednim  hodom zamknut'  samyj  bol'shoj
pryamougol'nik ili  kvadrat;  schastlivchiku  dostavalis'  vse  vhodyashchie v nego
fishki.
     V kakoj-to moment Blejd reshil, chto  igra dovol'no primitivna i ponyatna.
No tut u  odnogo  iz  igrayushchih  konchilis' kvadratiki, i on polez k  sebe pod
matras, vytashchiv celuyu kipu neokrashennyh kozhanyh fishek. Zatem paren' (eto byl
Kanat) izvlek iz  stoyashchego u dveri  sunduchka  kuvshinchiki s kraskami i chto-to
pohozhee  na  kisti.  Neskol'kimi uverennymi dvizheniyami on razmaleval  dyuzhinu
kvadratikov, pomahal imi v vozduhe, chtob obsohli, i snova podsel k stolu.
     Blejd  byl  udivlen. V ego neob座atnoj pamyati hranilis'  opisaniya  soten
zemnyh igr podobnogo roda - karty, shashki i shahmaty, go, domino, nardy, loto,
kosti - no ni v odnoj  iz nih igrok  ne imel prava izgotovit' dlya sebya novuyu
fishku ili figuru v processe  sorevnovaniya. Podobnyj princip skoree napominal
ruletku, a eto znachilo, chto fishki yavlyayutsya nekim ekvivalentom deneg.
     Vskore on vyyasnil, chto  kozhanye kvadratiki dejstvitel'no sluzhili hadram
melkoj razmennoj monetoj.  Cena ih byla nevysoka - za odnu serebryanuyu paktu,
osnovnuyu   platezhnuyu   edinicu  vseh   katrazskih  ostrovov,   davali  sotnyu
fishek-tengov. Takim obrazom, igra shla  neposredstvenno na den'gi, i  kazhdomu
dozvolyalos' ispol'zovat' vse svoi finansovye resursy, hranivshiesya v holshchovyh
meshkah pod matrasami ili v matrosskih sunduchkah.
     Razobravshis'  s pravilami igry, Blejd poteryal k nej interes. U nego  ne
bylo ni tengov, ni pakt; ne bylo nichego, krome staroj nabedrennoj povyazki iz
zhestkoj  kozhi, kotoruyu szadi prishlos' nadstavit' verevkoj, potomu chto ona ne
shodilas' na ego moshchnom tele.
     V  odin  iz pogozhih  dnej, kogda laskovyj  teplyj  briz netoroplivo nes
korabl' k vostoku, zaodno prosushivaya  soderzhimoe gal'yunov, protyazhnyj krik iz
"voron'ego gnezda" na grot-machte zastavil Blejda pripodnyat' golovu.
     - Ooo-gej! -  protyazhno  vopil  nablyudatel',  pokachivayas' na  stofutovoj
vysote. - Ooo-gej! Karakaticy!
     Blejd privstal i, pristaviv ladon' kozyr'kom ko lbu, oglyadel sverkayushchuyu
morskuyu  dal'. Milyah v  pyati parallel'nym kursom shel chernyj korabl' - tochnaya
kopiya ih sudna. On brosil voprositel'nyj vzglyad na Pegogo.
     - Baby, - soobshchil tot, obliznuvshis'. - Ochen' dazhe vovremya!
     Szadi voznikla kryazhistaya figura Hrapuna, svistnul linek i spinu  Blejda
obozhglo.
     - Der'mo prosohlo? -  pointeresovalsya bocman,  poglazhivaya svisavshie  do
plech bakenbardy. - Tashchite na kambuz, da pobystree, akul'ya trebuha! Potom vse
tut vymyt'. Da chtob sverkalo!
     -  Sami znaem,  - probormotal Pegij,  podozhdav, poka  bocman otojdet na
dyuzhinu shagov. - Nechego zrya glotku drat'...
     |vakuaciya  fekalij v  bol'shuyu kladovku  pri kambuze zanyala chas; za  eto
vremya vtoroj korabl'  priblizilsya na polmili.  Blejd uzhe myl palubu kogda iz
oruzhejnogo  sklada  vysunulsya  Krepysh  Fizionomiya ego  rasplylas'  do  ushej,
perednie ruki pochesyvali i priglazhivali meh na grudi, zadnie sovershali te zhe
operacii na spine.
     -  Poveselimsya!  -  on  podmignul  Blejdu,  motnuv  golovoj  v  storonu
sosednego sudna. - ZHratva i  vypivka vsej komande - da ne etot vonyuchij klan,
a nastoyashchaya spotykalovka s ostrovov... oh, krepka, klyanus'  kosmami Hripuna!
A potom... - on snova podmignul.
     Blejd posmotrel na nebo -  solnce davno perevalilo za polden'. Sueta na
kambuze,  raspahnutyj lyuk  prodovol'stvennogo tryuma  i slova  Krepysha  yasnej
yasnogo  govorili,  chto  vecherom  ozhidaetsya  popojka  s  posleduyushchej  orgiej.
Massovoe sovokuplenie chetyrehrukih, usilennoe proizvodstvo budushchih Krepyshej,
Pegih i Hripunov. CHto zh, hristianskij bog  zapovedal tvaryam bol'shim i malym:
plodites' i razmnozhajtes'! Allah, Budda i Trimurti indusov nichego  ne  imeli
protiv etogo poveleniya.
     No v  seksual'noj  zhizni  hadrov  imelis'  koe-kakie strannosti. Blejd,
vooruzhennyj  novejshimi  etnograficheskimi  dannymi,  znal,  chto  i  na  Zemle
nekotorye plemena razdelyayutsya na dve triby, muzhskuyu i zhenskuyu, kotorye zhivut
otdel'no drug ot druga. Odnako eto praktikovali  malochislennye i primitivnye
narody, a ego  chetyrehrukie priyateli k takovym yavno  ne otnosilis'.  Ih rasa
vklyuchala  sotni tysyach, esli ne milliony, osobej, i hotya oni  sami ne stroili
suda, ih tehnika korablevozhdeniya i kitobojnogo promysla ne ustupala zemnoj -
vremen parusnogo flota semnadcatogo-vosemnadcatogo stoletiya.
     Delikatno otkashlyavshis', on zametil:
     - Znachit, vecherom  - pir  i razvlecheniya.  Krepysh? - Vopros  nosil chisto
ritoricheskij  harakter, i ego sobesednik tol'ko osklabilsya. - A pochemu by ne
razvlekat'sya kazhduyu  noch'?  Polovinu zhenshchin  -  syuda,  -  Blejd  obvel rukoj
palubu, -  polovinu vashih parnej  -  tuda,  -  on  pokazal na priblizhavshijsya
korabl', - i delo s koncom!
     - |, net,  - vozrazil Krepysh. - Baba horosha v posteli. A zhit' s nimi  -
spasi Zelenyj Kit! U lyubogo sherst' na zadnice  povylazit. I k chemu? U  nas -
svoe, -  podrazhaya  Blejdu, matros  obvel rukami palubu, - u nih -  svoe.  Ih
predok -  Karakatica, a ya v zhizni ne stal by poklonyat'sya takoj  merzosti!  I
Grudastaya, ih starshaya, budet kuda pokruche nashego Ryzhego!
     Blejd kivnul. Vidimo, Zelenyj Kit i Karakatica uzhivalis' mirno tol'ko v
posteli, i to - na odnu noch'.
     - My vstrechaemsya raz v mesyac,  - prodolzhal  Krepysh, -  s  Karakaticami,
Serymi Akulami ili klanom Rakoviny. Poveselimsya, zaberem parnishek, chto voshli
v poru - i prosti - proshchaj! - On splyunul  za bort. - U dvurukih, ya znayu, vse
inache... Nu, na to vy i dvurukie, et' vas v pechenku!
     - Pogodi-ka,  -  zainteresovalsya  Blejd,  - chto  ty  tam skazal  naschet
parnishek? Budet popolnenie?
     - Nu, Ryzhij, naverno, voz'met pyatok-drugoj soplyakov.
     - Znachit, ya  mogu rasschityvat' na povyshenie? - Blejd  kivnul na vonyuchie
bad'i. On ne bez osnovanij polagal, chto samaya gryaznaya rabota na sudne dolzhna
dostat'sya novichkam.
     - Kak poluchitsya... - Krepysh razvel perednimi rukami. - Grudastaya skazhet
Ryzhemu, kto chego umeet. Mozhet, odin paren' popadet k der'modavam, a drugoj -
srazu k Hozyainu na obuchenie...
     - Vot  kak... A  razve ne syn  Hozyaina posle ego  smerti vozglavit vashe
plemya?
     - Syn? |to chego takoe?
     Iz dal'nejshego obsuzhdeniya vyyasnilos', chto koncepciya sem'i i rodstvennyh
otnoshenij  pochti  neizvestna   hadram.  Krepysh   slyshal,  chto  nechto  etakoe
sushchestvuet  u hrylov, no podrobnosti ego ne  interesovali.  Na  more glavnym
stanovilsya  tot,  u  kogo  hvatalo  uma,  sily  i  reshimosti  vzyat'  na sebya
otvetstvennost' za korabl' i ekipazh.  A paren', u kotorogo der'mo v  golove,
tak  i budet vsyu zhizn' taskat' bad'i s analogichnym  soderzhimym. Teper' Blejd
ponimal, pochemu  na  ostrov  za nim  poslali Pegogo i Kosogo  - oni yavlyalis'
samymi malocennymi chlenami komandy. CHetyre pakty na gul'bu v lyubom iz portov
- bol'she im ne polagalos'. Krepysh zhe poluchal dvadcat'.
     Podskochil  Hrapun, pomahivaya plet'yu, no  paluba byla ideal'no chista,  i
on, chto-to zlobno  probormotav, otoshel. Krepysh potyanul Blejda za  ruku  - na
nos,  myt'sya; tam uzhe  tolpilos'  desyatka dva  svobodnyh ot  vahty matrosov,
polivaya drug druga iz veder.
     Kogda solnce nizko navislo nad gorizontom,  rasplastav  nad  biryuzovymi
vodami okeana serebristye kryl'ya, korabl' roda Karakaticy podoshel vplotnuyu k
sudnu  Zelenogo Kita.  S  obeih  storon  razdalis'  privetstvennye vozglasy,
poleteli kanaty, chernye borta myagko soprikosnulis' i s legkim poskripyvaniem
stali  teret'sya  drug o druga, slovno korabli tozhe radovalis' vstreche i byli
gotovy obmenyat'sya novostyami.  S paluby na palubu perebrosili shirokie shodni,
dve  tolpy  - muzhchin  i zhenshchin  - razdalis',  obrazovav  shirokie  prohody  k
kormovym nadstrojkam.
     Ryzhij  dvinulsya vpered v soprovozhdenii treh svoih  pomoshchnikov. Za  nimi
shli pomoshchniki  pomoshchnikov i  prochie chiny korabel'noj ierarhii; Bashka, bocman
komandy garpunerov,  tashchil kuvshin  s hmel'nym.  Uchuyav  krepkij zapah spirta,
Blejd reshil, chto to byla znamenitaya spotykalovka.
     Navstrechu vozhdyam muzhskogo klana dvinulas' gruppa zhenshchin, i  razvedchik s
lyubopytstvom  ustavilsya  na  nih.  Vprochem, esli  ne  schitat'  pary porosshih
korotkim puhom grudej, samki  hadrov vneshne  ne ochen'  otlichalis' ot samcov.
Oni byli takimi zhe korenastymi i volosatymi, v nabedrennyh povyazkah iz kozhi,
na shee  koe-kto  nosil ozherel'ya. Sredi  ih  plotnoj  tolpy  Blejd  razglyadel
rebyatishek samogo  raznogo  vozrasta -  ot  grudnyh na  rukah u materej  (ili
kormilic  - kto ih znaet?)  do podrostkov. Zatem on sosredotochil vnimanie na
priblizhavshejsya delegacii.
     Vperedi shla roslaya  osoba,  na  redkost' tolstaya  dlya  obychno suhoparyh
hadrov. Ee ogromnye grudi svisali do poyasa, na zarosshem sherst'yu lice zastylo
vyrazhenie  vazhnoj sosredotochennosti, temnye glaza smotreli vlastno i surovo.
Nesomnenno, Grudastaya,  ponyal Blejd, predvoditel'nica  klana Karakaticy. Da,
protiv  etoj  mohnatoj chetyrehrukoj damy ego muzhskoe obayanie bylo bessil'no;
oni  s nej yavlyalis' sushchestvami raznyh porod. Ran'she on mog by  polozhit'sya na
svoyu silu i hitroumie - no, uvy! - sejchas i to, i drugoe nadezhno blokirovali
religioznye  dogmaty. Ni pomyslom, ni dejstviem  Blejd ne sumel by prichinit'
vreda etomu ves'ma opasnomu sozdaniyu,  a potomu reshil derzhat'sya ot Grudastoj
podal'she.
     Odnako eto emu ne udalos'. Predstaviteli oboih klanov vstretilis' tochno
poseredine trapa, soedinyavshego suda, kuvshin so spirtnym byl pushchen  po krugu,
vysokie  storony obmenyalis' paroj slov  - veroyatno, shutochkami,  ibo stoyavshie
okrest  hadry zagogotali; zatem  Ryzhij obernulsya i, otyskav vzglyadom Blejda,
sdelal   emu  znak   priblizit'sya.   Ponimaya,   chto   sejchas  kapitan  budet
demonstrirovat' svoe priobretenie na potehu publike, Blejd tyazhelo vzdohnul i
sdelal shag vpered.
     Za te tri nedeli, chto on provel na bortu  korablya hadrov, emu sluchalos'
videt'  Ryzhego i ego  pomoshchnikov lish' mel'kom - rasstoyanie, razdelyayushchee  ih,
bylo  slishkom  veliko.  Teper'  Blejd  obratil  vnimanie,  chto  glava  klana
prinaryadilsya:  braslety  na  vseh  chetyreh  rukah  byli  serebryanymi,  a  ne
bronzovymi, i poyas ukrashala vyshivka perlamutrom. Glaza u nego pobleskivali -
vidno, on uspel osnovatel'no prilozhit'sya k kuvshinu.
     -  Vot, - Ryzhij tknul pal'cem  v shirokuyu grud' svoego novogo matrosa, -
Nosach.  Nikogda  takogo ne  videl - ni na Vostochnom Arhipelage, ni  na YUzhnyh
ostrovah.
     On  ustavilsya  na Grudastuyu,  slovno priglashaya ee podivit'sya na  etakoe
chudo prirody. ZHenshchina brezglivo podzhala guby.
     - Dvurukij,  golyj... -  golos  u nee okazalsya  basistyj  i  gustoj.  -
Nikogda by ne pustila dvurukogo na svoj korabl'. Mraz' kakaya!
     - Ne sudite  i sudimy  ne  budete, - proiznes Blejd,  starayas' vydavit'
miluyu ulybku. Mohnataya dama, odnako, ostalas' nepreklonnoj.
     - Umnichaet, hrylo, - serdito proiznesla  ona. - Vse oni takie umniki...
tol'ko  i zirkayut, kak by obobrat'  chestnogo hadra.  Ladno,  - ona  eshche  raz
okatila  Blejda ledyanym vzglyadom,  i  povernulas' k Ryzhemu,  - pust' p'et  i
zhret, no ko mne na bort - ni nogoj!
     - Da  on  - smirnyj paren',  -  vstryal  za  chest'  komandy  Lysak.  - I
rabotyashchij, klyanus' Kitom-praroditelem!
     - Pust' i rabotaet pri vashih nuzhnikah, - surovo otrezala Grudastaya, - a
svoi my sami vychistim!
     - Da  smirnyj on  i pochti nep'yushchij, -  prodolzhal otstaivat' dostoinstva
Blejda Lysak. - Nu che plohogo, esli narod poglyadit na nego da poveselitsya?
     Starshaya klana Karakaticy ustavilas' na Lysaka holodnymi glazami.
     -  Esli  hochesh',  paren',  mozhesh'  segodnya  nochevat'  s   etim  urodom.
Raschavkal?
     Lysak  snik  i rassypalsya  v izvineniyah.  Blejd, usmehayas'  pro  sebya -
nravnaya  damochka!  - otoshel  i  uselsya  u nagretoj solncem derevyannoj  steny
nadstrojki,   gde  hranilis'  garpuny,   kolotushki,  toporiki   i  ostal'noe
promyslovoe snaryazhenie. On ne hotel nikomu meshat'  ili, tem bolee, posluzhit'
prichinoj razdora, on zakusit, sdelaet glotok-drugoj mestnogo viski - s chisto
issledovatel'skoj  cel'yu, ponablyudaet za nravami hadrov i mirno otpravitsya v
postel'. Bolee umerennuyu programmu bylo trudno voobrazit'.
     Vysokie chiny udalilis' v storonu kormovoj nadstrojki zhenskogo  korablya.
Solnce selo, i na palubah zazhgli sotni fakelov  i  ploshek s kitovym zhirom; v
pochti bezvetrennom vozduhe oni goreli yarkim nemigayushchim plamenem. Iz kambuzov
poplyli zapahi zharenogo kitovogo myasa i ryby, tri ili chetyre  samodeyatel'nyh
orkestra  nachali nayarivat' na gornah  i rozhkah zazhigatel'nye melodii i hadry
pustilis'  v plyas, vremya ot  vremeni prikladyvayas'  k kuvshinam  so spirtnym.
Blejd  zametil,  chto  to odna,  to drugaya parochka  spuskayutsya vniz,  v zhilye
kubriki  - vidimo,  iz  soobrazhenij blagopristojnosti. Vo  vsyakom sluchae, na
palube nikto ne valyalsya.
     On poel  aromatnogo  myasa  s pripravoj iz  terpkih  vodoroslej, glotnul
spotykalovki - etot napitok dejstvitel'no napominal  neplohoe yachmennoe viski
i, polyubovavshis'  na prichudlivye teni tancuyushchih, metavshiesya  v polumrake, na
mirnoe zvezdnoe nebo  i okean,  otlivayushchij alymi otbleskami v svete fakelov,
otpravilsya spat'.
     Kojka  ego, odnako, byla zanyata. V kubrike parila temnota, i Blejd lish'
konchikami pal'cev nashchupal ch'e-to mohnatoe plecho.  On zamer,  pytayas' na sluh
opredelit' svobodnoe mesto,  no  so  vseh storon donosilis' tyazhkie  vzdohi i
sopen'e - hadry rabotali s tem zhe userdiem, kak i pri  razdelke kitovyh tush.
Ne  zhelaya smushchat'  sopalatnikov, Blejd  pozhal  plechami i vernulsya  naverh, k
oruzhejnoj kladovoj. Veki ego smykalis'; on zabralsya vnutr', vybral kolotushku
pomassivnee, primostil pod golovu i usnul.
     Tut ego i obnaruzhil Krepysh -  cherez tri  ili chetyre chasa.  Prazdnik byl
eshche v samom razgare; ego uchastniki, otdav polozhennoe estestvu, teper' pili i
gulyali  bez pomeh. Te, kto pomolozhe, srazhennye lyubovnymi utehami  i ognennoj
spotykalovkoj, uzhe ruhnuli v kojki; nastoyashchie bojcy poka  derzhalis' na nogah
i  dobirali  ostatki.  Tancevat'  ne  mog  nikto, tak  chto  hadry ustroilis'
kompaniyami vdol' bortov,  peli  pesni,  pohozhie  na svist okeanskogo  vetra,
boltali,  hihikali i vremya ot vremeni prikladyvalis'  k postepenno pusteyushchim
kuvshinam.
     - V-vot ty g-gde, Nosach!  - Krepysh uhvatil Blejda za ruku i stal tyanut'
naruzhu iz mraka  kladovoj. - Pjdem! S-s-spyty-klovki  shche  c-celoe  m-more! I
d-devochki! CHto... chto nado... Pjdem!
     Potyanuvshis', Blejd obnaruzhil, chto sovsem ne hochet spat'. On vybralsya za
Krepyshom  na palubu; tot  vcepilsya v ego  ruku - ne to  ot izbytka druzheskih
chuvstv, ne  to pytayas' sohranit' ravnovesie - i  nastojchivo tyanul k shodnyam.
Perebravshis' na bort sosednego korablya, Blejd  vdrug hlopnul sebya po  lbu  i
ostanovilsya.
     - |j, priyatel', tak my ne dogovarivalis', - on slegka tryahnul  Krepysha.
- Dama, chto komanduet  etim bronenoscem,  zapretila  mne poyavlyat'sya na svoej
territorii!
     -  Da nu? -  matros  s udivleniem vozzrilsya na nego.  - V  vot ak-kulij
p-potroh!  Hrylyatina poganaya! A  t-ty naplyuj, N-nosach! Naplyuj-i  v-vse! - on
sharknul nogoj, slovno rastiraya po palube plevok.
     - CHto-to ty rashrabrilsya, paren', - s usmeshkoj zametil Blejd. -  Smotri
- ona tebya odnoj grud'yu pridavit.
     - M-menya? - Krepysh popytalsya vypryamit'sya, odnako nogi ego raz容zzhalis'.
-  D-da  ya... d-da ty...  d-da  my  ee... -  on  zadumalsya  na mig,  potom s
neozhidannoj   energiej   potashchil  Blejda   vpered   -   Pojdem!   P-plevat'!
Hr-hr-hrylyatina... zadnica pr-pr-tuhshaya... Ne bois'... Rrrazberemsya...
     On bormotal eshche chto-to, i Blejd, reshiv, chto Grudastoj sejchas ne do nih,
perestal soprotivlyat'sya. V konce koncov, Krepysh byl edinstvennym sushchestvom v
etom mire, s kotorym ego svyazyvalo  nechto  pohozhee na druzhbu, ne  mog zhe  on
prosto ostavit' hmel'nogo moryaka u trapa, chtoby tot sverzilsya v vodu.
     Itak, Blejd posledoval za nim na pravyj bort, gde u perevernutoj shlyupki
raspolozhilas'  kompaniya  samyh vynoslivyh ego  sosedej po kubriku:  Pegij  i
Kanat s Borodoj.  Pegij, vprochem, uzhe spal, umostiv  golovu na kolenyah svoej
dorodnoj  podruzhki, no ostal'nye dvoe eshche derzhalis', prislonivshis' spinami k
lodke. Ih priyatel'nicy, tozhe izryadno hlebnuvshie, hihikali i peresheptyvalis',
s interesom poglyadyvaya na dvurukogo velikana, kotorogo privolok Krepysh.
     - V-vot,  p-priv-vel, -  zayavil tot, shlepnuvshis' ryadom s  zhenshchinami.  -
|t-to   nash  N-n-sach...  s  da-a-al'nih  ostr-vov...  On  s-sam  ne   znaet,
ot-k-kuda... N-no par-ren' ha-a-aroshij...
     Krepysh potyanulsya k kuvshinu, pokachal ego, potom dernul za ruchki vtoroj i
tretij. Vidimo, ne odin ne opravdal ego nadezhd.
     - V-vse vyl-lakali, ak-kul'ya tr-buha? - vozmushchenno voprosil on. -  A za
N-no-sacha  chego  v-vy-p'em?   Der...  derm-mdavy!  -  Sekundu-druguyu  matros
napryazhenno razmyshlyal, potom  hlopnul  Blejda po golomu kolenu:  - Sl-sl-shaj,
N-sach... Buud' dr-gm... U mnya... v s-stun... s-tnd... suuu-nduchke, - nakonec
s usiliem vymolvil on, - kuh-shinchk... na v-vsya-kij ssslu-chaj... Pr-nesi... I
nik-komu ni zv-vuka!
     Ne  sporya, Blejd  podnyalsya i  poshel  k shodnyam,  provozhaemyj zabotlivym
naputstviem Krepysha:
     -  T-ty pop...  pop-robuj, chego  ber-resh'...  V  drgom...  kuh-shinchke..
kr-raska...
     On prihvatil maslyanyj svetil'nik i spustilsya vniz. V  kubrike pustovala
polovina koek;  v ostal'nyh raskatisto hrapeli i posvistyvali nosami  hadry.
Blejd  podoshel k lezhbishchu  Krepysha  i otkinul kryshku  ob容mistogo sunduchka; u
zadnej  ego  stenki  v plotnom stroyu torchali  ne  dve,  a  pyat' zapechatannyh
glinyanyh flyag  - chetyre  malen'kih i  odna  pobol'she,  kvarty na poltory.  S
minutu  on  sosredotochenno  sozercal  ih, potom dogadalsya, chto  v  malen'kih
kuvshinchikah  hranyatsya  kraski  chetyreh  cvetov -  dlya razrisovki  tengov.  V
bol'shom, sledovatel'no, bylo spirtnoe.
     Blejd, odnako, reshil udostoverit'sya. On slomal voskovuyu pechat', vytashchil
probku,  ponyuhal  i  hlebnul.  Spotykalovka byla  otmennoj!  Ne  francuzskij
kon'yak, konechno, no ne huzhe shotlandskogo viski! On snova hlebnul i prodolzhil
eto  zanyatie, vzbirayas' po krutomu trapu na palubu. V konce koncov, emu nado
bylo  slegka  rasslabit'sya -  i  ne stoilo  teryat'  vremya,  poka  pravednik,
taivshijsya v ego dushe, ne ob座avil vypivku smertnym grehom.
     Vybravshis'  naverh, Blejd ponyal, chto  rasslabilsya  vpolne. On  postoyal,
chut' kachayas', zatem  podoshel k oruzhejnoj kladovoj i nasharil tam zdorovennuyu,
okovannuyu zhelezom kolotushku, kotoruyu, zasypaya, polozhil pod golovu; teper' ej
predstoyalo  sygrat'  rol'  kostylya.  Kolotushka  dohodila  emu  do  plecha  i,
operevshis'  o  ee massivnyj boek  - funtov na dvadcat',  ne  men'she, - Blejd
pochuvstvoval   sebya   gorazdo  uverennej.  Teper'  puteshestvie  po  shodnyam,
perebroshennym s borta na bort,  uzhe ne strashilo ego,  on blagopoluchno dostig
sosednego sudna - i natknulsya pryamo na Hrapuna.
     Konechno, bocman  byl pod hmel'kom, no na nogah stoyal tverdo. On vytyanul
perednyuyu ruku, i szhatyj kulak prishelsya tochno na diafragmu  Blejda. Razvedchik
ostanovilsya, proklinaya  pro sebya i  etogo starogo  zhivodera,  i neschastlivuyu
svoyu zvezdu, i sobstvennoe bessilie. Neuzheli mirolyubivye buddijskie doktriny
mogut rasprostranyat'sya na takih nakostnyh tipov?
     - |j, hrylo, kuda presh'? Da eshche s kuvshinom? - Hrapun  shumno prinyuhalsya.
- Nu-ka, davaj syuda!
     Blejd pokorno protyanul flyagu. Bocman othlebnul glotok i gromko rygnul.
     - Otlichnoe pojlo... Gde vzyal?
     Eshche s  kursantskih vremen Blejd pomnil, chto  na  vopros serzhanta, kak v
kazarmu popalo viski, luchshe ne  otvechat'.  Ne sobiralsya on etogo delat' i na
sej  raz,  hotya, sudya  po rezul'tatam eshche nezavershivshejsya popojki, flyaga  so
spirtnym vrode by ne yavlyalas' kriminalom.
     -  Tak... - medlenno i zloveshche proiznes Hrapun.  -  Ty, hrylo, razve ne
znaesh',  chto pronosit' spotykalovku na  sudno zapreshcheno? A eto, - on povodil
nosom  u gorlyshka flyagi,  -  ne  iz  korabel'noj  kladovoj! |to, - on  snova
prinyuhalsya, - kupleno  na  YUzhnyh ostrovah i hranilos' v ch'em-to sunduke - do
sluchaya. Vot sluchaj i  vyshel... - bocman s ugrozoj ustavilsya na Blejda. - Nu!
Kakoj der'modav tebe eto dal?
     Nu i dela, podumal Blejd, medlenno trezveya. Znachit, Krepysh kontrabandoj
protashchil eto pojlo na korabl', gde spirtnoe vydaetsya tol'ko  iz obshchestvennyh
zapasov  i po  bol'shim prazdnikam!  Mog hotya by predupredit', skotina!  Hotya
paren' chto-to takoe krichal... nnk-komu ni zvuk-ka... konspirator parshivyj...
     On podnyal  vzglyad na  Hrapuna. Plamya  dogorayushchih  fakelov ne  pozvolyalo
razglyadet' lico bocmana,  da  i  Blejd  do  sih  por ne slishkom razbiralsya v
vyrazheniyah mohnatyh fizionomij svoih sputnikov po plavaniyu; tem ne menee, on
chuvstvoval, chto Hrapun razozlilsya ne na shutku, i na sej raz delo ne konchitsya
lin'kami.
     Vse eshche derzha zlopoluchnuyu flyagu v levoj  perednej ruke, bocman protyanul
vpered obe pravye i prikazal:
     - Daj-ka mne kolotushku, hrylyatnik.
     Razvedchik povinovalsya.  Krepko perehvativ rukoyat',  Hrapun sdelal  vid,
chto  hochet vrezat'  emu  pod  rebra  bojkom,  no  kogda  Blejd,  sognuvshis',
poproboval zashchitit' zhivot, bocman so vsej sily stuknul ego koncom rukoyati po
golove.
     Pered glazami  Blejda  raspustilis' ognennye  cvety  fejerverka  i,  na
sekundu  poteryav  soznanie, on  ruhnul na  koleni.  Odnako  cherep u nego byl
krepkij, i v sleduyushchij mig on podnyalsya, nedoumenno ozirayas' po storonam.
     CHto-to  izmenilos'.  Da, chto-to  opredelenno izmenilos'! V ego soznanii
ruhnul  kakoj-to bar'er - ili,  byt'  mozhet, zadernulis'  shtorki,  zakrylis'
dveri,  opustilis' kryshki lyukov nad bezdonnymi kladovymi pamyati, otsekaya vse
inorodnoe,  vse nanosnoe,  vse, iz-za chego  on muchilsya i  stradal  poslednij
mesyac. Richard Blejd vnov' stal samim soboj. I eto ne sulilo nichego  horoshego
tomu mohnatomu korenastomu chetyrehrukomu sushchestvu, kotoroe stoyalo pered nim.
     Lyudi  oprometchivye,  goryachie i  skorye na gnev i  raspravu,  obychno  ne
dostigayut uspeha. Kak pravilo, oni dazhe teryayut to, chto  podarila im sud'ba -
unasledovannoe bogatstvo  ili vysokoe polozhenie; neredko  oni rasstayutsya  ne
tol'ko s etimi  darami Fortuny,  no i s golovoj. CHashche  svoe  berut natury  s
kuskom  l'da  vmesto  serdca, sposobnye proschitat'  vygodu kazhdogo deyaniya  i
kazhdogo  slova na mnogo hodov  vpered.  No ni  vulkanicheskij temperament, ni
holodnyj  rassudok poodinochke  ne rozhdayut  geniev  i  geroev,  lish' ih  soyuz
sposoben   proizvesti  na  svet  nechto  udivitel'noe,  nevidannoe  dosele  i
dostojnoe vnimaniya.
     Blejd ne byl isklyucheniem iz etogo pravila. Raschetlivyj um,  tverdost' i
uporstvo, unasledovannoe ot otca, chistokrovnogo anglosaksa, sochetalis' v nem
s  goryachej  kel'tskoj krov'yu  materi.  Obychno saks sderzhival kel'ta, i  dusha
Richarda  yavlyala soboj kak by  Soedinennoe Korolevstvo v miniatyure, v kotorom
holodnaya i  sderzhannaya Angliya  vlastvovala nad drachlivoj SHotlandiej i bujnoj
Irlandiej. No  kogda kel't vosstaval,  kogda  ego izvechnuyu razdrazhitel'nost'
podzhigalo slepoe beshenstvo,  porozhdennoe  kaplej  ognennoj iberijskoj  krovi
(eshche  odno materinskoe nasledstvo!) - o, togda  stoilo derzhat'sya podal'she ot
Richarda Blejda! Na svoyu bedu, Hrapun ne razbiralsya v podobnyh  tonkostyah; on
eshche  tverdo stoyal na nogah, dyshal, prinyuhivalsya k  soblaznitel'nomu aromatu,
kotorym tyanulo iz flyagi, no mgnoveniya ego zhizni byli uzhe sochteny.
     Ispustiv rev, dostojnyj sorodicha neukrotimogo Kuhulina, Blejd vyrval iz
lap bocmana kolotushku i  nanes emu strashnyj udar po cherepu.  Razdalsya gluhoj
tresk; oblivayas' krov'yu, hadr ruhnul pod  nogi  svoej  nedavnej zhertvy. Paru
sekund Blejd smotrel na  nedvizhimoe telo, potom  perevel  vzglyad na mohnatuyu
p'yanuyu  ordu,  veselivshuyusya  na  palube.  Bezumnaya  yarost'  ego,  podogretaya
alkogolem,  issyakala  s  toj zhe skorost'yu,  s kakoj zhizn'  pokidala Hrapuna;
anglichanin vznuzdal svoih  pylkih  kompan'onov, i  oni,  rycha  i  ogryzayas',
otstupali, predostaviv derzhat' otvet za sodeyannoe starshemu sobratu.
     No  anglosaks vovse ne sobiralsya otkazyvat'sya ot mesti. Nedeli unizhenij
den'  za  dnem  mel'kali pered  glazami  Blejda,  i  ovladevshee  im  ledyanoe
beshenstvo bylo kuda opasnej nedavnej vspyshki neobuzdannogo gneva. S holodnoj
rassuditel'nost'yu on oglyadyval palubu korablya i sotnyu sidevshih i lezhavshih na
nej hadrov, prikidyvaya, chto  i kak sokrushit' v pervuyu ochered'.  On nahodilsya
sejchas v sostoyanii strannoj ejforii, vvergnutyj v nee vnezapnym vozvrashcheniem
blagoslovennogo i smertonosnogo dara - sposobnosti k ubijstvu. Emu kazalos',
chto on vsemogushch  i neuyazvim, on byl Aresom, Setom, Ahrimanom i Torom v odnom
lice - i, podobno Toru, szhimal v rukah ogromnyj tyazhkij molot. Vprochem, on ne
hotel  lishnej  krovi; opredelennaya tolika  straha,  smeshannogo s  uvazheniem,
yavilas'  by  vpolne  dostatochnoj  kompensaciej  za vonyuchie bad'i  i navoznuyu
lopatu.
     Na nego uzhe obratili vnimanie. Stuknula dverca v kormovoj nadstrojke, i
Grudastaya, so svitoj iz dyuzhiny muskulistyh zhenshchin, napravilas' k Blejdu.  Ee
sputnicy  derzhali v  rukah  pleti i uvesistye dubinki - vidimo, eta  komanda
sledila za poryadkom na prazdnestve, chto bylo ves'ma nelishnim, esli uchityvat'
kolichestvo  i krepost'  pogloshchennoj hadrami spotykalovki. Blejd, opershis' na
svoyu  kolotushku, s vysokomernym prezreniem vziral  na podhodivshuyu gruppu. On
uzhe neskol'ko protrezvel  i byl gotov  ulozhit'  vseh chetyrehrukih kitoboev v
radiuse sta mil' ot etogo mesta.
     - |j!  - Grudastaya ustavilas' na trup  Hrapuna -  Krov'?  Ty  chto s nim
sdelal, hrylyatnik?
     - Razbil cherep - toj zhe dubinkoj, kotoroj on poproboval prilaskat' menya
- holodno proiznes Blejd.
     - Da  on  zhe  mertv! -  Grudastaya  podnyala na  vozmutitelya  spokojstviya
beshenyj  vzglyad  - Ty, akul'ya  trebuha! Ty ne stoish' poloviny pal'ca  na ego
ruke!
     -  Oshibaesh'sya,  Hozyajka.  Moya cena  vyshe, mnogo vyshe! - na gubah Blejda
igrala nebrezhnaya usmeshka. - I skoro ty v etom ubedish'sya!
     Vokrug nachala sobirat'sya tolpa.  Trezvyh - krome Grudastoj s ee strazhej
- pochti  ne  bylo, a  sotnya hadrov v  razlichnyh  stadiyah op'yaneniya ne pugala
Blejda. Bol'shaya chast' etoj kompanii edva derzhalas' na  nogah, a samyj luchshij
iz  garpunerov ne smog by popast' v samogo  krupnogo  kita s rasstoyaniya pyati
yardov.  Ostavalos'  neyasnym,  byla  li ohrana  na korable  muzhchin, no on  ne
slishkom  bespokoilsya  na  sej  schet.  Kolotushka byla strashnym oruzhiem,  i  v
rukopashnoj shvatke on mog ulozhit' ne odin  desyatok hadrov, chto trezvyh,  chto
p'yanyh.
     Grudastaya  vytyanula perednyuyu  ruku v storonu grot-machty  i pokazala  na
nizhnij rej.
     - Ty budesh' boltat'sya von tam, hrylo! I ochen' skoro!
     - Somnevayus', milaya ledi.
     Blejd shagnul vpered, ottolknuv  dvuh  ohrannic s  takoj siloj, chto  oni
pokatilis' po palube  Korotkim udarom  v  chelyust' on sshib s nog  Grudastuyu i
seriej  stremitel'nyh  vypadov,  nanesennyh  rukoyat'yu  kolotushki,  poslal  v
nokdaun  ostal'nyh strazhej. Zatem  on  podnyal svoj molot  Tora  i, predvaryaya
vakhanaliyu razrusheniya, s grohotom opustil ego na bort blizhajshej shlyupki.




     Blejd sidel na polu uzkoj i tesnoj kamorki, vytyanuv nogi i privalivshis'
spinoj  k  stene.  Stena  -  bort  korablya  -  chut'  zametno   pokachivalas',
podtalkivaya  ego  pod lopatki.  Na  predplech'e  razvedchika  rozovela  svezhaya
carapina,  na  temeni  vzdulas'  bol'shaya  shishka  -  sled  vcherashnego  udara,
nanesennogo Hrapunom Vse  ostal'noe bylo celo i  nevredimo. Vo  vremya nochnoj
shvatki v  nego  ne metali garpuny  i ne  kololi nozhami;  posle togo, kak on
razbil kolotushkoj neskol'ko lodok, ulozhiv poputno dyuzhiny tri hadrov, s sudna
Zelenogo Kita pribyla  komanda  s  set'yu. Ee  nakinuli  na  vzbuntovavshegosya
Nosacha i povlekli  dobychu  v  karcer - nadezhnuyu  kameru  s  prochnoj  dver'yu.
Raspolagalas' ona v tryume ryadom s nuzhnikami.
     Nesmotrya na vsyu  bezyshodnost' situacii - emu grozila kara za ubijstvo,
otyagoshchennoe  porchej korabel'noyu  obshchestva i naneseniem poboev, -  Blejd  byl
dovolen. Dusha ego snova obrela cel'nost', udar Hrapuna, kotoryj vyshib iz ego
golovy vse lishnee,  on  rassmatrival  teper'  kak  bozhestvennoyu  lasku  ruki
Provideniya. ZHal', konechno, chto emu  vchera  popalas' ta flyazhka...  on mog  by
prosto otdubasit' bocmana, no ne dovodit' delo do smertoubijstva.
     Vzdohnuv,  on  pokayanno  probormotal:  "Non  est  culpa vini, sed culpa
bibentis", i sam dlya  sebya perevel na anglijskij: "Vinovato ne vino, vinovat
p'yushchij" Zatem  Blejd uhmyl'nulsya. CHto-to, odnako,  zaderzhalos' v mozgah - i,
po strannomu sovpadeniyu,  eto byla  latyn'. S latyni  nachalos' kogda-to  ego
znakomstvo s prekrasnym polom. Mod Singler, pervaya ego zhenshchina,  prepodavala
v Kembridzhe latinskuyu poeziyu. Znakomstvo  ih nachalos' v  prohladnoj, obshitoj
temnym dubom auditorii, a zakonchilos'  v posteli. Na mig Mod voznikla  pered
ego  myslennym  vzorom  -  strojnaya, ryzhevolosaya,  s molochno-beloj  kozhej  i
sapfirovymi glazami. Bozhe, kak  davno eto bylo! Luchshe ne vspominat'!  Sejchas
ej uzhe... Net, on ne hotel dumat', chto Mod skoro razmenyaet pyatyj desyatok, on
predstavlyal ee tol'ko takoj, kakoj ona byla v tom dalekom pyat'desyat tret'em,
kogda yunyj temnovolosyj student vpervye pereshagnul porog ee klassa.
     Za dver'yu kto-to zasheburshilsya, potom vnizu otkrylas' uzkaya shchel' i v nee
prosunuli misku s  kashej i kruzhku klana. Blejd poel, napilsya.  Vidno, ego ne
sobiralis' morit' golodom.
     On byl  nameren libo  vnov'  pogruzit'sya v priyatnye vospominaniya,  libo
vzdremnut',  ibo  obdumyvat'  plan  dal'nejshih  dejstvij predstavlyalos'  eshche
prezhdevremennym - on,  sobstvenno, ne znal, chto emu inkriminiruyut. Vozmozhno,
vzdernut na ree,  kak obeshchala  Grudastaya,  vozmozhno, nagradyat - esli  Hrapun
perebezhal  dorozhku  komu-to iz  nachal'stva.  Vprochem,  vtoroe  predpolozhenie
kazalos' Blejdu ves'ma zybkim. On smezhil veki i  uzhe uronil golovu na grud',
kogda v dver' grohnuli kulakom
     - |j, hryl'nik, ty zhivoj?
     |to byl  golos  Bashki,  bocmana  komandy  garpunerov, kotoryj otlichalsya
cherepom ogromnyh razmerov, krepkimi kulakami i redkostnoj rassuditel'nost'yu.
     Blejd otozvalsya.
     -  Ryzhij  hochet na tebya  pozirkat', - soobshchil Bashka. - Sam pojdesh', ili
privoloch' set'?
     Blejd cenil,  chto  s  nim  oboshlis' po-chelovecheski -  dazhe  ne svyazali;
posemu  on soobshchil  bocmanu,  chto doberetsya do Hozyaina  na  svoih dvoih i ne
budet okazyvat' soprotivleniya.  Bocman hmyknul, no  dver'  otvoril.  Za  nim
stoyali nagotove vosem' matrosov s set'yu i  garpunami, i sredi  nih - Krepysh.
Uvidev priyatelya, on smushchenno otvel glaza.
     Zadumchivo  podergav  borodku,  izryadno  otrosshuyu  za  poslednij  mesyac,
razvedchik vyshel  iz  svoego uzilishcha.  Sredi  ohrannikov byl  Krepysh,  a  eto
znachilo,  chto poka nikto  ne obnaruzhil vladel'ca  vcherashnej flyagi - esli eshche
nashli i  samu flyagu! |to  kazalos' emu ves'ma somnitel'nym.  Nu,  raz Krepysh
zdes', stoit popytat'sya poluchit' hot' kakuyu-nibud' informaciyu.
     Priyatel'  ego, pohozhe, tozhe  hotel peremolvit'sya slovom-drugim. Bashka s
dvumya matrosami proshel vpered, shestero pristroilis' za Blejdom, i pervym  iz
nih - Krepysh. Vzbirayas' po krutomu trapu, razvedchik chut' priotstal, i tut zhe
Krepysh ochutilsya ryadom.
     - CHto eto na tebya nashlo, Nosach? - sprosil on ne slishkom gromko, no i ne
tayas' - vidimo, razgovarivat'  s plennikom  nikto  ne zapreshchal. - YAsno delo,
Hrapun - to eshche der'mo byl, no para dobryh tumakov...
     Blejd tknul matrosa pal'cem pod rebro, zastaviv zamolchat', i sprosil:
     - A ty sam nichego ne vspominaesh'?
     - Otkuda! YA byl v polnoj otklyuchke, et' tebya v pechenku! A chto?
     - Kak zatashchil menya na lohanku Grudastoj, pomnish'?
     Krepysh zadumchivo namorshchil lob i proiznes:
     - Pozhaluj...
     - A kuda potom poslal?
     - Ne-a... Vrode  kak  my  doperlis' do  vsej chestnoj kompanii...  Nu, ya
sel... sel, znachit,  u lodki... I  vse! Porazi menya Zelenyj  Kit,  nichego ne
pomnyu!
     Ne  vret,  ponyal  Blejd.  Nazhralsya  kazennoj spotykalovki, chetyrehlapaya
skotina, i v samom dele otklyuchilsya. Nu, ladno... On naklonil golovu i shepnul
pryamo v zarosshee zhestkim volosom uho Krepysha:
     - Zaglyani  v svoj sunduchok,  akul'ya trebuha!  Da  poschitaj  kuh-shinchki!
Togda i pojmesh', za chem menya posylal. Raschavkal, matros?
     On pochuvstvoval, kak Krepysh vzdrognul; vrode  ego priyatel' hotel chto-to
skazat', no oni uzhe vylezli na palubu i skorym shagom priblizhalis' k kormovoj
nadstrojke. Bashka raspahnul dvercu i progudel:
     - Priveli. Esli chto, Hozyain, my tut, na palube, s setkoj i garpunami.
     Potom  bocman otstupil v storonu, propustiv Blejda  v dovol'no obshirnuyu
kayutu. V pereborkah sleva i sprava bylo po dve dveri; odin prostenok ukrashal
podvesnoj  shkafchik iz temnogo reznogo dereva,  drugoj -  iskusno vypolnennyj
mulyazh Zelenogo Kita, podveshennyj k potolku na verevke. Poseredine  nahodilsya
nizkij  stol,  zavalennyj fishkami dlya  ba-tenga; za nim  vossedal sam Ryzhij,
imeya po pravuyu  ruku  Trehpalogo, starshego marsovoj  komandy,  a po levuyu  -
Zubastogo i Lysaka. Po druguyu storonu stola gromozdilsya prochnyj taburet.
     -  Sadis',  -  Ryzhij  vytyanul perednyuyu ruku  s bronzovym  brasletom  na
zapyast'e.
     Blejd sel. Nachalo razgovora emu ponravilos'.
     Kapitan  prinyalsya molcha razglyadyvat' ego. Pomoshchniki delali to zhe samoe.
Tak proshlo minut pyat'.
     Vdrug  Zubastyj gulko  rashohotalsya. Teper' on pochemu-to  glyadel  ne na
Blejda, a na Lysaka.
     - Ty chego? - Ryzhij skosil na pomoshchnika temnyj glaz.
     - CHego? A pomnish', kakie pesni  pel vchera Lysak?  On u nas-de  smirnyj,
rabotyashchij,  nep'yushchij...  -  Zubastyj  ochen'  pohozhe   peredraznil   starshinu
"styuardov". -  Nichego sebe smirnyj, akul'ya past'!  Esli by  Grudastaya znala,
chto  etot  smirnyaga natvorit, nochevat' tebe, Lysak,  v holodnoj  kojke! Da ya
dumayu, tebe i tak u Karakatic bol'she nichego ne oblomitsya!
     -  Pogodi,  tut  delo  ne  prostoe,   -  prerval  Zubastogo  Trehpalyj.
Dozhdavshis' kivka  kapitana,  on  prodolzhal:  - Nosach i v samom  dele smirnyj
paren'. CHto eto on vzbelenilsya? Byla, znachit, prichina...
     Blejd pristal'no posmotrel na  starshinu marsovyh. Do sih por on nikakih
del s Trehpalym ne imel, dazhe vstrechal ego  redko, no znal, chto etot molodoj
i  dovol'no shchuplyj  hadr yavlyaetsya vtoroj po vazhnosti personoj na sudne. Esli
Ryzhij  kogo  i  slushal, tak  tol'ko ego;  i samyj glupyj matros ponimal, kto
vozglavit klan,  kogda  nemnogoslovnyj  staryj  Hozyain navsegda otpravitsya v
podvodnye chertogi Zelenogo Kita.
     - Nu, Nosach, tak v chem delo? -  pronzitel'nye  chernye glazki Trehpalogo
ustavilis' na Blejda.
     Da, etot hadr byl umen! On dazhe govoril inache, chem Lysak i Zubastyj, ne
pominaya  cherez   slovo  akul'yu   trebuhu,  der'mobolov  i  der'modavov.  CHto
dokazyvalo: dazhe sredi plemeni prostakov najdetsya hot' odin hitrec.
     Blejd prochistil gorlo i povinilsya:
     - Moj greh. Hlebnul etogo pojla... nu, i kogda on stuknul menya...
     - ...ty vzyal, da i razbil emu bashku, -  zakonchil Trehpalyj. On vzdohnul
i vytashchil iz-pod grudy fishek  schety, ochen' pohozhie na  te, chto Blejd videl v
detstve v kontore otca. Vytyanuv levuyu perednyuyu ruku, na kotoroj ne dostavalo
treh pal'cev,  othvachennyh  akuloj, starshina marsovyh shchelknul  kostyashkami na
verhnej provolochke. - Znachit, tak: pribil Hrapuna, chetyre barkasa - v shchepki,
- on shchelknul vtoroj kostyashkoj, - raskolotil nadstrojku kladovoj... - shchelk, -
tri  desyatka kuvshinov,  chetyre  bochonka...  - shchelk,  shchelk, - vykinul za bort
bad'i  iz  nuzhnikov, kanaty,  zapasnoj parus... - shchelk, shchelk, shchelk, - slomal
fal'shbort, loktej desyat'... - shchelk, - sinyakov i shishek - ne schest'... - shchelk,
- i u Grudastoj svorochena chelyust', - shchelk.
     - On im  i reyu  slomal, na kotoroj Grudastaya sobiralas' ego povesit', -
dobavil Zubastyj.
     - Zelenyj Kit! Kogda zh ya vse eto uspel? - iskrenne voshitilsya Blejd.
     -  Da uzh... uspel! - zadumchivo proiznes Trehpalyj. - Krepkij ty paren'.
Nosach... ZHal', esli i vpravdu pridetsya tebya povesit'.
     Zubastyj snova zahohotal. Lysak sidel, s mrachnym  vidom ustavyas' v pol.
Kapitan polozhil na schety korotkopaluyu ladon' i tverdo proiznes:
     - Nechego dobro portit'. Poschitaj-ka eshche raz, Trehpalyj.
     - Tak... - pomoshchnik tryahnul schetami. - Grudastoj - za  lodki, kladovuyu,
kuvshiny,  bochki, bad'i, perila, nizhnij rej - pyatnadcat' zolotyh pakt... - on
snova shchelknul kostyashkami.  - Grudastoj -  za shishki i sinyaki ee komandy - tri
pakty...  Opyat'  zhe Grudastoj - za svorochennuyu  chelyust'  - pyat' pakt... - On
podnyal glaza na kapitana. - Teper' - Hrapun. Ego vo skol'ko ocenim?
     - Nichego  on ne stoit,  - vstavil Zubastyj.  -  Tol'ko  hodil da plet'yu
pomahival, zirkalo poganoe!
     - Da? - vpervye  podal golos Lysak. - Takogo glazastogo da opytnogo eshche
poiskat'! - on brosil neprimirimyj vzglyad na Blejda. - Staryj, no kak derzhal
v lapah vseh der'modavov!
     - Vot i doderzhalsya... - Zubastyj razinul past' i zagogotal.
     Ryzhij negromko shlepnul po stolu ladon'yu i smeh pomoshchnika oborvalsya.
     - Hrapun - nadsmotrshchik umelyj. Vosem' zolotyh.
     - Spravedlivaya cena,  -  kivnul Trehpalyj, snova shchelknuv kostyashkami. On
posmotrel na  rezul'tat.  - Tridcat'  odna  pakta zolotom. Dorogovato ty nam
oboshelsya, Nosach! '
     -  |,  tak ne pojdet! -  zaprotestoval Blejd. -  Za Hrapuna, pokojnika,
vosem' zolotyh, a za chelyust' Grudastoj - pyat'? YA zhe ee tol'ko pogladil!
     - Hochesh', chtob my povysili cenu za Hrapuna? - uhmyl'nulsya Trehpalyj.
     - Net! Nado snizit' za Grudastuyu!
     Ryzhij shevel'nulsya na svoem taburete.
     -  CHto zaplacheno - to zaplacheno, - skazal on. -  Grudastaya byla v svoem
prave. My narushili staryj obychaj.
     - Kakoj zhe?
     -  Ne  brat' dvurukih  na  svoi  korabli. -  Kapitan  vzdohnul. - Est',
pravda, obychaj eshche drevnee... Esli kto na more popal v bedu, ego ne brosayut.
     Blejd opustil  golovu. |ti strannye sushchestva,  mohnatye  i chetyrehrukie
okeanskie  skital'cy,  obladali svoeobraznym  kodeksom  chesti. Oni  yavno  ne
blagovolili i  ne  doveryali zhitelyam sushi, no  sochli vozmozhnym vytashchit' ego s
Korivalla, gde  on postepenno  shodil s  uma...  Oni  kormili  i poili  ego;
estestvenno, ne besplatno... Oni, nakonec, vozvratili emu  razum - tem samym
blagodetel'nym   udarom  kolotushki.  Konechno,  eto  bylo  sdelano  neskol'ko
grubovato, da i  rabotu emu  predostavili ne  iz  luchshih,  no  moryaki voobshche
nelegkij narod.
     On posmotrel pryamo v  chernye  nepronicaemye glaza Trehpalogo i medlenno
proiznes:
     - Znachit, tridcat' odna zolotaya pakta... Da... Desipere in loco...
     - CHto? - peresprosil pomoshchnik.
     - Bezumstvuj tam, gde umestno, - perevel Blejd.
     - O! Tvoj narod ochen' mudr!
     Blejd ne stal osparivat' etot neskol'ko pospeshnyj vyvod, a  lish' kivnul
golovoj i sprosil:
     - Nu? I chto vy predlagaete?
     Trehpalyj  vylozhil na stol vse chetyre ladoni i  zabarabanil semnadcat'yu
pal'cami.
     - Sam ponimaesh', kakoj uron korabel'noj kazne... - nakonec zayavil on. -
Esli, skazhem, tebya prodat' na Vostochnom Arhipelage... pakt desyat',  mozhet  i
vyruchim...
     - Tret'! - burknul Zubastyj. - Ne ego odnogo nado prodat'.
     - Pozhaluj, - soglasilsya starshina marsovyh. - Ponimaesh', - on povernulsya
k Blejdu, - my  inogda prodaem svoih. Luchshe  pozhertvovat' desyatkom soplyakov,
chem vsem god ili dva sidet' na beregu, esli ne hvataet monet na novoe sudno.
V  osobyh sluchayah prodaem za provinnosti,  -  Trehpalyj prekratil barabannuyu
drob' i vdrug ostro vzglyanul na Blejda. - A tut osobyj sluchaj.
     |, da  on  zhe kopaet pod menya, soobrazil razvedchik. CHto-to est' u etogo
hitreca za pazuhoj...  i sejchas on  vyvalit eto na stol! Neuzheli  kuh-shinchik
Krepysha?
     Tochno, eto  byl tot samyj kuvshinchik, na  dne  kotorogo  eshche  pleskalis'
ostatki  spirtnogo.  Trehpalyj dostal ego iz navesnogo  shkafa i torzhestvenno
vodruzil na stoleshnicu, posredi kuchi fishek dlya ba-tenga.
     - Vot, - on postuchal po vysokomu glinyanomu gorlyshku, - otlichnoe pojlo s
YUzhnyh ostrovov. Nashli  ryadom s telom Hrapuna. I ot tebya.  Nosach,  pahlo etoj
spotykalovkoj  za  desyat'  loktej. - Trehpalyj zadumchivo  oglyadel Blejda.  -
Kogda  tebya  privezli s ostrova,  ty byl  sovershenno golym. YA  dumayu,  ty ne
pryatal etot kuvshin u sebya v zadnice?
     - Kto? - zloveshche i spokojno proiznes kapitan. - Kto dal?..
     Blejd plotno somknul  guby. Mozhet,  svalit' vse na  pokojnika  Hrapuna?
Net, ne poveryat... On tozhe ne poveril by. SHito belymi nitkami.
     - |kipazhu zapreshcheno hranit'  spotykalovku,  - poyasnil  Trehpalyj. - Vse
korabel'nye zapasy pod zamkom i pod nadezhnoj ohranoj. Esli nashim der'mobolam
pozvolit'  p'yanstvovat'  v rejse, sudno pridet  v torgovyj port bez gruza...
ili  ne pridet voobshche.  Dlya  p'yanki - bereg! Pyat'-desyat' dnej hvataet, chtoby
perebesit'sya i spustit' svoi pakty. I vse. Konec - do sleduyushchej stoyanki.
     - |to - zakon, - podtverdil kapitan.
     - Poetomu my hotim  znat',  kto dal tebe pojlo, - prodolzhal pomoshchnik. -
Prodadim vas oboih. Budet u tebya priyatel' na beregu.
     Na beregu? Blejd ne bespokoilsya za sobstvennuyu shkuru. On vykrutitsya! Ne
v pervyj - i ne v poslednij! - raz  ego prodayut v  rabstvo. Nedelya-drugaya, i
on libo  sbezhit,  libo  pererezhet  glotku hozyainu, libo zaberetsya v  postel'
hozyajki.   V   konce  koncov,   v   lyuboj  moment   mozhet  istech'  srok  ego
komandirovki...  No Krepysh!  On ne somnevalsya, chto ego  priyatel' pogibnet na
beregu.  I  pomoch'  emu nevozmozhno... V inoj  situacii on  otbyl  by  domoj,
ostaviv  svoemu  sputniku po stranstviyam v  chuzhom mire to, chto  cenitsya  tam
prevyshe  vsego: vlast',  bogatstvo,  slavu... zhenshchinu,  nakonec!  No  eto  -
sokrovishcha suhoj  zemli. Nikakimi  silami on ne  smozhet vernut' spisannogo na
bereg  hadra  obratno v ego klan, na ego korabl', chto kachaetsya v  bezbrezhnom
okeane pod hrustal'nye pesni katrazskih vetrov...
     Blejd  razomknul  guby  i,  reshiv,  chto hvatit  valyat'  duraka,  surovo
proiznes:
     - YA  ne  skazhu  vam, gde  vzyal  etot kuvshin.  -  On  govoril  gromko, i
nadeyalsya,  chto  Krepysh, tam, za dver'yu, slyshit  ego.  -  I ya ne stanu lgat',
potomu  chto  ne hochu, chtoby podozrenie palo  na  nevinovnogo.  -  On  okinul
sumrachnym  vzglyadom lica sidevshih za stolom hadrov. - Odnako  spravedlivost'
trebuet, chtoby vashi ubytki byli vozmeshcheny. I ya skazhu, kak eto sdelat'.
     Ryzhij  pochesal  sedeyushchuyu  grud'.   Kazalos',  on  chto-to  prikidyval  i
vzveshival,  slovno  soizmeryaya  ponesennyj ushcherb s uverennym  vidom i slovami
etogo bezvolosogo dvurukogo hryla, govorivshego tak spokojno i vesko.
     - Kak? - nakonec sprosil kapitan.
     - Polagayu, tebe izvestno, chto stoimost' raba  opredelyaetsya tem, chto  on
umeet delat'?
     -  Nu! Tak  ty,  Nosach, otlichno  chistish'  nuzh...  -  nachal,  uhmylyayas'.
Zubastyj, no  Blejd ostanovil  na nem  tyazhelyj vzglyad, i starshina garpunerov
vdrug zamer s raskrytym rtom.
     - Eshche ya  otlichno umeyu vyshibat' zuby, svorachivat'  chelyusti i prolamyvat'
cherepa. Hochesh' v etom ubedit'sya, akulij potroh?
     Zubastyj  zahlopnul  rot i slovno s容zhilsya,  starayas' otvesti  glaza ot
holodnyh zrachkov sidevshego naprotiv cheloveka. Potom on nevnyatno probormotal:
     - N-net... Hvatit vcherashnej nochi...
     - Tak vot, - prodolzhal Blejd, povernuv lico  k kapitanu, -  ya  -  voin,
boec, master klinka... i ne tol'ko klinka, - on ugryumo uhmyl'nulsya i vytyanul
ruku k dveri. - Tam devyat' tvoih matrosov... Devyat'! I ya  mogu ih  vseh... -
on stisnul ogromnye kulaki i stuknul imi drug o druga. - Ponimaesh'! Vmeste s
ih garpunami, nozhami i setyami!
     Kapitan kivnul; on ponyal.
     - Cena voina, kotoryj mozhet ohranyat' hozyaina i srazhat'sya za nego, mnogo
vyshe ceny prostogo raba. Ty otvezesh' menya na Vostochnyj Arhipelag, i ya pokazhu
tam, na chto sposoben. Potom prodaj menya za maksimal'nuyu cenu - i my kvity.
     Blejd razzhal  kulaki i skrestiv na grudi ruki,  spokojno  posmotrel  na
kapitana.
     - V etom chto-to est', - zadumchivo  protyanul Trehpalyj. - Sluchaetsya, chto
sahraltam nuzhny horoshie  drachuny. I, esli  ne  oshibayus', takoj  moment skoro
nastupit.
     - Kto  takie sahralty?  - razvedchik pripodnyal  brovi, uloviv neznakomoe
slovo.
     - Nu, hryly... Nashi der'moboly tak nazyvayut dvurukih s ostrovov.
     - A nureshniki?
     - Nury. |ti zhivut na ogromnom  severnom ostrove. Tam holodno,  i  my ne
hodim v te vody.
     Blejd  kivnul. Znachit, tut est' dva naroda, na ostrovah i  na materike:
hryly-sahralty  i  nureshniki-nury.  Interesno, kto  zhe  takie nurly? On  uzhe
raskryl rot, kogda golos Ryzhego perebil ego vopros.
     - YA hochu znat',  kto prones  na sudno spotykalovku, -  bezappelyacionnym
tonom zayavil kapitan.
     Trehpalyj shumno  vzdohnul  i,  pozhav  plechami,  vstal  i  napravilsya  k
podvesnomu  shkafchiku.  Na sej raz  on  izvlek ottuda  mnogokratno  slozhennyj
tolstyj  list pergamenta.  |to byla karta  - otlichnaya karta,  priznal Blejd,
kogda pomoshchnik kapitana razlozhil ee na stole pryamo poverh igral'nyh fishek.
     -  Smotri, Nosach, -  palec Trehpalogo skol'znul po goluboj poverhnosti,
izobrazhavshej  okean,  i upersya  v rossyp' tochek k  severu ot ekvatora. - |to
Vostochnyj  Arhipelag Kruglyj god teplo,  frukty -  ah,  kakie  frukty!  -  i
dobrodushnyj  narod. Za  horoshego  drachuna  oni vylozhat  dvadcat'  zolotyh. A
zdes',  -  pomoshchnik  tknul  v  pyatnyshki, pritulivshiesya  na yuge, primerno  na
pyat'desyat pyatoj  paralleli, - YUzhnye ostrova. Dovol'no holodno, i lyudi  v teh
mestah  surovye. Kraj  sveta!  -  sekundu  on pomolchal.  -  No  tam  bogatye
serebryanye  rudniki,  gde  trebuyutsya  sil'nye nadsmotrshchiki.  Za  tebya  mogut
otvalit' tridcat' ili sorok monet. My zhe idem sejchas na vostok i  dnej cherez
pyat' budem kak raz poseredine, - on pokazal po karte, zatem podnyal na Blejda
nepronicaemyj vzglyad. - Ty slyshal,  Hozyain zhelaet  znat',  kto  protashchil  na
korabl' pojlo. Tak kuda povernem cherez pyat' dnej - na sever ili na yug?
     Minuty  tri Blejd razmyshlyal, proschityvaya varianty. Itak, esli on vydast
Krepysha,  ih oboih  prodadut v teplye  kraya; inache on  okazhetsya na rudnike -
libo  nadsmotrshchikom,  libo prostym  rabom-rudokopom.  Oba  varianta  ego  ne
ustraivali. On ne sobiralsya vydavat' priyatelya -  kak iz upryamstva, tak i  ne
zhelaya ustupat' davleniyu. V konce koncov, hadry okazalis' gumannee lyudej; oni
ne stali bit' ili pytat' ego, a ispol'zovali  metody chisto intellektual'nogo
prinuzhdeniya.  |to  yavlyalos' sferoj  professional'noj deyatel'nosti  Blejda, i
ustupka  byla ravnoznachna  priznaniyu,  chto eti mohnatye chetyrehlapye kitoboi
smogli pereigrat' luchshego agenta MI6A.
     S drugoj storony, emu hotelos'  popast'  imenno na Vostochnyj Arhipelag,
pust' dazhe v kachestve  raba.  Izuchaya kartu, Blejd zametil, chto nekotorye ego
ostrova  ves'ma veliki -  ne men'she  Irlandii  ili dazhe  Sicilii; nepodaleku
nahodilis'  i drugie ostrovnye  skopleniya,  protyanuvshiesya  shirokoj polosoj k
severu  i  yugu ot ekvatora. Nakonec, v  severnom  polusharii,  na  rasstoyanii
polutora  tysyach  mil'  ot  beregov  Vostochnogo  Arhipelaga,  lezhal  materik.
Nesomnenno, Nurstad, strana nurov, o kotoryh on ne znal nichego!
     Itak, lyuboj opytnyj chelovek pri vzglyade na kartu skazal by, chto ostrova
Vostochnogo Arhipelaga yavlyayutsya odnim iz  centrov etogo skudnogo sushej  mira.
Blejd ponimal, chto, nesomnenno, smozhet poluchit' tam vseob容mlyushchuyu informaciyu
po interesuyushchim ego voprosam i vyyasnit', chem bogat Katraz. On ne somnevalsya,
chto dazhe ochutivshis' zdes' po oshibke, obyazan vypolnit' svoe obychnoe zadanie -
sobrat'  svedeniya ob  etoj real'nosti  Izmereniya  Iks, opredeliv tehnologii,
znaniya  ili syr'e, kotorye mogut predstavlyat'  cennost'  dlya Velikobritanii.
Nedarom  Lejton  ne  toropilsya  zabirat' ego  otsyuda; eto  oznachalo, chto  na
issledovaniya i razvedku otpushcheny obychnye dva-tri mesyaca.
     Odnako polovina  etogo sroka  uzhe  proshla, a  on poka ne  videl nichego,
krome  idillicheskih  krasot  Korivalla  i neobozrimyh  prostorov  okeana; on
slyshal  tol'ko  pesni  katrazskih  vetrov  da  rechi  sputnikov  po plavaniyu,
peresypannye  upominaniyami  o   der'mobolah,  akul'ih  potrohah,  blejdinah,
nureshnikah i hrylah. Ni interesa, ni pol'zy, ni vygody! No, vozmozhno, vtoraya
polovina ego stranstviya okazhetsya bolee effektivnoj?
     Dlya  etogo  nado   bylo   popast'  na   Vostochnyj  Arhipelag.  I   esli
al'ternativa,  predlozhennaya Trehpalym,  ego  ne  ustraivaet, nuzhno  navyazat'
vozhdyam klana  Zelenogo Kita  svoj variant  razvitiya sobytij. Blejd  protyanul
ruku k karte, pripodnyal ee i zadumchivo poglyadel na gorki raskrashennyh fishek.
Potom povernulsya k pomoshchniku kapitana.
     - Lyubite igrat' v ba-teng?
     Trehpalyj s nedoumeniem posmotrel na nego.
     - Vse lyubyat... CHto eshche delat' v pereryvah mezhdu ohotami?
     - I veliki li stavki?
     - Za  dva poslednih dnya  ya vyigral u Zubastogo pyat' serebryanyh monet, -
gordo zayavil Trehpalyj.
     - A esli pereschitat' v zoloto?
     - Nuuu... desyataya chast' pakty, pozhaluj... - tut pomoshchnik  vozzrilsya  na
Blejda i skazal: - Slushaj, Nosach, my ved' ne o tom govorili. Povorachivat'-to
kuda budem - k solnyshku i fruktam ili k kopyam v holodnyh gorah?
     Blejd  bezmolvstvoval.  Podozhdav nemnogo,  Trehpalyj  razvel  rukami  i
posmotrel na Ryzhego. Soobraziv, chto pora proiznesti veskoe slovo starshego po
zvaniyu, tot burknul:
     - Vot chto. Nosach... Idi-ka ty v karcer. I podumaj.
     On vstal i vyshel v  dver', chto nahodilas' ryadom s podvesnym shkafchikom -
vidimo, v svoyu kayutu. Trehpalyj provodil kapitana vzglyadom i skazal Blejdu:
     -  Hozyain  delo govorit.  Porazmysli!  I znaesh',  Nosach,  nikogda my ne
prodavali svoih na YUzhnye ostrova. Luchshe udavit'sya, chem popast' v kopi.
     Kogda  Blejd pod  bditel'nym  prismotrom Bashki shestvoval obratno v svoe
uzilishche,  on vspomnil,  chto sobiralsya  sprosit' pro nurlov. Ladno, reshil on,
uspeetsya. On chuvstvoval, chto eshche  ne raz vstretitsya s oficerami etogo sudna.
I eshche ne izvestno, kto kogo prodast v rabstvo.
     * * *
     Vecherom v dver' karcera tiho poskreblis'. Blejd otorvalsya ot sozercaniya
nizkogo  potolka iz temnogo dereva i  probormotal:  "Tu ne  cede  malis, sed
contra audentior ito".
     |timi slovami - "Ne otstupaj pered bedoj, no smelo idi ej  navstrechu" -
on  i  vstretil  Krepysha,  dostavivshego   uzniku  uzhin  i  neyarko   gorevshij
svetil'nik.
     -  Vot, -  skazal  matros,  protyagivaya  emu  misku, - sprosilsya u Bashki
prinesti tebe zhratvu.
     Zatem  on  pogruzilsya  v   mrachnoe   molchanie,   ozhidaya,  poka  plennik
razdelaetsya s  kashej,  kitovym  myasom i  osnovatel'noj kruzhkoj  klana. Blejd
iskosa vzglyanul na priyatelya.
     - CHto, proveril svoj sunduchok?
     Krepysh mahnul rukoj; v ego temnyh  glazah  pleskalos'  otchayanie.  Blejd
stisnul ego plecho - porosshee sherst'yu i nechelovecheski shirokoe.
     - Ne bojsya, paren'. YA tebya ne vydam.
     - Daa...  Ty tak i skazal  Ryzhemu... ya slyshal...  - poerzav na  zhestkom
polu, on ustroilsya poudobnee i nereshitel'no  proiznes: - YA za tebya, Nosach...
ya za tebya... ya komu hochesh' pechenku vyrvu!
     - Nu-nu, - razvedchik pohlopal ego po kolenu i negromko pointeresovalsya:
- Razve eta tvoya flyazhka stoit takih hlopot? Vidish', kak delo povernulos'...
     - Prishibi menya Kit! Poputalo proklyatoe zel'e! - Krepysh byl  bezuteshen v
svoem raskayanii.
     - Ladno, obojdetsya, - obodril ego Blejd.
     - Da kak  obojdetsya-to? -  Krepysh  shiroko raspahnul  glaza, polyhnuvshie
krasnym v otbleskah plameni. - Ty chto, gotov zalezt' v vonyuchuyu dyru na YUzhnyh
ostrovah, akul'ya trebuha? Net! YA... ya... nikogda...
     - Reshil vse rasskazat'? CHtoby nas vmeste prodali v Arhipelage?
     Krepysh kivnul.
     Nekotoroe  vremya  Blejd molchal,  slovno  udivlennyj  samootverzhennost'yu
etogo sushchestva; vozmozhno, on ocenival iskrennost' ili meru  otvagi mohnatogo
matrosa, reshivshego idti s nim na bereg, v nevolyu. Nakonec on skazal:
     - Slushaj,  Krepysh,  nikomu ni slova. Ponyal? YA zapreshchayu! I ne bojsya,  my
vylezem iz etogo dela. Oba. Rudniki otmenyayutsya!
     - No...
     - YA skazal -  slushaj menya! -  Blejd sostroil groznuyu  minu. - Da, i vot
eshche chto... Prinesi mne sotnyu chistyh  tentov, kuvshinchiki s kraskami - te, chto
v tvoem sunduchke, i kisti. Pozhivee!
     Matros pokorno vyskol'znul za dver'.
     Kogda on vernulsya, Blejd poslal ego za dopolnitel'nymi  svetil'nikami i
zhirom,  potom  - za  shirokoj gladkoj  doskoj.  Vskore  vse neobhodimoe  bylo
zagotovleno, i razvedchik prinyalsya za rabotu. Krepysh s lyubopytstvom sledil za
nim.
     Hadry pol'zovalis' pis'mennost'yu i cifrovymi znakami sahraltov, tak chto
tut  razvedchiku ne prishlos'  fantazirovat'.  Prochuyu  simvoliku  on  produmal
zaranee, sootnesya  ee  kak  so  svoim  skromnym  darom  zhivopisca,  tak i  s
tehnicheskimi  sredstvami, kotorye byli v ego rasporyazhenii. Blagodarya  etomu,
vsya  rabota zanyala  ne bol'she chasa. Krepyshu kartinki ponravilis'.  Nablyudaya,
kak Blejd vyvodit tonkie raznocvetnye linii, matros tol'ko voshishchenno ahal i
prichmokival, pozabyv pro vse svoi goresti.
     Kogda velikij trud byl zavershen, Blejd sprosil, kivnuv v storonu dveri:
     - Skol'ko tam naroda na strazhe?
     -  Bashka i  eshche  tri ryla, - soobshchil  Krepysh.  -  Samye  der'moboly  iz
garpunshchikov.
     - Nu, zovi vseh, et' ih v pechenku, - rasporyadilsya uznik.
     Ohranniki voshli,  stolpivshis'  u  dveri. Bashka  sel,  pochti peregorodiv
vyhod, ostal'nye cherez ego golovu s lyubopytstvom rassmatrivali razlozhennye v
chetyre   ryada  pyat'desyat  dve  fishki  dlya  ba-tenga.  Vprochem,  eti  kozhanye
kvadratiki k ba-tengu uzhe nikakogo otnosheniya ne imeli.
     -  Nu, parni,  glyadite i  slushajte, -  skazal Blejd,  povodya rukami nad
svoim hudozhestvom. - |ti igra nazyvaetsya poker.
     - Pok-rrr, - zacharovanno povtorili pyat' hriplyh golosov.
     -  Tut  vylozheno po trinadcat' kart kazhdogo  cveta ili masti:  krasnye,
zheltye, zelenye i sinie, - prodolzhal iskusitel', chuvstvuya sebya zmeem  v sadu
|dema. - Poryadok, ot mladshih k starshim, takoj: edinica, dvojka, trojka...  -
on  pokazyval  na  karty  s  raznocvetnymi  izobrazheniyami  cifr;  k schast'yu,
sahralty pol'zovalis' privychnoj desyatichnoj sistemoj schisleniya. - Tak schitaem
do desyatki. Dal'she  idut  kit, akula i korabl'... Smotrite,  korabl' - samaya
starshaya karta kazhdoj masti.
     Blejd  perevernul  karty i peremeshal  ih  -  tasovat'  tolstye  kozhanye
plastinki bylo neudobno. Kity-valety  na ego  kartinkah puskali vverh pyshnye
fontanchiki   vody,  damy-akuly  skalilis'  v  hishchnoj   zubastoj  usmeshke,  a
koroli-korabli  pohodili  na   razbojnye  brigantiny,  chto  s  raspushchennymi,
parusami ustremilis' v  pogonyu za  bogatym  "kupcom".  Zato  vse bylo yasno i
privychno dlya morskogo naroda, neiskushennogo v zemnyh srednevekovyh titulah.
     On vydal kazhdomu iz svoih partnerov po pyat' kart i nekotoroe kolichestvo
nerazrisovannyh  tengov  -  v  kachestve  deneg, dlya zatravki, -  posle  chego
prodolzhil svoi ob座asneniya.
     - Pobezhdaet  tot, u kogo okazhetsya samaya sil'naya kombinaciya.  Oni byvayut
takimi: odin korabl'; para lyubyh kart  odnogo ranga - naprimer, dve  pyaterki
ili dve akuly;  dve pary, trojka,  strit, flesh', ful, kare, strit flesh'... -
rasskazyvaya, razvedchik  odnovremenno vykladyval vse eti kombinacii na doske.
- Poluchiv svoi karty, vy mozhete pomenyat' lyuboe kolichestvo iz nih -  ot odnoj
do pyati.  No ne  srazu! Pered etim nado napolnit'  koshel' (on reshil zamenit'
etim ponyatnym slovom termin "bank") den'gami i potorgovat'sya...
     Potorgovat'sya!  Hadry navostrili  ushi. Torgovlya  byla dlya nih  takim zhe
privychnym i  zhiznenno  neobhodimym  delom,  kak  ohota na  kitov,  i  v  nej
razbiralsya  kazhdyj  matros.  Razvedchik   izlagal  pravila,   illyustriruya  ih
primerami;  neofity vnimatel'no slushali. Oni sygrali dva desyatka krugov - na
probu; zatem strazhniki sbegali k svoim kojkam  za  meshkami  tengov,  i  igra
nachalas'   vser'ez.  Blejd  poputno  prosveshchal  svoih   uchenikov   po  chasti
psihologicheskih  aspektov  poedinka  za  kartochnym  stolom.  On ob座asnil  im
ponyatie blefa i princip sokrytiya sily svoih kart - to, chto opytnye pokeristy
nazyvayut  sovetom  svyatogo Matfeya:  "Pust'  tvoya  levaya ruka  ne vedaet, chto
tvorit pravaya". On rasskazal o sdayushchem, ante i stredle, o tom, kak vhodit' v
igru,  kak  brat' prikup, kak povyshat'  stavki i borot'sya  za pobedu. I lish'
odna detal' ostalas' za bortom etoj podrobnejshej lekcii - matematika.
     Poker - matematicheskaya  igra, v  kotoroj  opytnyj specialist vse  vremya
sootnosit razmer trebuemoj ot nego  stavki  s summoj v  banke i veroyatnost'yu
prikupit' nuzhnuyu  kartu. Bol'shinstvo lyubitelej napiraet bol'she na psihologiyu
kartochnoj  bor'by,  lenyas' -  ili  ne umeya - proschityvat'  shansy na vyigrysh.
Professional  zhe  nikogda  ne  prenebregaet teoriej  veroyatnostej i  poetomu
nikogda  ne zakonchit stajerskuyu  distanciyu s pustym karmanom, pri dlitel'noj
igre on vsegda okazhetsya v plyuse.
     Blejd byl professionalom
     K  trem  chasam  popolunochi,  kogda poyavilsya  smennyj naryad  ohrany,  on
obchistil  svoih partnerov do poslednego tenga. Vo vnushitel'noj gorke kozhanyh
fishek, gromozdivshejsya  u  ego levogo  kolena,  pobleskivalo  dazhe  neskol'ko
serebryanyh  pakt.  Zakonchiv  pervyj  urok,  Blejd  vernul vse proigrannoe, i
prinyalsya  obrabatyvat'  novuyu  komandu  strazhej.   Prezhnie  ego  kompan'ony,
razobravshis' so svoimi tengami i  paktami,  rinulis' po kubrikam,  podymaya s
koek priyatelej, chtoby soobshchit' im blaguyu vest' o zamechatel'noj igre pok-rrr,
pridumannoj Nosachem.
     Rano utrom Blejd pozavtrakal, priobshchil  k tainstvam pok-rrra  ocherednuyu
smenu i  zavalilsya spat'. On d'yavol'ski ustal, i emu  kazalos', chto do konca
svoej zhizni on  bol'she ne syadet igrat' v poker. Drugoe delo - bridzh ili hotya
by rammi! Edva ego golova kosnulas'  pola, kak on provalilsya v son; odnako i
tam  ego  presledovali  dvojki, trojki i kare hishchnyh akul, puskayushchie fontany
kity, strity i fleshi iz kruzhivshihsya tesnym  horovodom tengov s narisovannymi
na nih  krasnymi, zheltymi, zelenymi  i sinimi ciframi. Potom emu prividelos'
nechto bolee  priyatnoe:  obnazhennaya Zoe  Korivall,  s kotoroj  oni begali  po
plyazham ostrova ee imeni, bez ustali zanimayas'  lyubov'yu  pod  kazhdoj pal'moj.
Vozmozhno, to byla  ne  Zoe,  a Mod Singler ili drugaya zhenshchina,  Blejd bol'she
interesovalsya ee telom,  a ne metrikami. On  ponimal, chto vidit son i tverdo
veril, chto son  etot sbudetsya. Ibo teper'  v ego silah bylo napravit'  sudno
Zelenogo Kita k Vostochnomu Arhipelagu, v lagunah kotorogo navernyaka pleshchetsya
nemalo  smuglyh devushek s  laskovymi glazami. On tak stoskovalsya  po lyudyam -
dvurukim i bezvolosym - chto s udovol'stviem vernulsya by na svoj ostrov. Tam,
po krajnej mere, proizrastali  lotosy zabveniya. I  voobshche na  Korivalle bylo
sovsem neploho, poka ego dushu ne porabotili doktriny dzen-buddizma.
     Dver'  s  grohotom  raspahnulas', i  Blejd  otkryl  glaza.  Na  poroge,
nedovol'no shchuryas', stoyal Bashka - vidno, ego otorvali ot partii v tot moment,
kogda v kazhdoj lape u nego bylo po korabel'nomu kare
     - Vstavaj,  Nosach, - burknul on. - Tam  Hozyain v ostal'nye hotyat, chtoby
ty ob座asnil im naschet novoj igry




     -  Trista  dvadcat'  sem'  pakt  zolotom,  dvenadcat'  tysyach  vosem'sot
vosem'desyat  serebrom, -  podvel itog Blejd spustya desyat' dnej. - Tengi  da,
tengi, - on povernulsya k pereborke, vdol' kotoroj vystroilis' plotno nabitye
meshki. -  Tengi, schitaya na  ves, okolo  tysyachi funtov. Nu,  parni, ya bogatyj
chelovek!
     "Parni" - Ryzhij so svoimi starshinami - ugryumo molchali. Korabl',  bitkom
nabityj cennym gruzom, plavno pokachivalsya u pirsa v torgovoj gavani Teriuta,
stolicy  i glavnogo  porta Vostochnogo Arhipelaga,  no na  etom sudne  chlenam
klana Zelenogo Kita prinadlezhali razve chto ih sobstvennye shkury.
     Blejd  othlebnul  klana i  zadumchivo  obvel vzglyadom  stol,  zavalennyj
kartami  i zvonkoj  monetoj  - svidetel'stvom tol'ko  chto otgremevshej bitvy.
Poslednyaya  stavka byla  takova: vse  proigrannoe  ranee  -  protiv korablya s
gruzom.  Blejd  igral  protiv vsej  chetverki srazu,  pozvoliv im  ob容dinit'
usiliya; u nego  byl krasnyj akulij  strit flesh',  u Ryzhego -  kare korablej.
Sil'naya  karta,  potomu-to  kapitan, posoveshchavshis'  s pomoshchnikami,  i  poshel
va-bank.  No lyubye kozyri mogut byt' bity, esli umelo vzyat'sya za delo. Blejd
veselo uhmyl'nulsya, razglyadyvaya unylye mohnatye  fizionomii svoih partnerov.
On ne  hotel  muchit' ih  neizvestnost'yu,  ibo davno ispytyval  samye  teplye
chuvstva k etim sushchestvam. Ne isklyuchaya i pokojnika Hrapuna.
     Ved' chto by sejchas sdelali na ih meste lyudi? Lyudi, proigravshiesya dotla?
Pozvali  by dyuzhinu  krepkih  matrosov  i  vzyali schastlivchika v  nozhi... Malo
dyuzhiny  - vyzvali by  dve,  tri...  hot' ves' ekipazh!  Kak  v  igornyh domah
Monako, gde Blejd provodil koe-kakie operacii po zadaniyu  MI6 v samom nachale
shestidesyatyh. Tam  klienty s krupnym vyigryshem esli  i dobiralis' do poroga,
to obychno ne dozhivali do utra.
     No  hadry  -  sovsem   inoe  delo!  Da,  oni  byli  grubymi  kitoboyami,
skvernoslovami, lyubitelyami vypivki i azartnyh igr. No igrali oni chestno.
     - Nu, druz'ya moi, proshu k raschetu, -  proiznes Blejd i sdvinul vsyu goru
- monety vperemeshku s kartami - v storonu Ryzhego. - |to vashe.
     CHetvero hadrov ustavilis' na nego neponimayushchimi kruglymi glazami.
     -  Vashe,  -  povtoril  razvedchik  i  tknul pal'cem v  storonu  meshkov s
tengami. -  Tam  tozhe  vashe. I korabl' vash, i gruz, i  kayuta. - On kivnul  v
storonu kayuty Lysaka, kotoruyu zanimal uzhe chetyre dnya. - No ne darom!
     - Hmm... - k glave klana vernulsya dar rechi. - CHego zhe ty hochesh', Nosach?
     - Vy ispolnite tri moih usloviya. Soglasny?
     Kapitan nedoverchivo pokosilsya na nego.
     - Kakih?
     - Pervoe.  Vy  ne  obuchite  ni  odnogo  sahralta  igre  v  pok-rrr. Moi
privatissima...  chastnye  uroki,  tak  skazat'... navsegda ostanutsya  tajnoj
plemeni hadrov.
     - Soglasny, - kivnul Ryzhij.
     -  Togda povtoryaj  za mnoj... i  vy tozhe, - Blejd  kivnul  pomoshchnikam i
povernulsya  k  chut'  raskachivayushchemusya  na  verevkah  mulyazhu.  -  My,  Ryzhij,
Trehpalyj, Zubastyj i Lysak, klyanemsya Zelenym Kitom, nashim praroditelem, chto
budem obuchat'  igre pok-rrr tol'ko  hadrov. I s kazhdogo,  kogo nauchim my ili
chleny  nashego klana, my voz'mem klyatvu, zapreshchayushchuyu  ob座asnyat' pravila  igry
bezvolosym dvurukim, chto zhivut na sushe. A esli oni kakim-to obrazom proznayut
pro  sie, to ni odin hadr, ot veka i do veka,  ne syadet  s nimi za kartochnyj
stol, ne voz'met v ruki karty i ne razvyazhet svoj koshelek. V tom klyanemsya!
     Ne  uspeli  otzvuchat' eti  torzhestvennye slova,  kak  Trehpalyj,  samyj
molodoj i samyj lyuboznatel'nyj, voprosil:
     - No pochemu? Konechno, my sderzhim obeshchanie, no zachem ty vzyal s nas takuyu
strannuyu klyatvu?
     Blejd pechal'no ulybnulsya i kivnul na gorku monet na stole.
     - Potomu chto za takim stolom dvurukie mogut vyigrat' u hadrov vse. Vashi
den'gi,  vashi tovary, vashi korabli, vas  samih. Vashu,  svobodu! YA  znayu svoj
narod, i govoryu vam: ne stoit tyagat'sya s nim v karty. YAsno?
     Vse chetvero molcha kivnuli.
     - Quod potui, feci, - zaklyuchil Blejd. - CHto mog, ya sdelal.
     Nastupila tishina. Nakonec Trehpalyj promolvil:
     - YA dumayu, ty ochen' horoshij chelovek. Nosach...
     Troe  ostal'nyh  soglasno  kivnuli.  Brosiv  voprositel'nyj  vzglyad  na
kapitana, starshina marsovyh vstal, vytashchil iz navesnogo shkafchika zlopoluchnuyu
flyagu Krepysha i chistye  kruzhki, i razlil. Kogda vse vypili, skreplyaya klyatvu,
Blejd vzyal pustuyu glinyanuyu posudinu, podoshel k dveri, chto vela na palubu, i,
shiroko razmahnuvshis', shvyrnul kuvshinchik v vodu.
     - Vot vtoroe uslovie, - skazal on, vernuvshis' na mesto. - Prinyato?
     - Prinyato, - s nekotorym kolebaniem podtverdil Ryzhij.
     - I zabyto, - dobavil Trehpalyj.
     - Vot i horosho, - Blejd s nekotorym sozhaleniem zaglyanul v svoyu  kruzhku,
potom  dopil klan i  potyanulsya za kuvshinom. - Teper'  -  tret'e uslovie.  Vy
dolzhny menya prodat', parni.
     S polminuty za stolom carilo oshelomlennoe molchanie.
     - Nu, ty daesh'.  Nosach... - protyanul Zubastyj. - CHto zh my, rasposlednie
der'moboly? Ha! Prodat' tebya sahraltam, et' ih v pechenku! Da nikogda!
     -  Strannoe  predlozhenie, -  soglasilsya Trehpalyj. -  Pochemu by tebe ne
sojti na  bereg svobodnym? Ili, esli hochesh'... - on nereshitel'no poglyadel na
kapitana.
     - Da, - proiznes tot. - Esli hochesh', ostavajsya, Nosach.
     Lysak vdrug usmehnulsya i dobavil:
     - Na mesto Hrapuna eshche nikto ne naznachen.
     - Kak zhe ya  mog  zabyt'! - Blejd hlopnul sebya  ladon'yu po  lbu. - Mesto
Hrapuna, konechno! - on podnyal  vzglyad na starshinu komandy "styuardov". -  Kak
po-tvoemu. Krepysh podojdet?
     Lysak kivnul.
     -  Spravnyj matros. YA i  sam o  nem podumyval.  Molodoj, zdorovyj  i ne
durak... sovsem ne durak. Esli Hozyain ne protiv.
     - Ne protiv.
     Ryzhij, surovyj  i nemnogoslovnyj, segodnya byl  na udivlenie  sgovorchiv.
Vidno, postupok Blejda tronul ego serdce, i mysl' o pozornoj zhizni na beregu
bol'she ne tyagotila starogo moryaka.
     -  Togda - spasibo za vashe predlozhenie, parni,  no v etom  portu  Nosach
sojdet na bereg. Ponimaete, lyudi dolzhny zhit'  s lyud'mi, hadry - s hadrami...
I chtoby dvurukomu Nosachu zhilos' v Teriute polegche, luchshe ego prodat'.
     -  Ty mog  by vzyat' deneg,  - predlozhil Trehpalyj,  tknuv izurodovannoj
rukoj v kuchku monet na stole. -  Pyat'desyat ili sto  zolotyh nas ne  razoryat.
Verno, Hozyain?
     Ryzhij kivnul s yavnoj neohotoj, i Blejd uhmyl'nulsya. Pravda, pro sebya.
     -  Ne  nado, rebyata.  YA i tak prines  vam odni  ubytki i  nepriyatnosti.
Vydajte mne chto polozheno za rabotu - desyat' ili dvadcat' monet serebrom  - i
my  v  raschete,  -  on  sdelal  pauzu,  eshche  raz  perebiraya  v  golove samye
ubeditel'nye dovody. - Znachit,  tak: vy prodadite menya,  no ne kakomu-nibud'
trudyage,  kotoryj  razvodit   skot,   stroit  korabli  ili   hozyajnichaet   v
kamenolomne.  Moj  gospodin  dolzhen  byt'  chelovekom  bogatym   i  uchenym...
zhelatel'no  -  prestarelym  i  ne skupym...  takim,  kotoromu nuzhen  horoshij
ohrannik. Mozhet byt', ne  dlya dela, a  pohvalit'sya pered sosedyami: vot, mol,
kakoj boec provozhaet menya v banyu... ili kuda tut hodyat bogatye stariki...
     Blejd dopil vtoruyu kruzhku prohladnogo  gor'kovatogo klana, vyter guby i
vspomnil:
     - Da, eshche odno. U starika dolzhna byt' molodaya doch' ili nalozhnica. Luchshe
- dve ili tri. Uchtite, eto ochen' vazhnoe uslovie!
     On  prizhmuril  glaza,  i  voobrazhenie narisovalo  emu  volshebnyj  oblik
budushchego  hozyaina:  edakij  starichok-borovichok  s  sedoj borodoj  do poyasa v
okruzhenii desyatka  prelestnyh devushek na fone  fontana. Ili  bassejna. Blejd
blazhenno vzdohnul, sglotnuv slyunu, dlitel'noe vozderzhanie davalo sebya znat'.
     - ZHelatel'no, chtoby i kuhnya u nego byla horoshaya, - dobavil on.
     Trehpalyj  bezzvuchno  shevelil  gubami  i  zagibal  pal'cy  -  zapominal
usloviya. Bogatyj, uchenyj, staryj, dobryj... S otmennoj kuhnej i zhenshchinami...
Blejd  nadeyalsya,  chto  pomoshchniku  hvatit  pal'cev  -  vse-taki,  u  nego  ih
ostavalos' eshche semnadcat'.
     Razvedchik posharil v  kuchke  monet i otschital  sebe  dvadcat' serebryanyh
pakt.
     - Shozhu  polyubuyus'  na gorod, - poyasnil on  - Mozhet,  i hozyaina  zaodno
prismotryu.  Vy  menya-to  slishkom  deshevo ne otdavajte... deshevoe  ne  cenyat.
Tridcat' zolotyh, ne men'she!
     U trapa, chto vel na pirs, ego nagnal Lysak.
     - |j, Nosach...
     Blejd  povernulsya,  sverhu   vniz   poglyadyvaya   na   svoego  nedavnego
nachal'nika.
     - YA naschet ubytkov i nepriyatnostej... Ty, akul'ya  trebuha,  iz-za etogo
ne perezhivaj... my  svoe  eshche voz'mem. Tvoj pok-rrr  - otlichnaya igra.  Budem
uchit' nashih, budem s nimi igrat'... i vyigryvat'!
     Parnyu ne otkazhesh' v prakticheskoj smetke, podumal Blejd.
     -  Igrajte, - blagoslovil on Lysaka,  kosnuvshis' ladon'yu  ego  mohnatoj
grudi.  - Igrajte!  Tol'ko -  radi Zelenogo Kita! -  ostav'te tem neschastnym
hadram, chto syadut s vami za karty, hot' klok shersti na zadnice!
     * * *
     Gorod  Teriut, stolica  ostrova Teri  i  vsego  Vostochnogo  Arhipelaga,
porazil Blejda. Naverno, tak vyglyadel  by Velikij  Rim,  esli b latinyane  ne
byli  stol'  voinstvenny  i udovletvorilis'  by  Italiej, Iberiej,  |lladoj,
Galliej,  Maloj  Aziej,  Egiptom  i  severnym poberezh'em  Afriki. Gorod,  ne
znavshij  razruhi  i  vojn,  ne imeyushchij  krepostnyh sten...  Konechno,  on byl
pomen'she Rima,  no  vse  zhe  tut  obitalo  tysyach trista.  V  voennoj gavani,
raspolagavshejsya severnej  torgovogo  porta, pokachivalos' dva desyatka  boevyh
korablej, ves'ma pohozhih na sudno Zelenogo Kita, na beregu vysilos' kakoe-to
P-obraznoe stroenie vrode stadiona i bol'shaya kazarma dlya luchnikov i moryakov.
Strelki, vidimo, igrali rol' gorodskoj  policii -  Blejd potom  neodnokratno
vstrechal  ih.  Hodili  oni  parami;  krepkie  podtyanutye  parni s dubinkami,
kinzhalami u poyasa i korotkimi lukami.
     On  minoval shumnuyu  ploshchad', chto  raskinulas'  mezhdu skladami tovarov i
predpolagaemym stadionom, i v konce ee natknulsya na bol'shoe mramornoe zdanie
ban'. Sobstvenno, eto byli bani-ciryul'nya-restoran-univermag, gde  klient mog
rasschityvat'  na  kompleksnoe  obsluzhivanie.  Blejd  voshel  tuda  borodatym,
zarosshim,  ne  slishkom  chistym, v ubogoj nabedrennoj  povyazke  - razbojnik s
bol'shoj dorogi, a ne  dobroporyadochnyj grazhdanin.  CHerez tri chasa na  ploshchadi
poyavilsya  moguchij  smuglyj  krasavec,  chisto  vybrityj  i  podstrizhennyj,  v
skromnoj,  no  vpolne  pristojnoj  l'nyanoj  tunike, perehvachennoj  remnem  s
mednymi blyashkami i  podvesnym koshel'kom. Vdobavok,  Blejd naelsya do otvala -
teriotskaya kuhnya okazalas'  otmennoj! - i pocherpnul massu poleznyh svedenij,
kotorymi  izdrevle  raspolagayut  tol'ko  oficianty,  ciryul'niki  i  banshchiki.
Pozhaluj,  prelestnoe  zavedenie, kotoroe on posetil, stradalo  tol'ko  odnim
nedostatkom - zhenskim telom zdes' ne torgovali.
     Vprochem,  Blejda nikogda ne tyanulo  k  professional'nym  sluzhitel'nicam
Venery; i v dannom sluchae  on  predpochital sohranit' svoj  pyl dlya zhen - ili
docherej - budushchego  hozyaina. Teper' stoilo oglyadet'sya vokrug i vybrat' etogo
schastlivca. Veselo  nasvistyvaya, razvedchik  zashagal k centru goroda. Esli ne
schitat' nepriyatnogo  epizoda s buddistskim  pomracheniem, eta  real'nost' emu
opredelenno nravilas'. Tut ego ne travili sobakami i medvedyami, kak v Al'be;
za nim ne gonyalis' ordy razbojnikov ili  krovozhadnyh  dikarej; zdes' yavno ne
imelos' mrachnyh  tehnologicheskih  chudes,  stol' donimavshih  ego  v  Tarne, v
otnosheniya  mezhdu polami  byli  sovershenno estestvennymi, nichem ne  napominaya
preslovutuyu Meotidu.  CHto zhe  kasaetsya hadrov, s  kotorymi on  provel bol'she
mesyaca,  to  oni okazalis' otlichnymi  parnyami. Vsego lish'  odna  popytka ego
povesit'  - i  to dovol'no robkaya, nado  priznat'! Net, Katraz dejstvitel'no
byl prekrasnym mirom!
     A  samym  prekrasnym  mestom na  nem  byl,  nesomnenno,  gorod  Teriut.
Kazalos',  on  ves' sostoyal  iz prostornyh ploshchadej,  soedinennyh  korotkimi
ulochkami v  sotnyu yardov. Ulicy okonturivali kvartaly; kazhdyj - edinoe zdanie
v tri ili  chetyre etazha, vystroennoe  v forme kvadrata,  pryamougol'nika  ili
ovala. V seredine etih zamknutyh  sooruzhenij byli prostornye zelenye dvory s
darivshimi prohladu  fontanami, bassejnami i iskusstvennymi vodopadami; Blejd
mog razglyadet'  ih skvoz' shirokie arki, naskvoz' pronizyvayushchie  eti strannye
doma. Snaruzhi okna nachinalis' na urovne  vtorogo  etazha; pervyj obychno yavlyal
soboj izyashchnuyu  kolonnadu ili  sistemu portikov.  Takie  svoeobraznye galerei
tyanulis' s obeih storon ulic i obramlyali kazhduyu ploshchad', zashchishchaya prohozhih ot
solnca; mezhdu  nimi  netoroplivo  dvigalis'  vsadniki, kolesnicy i  naryadnye
povozki. Na ploshchadyah tozhe bili fontany  i vozvyshalis' mnogochislennye  statui
lyudej,  zhivotnyh i kakih-to mificheskih  sozdanij. Nekotorye zdaniya - vidimo,
dvorcy  znati  ili  centry gorodskoj  zhizni  -  porazhali razmerami i slozhnoj
izyskannoj  arhitekturoj; nad krovlyami ih tyanulis' k nebu strojnye bashenki s
reznymi parapetami.
     I vse eto bylo vystroeno iz cvetnogo mramora!
     To  zelenovatyj s  izumrudnymi prozhilkami,  napominayushchij  more v  tihuyu
pogodu,  to  rozovyj,  to  ognenno-krasnyj,   slovno  bushuyushchij   koster,  to
nezhno-zheltyj,  korichnevatyj,  seryj,  goluboj,  to pestryj,  kak  yashma,  ili
chernyj, podobno  obsidianu,  polirovannyj  mramor  sverkal v  luchah  shchedrogo
yuzhnogo   solnca   pobednym  velikolepiem.  Steny  mnogih  dvorcov   ukrashali
velikolepnye panno  i  mramornye mozaiki;  eti  kamennye  kartiny sdelali by
chest' luchshim hudozhnikam Grecii i Rima. Byli tut i ogromnye zdaniya iz mramora
belogo  i chistogo,  kak pervyj  sneg.  Okolo  odnogo  stoyal na  strazhe otryad
strelkov; v drugoe stekalis' tolpy yunoshej  - yavno studencheskogo vida; tret'e
pohodilo   na  teatr.  Blejd  ponyal,  chto  belyj  cvet  yavlyaetsya   priznakom
obshchestvennyh sooruzhenij.
     Podmetil on i  koe-kakie  strannosti.  Nigde ne  bylo  statuj  iz medi,
bronzy  i drugogo  metalla  - tol'ko mramornye, granitnye ili iz inyh gornyh
porod; v  lavochkah nebol'shie bronzovye statuetki  i hozyajstvennaya utvar' - k
primeru,  zheleznye  nozhi  i  kotelki -  stoili kuda dorozhe, chem prevoshodnye
podelki iz kamnya, dereva, kosti, stekla  i perlamutra. Pravda, nedostatka  v
samocvetah,  yuvelirnyh   izdeliyah  i   zvonkoj  monete  ne  nablyudalos',  no
stoimostnaya  shkala pokazalas' Blejdu dovol'no neestestvennoj: zoloto, kak  i
polozheno,  cenilos' raz v pyat'desyat vyshe serebra, no med', zhelezo i osobenno
bronza  stoili  vsego  vchetvero  deshevle  serebra.  |to  znachilo,  chto  paru
pyatnadcatifuntovyh gantelej, s kotorymi on obychno provodil razminku po utram
v  svoej  londonskoj  kvartire,  v Teriute mozhno bylo obmenyat'  na massivnyj
zolotoj braslet vesom v dve uncii!
     Vidimo, Katraz ne mog pohvastat' obil'nymi  zalezhami mednyh i  zheleznyh
rud,  i  metall  tut cenilsya  ochen' vysoko. Ah, esli by lord Lejton  izobrel
chto-nibud'  vrode teleportatora, pozvolyayushchego peremeshchat' predmety  iz odnogo
izmereniya v  drugoe! Kakuyu  torgovlyu udalos'  by naladit' togda  mezhdu dvumya
izmereniyami!  Prichem za odin  shestidesyatitonnyj vagon prokata  mozhno bylo by
skupit' vse  izumitel'nye reznye  veshchicy i  dragocennye ukrasheniya v  gorode,
neimovernoe kolichestvo fruktov i delikatesnoj  ryby, svezhih ustric i krabov,
cennejshej drevesiny i bog znaet chego eshche.  A kakie vozmozhnosti dlya  turizma!
Istoskovavshiesya po solncu anglichane hlynuli by v Teriut celymi tolpami!
     Ocharovannyj, Blejd brodil po  gorodskim ulicam i  ploshchadyam, naslazhdayas'
vidom etoj mramornoj simfonii, prislushivayas' k  hrustal'nomu  akkompanementu
padayushchej vody,  vdyhaya svezhij solonovatyj morskoj  veter,  napoennyj zapahom
zeleni  i cvetov.  On  zahodil v  lavki,  malen'kie i ogromnye, zaglyadyval v
cvetniki, podstavlyaya golovu pod prozrachnye strui fontanov, sidel v kabachkah,
gde  podavali  prevoshodnoe vino,  zharenuyu  na  vertele pticu,  svezhuyu rybu,
krabov i chto-to pohozhee na  ustric. Zdanie, u kotorogo nesli ohranu strelki,
okazalos'  gorodskoj ratushej; za paru tengov Blejda provodili  na samyj verh
bashni, venchavshej ego zapadnyj fasad.  Otsyuda on  smog polyubovat'sya na chetkie
kontury kvartalov i ploshchadej raskinuvshegosya  na pribrezhnoj  ravnine Teriuta.
Gorod lezhal na  zapadnom  beregu bol'shogo ostrova  Teri,  razmerom  pochti ne
ustupavshego Irlandii;  pered  nim prostiralsya okean, k severu i yugu tyanulas'
mestnost' sel'skogo  vida - sploshnye roshchi fruktovyh  derev'ev,  peresechennye
rovnymi lentami dorog; s vostoka podhodili lesistye holmy ili nebol'shie gory
-  dve-tri  tysyachi  futov  vysotoj,  ne  bolee.  Glyadya  na  vse  eto  mirnoe
velikolepie, Blejd nevol'no prikidyval, skol'ko zhe  soten - ili tysyach? - let
ponadobilos', chtoby sozdat' podobnyj raj. Vidimo, zdes' nikogda  ne bushevala
vojna, i vse sozdannoe trudom predkov perehodilo v ruki potomkov v celosti i
sohrannosti.  On  pripomnil, chto nekotorye vidennye im  statui dejstvitel'no
imeli ochen' drevnij vid.
     K  vecheru  pakty  u  nego  konchilis',  i  razvedchik  pobrel   k  portu,
razglyadyvaya  uzhe ne stol'ko arhitekturnye dostoprimechatel'nosti,  skol'ko ih
hozyaev.  Terioty  byli   smuglymi  strojnymi  lyud'mi   s  temnymi  volosami;
bol'shinstvo ne dostavalo Blejdu do plecha. Strelkov, veroyatno, otbirali osobo
-  te kazalis' povyshe  i  pokrepche, i  sredi  nih popadalos' dovol'no  mnogo
muzhchin s golubymi  glazami i  kashtanovymi  lokonami.  ZHenshchiny  vsyudu  hodili
svobodno,  odni ili  v soprovozhdenii blizkih, i  ih vid  ne vyzval u  Blejda
razocharovaniya.  |ta rasa  napomnila emu ispancev:  odnako tut  ne popadalos'
orlinyh  nosov  -  oni  byli pryamymi  ili dazhe chut' kurnosymi  -  ili mrachno
svedennyh gub, vpalyh shchek  i pylayushchih  fanatizmom glaz.  Guby byli polnee  i
myagche, shcheki - kruglee, a glaza luchilis' vesel'em i dobrodushiem -  pravda, ne
bez izryadnoj hitrinki.
     Blejd ne  raz byl gotov bezhat' za kakoj-nibud'  krytoj  legkoj materiej
povozkoj,  nad reznym  bortikom kotoroj  vidnelis' prelestnye  zhenskie lipa,
chtoby  predlozhit'  svoi uslugi. No  a  tom ne  bylo  neobhodimosti. Tyaglovye
zhivotnye  -  chto-to  srednee  mezhdu nebol'shimi  loshad'mi i  korotkosherstnymi
krupnymi  lamami -  veli sebya  smirno; na prostornyh  ploshchadyah Teriuta damam
yavno ne ugrozhalo razbojnoe napadenie, v  more  ne  mayachili parusa  piratskih
galer, s gor  ne nadvigalas' armiya  dikih  krovozhadnyh  varvarov.  Vse  bylo
horosho i ploho odnovremenno. Horosho, potomu chto  istoskovavshijsya Blejd snova
nahodilsya sredi lyudej, bezvolosyh  i dvurukih, i nikto iz nih ne posyagal  na
ego zhizn' i  svobodu, ploho, potomu chto ego talanty byli tut, pohozhe, nikomu
ne nuzhny. Ne zadal li on svoim hadram nerazreshimuyu zadachu?
     Perepolnennyj vpechatleniyami etogo dolgogo dnya, on vernulsya  na korabl',
tihij i temnyj; pochti vse kitoboi pili i veselilis' v beschislennyh kabachkah,
okruzhavshih predportovuyu ploshchad' Blejd zametil, chto v gorod hadry ne hodili i
reshil,  chto oni ne lyubyat  udalyat'sya ot  morya. Da i  chto by  oni delali sredi
mramornogo velikolepiya Teriuta, sredi tolp yarko razodetyh "hrylov", sredi ih
zhenshchin, blagouhayushchih sladkimi aromatami, sredi  cvetov,  fontanov,  statuj i
lavok s izyashchnymi i dorogimi bezdelushkami?
     Suum cuique - kazhdomu svoe.
     On podnyalsya  na  bort,  proshel v svoyu kayutu i,  ruhnuv v kojku,  zasnul
slovno ubityj.
     * * *
     Utrom Trehpalyj  nereshitel'no postuchal v  ego  dver'. Vskochiv  na nogi,
razvedchik priotkryl nevysokuyu dvercu; starshina marsovyh shagnul cherez porog i
uselsya na predlozhennyj taburet. Ego temnye glaza s interesom izuchali Blejda.
     - Tvoj vid izmenilsya k luchshemu, - nakonec zametil on.
     -  Starayus', -  pozhal  plechami  eks-assenizator.  - CHem  luchshe  ya  budu
vyglyadet', tem bol'shuyu  cenu dadut za menya.  Gryaznogo  oborvanca  voobshche  ne
pustyat v prilichnyj dom.
     Trehpalyj kivnul i s hodu pereshel k delu.
     - Nashelsya pokupatel', - zayavil on.
     -  Tak  bystro? - posle vcherashnej progulki  po gorodu u Blejda voznikli
sil'nye podozreniya, chto voinskoe iskusstvo tut ne v pochete.
     - Nado znat', gde iskat'... - uhmyl'nulsya Trehpalyj.
     - Vot kak? I kto zainteresovalsya mnoj?
     -  Sovet arhontov Teri i vsego Vostochnogo Arhipelaga. A tochnee - vtoroj
arhont, Salkas.
     -  Gmm... Solidnoe  predlozhenie?  Im  nuzhen  opytnyj telohranitel'  ili
kapitan strazhi?
     - Predlozhenie solidnoe. No nuzhen im ne strazhnik, a pervyj arhont, glava
Soveta.
     Blejd udivlenno vskinul brovi.
     -  Arhont? Da eshche - pervyj? |to zhe  odin iz pravitelej ostrovov!  I ego
pokupayut, kak raba? Ty nichego ne pereputal, Trehpalyj, moj sherstistyj drug?
     Pomoshchnik kapitana so vzdohom razvel perednimi rukami.
     - Znaesh', u vas, bezvolosyh, takie strannye obychai...
     Zadumchivo  poglazhivaya  podborodok,  na kotorom  uzhe nachala  probivat'sya
shchetina, Blejd proiznes:
     - Strannoe  porozhdaetsya obydennym.  Tshcheslavie,  gordynya, zhazhda  vlasti,
bogatstva  ili  zhenshchin... strah,  nakonec - vot skrytye istochniki strannogo.
Tut kakoj-to podvoh, priyatel'.
     - Mudroe zaklyuchenie. Nosach, - kivnul  Trehpalyj. - My malo znaem o tom,
kak zhivut sahralty, kakovy ih celi, v chem sila i slabost'.  My stranstvuem v
okeane,  ne  lyubim  suhoj zemli  i ne doveryaem ee  zhitelyam... -  s minutu on
pomolchal. - Slyshal ya, odnako, chto v Teriute post glavnogo Hozyaina sopryazhen s
nekimi nepriyatnostyami.
     Blejd porylsya v  pamyati. Byli narody  na Zemle, izbiravshie bozhestvennyh
predstavitelej na  god  ili dva,  yunoshej  ili  dev, obladavshih na  sej  srok
absolyutnoj vlast'yu,  potom ih prinosili v  zhertvu. CHto-to  takoe  on chital u
Rajdera Haggarda... Da,  imenno  u Haggarda; i  rech'  v  tom romane  shla  ob
actekah i ih svirepyh bogah...
     On podnyal glaza na Trehpalogo.
     - CHto ty znaesh' o religii teriotov?
     - Religii? |to eshche chto?
     -  Nu, vy poklonyaetes' Zelenomu Kitu,  klan  Grudastoj -  Karakatice, a
sahralty  kogo bogotvoryat? Solnce,  okean,  nebo, zvezdy? Predkov?  Velikogo
Duha Manitu? Kstati, ya ne videl v gorode nichego pohozhego na hram...
     - Hram?
     - |to mesto, gde molyatsya bogu.
     - Strannyj obychaj...
     - Pochemu? Vy zhe molites' Zelenomu Kitu?
     Trehpalyj  vozmushchenno vskinul vverh perednie konechnosti, zadnie proster
pered soboj i stal  vdrug  pohozh  na  mohnatogo  SHivu,  pravda,  dlya polnogo
shodstva eshche odnoj pary ruk ne dostavalo.
     - My ne  molimsya! Molit' -  eto prosit', a my nichego ne prosim u svoego
praroditelya!  CHto my,  poproshajki kakie-to! My govorim  Kitu, chto  deti  ego
pomnyat  o  svoem  predke... my  klyanemsya  ego imenem... nakonec,  my  prosto
beseduem  s nim, chtoby ukrepit' svoi serdca  v bede ili  poradovat' Zelenogo
svoimi uspehami. No my nichego ne prosim! Esli on zahochet, to dast sam.
     Blejd  kivnul.  Vidimo, u hadrov obshchenie s  bozhestvom  yavlyalos'  sugubo
lichnym delom, ne trebuyushchim ni shamanov-posrednikov, ni special'nogo pomeshcheniya
vrode cerkvi, sinagogi  ili  mecheti. Pochemu-to on  vdrug  uverilsya,  chto i u
zhitelej sushi net ni  zhertvennyh  altarej,  ni  krovozhadnyh  zhrecov,  slishkom
bezzabotnymi  i blagopoluchnymi vyglyadeli zhiteli  Teriuta.  No pokupat'  sebe
pravitelya... Net, tut  chto-to  ne tak! Kakie zhe  mrachnye tajny skryvalis' za
velichestvennym  mramornym  fasadom,  kotorym on  lyubovalsya vchera?  Blejd byl
zaintrigovan.
     - Ladno, - on kivnul golovoj  i nachal natyagivat' tuniku. - Cenu-to hot'
prilichnuyu dayut?
     Trehpalyj voshishchenno zakatil glaza.
     - Esli podojdesh' - sto zolotyh!
     - CHto znachit -  esli podojdu? - provorchal  Blejd, zastegivaya svoj novyj
poyas i podveshivaya k nemu pochti pustoj koshel' i matrosskij nozh.
     - Hotyat posmotret' tovar, - soobshchil Trehpalyj
     - Gde?
     -  Dogovorilis' na  sklade u kupca, kotoromu  my sdaem vorvan' i  shkury
Segodnya v polden'.
     - Ladno. Veli, chtoby mne prinesli zavtrak, i pojdem.
     Kogda Blejd, v  soprovozhdenii  chetverki  predvoditelej  klana  Zelenogo
Kita, napravilsya k skladam, razgruzka  sudna uzhe  nachalas'. Hadry vykatyvali
na pirs ogromnye bochki  s vorvan'yu i solenym myasom, snosili kipy kozh i grudy
belyh  kostej, ves'ma cenivshihsya za  prochnost'; otdel'no vykladyvalas' samaya
cepnaya chast'  dobychi -  bochonki s del'fin'im zhirom, zuby akul, perlamutrovye
rakoviny,  zhemchug. Celyj karavan teleg, vlekomyh krepkimi hassami,  mestnymi
skakunami,  kotoryh  Blejd uzhe  videl  v gorode, perevozil  tovary v bol'shoj
kamennyj  pakgauz,  raspolagavshijsya nepodaleku. Razvedchik zametil Krepysha  i
mahnul priyatelyu rukoj, tot rasplylsya v ulybke i pomahal v otvet. Na  grudi u
nego visel bronzovyj gorn, v perednej lape  byl  zazhat simvol vlasti - konec
kanata, novyj bocman, pomoshchnik Lysaka, komandoval razgruzkoj.
     Narushaya  tradicii   chetyrehrukih   moreplavatelej,  Blejd  obratilsya  s
molchalivoj  molitvoj  k  Zelenomu  Kitu,  prosya  blagoslovit' ego  priyatelya,
stranstvuyushchego  sredi vod i vetrov  Katraza. Pust' ne kosnetsya  ego  ni  zub
akuly, ni shal'naya volna! I  pust' velikij praroditel' izbavit  ego ot tyagi k
spirtnomu, sovershenno nepodobayushchej  novomu ego polozheniyu...  Zatem on shiroko
zashagal k skladu, toropyas' nagnat' kapitana s pomoshchnikami.
     Ih uzhe zhdali - v prostornoj pristrojke, gde, vidimo, byla kontora kupca
Pered vhodom stoyal pomestitel'nyj ekipazh,  zapryazhennyj chetverkoj belosnezhnyh
hassov, ryadom skuchali dvenadcat' strelkov i smuglyj muzhchina  neopredelennogo
vozrasta s  ob容mistoj sumoj v  rukah - yavno sekretar'. Pri vide  Blejda eta
chertova dyuzhina ozhivilas', s  lyubopytstvom ustavivshis' na kandidata  v pervye
arhonty.  Odin luchnik  chto-to shepnul drugomu, i oba pokatilis' ot hohota, no
tut Blejd grozno svel brovi, i shutniki pritihli. Nichego, on eshche pokazhet etim
bezdel'nikam, chto takoe voinskaya disciplina!
     V obshitom svetlym derevom kabinete hozyaina,  prinimavshego sejchas  gruz,
pyateryh  moryakov  vstretil  starik v  bogato  rasshitom hitone, s  serebryanym
obruchem na golove. On byl dovol'no  vysok dlya sahralta - zagorelaya makushka s
venchikom sedyh volos mayachila  gde-to na urovne podborodka Blejda.  Razvedchik
bystro,  no vnimatel'no  osmotrel  svoego budushchego kollegu.  Boroda byla  na
meste i  vyglyadela  ves'ma vnushitel'no;  hiton, zolotye  perstni,  massivnaya
serebryanaya  cep' i  obruch  svidetel'stvovali  o bogatstve. Da  i  razve  mog
okazat'sya   bednyakom  vtoroj   arhont,  pribyvshij  v   roskoshnoj   karete  v
soprovozhdenii vzvoda strelkov!  Pravda,  suhoe  starcheskoe  lico ne istochalo
osoboj dobroty i zhitejskoj nevinnosti, svojstvennoj poetam i  uchenym, odnako
ono ne bylo i zlym. Skoree, fizionomiya  opytnogo kupca, znayushchego, chto pochem,
i gotovogo zaplatit' trebuemuyu cenu. CHto zh, i to neploho...
     Blejd podtolknul Trehpalogo v bok i tiho sprosil:
     - Kak s ostal'nym?
     -  CHto? - ne  ponyal pomoshchnik, nablyudaya,  kak glava klana Zelenogo  Kita
obmenivaetsya   ceremonnymi   privetstviyami   s  vtorym  arhontom  Vostochnogo
Arhipelaga.
     - Nu, zhenshchiny i prochee?
     - Polon dom, - otvetstvoval Trehpalyj.
     - A kuhnya?
     Hadr tol'ko vostorzhenno zakatil glaza.
     Tem  vremenem  starik  priblizilsya  k  Blejdu  i  oboshel  vokrug  nego,
vnimatel'no priglyadyvayas'. Potom on voprositel'no vzglyanul na kapitana.
     - Dostopochtennyj Salkas, -  proiznes  Ryzhij,  slegka skloniv  golovu  v
storonu arhonta. - A eto nash No...
     - Blejd, Richard Blejd, -  perebil ego razvedchik,  dovol'no besceremonno
dernuv kapitana za poyas.
     - Risars Blejs, - s myagkim vygovorom povtoril starik. - Prekrasnoe imya!
Otkuda ty, syn moj?
     - S  dal'nih ostrovov  vblizi Nurstada,  - ne  morgnuv  glazom,  zayavil
razvedchik. K ego izumleniyu,  Salkas kivnul golovoj i  probormotal:  "Tak ya i
dumal"
     Zatem on ogladil borodu i s nekotorym smushcheniem proiznes:
     - Mogu ya poprosit', chtoby ty snyal tuniku?
     Blejd, ne govorya ni slova, styanul svoe legkoe odeyanie i shvyrnul  ego na
izyashchno izognutuyu spinku belomramornogo del'fina, vysivshegosya na shestifutovom
cilindricheskom postamente; siya skul'ptura raspolagalas' sleva ot  hozyajskogo
stola  i,   vidimo,  dolzhna  byla  napominat'  ob  istochnike  blagosostoyaniya
pochtennogo kupca.
     Salkas,  voshishchenno  ahnuv,  snova  nachal  kruzhit'  vokrug  razvedchika.
Vremenami on bormotal sebe pod nos: "Kakoj bogatyr'! Prevoshodno! I vse celo
i  pal'cy,  i  ushi... nikakogo  iz座ana...  Velikolepnoe slozhenie...  rost...
osanka... sanur, nesomnenno, sanur! Konechno, s severa... otkuda zhe eshche... za
tysyachu loktej vidno... Isklyuchitel'naya udacha!"
     Prislushivayas' k etomu  lepetu,  Blejd podmignul Trehpalomu i pokazal na
pal'cah  -  mol,  trebuj  bol'she.  Pomoshchnik  ponyal  i  tut  zhe  stal  chto-to
nasheptyvat'  v  uho kapitanu.  Ryzhij slushal i odobritel'no kival,  pochesyvaya
sedeyushchuyu grud', potom chto-to tiho proiznes i shlepnul Trehpalogo po plechu.
     Nakonec dostopochtennyj Salkas perestal  vypisyvat' krugi vokrug  Blejda
i, vzglyanuv na kapitana, podnyal vverh otognutyj bol'shoj palec.
     - Goditsya! - provozglasil on neozhidanno zychnym golosom - Beru!
     - Dostopochtennyj, - elejno nachal starshina marsovyh, - nash Hozyain tol'ko
chto napomnil mne odnu vazhnuyu podrobnost'...
     - CHto?! - vzdernul golovu starik. - Vy hotite otkazat'sya ot sdelki?
     -  Ni v  koem sluchae!  - Trehpalyj vystavil vpered  vse chetyre  ruki. -
Odnako nash  uvazhaemyj gost' i  passazhir  byl  snyat s  goloj i dikoj skaly  v
okeane sovershenno istoshchennym.  I nyneshnij ego cvetushchij vid dokazyvaet, skol'
mnogo zabot my udelili vosstanovleniyu ego dragocennogo zdorov'ya Luchshaya kayuta
i luchshaya eda! Samyj vnimatel'nyj uhod! Razvlecheniya - ohota, morskie progulki
v shlyupke, zanimatel'nye igry! My delali  vse, chtoby  postavit' ego na nogi i
voskresit' pochti ugasshuyu tyagu k zhizni! Klyanus' Zelenym Kitom!
     Arhont  metnul  voprositel'nyj  vzglyad  na  Blejda, i tot utverditel'no
kivnul, skorchiv zhalostlivuyu minu.
     - YA pokupayu tovar, a ne ego  upakovku, - probormotal Salkas.  - Proshlye
zaboty o nem menya ne kasayutsya.
     - Po eti zaboty tozhe stoyat deneg, uvazhaemyj! Bol'shih deneg!
     Kazalos', arhont kolebletsya;  potom on serdito motnul  golovoj i razvel
rukami, slovno  priznavaya  svoyu oshibku. Kupec ne dolzhen voshishchat'sya tovarom,
poka ne oplatil ego.
     - Horosho, - burknul on. - Skol'ko vy hotite?
     - Dvesti!
     - Dvesti! Dvojnuyu cenu! - starik razdrazhenno poterebil cep' na  grudi -
Vy polagaete,  kazna Teriuta  bezdonna?  Za dvesti zolotyh mozhno kupit'  vsyu
vashu lohanku!
     - Preuvelichivaesh',  dostopochtennyj. Sovsem novyj  korabl'... Grot-machta
byla slomana, da para proboin v korme... nu, kak-to  raz sluchilsya  pozhar  na
kambuze a tak sudno  - slovno vchera s  verfi. No  my  prodaem ne korabl',  a
Nosa...  to  est', etogo sahralta! -  vnezapno opomnilsya Trehpalyj  i  tknul
pal'cem v obnazhennuyu grud' Blejda.
     - On ne sahralt, -  uverenno zayavil starik, - i tol'ko poetomu ya  gotov
dat' vam sto tridcat' pakt i pravo besposhlinnoj torgovli v etot raz.
     -  Takoj  prevoshodnyj  dvurukij,  -  prodolzhal nahvalivat'  svoj tovar
starshina  marsovyh. - Sil'nyj, krepkij, umnyj...  O, ochen', ochen'  umnyj!  I
smirnyj!
     Salkas vdrug rezko razvernulsya na kablukah i ustavilsya na  Trehpalogo s
samym svirepym vidom.
     - Smi-i-rnyj! - zloveshche protyanul on.  - Kak - smirnyj? Smirnogo  mne ne
nado!
     Pomoshchnik Ryzhego v rasteryannosti otstupil nazad, soobraziv, chto sboltnul
lishnee.  Arhont, vnezapno  raz座arivshis', nastupal na nego, vcepivshis' obeimi
rukami v borodu.
     - Smirnyj, vy tol'ko podumajte, smirnyj! - Povtoryal on. - Smirnye stoyat
pyat'  monet,  a ya-to chut'  ne  vylozhil bol'she sotni! Staryj durak! Voistinu,
pover' hadru, i on obmanet tebya! Net, ne vyjdet! Darom ne voz'mu!
     Blejd  ne  ponimal prichinu  ego  neozhidannogo gneva, no chuvstvoval, chto
sdelka  visit  na  voloske  Ne  dolgo  dumaya, on  sgreb starca za  grudki  i
pripodnyal v vozduh, tak chto toshchie nogi Salkasa  v  barhatnyh tuflyah na celyj
fut otorvalis' ot pola.
     - YA  sovsem  ne  takoj  smirnyj! -  ryavknul  razvedchik, s siloj tolknuv
arhonta v glubokoe kreslo v uglu komnaty. - Smotri!
     On  podprygnul, izvernulsya v  vozduhe i  obrushil strashnyj udar nogoj na
mramornogo   del'fina   S  zhalobnym   treskom  kamennoe  tulovishche  razdalos'
napopolam, zakachalos' i ruhnulo na pol, postament ne shelohnulsya.
     - Kazhetsya, s  toboj pribylo neskol'ko soldat? - sprosil Blejd, dovol'no
potiraya ruki. - Hochesh', ya vyjdu potolkovat' s nimi?
     -  N-ne  nado...  -  na  lice  arhonta  zastylo  vostorzhenno-izumlennoe
vyrazhenie. - Dayu sto pyat'desyat.
     - I pravo besposhlinnoj torgovli na tri raza, - dobavil Trehpalyj.
     - S-soglasen...
     Sdelka sostoyalas'
     * * *
     Pokachivayas' na  myagkom  siden'e, Blejd sledoval v roskoshnoj  povozke  s
shelkovym tentom v svoyu novuyu  rezidenciyu. Na  nem byl  goluboj hiton tonkogo
polotna,  rasshityj zolotoj  nit'yu,  na  grudi -  tyazhelaya  cep', na golove  -
serebryanyj obruch,  na  palec  shire, chem  u  Salkasa. Vsya  eta  roskosh'  byla
izvlechena  iz  ob容mistoj  sumki  smuglogo sekretarya i  predostavlena v  ego
rasporyazhenie, kak  tol'ko arhont otschital  hadram  sto  pyat'desyat kvadratnyh
polnovesnyh zolotyh. Sam Salkas sidel ryadom i molchal.
     -  Dolzhen li ya nemedlenno pristupit' k delam pravleniya, dostopochtennyj?
- nakonec delikatno  pointeresovalsya Blejd, lyubuyas' na mramornoe velikolepie
Teriuta.
     - Oni ne dostojny tvoego vysokogo vnimaniya, dostopochtennyj, - s  toj zhe
ceremonnoj  vezhlivost'yu  otvetstvoval Salkas.  - Voobshche-to delami  pravleniya
zanimayus' ya sam, - soobshchil on, nemnogo podumav.
     - Mudroe reshenie, - kivnul Blejd.  - Mozhet byt', nado  reorganizovat' i
ukrepit' armiyu ostrova Teri? U menya nemalyj opyt v takih delah.
     -  Armiya! Pfa!  -  starik  mahnul  rukoj, prenebrezhitel'no vzglyanuv  na
marshirovavshih pered povozkoj strelkov. - |to delo pyatogo arhonta.
     - A flot?
     - Im zanimaetsya chetvertyj. Tretij zhe vedaet torgovlej i kaznoj.
     Minut pyat'  Blejd razmyshlyal.  Itak,  vysshie vakansii  v  armii  i flote
zanyaty. Takie zhe sfery  deyatel'nosti, kak sel'skoe hozyajstvo ili grazhdanskoe
stroitel'stvo,  ego   sovsem  ne  prel'shchali;  k  tomu  zhe,  poteryav  znaniya,
nakachannye v nego komp'yuterom, on ne slishkom mnogo smyslil v etih voprosah.
     - Mogu li ya predpolozhit',  chto  pervyj arhont zanimaetsya delami  osoboj
vazhnosti?  -  sprosil on.  Povozka  plavno  katilas' po ploshchadyam Teriuta  na
vostok i voznica - odin iz strelkov - yavno ne sobiralsya ostanavlivat'sya.
     - Ty dogadliv, dostopochtennyj, - Salkas pripodnyal sedye brovi. - Imenno
tak - delami osoboj vazhnosti.
     - Ne flot, ne  armiya,  ne torgovlya i ne zaboty pravleniya... - zadumchivo
proiznes  Blejd, nablyudaya za proplyvayushchim mimo belomramornym zdaniem ratushi.
- Togda - mezhdunarodnye dela, ya polagayu?
     - O! - staryj arhont byl  nepritvorno udivlen.  - U tebya bystryj razum,
moj gospodin! Ili ty chto-to slyshal ot hadrov?
     - Hadrov ne  volnuyut  problemy  dvurukih...  -  nedovol'no  probormotal
razvedchik. - U menya svoya golova na plechah.
     On  pogruzilsya v  molchanie,  soobraziv,  chto  Salkas  ne  hochet  davat'
informaciyu; vozmozhno, starik schital eto prezhdevremennym ili nenuzhnym. Tem ne
menee,  odin vopros  prodolzhal  muchit'  Blejda, i  on  mnogoe dal by,  chtoby
poluchit' pravdivyj otvet. Kogda povozka peresekla gorodskuyu chertu i pokatila
k holmam po  prekrasnoj doroge, moshchenoj granitnymi plitami, on reshilsya  i  s
narochitoj nebrezhnost'yu proiznes:
     -  Skazhi  mne,  dostopochtennyj,  chto  sluchilos'  s  predydushchim   pervym
arhontom?
     - Vidish' li, moj gospodin, -  Salkas  vazhno pogladil seduyu borodu, - po
nashim obychayam etu dolzhnost' mozhet zameshchat'  tol'ko  fizicheski sovershennyj  i
krepkij  chelovek  bez vsyakih telesnyh iz座anov.  Nalichie  takovyh  proizvodit
neblagopriyatnoe vpechatlenie na nekotoryh poslov inyh derzhav... - On pomolchal
i so  vzdohom  dobavil; -  K  sozhaleniyu, tvoj predshestvennik tri  goda nazad
poteryal glaz...
     - Neuzheli? Kakoe neschast'e! - Blejd sochuvstvenno pokachal golovoj.
     - I  ne  tol'ko  glaz.  Kist' levoj ruki, nogu  - do kolena... uho... ya
hotel skazat' - oba uha...
     -  Vot  eto da!  On chto  - ustraival diplomaticheskij priem v bassejne s
akulami?
     - Tol'ko  s  odnoj,  moj  gospodin, tol'ko s  odnoj, -  Salkas pechal'no
podzhal guby. - No ona okazalas' slishkom krupnoj...
     Vnezapno on  vstrepenulsya  i, privstav s siden'ya, vytyanul  vpered suhuyu
smugluyu ruku.
     - Smotri!  My pod容zzhaem! |ta villa  na sklone  holma - tvoya zagorodnaya
rezidenciya.
     Blejd  podnyal golovu. Izyashchno izognutym serpantinom  doroga shla vverh, k
dvuhetazhnomu  vytyanutomu  belomu zdaniyu so strel'chatymi  oknami,  bashenkami,
kolonnami  i  lodzhiyami,  utopavshemu  v  zeleni  cvetushchih derev'ev. Pered nim
prostiralas'   ploshchadka    -    mozaika   iz    golubogo,    fioletovogo   i
prozrachno-zelenovatogo mramora,  izobrazhavshaya volny  priboya, kotorye  slovno
nakatyvalis'   stremitel'nym  potokom  na  belosnezhnye   stupeni  nevysokogo
kryl'ca. I tam, radostno razmahivaya rukami, ego podzhidali tri  yunye zhenshchiny,
prekrasnej kotoryh on ne vstrechal nikogda.




     Vskriknuv, Sella eshche  krepche obhvatila ego nogami  Kozha u  etoj devushki
byla neobychajno nezhnoj, i Blejdu kazalos', chto on tonet v myagkom, pushistom i
aromatnom oblake. Grud'yu on chuvstvoval ee zatverdevshie soski, shchekoj - zhar ee
shcheki,  ladonyami - barhatnye okruglosti  polnyh  beder. Sella chut'  povernula
lico, i rovnye zubki  kusnuli plecho Blejda  -  raz,  drugoj...  |to  priyatno
vozbuzhdalo, hotya on  ne nuzhdalsya v podstegivanii.  Zatem on oshchutil,  kak  ee
guby laskovo shchekochut sheyu, uho, podborodok. Sella ne byla osobo razgovorchivoj
i ne otlichalas' bystrym umom,  no v  posteli okazalas' bespodobnoj. Vprochem,
ostal'nye ej ne ustupali; kazhdaya byla horosha v svoem rode.
     Razygravshis',  Blejd  perevernulsya  na spinu,  i  teper'  Sedla,  tomno
vzdyhaya, lezhala na nem, shiroko razdvinuv koleni. Upirayas' imi v postel', ona
prodolzhala merno pripodnimat'sya i opuskat'sya - slovno vsadnik, kotoromu sama
plavnaya skachka po cvetushchim lugam i dolinam prinosit ne men'shee  naslazhdenie,
chem  zhelannaya cel' v konce puti. Buduchi devicej zdravomyslyashchej, Sella tverdo
znala,  chto  cel' eta,  kak i moguchij zherebec,  unosivshij ee  v  rajskij sad
zaklyuchitel'nogo blazhenstva, nikuda ne denutsya  ot nee, i staralas' rastyanut'
udovol'stvie. Blejd nichego ne imel protiv.
     Uloviv,  chto dyhanie devushki stanovitsya vse bolee zharkim i preryvistym,
on udvoil usiliya. Netoroplivaya inohod' pereshla v galop; teper' Sella stonala
pochti nepreryvno. Vdrug ona  vygnula spinu, pripodnyalas' na vytyanutyh rukah,
i  poslednie akkordy  lyubovnoj igry,  stremitel'nye  i  neistovye,  podarili
Blejdu  dolgozhdannyj  ekstaz.  Ne to vshlipnuv,  ne  to korotko zasmeyavshis',
devushka medlenno opustilas' na nego i zamerla v sladkoj istome.
     Blejd pogladil shelkovistye  volosy, shchekotavshie ego guby i, otdyshavshis',
sprosil:
     - Ustala, milaya?
     - Daaa... - ona vydohnula eto korotkoe slovo  budto  propev muzykal'nuyu
gammu; "daaa... aaa... aaa..." zashelestelo eho pod vysokim potolkom spal'ni,
obezhalo,  obognulo,  obletelo  krugluyu  komnatu  na  vtorom  etazhe  bashni  i
vynyrnulo  v  shirokoe strel'chatoe okno, ugodiv  pryamo  v  rozovo-serebristuyu
fizionomiyu nastupayushchego  rassveta. Blejd povernul  golovu i brosil vzglyad na
svetleyushchij gorizont. Nochnoe vremya istekalo, a del u nego  eshche ostavalos'  po
gorlo.
     Pochuvstvovav ego  dvizhenie,  Sella skatilas'  na  postel'  i,  protyanuv
ladoshku, pogladila moshchnuyu grud' vozlyublennogo.
     - Idi, Risars... |dara zhdet.
     V golose ee chuvstvovalos' utomlenie.
     Blejd edva  zametno usmehnulsya. Segodnya on nachal obhod opochivalen svoih
podrug s pervogo etazha, s komnaty Nilaty. Ona byla samoj yunoj iz treh zhenshchin
i  vryad  li videla bol'she semnadcati  vesen. U  nee on  zaderzhalsya  chasa  na
poltora  - eshche nedelyu nazad Nilata byla devstvennicej i do sih  por  nemnogo
stesnyalas'.  Vprochem,  raz  ot  raza  ona  vse bol'she  vhodila  vo  vkus  i,
preodolevaya miluyu zastenchivost', uzhe byla gotova pozvolit' pylkomu lyubovniku
to, chto v pervye ih nochi kazalos' volnuyushche uzhasnym i nevozmozhnym.
     Na vtorom etazhe  krugloj bashenki,  zamykavshej levoe  krylo  zagorodnogo
dvorca, obitala  Sella. Ej  bylo okolo  dvadcati,  v otlichie ot Nilaty,  eshche
po-devich'i  huden'koj i  hrupkoj,  Sella  charovala prelest'yu  yunoj  cvetushchej
zhenshchiny. Dovol'no  roslaya  dlya teriotki, s pyshnoj  grivoj smolyanyh  volos, s
ogromnymi  chernymi glazami i yarkimi  polnymi gubkami,  ona napominala Blejdu
ital'yanku;  i temperament u nee okazalsya prosto ognennyj. Sella  ni  razu ne
byla zamuzhem, no znala tolk v lyubovnyh igrah, chto i dokazala ocherednoj raz v
etu  noch'. Blejd  prishel  k  nej vo  vtorom chasu, a  sejchas, pozhaluj,  vremya
podhodilo k chetyrem.
     Odnako glavnyj poedinok byl eshche vperedi. |dara! Ej prinadlezhala spal'nya
na tret'em etazhe,  ibo ona yavlyalas' samoj starshej i, bezuslovno, igrala rol'
kapitana  komandy. |ta nevysokaya kareglazaya dvadcatichetyrehletnyaya zhenshchina ne
obladala soblaznitel'noj pyshnost'yu  Selly i trogatel'noj strojnost'yu Nilaty;
odnako  kazhdaya  chastica ee  svezhej  i uprugoj  ploti nahodilas' tochno  v tom
meste,  gde ej i  nadlezhalo prebyvat'. U Blejda eshche ni razu  ne  bylo  stol'
sorazmerno  slozhennoj  podruzhki.  Bezuslovno, ona  ne poluchila by  priza  na
konkurse  krasoty  v SHtatah, ibo  ne  mogla  pohvastat'  ni  ekstravagantnoj
shirinoj  beder,  ni  shokiruyushchimi  razmerami  grudi,  ni  taliej, na  kotoroj
shodilsya by remeshok naruchnyh chasov; no lyuboj normal'nyj muzhchina predpochel by
ee vsem divam, zvezdam i seks-bombam Gollivuda.
     Ona byla  ocharovatel'na. Ona plenyala toj nebroskoj krasotoj uverennoj v
sebe zhenshchiny, za kotoroj muzhchiny gotovy idti na kraj sveta. I ona byla umna!
Blejd  cenil  ih  tihie nochnye besedy  ne men'she lyubovnyh  uteh,  v kotoryh,
vprochem, |dara  obladala  ne  men'shim opytom, chem Sella.  V  otlichie ot dvuh
mladshih  devushek, ej  dovelos' pobyvat' zamuzhem - za ves'ma priyatnym molodym
chelovekom, naslednikom bogatogo roda.  No |dara ostavila ego (na etot schet u
teriotov carila polnaya svoboda nravov), muzhu, po ee mneniyu, ne hvatalo uma i
haraktera.
     Naskol'ko Blejd  ponimal, ego vozlyublennye  prinadlezhali  k  znatnejshim
semejstvam   Arhipelaga  i  soglasilis'  stat'   ego   podrugami  sovershenno
dobrovol'no.  Vidimo  vse  tri, ne isklyuchaya i  yunoj Nilaty,  obladali  nekoj
avantyuristicheskoj   zhilkoj,  neosoznannym  stremleniem   vyrvat'sya   iz  put
obydennogo, podtolknuvshim kazhduyu v ob座atiya pervogo  arhonta.  Oni ne  znali,
kto  stanet im, bylo lish' izvestno, chto na sej post soglasno obychayu izbirali
cheloveka fizicheski sovershennogo i muzhestvennogo. Kak sledovalo  iz rasskazov
|dary, obychno Arhipelag prekrasno obhodilsya bez etogo oficiala, i tol'ko raz
v  tri goda nastupal chas, kogda uslugi pervogo arhonta  stanovilis' zhiznenno
neobhodimy. Kakogo roda uslugi, ona ne govorila. Blejd poproboval nazhat', no
dobilsya lish' odnogo -  rasplakavshis', |dara  priznalas', chto  dostopochtennyj
Salkas ne rekomendoval ej obsuzhdat' s suprugom podobnye temy.
     Sejchas,  pokinuv sladko spavshuyu Sellu i vzbirayas' po izyashchnoj spiral'noj
lesenke  na tretij etazh svoego minigarema,  Blejd  v ocherednoj raz porazilsya
mudrosti starogo  arhonta. Salkas dejstvitel'no  razbiralsya i v  zhizni,  i v
lyudyah! On  vybral emu  treh zhenshchin: yunuyu i  neopytnuyu, neraskryvshijsya  buton
tyul'pana, goryachuyu  i  strastnuyu, plameneyushchuyu  rozu,  plenitel'nuyu  i mudruyu,
zagadochnuyu liliyu. Odnu mozhno bylo uchit', so vtoroj - predavat'sya bezumstvam,
tret'ya sluzhila udovol'stviyam ne tol'ko  telesnym, no  i  duhovnym. O, mudryj
Salkas! Staryj hitrec!
     On ne trevozhil  Blejda  uzhe  nedelyu  - s  togo  momenta, kak  vysadil u
kryl'ca   belomramornoj   villy   novogo    glavu   Vostochnogo   Arhipelaga,
priobretennogo  za sto pyat'desyat zolotyh u chetyrehrukih morskih  brodyag. Vse
eto vremya Blejd provel podobno sultanu na zasluzhennom otdyhe: pil, el i spal
- estestvenno, ne odin. Nochnaya deyatel'nost' byla samoj napryazhennoj, pod  ego
rukovodstvom  Nilata osvaivala nauku strasti,  Sella bezumstvovala  vmeste s
nim,  a |dara,  v pereryvah mezhdu zharkimi  ob座atiyami,  vela  plenitel'nye  i
lukavye besedy. Inogda Blejd vyezzhal na ohotu - v dvorcovoj konyushne dlya nego
byl prigotovlen podhodyashchij skakun,  na  divo krepkij  i  roslyj gnedoj hass.
Obychno s  nim  otpravlyalis' dva staryh  luchnika  iz  chisla  pochetnoj  strazhi
pervogo arhonta; oba - bol'shie lyubitelya  postrelyat' pticu v lesistyh holmah.
No odnazhdy k nim prisoedinilas' |dara i dokazala, chto vladeet lukom ne  huzhe
opytnyh strelkov-muzhchin
     V tot raz oni zabralis' daleko v holmy, uvlechennye pogonej za krupnymi,
pohozhimi  na fazanov pticami  s  yarkim  opereniem. Na  obratnom  puti  Blejd
uslyshal  kakoj-to  otdalennyj  grohot, i vskore ih ohotnich'yu tropu peresekla
dovol'no shirokaya, horosho ukatannaya gruntovaya  doroga. Razvedchik pognal hassa
nalevo, tuda, otkuda donosilis'  neponyatnye zvuki; ostal'nye bez  vozrazhenij
posledovali za nim Minut cherez pyat'  trakt povernul  v  bol'shoj  kan'on  mezh
obryvistyh sklonov; pochva s nih byla  snyata,  i  nefritovogo cveta  mramor s
yarkimi zelenymi prozhilkami  tainstvenno iskrilsya i mercal  v yarkih solnechnyh
luchah.
     Grohot  proizvodili  sotni rubil, kirok i  molotkov, kotorymi orudovali
hadry. Odni otbivali  mramornye  bloki,  drugie  zanimalis'  ih  polirovkoj,
tret'i gruzili  gotovyj material v telegi  s ogromnymi kolesami, zapryazhennye
chetverkami skakunov. Blejd dolgo smotrel na etu  kartinu. Hadry ne vyglyadeli
istoshchennymi, vidimo,  ih horosho  kormili i  ne iznuryali  neposil'nym trudom.
Odnako vse  oni kazalis'  kakimi-to ponikshimi,  i pokrytaya mramornoj kroshkoj
sherst' pridavala im vid zelenovatyh prizrakov, risknuvshih podnyat'sya iz mogil
i  vyjti  na  svetloe siyanie poldnevnogo solnca. "Raby?" - sprosil  Blejd, i
|dara molcha  kivnula. Potom ona protyanula ruku  v storonu ushchel'ya i  skazala:
"Zelenaya kamenolomnya. A tam - Krasnaya i Golubaya," - ee tonkaya smuglaya ruka s
izyashchnoj kist'yu ukazala na yug, potom - na sever.
     CHerez chas  oni byli  doma, no  Blejda ves' vecher  presledovalo  videnie
soten  chetyrehrukih  figur  s  sogbennymi  plechami  i  pechal'nymi  mohnatymi
fizionomiyami. Vprochem, zhenshchiny postaralis' razveyat' ego tosku.
     Slegka utomlennyj laskami Selly,  Blejd vskarabkalsya nakonec  na tretij
etazh  i  tihon'ko otvoril  dvercu v pokoj |dary.  Ona  spala. Ocharovatel'noe
zrelishche! Blejd  zastyl  u  nizkogo lozha, lyubuyas'  tochenym  telom, rozoveyushchim
skvoz' poluprozrachnyj  shelk hitonchika,  spokojnym i kakim-to  umirotvorennym
licom molodoj  zhenshchiny,  vodopadom temno-kashtanovyh  volos,  struivshihsya  po
belosnezhnoj podushke.  Ot okna  padalo  uzhe dostatochno sveta, chtoby on mog ne
napryagaya  glaza  rassmotret' starshuyu  iz  svoih podrug; i kak  vsegda  Blejd
oshchutil trepetnyj vostorg i zhelanie. "Ecce femina!" - bezzvuchno prosheptal on,
"Vot zhenshchina?" - kak govorili v podobnyh sluchayah mudrye latinyane.
     Vnezapno guby |dary  drognuli, na nih mel'knula  lukavaya  ulybka, i  on
ponyal, chto  zhenshchina prosnulas'. Medlenno  podnyalis' veki,  opushennye  temnym
chastokolom resnic: glaza,  karie, s zolotymi iskorkami, skol'znuli po rosloj
figure  Blejda  i  peremestilis' k oknu. Slovno  prodolzhaya prervannyj  vchera
razgovor, |dara skazala chut' hriplym so sna golosom.
     - Do rassveta  chas, milyj, i ty obyazan povtorit' so mnoj absolyutno vse,
chto prodelyval vnizu s Selloj.
     Nilata  v schet ne shla - ona byla slishkom moloda i neopytna. Drugoe delo
Sella,  otlichavshayasya osoboj  izobretatel'nost'yu  v  posteli; |dara nichego ne
imela protiv togo, chtoby vospol'zovat'sya ee otkrytiyami. I Blejd ni na minutu
ne  somnevalsya, chto dnem Sella budet  delikatno,  no  tshchatel'no doproshena, i
vse,  chto  udastsya uznat', posluzhit materialom dlya sravneniya. Tak chto emu ne
stoilo sokrashchat' programmu, vypolnennuyu nedavno na vtorom etazhe.
     Opershis' kolenyami  o kraj posteli, Blejd vskinul sebe na plechi strojnye
nogi zhenshchiny. |dara ojknula  ot neozhidannosti  i popytalas' vyrvat'sya, no on
derzhal  krepko, s  naslazhdeniem  oshchushchaya,  kak  pod shelkovistoj smugloj kozhej
napryaglis' uprugie myshcy ee ikr.
     -  Mne  kazhetsya,  serdce moe, ty slishkom speshish', - s vorkuyushchim smeshkom
proiznesla  |dara.  Ona  uzhe ne  soprotivlyalas',  lish'  s  legkoj  ukoriznoj
smotrela na vozlyublennogo svoimi karimi glazami.
     - Dveri  eshche na zamke  i  zanaves ne podnyat, -  otvetstvoval  Blejd  i,
soskol'znuv na  pol,  prinik  gubami k ee lonu. Ego yazyk skol'znul po nezhnoj
poverhnosti  dvuh chut' pripuhshih valikov  ploti  i  uglubilsya  mezhdu  nimi v
zharkuyu i vlazhnuyu bezdnu, uzhe ne raz poznannuyu im, no vse takuyu zhe manyashchuyu. S
tihim  vozglasom |dara stisnula bedrami ego shcheki  i sheyu, on chuvstvoval,  kak
nachinaet  tverdet' ee  venerin  bugorok,  kak  dyhanie stanovitsya  tyazhelym i
bystrym, kak tonkie  pal'cy  ishchut ego ruki.  Ladoni Blejda laskovo dvinulis'
vpered, minuya soblaznitel'nuyu okruglost' zhivota, i nakryli tverdye malen'kie
grudi. Ladoshki |dary tut zhe legli poverh, goryachie, sil'nye, oni shevel'nulis'
vverh, potom vniz, zastavlyaya ego poglazhivat' soski.
     Minusy cherez dve Blejd ponyal, chto dveri gotovy raspahnut'sya  nastezh', a
zanaves - vzletet' k nebesam, pod座atyj uraganom lyubvi. On privstal, podtyanul
k  sebe  pokornoe telo zhenshchiny  i  voshel. |dara  vskriknula,  stiskivaya  ego
pal'cy. Ona nachala volnoobrazno izvivat'sya,  tihie stony sryvalis' s ee gub,
na  lbu vystupila isparina, lico s poluzakrytymi glazami stalo  otreshennym i
stranno spokojnym, kazalos',  v ee  prelestnoj  golovke  ne ostalos'  sejchas
nikakih postoronnih myslej.  No Blejd znal, chto eto ne tak. Ona vspominala i
sravnivala; i sravnenie yavno bylo v ego pol'zu.
     Oni  konchili  odnovremenno,  i  na  nekotoroe  vremya zastyli  v  polnom
iznemozhenii, shcheka Blejda pokoilas'  na  zhivote |dary, ee bedra lezhali na ego
grudi. Zatem  Blejd sel,  pripodnyal zhenshchinu  i posadil  na koleni.  SHelkovyj
hitonchik pokazalsya emu lishnim, i on  neterpelivo  sdernul ego, otshvyrnuv  na
kraj posteli. Kraj  zhemchuzhno-golubovatogo solnca uzhe vynyrnul iz-za  dal'nih
holmov,  prizyvaya  lyubovnikov  potoropit'sya.  Vprochem, oni  i  ne sobiralis'
tratit' vremya zrya.
     Kogda oba v  ocherednoj  raz  vytyanulis' na  smyatoj  prostyne,  blazhenno
rasslabivshis'  i  ne  razmykaya  ruk,  Blejd   neozhidanno  rassmeyalsya.  |dara
pripodnyalas' na lokotke, zaglyadyvaya emu v lico.
     - YA chto-to sdelala ne tak?
     - Net, milaya... |to ya oshibsya. Koe-chto pereputal! Kazhetsya, Sella snachala
legla  na menya,  a  potom  ya  posadil ee na  koleni... A  s toboj vse  vyshlo
naoborot.
     - Neprostitel'naya oploshnost'! No ty imeesh' shans iskupit' vinu...
     Mig, i  ona  uzhe  sidela  na  nem, upirayas'  rozovymi stupnyami v moshchnye
bicepsy i slegka poglazhivaya ih konchikami pal'cev. Solnce  sobiralos' vot-vot
otorvat'sya  ot  lesistogo  sklona, nastupalo  utro, v sadu  zvonko svisteli,
zalivalis'  pticy.  Oni s bleskom  ispolnili poslednij nomer i perebralis' s
posteli v bol'shuyu vannu  s prohladnoj vodoj,  chto raspolagalas'  v  nishe  za
shirmoj. Zatem, nabrosiv legkie odezhdy, soshli vniz - zavtrakat'.
     V  prostornoj  stolovoj   ih  podzhidala   tol'ko  yunaya  Nilata;  Sella,
utomlennaya  nochnym  edinoborstvom,  eshche  spala.  Pri  vide  Blejda   devushka
pokrasnela, kak makovyj cvet,  no on podoshel k nej  tverdym shagom i otecheski
poceloval v shchechku. Zasim vse troe raspolozhilis' u kruglogo stola: Blejd -  v
reznom kresle, ego zheny, starshaya i mladshaya -  na myagkih nevysokih stul'yah; i
|dara  chut'  kolyhnula serebryanyj kolokol'chik. Dve molodye strojnye sluzhanki
nachali podavat', besshumno dvigayas' s  podnosami, polnymi snedi:  podzharennye
hlebcy, yajca,  svezhij syr,  kopchenye  fazan'i  grudki,  fruktovyj  pirog  so
vzbitymi slivkami, soki, legkoe vino. Glyadya  na vse eto izobilie,  na  blesk
hrustalya,  tonkoj  posudy  i  serebryanyh  priborov,  iskosa  posmatrivaya  na
ozhivlennye lica svoih zhenshchin, vdyhaya aromatnyj utrennij  vozduh, Blejd dumal
o tom,  chto esli gde-to v  beskonechnoj cherede real'nostej  Izmereniya  Iks  i
sushchestvuet raj, tak imenno zdes'.
     Odnako  cherez  chas ego  bezmyatezhnyj  otdyh  v sadah |dema  byl  prervan
poyavleniem Salkasa. Prazdnik konchilsya, nachinalis' budni.
     * * *
     Oni otpravilis' v gorod v kolyaske  vtorogo arhonta. Za  nej netoroplivo
ehali dva konnyh strelka, vedya v povodu gnedogo zherebca Blejda.
     - Dovolen li ty, gospodin moj, svoim domom i molodymi zhenami? - sprosil
Salkas, oglazhivaya borodu.
     -  Dovolen.  -  Blejd   usmehnulsya,   pripomniv  nekotorye  podrobnosti
segodnyashnego utra. - Dovolen nastol'ko, chto dazhe podumyvayu zaderzhat'sya u vas
na ves' srok pravleniya. Tri goda, esli ne oshibayus'?
     Staryj arhont kivnul.
     Blejd poigral massivnoj serebryanoj cep'yu  s  chetyrehdyujmovym diskom, na
kotorom byl vybit del'fin, v stremitel'nom pryzhke vzmetnuvshijsya nad volnami,
- gerb  Vostochnogo  Arhipelaga.  Cep'  byla  dlinnoj,  i simvol  ego  vlasti
boltalsya  gde-to v  oblasti solnechnogo spleteniya. Zato obruch byl malovat,  i
razvedchik liho sdvinul ego so lba na zatylok.
     -  Vse prevoshodno, milejshij Salkas, - proiznes on, - i etot  dvorec, i
progulki v  holmah, i ocharovatel'nye zhenshchiny, i nedel'nyj otdyh, kotoryj  ty
mne predostavil. No ya polagayu, skoro nado pristupat' k delu?
     Arhont snova kivnul; kazalos', on prebyvaet v nereshitel'nosti.
     - Tak chto zhe eto za delo, dostopochtennejshij? - sprosil  napryamik Blejd.
- Rabota ne dlya smirnogo cheloveka, verno?
     Salkas kashlyanul.
     -  Skoree,  dlya  bystronogogo,  moj  gospodin.  A  takzhe  -  lovkogo  i
uvertlivogo.
     Poistine, Salkas byl  opytnym  diplomatom  - na kazhdyj vopros  Blejda u
nego nahodilsya  uklonchivyj otvet.  No na  etot  raz on  vrode  by  vykazyval
namerenie prodolzhit' besedu.
     -  Ty,  nesomnenno,  znaesh', chto  Nurstad,  - arhont  mahnul  rukoj  na
severo-zapad,   -  dik,   holoden  i  malolyuden   v   sravnenii   s   nashimi
blagoslovennymi ostrovami.  On razdelen na neskol'ko  knyazhestv, i  kazhdoe iz
nih vladeet arhipelagami v teplyh krayah. Nashego knyazya zovut Faral Mit'Kanni.
     Blejd udivlenno vzglyanul na starika.
     -   Mne  kazalos',  chto  Teri  s   prilegayushchimi  ostrovami  -  torgovaya
respublika, upravlyaemaya Sovetom arhontov... Razve ne tak?
     - Nesomnenno,  tak.  Do  teh por,  poka my  platim  dan'  vysokorodnomu
severnomu vladyke Mit'Kanni, my svobodny i mozhem ne boyat'sya napadenij drugih
vozhdej nurov - Lua'Breggov, Dar'Settov, Ok'Lennov. Ral'Taddov i drugih.
     Itak, i  v etom rayu  ne oboshlos' bez d'yavola, podumal Blejd. Interesno,
est' li  takoe mesto vo vselennoj, gde sil'nyj  ne  ugnetaet slabogo, gde ne
vzimayut podati,  ne grabyat blizhnego svoego i ne prolivayut  ego krovi?" Mysli
eti, odnako, mogli okazat'sya sledstviem nedavnego buddijskogo  pomracheniya, i
razvedchik pospeshno vykinul ih iz golovy.
     - Velika li podat'? - sprosil on.
     - Ty obratil vnimanie, skol'ko korablej stoit v torgovom portu Teriuta?
- Blejd kivnul, pripomniv,  chto tam bylo ne men'she pyatidesyati bol'shih sudov.
- Tak vot, tret' iz nih vozit gruzy v Hallot, sahraltskij gorod na vostochnom
poberezh'e Nurstada, otkuda ih perepravlyayut v zamok vladyki Farala. My dolzhny
nakormit'  i  odet'  vseh ego lyudej - tysyach dvadcat'  chelovek,  ne men'she...
prichem kazhdyj est za  pyateryh.  -  Salkas pomolchal,  kak budto  predostavlyaya
svoemu slushatelyu porazmyslit' nad  etim  zagadochnym  zamechaniem.  -  Tuda zhe
uhodit pochti  vsya dobycha  hadrov - vorvan', iz  kotoroj vyrabatyvaetsya maslo
dlya svetil'nikov, solenaya ryba, kozhi - iz  nih delayut kurtki, nadevaemye pod
dospehi...
     -  Odnako  vy ne bedstvuete,  - prerval vtorogo arhonta Blejd, okidyvaya
vyrazitel'nym vzglyadom cvetushchie  sady i prekrasnye usad'by, tyanuvshiesya vdol'
dorogi neskonchaemoj cheredoj.
     -  Ne  bedstvuem...  -  soglasilsya  Salkas.   -  Otchasti   potomu,  chto
perekladyvaem polovinu svoego bremeni na hadrov:  ih dobychu pokupaem deshevo,
izdeliya  iz  metalla prodaem  dorogo.  No  i nash  narod trudolyubiv,  a  polya
prinosyat  tri  urozhaya  v  god! - starik  otkinulsya  na myagkom  siden'e  i  s
naslazhdeniem  vdohnul  aromatnyj vozduh.  - Kazhdyj teriot  gotov rabotat' ne
pokladaya ruk i platit' dan', lish' by ne povtorilis' sobytiya drevnosti!
     - A chto proizoshlo togda?
     Salkas vytyanul ruku.
     - Ty vidish' etot chudesnyj gorod, gospodin moj? |ti sel'skie doma, sady,
polya?  |ti  moshchenye  kamnem  dorogi?  |ti fontany  i statui, i les  vetryanyh
mel'nic, i beschislennye masterskie, verfi, zernohranilishcha i torgovye sklady?
Tak vot, -  on mnogoznachitel'no podnyal  brovi, -  pyat'sot let nazad vse  eto
lezhalo  v razvalinah,  a polovinu  zhitelej Teri uvezli  na materik - stroit'
novoe poselenie na zemlyah Mit'Kanni... gorod Hallot.
     Teper' hallotcy, -  prodolzhal on posle nedolgoj pauzy, - kuyut dlya nurov
oruzhie i,  esli  nado,  predostavlyayut im  svoi korabli.  O,  eti Mit'Kanni -
mogushchestvennyj rod! Odna knyazheskaya druzhina - dve tysyachi bojcov!
     - Dve tysyachi? -  porazilsya  Blejd.  -  Tol'ko dve  tysyachi? Da ved' odin
Teriut mozhet vystavit' v desyat' raz bol'she!
     - Nury - ne obychnye voiny. I voevat' s nimi nam ne pod silu.
     |to bylo  skazano takim kategorichnym  tonom,  chto  Blejd srazu prikusil
yazyk, reshiv slushat' i sprashivat', no ne vyskazyvat' sobstvennyh mnenij. Poka
chto on znal nemnogo, a ponimal i togo men'she.
     - Tak vot, moj gospodin, severyane - sil'nye voiny, i hotyat, chtoby my ob
etom ne zabyvali,  -  Salkas vnushitel'no podnyal  palec. -  Raz  v tri  goda,
vesnoj ili posle  osennej zhatvy, na  Teri  pribyvaet  znatnyj  boec  iz roda
Mit'Kanni  i  vstrechaetsya  v  poedinke s nashim  pervym  arhontom... - starik
pomolchal, skosiv chernyj  zrachok  na  Blejda. - Ponimaesh',  eto ritual... da,
ritual, no  ochen'  priblizhennyj k dejstvitel'nosti. I nikogo by  ne udivilo,
esli  b sil'nyj molodoj nur  raspravilsya na arene s  dryahlym  starcem  vrode
menya, -  Salkas tknul sebya v  grud'. - Poetomu nash pervyj,  nash  nominal'nyj
glava,  - ego ladon' peremestilas' na litoe  plecho Blejda, - dolzhen byt' tak
zhe  molod,  kak boec  severyan.  Pobezhdaya  ego, voin  Mit'Kanni kak  by vnov'
zavoevyvaet Teri on slovno  pokazyvaet nam, sahraltam, chego stoit nash luchshij
boec po sravneniyu s nurom.
     -  Ponyatno... - zadumchivo  kivnul  golovoj Blejd. Takie  veshchi  byli emu
znakomy - mera ustrasheniya, napravlennaya na  to, chtoby  podorvat' boevoj  duh
pokorennogo naroda. - Im nuzhno vas zapugat', sognut'...
     -  Im nuzhno  nashe zerno, frukty,  myaso, ryba, sherst', kozha... Nam  zhe -
mir, pokoj i metall.
     - Metall?
     -  Da.  Teper' nury dozvolyayut  sahraltam,  chto  zhivut  na  poberezh'e ih
materika, vesti gornye  razrabotki. Bol'shaya chast' medi,  olova i zheleza idet
na  ih sobstvennye nuzhdy. Oruzhie, kol'chugi, boevye  kolesnicy... |to trebuet
ogromnogo kolichestva metalla! -  Salkas pechal'no  vzdohnul, yavno  ne odobryaya
podobnoe rastochitel'stvo.  -  No  koe-chto  dostaetsya i  nam.  Desyatuyu  chast'
sahralty Nurstada mogut vyvezti na ostrova i prodat'.
     Blejd poter visok, pripominaya.
     - YA videl na korable hadrov kartu, - nakonec  skazal  on.  - Na Katraze
polno krupnyh ostrovov... Neuzheli nigde net metalla?
     - Est', konechno... No nemnogo! Gory u nas nevysokie, gospodin moj. Tam,
-  Salkas  vytyanul  ruku  na  vostok, k  holmam, - prevoshodnyj stroitel'nyj
kamen',  otlichnyj  les, plodovye derev'ya, pastbishcha... Koe-gde  est'  cvetnye
kamni, zoloto, serebro... k  primeru, na YUzhnyh ostrovah. No ruda, iz kotoroj
mozhno  vyplavit'  prochnyj  metall,  podhodyashchij dlya  instrumentov  i  oruzhiya,
vstrechaetsya ochen' redko. I stoit nenamnogo deshevle serebra.
     Ob etom razvedchik uzhe  znal. Teper' takzhe  emu stalo yasno, pochemu |dara
ne  zahotela   govorit'  s  nim  na  podobnye  temy;  vidno,  staryj  arhont
predpochital  vse rasskazat' sam i  boyalsya, chto  slova molodoj zhenshchiny - dazhe
stol' neglupoj, kak starshaya iz  podrug Blejda,  - mogut byt' neverno  ponyaty
ili prevratno istolkovany. CHto zh, Blejd  eshche  raz ubedilsya, chto  Salkas  byl
mudrym i predusmotritel'nym pravitelem.
     On posmotrel vpered, na doma i dvorcy priblizhavshegosya goroda, na mramor
portikov, galerej i kolonn, reznuyu kamennuyu vyaz' parapetov, na pyshnuyu zelen'
i vzletayushchie k nebesam trepetnye strui fontanov. Ni zashchitnyh sten, ni boevyh
bashen, ni rvov, ni nasypej, ni palisadov, ni krepkih vorot... Nichego!
     - Vy ne boites', chto nuram odnazhdy pridet v golovu zahvatit' vse eto? -
razvedchik  raskinul  ruki,  slovno  obnimaya  prekrasnyj  mirnyj  landshaft  s
cvetushchimi sadami  i  mramornym gorodom. - CHto vam pridetsya lomat'  kamen'  v
gorah vmeste s hadrami?
     Salkas pokachal golovoj.
     - Net. Tut slishkom zharko  dlya nih. I potom, esli by nury rasselilis' po
raznym ostrovam, kak by oni mogli voevat'?
     - Voevat'? S kem?
     -  Drug  s  drugom, konechno. |to  zhe  ih lyubimoe razvlechenie! -  Salkas
udivlenno ustavilsya na Blejda. - Prosti,  gospodin,  no razve v tvoih  krayah
eto neizvestno?
     - Moi  kraya - dalekij ostrov  u severo-zapadnyh beregov  Nurstada.  Tam
zhivet  tol'ko  moe  plemya,  dovol'no  nemnogochislennoe.  I  my  ne  ochen'-to
interesuemsya tem, chto tvoritsya v mire.
     Uspokoennyj arhont kivnul.
     - Da,  ya slyshal,  chto  sever  i severo-zapad materika pochti neobitaemy.
Govoryat,  v  teh  krayah  strashnyj holod  i  voda  prevrashchaetsya v  prozrachnyj
kamen'... |to pravda?
     -  Konechno.  Zimoj eta  zastyvshaya  voda  hlop'yami  sypletsya  s  neba  i
pokryvaet  zemlyu tolstym  sloem.  U nas nel'zya vyzhit' bez  mehovoj odezhdy  i
teplyh  domov s pechami,  bez zapasov  pishchi i topliva, bez sanej i lyzh... eto
takie prisposobleniya, kotorye pozvolyayut peredvigat'sya po snegu. -  Blejdu ne
prihodilos'  fantazirovat'; on ne raz byval v Skandinavii, da i vospominaniya
o ledyanyh pustynyah Bergliona byli eshche svezhi v ego pamyati.  -  No vernemsya  k
nashim delam. Naprimer, k tomu, kuda ty menya vezesh', dostopochtennyj.
     - YA  polagayu,  tebe nuzhno oruzhie. My edem k Tarkonesu, pervomu iz nashih
oruzhejnikov. On takzhe  komanduet  otryadom strelkov.  Bol'shoj znatok voennogo
dela! Prislushajsya k ego sovetam - on videl ne odin poedinok.
     Blejd  kivnul i  pogruzilsya  v molchanie. Spustya  polchasa,  kogda ekipazh
peresek gorod i vyehal na shirokuyu ploshchad' okolo porta, on vdrug sprosil:
     - A chto budet, esli ya ub'yu nura?
     -   Zachem   govorit'  o   nesbytochnom,  moj  gospodin?  Vremya  poedinka
ogranicheno,  tak  chto  postarajsya  proderzhat'sya,  poka  solnce  na lokot' ne
podymetsya nad yuzhnoj stenoj cirka. No esli nur ranit tebya... otsechet ruku ili
nogu...  togda  padaj  na  zemlyu  i  ne  shevelis'.  Mozhet,  on  okazhet  tebe
snishozhdenie - takie sluchai byvali. Esli ostanesh'sya zhiv, poluchish' dom, zemlyu
i zhenshchin... budesh' zhit' v pochete...
     - Hmmm... I mnogo takih beznogih i bezrukih uzhe zhivut v pochete?
     Salkas tyazhelo vzdohnul.
     - Troe... Troe - za dva desyatka let. No oni pomogli nam sohranit' pokoj
i mir!
     - Uis pacem, para bellum, - probormotal Blejd slovno pro sebya.
     - CHto, moj gospodin?
     - Hochesh' mira, gotov'sya k vojne, - poyasnil razvedchik.
     * * *
     Oruzhejnik Tarkones okazalsya ne sovsem obychnym teriotom. Suhoj, zhilistyj
i ochen' smuglyj muzhchina let pyatidesyati s  absolyutno lysoj golovoj i  temnymi
neulybchivymi glazami  vnimatel'no osmotrel Blejda, potom odobritel'no kivnul
golovoj.
     - U tebya est' shans  ostat'sya  v zhivyh, paren', - zametil on  i protyanul
shirokuyu ladon' kuzneca s bugrami  zatverdevshih  mozolej. - Zanimajsya begom v
svoih holmah... Glyadish', i uvernesh'sya ot nura!
     Salkas vozmushchenno podnyal brovi.
     - Pochtennyj Tarkones! Pered toboj - pervyj arhont!
     - Da hot'  dvadcat'  pervyj - razve  delo  v  etom? Zato ya vizhu, chto on
budet pokrepche teh parnej, kotorye vyhodili na arenu tri, shest' i devyat' let
nazad!
     Blejd stisnul  krepkuyu  ruku kuzneca  i kivnul  Salkasu  -  mol, vse  v
poryadke.
     -  Pojdem,  - Tarkones ukazal na  arku  v vostochnoj  stene cirka,  togo
samogo zdaniya vozle kazarm strelkov, kotoroe razvedchik zametil  eshche vo vremya
pervoj progulki po  gorodu; togda on prinyal  ego  za stadion. Oni proshli pod
prohladnymi  mramornymi   svodami  i  ochutilis'  na  kvadratnom,   tshchatel'no
utoptannom  pole. S  severa, vostoka i  yuga  etu  arenu  okruzhali tribuny  s
kamennymi skam'yami; zapadnaya storona byla otkryta pryamo v okean. Po verhnemu
krayu tribun  futov na vosem' voznosilsya zubchatyj parapet; nad shirokoj arkoj,
cherez kotoruyu oni popali vnutr',  raspolagalas' udobnaya lozha - veroyatno, dlya
pochetnyh  gostej. Drugih prohodov na arenu  ne  bylo, no  v  centre  yuzhnoj i
severnoj  tribun  ziyali  raspahnutye  vorota.  Razmery  ristalishcha pokazalis'
Blejdu  solidnymi  -  primerno  sto  na sto  yardov;  na  tribunah  zhe  moglo
pomestit'sya tysyach tridcat' zritelej.
     -  Glyadi,  -  oruzhejnik protyanul  ruku k  yuzhnym vorotam, -  ty  vyjdesh'
ottuda, a nur - ottuda, - on ukazal na severnuyu tribunu. Nachnete na rassvete
i budete drat'sya, poka solnce ne podnimetsya na lokot'  nad yuzhnoj stenoj... -
CHasa dva,  prikinul Blejd. -  Esli uhitrish'sya ne popast' nuru pod mech,  tvoe
schast'e. No ya o takom ne slyhival... U etih zhivoderov ochen' dlinnye nogi!
     Salkas predosteregayushche kashlyanul, i rot  kuzneca zahlopnulsya. Pohozhe, on
mog by  mnogoe  porasskazat',  ponyal Blejd.  Ladno, so  vremenem vse  stanet
yasnym. Razvedchik eshche raz oglyadel pole gryadushchej bitvy. Bednyj nur! On priedet
syuda, chtoby  pogonyat'  v etom  zagone  ovechku, a natknetsya na volka... Blejd
usmehnulsya, hishchno oshcheriv zuby.
     - Nu, zajmemsya oruzhiem, - skazal on. - CHto ya mogu vybrat'?
     - CHto ugodno, krome luka i metatel'nogo kop'ya. Hot' pletku! -  Tarkones
mahnul  rukoj v storonu prohoda. - Pojdem-ka  teper' v arsenal. Tam ryadom  i
moya masterskaya.
     Arsenal i kuznica raspolagalis' v obshirnyh podvalah pod dlinnym zdaniem
kazarmy. Vybor oruzhiya byl nevelik; korotkie mechi, dubinki - s takimi strelki
dezhurili v gorode, toporiki, kinzhaly. Byli,  konechno, luki, prashchi i drotiki,
no Blejd dazhe ne vzglyanul v ih storonu.
     -  Detskie  igrushki,  -  on brosil  prezritel'nyj vzglyad  na  nebogatyj
assortiment  Tarkonesa.  - Mne nuzhno oruzhie dlya  boya, a  ne dlya  progulok po
ulicam  Teriuta.  Tyazhelyj  dvuruchnyj mech ili sekira na dlinnom drevke...  Ty
hot'   videl  kogda-nibud'  nastoyashchij  boevoj  topor?  -   glaza  razvedchika
ostanovilis' na kuznece.
     -  Videl! - kazalos',  Tarkones byl zadet za zhivoe. - Nu, esli ty takoj
velikij voin, zaglyani-ka v tot ugol. - On vytashchil fakel iz nastennogo kol'ca
i posvetil gostyu.
     Na derevyannom stellazhe u samoj steny stoyali  dyuzhiny tri  dlinnyh pryamyh
mechej,  dvuhlezvijnyh sekir i shipastyh palic. Blejd  shagnul  poblizhe i nachal
perebirat'  oruzhie, prikidyvaya ves  i probuya pal'cem  zatochku  lezvij. Stal'
pokazalas' emu  otlichnoj; rukoyati mechej byli vytocheny iz prochnejshej  kitovoj
kosti,  toporishcha  sekir  ohvacheny  metallicheskimi  kol'cami. On  vybral odin
klinok i  mahnul im neskol'ko raz, prislushivayas' k Tarkonesu, kotoryj bubnil
szadi:
     -  Hallotskie izdeliya...  dlya nurov... No  im eti  shtuki ne podoshli,  i
hallotcy sbyli nam, v  perekovku.  U menya ruka ne  podnyalas' brosit'  v gorn
takuyu rabotu... ne smog... i, vidish', prigodilos'...
     Blejd vybral  mech  s klinkom dlinoj v  yard  i  v  dva pal'ca  shirinoj -
nastoyashchee rycarskoe oruzhie. Zatem vzglyad ego ostanovilsya na nebol'shoj palice
-  vos'mifuntovom  share  s  ostrymi  stal'nymi  shipami  i  metallicheskoj  zhe
rukoyat'yu. On vzyal ee v ruki, osmotrel i protyanul kuznecu.
     -  Otpili  shar i  priklepaj  k nemu  cep'  dlinoj v tri chetverti svoego
rosta. Drugoj konec cepi zakrepish' na rukoyati - vot zdes'. Ponyal?
     - CHego zh ne ponyat'... Hochesh' i v samom dele razzhit'sya zheleznoj pletkoj?
- oruzhejnik s interesom ustavilsya na Blejda.
     -  |ta  shtuka  nazyvaetsya kisten'. I mne nuzhen budet dlya  nego  chehol -
prochnaya  kozhanaya  sumka  s  remnyami, chtoby  ya  mog  zakrepit'  ee na  spine.
Sdelaesh'?
     Tarkones kivnul.
     - Konechno. No begat' s takim gruzom tebe budet nelegko.
     - YA ne sobirayus' begat'. Vam nuzhna golova etogo nura, i vy ee poluchite.
     - Nu-nu!  -  kuznec  nedoverchivo  pokachal golovoj. -  Posmotrim, chto ty
skazhesh' dnej cherez desyat'.
     - To zhe samoe, - otvetstvoval Blejd. - Absolyutno to zhe samoe.




     CHerez desyat'  dnej  on stoyal na krayu ristalishcha, u yuzhnyh vorot, vmeste s
oruzhejnikom i dyuzhinoj  strelkov iz  ego otryada. Po sluchayu torzhestva Tarkones
oblachilsya v svoyu  kapitanskuyu formu: beluyu tuniku  tolstogo polotna, shirokij
kozhanyj poyas s kinzhalom i kozhanyj shlem s serebryanym del'finom vmesto shishaka.
Lyudi iz ego otryada,  v kotoryj vhodili v osnovnom molodye remeslenniki, byli
odety  tochno  takzhe, tol'ko tuniki ih kazalis' pogrubee, a del'finy otlivali
bronzoj.
     V proshedshie dni Blejd, posledovav sovetu oruzhejnika, regulyarno sovershal
dolgie probezhki v holmah  i trenirovalsya  s  oruzhiem.  On byl  v  prekrasnoj
forme,  no  hotel,  chtoby   ruka  privykla   k  mechu.  Klinok  dostalsya  emu
velikolepnyj - dlinnyj,  oboyudoostryj i otlichno sbalansirovannyj; ostavalos'
tol'ko gadat', po kakim prichinam tainstvennye nury  zabrakovali  ego. Delali
ego znamenitye kuznecy iz Hallota, krupnogo sahraltskogo goroda na poberezh'e
Nurstada,  i  po zrelom  razmyshlenii  razvedchik  reshil,  chto  mech  vovse  ne
prednaznachalsya  dlya voinov klana  Mit'Kanni.  Skoree vsego, hallotcy  kovali
podobnoe oruzhie dlya sebya ili dlya kakih-to svoih nevedomyh druzej - v otdelke
klinka i rukoyati chuvstvovalos' osoboe tshchanie. Na lezvii  byl vytravlen  uzor
iz volnistyh linij,  pohozhih na morskie volny; u samoj gardy on perehodil  v
strannyj risunok  - sil'nye pal'cy,  poluszhatye v kulak, pytalis'  razdavit'
ostroverhuyu kamennuyu bashnyu. CH'ya-to  ruka, somknuvshayasya  na nurskoj tverdyne?
Ili vse zhe  gerb kakogo-to  ih klana?  No  ne  Mit'Kanni; kak  skazal Blejdu
Tarkones, simvolom knyazya Farala byla paryashchaya ptica.
     Emu  prishlos' ne  raz vstrechat'sya s  kapitanom-oruzhejnikom, i  s kazhdym
takim  svidaniem  ih  otnosheniya stanovilis' vse  teplee. Zakaz  razvedchika -
kisten' i sumku iz tolstoj kitovoj kozhi - Tarkones vypolnil v dva dnya; takoe
sobytie bezuslovno stoilo obmyt', i kuvshin dobrogo vina  zakrepil ih druzhbu.
Blejd uznal mnogo  novogo - k primeru, to, chto v Teriute bylo desyat' otryadov
strelkov,  vozglavlyaemyh kapitanom. SHest' -  polnoj  chislennosti,  po trista
bojcov;  chetyre  - tak  skazat', kadrirovannyh.  V  etih poslednih postoyanno
nesli  sluzhbu po  pyat'desyat  chelovek,  a  pri  neobhodimosti  polnyj  sostav
dobiralsya  za  schet  molodyh kuznecov,  korabelov, tkachej  i  plotnikov.  No
Tarkones ne pomnil, chtoby  podobnaya  neobhodimost'  kogda-nibud'  voznikala;
terioty  byli  mirnym  narodom.  Sam  oruzhejnik  komandoval  kak  raz  takim
kadrirovannym otryadom i chetyrezhdy v  mesyac nes  sluzhbu v portu, nablyudaya  za
poryadkom u prichalov.
     Dlya goroda s  naseleniem v  tret' milliona vojsko bylo ochen' nebol'shim.
Pravda, v drugih krupnyh poseleniyah arhipelaga tozhe imelis' otryady strelkov,
no  vryad li ih  obshchaya  chislennost' prevyshala dvadcat' tysyach chelovek. Soldaty
neploho vladeli  lukom,  korotkim mechom i  drotikami; u  nih  byli nebol'shie
shchity, legkie  kozhanye kirasy i shlemy. Odnako vse eto  voinstvo vypolnyalo,  v
osnovnom,  policejskie   funkcii   da   eshche   prismatrivalo   za  hadrami  v
kamenolomnyah. To  byla legkaya pehota, skoraya na nogu, mobil'naya i sovershenno
bespoleznaya v boyu s tyazhelovooruzhennym protivnikom.
     Tarkonesa  ves'ma  zainteresovalo  strannoe  oruzhie,  izgotovlennoe  po
zakazu pervogo arhonta,  i neskol'ko  raz  on prosil Blejda pokazat'  ego  v
dejstvii, Tot otshuchivalsya,  obeshchaya prodemonstrirovat' svoj kisten' v boyu. Na
samom dele razvedchik ne sobiralsya puskat'  ego v hod; esli nur budet ravnogo
s nim vesa i sily, on ulozhit protivnika mechom. Kisten', pokoivshijsya sejchas v
chehle, plotno prityanutom  remnyami za spinoj Blejda, byl  vesomym  vyrazheniem
principa, kotoromu on  sledoval  vsyu zhizn': kto  preduprezhden, tot vooruzhen.
Emu ochen' ne nravilis'  nameki Tarkonesa na neoborimuyu moshch' severnyh bojcov.
Pri etom nichego konkretnogo oruzhejnik ne govoril.
     Ne  pytalsya  li Tarkones prosto  zapugat' ego? Net! Blejd byl uveren  v
etom. Skoree naoborot,  kuznec nachal ispytyvat'  k  nemu yavnuyu simpatiyu.  No
chto-to ne davalo Tarkonesu  vylozhit'  vsyu  pravdu,  i  razvedchik  byl  gotov
poklyast'sya, chto pomehoj yavlyalis' instrukcii vtorogo arhonta.
     Sejchas,  stoya  pod  yuzhnoj tribunoj,  on  ispytyval  chuvstvo  trevozhnogo
lyubopytstva. Kvadratnaya  ploshchadka,  rovnaya i  utoptannaya, prostiralas' pered
nim slovno temnyj loskut, broshennyj  mezh belyh kamennyh  sten; vverh uhodili
perepolnennye narodom tribuny, no publika vela sebya na udivlenie tiho. On ne
zamechal ni yarkih  odezhd, ni ukrashenij; kazalos', vse eti lyudi, cvet Teriuta,
sobralis'  na pohorony. Emu vspomnilos', kak proshchalis'  s nim zheny:  Sella i
Nilata plakali navzryd, i u |dary glaza tozhe byli polny slez.  CHut'  zametno
pozhav  plechami,  on usmehnulsya;  ne  tak-to  prosto ulozhit'  v  grob Richarda
Blejda!
     Poyavilsya gerol'd s bronzovym gornom v ruke. On vstal na krayu  polya, pod
lozhej, v kotoroj sideli arhonty  i eshche kto-to - Blejd ne mog razglyadet' yasno
s rasstoyaniya v sotnyu yardov. Zatem, povinuyas' podannomu iz lozhi znaku, trubach
podnes  gorn  k gubam,  i protyazhnyj dolgij  zvuk  poplyl nad ristalishchem, nad
morem  i nad zatihshej  ploshchad'yu, gde zhdali te,  dlya kogo ne  nashlos' mesta v
cirke.
     Blejd povernul golovu. Vorota naprotiv nego raspahnulis', nur shagnul na
arenu i ostanovilsya, podnyav lico k central'noj vostochnoj tribune.  Pristaviv
ladon' ko  lbu,  on  smotrel na solnce, tol'ko-tol'ko perevalivshee  za  kraj
zubchatogo  kamennogo parapeta i, kazalos', prikidyval, cherez skol'ko minut -
ili sekund - smozhet upravit'sya so svoim delom i sest' zavtrakat'.
     SHumno  vydohnuv, Blejd  vyter  so lba obil'nuyu isparinu.  Takogo on  ne
ozhidal! CHuvstvuya,  kak po  spine begut  murashki,  razvedchik na  mig  prikryl
glaza, pytayas' uspokoit'sya. "|togo prosto ne mozhet byt', - skazal on sebe. -
Stoit podnyat' veki, i koshmar rasseetsya!"
     On tak  i sdelal. Nur po-prezhnemu  vysilsya na severnom konce kvadratnoj
areny, zalityj yarkimi luchami voshodyashchego solnca. Koshmar oborotilsya yav'yu.
     Sobstvenno, prishelec iz-za morya sovsem ne byl urodom - skoree naoborot.
Krasivyj ryzhevolosyj muzhchina, primerno odnih let s  Blejdom,  pochti nagoj  -
lish'  taliyu  ego  styagivala korotkaya  kletchataya  yubka,  da ikry krepkih nog,
popiravshih  utoptannuyu  zemlyu,  obvivali remeshki sandalij.  Lico  ego yavlyalo
klassicheskij obrazec nordicheskoj  rasy: sero-golubye glaza,  krupnyj  pryamoj
nos,  vysokij  lob na kotoryj  spadali  medno-krasnye kudri:  bol'shoj  rot s
tverdym izgibom gub, kvadratnyj, chisto vybrityj podborodok, tyazhelye chelyusti.
Kozha,  na tele i  na lice, byla slegka zagoreloj, gladkoj i chistoj, grud'  i
predplech'ya, ohvachennye brasletami iz  serebra, - pochti bezvolosymi. U bedra,
na kozhanoj perevyazi, rasshitoj melkim zhemchugom, visel mech - ne ochen' dlinnyj,
no shirokij, s massivnoj bronzovoj rukoyat'yu.
     Da, vidnyj muzhchina!  I Blejd, ne koleblyas', skrestil by  s  nim oruzhie,
esli b... Esli b nur byl chelovekom.
     Lyudi,  odnako,  ne rozhdayutsya takimi  ogromnymi,  sushchestvuet  predel, za
kotorym  chelovek prevrashchaetsya  v  velikana.  I vos'mifutovyj rost dostatochno
blizok k  etoj  granice -  osobenno  esli vse prochie chasti tela  takzhe imeyut
sootvetstvuyushchie gabarity.
     Blejdu  pokazalos',  chto  sheya  nura prevoshodit  v obhvate  ego  taliyu.
Vozmozhno, eto bylo illyuziej ili nekotorym preuvelicheniem, igroj raspalennogo
voobrazheniya, no chto  kasaetsya bicepsov etogo Goliafa, to oni vyglyadeli stol'
zhe  moshchnymi,  kak bedra  tyazheloatleta. Ogromnye bugry myshc vzduvalis'  -  na
plechah, stekali  k grudi  -  vypukloj  i rel'efnoj,  kak kovanyj  iz  bronzy
rimskij pancir', nesokrushimaya  bronya  muskulov obtyagivala rebra, chut' vpalyj
zhivot budil vospominaniya o mramornyh statuyah Gerakla.  Nogi... Na nogi Blejd
predpochital ne  smotret', ibo oni  ne ustupali vsemu  ostal'nomu. Sil'nye, a
glavnoe - dlinnye; i eto znachilo, chto ego protivnik mozhet shagnut' i prygnut'
v poltora raza dal'she, chem on sam.
     Skol'ko mog vesit' takoj  ispolin? funtov chetyresta? Navernyaka i v etom
otnoshenii on prevoshodil Blejda tozhe raza v poltora.  Konechno, nur obladal i
bolee  massivnym  kostyakom,  podderzhivayushchim vsyu  etu  grudu  myshc,  i  bolee
prochnymi   i  krepkimi  svyazkami  i   suhozhiliyami.  Byl   li   on   tipichnym
predstavitelem  svoej  rasy  ili  nekim   monstrom,  igroj  slepogo  sluchaya,
ustrashayushchej shutkoj geneticheskih flyuktuacij? |togo Blejd ne znal. "Nado budet
porassprosit'  Tarkonesa,  -  mel'knula mysl', i on tut  zhe  dobavil: - Esli
ostanus' zhiv."  Teper'  stanovilos' ponyatnym,  pochemu sahralty  govorili  ob
obitatelyah Nurstada tak malo i neohotno.
     Na Zemle Blejd nikogda ne videl podobnyh velikanov. Ne vstrechal on ih i
v drugih mirah. Al'biec Horsa i pitcin Gutar iz Tarna byli opytnymi voinami,
no  Getoriks Krasnoborodyj, glavar'  al'bijskih piratov,  siloj  prevoshodil
vseh.  I Blejda  tozhe, tak chto  lish' schastlivyj  sluchaj  da  kovarnaya ulovka
pomogli odolet'  ego.  Getoriks, odnako,  byl  chelovekom,  roslym,  moguchim,
bezzhalostnym  - no vse-taki chelovekom. Ego stoilo opasat'sya  ili strashit'sya,
no ispolin, stoyavshij sejchas  pered razvedchikom,  vnushal ne strah, ne uzhas, a
izumlenie i blagogovejnyj trepet.
     Tem ne menee, Blejd vnezapno uspokoilsya. Nesomnenno, ryzhevolosyj gigant
namnogo  prevoshodil  ego telesnoj  moshch'yu  i mog prihlopnut',  kak  muhu. No
nel'zya  li  obratit'  podobnoe  preimushchestvo  protiv samogo  vraga?  Slishkom
massivnye kosti, slishkom mnogo myshc i ploti...  Naskol'ko  on bystr i lovok?
Naskol'ko opyten i vynosliv? |to predstoyalo vyyasnit', ibo tut tailsya shans na
pobedu. I vyyasnit' navernyaka! Sejchas Blejd ne hotel polagat'sya na udachu, kak
v shvatke s Getoriksom. Vzglyadom on izmeril klinok nura  i svoj sobstvennyj;
ego mech byl  dlinnee dyujmov  na dvadcat', chto  chastichno kompensirovalo bolee
vysokij rost protivnika.
     Nur  uzhe vytashchil svoj  mech  i,  razminayas',  sdelal  neskol'ko  bystryh
vzmahov, stal' serebristoj molniej sverknula na solnce.  Tarkones,  stoyavshij
pozadi, podtolknul razvedchika v spinu
     - Nu, idi, paren'! Pora.
     Oruzhejnik stashchil s golovy shlem i poter lysuyu makushku, opustiv glaza pod
pronzitel'nym vzglyadom Blejda
     - CHto zh ty ne skazal mne pravdu, Tarko? |to ved' ne prosto sil'nyj boec
- eto chudovishche! YA mog by prigotovit'sya poluchshe...
     - Ty i gotovilsya... - vozrazil Tarkones. - Begal v  holmah!  A  znaj ty
zaranee, mozhet, ubezhal by sovsem v druguyu storonu - v vostochnye gory, a ne v
Teriut. I chto  by  my togda delali?  - on razvel rukami  i s hmuroj uhmylkoj
dobavil: - Ne lez' na rozhon, paren', mozhet i ostanesh'sya zhiv... razve chto bez
ruki ili  nogi.  A esli etot,  - on  kivnul v storonu velikana, -  v horoshem
nastroenii, to bol'she uha ne poteryaesh'. Byvali takie sluchai...
     No  Blejd ne sobiralsya zhertvovat'  ni  odnoj chasticej svoej dragocennoj
ploti. Dva-tri raza  vsej grud'yu  vtyanuv prohladnyj utrennij vozduh -  chtoby
vosstanovit'  dyhanie, - on shagnul navstrechu gigantu, priderzhivaya mech obeimi
rukami,  klinok   lezhal  na  ego   pleche.  Audaces  fortuna  juvat  -  udacha
pokrovitel'stvuet smelym!
     Nur posmatrival  na  sopernika  pozhaluj s  nekotorym  prenebrezhitel'nym
dobrodushiem.  To ne  byl vzglyad  voina,  ocenivayushchego dostojnogo  vraga; tak
chelovek smotrit na koshku ili krolika, na zabavnogo melkogo zver'ka, kotoromu
on mozhet v lyuboj moment  svernut'  sheyu. Vidimo, s tochki  zreniya velikana  ne
nablyudalos' sushchestvennyh razlichij mezhdu  Blejdom, bojcom opytnym i roslym, i
temi sahraltami, chto vyhodili na arenu tri, shest' ili devyat' let tomu nazad.
Vpolne  vozmozhno,  nur byl  prav;  no  Blejd  tverdo reshil  nakazat' ego  za
izlishnyuyu samonadeyannost'.
     On  byl  spokoen. Vse, chem on raspolagal, nahodilos'  pri nem:  sila  i
fantasticheskaya  reakciya,  iskusstvo  fehtoval'shchika,  opyt desyatkov  stychek i
poedinkov, vynoslivost'  i nesokrushimoe  uporstvo. Vdobavok -  dobryj  mech v
rukah i syurpriz,  zataivshijsya do  pory do vremeni v sumke za  spinoj.  Blejd
podnyal klinok, otsalyutoval protivniku i sdelal pervyj vypad.
     Nur  podstavil  mech,  i razvedchiku pochudilos',  chto  lezvie  s  razmahu
udarilo  v kamennuyu stenu. Horosho  eshche,  chto on nanes  probnyj  i  ne  ochen'
sil'nyj udar,  inache  oruzhie bylo by vybito  u nego  iz  ruk.  On zatanceval
vokrug  roslogo protivnika.  Vypad sledoval za  vypadom, udar za udarom - ne
slishkom  sil'nye i  ne  slishkom  stremitel'nye  i  umelye;  Blejd  ne  hotel
raskryvat' svoi  karty  ran'she  vremeni.  Nur  molcha  oboronyalsya  - s  vidom
cheloveka, otmahivayushchegosya ot komara.
     Zveneli klinki, na  tribunah podnyalsya gul  - vidimo, zritelyam kazalos',
chto na arene idet shvatka v polnuyu silu, i chto ih boec muzhestvenno rubitsya s
severnym voinom, otstaivaya chest' Vostochnogo Arhipelaga. Lish' sam Blejd znal,
naskol'ko legkovesnymi  byli ego  udary;  uzkoe i dlinnoe  lezvie  ego  mecha
kasalos' shirokogo  klinka nura i  so  skrezhetom skol'zilo  vdol'  nego, gasya
inerciyu - effektnoe zrelishche, no i tol'ko. On  ne  riskoval udarit'  v polnuyu
silu,  na  ravnyh  skrestit'  oruzhie s  sopernikom;  eto  moglo  stoit'  emu
onemevshej  ruki.  Igraya  mechom,  on  proshchupyval  oboronu  giganta,  starayas'
vyyasnit', naskol'ko tot bystr.
     CHerez desyat' minut etoj smertel'noj kadrili on ponyal, chto vrag ustupaet
emu v skorosti - odnako ne v takoj stepeni, chtoby popytat'sya srazu zakonchit'
poedinok  odnim stremitel'nym udarom. K tomu  zhe, ego klinok mog zastryat'  v
etoj gore ploti, armirovannoj moshchnymi kostyami; a esli smert' zaderzhitsya hot'
na tri sekundy, nur uspeet pokonchit' s  nim. Net,  bit' nado navernyaka -  i,
skoree vsego, ne mechom.
     Nesmotrya  na   svoj   rost,   velikan  obladal   prevoshodnoj  reakciej
prirozhdennogo  bojca,  i tol'ko  massivnoe  i moshchnoe telo  ne pozvolyalo  emu
dvigat'sya  s  toj  zhe  bystrotoj, kotoruyu  mog  by  prodemonstrirovat' bolee
izyashchnyj protivnik. Blejd, odnako,  ne sobiralsya etogo delat', prodolzhaya svoi
opasnye issledovaniya. Teper' on videl, chto gorazdo luchshe vladeet  mechom, ibo
vse fehtoval'nye priemy giganta svodilis' k primitivnym otbivam ego klinka i
sil'nym rubyashchim udaram sverhu i sboku.
     CHego  i  sledovalo ozhidat'.  Mech  nura, s  lezviem  tolshchinoj  v  palec,
napomnil Blejdu  drevnepersidskoe oruzhie -  ne te izognutye  i  sravnitel'no
legkie  sabli,  kotorymi  irancy  srazhalis' s falangami makedonyan i rimskimi
legionami,  a  gorazdo  bolee  starye  klinki,  pryamye,  shirokie,  tyazhelye i
neuklyuzhie |to bylo  oruzhie legendarnyh bogatyrej "SHahname" - Zalya i Rustama,
Suhraba  i Siyavusha; mechi, rasschitannye na chudovishchnuyu silu srazhavshihsya. Ves i
razmery  klinkov  opredelyali  i  skudnyj  nabor  fehtoval'nyh  priemov  -  v
osnovnom, rubyashchie udary. Takim mechom nel'zya bylo dejstvovat',  kak shpagoj, i
vse raznoobrazie kolyushchih vypadov ostavalos' nedostupnym dlya bojca.
     Sushchestvovala i  eshche  odna  prichina. Po  sravneniyu s civilizaciej Zemli,
katrazskij  socium yavlyalsya  bolee primitivnym i odnoobraznym - vo vseh svoih
proyavleniyah,  ne  isklyuchaya  i voinskogo dela. Tut ne znali  nichego podobnogo
fehtoval'nomu iskusstvu Evropy  i Vostoka, kotoroe kul'tivirovalos'  vekami,
ne dodumalis' do ognestrel'nogo  oruzhiya,  ne umeli sobirat' arbalety, molot'
poroh, vyrashchivat' konej dlya  tyazheloj pancirnoj  kavalerii. Vo vsyakom sluchae,
sahraltam,  prevoshodnym stroitelyam  i  korabel'shchikam, vse  eti  premudrosti
ostavalis' neizvestnymi. Mozhet byt', ih prosto ne interesovala vojna?
     Lovko oruduya  klinkom,  Blejd  razmyshlyal,  kak  ponadezhnej  realizovat'
imevshijsya u nego profit v skorosti i  tehnike. Preimushchestvo eto  bylo ves'ma
otnositel'nym - gigantskij sopernik obladal takoj moshch'yu,  chto odin ego udar,
dazhe  samyj neuklyuzhij,  mog  prevratit'  razvedchika v  lepeshku.  Malo  imet'
preimushchestvo,  nado  eshche uhitrit'sya  ispol'zovat'  ego. Utomit'  protivnika,
potom esli ne napugat', to oshelomit' ego... ili obmanut'... No kak?
     V golove  Blejda  nachal  skladyvat'sya  plan  dovol'no samoubijstvennogo
svojstva.  Nado zastavit' nura atakovat', hotya  takaya  taktika i  svyazana  s
chudovishchnym  riskom. Poka  chto  ispolin  oboronyalsya,  nebrezhno otmahivayas' ot
tancevavshego vokrug nego nadoedlivogo karlika; no esli  on pojdet v ataku...
Blejd ni sekundy ne somnevalsya, chto ne smozhet, kak govoryat boksery, "derzhat'
udar".
     Odnako  on dolzhen  zastavit' nura nastupat'! Esli skorost' i masterstvo
boryutsya  protiv  sily,  to vse  reshaet vynoslivost'.  Sumeet  li etot gigant
mahat' tyazhelym  klinkom v  techenie  chasa?  Ili sob'et dyhanie  cherez  desyat'
minut? Sushchestvoval tol'ko odin sposob vyyasnit' eto.
     Stremitel'no krutanuvshis' na pyatke, Blejd smestilsya chut' vpravo, na mig
povernuvshis' k nuru spinoj. V eti schitannye doli sekundy  on prosunul klinok
pod myshku levoj ruki i, slovno skorpion, nanosyashchij udar otravlennym hvostom,
rezko vzmahnul lezviem sverhu vniz. Uslyshav  lyazg  i  krik  boli,  razvedchik
otskochil v storonu. Gigant revel, potryasaya  kulakom; ego serebryanyj  braslet
byl razrublen, s zapyast'ya kapala krov'.
     Sagetori,  vypad  skorpiona...   Kovarnyj   priem  nindzej,  v  kotorom
rasstoyanie,  skorost' i amplituda razmaha  klinka rasschityvalis' s tochnost'yu
do desyatoj dyujma. Takim udarom  nel'zya porazit' protivnika  nasmert', no pri
udachnom  rasklade udavalos' otsech' kist' ili  vskryt' venu na ruke. Velikana
spas  braslet.  Hotya  Blejd  ne  schital  sebya   velikim  masterom  yaponskogo
fehtoval'nogo iskusstva, on ne promazal; konec klinka rassek predplech'e nura
i, sudya po ego voplyu, porez byl dostatochno glubok  |ta rana privela ispolina
v yarost', i teper' ostavalos' tol'ko nadeyat'sya, chto Blejdu udastsya sovladat'
s demonom, kotorogo on vypustil na svobodu.
     Nur  mchalsya  na  nego  s  iskazhennym  ot  beshenstva  licom,  razmahivaya
sverkayushchej polosoj smertonosnoj stali. Na mig razvedchiku pochudilos', chto sam
raz座arennyj Odin  nadvigaetsya  na  nego,  bezzhalostnyj  i  strashnyj v  svoem
bozhestvennom gneve.  Izbavlyayas'  ot navazhdeniya, on tryahnul golovoj,  bokovym
udarom napravil vrazheskij mech  v storonu i podnyrnul  pod lokot'  sopernika.
Tot  obernulsya -  tak  bystro,  chto Blejd  ne poveril svoim  glazam; on  sam
vypolnil  by   etot  manevr  skoree,   no  lish'  na  desyatuyu  dolyu  sekundy.
Sero-stal'nye  glaza nura  goreli d'yavol'skim  plamenem,  guby krivilis',  v
ugolke rta pokazalas' slyuna.
     Blejd sodrognulsya. Ne hvatalo tol'ko,  chtoby  etot bashnepodobnyj  titan
prevratilsya v  berserka! Beshenstvo  uskoryaet reakciyu,  vo vsyakom sluchae - na
vremya... On  povtoril tot zhe samyj priem  -  otkloniv  mech  vraga v storonu,
podnyrnul  emu  pod ruku  i okazalsya szadi. Sahralty na vseh  treh tribunah,
severnoj, vostochnoj i yuzhnoj, vskochili na nogi  i, potryasaya  kulakami, chto-to
vopili.  Blejd  vosprinyal  eto,  kak priznak odobreniya. V konce  koncov,  on
srazhalsya za nih!
     Nur, esli i ne soshel s uma, byl blizok k etomu. Krug za krugom on gonyal
svoego uvertlivogo sopernika  po ploshchadke, rycha  i razmahivaya mechom,  slovno
vetryanaya  mel'nica.  Inogda  on ostanavlivalsya  i, ne spuskaya  s  razvedchika
zlobnogo  vzglyada, slizyval  krov',  obil'no sochivshuyusya  iz  poreza na levom
zapyast'e; Blejd poluchal sekundnuyu peredyshku. Nablyudaya za manevrami ispolina,
on ponyal, chego tot dobivaetsya. Vyjti na dlinu klinka  i  odnim moshchnym udarom
sverhu  vniz razvalit'  vraga napopolam, ot plecha  do paha!  I razvedchik  ne
somnevalsya,  chto rassvirepevshij  nur  imenno tak i zavershit  poedinok -  pri
pervoj zhe ego oploshnosti.
     On  prodolzhal  uvorachivat'sya,  legkimi,  no  tochnymi  kasaniyami  klinka
otklonyaya lezvie shirokogo mecha v bok. Ni razu on ne popytalsya parirovat' udar
napryamuyu,  ni  razu  ne udaril  sam  - lyuboj vypad,  fint, obmannoe dvizhenie
trebovali vremeni, kotorogo nur emu  ne daval. Pyl', vzbitaya  nogami bojcov,
temnym sloem osedala na ih licah i potnyh telah, prevrashchayas' v zhidkuyu gryaz';
podborodok  i  shcheki  nura  byli vymazany  krov'yu,  i  ego  fizionomiya  stala
napominat' masku kakogo-to  zlobnogo demona. Sejchas oba  protivnika  tratili
svoyu energiyu i sily s ravnoj intensivnost'yu: nur  nepreryvno atakoval, Blejd
- ubegal i uvertyvalsya. Ves' vopros zaklyuchalsya v tom, kto vydohnetsya pervym.
     CHerez  sorok  minut, napolnennyh  dikoj gonkoj pod rev  tribun,  zvonom
zheleza i nizkim ugrozhayushchim  rykom giganta, Blejd  zametil, chto ego protivnik
ustaet. Nur  uzhe ne krutil  mech nad  golovoj; dvizheniya ego  stali ekonomnee,
golos - tishe, na lbu vystupila isparina. Solnce  uzhe na pol-loktya  podnyalos'
nad verhnim kraem vostochnoj tribuny, i utrennyaya  prohlada  nachala  smenyat'sya
znoem. Inogda razvedchik slyshal,  kak nur  perevodit  duh;  kazalos',  kto-to
vypuskaet vozduh iz chudovishchnyh kuznechnyh mehov.
     No  on  i  sam uzhe  chuvstvoval  priznaki ustalosti. Bol'she tyanut'  bylo
nel'zya - ego plan pobednogo zaversheniya bitvy stroilsya na odnom tochnom udare,
nanesennom v podhodyashchij moment nedrognuvshej rukoj.
     Nur ostanovilsya, zhadno hvataya vozduh raspyalennym rtom Blejd tozhe sdelal
neskol'ko  glubokih vdohov,  raduyas'  peredyshke;  ego  otdelyal ot protivnika
desyatok shagov. On  perebrosil mech v levuyu ruku, sognulsya i  opustil  golovu,
demonstriruya krajnyuyu stepen'  utomleniya i beznadezhnoj pokornosti sud'be. Ego
pravaya ladon', slovno stiraya pot, skol'znula po lbu, po shcheke, po shee, pal'cy
nashchupali  massivnuyu riflenuyu rukoyat',  torchavshuyu  iz  sumki za plechom. Vse v
poryadke; ego tajnoe oruzhie bylo na meste.
     On shagnul vpered, podnimaya mech. Nur  zloveshche oskalilsya;  krupnye  belye
zuby sverknuli na zalitom potom, pokrytom korkoj gryazi  lice. Podobno  bashne
ispolin  navis  nad Blejdom  - chudovishchno ogromnyj raz座arennyj  chelovek-gora,
gotovyj rastoptat', rassech' na chasti obessilevshego  karlika. V glazah ego ne
bylo  torzhestva   pobeditelya;  tol'ko   zlost'   i   dosada  na  sobstvennuyu
neostorozhnost',  slovno  u  prohozhego,  kotorogo tyapnula za  lodyzhku  zhalkaya
dvornyaga.
     Tyazhelyj mech mel'knul v vozduhe, i Blejd vpervye podstavil svoj  klinok,
pariruya  udar. Hotya ego  levaya ruka byla rasslablena, ee  budto  pronzilo to
kom;  sekundu  ili  dve paralizovannye myshcy  otkazyvalis'  povinovat'sya. No
sejchas eto uzhe ne imelo znacheniya - kak i poterya mecha, opisavshego serebristuyu
dugu i votknuvshegosya v zemlyu na krayu areny
     Teper'  bojcy  soshlis'  pochti vplotnuyu,  na  dva  yarda. Nur,  kazalos',
netoroplivo vybiral mesto udara -  pryamo po cherepu ili chut' sboku, v sheyu. Na
tribunah  carila  mertvaya  tishina,  zriteli  zamerli,  zavorozhennye  ledyanym
dyhaniem smerti.
     Nur vskinul klinok, sdelav, nakonec,  vybor. Ego lico bylo  ogromnym  i
groznym,  kak pylayushchij  solnechnyj disk,  chto medlenno  karabkalsya  po  nebu.
Prekrasnaya mishen', podumal Blejd, po takoj trudno promazat'.
     Otkinuvshis' vsem  telom nazad, on nashchupal  rebristuyu  rukoyat' za pravym
plechom i molnienosno vyrval kisten'  iz kozhanogo chehla. Cep', raskruchivayas',
svistnula tonko  i protyazhno,  tyazhelyj  shipastyj  shar  hishchno metnulsya k visku
velikana. Razdalsya tresk sokrushaemyh kostej i strannyj zvuk,  budto iz  tugo
nadutogo burdyuka vypustili vozduh. Nur  ne  vskriknul  i ne zastonal, tol'ko
gulkij vydoh, yasno slyshimyj v tishine, vyrvalsya iz ego grudi.
     Zatem on ruhnul, i zemlya  drognula pod tyazhest'yu gigantskogo tela. Blejd
posmotrel na to, chto eshche dolyu sekundy nazad bylo ego licom. Krovavaya kasha...
Udar  snes  polovinu  cherepa,  i stal'naya  sfera,  usazhennaya  ostrokonechnymi
shipami, provalilas' vnutr', utonuv v krovi i serovatyh lohmot'yah mozga.
     On  sdelal  shag  i  ostanovilsya nad zastyvshim  v kamennoj nepodvizhnosti
telom - David, srazivshij Goliafa... Potom podnyal shirokij mech, kotoromu tak i
ne suzhdeno  bylo dobrat'sya do  ego shei, i porazilsya tyazhesti  oruzhiya - funtov
tridcat',  ne  men'she. Net, takoj klinok ne dlya obychnyh lyudej! Blejd votknul
ego v zemlyu mezh raskinutyh nog velikana kak simvol svoej pobedy i napravilsya
k yuzhnym vorotam. Na nem ne bylo ni carapiny, no on strashno ustal.
     Tarkones  ustavilsya  na  nego  v  nemom  izumlenii, strelki zhe smotreli
slovno na poluboga, prikonchivshego na  ih glazah samu smert'. Sobstvenno, tak
ono i bylo.
     - Oni chto, vse takie? -  Blejd  polozhil ruku na plecho kuzneca, kivnuv v
storonu poverzhennogo protivnika.
     - K-kakie? - ot volneniya obychno sderzhannyj Tarkones stal zaikat'sya.
     - Ogromnye...
     - Vstrechayutsya i pomen'she... Da vot, poglyadi sam!
     Obernuvshis',  Blejd uvidel, kak  s vostochnoj  tribuny spuskaetsya  celaya
processiya.  Vperedi  shel  nur  -  ne  staryj,  no v letah; za  nim  - vosem'
sahraltov v kozhanyh tunikah s nashitym na grudi znakom  paryashchej pticy. Sledom
toropilis' arhonty Teri s poserevshimi ot uzhasa licami.
     -  Vysokorodnyj Ratri, pravaya ruka knyazya Farala,  - soobshchil prishedshij v
sebya oruzhejnik. A eti vos'mero - korabely iz Hallota.
     Ratri byl oblachen v kletchatyj kil't do kolen, plashch  iz  tonkoj shersti i
sandalii;  u  bedra visel mech -  takoj zhe shirokij i  tyazhelyj,  kak u ubitogo
Blejdom  voina. Odnako  etot  pozhiloj  severyanin  okazalsya znachitel'no  nizhe
pogibshego - sem'  futov tri dyujma,  opredelil  Blejd. Na vid  emu mozhno bylo
dat'  let shest'desyat;  uzlovatye  myshcy,  pohozhie  na  korni moguchej  sosny,
bugrilis' na ego rukah i obnazhennyh ikrah.
     Nur spustilsya vniz, podoshel k rasprostertomu  na zemle telu i sklonilsya
nad nim.  S  minutu  on molcha  glyadel v  mertvoe  izurodovannoe  lico, potom
sbrosil s  plech plashch  i  kivnul hallotcam.  Te perekatili  ogromnoe  telo na
sherstyanoe polotence i, uhvativshis' po krayam,  ponesli k vorotam pod severnoj
tribunoj; dlinnye nogi mertveca volochilis' po zemle. Ratri vydernul iz zemli
klinok  svoego pogibshego bojca i,  podnyav golovu,  pristal'no  ustavilsya  na
Blejda. Polsotni yardov - polovina ristalishcha - razdelyali ih.
     Vnezapno lico pozhilogo nura peremenilos';  ono vse  eshche bylo mrachnym  i
ugrozhayushchim, no ten' udivleniya  i strannoj  opaski skol'znula po nemu.  Ratri
sdelal neskol'ko bystryh  shagov vpered, po napravleniyu k Blejdu;  obnazhennyj
mech mertvogo bojca po-prezhnemu  sverkal v  ego ruke. Za  ego spinoj blednymi
tenyami mayachili chetyre teriotskih arhonta.
     Blejd  okinul vzglyadom  novogo protivnika i skazal kuznecu - nebrezhno i
narochito  gromko, tak,  chtoby slyshali i  arhonty,  i sam nur,  i priumolkshie
zriteli na yuzhnoj tribune.
     -  |togo ya ulozhu bystree. Star, nepovorotliv i  navernyaka vladeet mechom
ne luchshe, chem pervyj ublyudok.
     On ne znal, sumeet li vypolnit' svoyu pohval'bu. Myshcy nog eshche lomilo ot
nepreryvnoj chasovoj begotni,  no dyhanie uzhe vyrovnyalos' i onemenie v  levoj
ruke proshlo.
     - Ty! Bastard, proklyatyj korotyshka! - lico  Ratri pobagrovelo ot gneva,
i bylo  zametno, chto nur sudorozhno podyskivaet brannye slova. - Kucha navoza!
Nurlo!
     Blejd pristal'no poglyadel na severyanina.
     - Menya zovut Richard Blejd.  I gotov pokazat' tebe s mechom v  rukah, kto
imeet bol'she shansov stat' kuchej der'ma.
     - Ubiv syna, hochesh'  ubit' i otca? - nur oglyanulsya  na severnye vorota,
kuda ego sahralty s natugoj zataskivali trup mertvogo voina. - Da moj Ristel
spravilsya by s desyatkom takih, kak ty, esli b ne etot predatel'skij udar!
     Znachit,  eto ego  syn, podumal Blejd.  Da,  prostyh voinov v  Teriut ne
prisylali!  Veroyatno,  etot  Ristel  byl iz chisla  samyh roslyh,  sil'nyh  i
znatnyh. I priehal syuda,  chtoby odnim svoim vidom  ustrashit' ostrovityan. Eshche
by?  Takoj gigant! Blejd  ponimal,  chto spravilsya s  nim  blagodarya  tochnomu
raschetu i hitrosti. No eti mysli on predpochital derzhat' pro  sebya;  vsluh zhe
proiznes:
     - Ne hochu porochit' mertveca, no tvoj Ristel byl slishkom  samonadeyan dlya
takogo nevazhnogo fehtoval'shchika. Ponimaesh', starik, s  etoj shtukoj nado umet'
obrashchat'sya, - razvedchik  podnyal mech i  edinym dvizheniem kisti krutanul  ego,
zastaviv klinok opisat' v vozduhe sverkayushchij krug.
     Ratri skripnul zubami, no, kazhetsya, reshil ne lezt' v draku.
     -  YA rasskazhu povelitelyu moemu  knyazyu Faralu vse,  chto  zdes'  videl, -
zloveshche  proiznes  on.  -  I  to,  kak  byl  ubit Ristel,  luchshij  iz bojcov
Mit'Kanni, i pro tebya tozhe, bastard... YA podrobno  opishu emu  tvoe lico! - V
etih slovah krylsya nekij strannyj podtekst, namek, smysl  kotorogo  Blejd ne
ulavlival.
     - No,  gospodin moj, -  robko  vmeshalsya Salkas, - boj shel  po pravilam!
Nel'zya pol'zovat'sya lukami, prashchami i drotikami, no vse ostal'noe...
     - Molchi, chervyak! - Ratri rezko povernulsya ko vtoromu arhontu i na ruke,
szhimavshej mech, vzdulis' ogromnye  myshcy. - Molchi! Posmotrim, kak ty zapoesh',
kogda ya privedu syuda pyat'sot voinov s Nurstada! Sliznyak, mokrica!
     Gnevno  nahmuriv brovi, Blejd shagnul  vpered,  chuvstvuya,  kak ot yarosti
nalivaetsya zloj siloj ustavshee telo
     - Klyanus'  hvostom Zelenogo Kita, praroditelya!  Esli  ty, nur,  eshche raz
oskorbish' pochtennogo Salkasa, ya namotayu tvoi kishki na svoj mech!
     Ratri vzdrognul, otstupil na shag i pristal'no posmotrel na raz座arennogo
protivnika.  Blejd  byl  gotov  dat'  golovu  na  otsechenie,  chto  v  glazah
severyanina snova mel'knul strah.
     - Tot  zhe  golos, to  zhe lico i takoj zhe nrav, - probormotal nur. Zatem
povernulsya spinoj k razvedchiku i razmashisto zashagal k severnym vorotam.
     Tarkones nahlobuchil shlem, i ego tverdaya mozolistaya ruka legla na lokot'
Blejda.
     - On vernetsya, Risars... I ochen' skoro!
     - Postaraemsya dostojno vstretit' ego, Tarko.
     - No eto zhe vojna! Razorenie! Smert'! - Salkas v otchayanii zalomil ruki.
-  Tol'ko  podumat',  kakuyu  bedu ya vytorgoval  u  hadrov  za  sto pyat'desyat
zolotyh!
     - I za pravo besposhlinnoj torgovli, - ne bez zloradstva napomnil Blejd.




     Blejd  oglyadel  lica  chetyreh  arhontov, raspolozhivshihsya vmeste  s  nim
vokrug  bol'shogo oval'nogo stola  v  prohladnom  zale Soveta;  vyglyadeli oni
neskol'ko smushchennymi.  Pobarabaniv  pal'cami po shirokomu podlokotniku stola,
on eshche raz povtoril:
     - Ratri nazval menya bastardom i nurlom. I pro nurlo ya slyshal eshche ran'she
- ot hadrov. Otvet'te zhe, dostopochtennye, chto eto znachit.
     Brides,  pyatyj  arhont (armiya)  sidel potupivshis'. Zitrasis,  chetvertyj
(flot), nereshitel'no  vzglyanul na  Kalosa, tret'ego (torgovlya i finansy), no
tot obratil vzory k sedoborodomu Salkasu. Sej muzh, vedavshij delami pravleniya
i politikoj, mog  pereadresovat' vopros tol'ko  Blejdu,  no  v dannom sluchae
etot nomer ne prohodil. Otkashlyavshis', vtoroj arhont skazal:
     - Snachala, chej gospodin, zabudem pro eto gruboe i oskorbitel'noe slovo.
Sanury - tak vospitannyj chelovek upomyanet tvoyu rasu.
     - Na tom dalekom severnom ostrove, gde  ya rodilsya,  lyudi  nazyvayut sebya
brittami, - uverenno zayavil Blejd.
     - Pust' budut britty. No po tvoemu vneshnemu  vidu mozhno  zaklyuchit', chto
etot narod - odno iz plemen sanurov.
     - I na chem zhe osnovan sej vyvod?
     - Ty ochen' silen.  Tvoj rost - men'she,  chem  u nura, no bol'she,  chem  u
lyubogo  iz sahraltov... Glaza i volosy -  temnye,  kak u nas, no  cherty lica
skoree severnogo tipa. Ty ponimaesh', k chemu ya vedu?
     - Vpolne. Sanury - pomes', potomki nurov i sahraltov. Nu i chto zhe zdes'
takogo?
     -  Vidish' li,  - Salkas nereshitel'no  poterebil borodu,  - obychai nurov
zapreshchayut  vstupat' v svyaz'  s  zhenshchinami  sahraltov.  |to schitaetsya velikim
pozorom - staryj arhont pomolchal, zatem dobavil: - Da i my ne pooshchryaem takie
dela.
     - Odnako  obychai  narushaetsya, i  sanury  vse zhe  sushchestvuyut, - zaklyuchil
Blejd i, dozhdavshis' otvetnogo kivka starika, sprosil: - Kuda zhe devayutsya eti
otshchepency? I skol'ko ih?
     - Po sluham, nemalo, - skazal Zitrasis, krepkij sorokaletnij muzhchina. -
V  podobnyh sluchayah nury ubivayut i mladencev, i materej, no koe-komu udaetsya
spastis'. Govoryat, v  dikih severnyh gorah  Nurstada vekami skryvayutsya celye
plemena. Da i  tvoj narod na dalekom ostrove... Vidimo,  vy dazhe ne znaete o
svoem proishozhdenii...
     - Ne budem o moem narode, - rezko prerval flotovodca Blejd. - Glavnoe ya
ponyal. Sanury-izgoi, i vy, vmeste s etim Ratri, prinimaete menya za odnogo iz
nih. Za  sanura  s  otdalennogo ostrova,  ch'i  predki,  gonimye  velikanami,
pribyli nekogda  s materika,  spryatalis' na krayu mira sredi snegov  i  l'da,
razmnozhilis' tam i postaralis' zabyt' o svoih predkah... CHto zh,  pust' budet
tak!
     On dejstvitel'no ne imel nichego protiv takoj versii.
     - Est'  legenda... - zadumchivo proiznes Kalos, hudoj  starik,  rovesnik
Salkasa, - chto poyavitsya  sredi  sanurov moguchij voin...  ZHeleznoj  rukoj  on
razmechet po kameshkam zamki severyan i unichtozhit ih... Mozhet, eto ty, Risars?
     - Mozhet byt'. - Blejd ravnodushno pozhal plechami. - Mne ob etom nichego ne
izvestno.
     On postaralsya ne vydat'  svoego interesa. Zabavnaya legenda! I  te lyudi,
chto  kuyut mechi  s etim  strannym  klejmom  - ruka, sokrushayushchaya bashnyu, - yavno
veryat v nee!
     Podnyavshis', on podoshel k tyazheloj reznoj dveri i raspahnul ee. V kruglom
zale  s  fontanom  poseredine  -  svoeobraznoj priemnoj  Soveta  arhontov  -
tomilis' desyat' chelovek  v polotnyanyh voennyh tunikah i shlemah s serebryanymi
del'finami.  Kapitany strelkov. Vysshie  armejskie oficery,  nahodivshiesya pod
neposredstvennoj komandoj Bridesa. Sredi nih byl i Tarkones; lico oruzhejnika
kazalos' hmurym i napryazhennym.
     Blejd podoshel k  nemu  i  krepko pozhal ruku. Potom  kivnul  oficeram  v
storonu dveri:
     - Zahodite, druz'ya. Kogda na nosu vojna, vash sovet ne budet lishnim.
     Kapitany  voshli  tesnoj  gruppoj  i  rasselis'  na  taburetah  u steny.
Razvedchik obvel ih vzglyadom. Ne tol'ko Tarkones vyglyadel mrachnym, vse bravye
voiny prebyvali v yavnom unynii.
     Povernuvshis' k oval'nomu stolu, Blejd proiznes:
     - Na moej rodine prinyato, chtoby pervymi govorili mladshie.
     Salkas, a za nim i ostal'nye arhonty, soglasno kivnuli.
     -  Pust' budet  tak, -  Salkas  mahnul  rukoj  i  povelel kapitanam:  -
Govorite!
     Odnako kapitany bezmolvstvovali. Blejd reshil zadat' navodyashchij vopros:
     - Gotovy voevat', hrabrejshie muzhi?
     - Kak? - dovol'no  vysokij muzhchina s gustymi chernymi  usami  potyanul iz
nozhen svoj korotkij klinok. - S etim - protiv ih mechej i ih sily?
     - A chto, tvoi lyudi razuchilis' strelyat' iz lukov?
     - Bespolezno, moj gospodin. Nashi  strely ne prob'yut dospehi nurov.  Oni
zhe zakovany v stal' s nog do golovy!
     |togo   razvedchik   ne   ozhidal.    Posle   sekundnogo   razdum'ya    on
pointeresovalsya:
     - A esli bit' v lico?
     -  Tozhe  nichego ne dast,  gospodin,  -  teper'  emu  otvetil  nevysokij
korenastyj  krepysh,  sidevshij ryadom s usachem. -  Kak  govoryat nashi brat'ya iz
Hallota, u nih kovanye shlemy s prorezyami  dlya glaz. A hallotcam mozhno verit'
- oni sami vynuzhdeny masterit' eti dospehi dlya nurov... - korenastyj pokachal
golovoj. - Mozhet,  dva luchnika iz moih treh soten ugodyat v takuyu uzkuyu  shchel'
za  pyat'desyat loktej... - on pomolchal,  chto-to  prikidyvaya. - Da,  dvoe,  ne
bol'she.
     - A  u menya v  otryade  voobshche  ne najdetsya takih  iskusnikov, - zametil
tretij iz  kapitanov  i podnyal smushchennyj  vzglyad na Blejda. -  Ne schitaj nas
trusami, gospodin. My gotovy srazhat'sya! No kak? V pole oni skosyat nas slovno
travu...  i desyat', i  dvadcat',  i  tridcat'  tysyach...  vseh, kogo soberem.
Ukreplenij na ostrove  net. Da razve  my  usidim pod  zashchitoj  sten i valov,
kogda nury nachnut razrushat' gorod i raspravlyat'sya s nashimi sem'yami?
     On  byl prav, i  Blejd ponimal eto. Legkovooruzhennye, dazhe sobravshis' v
ogromnom chisle, ne vyderzhat udara tyazheloj pehoty. Primerov tomu v istorii ne
schest'  - nachinaya ot  assirijskih zavoevanij i konchaya krahom imperij inkov i
actekov,    kotorye   byli   unichtozheny   neskol'kimi   sotnyami    ispanskih
konkistadorov.  Esli  zhe eshche uchest' i chudovishchnuyu  silu nurov... Vozmozhno, ih
mogla ostanovit'  falanga  napodobie  makedonskoj -  s  dlinnymi  kop'yami  i
bol'shimi shchitami, - no Blejdu bylo yasno, chto on ne uspeet za ostavsheesya vremya
obuchit' i snaryadit' skol'ko-nibud' znachitel'nyj otryad.
     CHto zhe eshche ostavalos'? Partizanskaya vojna, v kotoroj on byl tak iskusen
eshche s  teh let, kogda v dalekom pyat'desyat devyatom sovsem molodym lejtenantom
komandoval otryadom afrikanskih  povstancev? Da,  ona imela  shansy  na uspeh.
Vzyat' neskol'ko  tysyach krepkih bojcov i ujti  v gory i dzhungli... Za polgoda
mozhno  perebit'  vseh  nurov - po odnomu, po  dvoe...  zamanivat'  v lovushki
nebol'shie gruppy, unichtozhat' melkie karatel'nye otryady...
     Blejd neskol'ko raz  rassmotrel etu vozmozhnost' - i otverg  ee. Slishkom
mnogim  riskovali ostrovityane,  ibo  im bylo chto teryat'. Teriut,  prekrasnyj
gorod s  mnogotysyachnym naseleniem, stanovilsya zalozhnikom ih pokornosti... Da
chto  tam Teriut! Ves' blagodatnyj Teri  i  ostal'nye ostrova  arhipelaga! Za
polgoda nury prevratyat  v prah  i  pepel desyatki poselenij,  unichtozhat sotni
tysyach lyudej! Vseh v gory ne uvedesh'...
     CHem chashche  on dumal o predstoyashchej vojne, tem  bolee pohozhej kazalas' emu
situaciya  na  pohody  konkistadorov  Pisarro i Kortesa.  S  odnoj  storony -
bogataya i mirnaya zemlya, gde ne imeyut ponyatiya o voennom iskusstve; s drugoj -
druzhina  zahvatchikov,  professional'nyh  soldat,  pribyvayushchih   iz-za  morya,
opytnyh,  zhestokih i neimoverno moguchih... Na samom dele, polozhenie bylo eshche
huzhe -  v otlichie ot actekov terioty ne veli zavoevatel'nyh vojn i  ne imeli
mnogochislennyh armij. Predpolozhim, razmyshlyal Blejd, esli  by Montesuma znal,
chego  mozhno  ozhidat' ot  blednolicyh  prishel'cev,  chto by on  sdelal? Spalil
Tenotchitlan i ushel v gory? Skoree vsego, tak...
     Vprochem, eti rassuzhdeniya  imeli chisto  akademicheskij  interes.  Terioty
byli odnovremenno i slabee,  i sil'nee  drevneamerikanskih indejcev;  oni ne
soderzhali ord dikih voinov i ne lyubili krovi, no nahodilis' na gorazdo bolee
vysokom kul'turnom urovne. Prekrasnye morehody i korablestroiteli, kuznecy i
metallurgi, velikolepnye  inzhenery...  Oni  znali zakony  mehaniki  ne  huzhe
rimlyan  i  imeli  tysyachi iskusnyh  remeslennikov.  Imenno  tut  lezhal klyuch k
resheniyu problemy!
     Blejd povernulsya k Zitrasisu, flotovodcu.
     -  Skazhi,  dostopochtennyj, skol'ko bol'shih strelometov stoit na  kazhdom
voennom korable?
     - Strelometov? - Zitrasis  udivlenno podnyal  gustye brovi. - Ni odnogo.
My zhe ne sobiraemsya bit' kitov!
     Razvedchik skripnul zubami.
     -  Ladno!   Kto  skazhet  mne,   skol'ko  takih  strelometov  i  bol'shih
metatel'nyh kopij k nim mozhno izgotovit' za desyat' dnej? So vsem napryazheniem
sil?
     -  Nu,  ya polagayu... -  nachal  Zitrasis, no ego  prerval hriplyj  golos
oruzhejnika:
     - Strelomety sobirayut v moih masterskih, i ya tochno znayu - esli rabotat'
v  tri smeny,  my izgotovim dve takie mashiny za sutki. I polsotni drotikov k
nim - esli budet zhelezo ili bronza.
     - Ot Teri  do Hallota plyt'  pyat'  dnej, - medlenno proiznes  Blejd.  -
Predpolozhim, eshche  pyat' dnej ponadobitsya nuram  na sbory... Znachit, oni mogut
poyavit'sya  zdes'  cherez polovinu  mesyaca.  Tridcat' metatel'nyh  mashin... po
shest' na korabl'...
     |to  bylo nemnogo, no vse zhe luchshe, chem  nichego.  Razvedchik podnyalsya i,
opisyvaya krugi okolo stola, nachal ob座asnyat' teriotam svoyu taktiku. Arhonty i
kapitany sledili za nim, povorachivaya golovy to napravo, to nalevo.
     - My dolzhny unichtozhit' vraga,  ne vstupaya  s  nim v soprikosnovenie,  -
govoril  Blejd.  - Dlya  etogo  est' tol'ko  odna  vozmozhnost' - ispol'zovat'
moshchnye metatel'nye  orudiya. I  ataku nado provesti vnezapno i s maksimal'noj
effektivnost'yu.  Znachit,  tak!  Pyat'-shest'  nashih  parusnikov, oborudovannyh
strelometami, vstrechayut  suda severyan  v more... YA  dumayu, u nih  budet  tri
korablya - bol'she  ne nuzhno, chtoby perevezti poltysyachi voinov. My zabrasyvaem
ih  bol'shimi strelami i  puskaem  na  dno...  Vmeste  s  nurami  v  zheleznyh
panciryah! A esli kto iz nih zahochet poplavat', my emu pomozhem - garpunami!
     Brides, voenachal'nik, kotoryj s nachala zasedaniya ne proronil ni slova -
on slavilsya svoej molchalivost'yu i spokojstviem - vdrug proiznes:
     -  Pervyj  raz  slyshu, chtoby kop'em,  dazhe ochen'  bol'shim,  mozhno  bylo
potopit' korabl'...
     - Mozhno,  pyatyj arhont, - Blejd prekratil svoe bezostanovochnoe kruzhenie
i v upor poglyadel na  Bridesa, muskulistogo pyatidesyatiletnego  zdorovyaka.  -
Mozhno, moj  general!  Esli kopij budet mnogo,  i  oni ponesut puchki  goryashchej
pakli! Horosho smochennoj v masle!
     -  O! - etot  zvuk vyrvalsya odnovremenno u  Bridesa  i Zitrasisa;  lyudi
voennye, oni vse ponyali s poluslova. U steny,  gde sideli kapitany, razdalsya
vozbuzhdennyj gul.
     - Mozhno metat' kuvshiny s vorvan'yu! - voskliknul usatyj.
     - I strely! Podozhzhennye strely!
     - Drotiki - s rasstoyaniya sotni loktej!
     - Esli u nas hvatit strelometov na shest' korablej...
     - ...to pri dvukratnom prevoshodstve v chislennosti my spalim ih dotla!
     Vnezapno  podnyalsya  Salkas.   Obychno   vtoroj  arhont  vyglyadel  ves'ma
velichestvenno:  pryamaya, nesmotrya na  vozrast, spina, ostryj  vzglyad, dlinnaya
sedaya boroda,  pod  kotoroj pryatalas' serebryanaya  cep' s del'finom;  sejchas,
odnako, vid u nego byl samyj razneschastnyj.
     -  I kogo zhe vy sobiraetes' spalit' dotla?  - negromko  proiznes on  vo
vnezapno nastupivshej tishine.  - Nashih brat'ev iz Hallota?  Ved' podnevol'nyh
sahraltov-morehodov budet na treh korablyah tozhe ne men'she pyatisot!
     V zale  Soveta  povislo mrachnoe  molchanie. Starik povernulsya k Blejdu i
dolgo smotrel na nego,  chut'  skloniv  golovu k plechu i  morgaya  prozrachnymi
pergamentnymi vekami. Nakonec on skazal:
     - Ty - velikij boec, Risars. Velikij geroj!  Nikogda by ne podumal, chto
najdetsya chelovek,  sposobnyj v  poedinke odin na odin  spravit'sya  s  luchshim
voinom  nurov!  No  ty  smog  eto  sdelat'...  I  prosti menya,  starika,  ne
skazavshego  tebe  zaranee,  kakov budet tvoj protivnik.  YA  vizhu teper', chto
oshibalsya,  boyas'  pokolebat' tvoe muzhestvo...  - on sdelal pauzu, potom snyal
svoj  serebryanyj  venec  i,  pokryahtyvaya,  stashchil cherez  golovu  cep'. - Ty,
Risars, i sejchas by mog nas spasti - szhech' v more korabli hallotcev vmeste s
otryadami  severyan. Znaesh', chto budet potom?  Faral Mit'Kanni  snaryadit celyj
flot, zastavit sahraltov iz Hallota tozhe postroit' ognennye  strelomety... i
my s  nimi nachnem zhech' i krushit' drug druga po vsem moryam! -  staryj  arhont
rezko sdvinul  k seredine  stola cep' i venec i  vdrug vykriknul:  - Net! Ne
budet etogo,  poka ya pravlyu arhipelagom! I esli  vy,  molodye, - ego  cepkij
vzglyad skol'znul po licam Bridesa, Zitrasisa i zastyvshih u steny oficerov, -
esli vy reshite szhech' nashih brat'ev, ya slagayu s sebya zvanie arhonta!
     Blejd zadumalsya lish' na sekundu. On ponimal uzhe, chto blestyashchij ego plan
provalilsya, no ne sozhalel ob etom.  Vse,  chto skazal starik, bylo vernym - i
ne tol'ko  vernym, no  mudrym i  blagorodnym. Ne  vsegda  luchshee takticheskoe
reshenie yavlyaetsya takovym s tochki zreniya dolgovremennoj strategii.
     SHagnuv k svoemu kreslu, Blejd, slovno kapituliruya, podnyal obe ruki.
     - Vse! Vopros  o morskom srazhenii ischerpan!  - on pododvinul  k Salkasu
regalii  arhonta.  -  Naden'  cep'  i  venec,  dostopochtennyj.  Otnyne  nury
stanovyatsya moej  lichnoj problemoj. Oni idut  syuda ne zhech' i  grabit' Teriut,
kotoryj ih kormit; oni idut  za mnoj. I ya libo razdelayus' s nimi, libo umru!
- razvedchik perevel duh i prodolzhal: -  Ne  odin teriot ne  obnazhit mecha, ne
vypustit  strely, chtoby ne podvergat' vash  narod mesti  severyan. Vy skazhete,
chto ya - bezumec i buntovshchik, s kotorym vam samim spravit'sya ne pod silu... I
vy snimete s sebya vsyakuyu otvetstvennost'! YA zhe poproshu u vas inoj pomoshchi, ne
mechom, no zolotom... tajnoj pomoshchi, o kotoroj nury ne smogut doznat'sya.
     - Vse, chto ty zahochesh', Risars... Vse, chto v nashih silah...
     - Mnogogo ya ne poproshu, Salkas.  Pomni odno: ya - buntovshchik, kotorogo ne
podderzhivaet ni odin iz teriotov...
     - Vot uzh net! - vnezapno ryavknul Tarkones, vskochiv na nogi i s grohotom
oprokidyvaya taburet.
     * * *
     Blejd i Tarkones stoyali posredi nebol'shogo, no pyshnogo sada, zamknutogo
kol'com sten  belomramornoj  ratushi Teriuta. Vse bylo  resheno  i obgovoreno;
arhonty i  kapitany  razoshlis', i tol'ko  oni dvoe zaderzhalis'  zdes', chtoby
obsudit' detali plana.
     - Ty sdelaesh' mne ruchnye strelomety, kuznec, - Blejd vytashchil iz poyasnoj
sumki  pergamentnyj  svitok i ugolek,  zatem  bystrymi  dvizheniyami  nabrosal
chertezh  arbaleta. - Luk nebol'shoj,  no vygnut' ego nuzhno iz prochnoj i gibkoj
stali... najdi ee... gde hochesh', no najdi!
     Oruzhejnik molcha kivnul, razglyadyvaya risunok.
     -  Tetivu  na  takoj shtuke  rukami  ne natyanesh'... Vot,  zdes'  rychag i
rukoyat',  kotoruyu nado  vrashchat'...  - ob座asnyaya, razvedchik vodil  pal'cem  po
pergamentu.  - Zato strela obladaet ogromnoj siloj udara! Ee nakonechnik tozhe
nado izgotovit' iz luchshej stali, bronza tut ne goditsya.
     - Ty dumaesh', iz etoj igrushki mozhno probit' dospehi nureshnikov?
     Vpervye  Blejd slyshal,  chtoby kuznec  upomyanul  prezritel'noe  prozvishche
severyan. On polozhil ruku na plecho Tarkonesa.
     - YA ne dumayu, Tarko, ya znayu. Vidish' li, etu  bronyu mozhno proshibit' libo
iz  takogo  strelometa  -  zapomni,  on  nazyvaetsya  arbaletom,  -  libo  iz
dlinnogo... -  on  chut'  ne skazal  "anglijskogo", - luka.  No  luk  nam  ne
sdelat'. YA dazhe ne  znayu, rastut li  u  vas  podhodyashchie derev'ya...  I potom,
chtoby nauchit'sya strelyat' iz nego, nuzhna celaya zhizn'...
     Razvedchik ustremil zatumanennyj vzglyad na  struyu fontana, sverkavshuyu na
solnce  almaznymi  otbleskami.  Pered  myslennym ego vzorom  podnyalis'  ryady
surovyh roslyh lyudej v zelenyh kaftanah i stal'nyh  shlemah, s  shestifutovymi
lukami v rukah. Spokojnye,  nesokrushimye, uverennye,  stoyali oni na ravnine,
po kotoroj, vzdymaya kluby pyli, neslas' v stremitel'nuyu ataku  bronirovannaya
rycarskaya  konnica.  V  grohote  tysyach  kopyt,  v  zvone dospehov  i  sviste
rassekaemogo  strelami  vozduha, pod hriplyj rev  boevyh trub  Liliya  i  Lev
shodilis' pri Kressi i pri Puat'e -  i gordye barony Francii padali na zemlyu
u nog anglijskih jomenov... Desyatkami, sotnyami!
     Blejd vzdrognul, osvobozhdayas'  ot navazhdeniya.  Ah, esli  by  u nego byl
otryad  takih  parnej! Ni  odin nur ne vysadilsya by  zhivym na  blagoslovennye
berega Teri...
     -  Tvoj  duh  vital  gde-to  daleko? -  temnye glaza  kuzneca  smotreli
voproshayushche. - Ne na tom li dalekom ostrove, otkuda ty rodom, Risars?
     - Da... Vernee, nepodaleku ot nego...
     Tarkones pomolchal.
     - Inogda mne kazhetsya, chto tvoj ostrov gorazdo dal'she,  chem my dumaem, -
zadumchivo  vymolvil on. -  V inyh krayah, v  inyh moryah, gde net ni nurov, ni
sahraltov, ni sanurov...
     - Kakoe eto  imeet znachenie, Tarko? Ostrov - tam. - Blejd protyanul ruku
k sverkayushchemu nebu Katraza, - a ya zdes', s vami... - on ulybnulsya i postuchal
ugol'kom po pergamentu. - Tak  skol'ko takih arbaletov ty smozhesh' izgotovit'
za pyatnadcat' dnej?
     -  Dumayu, sotnyu... No ty  uveren, chto najdutsya ruki, gotovye navesti ih
na nurov?
     -  Uveren.  Esli ya  poobeshchayu ot imeni  arhontov korabli, ruki najdutsya.
Dazhe slishkom mnogo!
     * * *
     Vskochiv na oblomok mramornoj plity,  Blejd okinul vzorom plotnuyu tolpu,
sgrudivshuyusya pered nim. Nechelovecheski shirokie plechi, mohnatye golovy, serye,
chernye, pegie i ryzhie shkury,  kirki i lomy,  zazhatye v krepkih rukah... Ruk,
dejstvitel'no, bylo mnogovato.
     - Est' rabota, parni,  - on mahnul v storonu morskogo  poberezh'ya, tuda,
gde kar'er perehodil v rovnuyu  lentu dorogi. - Nepriyatnaya  rabota  i  ne vse
ostanutsya  v  zhivyh posle  nee, no  zato te,  komu povezet, poluchat korabli.
Novye  prochnye korabli, na kotoryh tak  zdorovo  borozdit'  okean  pod svist
vetra i hlopan'e parusov... - tolpa gluho zagudela, i Blejd ponyal, chto mozhno
konchat' s  lirikoj. - Hryly shlestnulis' s nureshnikami i  im nuzhna pomoshch', -
soobshchil on. - Raschavkali, der'modavy?
     - A ty sam-to iz kakovskih budesh'? - pointeresovalsya kto-to iz tolpy.
     - YA - iz klana Zelenogo Kita! - Blejd gordo podnyal golovu.
     - CHego-chego? Bezvolosyj i s dvumya lapami? Vy tol'ko pozirkajte na nego!
Nu i blejdina! Nurlo, et' ego v pechenku! - razdalis' vykriki.
     Vybrav v  pervyh ryadah  glavnogo iz gorlopanov  -  mohnatogo,  ryzhego i
pohozhego na nezabvennogo druga  Krepysha -  Blejd podhvatil  ego pod  myshki i
razom vtashchil na svoyu kamennuyu tribunu.
     -  Ty!  Akul'ya  trebuha!  Razve ya  vydayu sebya za  hadra?  -  on  grozno
ustavilsya na zavodilu. - YA  skazal,  chto vhozhu v klan Zelenogo  Kita!  Zovut
menya  Richard-Nosach. I eto -  istinnaya pravda! Mozhesh' spravit'sya u Ryzhego, ih
Hozyaina, kogda vyjdesh' v more na sobstvennom sudne!  I  u Grudastoj, Hozyajki
Karakatic, tozhe!
     - |, bratva, da on znaet nashih! - razdalsya vostorzhennyj vopl'.
     -  |to  takzhe  verno,  kak to,  chto  ya  vyigral  u Ryzhego,  Trehpalogo,
Zubastogo i  Lysaka poslednyuyu sherst'  s ih  zadnic, -  s dostoinstvom zayavil
Blejd.  - Kak raz  posle  togo, kak my  mesyaca poltora nazad  vstretilis'  s
korablem Grudastoj...
     -  A  ty,  paren',  sluchajno ne  trahnul ee?  -  pointeresovalsya chej-to
veselyj golos.
     - Bylo delo... - Blejd ne sobiralsya govorit' im, kogo i kak on na samom
dele trahnul na tom sudne.
     -  Nuuu...  vot  eto da...  -  uvazhitel'nyj vzdoh  pronessya v  tolpe, i
razvedchik  ponyal, chto pole boya ostalos' za  nim. On tryahnul stoyavshego  pered
nim hadra i sprosil:
     - Kak zvat', moryak?
     - Mohnach...
     - Glyazhu  ya.  Mohnach, ty tut vrode by  starshij? -  Hadr  vazhno kivnul. -
Hochesh' v more, na svoem korable?
     - Eshche by... Hozyain!
     - Vot, - Blejd tknul pal'cem v kosmatuyu grud', - On  uzhe  ponyal, kto  ya
takoj!  Hozyain!  A vy -  moj  klan,  moya komanda!  Vy  vse!  Iz etoj Zelenoj
kamnelomni, i  iz Rozovoj, Beloj i vseh  drugih.  Budete srazhat'sya vmeste so
mnoj s nureshnikami. Za eto poluchite korabli ot hrylov. I - v more!
     Tolpa otvetila  odobritel'nym gulom. Blejd znal,  chto hadry nikogda  ne
buntovali.  Ih prodal hrylam  klan;  to  byla zakonnaya sdelka, i  neudachniki
chestno  gnuli spiny, ne  pomyshlyaya o  bunte ili  begstve, chtoby rodnoe  plemya
moglo  vyjti v okean  na  novom korable.  No  esli poyavlyalsya zakonnyj sposob
osvobodit'sya  i ot nudnoj raboty, i ot hrylov, i ot opostylevshej sushi  - kto
zhe stanet  vozrazhat'!  Gde  eti nureshniki,  kotorym nuzhno  probit'  cherepa i
vypustit' kishki?
     Blejd, odnako, boyalsya, chto entuziazm mohnatyh moryakov poubavitsya, kogda
oni uvidyat, s kem nuzhno imet' delo.
     * * *
     Hadrov vo vseh kamenolomnyah Teri nabralos' tysyacha trista dvadcat' sem'.
V osnovnom, molodyh i krepkih; no, po bol'shej chasti, iz komandy der'modavov.
Garpunerov prodavali krajne redko, i ih bylo vsego s polsotni.
     |tih  ohotnikov  Blejd  svel v  odin  otryad  i  vooruzhil  drotikami  so
stal'nymi ostriyami futovoj dliny -  novym izdeliem Tarkonesa. Poluchiv v ruki
vozhdelennoe  oruzhie, garpunery zanimalis' teper' tol'ko tremya  delami - eli,
spali i metali  kop'ya  v cel'.  Vskore ih bylaya snorovka vosstanovilas'; eti
parni mogli  popast' v  yabloko s pyatidesyati yardov  i proshibit'  s takogo  zhe
rasstoyaniya solidnuyu dosku. Blejd nachal vse chashche  zadumyvat'sya nad tem, kakoj
tolshchiny  dospehi u severyan. Ne v  chetvert'  zhe dyujma? V konce  koncov, oni -
zhivye sushchestva, a ne bronenoscy!
     Ostal'noe mohnatoe voinstvo bylo na pervyh porah zachisleno v zemlekopy.
Razvedchik ne sobiralsya bit'sya s  nurami v otkrytom pole i reshil prevratit' v
fort  svoyu villu. Izyashchnoe  belosnezhnoe zdanie  stoyalo  na  sklone  holma,  v
izumitel'nom  fruktovom sadu, razbitom  vokrug; vyshe vzdymalas' zhivopisnaya i
obryvistaya skalistaya vershina, tak chto  s tyla podobrat'sya k  obiteli pervogo
arhonta bylo ne tak-to prosto.
     Teper' dve sotni hadrov  rubili derev'ya, ochishchali ih  ot  vetvej i kory,
ostrili kol'ya.  Drugie  sotni vertikal'no srezali obrashchennyj k moryu zapadnyj
sklon  holma, nasypaya nad pyatiyardovym  obryvom zemlyanoj val. Na valu  bystro
ros chastokol palisada;  kogda sad byl okonchatel'no  unichtozhen,  brevna stali
podvozit' na upryazhkah hassov iz sosednego leska.
     Sella i Nilata byli v uzhase. Sotni volosatyh durnopahnushchih chetyrehrukih
chudovishch lomali i  rushili ih malen'kij  raj! I potom - potom  oni  sobiralis'
drat'sya s nurami, kotorymi ih pugali s detstva! Vprochem, eshche neizvestno, kto
vyglyadel  strashnee - eti mohnatye monstry ili giganty-severyane.  Po  krajnej
mere, oni stoili drug druga.
     Blejd,  utomlennyj slezami  i prichitaniyami  mladshih  zhen, otoslal ih  v
gorod;  s  nim  ostalas'  tol'ko  |dara, i s etogo  vremeni  ej bezrazdel'no
prinadlezhali vse ego nochi. Ona sovsem ne pugalas'  hadrov. Skoree naoborot -
oblachivshis' v  plotnuyu polotnyanuyu tuniku, ona hodila  sredi  volosatyh  ord,
nadziraya  za rabotoj  ne huzhe samogo Blejda. Eshche ona  vzyala na sebya kuhnyu, v
kotoroj  sejchas trudilos' tri dyuzhiny  chetyrehrukih; i te bystro usvoili, chto
krome Hozyaina tut est' eshche i Hozyajka.
     K nochi  |dara  edva ne valilas' s  nog  ot ustalosti, no, okunuvshis'  v
bassejn,  yavlyala vzoram Blejda voshititel'noe  zrelishche neuvyadaemogo zhenskogo
ocharovaniya.  On byl blagodaren ej -  i za dnevnye, i za nochnye trudy. No vse
chashche  i chashche  v nochnoj tishine,  kogda  gibkoe  smugloe telo zamiralo  v  ego
ob座atiyah, i golovka v oreole pushistyh volos doverchivo ustraivalas' na pleche,
Blejd unosilsya myslyami v dalekij tumannyj London,  v podzemel'e pod Tauerom.
Minovalo bol'she dvuh zemnyh  mesyacev, no lord Lejton poka ego  ne bespokoil.
Ni  strelyayushchej  ostroj  boli v viskah,  ni golovokruzhenij... Skol'ko zhe  eshche
zhdat'? Nedelyu? Dve? CHto zh,  on uspeet pustit' nuram  krov'... A  tam - samoe
vremya v put'!
     Blejd ne stroil  illyuzij  i ne  nadeyalsya na  pobedu. Pyat'sot severyan  -
pust' dazhe ne takih moguchih, kak pokojnyj Ristel, - voz'mut ego citadel'  za
paru dnej. Stoit im  vzobrat'sya na val,  i  delo budet koncheno; hadry, kak i
sahralty,  mogli bit'sya  s  gigantami  tol'ko na  rasstoyanii  i tol'ko iz-za
ukrytiya. Skol'ko  nurov  ego mohnatye voiny  sumeyut polozhit'  u sten  forta?
Pyat'desyat? Sto?
     Kogda ukrepleniya byli zakoncheny  (v  rekordnoe vremya  - za  pyat' dnej!)
nachalas'  boevaya podgotovka. Vskore vyyasnilos',  chto hadry ne mogut strelyat'
iz  lukov -  ruki  meshali. Vprochem, Blejd i  ne rasschityval na  eto  oruzhie.
Tarkones  prodolzhal slat' emu  tyazhelye topory s chetyrehfutovymi rukoyatyami  i
metatel'nye kop'ya, nachali postupat' i arbalety Oni srazu  prishlis' hadram po
dushe - takuyu shtuku mozhno bylo  derzhat' vsemi chetyr'mya lapami i lupit' v cel'
so  sta  yardov.  S legkoj  ruki  Mohnacha, stavshego pervym pomoshchnikom Blejda,
moryaki prozvali  ih dyrokolami -  v doskah-mishenyah, s kotorymi trenirovalis'
mohnatye strelki, ziyali bol'shie dyry ot tyazhelyh stal'nyh strel. No arbaletov
bylo malo, hotya lyudi Tarkonesa sobirali v den' ne desyat', a pyatnadcat' shtuk.
     Osobaya  gruppa iz  vos'midesyati  krepkih hadrov den' i  noch'  probivala
podzemnyj hod iz villy na  druguyu  storonu  holma. Blejd ne sobiralsya gubit'
zrya svoih  soyuznikov, kogda nury zahvatyat valy, i hadram  pridetsya otstupit'
pod zashchitu sten zdaniya, on rasschityval  evakuirovat' bol'shuyu chast' vojska  v
gory. Vozmozhno, v zhivyh ostanetsya shest'sot  ili dazhe devyat'sot  moryakov; oni
peresekut  ostrov i vyjdut k portu Rapaj na vostochnom poberezh'e Teri, gde ih
budut zhdat' chetyre noven'kih korablya. O sebe Blejd ne bespokoilsya, esli nury
zahvatyat ego  v plen,  to  uzh nikak  ne ub'yut.  Vidimo, v  takom  sluchae emu
predstoyalo puteshestvie v Nurstad,  no  vryad  li on udostoitsya chesti povidat'
groznogo  knyazya Farala. On predpolagal, chto k  tomu  momentu,  kogda korabli
karatel'noj  ekspedicii  vernutsya   v  Hallot,   vyjdet  srok   trehmesyachnoj
komandirovki, i komp'yuter vytashchit ego v  rodnoe izmerenie. Skoree vsego, eto
sluchitsya eshche vo vremya plavaniya.
     Inogda Blejda podmyvalo brosit' vse voennye zatei, rasproshchat'sya s miloj
|daroj, i rvanut' so  svoimi mohnatymi ekipazhami  cherez  gory pryamo v Rapaj.
Tam  on  mog  vyjti v more vmeste  s  hadrami i ischeznut' v prostorah yuzhnogo
okeana. Sushchestvovalo, odnako, neskol'ko  prichin, po kotorym on vse  zhe hotel
dat' boj severyanam.
     Nuram trebovalos' vypustit' pary; i esli im ne predstavyatsya vozmozhnost'
pokvitat'sya s glavnym vinovnikom, ob座avlennym  samimi  teriotami vne zakona,
oni obrushatsya na gorod. A  tak pered  nimi  byla dostojnaya cel'  - merzavec,
prikonchivshij ih luchshego bojca i podbivshij na bunt rabov-hadrov.
     Odnako  Blejda podstegivalo ne tol'ko  zhelanie sygrat' blagorodnuyu rol'
gromootvoda. Emu ne nravilis' nury, no  byli ves'ma simpatichny terioty (nado
skazat', chto nochnye  staraniya |dary vnesli ves'ma sushchestvennyj vklad  v  eto
ego mnenie); on sobiralsya pokazat' ostrovityanam, chto ne bogi gorshki obzhigayut
i ne  bogi  ih kolyut. A takzhe - kak raskalyvat'  eti samye  gorshki. Rano ili
pozdno on ujdet,  a na  ostrove  Teri slozhat legendu pro sanura,  pustivshego
krov' druzhine severyan;  mozhet kto-to i prizadumaetsya? Glavnoe,  chtoby  krovi
etoj bylo pobol'she.
     Odna legenda uzhe proklyunulas' na svet. Odnazhdy Blejd sprosil u Mohnacha,
kak tot sobiraetsya nazvat' svoj klan i sudno, na kotorom vyjdet v more. Hadr
udivlenno morgnul.
     -  Konechno,  eto budet  klan  Risarsa-Nosacha!  -  uverenno  zayavil  on,
rasstrogav razvedchika edva li ne do slez.
     -  No  vam  pridetsya  sozdat'  tri ili  chetyre novyh plemeni - po chislu
sudov, - nachal ob座asnyat' Blejd. - Ne mogut zhe vse oni nosit' moe imya.
     -  Verno, da ne sovsem. My uzhe razdelilis' na komandy, - Mohnach vytyanul
perednyuyu  ruku  i,  zagibaya  pal'cy,   nachal   perechislyat':  -  Moj  klan  -
Risarsa-Nosacha; SHCHerbatogo -  Nosach-Pobeditel', Garpuna - Bystryj  Risars.  -
Vdrug on rashohotalsya. - A etot der'modav SHram nazval svoih Nosach-Nurlo!
     Usmehnuvshis', Blejd skazal:
     - Peredaj SHramu, chtoby on pereimenoval  sudno.  Mne budet priyatno, esli
SHram nazovet korabl' i svoe novoe plemya "Prekrasnaya |dara".
     Mohnach hmyknul i molcha kivnul golovoj.
     Razvedchik  ne  somnevalsya,  chto  pros'ba  ego budet  ispolnena.  A  eto
znachilo,  chto  otnyne  po beskrajnemu  okeanu, pod svist katrazskih  vetrov,
budut  vechno  nosit'sya tri korablya ego  imeni  i  eshche  odin,  napominayushchij o
prekrasnoj zhenshchine s temnymi dushistymi volosami. CHetyre korablya... ili tri -
ili dva... ili odin... Smotrya skol'ko hadrov ostanetsya v zhivyh posle bitvy.
     Blejd nadeyalsya,  chto hotya by na odin-edinstvennyj ekipazh ih  hvatit.  I
esli sluchitsya tak, chto v  srazhenii  padet  tysyacha moryakov  i bol'shinstvo  ih
predvoditelej, to - vo imya Zelenogo Kita, praroditelya! -  pust' imenno  SHram
ostanetsya v zhivyh!
     * * *
     SHel trinadcatyj den' posle zasedaniya Soveta arhontov, kogda v polden' k
fortu Blejda podoshel  vnushitel'nyj  oboz, kotoryj  ohranyalo s polsotni dyuzhih
molodcov. K udivleniyu razvedchika, vse oni byli vooruzheny tyazhelymi toporami i
arbaletami.  On  spustilsya vniz  po  pristavnoj lestnice  i tut zhe  popal  v
ob座atiya Tarkonesa.
     - Luchshie parni iz moego otryada, - skazal kuznec, potiraya lysyj cherep. -
Otmennye  strelki, i vse, kak  odin,  hotyat vzglyanut', kakogo cveta  krov' u
nureshnikov.
     Blejd vzdernul  brov', no nichego ne  skazal. S togo dnya, kogda Tarkones
svalil  taburet v zale  Soveta, kak-to samo soboj  razumelos', chto  otbivat'
severyan oni stanut vdvoem. Vidno oruzhejnik reshil, chto pora sobirat' sily.
     Tarkones dernul Blejda  za  ruku, zastaviv  svoego roslogo  sobesednika
prignut'sya, i zasheptal emu v uho:
     - Noch'yu prishla odnomachtovaya posudinka iz Hallota s preduprezhdeniem. Oni
obognali bol'shie korabli na den'; znachit, zavtra nury budut zdes'.  YA tut zhe
sobral svoih,  zagruzili na telegi pripasy - strely, drotiki, gorshki s zhirom
i zhratvu - i mahnuli k tebe. Vidish', - on s gordost'yu prodemonstriroval svoj
shlem, uzhe  bez  del'fina, - my teper' tozhe buntari, a ne strelki teriutskogo
garnizona!
     Blejd uhmyl'nulsya i hlopnul kuzneca po plechu.
     -  Zabirajsya  s parnyami  naverh i  zanimaj oboronu na levom flange.  No
zapomni - ne uvlekat'sya! Kogda ya  velyu otstupat'  - otstupajte, i tut zhe - v
podzemnyj hod. Menya oni ne  prikonchat, a vot vas porubyat na drova... Da, eshche
odno...  -  Blejd  tyazhelo vzdohnul. - Zaberesh'  s soboj |daru... Hot' siloj,
esli budet brykat'sya.  Potom... potom - pozabot'sya o devochke. Ej by horoshego
muzha...
     - A s toboj chto?
     - Ne  bespokojsya  obo mne. Ne  trevozh'sya,  dazhe esli  uvidish', chto nury
volokut  menya  v cepyah k  beregu.  Znaesh', Tarko, ya  ved'  nemnogo koldun...
sdelayu  vot tak, - Blejd  prishchelknul  pal'cami,  - i  tut zhe umchus' na  svoj
dalekij ostrov.
     On  ne sobiralsya  govorit'  kuznecu,  chto  shchelkat' nuzhno  vovse  ne emu
samomu, a gorbatomu stariku, chto pritailsya v podzemel'e pod drevnimi bashnyami
ryadom  s neveroyatnoj, fantasticheskoj mashinoj. Vryad  li  Tarkones ponyal by, o
chem idet rech'.
     - YA glyazhu, ty ne slishkom-to  rasschityvaesh' na pobedu, pervyj  arhont, -
nedovol'no probormotal on.
     - Bud'  realistom,  kuznec, - v ton  emu  otvetil  Blejd, - val  nam ne
uderzhat'. No esli polovina tvoih parnej vyberetsya iz etoj  zavarushki, ulozhiv
po  odnomu nuru,  to vot eto  i  budet  nastoyashchej pobedoj. A  sejchas - davaj
naverh.
     Noch' proshla v trevozhnom  ozhidanii. Iz  spal'ni |dary, s tret'ego  etazha
bashenki, Blejd videl,  kak  pod  utro  zametalis' fakely  v  portu, a potom,
okonturivaya  prichal'nye  pirsy,  vspyhnulo  maslo v  ogromnyh  chanah.  Itak,
hozyaeva s severa pribyli navodit' poryadok v svoih zamorskih vladeniyah.
     Rano utrom  iz goroda  vytyanulas' dlinnaya,  sverkayushchaya stal'yu  zmeya. Ot
villy do okrain Teriuta  bylo  mil'  sem'-dva  chasa bystrogo hoda, - no nury
spravilis' gorazdo bystree, za chas s chetvert'yu. Oni darom vremeni ne teryali.
     V samom gorode Blejd ne videl ni  ognya, ni dyma, ni sledov razrushenij -
znachit, arhonty stolkovalis' s bravym Ratri, i teper' voenachal'nik Mit'Kanni
shel ne tol'ko mstit' za syna, no i likvidirovat' bunt. U pirsov pokachivalis'
tri  chernyh  trehmachtovyh  parusnika  - sovsem  krohotnyh s takogo  dalekogo
rasstoyaniya. Itak, on  ne oshibsya v  svoih  raschetah -  tri korablya,  pyat' ili
shest' soten voinov.
     Kogda  severyane  podoshli, blizhe  i  rassypalis' cep'yu  pod  obryvom,  v
kotoryj prevratilsya sklon holma, Blejd  i Tarkones  sochli  vrazheskih  bojcov
bolee   tochno.   Vse-taki  shest'   soten,   ne   pyat'!   Vidno,   Faral  byl
predusmotritel'nym chelovekom.
     Pozadi  otryada  hallotcy  v  kozhanyh  tunikah  tashchili  desyatok  naskoro
skolochennyh lestnic. V sotne yardov ot forta nury perehvatili i ih i pobezhali
k obryvu. Da, oni bezhali,  i ochen' bystro! V brone, kotoraya vesila ne men'she
polutora soten funtov, s tyazhelennymi mechami! CHetyre bojca tashchili lestnicu, i
za kazhdoj  provorno dvigalas'  gruppa iz  soroka voinov. Ostal'nye sobralis'
plotnoj gruppoj,  vperedi  kotoroj stoyal  voenachal'nik,  Ratri,  sobstvennoj
personoj! YAvilsya, kak i obeshchal!
     Blejd  podpustil  atakuyushchih  na  tridcat' yardov  k  palisadu  i  kivnul
gornistu.  Kryazhistyj hadr - vernyj kandidat  v bocmany - dunul v gorn,  i  v
vozduhe  svistnuli  arbaletnye strely. Ne men'she desyatka nurov  svalilis' na
begu:  osobo udachnye vystrely, pryamo v prorezi shlemov i -  v mozg.  I  sotnya
probityh  pancirej!  Pravda,  eti  vystrely  nanesli  vragam  tol'ko  legkie
raneniya; nakonechniki strel pronzali  metall, no uglublyalis' v telo tol'ko na
paru dyujmov. Blejdu pokazalos', chto  ni  odna iz  strel, ugodivshih  v grud',
plechi i zhivot, ne voshla gluboko.
     Tem  ne  menee   nury,  oshelomlennye,  ostanovilis'.  Dva  komandira  v
grivastyh shlemah  (odin vel levyj flang, drugoj - pravyj) chto-to prokrichali,
odnovremenno  vskinuv mechi, i voiny perebrosili  na  ruku visevshie za spinoj
shchity. Blejd priglyadelsya. Iz-pod zheleznyh yubok dospehov torchali  prikryvavshie
bedra  ponozhi, smykavshiesya s kozhanymi sapogami u kolen; sami koleni zashchishchali
massivnye  diski  s shipami, no vryad li  golenishcha  sapog tozhe byli  prolozheny
zhelezom.  Uloviv, chto  skrip arbaletnyh rukoyatej  prekratilsya,  Blejd slozhil
ladoni ruporom i zakrichal:
     - Celit' v nogi! Nizhe kolen i v shchikolotki!
     Roj strel  s zhuzhzhaniem vyrvalsya  skvoz'  bojnicy palisada, i pervyj ryad
nurov ruhnul, kak podkoshennyj. S ugryumoj ulybkoj razvedchik sledil, kak oni s
revom vorochayutsya na zemle slovno ogromnye sverkayushchie  zhuki; u  mnogih goleni
byli proshity naskvoz', i sejchas oni pytalis' vyrvat' iz ran  strely. Koe-kto
brosil  shchity, no bol'shinstvo  ne vypuskali  ih iz ruk, prikryvaya lica. Blejd
snova zakrichal:
     - Dobit' teh, kto na zemle! Prigotovit' drotiki, topory, maslo!
     Arbaletchiki   stali  strelyat'   vrazbrod,   terpelivo   vyzhidaya,  kogda
kto-nibud' iz  upavshih priotkroet  uyazvimoe  mesto.  Ostal'nye  nury, chislom
sotni tri, byli uzhe pod valom vmeste so svoimi lestnicami; strelyat' v nih ne
stoilo - vnizu blestela stena  plotno sdvinutyh shchitov. Blejd oglyadel sherengi
svoih  bojcov,   dvurukih   i  chetyrehrukih,  vytyanuvshiesya  vdol'  palisada;
vosem'sot voinov s  tyazhelymi toporami  stoyali  v tri  ryada. Im  vedeno  bylo
rubit'  izo vseh sil,  kak tol'ko  nad kol'yami pokazhetsya shchit ili shlem - dazhe
odin severyanin, perebravshijsya  cherez chastokol, mog nadelat' izryadnyh hlopot.
U  bojnic  priseli  garpunery;  eti dolzhny  byli  bit' v prorezi  shlemov,  v
sochlenenie dospehov,  v lyubuyu podhodyashchuyu  tochku. Bol'shaya chast' arbaletchikov,
nashpigovav strelami ranenyh nurov, uzhe ottyanulas'  na tridcat' yardov ot vala
- im  predstoyalo  vycelivat'  prorvavshihsya skvoz' ryady  sekironoscev vragov.
Odnako  v  zapase  u  Blejda  bylo  eshche  koe-chto. Kogda nury  polezli vverh,
prikryvayas' shchitami, on garknul:
     - ZHir!
     Tri sotni  gorshkov  poleteli  vniz,  razbryzgivaya pylayushchie  kapli.  Oni
razbivalis' o shchity, shlemy i  panciri,  i  strujki  goryashchej zhidkosti  tut  zhe
prokladyvali dorogu  k nezashchishchennoj ploti.  Poslyshalis'  vopli  boli, kto-to
zavertelsya,  sryvaya dospeh, i tut zhe metko pushchennyj drotik probil emu gorlo.
Glyadya na  etu kartinu, Blejd  zhalel tol'ko  ob odnom  - chto na Tern  ne bylo
nefti. Vorvan' gorela daleko ne tak horosho, kak emu hotelos'.
     No tut nad kol'yami palisada voznikla  pervaya golova v  gluhom  zheleznom
shleme, razdalsya grohot  stali o  stal', zatem - sdavlennyj vopl', i on zabyl
pro vorvan', neft' i  vozhdelennyj napalm,  kotoryj byl sejchas tak  zhe dalek,
kak i bravye anglijskie jomeny s ih dlinnymi lukami.
     Blejd  orudoval toporom; mech on  zakrepil na spine -  tak, chto  rukoyat'
torchala nad levym plechom. Pervogo nura on  vzyal  udachno  -  kosym udarom  po
prikryvavshemu  lico   shchitku.  Metallicheskaya   plastina  raskololas',  lezvie
prorubilo nos, skuly i shcheki  pochti do ushej i legko vyshlo iz rany. Severyanin,
ne  uspev dazhe  vskriknut',  poletel  vniz.  Sleduyushchij prikryvalsya  shchitom, v
kotoryj vonzili  topory srazu dva hadra;  eto  pozvolilo razvedchiku  nanesti
tochnyj udar sverhu vniz po shlemu. I etot voin byl ubit, odnako topor zavyaz v
metalle shishaka i uletel k podnozhiyu lestnicy vmeste s ogromnym telom.
     Mgnovenno  nagnuvshis', Blejd shvatil drugoj topor. Toporov na zemle uzhe
hvatalo;  dva hadra sleva ot nego i odin sprava lezhali mertvymi,  hotya on ne
zametil,   kto  i   kogda  uspel  prikonchit'   moryakov.   No  strashnye  rany
svidetel'stvovali, chto nanesli ih shirokie tyazhelye klinki nurov.
     On edva  uspel vypryamit'sya, kak tretij severyanin  bukval'no svalilsya na
nego. K schast'yu, v ego glaznice uzhe torchal drotik, i voin vyl strashnym voem;
odnako on  vse eshche razmahival  mechom i, vidimo, byl boesposoben. Blejd uspel
otskochit'  v storonu, dav protivniku perevalit' cherez  chastokol, i prikonchil
ego moshchnym udarom po zatylku.
     Zatem on brosilsya na pravyj flang  - tam tri nura perebralis' vo dvor i
rubili  hadrov, ne obrashchaya  vnimaniya na  ih  udary. Kogda razvedchik  dobezhal
tuda, odin gigant valyalsya na  zemle, srazhennyj metkim vystrelom iz arbaleta;
vtorogo, istekayushchego  krov'yu, hadry ostervenelo dobivali  toporami.  Blejd s
hodu  shvyrnul  svoyu  sekiru,   ugodiv  tret'emu  voinu  pryamo  v  shlem.  Tot
poshatnulsya, oglushennyj, i razvedchik, vydernuv iz-za spiny mech, udaril v shchel'
mezhdu  pancirem  i nizhnim  kraem  shlema. Golova velikana slovno soskochila  s
plech, nogi podognulis' i  telo s grohotom rasprosterlos'  na  zalitoj krov'yu
zemle.
     Blejd sunul  klinok  v nozhny,  podobral topor i otsechennuyu golovu nura,
potom shagnul k palisadu. Ataka zahlebnulas'. Volocha ranenyh i lestnicy, nury
otkatyvalis' nazad, no otstupali oni v polnom poryadke - prikryvayas' shchitami i
splotiv ryady. Blejd shvyrnul im vsled mertvuyu golovu.
     Sejchas on nahodilsya v pravom uglu palisada, Tarkones - v levom, yardah v
dvuhstah ot nego. Povernuvshis' tuda licom, razvedchik protyazhno zakrichal:
     - |gej! Tarko! ZHivoj?!
     - ZHivoj! - donessya otvetnyj krik.
     - Schitaj! Ih i nashih!
     CHto schitat',  bylo ponyatno oboim. Oni  soshlis'  u serediny palisada  i,
posle  nedolgogo spora  i vyglyadyvanij naruzhu -  dlya utochneniya obstanovki, -
reshili,  chto  nurov ubito bol'she  semidesyati,  a raneno  sotni  poltory -  v
osnovnom, legko. Svoi poteri oni mogli ocenit' tochnee,  i rezul'tat vyglyadel
ustrashayushchim: pochti dve sotni hadrov i vosem' soldat iz otryada Tarkonesa byli
mertvy. Tol'ko  na pravom flange tri prorvavshihsya  za tyn severyanina  uspeli
perebit' okolo chetyreh desyatkov moryakov.
     -  Tri  za odnogo! Prichem oni veli nastupatel'nyj boj,  a my srazhalis',
buduchi v ukrytii! - Blejd pokachal golovoj. - Ploho delo, Tarko!
     Kuznec hishchno oskalilsya.
     - Pust' tak! Zato ya videl, kakaya u nih krov'! Krasnaya, kak i u nas! I ya
videl,  kak oni  umirayut!  YA, sahralt s  Vostochnogo Arhipelaga,  svoej rukoj
raskroil cherep nuru!
     - Uspokojsya,  Tarko. Razoshli  svoih  parnej -  pust' proveryat,  skol'ko
ostalos' strel i drotikov u hadrov. ZHir ves'?
     - Ves'...
     - Ladno, - Blejd mahnul rukoj i nachal vyklikat' ostal'nyh komandirov: -
Mohnach! SHCHerbatyj! Garpun! SHram!
     Garpun  byl  ubit, raspolosovan  nadvoe,  znachit, klan Bystrogo Risarsa
vyjdet v more pod komandoj drugogo Hozyaina. Ostal'nym Blejd prikazal vyvesti
ranenyh cherez podzemnyj hod, slozhit' v uglu dvora trupy pavshih, razdat' pivo
i edu. Ranenyh bylo na udivlenie nemnogo - mechi nurov bili navernyaka.
     Vskore vo dvore poyavilas' |dara s pomoshchnikami, hlopocha okolo bochonkov s
pivom. Blejd podoshel k nej i korotko velel:
     - Nachnetsya vtoraya ataka, begi k tunnelyu. I bez razgovorov!
     ZHenshchina molcha kivnula, zakusiv gubu. On podnyal bochonok, zhadno napilsya i
poceloval  ee v sheyu. Potom otpravilsya  na svoj nablyudatel'nyj post v  centre
palisada.
     Iz goroda k osazhdayushchim  podoshel oboz s edoj i pit'em. Vidno, obedom oni
ne  zapaslis',  rasschityvali  vzyat' ukreplenie s  hodu. Blejd nablyudal,  kak
dyuzhinu  tyazheloranenyh  pogruzili  v  povozki  i   otpravili  v  Teriut;  vse
ostal'nye,  kogo pometili  arbaletnye strely,  ostavalis'  v stroyu.  Znachit,
otryad nurov poumen'shilsya  tol'ko  na  vosem'desyat - vosem'desyat pyat' bojcov.
Nemnogo, esli sopostavit' s poteryami ego sobstvennogo vojska.
     Ratri soveshchalsya so sinimi pomoshchnikami i grivastyh shlemah. Blejd  videl,
kak oni podozvali odnogo iz hallotcev - veroyatno, starshego, - i stali chto-to
vtolkovyvat' emu.  Hallotec  vyslushal,  poklonilsya i,  vzyav  svoih  loshadej,
napravilsya v gorod. Navernyaka  za lestnicami, reshil Blejd. |to reshenie  bylo
trivial'nym; pri  takom prevoshodstve  v  sile  i vooruzhenii  celesoobraznej
atakovat' i tridcati tochkah, a ne v desyati.
     On kliknul Tarkonesa i, velev emu  nablyudat' za protivnikom, napravilsya
k ploshchadke pered kryl'com villy. Vystilavshaya ee mramornaya mozaika izobrazhala
okeanskie volny; sejchas sboku ot etogo kamennogo vodopada raskinulis' vosem'
ogromnyh  tel, slovno  prilegli  otdohnut' na  berezhki. |to  byli  vse nury,
prorvavshiesya  za  chastokol;  odin  - bez  golovy. Po  prikazaniyu  Blejda  ih
razdeli.
     So  smeshannym  chuvstvom  voshishcheniya i nenavisti  razvedchik  razglyadyval
pavshih gigantov. Oni  ne byli stol' vysoki i moguchi, kak pokojnyj Ristel:  v
osnovnom -  ot  semi do semi s polovinoj futov  rostom.  Odnako zrelishche bylo
vnushitel'nym.  Vse  -  moshchnye,  muskulistye,  podzharye,  bicepsy  na  pravoj
"mechevoj" ruke byli razvity zametno sil'nee. Rasa titanov! Po vidu vsem bylo
za tridcat', i Blejd ponyal, chto Ratri privel na Teri samyh opytnyh bojcov.
     On podnyal golovu, uslyshav golos Tarkonesa.  Oruzhejnik  znal ego k chemu,
mahaya  rukoj.  Peresekaya  dvor  i uchastok byvshego sada,  gde teper'  torchali
tol'ko pni da ostatki vytoptannoj travy, Blejd zametil, chto strely i drotiki
rozdany, voinstvo  ego nakormleno  i prebyvaet  v polnoj  boevoj gotovnosti.
Hadrov  eshche  ostavalos'  pobol'she tysyachi;  dvesti pogiblo,  nemnogochislennye
ranenye byli uzhe  na puti v gory, gde  ih zhdala  gruppa, ryvshaya tunnel' - ih
Blejd ne sobiralsya  ispol'zovat'  v  boyu,  a  otravil  vpered, velev razbit'
perevalochnyj  lager' na polputi k  Rapayu. Podzemnyj hod  nachinalsya v podvale
bashenki,  pod  spal'nej Nilaty,  zabitoj  sejchas mebel'yu  i  politymi  zhirom
polen'yami.  Predpolagalos'  podzhech' vse  eto  dobro,  kogda  poslednij  voin
spustitsya  v  tunnel', i  Blejd  byl  nameren  sdelat'  eto  sam.  |ta  mera
predostorozhnosti kazalas' emu izlishnej, on polagal, chto nury, zahvativ ego i
plen,  ne  stanut  presledovat'  zhalkih  vzbuntovavshihsya  rabov!  No  -  kto
preduprezhden, tot vooruzhen!
     Blejd  podoshel k kuznecu,  vnimatel'no nablyudavshemu za lagerem  vragov.
Tarkones kivnul v storonu dorogi.
     - Vernulsya oboz. I ty posmotri, chto oni privezli!
     Razvedchik vyglyanul  v bojnicu. Tak, lestnicy... s polsotni shtuk...  Nu,
etogo sledovalo ozhidat'... CHto eshche? Moloty i kakie-to zhelezki...
     -  Oni  ograbili  moyu  masterskuyu...  i  vse  masterskie  v  gorode,  -
probormotal  Tarkones.  -  Vidish'?  Pritashchili  sotni  dve tyazhelyh  kuznechnyh
molotov i skoby.
     - CHto eshche za skoby?
     - Imi sbivayut brevna na verfyah, krepyat shpangouty  i machty k kilyu Tol'ko
u  menya  v kuznice  byl  celyj bol'shoj yashchik.  Horoshee krepkoe  zhelezo...  no
vse-taki ne  oruzhejnaya stal'. YA ih brosil... - Tarkones  pechal'no vzdohnul i
podnyal glaza na Blejda. - Nu, i chto oni sobirayutsya delat' s etimi molotami i
skobami?
     Blejd zadumchivo poter visok. Dejstvitel'no, chto?
     - Mozhet, hotyat ukrepit' lestnicy?
     - A pochemu  etogo ne sdelali pryamo v  gorode? Te  zhe  plotniki, kotorye
skolachivali ih?
     - Hmmm... Rezonno...
     -  Net, lestnicy  zdes' ni pri chem,  - pomotal  lysoj golovoj kuznec. -
Skoree,  oni  zagonyat  eti  skoby  v  nash  tyn,  chtob  ego  ukrepit',  -  on
uhmyl'nulsya.
     No slova Tarkonesa okazalis' prorocheskimi.
     Nury  zashevelilis', i Blejd  kriknul gornistu  trubit' trevogu. Hadry s
toporami i drotikami prihlynuli k stene; arbaletchiki byli  uzhe na mestah. Na
etot raz v ataku shli vse severyane, i  v centre ih stroya nahodilsya sam Ratri.
Vperedi  rovnoj  cep'yu vyshagivali  poltory  sotni  voinov  so  shchitami,  svoi
shirochennye klinki  oni derzhali vnizu, prikryvaya nogi. Za etoj  zhivoj  stenoj
tashchili  shest'desyat lestnic, i pri kazhdoj  - dvoe s molotami  i vorohom skob.
Blejd  srazu  ponyal,  chto  strelki  sumeyut  sdelat'  tut  nemnogoe,  i velel
strelyat',  tshchatel'no  celyas'  v  shchikolotki,   prirezi  shlemov  i  sochleneniya
dospehov. Neskol'ko  nurov iz perednej sherengi  upali;  chelovek  pyat'  zatem
podnyalis' i, prihramyvaya, pristroilis' za lestnicami.
     Vragi  priblizhalis', a Blejd vse  eshche  ne  mog soobrazit',  chto  zhe oni
zadumali.
     Kran lestnic legli na val, i severyane polezli naverh pod svist drotikov
i  serditoe  zhuzhzhanie  strel.  Na  val,  ne  na  tyn!  Szhimaya  topor,  Blejd
lihoradochno razmyshlyal. Proshlyj raz lestnicy dotyanulis' do verha chastokola, i
nury perelezali cherez nego, obrushivayas'  na mohnatyh moryakov  sverhu. Teper'
zhe oni skaplivalis' na valu pered izgorod'yu, rastyagivayas' vdol' nee cepochkoj
na uzkom  prostranstve ryadom s  obryvom. Kak zhe oni  rasschityvali preodolet'
brevenchatyj chastokol dvenadcatifutovoj vyshiny?
     Vo  vsyakom  sluchae, ih poziciya  byla sejchas  ves'ma  uyazvimoj, i  Blejd
prikazal  metat'  vniz  kamni - otesannye  mramornye  bloki  ot  razobrannyh
fontanov i besedok. Oni zagrohotali po shchitam, kotorymi severyane prikryvalis'
ot valivshihsya na nih  metatel'nyh snaryadov, i razvedchik  ne srazu razobral v
etom   shume  stuk  molotov.  Nury  dejstvitel'no  zabivali  skoby  v  brevna
chastokola! Zachem? CHtoby  vlezt' po nim naverh? Pri  nalichii dlinnyh  lestnic
eta mysl' kazalos' nelepoj!
     Vdrug  izgorod'  sotryaslas'. V nekotoryh  mestah brevna desyatidyujmovogo
razmera,  vkopannye na dva yarda  v zemlyu, hodili, kak machty korablya  v buryu!
Pri tom, chto s vnutrennej storony chastokol byl eshche  podsypan  zemlej na sem'
futov!
     Blejd vyter  holodnuyu isparinu  so lba. Nury raskachivali  izgorod'! Dve
ili  tri sotni  chudovishchno  sil'nyh  muzhchin,  vcepivshis'  v  skoby,  pytalis'
povalit' chastokol, sozdav breshi, ostal'nye prikryvali  ih shchitami. On  videl,
kak neskol'ko  chelovek  poleteli vniz,  k podnozhiyu  obryva,  ili  ruhnuli na
lestnicy,  sbitye  mramornymi blokami; no kak  pravilo  shchity i moguchie  ruki
severyan vyderzhivali udar dvuhsotfuntovyh glyb. Neveroyatno, no tak!
     Tyn  podalsya  srazu  v  desyatke  mest.  Zemlya  s  shorohom  popolzla   v
razverzshiesya shcheli,  poslyshalis' ispugannye  kriki  lyudej i hadrov,  i  Blejd
ponyal, chto na eto raz val emu ne uderzhat'.
     - Valite  brevna na nih! - zakrichal  on, podbegaya k blizhajshemu opasnomu
uchastku. - Valite brevna - i v dom! Bystro!
     On upersya nogoj v brevno i, pomogaya trudivshemusya nad  nim nuru, tolknul
izo  vseh  sil.  Brevno neozhidanno vyvalilos' naruzhu, pryamo na severyanina, i
vmeste s nim ruhnulo na lestnicu. Tut  zhe  upal eshche  desyatok blizhajshih: nury
otskochili, spasayas'  ot ih udarov,  kto-to  s voplem poletel vniz. Zatem dva
desyatka bojcov rinulis' i bresh', karabkayas' na zemlyanoj otkos. Pervogo Blejd
zarubil   toporom,   vtorogo   dostal  mechom   v   gorlo  i,  pol'zuyas'   ih
zameshatel'stvom, pobezhal k domu.
     Tut  uzhe bylo polno hadrov.  V sootvetstvii so strogim prikazom, SHram i
Seryj  -  zamestitel' ubitogo  utrom  Garpuna - vyvodili  svoih bojcov cherez
tunnel'. Sleduyushchim  na  ocheredi byl  otryad Tarkonesa,  a  voiny  SHCHerbatogo i
Mohnacha  derzhali  oboronu.  Villa,  odnako,  yavlyalas'  ne  slishkom  nadezhnym
ukrepleniem; okna byli shiroki i mnogochislenny, podokonniki otstoyali ot zemli
vsego yarda na poltora. No  Blejd  nadeyalsya, chto  smozhet  proderzhat'sya  zdes'
minut pyatnadcat'-dvadcat'; bol'she dlya evakuacii ne trebovalos'.
     Nury podarili  emu lishnee vremya.  Vorvavshis'  vo  dvor,  oni  uvleklis'
ohotoj za metavshimisya po dvoru hadrami. Polsotni moryakov  byli perebity,  no
grad arbaletnyh  strel i drotikov iz okon villy sdelal svoe delo: semnadcat'
zazevavshihsya severyan byli porazheny nasmert'. Otryady SHrama i Serogo byli  uzhe
v tunnele, nastupala ochered' Tarkonesa.
     Kuznec  podbezhal k skorchivshemusya  u  okna Blejdu;  glaza ego rasteryanno
bluzhdali.
     - Ne  mogu... - on zadyhalsya, - ne mogu najti tvoyu devchonku! Proklyat'e!
Kuda ona provalilas'?
     Razvedchik rezko  vypryamilsya i otstupil pod  zashchitu steny. On videl, kak
vo dvore  skaplivayutsya  nury;  odnako v  ataku oni  ne  perehodili,  ozhidaya,
vidimo, Ratri. Ih bylo uzhe sotni dve.
     -  Pust' SHCHerbatyj uvodit  sejchas svoih,  -  prikazal Blejd.  -  Razoshli
lyudej... Skol'ko ih ostalos'?..
     - Tridcat' sem'...
     -  Razoshli ih  po  etazham... pust'  posmotryat  v  ee  spal'ne,  naverhu
bashni...  Esli ne  najdete,  poka uhodit  SHCHerbatyj - v  tunnel'! - on krepko
stisnul  ruki oruzhejnika. - Proshchaj, Tarko!  I pust' Zelenyj Kit  poshlet tebe
udachu!
     Tarkones molcha obnyal ego  i pobezhal po  lestnice naverh,  gromko szyvaya
svoih bojcov. Blejd povernulsya k arbaletchikam Mohnacha i ryavknul:
     - Strelyajte! Nado uderzhat' ih podal'she hot' nenadolgo!
     Hadrov, odnako, ne nado bylo  podgonyat'; strel eshche hvatalo, i  oni bili
iz svoih "dyrokolov" kak zavedennye. Razvedchik prikinul, chto v etot den' uzhe
pala tret' chetyrehrukih moryakov.  CHto zh,  esli parni Mohnacha  uspeyut vovremya
ubrat'sya, v  zhivyh  ostanetsya vosem'sot ili devyat'sot  hadrov... Tri  polnyh
ekipazha...
     No gde zhe |dara? Nashel li ee Tarkones?
     On vyglyanul v  okno. Nurov pribylo  izryadno, n Ratri uzhe rasporyazhalsya u
chastokola, vystraivaya stenoj svoih mechenoscev. Skol'ko ostavalos'  do ataki?
Minuta? Dve? Pyat'?
     K nemu podskochil Mohnach.
     - SHCHerbatyj  ushel. I  Lysyj  so svoimi dvurukimi  tozhe.  CHto nam delat'?
Budem drat'sya? - v glazah hadra gorel boevoj ogon'.
     - Ty ne videl - moya zhenshchina ushla s dvurukimi? - sprosil Blejd.
     -  Ne  znayu,  -  Mohnach  pomotal golovoj. - YA strelyal... A  chto teper'?
Vrezhem etim der'modavam toporami?
     -  Smotri, kak by oni tebe  ne vrezali... - Blejd usmehnulsya.  - Snimaj
svoih, i uhodite! -  On pomedlil sekundu. - Slushaj, Mohnach... Vstretish' klan
Zelenogo Kita, peredaj privet ot Nosacha. Skazhi im, chto u menya  vse horosho...
Nu, idi! - razvedchik podtolknul hadra k dveri, chto vela v koridor.
     Mohnach kivnul  i, neozhidanno shmygnuv nosom, vyskochil iz  komnaty; hadry
potyanulis' sledom, robkimi vzglyadami proshchayas' s Hozyainom.
     Blejd snova vyglyanul  v okno. Ratri s pomoshchnikami stoyali pered sherengoj
svoih  bojcov,  vsmatrivayas'  v  fasad  doma. Tak!  Nura  udivilo  vnezapnoe
prekrashchenie  strel'by,  i on  opasaetsya  kakoj-nibud' lovushki!  Prevoshodno!
Blejd  otschityval  vremya  po vdoham i  udaram pul'sa. U  Mohnacha  dve  sotni
parnej, i hadry - rebyata provornye... Treh-chetyreh minut im hvatit...
     Ratri zakonchil  izuchat' okna i nachal instruktirovat' pomoshchnikov. Vid  u
nego byl samyj  pobeditel'nyj. Veroyatno,  on schel, chto buntovshchiki ne gotovyat
emu  zapadnyu, a  sami  popali  v takovuyu;  kuda im det'sya  iz  etogo zdaniya,
kotoroe  nevozmozhno oboronyat'? Znachit, sejchas posleduet predlozhenie o sdache.
On byl absolyutno  prav naschet sdachi  - no buntovshchik  v  dome ostalsya  tol'ko
odin.
     Blejd  shmygnul v  koridor, dobezhal do dveri, vedushchej v spal'nyu Nilaty i
raspahnul ee.  Vse  otlichno!  Okna  predusmotritel'no otkryty, chtoby sozdat'
vozdushnuyu tyagu; tri fakela chadyat v podstavkah; na polu - kucha  melkoj shchepy i
drov, propitannyh zhirom. Da i sam pol polit vorvan'yu ot dushi!
     On  vzyal  fakely,  votknul  ih  mezh  polen'yami  i,  prikryvaya  glaza ot
vzmetnuvshegosya vverh ognya, osmotrelsya. Na krovati, sdvinutoj sejchas  v centr
komnaty,  lezhalo  chto-to rozovoe.  SHarf  |dary  - iz  legkoj  gazovoj tkani,
rasshitoj serebrom! Ee lyubimyj sharf! Kak on syuda popal?
     Ne razdumyvaya,  Blejd shvatil ego, skomkal,  sunul za poyas i otpravilsya
na kryl'co, vstrechat' gostej. Za spinoj u  nego po-prezhnemu visel mech, i  po
doroge on eshche prihvatil topor - iz teh, chto potyazhelee.
     Stal'naya  sherenga byla uzhe  v tridcati shagah. Zametiv razvedchika, Ratri
chto-to  ryavknul, i severyane  ostanovilis'. Voenachal'nik  s chetyr'mya  bojcami
vyshel vpered i stashchil shlem; vidimo, on vse uzhe ponyal i ne opasalsya nezhdannoj
strely.  Ego sputniki opustili shchity i tozhe snyali shlemy; lica  ih byli zality
potom, ibo poslepoludennoe solnce palilo nemiloserdno.
     Prislushivayas'  k revu plameni, rvushchegosya iz okon bashni,  Blejd soshel po
stupenyam vniz i polozhil topor na zemlyu.
     - YA sdayus', - korotko proiznes on. - Sdayus' na milost' knyazya Farala.
     - Dumaesh', poshchadit? -  Ratri usmehnulsya. -  Ne rasschityvaj,  hot' ty  i
dovodish'sya emu synom, ublyudok. U knyazya kamennoe serdce.
     Synom?! Blejd vzdrognul  i neproizvol'no  podnes ruku k licu.  CHto eto?
SHutka? Igra sluchaya?
     Ratri  shchelknul pal'cami, i  odin iz  nurov snyal s poyasa chto-to dlinnoe,
pozvanivayushchee. Cep' s kandalami... V luchshih tradiciyah bezvolosyh dvurukih...
     - Risars!
     On obernulsya. Na kryl'ce stoyala |dara.
     Vo imya Zelenogo Kita, praroditelya! Gde pryatalas' eta zhenshchina? I chto emu
sejchas delat'? Mozhet, Ratri otpustit ee?
     Nur s kandalami grubo dernul ego za plecho. |dara nereshitel'no shagnula s
kryl'ca; volosy ee rastrepalis', v glazah stoyali slezy. Vdrug  ona  zametila
sverkayushchuyu  cep'  v  rukah  severyanina,  topor,  lezhavshij u  nog  Blejda,  i
torzhestvuyushchuyu uhmylku Ratri.
     - Net! - |dara pticej  sletela s  kryl'ca  i  povisla  na  zakovannoj v
zhelezo ruke nura. - Net! Net! Ne-e-et!
     Krik  ee oborvalsya zhalobnym vshlipom, kogda stoyavshij ryadom  voin slovno
igrayuchi  raspolosoval klinkom  prekrasnoe  telo: ot upoitel'noj lozhbinki mezh
sheej i levym plechom - naiskos' k pravomu bedru.
     Blejd poserel. Na mig on pokachnulsya i  prikryl glaza, budto eshche  ne mog
osoznat' tyazhesti utraty;  potom ego veki podnyalis', i  smert'  vzglyanula  na
ubijcu temnymi zrachkami.
     -  Ty zrya eto sdelal,  podonok, - medlenno  proiznes  Richard  Blejd, ne
soznavaya, chto govorit po-anglijski.
     No anglichaninom on  sejchas ne  byl;  pod nebom  Katraza, u  sten  svoej
pylayushchej  kreposti, stoyal ispanskij  rycar', na  glazah  kotorogo tol'ko chto
zarezali ego vozlyublennuyu.
     Ruka rycarya potyanulas' k mechu. Svistnul klinok. On  sverknul pyat' raz -
s takoj nemyslimoj, neveroyatnoj bystrotoj, chto  otoropevshie  vragi ne uspeli
shevel'nut'sya.
     Pyat'  ogromnyh trupov  lezhali  vokrug hrupkogo  zhenskogo tela.  CHetyrem
voinam lezvie rasseklo gorlo; u Ratri byla otrublena golova.
     Richard Blejd, anglichanin, s udovletvoreniem posmotrel na delo svoih ruk
i votknul mech v zemlyu.
     - Vot teper' ya okonchatel'no sdayus'! - spokojno proiznes on.




     Pozvyakivaya cepyami,  Blejd  stoyal  pered  knyazem  Faralom,  glavoj  roda
Mit'Kanni.
     Otkrovenno govorya, on ne rasschityval svidet'sya s etim vlastelinom, hotya
zagadochnaya  fraza   pokojnogo   Ratri  rasshevelila  ego   lyubopytstvo.  Srok
katrazskoj komandirovki yavno istekal, i Blejd gotovilsya k tomu,  chto v lyubuyu
minutu lord Lejton vytrebuet nazad svoego podopytnogo krolika. Odnako proshlo
pyat' tomitel'nyh  dnej, provedennyh v  mrachnoj kamorke v  tryume  hallotskogo
korablya, potom - eshche sutki,  poka oni dobiralis' do  zamka,  odnako  nikakih
golovnyh  bolej, predveshchayushchih perenos,  Blejd ne ispytyval. |to uzhe nachinalo
ego bespokoit'.
     Hallot okazalsya bol'shim i  dovol'no mrachnym gorodom.  Tut  bylo gorazdo
holodnee, chem na ostrovah:  s vysokih severnyh gor  tyanulo ledyanym veterkom,
unosivshem  v svincovoe more dymy soten  kuznic, plavilen i goncharnyh  pechej.
Doma v  gorode byli vystroeny  iz rvanyh glyb granita i neohvatnyh breven, i
on sovsem ne pohodil na skazochnyj Teriut. Skoree - na razrossheesya anglijskoe
poselenie  vremen  vojny  Aloj  i Beloj  Rozy. Veroyatno,  nury  trebovali ot
remeslennikov Hallota raboty, raboty i eshche raz raboty, tak chto vremeni i sil
na vsyacheskoe ukrashatel'stvo ne ostavalos'.
     Kak ponyal Blejd, nury v gorod zaglyadyvali  krajne redko. Oni ne tvorili
ni beschinstv, ni nasilij; ih otnoshenie k sahraltam bylo chisto pragmaticheskim
- nizshaya rasa, karliki, kotorye obyazany platit' dan'. I  poka dan' postupala
ispravno, vse bylo v polnom poryadke. Nikto iz Mit'Kanni ne stal by unizhat'sya
i lezt' v  dela  karlikov.  Ograbit'  ih  gorod  ili poselok? No zachem? Radi
dobychi? No nikto ne zabivaet skotinu, kotoraya daet hozyainu  moloko i horoshij
priplod. Radi dokazatel'stva  svoego prevoshodstva? No sie prevoshodstvo - i
v roste, i v sile  - i tak nalico. Radi  slavy? No kakaya slava v tom,  chtoby
pererezat' glotki desyatku  karlikov?  Drugoe  delo - snyat'  golovu  bojcu iz
vrazhdebnogo roda... Lua'Breggov ili tam Ral'Taddov...
     Otryad,  pod  voditel'stvom dvuh  pomoshchnikov Ratri, soshel  s korablej  i
prosledoval k prohodivshej ryadom  s gavan'yu doroge,  gde nurov uzhe zhdal celyj
karavan  strashnovatyh   na  vid  zhivotnyh.  Mertvecov  pogruzili  v  telegi,
ostal'nye vzgromozdilis'  na spiny  zverej,  i voinstvo  dvinulos' v  put' k
ostrokonechnym  gornym vershinam.  Nury  kazalis' mrachnymi i kidali  na Blejda
svirepye  vzglyady.  V teriotskoj  ekspedicii rod Mit'Kanni  poteryal sto sem'
bojcov - ne  vsyakaya krovoprolitnaya bitva  s vojskom chuzhogo klana  stoila tak
dorogo.  I  vinovat  v  tom  byl  vyrodok, nurlo,  polu-nur  - polu-sahralt,
sobravshij bandu volosatyh monstrov iz yuzhnyh morej!
     Blejd,  zakutavshis'  v sherstyanoj  plashch, broshennyj emu  s  prezritel'noj
uhmylkoj  odnim iz strazhej, spokojno pokachivalsya na  shirokoj  spine skakuna.
Tut, na severe, verhovye  zhivotnye  byli  sovsem  drugimi, chem na  ostrovah.
Konechno,  dumal  razvedchik,  s  naslazhdeniem  vdyhaya   svezhij  vozduh  posle
pyatidnevnoj otsidki v tryume, ni odin hass ne vyderzhit zakovannogo  v pancir'
voina-nura. Skakuny severa sovsem ne pohodili  na loshadej  ili lam, skoree -
na  bizonov-pererostkov.  U nih  byli  shirokie  bych'i  mordy, roga i  gustaya
sherst', no telo kazalos'  bolee podzharym,  a nogi -  bolee strojnymi, chem  u
bylyh  vladyk prerij Dal'nego  Zapada. Skvoz'  kloch'ya dlinnyh zhestkih volos,
svisavshih s krutogo  lba,  prosvechivali malen'kie  temnye  glazki,  gorevshie
yarostnym bleskom - eti tvari, manlisy, ne otlichalis' pokornym nravom. Kopyta
u nih byli ne razdvoennymi, kak u rogatogo skota, a  cel'nymi i  raza v  dva
bol'she loshadinyh  v okruzhnosti, rost  -  kak u  dobrogo  verblyuda-dromadera.
Vpolne podhodyashchie gabarity dlya semifutovyh nurov, no Blejdu chudilos', chto on
puteshestvuet na mamonte.
     Karavan  shel  pochti  bez  ostanovok  celye  sutki;   ostavalos'  tol'ko
udivlyat'sya   vynoslivosti  nurov  i  ih  rogatyh  skakunov.   Oni  peresekli
pribrezhnuyu  ravninu,  prodelav za pyat' chasov  shest'desyat  mil',  i  minovali
krutoe  ushchel'e, po kotoromu podnimalis' eshche stol'ko zhe vremeni. Zatem doroga
vyvela  otryad na  ploskogor'e; ono  zaroslo  hvojnym lesom, posredi kotorogo
zdes'  i tam torchali golye skalistye utesy. Eshche sotnya mil' pryamo na sever, i
na odnoj  takoj skale vzglyadu razvedchika otkrylsya zamok povelitelya Mit'Kanni
-  gigantskaya granitnaya bashnya vysotoj  v dvesti futov  i primerno takogo  zhe
diametra.
     Citadel' byla absolyutno nepristupnoj, ibo obryvistye sklony utesa srazu
zhe  perehodili v  kamennye steny. Vnizu skaly byl prorublen neshirokij  vhod,
kotoryj prikryvala  zheleznaya dver' solidnoj tolshchiny, za nej  shel  koridor  -
takzhe  peregorozhennyj mnogochislennymi dveryami i opusknymi reshetkami, potom -
krutaya   spiral'naya   lestnica.   Ona   vilas'   po  vnutrennej  poverhnosti
cilindricheskogo kolodca, probitogo v samom serdce skaly, i vyvodila v pervyj
etazh bashni.
     U  podnozhiya  utesa raspolagalsya  dovol'no  bol'shoj poselok,  otdelennyj
shirokim  polem ot lesnoj opushki,  tut  ostavili verhovyh zhivotnyh i ranenyh.
Zatem  sotni  tri  voinov,  rastyanuvshis'  cepochkoj,  dvinulis'  ko  vhodu  v
krepost'.  Blejda veli poseredine  stroya  na  cepi, priklepannoj k zheleznomu
oshejniku;  ruki u nego tozhe byli skovany.  Prohodya cherez poselok, on vpervye
uvidel  zhenshchin  nurov.  Pozhaluj, krome  rosta  oni nichem  ne  otlichalis'  ot
svetlovolosyh shvedok ili datchanok  i vyglyadeli dovol'no privlekatel'nymi, no
ves'ma surovymi. Stoya u porogov svoih prostornyh brevenchatyh  domov, zhenshchiny
provozhali  pribyvshih  dolgimi vzglyadami, no ne  pytalis'  chto-libo sprosit'.
Segodnya, podumal razvedchik, sotnya iz nih uznaet, chto ovdovela.  Vnezapno emu
zahotelos', chtoby Lejton poskoree zabral ego otsyuda. Kakie sokrovishcha mysli -
ili  inye  poleznye  dlya  Britanii  raritety  -  mozhet  on  syskat'  v  etom
srednevekovom  zamke?   Razve  chto  oznakomitsya  s  tehnologiej  namylivaniya
verevki...
     Pod容m naverh  kazalsya beskonechnym.  SHahta, vyvodivshaya k bashne, byla ne
men'she  sta  yardov glubinoj,  i Blejd podschital, chto emu prishlos' vzojti  na
vysotu   tridcatietazhnogo  neboskreba.  Lestnicu,   krutuyu  i  uzkuyu,  sleva
ograzhdali zheleznye perila na redkih stolbikah, sprava  -  poverhnost' skaly;
koe-gde  na  vbityh  v  nee  kryukah viseli  ploshki s goryashchim zhirom.  Neuzheli
pripasy i gruzy tozhe podymali vruchnuyu po etoj beskonechnoj spirali?
     Nakonec stupeni  konchilis',  i  razvedchik ochutilsya  v ogromnom  zale  s
mnogochislennymi  kvadratnymi kolonnami,  podpiravshimi  potolok;  pohozhe,  on
zanimal ves' nizhnij etazh gigantskoj bashni  i sluzhil svoeobraznym vestibyulem.
Zatem  oni  snova podnimalis'  naverh,  no  uzhe po  bolee pologim  i shirokim
lestnicam. S kazhdym novym  yarusom ubranstvo pokoev  stanovilos'  vse bogache;
steny  tut  pokryvali  derevyannye  paneli,  na  nih   viseli  kovry  -  yavno
sahraltskoj raboty. Bolee tolstye kovry stelilis'  po polu, reznaya massivnaya
mebel'  porazhala  titanicheskimi razmerami -  poka Blejd ne  sopostavil  ee s
rostom svoih konvoirov.
     Ocherednoj  etazh byl ubran s surovoj roskosh'yu - bogatye stal'nye dospehi
i  oruzhie  na  stenah,  tolstye  svechi v  serebryanyh shandalah,  prevoshodnye
gobeleny,   izobrazhavshie   sceny  bitv   i  ohot;  Blejd  ponyal,  chto  otryad
priblizhaetsya  k  obiteli mestnogo  vlastelina. Vskore  raspahnulis'  shirokie
reznye dveri, i voiny stupili v prostornyj zal s tremya ogromnymi kaminami  u
vnutrennej  steny, v naruzhnoj  byli prorubleny pohozhie  na  bojnicy okna.  V
dal'nem konce zala  vysilos' bol'shoe kreslo polirovannogo serogo granita, na
kotorom vossedal chelovek s  korotkoj sedovatoj borodoj, nad nim rasprosterla
kryl'ya serebryanaya ptica, zakreplennaya na vysokoj spinke kresla. Ryadom s etim
kamennym  tronom stoyala devushka, strojnaya,  zelenoglazaya  i svetlovolosaya, v
dlinnoj,   do   samyh  shchikolotok,  tunike.  CHut'  dal'she,  sleva  i  sprava,
vystroilis' nerovnym polukrugom vosem' roslyh pozhilyh muzhchin.
     Blejda  podveli k kreslu na pyat'  shagov, knyaz' Faral podnyalsya i  bystro
peresek razdelyavshee ih prostranstvo. Devushka sledovala za nim kak ten'.
     - |tot?  - povelitel'no sprosil glava roda Mit'Kanni, nebrezhno kivnuv v
storonu plennika, no ne udostoiv ego dazhe vzglyadom. Devushka zato smotrela na
Blejda  ne otryvayas'.  Stoyavshij  sprava  ot nego komandir v grivastom  shleme
kivnul:
     - Da, vysokorodnyj.
     - Poteri?
     Teper' otvetil tot iz pomoshchnikov Ratri, chto byl sleva:
     - Sto sem', vysokorodnyj. I raneno okolo dvuhsot, no te budut zhivy.
     Lico knyazya pomrachnelo.
     - Ratri?
     - Mertv, vysokorodnyj.
     - Mertv? - v glazah Farala mel'knulo izumlenie. - Kak? Kto ego ubil?
     - On, - voin dernul cep', zastaviv Blejda naklonit' golovu.
     - |tot? -  snova  povtoril Faral  i,  kruto razvernuvshis', ustavilsya na
razvedchika. Blejd, v svoyu ochered', smotrel na nego.
     CHto tam govoril  pokojnik Ratri?  To  zhe lico, tot zhe  golos, takoj  zhe
nrav?
     Lico...  Da, shodstvo,  bezuslovno, est'.  No glaza  -  temno-serye,  i
volosy  - cveta speloj  rzhi. CHerty  bolee krupnye,  rezkie - knyaz'  byl vyshe
svoego predpolagaemogo potomka na celuyu golovu i starshe let na dvadcat'.
     Golos  - vot  chto dejstvitel'no kazalos'  ironiej sud'by!  Golos zvuchal
pochti neotlichimo. Zvuki sobstvennogo golosa vosprinimayutsya chelovekom ne tak,
kak  okruzhayushchimi,  no  Blejd   privyk  slyshat'  sebya  so  storony.  Odni  iz
specificheskih momentov ego professii zaklyuchalsya  v rabote s magnitofonom, na
lentu kotorogo on diktoval svoi otchety, a potom kommentiroval i dopolnyal ih.
Tak chto uzh sobstvennyj golos on mog uznat' navernyaka!
     Ostavalsya nrav, kotoryj  byl, po-vidimomu, ves'ma krutym. Naskol'ko eshche
predstoyalo vyyasnit'.
     Vremenno poteryav interes  k  knyazyu, Blejd perevel  vzglyad  na  devushku.
Nesomnenno,  doch', reshil on, ibo cherty  famil'nogo  shodstva trudno bylo  ne
zametit'. Dvadcat' let ili chut' bol'she,  krasivaya,  s velikolepnoj figuroj i
rostom ne  nizhe, chem  u nego.  Takaya  devica posluzhila by  ukrasheniem  lyuboj
basketbol'noj komandy!
     - Govori! - vdrug  uslyshal on  i  ponyal, chto knyaz'  obrashchaetsya k  nemu.
Neohotno otvernuvshis'  ot  svetlovolosoj  krasavicy,  Blejd posmotrel na  ee
otca.
     -  CHto  ty hochesh'  uslyshat'?  -  gromko  proiznes  on i  s  mstitel'nym
udovletvoreniem  zametil,  kak drognulo lico  knyazya.  Vryad li emu dovodilos'
slushat' magnitofon, no svoj golos on tozhe uznal.
     - Kto ty?
     - A ty ne dogadyvaesh'sya, vysokorodnyj?
     Esli  uzh  Ratri  nachal igru,  soobshchiv o svoih podozreniyah  i  knyazyu,  i
sobstvennym  podchinennym, Blejd byl  gotov v nee poigrat'. Po krajnej  mere,
Faral  ne povesit ego,  poka ne proverit vse do konca.  A  tem vremenem lord
Lejton... zasnul on, chto li, vmeste so svoim d'yavol'skim komp'yuterom?
     Glaza  knyazya potemneli,  ruka  potyanulas'  k  visevshemu na poyase  mechu.
"Raspolosuet nadvoe, -  vdrug ponyal  Blejd.  -  Kak  tot merzavec neschastnuyu
|daru..."  Pri etom  vospominanii krov' udarila emu v  golovu; on  napryagsya,
vyschityvaya  doli sekundy:  vyrvat'  konec cepi  iz ruk  strazha,  prygnut'  i
udarit' - noskom nogi v visok.
     - Otec... Ne nado,  otec...  - sil'naya ruka devushki s tochenymi pal'cami
szhala zapyast'e Farala. Knyaz' motnul golovoj, myshcy ego rasslabilis'.
     - Da, konechno, -  s  neozhidannym spokojstviem proiznes on. - Snachala my
pogovorim.
     Blejd  brosil  bystryj  vzglyad  nalevo,  potom  - napravo. Oba voina  v
grivastyh shlemah smotreli na knyazya s kakim-to  strannym vyrazheniem -  smes'yu
straha,  zhalosti  i  prezreniya.  Tak glyadyat na gospodina,  kotoromu doveryali
bezrazdel'no, poka  sud'ba ili  rok ne vytashchili na svet  bozhij ego tajnyj  i
pozornyj greh.
     - Vysokorodnyj, - tverdo proiznes voin sprava,  - o chem s nim govorit'?
On ubil vos'meryh nashih!
     Tolpa nurov za ego spinoj gnevno zagudela  - tri sotni sil'nyh  muzhskih
golosov slilis' gromovym raskatom.
     - YA ubil desyateryh, - spokojno proiznes Blejd, - i eshche Ratri i syna ego
Ristela.  K  sozhaleniyu,  -  on  povysil  golos,  -  ya  ne  poluchil  nikakogo
udovol'stviya. Nikto iz etoj dyuzhiny ne umel bit'sya po-nastoyashchemu.
     On znal,  chem  zadet'  etih vysokomernyh gigantov,  etih  detej  Aresa!
Gnevnyj rev razdalsya v zale, rychan'e prajda raz座arennyh l'vov!
     Zvyaknuv cep'yu, Blejd povernulsya k tolpe i prezritel'no plyunul na pol.
     - Nu,  kto vyjdet so mnoj  odin na odin? -  grozno sprosil on  golosom,
neotlichimym ot golosa ih gospodina. - Ty? Ty? Ili ty? - Kazalos', vzglyad ego
naskvoz' prozhigaet panciri i shlemy.
     Rev smolk,  i  Blejd dovol'no usmehnulsya.  Vse, chego on  hotel sejchas -
potyanut' vremya. Dlya  etogo  sushchestvovali standartnye priemy: protivnika nado
zaintrigovat',  udivit',  porazit'  derzost'yu  i  besstrashiem.  Pohozhe,  emu
udalos' etogo dobit'sya.  Skol'ko on vyigral? Nedelyu? Dve? On byl uveren, chto
bol'she emu ne  potrebuetsya. Mozhet  byt',  v  etot mig  suhon'kaya ruka  lorda
Lejtona legla na rubil'nik...
     Vysokorodnyj  knyaz'  Faral vzglyanul  na svoih sovetnikov, zastyvshih  po
bokam kamennogo  trona, na svoih  voinov i na  svoego syna - na  greh  svoej
molodosti  i pozor zrelyh let.  So  svistom  vtyanuv  vozduh,  on vymolvil  v
nezhdanno nastupivshej tishine:
     - Zavtra na rassvete, ublyudok, tebya stolknut v propast'.
     Zatem  knyaz' povernulsya i tverdym shagom  pokinul zal. Kak  preduprezhdal
pokojnik  Ratri,  u  Farala  dejstvitel'no  bylo  kamennoe serdce. I  on  ne
otlichalsya lyubopytstvom.
     Poslednee, chto uslyshal Blejd, kogda ego potyanuli  za cep' k vyhodu, byl
otchayannyj krik svetlovolosoj devushki:
     - Otec! Otec!!!
     * * *
     T'ma v etom kamennom meshke byla absolyutnoj. Laz v temnicu, vydolblennuyu
v polu nizhnego  yarusa,  prikryvala  zheleznaya zaslonka,  kruglaya  i  tyazhelaya,
slovno  kryshka kanalizacionnogo lyuka.  S Blejda snyali cepi, a  potom  prosto
spihnuli  vniz, i on,  proletev  yarda  tri, myagko  prizemlilsya na solomu.  V
otbleskah fakelov strazhej on  eshche uspel  razglyadet' gladkie monolitnye steny
cilindricheskogo   kolodca;  zatem  kryshka  zahlopnulas',  lyazgnul   zasov  i
nastupila temnota.
     Razvedchik  sel na  kortochki, prizhavshis' spinoj k  prohladnomu kamnyu; on
videl vpolne dostatochno, chtoby ne pytat'sya dostignut' lyuka. K tomu zhe, on ne
sumel by  ni  otkryt', ni  vzlomat'  ego -  tolshchina zheleznoj  kryshki byla ne
men'she dvuh dyujmov.
     On ne  ispytyval sejchas  ni holoda,  ni  goloda, ni  zhazhdy; tol'ko odno
bespredel'noe  otchayanie  i  zlost'.  Pochemu   medlit   Lejton?  Neuzheli  eto
katrazskoe  stranstvie, nachavsheesya v  rajskom  sadu  Korivalla zavershitsya  v
mrachnoj  propasti,  na ostryh  granitnyh  oblomkah, kotorye  vop'yutsya  v ego
izlomannoe,  izurodovannoe  telo?  Kak glupo... Vse glupo -  nachinaya s  etoj
nelepoj  nakachki, s durackij  popytki  sdelat' iz  nego  geniya.  Ha,  geniya!
Nikakoj  genij  ne  sumel  by  vybrat'sya  iz  etogo  d'yavol'skogo  dymohoda,
perekrytogo naverhu takoj zaslonkoj, chto iz bazuki ne proshibesh'!
     Postepenno on uspokoilsya, i mozg, privykshij kombinirovat', rasschityvat'
i sopostavlyat', trenirovannyj mozg professional'nogo razvedchika, zarabotal s
holodnoj rassuditel'nost'yu vychislitel'noj mashiny. V konce koncov, iz kazhdogo
bezvyhodnogo polozheniya sushchestvuet kak minimum  dva vyhoda, a u nego ih  bylo
celyh chetyre.
     Vo-pervyh, Lejton eshche mog  vovremya dernut'  tot  treklyatyj rubil'nik. I
togda  -  proshchajte,  svezhie  vetry  Katraza, i zdravstvuj  londonskij tuman!
Vo-vtoryh,  on  mog  chto-nibud'  sotvorit'  zavtra utrom, kogda  ego vytashchat
naverh. CHto imenno,  Blejd ne znal, no sobiralsya kak sleduet porazmyslit' na
sej schet.  V-tret'ih, esli kak sleduet tresnut'sya golovoj o stenu, ne vernet
ili etot udar poteryannyh po vine Hrapuna znanij? I togda, snova pogruzivshis'
v bessmertnye doktriny  dzen-buddizma i zaboty  o  spasenii  dushi, on stanet
sovershenno  ravnodushen k  predstoyashchemu  puteshestviyu na  dno  propasti.  Tozhe
vyhod, chto ni govori!
     I o chetvertyh... Da, bylo eshche  i v-chetvertyh - polozhit'sya na svoyu udachu
i Ego Velichestvo Sluchaj. Blejd prikinul,  chto ego sunuli v yamu chasa v chetyre
popoludni, do rassveta eshche daleko, i mnogoe mozhet sluchit'sya za eto vremya!
     Da, mnogoe moglo proizojti, no v odnom on byl uveren absolyutno - molit'
o  poshchade on  ne  stanet. Honesta mors  turpi  vita potior,  skazal Tacit, i
Richard Blejd polnost'yu  razdelyal  eto  mnenie. CHestnaya smert' luchshe pozornoj
zhizni!
     On predstavil  sebe, chto nahoditsya na  svoej  ville pod  Teriutom...  v
bashenke,  na  tret'em  etazhe...  na  myagkom  lozhe,  sredi  legkih  aromatnyh
prostynej... ryadom s teplym i nezhnym telom |dary Vot ona podnyala ruku i...
     Richard Blejd usnul. I snyalis' emu schastlivye sny - vernyj priznak togo,
chto Udacha i Sluchaj prosterli nad nim svoi blagodetel'nye ruki.
     * * *
     - Brat! Brat!
     Negromkij zov i ele slyshnyj lyazg metalla razbudili ego.
     Blejd podnyal golovu - naverhu, v otverstii lyuka, mel'knul svet. Znachit,
kryshka snyata! On privstal na noskah i  vytyanul  sheyu, pytayas' razglyadet' hot'
chto-nibud' v otbleskah  metavshegosya plameni.  Vnezapno poslyshalsya  shoroh,  i
nechto dlinnoe, shershavoe, zadelo ego po licu. Verevka!
     - Podymajsya! Skorej! - veleli sverhu.
     Razvedchik  uhvatilsya  za kanat, dernul - tot  derzhal prochno - i v  pyat'
sekund preodolel tri yarda, otdelyavshih ego ot lyuka. On perevalilsya cherez kraj
i tut zhe vskochil na nogi.
     Ogromnyj  zal  nizhnego  yarusa  byl slabo osveshchen  desyatkom  propitannyh
kitovym  zhirom fakelov. Obozret' ego celikom ne predstavlyalos'  vozmozhnym  -
meshal ne tol'ko nedostatok osveshcheniya, no i les  podporok, kotorye, kak ponyal
Blejd,  nesli chudovishchnuyu  tyazhest'  verhnih  etazhej.  Za blizhajshij kvadratnyj
stolp  byla  zaceplena  tolstaya verevka, s  pomoshch'yu  kotoroj on vybralsya  iz
svoego uzilishcha; u  osnovaniya etoj kolonny lezhal ob容mistyj meshok, a ryadom  s
nim mayachila vysokaya strojnaya figurka.
     Devushka! Doch' Farala Kamennoe Serdce!
     - Potoropis', brat! -  ona  podnyala meshok i sunula ego v ruki Blejdu  -
vmeste  s  chem-to  eshche,  privychno  tyazhelym  i blestyashchim.  Ego mech! S  rukoj,
sokrushayushchej bashnyu! I on tol'ko chto pobyval v dele  - s konchika lezviya kapala
krov'.
     Razvedchik podnyal voprositel'nyj vzglyad na devushku; nervno usmehnuvshis',
ona kivnula:
     -  Tvoj.  Zabrala v  oruzhejnoj. Sovsem  nepohozh  na  nashi mechi. -  CHut'
pomedliv, ona dobavila: - Takim klinkom legko ubivat'...
     - I ty ubila? Kogo?
     - Zdes' byl strazh. Odin i bez dospehov. On ne  ozhidal... - vnezapno ona
vshlipnula. - Ponimaesh'... ya nikogo eshche ne ubivala!
     Blejd, dvizhimyj vnezapnym sostradaniem, priobnyal ee za plechi.
     - Vsem kogda-nibud' prihoditsya nachinat'... - on  myagko podtolknul  ee k
proemu  v centre zala,  gde  nachinalas' vedushchaya  vniz spiral'naya lestnica. -
Idem... sestra!
     No ona potyanula ego sovsem v druguyu storonu.
     -  Ne  tuda. V  nizhnem tunnele ohrana, dveri  i zamki.  My spustimsya po
druguyu storonu utesa, pryamo k konyushnyam - cherez gruzovoj proem.
     Gruzovoj  proem! Konechno! Obitateli zamka ne  taskali naverh tyazhesti na
svoih  plechah;  ih  podymali  s naruzhnoj storony.  Znachit,  soobrazil Blejd,
gde-to  tut  dolzhna byt'  lebedka ili  vorot...  no glavnoe -  dobryj kanat,
kotorogo  hvatit do  samoj zemli. Devushka uzhe mahala  emu rukoj otkuda-to iz
lesa  kolonn,  i  on pobezhal k nej, perebrosiv  cherez plecho lyamku uvesistogo
meshka.
     -   Ostorozhnee!  -   prosheptala  ego   osvoboditel'nica,   i  razvedchik
prismotrelsya. V stene ziyalo dlinnoe  pryamougol'noe otverstie, skvoz' kotoroe
vidnelos' zvezdnoe nochnoe  nebo; proem ne byl  ograzhden, pol  zala obryvalsya
pryamo v trehsotfutovuyu propast'.  I zdes' byli  lebedki - ne odna,  a  celyh
tri! Devushka vozilas' u central'noj, massivnogo sooruzheniya iz breven, sbityh
zheleznymi skobami; kazhetsya otvyazyvala kanat. Mgnovenie - i tolstaya verevka s
gruzom  na  konce ushla v  proval. V tu samuyu  propast',  kuda ego sobiralis'
spihnut' na rassvete... No - da zdravstvuyut  Ego Velichestvo Sluchaj i Gospozha
Udacha!
     - My  spustimsya u konyushni, -  tonkie pal'cy stisnuli zapyast'e Blejda. -
Tam  net ohrany. Voz'mem chetyreh manlisov - iz teh, chto  uzhe  zasedlany... v
konyushne vsegda est' takie, dlya goncov... I pomchimsya v gory!
     - Ty - so mnoj? - korotko utochnil Blejd.
     - YA ne hochu umirat', brat.
     Ona skol'znula v temnotu. Vyzhdav  sekund pyat', Blejd posledoval za nej,
sunuv  klinok za  poyas. Kanat okazalsya tolstym  i  shershavym, spuskat'sya bylo
udobno; vysota ego ne pugala - on byl opytnym al'pinistom.
     Tiho skripnuli  dveri  prostornogo brevenchatogo  saraya  -  devushka  uzhe
vyvodila zveroobraznyh skakunov. Oni negromko pofyrkivali, motaya golovami no
shli s ohotoj; vidno, zastoyalis' v  konyushne i ne vozrazhali porazmyat'sya. Blejd
vzgromozdilsya na kosmatuyu spinu, poerzal, ustraivayas' poudobnee - sedlo bylo
neprivychno bol'shim. Devushka sunula emu v ruki remen'.
     - Privyazhi k zadnej luke... tam est' kol'co...
     Ona  zatyanula  drugoj  konec remnya na uzdechke zavodnogo  manlisa, zatem
takim  zhe  obrazom   svyazala  vtoruyu  paru  skakunov.  Blejd   tem  vremenem
pristraival na holke svoego zverya meshok... On poezhilsya - bylo ne bol'she plyus
desyati po Cel'siyu, a na nem - tol'ko polotnyanaya tunika i sandalii, odezhda, v
kotoroj  ego  vzyali  v Teriute. Teplyj  sherstyanoj  plashch ostalsya  v poselke -
vmeste s zhivotnymi, telegami, ranenymi i prochim dobrom.
     - V meshke - odezhda i eda, - skazala devushka. - No snachala nado ot容hat'
podal'she. -  Ona podnyala  lico k nebu, blednoe siyanie luny  vysvetilo tonkie
cherty, zavitki volos u lba,  upryamo  szhatye guby.  - Do rassveta  eshche  mnogo
vremeni. Nas ne dogonyat!
     Oni   obognuli   poselok,   spavshij   mertvym  snom,  i  poskakali   na
severo-vostok po lesnoj doroge. Trakt byl dovol'no shirokim i naezzhennym, tak
chto Blejd mog dvigat'sya ryadom so svoej sputnicej.
     - Nikakoj ohrany? - on mahnul nazad, v storonu poseleniya.
     - Zachem? Est' strazhi v  tunnele u  vhoda v bashnyu...  dvoe dozornyh - na
samom verhu... i odin - v zale u gruzovogo proema... Byl, - utochnila  ona. -
S yuga - Hallot i more, na vostoke i zapade - zemli  Lua'Breggov i Ok'Lennov.
No do granic daleko, i tam nashe plato  ohranyayut razvedchiki... mimo nih ptica
ne proletit!
     - A sever?
     - Na severe - dikie gory,  i chem dal'she, tem holodnee.  L'dy,  snega...
Schitaetsya,  chto tam nikto ne zhivet, no eto  ne tak. -  Ona  pomolchala. - Vot
pochemu my edem na sever.
     Blejd podnyal golovu i obozrel nochnoe  nebo; ochertaniya  sozvezdij  stali
uzhe privychnymi za tri mesyaca.
     - Mne kazhetsya, my uklonilis' k vostoku, - zametil on.
     - Da, eta doroga  skoro povernet na vostok, k nashemu glavnomu postu  na
granice s klanom Lua'Breggov... No skoro budet tropa...
     |ta  tropa byla uzkoj i  vela  skvoz' gluhuyu chashchu  pryamo na  sever. Oni
ehali po nej chasa dva, potom  mil'  desyat' dvigalis' v vodah melkogo ruch'ya i
snova  vyehali  na tropku,  yavno  zverinuyu. Blejd ponimal, chto ego  sputnica
zaputyvaet sledy; no  kak ej  udavalos' orientirovat'sya  v  gustom  i temnom
lesu, kuda pochti ne pronikal svet  luny i zvezd? Po uzkim tropam i ruch'yu oni
mogli  peremeshchat'sya tol'ko gus'kom,  i Blejd gnal  svoego skakuna, polagayas'
skoree na sluh, chem  na  zrenie  - zavodnoj manlis  devushki  to  fyrkal,  to
hrustel suhim valezhnikom,  kotorogo  zdes'  hvatalo. Slovno pochuvstvovav ego
somneniya, doch' Farala obernulas' i proiznesla:
     -  YA horosho znayu eti mesta. Byvala tut na ohote...  Skoro my pod容dem k
severnomu krayu plato - i nado do rassveta podnyat'sya na sleduyushchee. Tam  golyj
sklon, vidno izdaleka...
     Neozhidanno les  konchilsya  i  nachalas' pustynnaya  kamenistaya  mestnost',
kotoraya  postepenno  povyshalas'  k severu.  Potom voznikla skalistaya  stena,
uhodivshaya vverh, naskol'ko mog predstavit' Blejd, tysyachi na chetyre futov. Na
pervyj  vzglyad eto  prepyatstvie  kazalos'  nepreodolimym,  no  ego  sputnica
uverenno  napravila skakuna  v temnuyu rasselinu, kotoraya vyvela ih malen'kij
karavan na dovol'no shirokij karniz, kruto uhodivshij vverh. Manlisy dvigalis'
tut nebystro  i  s  predel'noj ostorozhnost'yu, no  perehody  po takim  gornym
tropam  byli im  yavno ne v dikovinku. Gorizont na vostoke  eshche  tol'ko nachal
svetlet', kogda oni perevalili za kraj steny i ochutilis' na novom plato.
     Zdes' takzhe  ros les, i on  pokazalsya Blejdu kuda bolee dikim, chem tot,
chto  oni minovali noch'yu. Inogda stroj ogromnyh,  pohozhih  na  sosny derev'ev
razdavalsya, chtoby osvobodit' mesto kamnyu  -  chudovishchnomu  granitnomu valunu,
voznosivshemu svoyu okrugluyu spinu nad temnymi kronami. Koe-gde zhurchali ruch'i,
prokladyvaya put' mezh uzlovatyh  kornej i glyb pomel'che, razmerom  v  yard ili
dva; oni byli melkimi i netoroplivymi, s chistoj prozrachnoj vodoj.
     Stalo uzhe sovsem svetlo, kogda oni sdelali prival  u podnozh'ya odnogo iz
ogromnyh valunov, vblizi ruch'ya.  Oba uzhe davno drozhali ot holoda,  i devushka
pervym delom vzyalas' za meshok. V nem byli dve pary sapog i sherstyanyh shtanov,
sherstyanye rubahi i kurtki na mehu. Sputnica  Blejda,  razlozhiv odezhdu na dve
kuchki, vypryamilas' i  potyanula  cherez golovu  svoe  plat'e; potom zamerla  i
nereshitel'no vzglyanula na razvedchika.
     Tot uhmyl'nulsya, ponyav prichinu ee zatrudnenij.  Vidimo, zhenshchiny  v etih
severnyh krayah  byli  vospitany inache, chem  teriotki, otnyud' ne  smushchavshiesya
svoego obnazhennogo tela.
     - Podnimus' na skalu,  - skazal on,  kivnuv v storonu  valuna. - Oglyazhu
mestnost'.
     Devushka oblegchenno vzdohnula.
     Starayas'  sogret'sya,  razvedchik  begom vzobralsya  na  ogromnyj  kamen'.
Serebristo-golubovatyj solnechnyj  disk uzhe  paril nad vostochnym  gorizontom,
zalivaya  svetom  bezbrezhnyj  hvojnyj  okean.  Derev'ya  neskonchaemoj  polosoj
tyanulis' k zapadu i vostoku; na severe, milyah  v pyatidesyati,  vysilas' novaya
skalistaya  stena.  Veroyatno,  ploskogor'ya  shli  ustupami,  odno  za  drugim,
povyshayas' kazhdyj  raz na tri-chetyre tysyachi  futov. Blejd povernulsya k yugu  i
prikinul, chto oni udalilis'  ot  kraya obryva  ne men'she, chem na desyat' mil'.
Tam, za ostrokonechnymi  zubcami  utesov, prikrytaya legkim utrennim  tumanom,
lezhala  strana Mit'Kanni; gde-to tam vysilas' bashnya Farala Kamennoe  Serdce,
kotoryj uzhe  obnaruzhil, chto  lishilsya i syna,  i docheri.  CHto  zh, zato vlast'
ostalas' pri nem...
     On  spustilsya vniz.  Ego  sputnica  uzhe  pereodelas' i  dazhe  razlozhila
koster;  v  kotelke  bul'kala voda, v  vozduhe  plyl  soblaznitel'nyj myasnoj
zapah, na chistoj tryapice  lezhal karavaj hleba. Blejd natyanul shtany i  rubahu
pryamo poverh tuniki, pereobulsya i prisel k ognyu, naslazhdayas' teplom.
     Devushka, pomeshivaya varevo v  kotelke, stoyala k nemu v profil'. Krepkaya,
sil'naya  - i  v to  zhe  vremya  gibkaya, ona vyglyadela ocharovatel'no v  plotno
oblegayushchih strojnye  nogi losinah,  rubahe  s  otkrytym  vorotom  i korotkih
sapozhkah. Na mig Blejdu pokazalos', chto on vyvez svoyu ocherednuyu  podruzhku na
ekzoticheskij piknik kuda-nibud'  na sever Kanady;  tam,  za skaloj, - shosse,
gde  ostalsya vzyatyj naprokat avtomobil', kotoryj za  chas-poltora domchit ih v
blizhajshij gorodok, k magazinam, baram, telefonu, uyutnomu nomeru v  gostinice
i prochim blagam civilizacii.
     On  shumno  perevel  duh.  Net,  za  skaloj  ne   bylo   ni  mashiny,  ni
asfal'tirovannogo shosse, i  iz etoj  Kanady  on  ne mog uletet'  v London na
sverkayushchej   serebristoj  ptice,  v  myagkom  kresle,   s  ryumkoj  viski   na
podlokotnike...
     - Kak tebya zovut? - sprosil Blejd devushku.
     - Ty dazhe etogo ne znaesh'? - ona  udivlenno vozzrilas'  na nego,  potom
mahnula rukoj. - Ah da, otkuda... Ty mog prozhit'  tridcat'  poslednih let na
drugom krayu kontinenta i dazhe ne znat', chto u knyazya Farala poyavilas' doch', a
u tebya - sestra... - Ona sdelala pauzu, potom soobshchila: - Farna - moe imya. A
tvoe?
     -  Ty dazhe etogo ne  znaesh'? - poddraznil ee  Blejd,  no ne  bez zadnej
mysli: a vdrug imya brata dlya nee - ne tajna?
     No Farna tol'ko otricatel'no pokachala golovoj i vzdohnula.
     - Net,  ne znayu... Rasskazyvali, v molodye gody  otec  sovershil greh...
vzyal chuzhuyu  zhenshchinu. Ona sumela sbezhat' i rodila syna... tebya...  nevedomo v
kakih krayah...  - ona snova vzdohnula; lico  ee bylo pechal'nym. - Nyan'ki moi
govorili tajkom, chto u menya est' starshij brat... gde-to daleko-daleko...
     Blejd pristal'no vzglyanul na devushku.
     - A chto  tebe do etogo  brata, kotoryj gde-to daleko-daleko? Stoilo  li
iz-za nego menyat' uyutnyj dom na eti debri? - on povel vokrug rukoj. - Stoilo
li spasat' bastarda, izgoya?
     -  Izgoj...  Pust'  izgoj, no svobodnyj! A  ya? Ty dumaesh',  legko  byt'
docher'yu  cheloveka s kamennym serdcem? - vnezapno ona zakryla lico ladonyami i
vshlipnula.  - S teh por, kak umerli mat' i starye moi nyan'ki, ty - vse, chto
u menya ostalos'... nadezhda na tebya... mechta o tebe... - po ee shchekam katilis'
slezy. - Otec  skazal,  chto  pora  najti  mne muzha,  iz znatnyh Mit'Kanni...
takogo zhe kamennogo, kak  on sam... - ona uzhe rydala navzryd. -  Brat, brat!
Pozhalej menya! Ne progonyaj!
     Blejd uzhe vse ponyal. On podnyalsya,  obnyal Farnu za plechi, potom zastavil
prisest' ryadom s soboj  i nachal laskovo poglazhivat' po spine.  Ona  zatihla,
spryatav lico u nego na grudi i nerovno, so vshlipami, vzdyhaya.
     - Menya zovut Richard...
     - Rizad... - pereinachila ona po-svoemu. YAzyk byl  tot zhe  samyj, chto na
ostrovah, no vygovor - bolee rezkim; vmesto  protyazhnogo  "Risars" poluchalos'
tverdoe "Rizad",  da eshche  s  udareniem  na vtorom sloge. Nichego, pust' budet
Rizad, reshil Blejd.
     -  Znachit,  Farna,  ty neploho otnosish'sya  k  sanuram?  -  sprosil  on,
prodolzhaya nezhno poglazhivat' devushku.
     - Ne znayu... Nikogda ne videla sanurov...
     - YA - sanur.
     - Ty - moj brat.  Nur,  sanur ili sahralt - nevazhno... Ty - moj brat, i
ty  -  sil'nee  vseh...  Sil'nej  Ristela,   kotoromu  otec  sobiralsya  menya
otdat'....
     Vot ono chto! Da, Ristel byl by tem eshche podarkom dlya etoj devochki!
     - Nebo pokaralo otca za tot greh,  - shmygnuv nosom, skazala Farna. - On
bral mnogih zhenshchin nashego plemeni, no ni odna ne podarila emu  ditya... Krome
moej  materi. On zhdal  syna... nyan'ki govorili,  chto on strashno razgnevalsya,
kogda  vpervye menya uvidel... Potom privyk. I vse treboval u  materi - syna,
syna, naslednika... No mat' umerla. Davno... desyat' let nazad.
     Slushaya  etu  nehitruyu  ispoved', Blejd pokachival golovoj.  Da, nichto ne
novo  pod lunoj! ZHestokie otcy, neschastnye docheri...  Ili  naoborot - kak  u
korolya Lira... Razbitye  serdca, iskoverkannye sud'by... Bezvolosym dvurukim
nravitsya terzat' drug druga; vidimo, eto ih lyubimoe zanyatie. U  hadrov zhizn'
kuda proshche...
     Vnezapno Farna podnyala  porozovevshee lico  i vnimatel'no posmotrela  na
Blejda, potom protyanula ruku i robko kosnulas' ego shcheki.
     -  Mne  govorili,  chto ty  starshe  menya...  namnogo...  -  nereshitel'no
proiznesla ona. - No ty vyglyadish' sovsem molodym!
     - YA starshe tebya na  pyatnadcat' let, devochka, - Blejd laskovo ulybnulsya.
- No ya vsegda slushal svoyu staruyu nyan'ku, pil moloko i vovremya lozhilsya spat'.
A eto, vidish' li, ochen' polezno dlya zdorov'ya.
     * * *
     Oni peresekli  vtoroe  ploskogor'e za  dva dnya, odolev  po pryamoj  mil'
dvesti. Nikakih priznakov pogoni Blejd ne  zamechal. Za sedlom svoego skakuna
on obnaruzhil ohotnichij  luk  i kolchan  so  strelami i uhitrilsya  podstrelit'
tridcatifuntovogo zver'ka, pohozhego na upitannogo kabanchika. V hlebe putniki
tozhe  poka  ne  ispytyvali nuzhdy -  Farna  prihvatila  s  soboj tri  bol'shih
karavaya.
     Sud'ba devushki vse  bol'she zabotila Blejda. On mog  pokinut' etot mir v
lyuboj moment - i ne po svoej vole; chto stanet togda s nej? Konechno, ona byla
sil'na  - kak  lyubaya zhenshchina  ee  rasy; ona  okazalas' otlichnym ohotnikom  i
sledopytom, ona umela strelyat' iz luka  i otlichno  vladela mechom... Nakonec,
oruzhie, pohodnoe snaryazhenie, chetyre manlisa - vse  ostanetsya  pri nej. |togo
hvatit, chtoby  vyzhit'  v dremuchem lesu; no razve mozhet Farna provesti  v nem
vsyu svoyu zhizn'?
     Nakonec, Blejd reshil  pointeresovat'sya otnositel'no celi ih stranstviya.
Farna dolgo obdumyvala otvet, potom skazala:
     - Hodyat  sluhi,  chto v  severnyh gorah est' teplye  mesta  i  tam zhivut
lyudi... tvoi sorodichi, Rizad, - sanury... Mozhet, oni primut nas?
     Blejd  kivnul. Pro sanurov, obosnovavshihsya v gorah Nurstada, on  slyshal
uzhe ne v pervyj raz. No priznayut  li oni ego svoim? Pochemu by i net? Ved' ni
Salkas, ni Ratri  ne somnevalis' v  tom, chto on -  sanur... I esli  najdetsya
horoshij paren'  ili dostojnaya pozhilaya cheta, kotoroj  on smozhet sdat' Farnu s
ruk  na  ruki, to problema budet  reshena.  Emu ne hotelos'  otbyvat'  domoj,
brosiv "sestru" na proizvol sud'by.
     Tretij  den' ushel, chtoby  preodolet'  pod容m  na ocherednoe ploskogor'e.
|tih  mest Farna  ne  znala, i im prishlos'  potratit' nemalo  vremeni, chtoby
najti dorogu, podhodyashchuyu dlya manlisov. Nakonec, minovav labirint  zaputannyh
ushchelij, po dnu kotoryh struilis'  bystrye potoki, putniki vybralis'  naverh.
Novoe plato  pokazalos' im ne  stol' surovym,  kak  to, chto  lezhalo nizhe,  k
udivleniyu Blejda, tut  rosli listvennye derev'ya i gustaya trava, vozduh, hotya
i  bolee  razrezhennyj,  kazalsya gorazdo  teplee. Vskore on  zametil,  chto  s
vostoka i zapada tyanutsya nevysokie gornye gryady s konicheskimi vershinami, nad
nekotorymi iz nih kurilsya dymok.
     Vulkany!   Vulkanicheskoe    plato,   obogrevaemoe   podzemnym   teplom!
Prevoshodnoe  mesto   dlya  poseleniya  obshchiny   izgnannikov,   esli   takovye
sushchestvovali na samom dele. Pokolebavshis',  on  svernul  na vostok, gde gory
kazalis' nizhe,  a mestnost'  - privetlivej.  Farna  ne vozrazhala,  polnost'yu
doveriv bratu rukovodstvo pohodom.
     Do  vostochnogo  hrebta  oni  dobralis'  cherez  den'.  Gory,  izrezannye
ushchel'yami,  vstavali  kamennoj  stenoj  iz pyshnogo  raznotrav'ya  stepi, s  ih
sklonov  struilis' vodopady, obrazuya nebol'shie  glubokie ozera. Koe-gde bili
goryachie sernistye klyuchi, i  putniki, sbrosiv odezhdu, s vostorgom okunulis' v
tepluyu, nasyshchennuyu solyami vodu, Farna uzhe ne stesnyalas' svoego "brata".
     Blejd  zametil,  chto tut  bylo  mnozhestvo  peshcher - i  k  nekotorym veli
natoptannye tropinki.  Vozmozhno, v nih  obitali zveri, no  instinkt opytnogo
ohotnika podskazyval emu, chto eto ne tak.  Les  i vysokogornaya step'  kisheli
dich'yu - kabanami i olenyami  desyatkov vidov, no zhivotnye yavno izbegali lyudej.
Nesomnenno, im byli znakomy  strely i kop'ya dvunogih hishchnikov - kak i ostrye
zuby  chetveronogih, pohozhih na volkov tvarej.  Odnako yavnyh sledov  cheloveka
poka ne popadalos'
     Tem ne menee, razvedchik byl gotov k vstreche, i kogda ona proizoshla, eto
ne bylo dlya nego neozhidannost'yu. Na pyatyj den', utrom, edva oni  tronulis' v
put',  iz  blizhajshego ushchel'ya  vyrvalsya  otryad vsadnikov. Blejd ostanovil  ih
malen'kij karavan i, znakom uspokoiv Farnu, stal zhdat'.
     Neznakomcev bylo chelovek dvadcat'; krepkie molodye parnya na manlisah, s
zachehlennymi lukami i pryamymi dlinnymi mechami, napominavshimi klinok  Blejda.
Predvoditel'stvoval otryadom voin let dvadcati pyati s priyatnym otkrytym licom
i  cepkim  vzglyadom  seryh  glaz. Pod容hav  k  putnikam,  on  podnyal  ruku s
raskrytoj v znak mira ladon'yu i predstavilsya:
     - Hasra, sotnik Kto vy?
     Razvedchik povtoril ego zhest.
     - Rizad, sanur, bezhavshij iz zamka Mit'Kanni. S sestroj.
     - S sestroj? - yunyj Hasra ustavilsya na Farnu i s minutu  ne mog otvesti
ot nee glaz. Devushka zardelas', a Blejd vezhlivo kashlyanul.
     Molodoj voin ochnulsya i posmotrel na Blejda. Teper' on ne mog otorvat'sya
uzhe ot lica razvedchika, i v glazah ego poyavilos' kakoe-to strannoe vyrazhenie
- nedoumeniya ili dazhe ispuga, smeshannogo s lyubopytstvom. Blejd voprositel'no
pripodnyal  brov',  i  yunosha, soobraziv,  chto neprilichno razglyadyvat'  gostya,
proiznes:
     - Otkuda  ty, drug  Rizad?  Iz  vostochnyh  ili  zapadnyh plemen?  Ili s
severa?
     - S zapada,  - poyasnil Blejd. - S dalekogo  ostrova Al'bion u poberezh'ya
Nurstada.
     - Nikogda ne slyshal o takom, - pokachal golovoj  Hasra. - Zemlya, odnako,
velika, i sanurov na nej, blagodarya nashim zhenshchinam, pribyvaet s kazhdym dnem.
- On ulybnulsya Farne.
     V tom, chto Hasra i ego voiny byli sanurami.  somnenij ne  ostavalos'. U
odnih parnej volosy otlivali chistym zolotom, drugih  na Zemle zachislili by v
shateny, glaza - karie ili  pochti chernye,  serye i golubye, rost futov shest',
teloslozhenie -  krepkoe.  Moguchie plechi obtyagivali  kozhanye  tuniki, u sedel
posverkivali stal'nye shlemy s kol'chuzhnoj setkoj na zatylke i bol'shie kruglye
shchity. Da, reshil Blejd, s  sotnej takih  bojcov  emu udalos' by otstoyat' svoj
fort na dalekom ostrove Teri!
     Tem vremenem Hasra protyanul ruku.
     - Budet luchshe, drug Rizad, esli  ty otdash' mne svoj mech. Na vremya, poka
ne pribudet nash Starshij.
     Ne  koleblyas',  Blejd vytashchil klinok i  protyanul ego molodomu  sotniku:
tak,  kak podayut soyuzniku - rukoyat'yu vpered, ostriem k sebe.  Hasra  berezhno
prinyal oruzhie i prinyalsya s  lyubopytstvom rassmatrivat' ego; vdrug,  s legkim
vozglasom, on podnes lezvie k samym glazam.
     -  Ruka i  Bashnya! Klyanus' nebesami! - yunosha ustavilsya  na Blejda eshche  s
bol'shim udivleniem, chem  ran'she, kazalos', on  dazhe zabyl pro ego  krasavicu
sestru.  - Net, u takogo cheloveka ya ne vprave otbirat' oruzhie. Prosti  menya.
Starshij! - poklonivshis' s ceremonnoj vezhlivost'yu,  Hasra  pochtitel'no vernul
razvedchiku klinok.
     Blejd sunul mech  za poyas, ryadom  s nebol'shim  koshelem, gde hranilsya ego
talisman,  rozovyj  sharf  |dary,  i umirotvorenno  vzdohnul.  Nakonec-to  on
dobralsya  do  mest  na prekrasnom Katraze, gde  uvazhayut  sanurov -  osobenno
takih, kotorye nosyat dlinnye mechi  s tainstvennymi znakami. Horosho by tol'ko
uznat' imya vladetelya etogo gostepriimnogo udela.
     - CH'ya eto strana,  sotnik?  - on  obvel shirokim  zhestom gory,  step'  i
dalekij les na gorizonte - Kuda my popali!
     -  Zemli Talhaba... My zhe -  ego lyudi! - paren' obernulsya k  ushchel'yu, iz
kotorogo chetvert' chasa nazad vyletel ego otryad. - A vot i sam Talhab! Dumayu,
Starshij, sejchas ty budesh' sil'no udivlen
     Podnyav vzglyad, Blejd uvidel skakavshego k  nim bystrym allyurom vsadnika.
Solnce  svetilo  emu pryamo v lico, no on  smog razobrat', chto  neznakomec  -
krepkij  vysokij  muzhchina  let  tridcati  pyati, s  temnymi glazami i upryamym
podborodkom. Derzhalsya on uverenno, vlastno. Mestnyj vozhd'? Veroyatno, tak...
     Vsadnik priblizhalsya. Blejd prilozhil  ruku kozyr'kom ko lbu i vzdrognul.
Esli ne schitat' bolee svetlyh volos, Talhab pohodil  na nego  slovno  rodnoj
brat-bliznec.




     Oni sideli  u  kamina v glubine  ogromnogo peshchernogo  zala, osveshchennogo
desyatkami  tolstyh  svechej iz zheltogo voska Okolo  protivopolozhnoj  steny, u
dlinnyh  stolov,  vozilis'  zhenshchiny,  pribiraya  posudu  i  ostatki  obil'noj
trapezy, edva li ne  pira, v kotorom prinimali uchastie sotni dve chelovek. Za
ryadami massivnyh stolov vdol' steny  peshchery tyanulas' treh座arusnaya galereya  -
prochnoe  sooruzhenie  iz  breven i tolstennyh  dosok s  neskol'kimi  shirokimi
lestnicami.  S  balkonov  vtorogo  i  tret'ego  etazhej  otkryvalis'  vhody v
otdel'nye peshchery - nishi, gde obitali blizhnie Talhaba so svoimi sem'yami,  pod
galereej  ziyali  shirokie  proemy,  chto veli v  glub' gory  -  k masterskim i
kladovym, k goryachim i holodnym istochnikam, k rudnikam. Peshchernyj kompleks byl
suhim, prostornym i teplym - skazyvalas' blizost' podzemnogo ognya, - i mesta
tut hvatilo by na pyat' pokolenij talhabovyh potomkov
     Sejchas  v  peshcherah zhili  tysyachi dve  chelovek, ne  bol'she. Lyudi vse-taki
predpochitali  selit'sya  snaruzhi, v prochnyh  brevenchatyh domah,  v  neshirokih
plodorodnyh  dolinkah,  probityh  v gorah  stremitel'nymi vodnymi  potokami.
Zdes', zashchishchennye ot holodnyh  zimnih  vetrov, raspolagalis' ih usad'by,  ih
pastbishcha i pashni,  sady, ogorody i paseki, ryadom byli step' i les, ohotnich'i
ugod'ya.  Peshchery  zhe  sluzhili,  v osnovnom,  skladami  i,  na  sluchaj  osady,
krepost'yu, v kotoroj obital  Talhab, vozhd', so  svoimi voinami. Odnako nikto
iz starozhilov  ne pomnil, chtoby  velikany iz bashen kogda-nibud' poyavlyalis' v
etih krayah, ih knyaz'ya  predpochitav voobshche ne  zamechat', chto na severe kto-to
zhivet. A mezh soboj plemena sanurov ne voevali.
     Mezhdu kreslami iz temnogo gladkogo  dereva,  v kotoryh sideli  hozyain i
gost', raspolagalsya stolik s kuvshinom hmel'nogo, ogromnymi bronzovymi chashami
i  blyudom  s medovymi sotami  -  na  zakusku.  Bylo  chasov  pyat'  popoludni,
spokojnoe  posleobedennoe  vremya.  Iz  shirokogo  tunnelya,  chto  vel  naruzhu,
struilsya slabyj dnevnoj svet, smeshivayas' s blikami yarkogo plameni, igravshego
v   kamine,   i   siyaniem   voskovyh   svechej;   svezhij   vesennij   veterok
besprepyatstvenno  gulyal po  zalam,  perehodam  i balkonam galerei,  razgonyaya
zastoyalyj vozduh.
     U  nog Talhaba, na nizen'koj skameechke, primostilas' Farna.  Ona eshche ne
sovsem prishla v sebya posle  poteri odnogo brata  i obreteniya  drugogo, s  ee
lica  ne shodilo  izumlenno radostnoe  vyrazhenie, i  zelenovatye hrustal'nye
l'dinki  glaz to obrashchalis' k licu Talhaba, to ostanavlivalis' na Blejde. Na
razvedchika  ona  teper' poglyadyvala  s kakim-to  novym  interesom  - vidimo,
proizoshedshaya peremena mest ee niskol'ko ne ogorchala.
     Pozhaluj, tut  i vpravdu bylo na chto poglyadet'.  Sidevshie u ognya muzhchiny
kazalis' budto otlitymi v  odnoj forme, hotya  vnimatel'nyj nablyudatel' nashel
by  i  koe-kakie razlichiya mezhdu nimi.  Glaza i  volosy  Blejda  byli zametno
temnee, chem u Talhaba;  nos  - izyashchnej, lob - vyshe, skuly  ne  vystupali tak
rezko  i  uglovato, podborodok byl ocherchen plavnej, zhily na shee ne vyglyadeli
stol'  rel'efnymi.  No  shodstvo  etih dvuh chelovek opredelyalos'  otnyud'  ne
identichnost'yu  chert,  a odinakovym  vyrazheniem lic; imenno  ono podcherkivalo
podobie   i  skradyvalo   razlichiya.  Tverdyj   abris   plotno  szhatyh   gub,
nastorozhennye glaza,  grozno svedennye brovi - takimi ih videl chuzhoj vzor; i
vryad  li  kto-nibud',  zaglyanuv  v  surovye  lica  etih  voinov, obratil  by
vnimanie, chto Talhab, s ego morshchinami na lbu i v ugolkah rta,  s obvetrennoj
kozhej i shramom na  levoj shcheke vyglyadit let na  pyat' starshe Blejda. Na  samom
dele, oni yavlyalis' rovesnikami.
     Protyanuv  nogi  k  ognyu  i  prihlebyvaya krepkij  medovyj napitok, vozhd'
sanurov  medlenno  cedil  slova,  ustavivshis' na  igravshie  v  kamine  yazyki
plameni.
     -  CHto oni  znayut, tam, na yuge. I sahralty na ostrovah, i  eti knyaz'ya v
bashnyah,  kotorye tol'ko  i  umeyut, chto puskat'  drug drugu  krov'...  Sever,
govoryat, dik i neobitaem!  Kak zhe! - on prigubil chashu. - Sotni, a  mozhet,  i
tysyachi let syuda bezhali vse - ostrovityane, i sanury-izgoi, i sami nury, kogda
ih prizhimal sobstvennyj vladyka...
     -  Ostrovityane?  - Blejd pripodnyal  brov'. - Im-to chto  tut delat'? Oni
zhivut na blagodatnoj zemle, v mire i pokoe...
     - Ne  vsegda tak  bylo, rodich, -  Talhab  upryamo imenoval svoego  gostya
rodichem, ibo  ne mog poverit' v sluchajnost' ih shodstva; vozmozhno emu, kak i
Farne, tozhe hotelos' imet' brata. - Da, ne vsegda... V starye vremena, kogda
knyaz'ya nurov delili ostrova sahraltov, plach i ston stoyali v moryah Katraza...
Mnogih zhitelej nury uvozili  na  materik,  selili  na  poberezh'e -  chtoby te
ostavalis' vsegda pod rukami... Tak voznik i Hallot, i  drugie goroda. Potom
nury  ponyali, chto sherst'  s pobezhdennyh luchshe  strich' pomalen'ku - eto  kuda
vygodnee,  bratec! - i sahraltam stalo zhit'  polegche...  Im  dazhe  pozvolili
razrabatyvat' kopi v gorah, ibo nurskim vladykam nuzhen metall. Teper' oni ne
suyutsya v dela karlikov - poka poluchayut svoe.
     - A v dela sanurov?
     Talhab pozhal plechami.
     - Nas ne zamechayut, poka my ne vysovyvaem nosa... -  On  pokachal  chashu v
rukah, othlebnul i dolil iz  kuvshina. -  Voz'mi hotya by  menya, Rizad. YA ved'
nur bol'she chem  napolovinu... Moya mat' byla  iz etih  kraev  - doch' vozhdya...
strojnaya,  vysokaya, svetlovolosaya... -  Talhab  pomrachnel,  stisnuv  sil'noj
rukoj podlokotnik kresla - Ponimaesh',  inogda  my  shlem lyudej k sahraltam  v
Hallot.  Za  oruzhiem...  Oni -  prevoshodnye mastera,  i my  mnogomu  u  nih
nauchilis'... Mat' shla  s  odnim  iz takih karavanov. Kralis' oni  cherez udel
Mit'Kanni  tiho, kak  zmei, no  Faral  -  togda sovsem  molodoj  -  s  dvumya
priyatelyami natknulsya na nih v lesu. I vtroem oni polozhili desyatok nashih... a
s mater'yu  moej, sovsem devchonkoj, poteshilis'  vvolyu i  otpustili.  Kak  ona
dobrela domoj, ne znayu - delo-to sluchilos' zimoj!
     Farna  prizhalas' golovkoj  k kolenu  brata, slovno hotela  uteshit' ego,
unyat' bol' vospominanij, rasseyanno  poglazhivaya  ee shelkovistye volosy, vozhd'
prodolzhal:
     - Nu, rodila ona menya  v polozhennyj srok, sama ne znaya, kto te  troe, i
kto iz nih  moj otec...  Potom  umerla.  Ded  moj, ch'i  zemli ya unasledoval,
posylal lazutchikov  k bashne;  te  i  skazali,  chto pohozh ya na Farala... - on
zaglyanul  v  lico Farny,  perevel vzglyad  na  Blejda  i vdrug  ulybnulsya.  -
Teper'-to ya znayu eto  navernyaka! A vot otkuda stalo izvestno v zamke,  chto u
Farala est' syn-sanur... - Talhab pozhal  plechami. - Ded govoril, chto odin iz
nashih lazutchikov  popalsya. Mozhet, u nego i  dopytalis'... No Faral togda uzhe
byl knyazem, i mog zatknut' rot lyubomu...
     Po shchekam Farny tekli slezy. Talhab nagnulsya k nej i laskovo potrepal po
plechu.
     -  Ne  plach',  sestra!  CHto  bylo,  to  bylo!  -  Factum  est   factum,
avtomaticheski perevel na latinskij Blejd. - Klyanus', - vozhd'  podnyal ruku, -
esli b  ya  mog, to ster  by v  pyl' bashnyu  Mit'Kanni  i vse  ostal'nye zamki
knyazej, no ne radi mesti Fa ralu!  Nur, sanur, sahralt - kazhdyj imeet  pravo
spokojno zhit'  v  svoem udele, koli ne meshaet zhit' drugim... ne grabit  i ne
unizhaet  soseda. Inache... -  on  stisnul pal'cy  v kulak,  myslenno sokrushaya
nurskie tverdyni, i s vnezapnoj toskoj povtoril: - Esli b ya mog...
     Blejd  prikryl glaza. |tot chelovek,  stol' pohozhij na nego  i  dushoj, i
telom, vse bol'she nravilsya  razvedchiku. On sumel by pomoch' Talhabu... pomoch'
sanuram...  Vot tol'ko  kakoe  vremya eshche  otpushcheno  emu? On  podnyal  veki  i
proiznes:
     - Itak,  vy  skryvaetes' na severe,  sahralty pokupayut  pokoj  dan'yu, a
hadry skitayutsya v okeane i znat' ne hotyat dvurukih bezvolosyh... ni  hrylov,
ni nureshnikov, ni nurlov. CHem zhe zanimayutsya vlastiteli bashen?
     - YA zhe skazal -  puskayut drug drugu krov'... - Talhab zlo usmehnulsya. -
Nury-voiny...  Sahralty kormyat i odevayut  ih, tak chto ne  nado  zabotit'sya o
hlebe nasushchnom... CHto togda delaet voin? Voyuet... Dlya chesti, dlya  slavy, dlya
razvlecheniya...  Zamki  ih nepristupny, ty sam videl. Snaruzhi ne podnyat'sya, a
vnutrennyuyu shahtu dvadcat' bojcov zashchityat ot celogo vojska. Osadoj bashnyu tozhe
ne vzyat', tam  ogromnye kladovye... zapasov na neskol'ko let.  Vot  lyudi  iz
raznyh  klanov  i  vyslezhivayut drug druga  v  prigranichnyh lesah, ustraivayut
poedinki, rubyatsya stenka na stenku... Inogda nachinaetsya bol'shaya vojna, knyaz'
idet na knyazya,  dva  vojska b'yutsya  celyj den', potom rashodyatsya,  i  kazhdyj
hvastaet, skol'ko moguchih vragov  zarubil  i skol'kih  iskalechil...  Veselaya
zhizn'! Volch'ya!
     Talhab pomolchal i vdrug ostro vzglyanul na gostya.
     -  No  ya  rasskazyvayu veshchi,  izvestnye dazhe  nashim  mal'chishkam,  rodich.
Neuzheli tvoj narod zabyl obo vsem etom?
     - Nash ostrov ochen' dalek, - otvetil Blejd posle nedolgogo molchaniya. - I
my ushli s materika davno. Tak davno, chto nikto ne pomnit o teh vremenah.
     Talhab vezhlivo kivnul golovoj.
     -  CHto zh, vozmozhno... Nurstad velik, a Katraz eshche bol'she. Odnako, u nas
s toboj byl obshchij predok - nur ili sahralt... ne sluchajno my tak shozhi.
     - I mne hotelos' by verit' v eto, brat.
     Vozhd' zadumchivo  smotrel v  ogon', pokachivaya  shirokoj ladoni  bronzovuyu
chashu.
     - Da, vse peremeshalos', pereplavilos' v nashih severnyh  gorah, slovno v
kuznechnom  gorne... - nakonec proiznes on. - Byli nury i byli  sahralty... a
stali - prosto lyudi, kak my s toboj... - kak  ona, -  sil'naya ladon' Talhaba
vnov' legla na  svetlovolosuyu  golovku Farny.  -  I prishla pora razobrat'sya,
komu  zhe na samom dele prinadlezhit Nurstad.  Hotel by ya, chto b eto sluchilos'
pri moej zhizni!
     - Ty zhelaesh' sokrushit' bashni? - sprosil Blejd.
     - Da! I naroda  u nas  hvataet! YA  sozval by sosedej i dvinulsya k moryu,
smetaya  zamki nurov  kak musor... A na poberezh'e, v Hallote, nas zhdut, -  on
potyanulsya  k  mechu  Blejda, visevshemu na  spinke  kresla,  -  zhdut sahralty,
druz'ya, chto delayut eti klinki... ZHal', malo! -  Vdrug glaza Talhaba pogasli,
on mahnul rukoj i  tiho proiznes: - |,  chto govorit'...  Pustye mechty!  Dazhe
esli  udastsya  sobrat' desyat' ili dvadcat'  tysyach bojcov,  my  ne  ustoim  v
otkrytom  boyu! Slishkom oni sil'ny... YA  ved'  rasskazyval tebe, kak  Faral s
dvumya voinami porubil desyatok nashih... Igrayuchi!
     Usmehnuvshis', Blejd otkinulsya na spinku svoego kresla.
     - Labor  omnia vincit  iprobus, -  skazal  on. - CHto znachit:  pozhivem -
uvidim!
     * * *
     Na  samom  dele eto oznachalo: "Vse  pobezhdaet upornyj  trud".  I sanury
pristupili k rabote.
     Pylali  gorny, shumno vzdyhali meha,  stuchali moloty, po-zmeinomu shipela
stal', ohlazhdaemaya  v  masle.  Doliny i  sklony  gor  talhabova  udela  byli
zatyanuty dymom; ogni, svetivshiesya dnem i noch'yu, pugali  zverej,  trevozhil  i
ptic.  Na  zemlyah  sosednih  plemen tozhe  bylo shumno  -  tam  kovali oruzhie,
gotovili vozy, sobirali bojcov. V etih krayah, sogretyh  dyhaniem  podzemnogo
ognya,  obitalo  sem' ili  vosem'  mnogochislennyh klanov,  i  vse  oni goreli
zhelaniem prinyat' uchastie v pohode.
     Richard Blejd tozhe trudilsya ne pokladaya ruk. Vojsko, kotoroe dolzhno bylo
sokrushit'  silu  Mit'Kanni,  vklyuchalo chetyre tysyachi chelovek - ne  tak mnogo,
esli uchest', s  kem pridetsya imet' delo. Blejdu sluchalos' vodit'  v srazhenie
armii  i  pokrupnee  etoj,  odnako sejchas  on  ne  gnalsya  za  chislennost'yu.
Vo-pervyh, emu bylo ne spravit'sya  s obucheniem  bol'shogo kolichestva  bojcov;
vo-vtoryh, eshche  so vremen svoej  afrikanskoj  epopei, on tverdo usvoil,  chto
voyuyut ne chislom, a umen'em.
     Po  pravde  govorya, ucheniki emu dostalis'  ponyatlivye. Sila i  lovkost'
molodyh sanurov byli vyshe vsyakih pohval, i im ne ustupalo ih zhelanie osvoit'
novye  boevye priemy.  Naibolee  tolkovyh  Blejd  opredelil  v  sapery. |tot
nebol'shoj  otryad -  vsego  dve sotni muzhchin  postarshe vozrastom  - zanimalsya
sejchas  proizvodstvom  poroha. Na  vulkanicheskom  plato imelis'  dostatochnye
zapasy  sery i selitry, a  tehnologiya  poluchenie drevesnogo uglya byla horosho
znakoma  sanuram.  Razvedchik  ne  pomnil  tochnogo sostava produkta,  kotoryj
trebovalos' poluchit', no posle  neskol'kih  dovol'no  opasnyh  eksperimentov
dozirovku okonchatel'no utochnili. Posle etogo  delo poshlo  na lad - zhenshchiny i
podrostki podvozili na  telegah selitru i seru, uglezhogi dostavlyali ugol', a
novoyavlennye sapery  razmalyvali  syr'e i gotovili vzryvchatuyu  smes'.  Poroh
nabivali  v stofuntovye bochonki i skladyvali  v dal'nih peshcherah, podal'she ot
zhil'ya.
     So  strelkami  bylo  proshche.  Sanurskie oruzhejniki  bystro razobralis' s
ustrojstvom arbaleta i teper' vypuskali ih po sorok-pyat'desyat shtuk  v  den'.
|ti orudiya po dal'nobojnosti i udarnoj sile metatel'nogo snaryada znachitel'no
prevoshodili izdeliya  Tarkonesa; Blejd rasschityval tut na bol'shuyu fizicheskuyu
silu  sanurov.  Otryad  iz  pyati soten  strelkov,  poluchiv pervye  arbalety i
osvoivshis' s  nimi,  nachal trenirovat'sya  samostoyatel'no.  Dlya etogo  otveli
neobitaemuyu dolinku nepodaleku ot peshchernoj kreposti Talhaba; i,  s  utrennej
zari  do  samogo  vechera,  v nej razdavalsya svist  strel, protyazhnyj  skrezhet
natyagivaemyh rychagov i zvon metalla o metall - mishenyami arbaletchikam sluzhili
kruglye zheleznye diski tolshchinoj v pyatuyu dyujma.
     Osnovnuyu  udarnuyu silu  armii sostavlyala  falanga  iz dvuh  s polovinoj
tysyach bojcov. Ej predstoyalo  ostanovit' napor  zakovannyh v stal'  gigantov,
rassech'  ih  stroj,  unichtozhit'  vseh, do kogo  dotyanutsya dlinnye  kop'ya,  i
prikryt'  strelkov, kogda te nachnut dobivat' ostavshihsya v zhivyh. Blejd gonyal
svoih  soldat  v  stepi,  na  rovnom  uchastke,  gde  vpervye  vstretilsya  so
storozhevym otryadom Talhaba; skoro trava v etom meste byla vytoptana nachisto,
i tyazhelye sapogi bojcov stali podnimat' oblaka gustoj udushlivoj pyli.
     Sanuram  okazalos'  nelegko  osvoit'  iskusstvo manevrirovaniya;  oni ne
privykli srazhat'sya v regulyarnom stroyu. CHas za chasom, den' za dnem  razvedchik
zastavlyal  svoih  soldat shagat'  v  nogu,  povorachivat'sya  razom,  kak  odin
chelovek, rovnyat' kop'ya i shchity, navalivat'sya na protivnika shodu,  uvelichivaya
silu  udara  inerciej  dvizheniya.  On  predpochel  klassicheskomu  makedonskomu
postroeniyu  normannskij  klin; v  pervom  ryadu stoyali  shchitonoscy  s tyazhelymi
sekirami,  vo  vtorom  i  tret'em  -  voiny  s  dvenadcatifutovymi  kop'yami.
Vzaimodejstvie  bojcov  v takoj gruppe bylo dostatochno slozhnym,  no Blejd ne
mog  polagat'sya tol'ko na kop'ya. Esli nury  vyderzhat pervyj udar i  pustyat v
hod  svoi tyazhelye mechi,  kop'ya  bystro prevratyatsya v prostye palki;  i  poka
svezhie bojcy iz zadnih ryadov  ne zamenyat teh, kto poteryal oruzhie, shchitonoscam
pridetsya porabotat' sekirami.
     So slov  Talhaba i drugih mnogoopytnyh muzhej on sostavil dovol'no yasnoe
predstavlenie  o  taktike vraga. V obshchem i celom voinskie priemy vseh rodov,
ottochennye  vekami  krovoprolitnyh  shvatok, ne  otlichalis' ot  teh, kotorye
Blejd nablyudal  na Teri vo vremya shturma  svoego  forta.  Konechno, nury znali
kop'e i luk, no pol'zovalis' imi tol'ko na ohote; boevym oruzhiem byl mech,  i
lyubomu vidu  srazheniya nury predpochitali  lichnoe edinoborstvo.  Hotya im  bylo
znakomo eshelonirovannoe postroenie, primenyalos' ono redko; obychno  dve armii
razvorachivalis' shirokimi  sherengami,  chtoby kazhdyj voin  mog  pokazat'  svoyu
udal'.
     CHto  Blejd  mog protivopostavit' chudovishchnoj  sile etih  bojcov? Emu  ne
trebovalos'  iskat'  otvet;   kotoryj  lezhal  na  poverhnosti:  dal'nobojnye
arbalety, plotnyj stroj falangi i tyazheluyu kavaleriyu. Vsadniki dostavlyali emu
bol'she vsego hlopot,  ibo snaryadit' otryad  iz vos'misot chelovek za schitannye
nedeli bylo  neimoverno  trudno. K  schast'yu, opytnyh kavaleristov  hvatalo s
izbytkom,  tak kak vse storozhevye otryady imeli horosho  ob容zzhennyh manlisov;
ob容diniv pogranichnikov pyati sosednih plemen, Blejd uchil  ih skakat' v stroyu
i  pol'zovat'sya  dlinnymi  kop'yami.  Postepenno  eta   bujnaya   orda  nachala
prevrashchat'sya v konnoe vojsko.
     Talhab   bol'shuyu  chast'  vremeni   provodil  s   nim,  i   Farna  chasto
prisoedinyalas' k  svoim brat'yam -  svodnomu i  nazvannomu. Ona rascvela, kak
tyul'pan vesnoj, i voshishchennye pchely -  molodye  voiny  -  sletalis' k nej  v
nadezhde,  pohitit' sokrovennuyu  kaplyu  nektara. Pervym  iz  nih  byl  Hasra,
kotoromu devushka yavno blagovolila - osobenno togda, kogda eto  mog  zametit'
Blejd.
     Odnazhdy  oni  stoyali  vtroem   na  nevysokom  kurganchike,  nablyudaya  za
ucheniyami. Mimo s mernym topotom dvigalas' falanga, vystaviv kop'ya nad stenoj
kvadratnyh shchitov; vsadniki zhe imitirovali ataku. Oni mchalis' na polnom skaku
na  plotnyj  klin   peshih,   chtoby   potom,   razdelivshis'  na  dva  otryada,
stremitel'nymi potokami obojti ego s flangov, razvernut'sya, vyrovnyat' ryady i
napast'  s  tyla.  |tot  slozhnyj  manevr  povtoryalsya   raz  za  razom,  poka
udovletvorennyj Blejd ne mahnul rukoj, razreshaya voinam peredohnut'.
     Farna, brosiv na razvedchika lukavyj vzglyad, pomchalas' k  Hasre, kotoryj
komandoval  pervoj  sotnej vsadnikov;  muzhchiny  ostalis' odni.  Glyadya  vsled
sestre, Talhab zadumchivo proiznes:
     - Pora zamuzh devchonke. I ya ne vizhu, pochemu by tebe...
     Blejd prerval ego, myagko kosnuvshis' plecha sanura.
     - Net, rodich. Kogda-to ya otpravilsya v  put' so svoego ostrova  i oboshel
polovinu  Katraza.  Poglyadel na ego,  morya i  ostrova, na lesa i gory vashego
materika, na hadrov i na lyudej... Teper' zhe mne pora domoj.
     Vozhd' s udivleniem povernulsya k nemu.
     - Razve ty ne svoboden? Ty dolzhen vozvratit'sya k kakomu-to sroku?
     - Primerno tak... YA sam tochno  ne znayu  ego, no kogda  menya pozovut, ne
smogu zaderzhat'sya ni na mgnovenie. - Blejd pomolchal, potom kivnul  v storonu
raspolozhivshihsya na otdyh voinov.  -  Potomu  ya i toropilsya s etih pohodom...
speshil obuchit' vashih lyudej.
     - I teper' ty zhdesh' izvestiya? Prikaza vernut'sya?
     - Da, brat.
     - No kto prineset ego? Gonec?
     Razvedchik pokachal golovoj.
     -  Net. V  moej  strane est' mudryj chelovek,  kotoryj umeet govorit' so
mnoj izdaleka...  - on sdelal pauzu,  podbiraya slova.  -  On  poshlet signal,
kotoryj  ya pochuvstvuyu srazu. Poyavitsya bol', sil'naya  bol' - zdes' i zdes', -
Blejd kosnulsya  viska i zatylka.  -  Potom... Potom  vetry Katraza podhvatyat
menya, i ya ischeznu...
     K ego udivleniyu, Talhab kivnul.
     - Mne prihodilos' slyshat' o takom. Nekotorye lyudi govoryat s zhivotnymi i
drug  s drugom bez slov...  ochen' redkij dar,  tainstvennyj... Oni  sami  ne
vedayut, kak eto poluchaetsya. Tvoj mudrec, vidimo iz nih?
     - Da. Tol'ko on znaet i umeet mnogo bol'she.
     - V  udivitel'nom meste  ty  rodilsya, brat, - vzglyad vozhdya ustremilsya k
zapadu, gde za  beskrajnimi ravninami i lesami Nurstada, za  gorami  i morem
paril v  nevedomyh  dalyah ostrov  Al'bion, kraj,  gde zhili  strannye sanury,
zabyvshie  o  mnogih  prostyh veshchah. Zato  im  byli otkryty tajny,  nevedomye
nikomu na Katraze.
     Talhab  posmotrel na voinov, kotorye uzhe  stroilis' plotnymi sherengami,
gotovye  prodolzhat'  svoi  beskonechnye manevry.  ZHal',  esli  Rizad ujdet...
ischeznet bez sleda, ostaviv  im tol'ko maluyu toliku znanij... No u kazhdogo -
svoya sud'ba, svoi  puti, svoi  dolg, i nazvannyj brat dolzhen vernut'sya tuda,
kuda vlechet ego serdce. On i tak  dal  im  samoe  glavnoe  - veru v sebya,  v
sobstvennuyu silu, v pobedu. - Talhab, odnako, byl neproch' poluchit' i koe-chto
eshche, ne menee sushchestvennoe. On dumal o tom, chto esli Farna postaraetsya...
     * * *
     Komandirovka  zatyagivalas'. V  noch'  pered  vystupleniem v pohod  Blejd
lezhal  na grude shkur  v  otvedennoj emu  nishe  i vel  podschet. Bylo dovol'no
teplo,  kak  i povsyudu v  etom peshchernom komplekse,  obogrevaemom  vnutrennim
zharom Katraza; vokrug carila nepronicaemaya barhatnaya t'ma, nedvizhnyj vozduh,
suhoj i chut'  zathlyj, kazalsya  gustym,  kak  patoka.  Pochesyvaya  obnazhennuyu
grud', Blejd schital dni, nedeli, mesyacy
     Itak,  ostrov  Korivall.  Pyat'  dnej do  togo,  kak  on svalilsya  u toj
proklyatoj skaly, i  nedelya v pomrachennom sostoyanii - poka  ego ne  podobrali
hadry...  Itogo -  dvenadcat'. Teper'  na  korable:  do  ubijstva Hrapuna  -
dvadcatisutochnyj naryad  po chistke sortirov, a zatem  - dve nedeli plavaniya k
Vostochnomu  Arhipelagu  v  priyatnoj  kompanii  za  kartochnym  stolom...  Eshche
tridcat' chetyre  dnya. V  Teriute on provel  v  obshchej  slozhnosti  chut' bol'she
mesyaca i sohranil o tom vremeni samye priyatnye vospominaniya. Komfort, pochet,
duel', horoshen'kie zhenshchiny i slavnaya draka na zakusku... zhizn' v stile "Treh
mushketerov" bessmertnogo metra Dyuma. Vot tol'ko bednyazhku |daru zhal'...
     Blejd vzdohnul i, nashariv v  temnote lezhavshij u izgolov'ya poyas, vytashchil
iz koshelya  gazovyj sharfik. Legkaya tkan'  eshche  hranila  aromat  tela i  duhov
|dary. On povyazal sharf na sheyu i prodolzhil svoi vychisleniya,  inogda zaryvayas'
licom v vozdushnuyu materiyu.
     Iz Teriuta on otpravilsya morem v  Hallot; pyat' dnej  v  cepyah v vonyuchem
tryume. Potom primerno sutki zanyala  doroga v bashnyu  Mit'Kanni... Nu, tam  on
osobo ne  zaderzhalsya -  den', ne  bol'she.  Pobeg  i  stranstvie  na sever  -
opyat'-taki v priyatnoj kompanii nazvannoj sestricy - eshche pyat' dnej. I vot uzhe
mesyac on  gostit  u  Talhaba,  vypolnyaya  obyazannosti  instruktora po  boevoj
podgotovke, voennogo inzhenera i himika-vzryvnika! Poluchalos',  chto on provel
na Katraze nikak ne men'she chetyreh mesyacev. I do sih por - nikakih priznakov
golovnoj boli!  Gospod'  Vsederzhitel'! Mozhet, poka  on  zdes'  prohlazhdalsya,
strany NATO proigrali tret'yu mirovuyu vojnu, i London lezhit v razvalinah?
     No  esli  govorit' ser'ezno, to pochemu  starik Lejton  na  etot raz  ne
toropit ego? Vozmozhno, on polagaet,  chto ego podopytnyj krolik,  poglotivshij
bezdnu  informacii, sumeet  razyskat'  v ocherednoj  real'nosti Izmereniya Iks
chto-to  osobo cennoe?  Ili,  pol'zuyas' rezul'tatami  komp'yuternoj "nakachki",
stanet pravitelem celoj  planety?  Somnitel'noe predpolozhenie! Ved' s ravnoj
veroyatnost'yu  d'yavol'skaya mashina mogla zabrosit' ego kak v otstalyj mir, tak
i bolee razvityj po sravneniyu  s Zemlej.  V poslednem sluchae vse  ego znaniya
okazalis' by mudrost'yu pitekantropa!
     Skoree vsego,  delo zaklyuchalos'  v  drugom.  CHetyre mesyaca, kotorye  on
provel zdes', na  Zemle  vpolne mogli obernut'sya  tremya ili dvumya. V  pervyh
svoih puteshestviyah  Blejd  ne  vel  tochnogo ucheta vremeni,  no u  nego  bylo
vpechatlenie,  chto tut nablyudaetsya nekoe  hronologicheskoe rassoglasovanie. On
nichego  ne  mog  skazat'  pro Al'bu,  gde pochti poteryal pamyat' i  provalyalsya
bol'nym nevedomo skol'ko dnej, no v Tarne on kak budto by  provel  na  sutki
ili dvoe  bol'she, chem  proshlo  na Zemle, i  takaya zhe  situaciya nablyudalas' v
Meotide.  CHto kasaetsya  Kata i Bergliona,  to  tam sdvig vo vremeni byl  eshche
bol'she. On  ne sumel  by tochno vychislit' ego,  kogda nepreryvno  boresh'sya za
vyzhivanie, trudno s neobhodimoj akkuratnost'yu  otschityvat' dni, a propustit'
neskol'ko chasov voobshche nichego ne stoit.
     Vnezapno  Blejd  poholodel.  Esli   takoe  rashozhdenie  na  samom  dele
sushchestvuet, to lyuboe iz ego stranstvij mozhet  obernut'sya tragediej! Nevazhno,
chto v Tarne i Meotide sdvig sostavil paru dnej - ili dazhe paru  sekund: esli
takoe yavlenie v principe  vozmozhno, chto stoit emu ugodit'  v real'nost', gde
rassoglasovanie s  zemnym  vremenem sostavit goda?.. desyatiletiya?  veka?.. I
kto garantiruet, chto Katraz ne yavlyaetsya imenno takim mirom?!
     Potom on uspokoilsya. S sud'boj ne posporish', i esli emu suzhdeno konchit'
dni svoi na Katraze, on postaraetsya umeret' v slave i pochete. Vzorvet vmeste
s  Talhabom  bashnyu  Mit'Kanni...  vse  proklyatye  bashni  na  etom  materike!
Proutyuzhit  ego s  armiej  sanurov iz konca v  konec!  Osvobodit sahraltov...
Sozdast  federaciyu  svobodnyh  gosudarstv  Katraza...  Stanet  ee  pervym  i
pozhiznennym  prezidentom...  Utverdit   stolicej  blagoslovennyj   Teriut...
ZHenitsya na Farne... Da, vot tak!
     Legkij shoroh  zanavesi u  vhoda i slabyj  tok  vozduha  zastavili  ruku
razvedchika  instinktivno  metnut'sya k mechu. No tut tihij shepot  kosnulsya ego
ushej, i Blejd, ne zavershiv dvizheniya, privstal, opirayas' na lokot'.
     - Rizad... Ty zdes'?
     - Farna?
     |to  byla  ona. Snova edva  slyshnyj  shoroh, slovno devushka  vozilas'  s
chem-to,  tri-chetyre bystryh shaga, i  Farna prisela na ego lezhbishche  iz  grudy
shkur.  Konchiki pal'cev  Blejda skol'znuli po  gladkomu  plechu, polnoj grudi,
zhivotu,  potom  zaderzhalis'  na  mig,  oshchutiv  poverhnost'   tkani  -  Farna
prikryvala  svernutoj  tunikoj holmik mezh  beder - proputeshestvovali vniz, k
kolenu,  vernulis'  obratno,  zabralis'  pod tuniku i  legli na nezhnyj pushok
venerina bugorka.  Tol'ko teper' do nego doshlo, chto  devushka byla sovershenno
nagoj.
     On  rezko otdernul  ruku  i sel,  priderzhivaya  ee za lokti.  Farna chut'
vygnulas' nazad, polozhila  golovku emu na plecho i prizhalas' goryachej shchekoj  k
ego podborodku. Ot nee sladko pahlo medom i lugovymi travami.
     - CHto? -  sprosil Blejd, chuvstvuya,  kak vozbuzhdenie nachinaet ohvatyvat'
ego. - CHto ty delaesh'?
     Myagkie guby kosnulis' ego shcheki.
     - Hochu, chtoby ty byl u menya pervym.
     On vyter isparinu so lba.
     - Malyshka, ya ne smogu ostat'sya zdes', ya ujdu... uzhe sovsem skoro...
     - Nevazhno. Hochu byt' s toboj... -  tihij zhurchashchij  smeshok, - poka ty ne
ushel...
     - No Hasra...
     - Esli ty ostanesh'sya,  ne  budet  Hasry... A esli ujdesh'...  On horoshij
chelovek i priyaten mne. On voz'met menya lyubuyu... No pervym budesh' ty!
     I stol'ko  nepokolebimoj uverennosti  bylo  v etom "Pervym budesh' ty!",
chto Blejd  ponyal  - ugovarivat' i razubezhdat' ee bespolezno.  Razdvinuv nogi
devushki, on posadil ee k sebe na koleni, skomkannaya tunika uletela kuda-to v
temnotu, a Farna prinikla  k  nemu vsem  svoim  yunym  goryachim telom, grud'yu,
zhivotom, plechami. Ona byla pochti  takogo  zhe  rosta, kak Blejd, i sejchas ego
lico pokoilos'  v lozhbinke mezh dvuh tyazhelyh nalityh plodov,  nashariv  gubami
sosok, on zhadno prinik k nemu, slovno iznemogayushchij ot zhazhdy putnik, nashedshij
v pustyne rodnik s blagodatnoj vlagoj.
     On  celoval  i  laskal eti spelye  butony  rascvetayushchej  zhenstvennosti,
chuvstvuya, kak tonkie pal'cy gladyat zavitki volos na ego zatylke, oshchushchaya, kak
bedra ee vse krepche i krepche szhimayut rebra - tak, chto on edva mog vzdohnut'.
O,  eta doch' nurov  byla sil'noj, ochen'  sil'noj! I ego ob座atiya,  moguchie  i
strastnye, ne mogli prichinit' ej boli - ibo ona, kak i on  sam, prinadlezhala
k rodu titanov.
     Farna opustila  lico,  ee yazyk  kosnulsya  gub  Blejda,  pronik  vnutr'.
Sladost'  meda,  terpkaya gorech' lugovyh  trav...  On  pil  etot  zhivitel'nyj
bal'zam, poka zheleznoe kol'co ee beder ne stalo rasslablyat'sya, otkryvaya vhod
tuda, kuda on stremilsya s takim neistovym zhelaniem.
     On voshel,  oshchutiv  slaboe  soprotivlenie  devstvennoj  plevy. Farna  ne
vskriknula, ne zastonala; srazu uloviv nuzhnyj ritm, ona nachala raskachivat'sya
u  nego  na  kolenyah, po-prezhnemu priniknuv  gubami k ego gubam. Napryazhennye
soski skol'zili po  grudi  Blejda,  podstegivaya vozbuzhdenie, sil'nye  pal'cy
vpilis' v  ego  plechi,  gladkie  dlinnye goleni obvivali  spinu.  Ego ladoni
utonuli v vodopade zolotistyh volos; on ne videl vo t'me ee  lokonov, no tak
yasno predstavlyal etot  svetlyj, siyayushchij  zolotoj  potok, slovno lyubovalsya im
nayavu.
     Da,  eta  yunaya devushka, stavshaya  zhenshchinoj schitannye mgnoveniya nazad, ne
prosila poshchady - i  ne davala ee! Serdce Blejda gulkim molotom kolotilos'  v
grudi,  krov' stuchala  v  viskah,  myshcy  moguchego  tela  napryaglis', kak  v
smertel'nom edinoborstve. Tak vot kakova  lyubov' nurov! Moshch' i strast', sila
i beskonechnoe tomitel'noe naslazhdenie, shvatka  svedennyh lyubovnoj sudorogoj
tel, ekstaz!
     Farna  zaprokinula golovu i zastonala,  prizhimaya k  grudi ego  lico. On
pobedil! Izvergnuv ognennyj potok v ee lono, Blejd  nezhno gladil  trepeshchushchee
telo devushki, celuya soski i  sheyu. Postepenno ona uspokoilas'; burnoe dyhanie
stanovilos'  vse  tishe,  prohladnyj  vozduh vysushil  isparinu. Nakonec,  ona
smogla prosheptat'.
     - Spasibo... Rizad milyj...
     Blejd opustil  ee na postel' ryadom s  soboj, zabotlivo  prikryl  myagkoj
olen'ej   shkuroj   i   sidel  nekotoroe   vremya,   polnost'yu   opustoshennyj,
prislushivayas' k ee dyhaniyu. Vskore ono stalo rovnym i ritmichnym, i on ponyal,
chto Farna zasnula.  Togda on  prileg okolo  nee, obnyav  levoj  rukoj  gibkuyu
taliyu, prizhav k  sebe ee  telo, takoe sil'noe i nezhnoe odnovremenno.  Serdce
ego uspokoilos', veki somknulis'.
     "Hasra,  bednyaga,  -  dumal  Blejd  v polusne, - hvatit li u  nego  sil
vyderzhat' takoe?  Hvatit li nezhnosti i lyubvi,  chtoby  sdelat' schastlivoj etu
devochku? |tu neistovuyu Dianu?"
     No  v zhilah Hasry tozhe  tekla  krov'  nurov i, vspomniv  ob etom, Blejd
uspokoilsya. Zatem blazhennyj son snizoshel na nego.
     * * *
     Vetry razduvali ogon', naletaya budto by so vseh storon; plamya metalos',
vybrasyvaya  vverh  iskry,  s  zhadnost'yu  pozhiraya  vse,  chto  popadalo  v ego
ispepelyayushchuyu  past',  do  chego  moglo  dotyanut'sya  obzhigayushchim  alym  yazykom.
Brevenchatye doma, sarai, hleva, konyushni, izgorodi, telegi,  polennicy drov i
tela lyudej - vse, chto moglo goret', pylalo, i prevrashchalos' v pepel.
     V nastupayushchih sumerkah na lugu,  chto lezhal mezhdu gorodkom  Mit'Kanni  i
lesnoj opushkoj, temneli trupy. Blizhe k lesu ogromnye tela nurov gromozdilis'
celymi  sherengami  -  tam falanga  nanesla  pervyj udar,  ostanoviv dlinnymi
kop'yami i sekirami yarostnuyu ataku gigantov. Zatem ona prokatilas'  dal'she, k
poselku,  istreblyaya otdel'nye gruppy bojcov, na kotorye rassypalsya vrazheskij
stroj; s flangov shli arbaletchiki, a v tylu razvorachivalas' tyazhelaya kavaleriya
na manlisah. Tut, posredi luga, trupy lezhali kuchkami i zachastuyu vperemeshku -
nury v  brone, strelki-sanury v kozhanyh dospehah; izredka popadalsya  mertvyj
falangit,  stisnuvshij  ruki  na  drevke kop'ya ili sekirnoj  rukoyati. U samoj
okrainy gorodka,  gde nury snova splotili ryady, gotovyas'  k  otporu, tela ih
obrazovali  kurgan v rost cheloveka - sled udara  tyazheloj konnicy,  oboshedshej
ostatki vojska Mit'Kanni sleva i sprava i otbrosivshej ih na kop'ya falangi.
     Alye yazyki ognya vystrelili vverh,  svivayas' v kol'ca, slovno vse  vetry
Katraza prineslis' syuda poprivetstvovat' Blejda - ili rasproshchat'sya s nim. Na
svoem  razgoryachennom lice razvedchik oshchushchal ledyanoe  dyhanie severnogo vihrya;
igrivyj  morskoj briz s poberezh'ya oveval  ego  zatylok,  pravuyu shcheku holodil
vostochnyj veterok, napoennyj aromatami vesennih trav, lugov i svezhej listvy.
Blejd, odnako, povernulsya  k  zapadu,  k vetru, chto naduval parusa  korablya,
perenesshego  ego s  Korivalla  na Teri,  k  vetru,  chto  priletel s dalekogo
ostrova Al'bion, kotoryj lezhal v inom mire, inoj real'nosti, k vetru rodiny.
Poslednie dva dnya u nego sil'no pobalival zatylok i strelyalo v viskah.
     -  Dobro, - skazal Talhab, oziraya pole boya. -  V zamok  ubralis'  sotni
dve, i sejchas my pokonchim i s nimi.
     Razvedchik molcha  kivnul, oglyadyvaya  pylayushchie doma, navisavshij  nad nimi
utes s bashnej i verenicu mrachnyh plennikov - v osnovnom, zhenshchin s det'mi,  -
kotoryh pobediteli zagonyali v krug soedinennyh cepyami furgonov. S vozov  uzhe
snimali bochonki s  porohom,  zataskivaya  ih v  tunnel' pod  skaloj.  Prochnaya
dver',  prikryvavshaya ran'she vhod, byla sbita s petel' i  valyalas' na  zemle;
sapery, shedshie gus'kom s bochonkami na plechah, ostorozhno obhodili ee.
     - Talhab... - Blejd kosnulsya plecha sanura, obtyanutogo holodnym metallom
kol'chugi. - Voz'mi moj mech, Talhab... Kazhetsya, ya zdes' ne zaderzhus'.
     Stal'noj obruch sdavil  golovu, razvedchik poblednel  i zaderzhal dyhanie,
starayas' ne vskriknut' ot boli. Talhab trevozhno posmotrel na nego.
     - CHto,  veter  s dalekogo ostrova  gotov  podhvatit' tebya? Pora v put',
brat?
     Pohozhe na to... - Blejd  glyadel, kak ego  nazvannyj rodich perebrasyvaet
cherez  plecho perevyaz' mecha -  togo samogo,  vybrannogo im  pered poedinkom s
Ristelom v arsenale Teriuta. Da, klinok pridetsya Talhabu po  ruke... i pust'
on  projdet  s  etim  mechom  po  vsemu  Nurstadu, ot  vostochnogo  berega  do
zapadnogo... do samogo legendarnogo ostrova Al'bion.
     Sapery konchili razgruzhat' vozy.  Golovu u Blejda  nemnogo otpustilo. On
nablyudal, kak voiny zanosyat  v tunnel' poslednie bochonki. Ih stavili  na dno
shahty  v  tri ryada  i eshche shtuk pyat'desyat razmestili vdol' sten prohoda.  Tut
bylo tonn desyat' poroha - vpolne dostatochno, chtoby skala s bashnej i vsemi ee
zashchitnikami podskochila do nebes.
     - Talhab?
     Iz  temnogo  zeva  tunnelya vyskochili  tri cheloveka, na  hodu razmatyvaya
propitannye  zhirom  i  prisypannye porohom kanaty - zapal'nye shnury dlinoj v
dvesti yardov. Sapery  vykladyvali  ih rovnoj  liniej;  zatem k nim  podbezhal
chelovek s fakelom  i ostanovilsya, ozhidaya komandy Talhaba. Vozhd' poglyadel  po
storonam  - vblizi utesa  ne  bylo nikogo.  On mahnul  rukoj, i  tri  yazychka
plameni rezvo pobezhali po zemle. Blejda opyat' skrutilo.
     - Talhab... - vozhd' sanurov povernulsya k nemu. - YA i Farna...
     - Znayu.
     - Beregi ee, brat... I proshchaj...
     Ogon'ki skrylis' v otverstii  prohoda. Blejd zastonal, prizhav  ladon' k
visku;  potom ruka ego potyanulas' vniz,  k poyasu,  nasharivaya  tam  nevesomyj
sharfik  |dary. On prizhal  k  licu tonkuyu  tkan', hranivshuyu  nezhnyj aromat ee
duhov, smeshannyj teper' s zapahom  tela  Farny.  Sladost' meda, terpkij vkus
lugovyh  trav...  Nozdri  ego  rasshirilis', zatrepetali, gorech'  rasstavaniya
pronzila serdce mgnovennoj bol'yu...
     CHerez  dolyu sekundy on  vzletel k nebesam,  ob座atyj  plamenem strashnogo
vzryva.  On  stremitel'no  voznosilsya v  ledyanuyu  t'mu  kosmosa  v okruzhenii
kamennyh  glyb, oblomkov  utvari, prozhzhennyh  kovrov, izlomannogo  oruzhiya  i
dospehov, mertvyh  gigantskih tel. Mertvyj  nur v bogatyh  odezhdah promchalsya
mimo, i Blejd,  skvoz' zastilavshuyu glaza krovavuyu  pelenu, uspel  razglyadet'
surovoe lico Farala  Mit'Kanni. Potom on vrezalsya v roj chudovishchnyh granitnyh
blokov,  eshche  nedavno   slagavshih  steny  knyazheskoj   citadeli.  On  pytalsya
uvernut'sya,  izbezhat' stolknoveniya, no  neimovernaya sila  vzryva  nesla  ego
vpered  i  vpered, poka na  puti ne  vstala ocherednaya seraya  kamennaya plita.
Blejd udarilsya golovoj o ee zazubrennyj kraj i poteryal soznanie.




     - Itak, kommunikator sgorel, i vy vosstanavlivali  ego  tri s polovinoj
mesyaca...  -  Richard  Blejd  gluboko  zatyanulsya,  naslazhdayas'  pervoj  svoej
sigaretoj.  Oblachennyj v mahrovyj  halat, s mokrymi  posle dusha volosami, on
sidel  v kabinetike  lorda Lejtona, prislushivayas'  k mernomu uspokoitel'nomu
gulu ogromnogo komp'yutera. - No togda poluchaetsya, chto ya probyl na Katraze na
dve nedeli dol'she sravnitel'no s vashimi raschetami...
     Lejton neterpelivo mahnul rukoj.
     - A, erunda! YA predpolagal, chto sdvig vremeni vozmozhen, no poka my ne v
sostoyanii teoreticheski  ob座asnit'  etot effekt,  ne stoit  obrashchat' na  nego
vnimaniya! Sejchas menya  interesuet drugoe  -  to,  chto vash mozg sumel usvoit'
gigantskij ob容m informacii. Skazhite, Richard...
     Blejd razdrazhenno skomkal sigaretu i yarostno ustavilsya v yantarnye glaza
ego svetlosti, gorevshie neutolimym lyubopytstvom.
     - A menya interesuet imenno sdvig! Gde garantii, chto  v sleduyushchij  raz ya
ne  ostanus'  kukovat' v kakoj-nibud'  dyre let edak na  dvadcat'? Stoit mne
dolozhit' ob etom Dzh...
     - A vy ne dokladyvajte, - na gubah Lejtona poyavilas' luchezarnaya ulybka.
- Takie podrobnosti vashemu shefu znat' sovsem ni k chemu.
     - Vy hotite, chtoby ya opustil v otchete odin iz samyh vazhnyh vyvodov?
     -  Vot imenno, moj dorogoj.  Poetomu  ya  ne stanu  na  etot raz  delat'
magnitofonnoj zapisi  pod  gipnozom,  Nagovorite lentu sami  - s  nebol'shimi
kupyurami.
     - No pochemu?!
     - Potomu, chto vash dragocennyj shef lyubit delat' iz muhi slona, -  staryj
uchenyj  vskochil so  stula i zametalsya po  svoemu krohotnomu  kabinetu. -  On
razduet etu istoriyu do nebes! Dojdet  do prem'er-ministra! Do  Bukingemskogo
dvorca, esli na to poshlo!  A delo ne stoit vyedennogo  yajca, uveryayu  vas,  -
Lejton ostanovilsya  i nacelil na Blejda  skryuchennyj palec. - YA  poka ne umeyu
rasschityvat'  velichinu  sdviga, ne  obladayu neobhodimoj  teoriej, no sie  ne
znachit, chto ya ne sposoben ocenit' effekt kachestvenno! I uveryayu  vas, Richard,
-  pri  teh moshchnostyah, kotorye  my ispol'zuem,  rassoglasovanie sostavit  ne
bol'she mesyaca ili dvuh!
     Blejd  nemnogo uspokoilsya.  On tverdo  znal, chto v  takih voprosah  ego
svetlost' ne brosaet slov na veter.
     - Ladno, - zayavil on, - ya podumayu nad vashim predlozheniem.
     - Vot i chudnen'ko! A teper', - rezkovatyj golos  Lejtona  vnezapno stal
pohozh  na patoku, - rasskazhite,  moj  mal'chik, chto tvorilos' u vas  tut... -
suhoj  palec  s  pergamentnoj  kozhej  kosnulsya  lba  razvedchika.  -  CHto  vy
chuvstvovali... i, glavnoe, chto vy mogli...
     -  Nu,  geniem  ya  tochno ne  stal,  -  uhmyl'nulsya  Blejd, s  nekotorym
zloradstvom   nablyudaya,  kak   na  lice  Lejtona   vystupaet  mina  krajnego
razocharovaniya. - |to vyglyadelo tak, slovno mne v golovu zapihnuli chudovishchnyh
razmerov biblioteku...  YA mog mgnovenno oznakomit'sya s lyuboj knigoj, s lyubym
nauchnym  trudom... no eto  otnyud' ne  znachilo, chto  ya  ponimal vse, chto  tam
napisano. Net, ser, boyus' vas razocharovat', no genij -  eto nechto  drugoe...
Sovsem drugoe!
     -  Znachit,  ustojchivyh  svyazej  mezhdu  razlichnymi  razdelami  tak  i ne
vozniklo...  -  probormotal Lejton.  On zadumalsya,  ustavivshis' vzglyadom  na
perepolnennuyu pepel'nicu, potom proiznes slovno by pro sebya: - Esli dobavit'
paru  konturov  v  blok  SS51  uvelichit'  chislo  datchikov  kommunikatora pri
sohranenii prezhnej summarnoj moshchnosti, signal stanet bolee raspredelennym...
Hmmm... V etom chto-to est'! - glaza ego snova ozhili.
     - |, net,  ser, v eti igry ya bol'she  ne igrayu! - bezapellyacionno zayavil
Blejd. - Hvatit s menya vashej  "nakachki"! Tam, na  Katraze, ona edva ne svela
menya s uma!
     - No, Richard, vash dolg...
     - Moj dolg -  predstavit' polnyj  i ob容ktivnyj otchet, ser!  Bez vsyakih
kupyur!
     S minutu oni meryalis' yarostnymi vzglyadami, potom Lejton mahnul rukoj.
     - Horosho! Bog s vami! No hotya  by ob座asnite  prichinu svoego otkaza... YA
polagayu, eto ne kapriz?
     - Kakie  kaprizy,  ser? YA gotov soglasit'sya so vsem, chto  pomogaet  mne
vyzhit' v tom adu, kuda menya zabrasyvaet vasha zhestyanka... No esli iz-za vashih
eksperimentov ya lishayus' glavnogo svoego oruzhiya...
     - Oruzhiya? Kakogo eshche oruzhiya?
     -  Sposobnosti  ubivat'!  -   ryavknul  Blejd  i   ego  moguchie  bicepsy
neproizvol'no napryaglis', slovno  on derzhal v  rukah  sekiru,  pod座atuyu  dlya
smertel'nogo udara.  -  Vy chto, ne  pomnite prezhnih moih otchetov?  Tam, - on
tknul pal'cem  kuda-to v potolok,  - menya redko  vstrechali  s rasprostertymi
ob座atiyami!
     Skloniv golovu k perekoshennomu plechu, Lejton nekotoroe vremya smotrel na
razvedchika;  postepenno lico  ego  nachalo  prinimat'  zadumchivoe i  grustnoe
vyrazhenie.
     - Prostite.  Richard,  esli vopros stavitsya  imenno  tak,  to dal'nejshie
issledovaniya necelesoobrazny. Vasha bezopasnost' - prezhde  vsego... -  Lejton
uspokaivayushchim zhestom kosnulsya plecha svoego podopytnogo. - No rasskazhite, chto
zhe, sobstvenno, priklyuchilos'?
     Blejd  zazheg  novuyu  sigaretu i  v  nemnogih  slovah  povedal  o  svoem
dzen-buddistskom psihoze. Lejton vnimatel'no slushal, i postepenno fizionomiya
uchenogo vse bolee i bolee vytyagivalas'. Nakonec on burknul:
     - Proklyat'e! YA ne uchel, chto izlishnie znaniya v nekotoryh situaciyah mogut
predstavlyat' opasnost' dlya zhizni! Esli vspomnit' togo zhe Arhimeda...
     -  Vot imenno, ser! - Blejd pustil k potolku strujku dyma. - On byl tak
pogruzhen v  svoi raschety, chto ne udosuzhilsya spryatat'sya v kakoj-nibud' pogreb
- i v  rezul'tate ego zarezali, kak cyplenka. Ne hotelos' by mne okazat'sya v
takom zhe polozhenii!
     Lejton zadumchivo pobarabanil pal'cami po kryshke pis'mennogo stola.
     - Boyus',  Richard, chto etot  epizod  tozhe sleduet...  gmm...  iz座at'  iz
vashego otcheta. Vpolne dostatochno, chto o nem znayut dvoe - vy i ya.
     - Ne kazhetsya li vam, ser, chto togda moj doklad budet napominat' rasskaz
turista o priyatnom otdyhe v yuzhnyh moryah? - s ehidcej osvedomilsya Blejd.
     - Nu, pochemu  zhe... V nem ostanetsya massa vpechatlyayushchih  epizodov... Vash
boj  s  etim  kak ego? Ristelom... oborona  villy...  begstvo iz  zamka... i
blestyashchij  final  s  fejerverkom!  A  chego  stoit  odna  informaciya  o  rase
chetyrehrukih gumanoidov? |to zhe sensaciya!
     -  Ne dumayu,  chto finansiruyushchee  nash proekt vedomstvo pridet ot  nee  v
vostorg. Ili vy  polagaete,  chto mozhno  eksportirovat' hadrov na  Zemlyu  dlya
komplektacii ekipazhej kitobojnyh flotilij?  Tak my uzhe bez ih  pomoshchi vybili
pochti vseh kitov!
     -  Hmmm... vy pravy,  konechno.  No  est' zhe na etom Katraze hot' chto-to
poleznoe?
     Blejd pozhal plechami.
     - Planeta pokryta okeanom... Sushi malo,  poleznyh  iskopaemyh  nemnogo,
nefti voobshche net. Polagayu,  kogda moj rodich Talhab vyrezhet nurov pod koren',
tam  budet  otlichnoe mesto  dlya feshenebel'nogo  otdyha.  V tom  zhe  Teriute,
naprimer.
     -  Znachit,  tak  skazat', finansovye rezul'taty etogo puteshestviya ravny
nulyu?
     - Primerno, tak, - soglasilsya razvedchik.
     -   No   vy   privezli   hot'   kakie-to   obrazcy?  Mestnyh   izdelij,
rastitel'nosti, zhivotnogo mira? Lyuboj volosok ili pylinka pochvy predstavlyayut
ogromnyj interes!
     Levaya ruka Blejda,  zasunutaya v glubokij karman halata, nezhno kosnulas'
sharfika  |dary.   Pomedliv  rovno   odnu   sekundu,  on  proiznes  s   samym
chistoserdechnym vyrazheniem na lice, pamyatuya, chto  doprosa pod gipnozom na sej
raz ne budet:
     -  K  moemu bol'shomu  sozhaleniyu, ser, na  etot raz ya pribyl  sovershenno
pustym.
     -  Vy  uvereny? Kogda  vy materializovalis' pod  kolpakom,  Richard, vash
pravyj kulak byl stisnut s takoj siloj, chto ya ne smog razzhat' pal'cy.
     - Hotite obyskat' menya, ser? - razvedchik s veselym vyzovom ustavilsya na
Lejtona.  Konechno,  glazastyj starik zametil kraeshek rozovoj tkani, no  etot
suvenir on emu ne otdast!
     - Bog s  vami, Dik... Net tak net... - Lejton razocharovanno vzdohnul. -
Nu, ladno,  pereodevajtes'.  Vash  shef podzhidaet naverhu i  gryzet  nogti  ot
neterpeniya.
     Kogda Blejd  uzhe  stoyal u otkrytoj dveri, staryj uchenyj  priblizilsya  k
nemu i, pytlivo zaglyadyvaya v glaza, proiznes:
     -  Odin  malen'kij voprosik,  Richard... Vy sovershenno uvereny,  chto tot
zloschastnyj  udar  kolotushkoj  vyshib iz  vashej  golovy  absolyutno vsyu  novuyu
informaciyu?
     -  K  schast'yu,  Hrapun kak  sleduet  prochistil mne  mozgi...  da  budet
milostiv k ego greshnoj dushe Zelenyj Kit!
     - No vse-taki?
     Blejd napryag pamyat'.
     - Bene qui latuit, bene vixit, - vazhno proiznes on.
     Lob  Lejtona  poshel  morshchinami;  veroyatno,  velikij kibernetik  byl  ne
slishkom silen po chasti latinskogo.
     - I chto zhe eto znachit, moj mal'chik?
     - Vot etogo, klyanus' Sozdatelem, ya uzhe ne pomnyu!
     I Blejd pereshagnul  cherez  porog,  edva  slyshno  probormotav pro  sebya:
"Horosho prozhil tot, kto prozhil nezametno".
     No eto izrechenie |pikura k nemu yavno ne otnosilos'.




     1. Osnovnye dejstvuyushchie lica




     Richard Blejd, 35 let - polkovnik, agent  sekretnoj sluzhby Ee Velichestva
korolevy Velikobritanii (otdel MI6A)
     Dzh., 68 let - ego  shef, nachal'nik specotdela MI6A (izvesten  tol'ko pod
inicialom)
     Ego svetlost' lord Lejton, 78 let - izobretatel' mashiny dlya peremeshchenij
v inye miry, rukovoditel' nauchnoj chasti proekta "Izmerenie Iks"
     Doris - devushka-fotomodel', lyubovnica Blejda
     Zoe Korivall - hudozhnica, byvshaya vozlyublennaya Blejda (upominaetsya)
     Mod Singler - prepodavatel'nica latinskoj  poezii,  pervaya vozlyublennaya
Blejda (upominaetsya)




     Richard Blejd, 35 let - on zhe Nosach, Risars, Rizad
     Ryzhij - Hozyain, glava muzhskogo klana Zelenogo Kita
     Trehpalyj - ego pervyj pomoshchnik, starshina marsovyh
     Zubastyj - vtoroj pomoshchnik, starshina garpunerov
     Lysak - tretij pomoshchnik, starshina "styuardov"
     Hrapun - bocman, pomoshchnik Lysaka
     Bashka - bocman, pomoshchnik Zubastogo
     Krepysh, Pegij, Kosoj, Kanat, Boroda - matrosy iz klana Zelenogo Kita
     Grudastaya - Hozyajka, glava zhenskogo klana Karakatic
     Mohnach, SHCHerbatyj, Garpun, Seryj, SHram - hadry-raby, pomoshchniki Blejda
     Salkas - vtoroj arhont Vostochnogo Arhipelaga, pravitel'
     Kalos - tretij arhont, kaznachej
     Zitrasis - chetvertyj arhont, flotovodec
     Brides - pyatyj arhont, glavnokomanduyushchij armiej
     Tarkones - oruzhejnik i kapitan strazhi
     |dara, Sella, Nilata - zheny Blejda
     Faral Kamennoe Serdce - vysokorodnyj knyaz' nurov, glava roda Mit'Kanni
     Farna - ego doch'
     Ratri - voenachal'nik Mit'Kanni
     Ristel - ego syn
     Talhab - vozhd' sanurov, syn Farala
     Hasra - molodoj sanurskij voin, sotnik

     2. Nekotorye geograficheskie nazvaniya

     Katraz - naimenovanie planety
     Korivall - ostrovok v yuzhnom polusharii Katraza (nazvanie dano Blejdom)
     Vostochnyj Arhipelag - krupnyj arhipelag v severnom polusharii,  nedaleko
ot ekvatora
     Tern - samyj bol'shoj ostrov Vostochnogo Arhipelaga (razmerom s Irlandiyu)
     Teriut - stolica ostrova Teri, raspolozhennaya na ego zapadnom poberezh'e
     Rapaj - gorod i port na vostochnom poberezh'e Teri
     YUzhnye ostrova - arhipelag v  yuzhnom polusharii, lezhashchij v zone umerennogo
klimata
     Nurstad - edinstvennyj materik Katraza velichinoj s Afriku; raspolozhen v
severnom polusharii
     Hallot - gorod sahraltov na yuge Nurstada, vo vladeniyah roda Mit'Kanni
     Al'bion  -  drevnee nazvanie Anglii. Blejd chasto predstavlyalsya v drugih
mirah princem pli prishel'cem s ostrova Al'bion

     3. Nekotorye terminy i vyrazheniya

     hadry - rasa chetyrehrukih gumanoidov, obitayushchih na korablyah
     sahralty - yuzhnaya rasa; v osnovnom, obitayut na ostrovah
     nury  - severnaya  rasa velikanov, obitayut na yuge  i v central'noj chasti
Nurstada
     sanury -  metisy, proizoshedshie ot nurov i sahraltov, obitayut na  severe
Nurstada
     terioty - sahralty s ostrova Teri
     hass - verhovoe zhivotnoe sahraltov, napominayushchee loshad' i lamu
     manlis - verhovoe zhivotnoe nurov i sanurov, pohozhee na ogromnogo bizona
     klan - pivo
     ba-teng - azartnaya igra hadrov
     lokot' - mera dliny, okolo polumetra
     pakta  -   denezhnaya  edinica,  odna  zolotaya   pakta  ravna  pyatidesyati
serebryanym, odna serebryanaya - sta tengam
     teng - kozhanaya fishka dlya igry v  ba-teng; ispol'zuetsya takzhe v kachestve
deneg
     hrylo, nureshnik, nurlo -  prezritel'nye klichki, kotorymi hadry nazyvayut
sahraltov, nurov i sanurov
     spotykalovka -  krepkij  spirtnoj  napitok,  kotoryj hadry  zakupayut na
ostrovah
     zirkat' - smotret', glyadet' (dialekt hadrov)
     raschavkat' - ponyat', soobrazit' (dialekt hadrov)
     der'mobol,  der'modav  -  a  takzhe  - akul'ya  trebuha, blejdina, et'  v
pechenku - rugatel'stva na dialekte hadrov, kotorye, po prostote  dushevnoj, v
vyrazheniyah ne stesnyayutsya.

     4. Hronologiya prebyvaniya Richarda Blejda v mire Katraza

     Na ostrove Korivall 12 dnej
     Plavanie na korable hadrov - 34 dnya (ot Korivalla do Teriuta)
     Prebyvanie v Teriute - 32 dnya
     Puteshestvie  s  nurami 7 dnej (ot Tariuta do Hallota,  i ot Hallota  do
zamka Mit'Kanni)
     Begstvo na sever Nurstada - 5 dnej
     Prebyvanie u Talhaba - 30 dnej
     Pohod - 5 dnej
     Vsego 125 dnej, na Zemle proshlo 111 dnej


Last-modified: Mon, 07 Aug 2000 13:57:10 GMT

Ocenite etot tekst: