SHervud Anderson. Nerazgorevsheesya plamya Perevod T. i V. Rovinskih -------------------------------------------------------------------------- Tekst: SHervud Anderson. Rasskazy. M: GIHL, 1959. Str. 225-244. |lektronnaya versiya: V.Esaulov, yes22vg@yandex.ru, oktyabr' 2003 g. -------------------------------------------------------------------------- V voskresen'e v sem' chasov vechera Meri Kokrejn vyshla iz doma, gde ona zhila s otcom, doktorom Lesterom Kokrejnom. Delo proishodilo v iyune 1908 goda, i Meri bylo vosemnadcat' let. Ona shla po Tremont-strit do Mejn-strit, peresekla zheleznodorozhnye puti i ochutilas' na Apper Mejn-strit, ulice s zhalkimi lavchonkami i ubogimi domishkami, predstavlyavshej soboj po voskresen'yam, kogda tam byvalo malo naroda, dovol'no tihoe i unyloe mesto. Meri skazala otcu, chto pojdet v cerkov', no vovse tuda ne sobiralas'. Ona sama ne znala, chego ej hochetsya. «YA pobrozhu v odinochestve i podumayu, - govorila ona sebe, netoroplivo idya vpered. - Vecher, - razmyshlyala ona, - obeshchaet byt' slishkom horoshim, chtoby provesti ego v dushnoj cerkvi, i slushat', kak kto-to budet govorit' o veshchah, kotorye ne imeyut nikakogo otnosheniya k zanimayushchemu menya voprosu». V zhizni devushki priblizhalsya nekij krizis, i dlya nee nastalo vremya ser'ezno podumat' o svoem budushchem. Sosredotochennoe, ser'eznoe nastroenie, v kotorom nahodilas' Meri, bylo vyzvano ee vcherashnim razgovorom s otcom. Bez vsyakoj podgotovki, sovershenno neozhidanno on soobshchil ej, chto u nego ser'eznaya bolezn' serdca i v lyubuyu minutu on mozhet umeret'. On skazal eto, kogda oba oni stoyali v ego vrachebnom kabinete, za kotorym nahodilas' kvartira, gde zhili otec i doch'. Kogda Meri voshla v kabinet i zastala otca sidyashchim v odinochestve, na ulice uzhe temnelo. Kabinet i kvartira nahodilis' vo vtorom etazhe starogo derevyannogo doma v gorodke Hantersburge, shtat Illinojs; razgovarivaya s docher'yu, doktor stoyal ryadom s nej u okna, vyhodivshego na Tremont-strit. Za uglom, na Mejn-strit, vse eshche slyshalsya priglushennyj shum subbotnego vechera. Tol'ko chto proshel poezd na vostok, v CHikago, do kotorogo bylo pyat'desyat mil'. Omnibus, drebezzha, svernul k gostinice na Louer Mejn-strit. Oblako pyli, podnyatoe loshadinymi kopytami, plavalo v nepodvizhnom vozduhe. Besporyadochnaya kuchka lyudej shla vsled za omnibusom, a vdol' ryada konovyazej na Tremont-strit uzhe vystroilis' dvuhmestnye brichki, v kotoryh fermery so svoimi zhenami priehali v gorod, chtoby posvyatit' vecher pokupkam i boltovne so znakomymi. Posle togo kak proshel stancionnyj omnibus, na ulicu v®ehali eshche tri ili chetyre brichki. Kakoj-to molodoj chelovek pomog svoej podruzhke slezt'. S uverennym vidom on nezhno vzyal ee za ruku, i strastnoe zhelanie ispytat' takoe zhe nezhnoe prikosnovenie muzhskoj ruki, ne raz voznikavshee u Meri i prezhde, snova vspyhnulo v nej pochti v to samoe mgnovenie, kogda otec soobshchil ej o svoej blizkoj smerti. V to vremya kak doktor nachal govorit', Barni Smitfild, vladelec zaezzhego dvora, vyhodivshego na Tremont-strit kak raz naprotiv togo doma, gde zhili Kokrejny, vozvrashchalsya posle uzhina v svoe zavedenie. On ostanovilsya chto-to rasskazat' gruppe muzhchin, sobravshejsya pered ego vorotami, i razdalsya vzryv hohota. Odin iz kompanii, zdorovennyj paren' v kletchatom kostyume otoshel ot ostal'nyh i stal pered vladel'cem zaezzhego dvora. Zametiv Meri, on postaralsya privlech' ee vnimanie. On nachal tozhe chto-to rasskazyvat', soprovozhdaya svoi slova usilennoj zhestikulyaciej, i vremya ot vremeni brosal vzglyad cherez plecho, chtoby posmotret', stoit li devushka vse eshche u okna i nablyudaet li za nim. Doktor Kokrejn skazal docheri o svoej blizkoj smerti holodnym, spokojnym tonom. Devushke kazalos', chto vse imeyushchee otnoshenie k ee otcu dolzhno byt' holodnym i spokojnym. - U menya bolezn' serdca, - nachal on bez obinyakov. - YA davno podozreval, chto bolen chem-to v etom rode, i v chetverg, kogda byl v CHikago, obratilsya k kollege s pros'boj menya osmotret'. Delo obstoit tak, chto ya mogu v lyuboj chas umeret'. YA ne stal by govorit' tebe ob etom, esli ne odno soobrazhenie: ya ostavlyu malo deneg, i ty dolzhna nametit' sebe kakie-nibud' plany na budushchee. Doktor podoshel blizhe k oknu, gde, derzhas' rukoj za ramu, stoyala doch'. Uslyshav slova otca, devushka slegka poblednela, i ruka ee zadrozhala. Nesmotrya na vneshnyuyu holodnost', doktor byl tronut i hotel uspokoit' doch'. - Nu, nu, - nereshitel'no proiznes on, - v konce koncov, vozmozhno, vse obojdetsya. Ne ogorchajsya. Ved' ya vrach, praktikuyushchij tridcat' let, i poetomu znayu, chto zaklyucheniya specialistov chasto byvayut vzdorny. V sluchae podobnogo roda, to est' kogda u cheloveka bol'noe serdce, on mozhet «skripet'» godami. - Doktor, prinuzhdenno rassmeyalsya. - YA dazhe slyshal utverzhdenie, chto luchshij sposob obespechit' sebe dolgoletie - eto priobresti bolezn' serdca. S etimi slovami doktor povernulsya, vyshel iz kabineta i stal spuskat'sya po derevyannoj lestnice na ulicu. Kogda on razgovarival s docher'yu, emu hotelos' obnyat' ee, no on nikogda ran'she ne proyavlyal svoih chuvstv k nej i ne v silah byl osvobodit'sya ot prisushchej emu skovannosti. Meri dolgo stoyala, glyadya vniz na ulicu. Molodoj paren' v kletchatom kostyume - ego zvali D'yuk Jetter - konchil svoj rasskaz, i razdalsya novyj vzryv smeha. Devushka povernulas' k dveri, v kotoruyu vyshel otec, i eyu ovladel uzhas. Vsyu zhizn' ona prozhila, ne znaya tepla i dushevnoj blizosti. Ee probirala drozh', hotya vecher byl teplyj, i bystrym rebyacheskim dvizheniem ona neskol'ko raz provela rukoj po glazam. |tot zhest, vyrazhavshij lish' stremlenie razognat' pelenu ohvativshego ee straha, byl prevratno ponyat D'yukom Jetterom, kotoryj stoyal teper' v nekotorom otdalenii ot ostal'nyh muzhchin, tolpivshihsya pered zaezzhim dvorom. Uvidev, chto Meri podnyala ruku, molodoj chelovek ulybnulsya i, bystro obernuvshis', chtoby ubedit'sya, chto na nego ne smotryat, stal kivat' golovoj i delat' rukoj znaki, priglashaya devushku spustit'sya na ulicu, gde on ne zamedlit sostavit' ej kompaniyu. *** V voskresen'e vecherom Meri, projdya Alper Mejn-strit, svernula na Uilmot-strit, ulicu, gde zhili rabochie. V etom godu pervye priznaki rasprostraneniya promyshlennosti na zapad ot CHikago v nebol'shie goroda, stoyavshie sredi prerij, dokatilas' do Hantersburga. CHikagskij fabrikant mebeli postroil fabriku v sonnom fermerskom gorodke, nadeyas' takim obrazom izbavit'sya ot rabochih soyuzov, kotorye nachali prichinyat' emu nepriyatnosti v CHikago. Bol'shinstvo ego rabochih zhilo v verhnej chasti goroda, na Uilmot-, Svift-, Garrison- i CHesnot-strit, v deshevyh, ploho postroennyh derevyannyh domah. Teplymi letnimi vecherami rabochie sideli na krylechkah pered domami, a tolpy rebyatishek igrali na pyl'nyh ulicah. Krasnolicye muzhchiny v belyh rubashkah, bez vorotnichkov i pidzhakov, libo dremali, sidya na stul'yah, libo lezhali, rastyanuvshis' na uzkih poloskah travy ili na utoptannoj zemle u dverej domov. ZHeny rabochih sobiralis' kuchkami i boltali, stoya u zaborov, otdelyavshih odin dvor ot drugogo. Vremya ot vremeni rezkij golos odnoj iz zhenshchin otchetlivo vydelyalsya sredi rovnogo gula golosov, napolnyavshego, podobno zhurchashchej reke, nagretye za den' uzkie ulochki. Posredi mostovoj dvoe rebyat zateyali draku. Korenastyj ryzhevolosyj mal'chik udaril v plecho drugogo - blednogo, s rezkimi chertami lica. Sbezhalis' eshche rebyata. Mat' ryzhevolosogo mal'chika ne dala razgoret'sya ozhidavshejsya drake. - Perestan', Dzhonni! - zavopila zhenshchina. - Siyu minutu perestan'! Ne to ya perelomayu tebe vse kosti! Blednyj mal'chik povernulsya i poshel proch' ot svoego protivnika . Prohodya po krayu trotuara mimo Meri Kokrejn, on vzglyanul na nee zhivymi glazami, v kotoryh gorela nenavist'. Meri toroplivo shla po ulice. CHuzhdyj ej novyj rajon rodnogo goroda, s shumnoj zhizn'yu, postoyanno burlyashchej, naporistoj, vyzyval v nej zhguchij interes. V nature devushki bylo chto-to mrachnoe i protestuyushchee; poetomu ona chuvstvovala sebya kak doma v etih lyudnyh mestah, gde zhizn' protekala mrachno, s drakami i rugan'yu. Obychnaya molchalivost' otca Meri i tajna, okruzhavshaya neschastlivuyu semejnuyu zhizn' otca i materi i otrazivshayasya na otnoshenii k nej zhitelej gorodka, sdelali ee odinokoj i podderzhivali v nej podchas chereschur upryamuyu reshimost' kak-to po-svoemu osmyslivat' yavleniya zhizni, kotoryh ona ne mogla ponyat'. A v osnove obraza myslej Meri lezhali ostroe lyubopytstvo i otvazhnaya zhazhda priklyuchenij. Ona pohodila na lesnogo zver'ka, kotorogo vystrel ohotnika lishil materi i kotoryj, pobuzhdaemyj golodom, vyhodit na poiski pishchi. Desyatki raz v techenie goda ona vecherami progulivalas' odna v novom, bystro rastushchem fabrichnom rajone svoego gorodka. Ej bylo vosemnadcat' let, no ona uzhe vyglyadela vzrosloj zhenshchinoj i znala, chto drugie gorodskie devushki ee vozrasta ne reshilis' by gulyat' odni v takom meste. |to soznanie napolnyalo ee nekotoroj gordost'yu, i, shagaya po ulice, ona smelo smotrela po storonam. Sredi rabochih, zhivshih na Uilmot-strit, muzhchin i zhenshchin, privezennyh v gorod mebel'nym fabrikantom, mnogie govorili na chuzhih yazykah. Meri shla sredi tolpy, i ej nravilis' zvuki inostrannoj rechi. Kogda ona prohodila po etoj ulice, u nee voznikalo takoe oshchushchenie, slovno ona pokinula svoj gorod i puteshestvuet po kakoj-to chuzhoj strane. Na Louer Mejn-strit i v teh kvartalah vostochnoj chasti goroda, gde zhili yunoshi i devushki, kotoryh ona znala s detstva, i gde zhili takzhe torgovcy, klerki, advokaty i naibolee obespechennye hantersburgskie rabochie-amerikancy, ona postoyanno chuvstvovala skrytuyu vrazhdebnost' k sebe. |ta vrazhdebnost' ne byla vyzvana svojstvami ee haraktera. V etom Meri ne somnevalas'. Ona derzhalas' nastol'ko osobnyakom, chto, v sushchnosti, ee pochti ne znali. «|to potomu, chto ya doch' moej materi», - povtoryala ona sebe i redko gulyala v toj chasti goroda, gde zhili devushki ee kruga. Na Uilmot-strit Meri byvala tak chasto, chto mnogie zhiteli uzhe schitali sebya kak by znakomymi s nej. «Ona doch' kakogo-nibud' fermera i chasto prihodit v gorod», - govorili oni. Ryzhevolosaya shirokobedraya zhenshchina, stoyavshaya u paradnoj dveri odnogo iz domov, kivkom golovy pozdorovalas' s Meri. Na uzkoj poloske travy okolo drugogo doma, prislonivshis' spinoj k derevu, sidel molodoj chelovek. On kuril trubku, no, podnyav glaza i zametiv devushku, vynul trubku izo rta. Meri reshila, chto eto, naverno, ital'yanec, tak kak u nego byli chernye volosy i chernye glaza. - Ne bella! Si fai un onore a passare di qua,*{Krasavica, ty okazyvaesh' nam chest', prohodya zdes' – ital.} - kriknul on, s ulybkoj pomahav rukoj. Meri doshla do konca Uilmot-strit i vyshla na zagorodnuyu dorogu. Ej kazalos', chto, s teh por kak ona rasstalas' s otcom, proteklo mnogo vremeni, hotya na samom dele progulka zanyala vsego neskol'ko minut. V storone ot dorogi na vershine nebol'shogo holma nahodilsya polurazvalivshijsya saraj, a pered nim - bol'shaya yama, zapolnennaya obuglivshimisya brevnami, ostatkami kogda-to stoyavshego zdes' fermerskogo doma. Okolo yamy lezhala kucha kamnej, obvityh dikim vinogradom. Mezhdu mestom, gde kogda-to nahodilsya dom, i saraem tyanulsya staryj fruktovyj sad, gusto zarosshij perepletavshimisya mezhdu soboj sornyakami. Meri probralas' sredi sornyh trav, mnogie iz kotoryh byli v cvetu, i, otyskav udobnoe mesto, sela na kamen' pod staroj yablonej. Trava napolovinu skryvala devushku, i s dorogi vidna byla lish' ee golova. Pritaivshis' zdes' sredi sornyakov, ona napominala perepelku, kotoraya bezhala v vysokoj trave i, uslyshav kakoj-to neobychnyj zvuk, ostanovilas', vskinula golovu i zorko osmatrivaetsya. Doch' doktora mnogo raz byvala i ran'she v etom zabroshennom starom sadu. U podnozh'ya holma, na kotorom on byl raspolozhen, nachinalis' gorodskie ulicy, i, sidya na kamne, devushka slyshala vozglasy i kriki, priglushenno donosivshiesya s Uilmot-strit. Izgorod' otdelyala sad ot polej, tyanuvshihsya po sklonu holma. Meri sobiralas' prosidet' u dereva do teh por, poka temnota, postepenno ne okutaet zemlyu, i popytat'sya obdumat' plany na budushchee. Vozmozhnost' blizkoj smerti otca kazalas' ej odnovremenno veroyatnoj i neveroyatnoj; odnako mysl' o ego fizicheskoj smerti ne ukladyvalas' v ee mozgu. Poka eshche eta mysl' ne vyzyvala v nej predstavleniya o holodnom, bezzhiznennom tele, kotoroe dolzhno byt' zaryto v zemlyu; ona skorej gotova byla dopustit', chto otcu predstoit otpravit'sya v kakoe-to puteshestvie. Kogda-to ochen' davno tak bylo s ee mater'yu. |ta mysl' vyzvala v nej kakoe-to strannoe, neuverennoe chuvstvo oblegcheniya. «CHto zh, - govorila ona sebe, - kogda eto sluchitsya, ya tozhe otpravlyus' v put', ujdu otsyuda v shirokij mir». Meri neskol'ko raz ezdila s otcom na den' v CHikago, i ee plenyala mysl', chto skoro ona smozhet sovsem pereehat' tuda. Pered ee glazami proplyvalo videnie dlinnyh ulic, zapolnennyh tysyachami sovershenno neznakomyh ej lyudej. Ochutit'sya na odnoj iz takih ulic i zhit' svoej zhizn'yu sredi chuzhih lyudej - eto bylo by vse ravno, chto perevestis' iz bezvodnoj pustyni v prohladnyj les, ustlannyj nezhnoj molodoj travoj. V Hantersburge Meri vse vremya zhila s takim oshchushcheniem, slovno nad nej navisli tuchi, a teper' ona stanovilas' vzrosloj devushkoj, i spertaya, dushnaya atmosfera, kotoraya, ee postoyanno okruzhala, delalas' vse bolee nevynosimoj. Pravda, vopros o ee polozhenii v mestnom obshchestve pryamo nikogda ne stavilsya, no ona chuvstvovala, chto protiv nee sushchestvuet kakoe-to predubezhdenie. Kogda ona byla malen'kim rebenkom, v gorode hodila spletnya o ee roditelyah. ZHiteli Hantersburga dolgo ne perestavali ee obsuzhdat' i, kogda Meri byla eshche devochkoj, podchas brosali na nee nasmeshlivo-sochuvstvennye vzglyady. - Bednoe ditya! Kak zhal' ee! - govorili oni. Odnazhdy pasmurnym letnim vecherom, kogda otec uehal kuda-to za gorod, i Meri sidela odna v temnote u okna ego kabineta, ona uslyshala, kak na ulice muzhchina i zhenshchina upomyanuli ee imya. Oni shli, spotykayas' v temnote, po trotuaru pod oknom kabineta. - Dochka doktora Kokrejna slavnaya devochka, - skazal muzhchina. ZHenshchina rassmeyalas'. - Ona podrastaet i uzhe privlekaet vnimanie muzhchin. A ty na nee ne zasmatrivajsya! Vot uvidish', ona konchit ploho. YAblochko ot yabloni nedaleko padaet! - otvetila zhenshchina. Nekotoroe vremya Meri sidela na kamne pod derevom v sadu i dumala ob otnoshenii zhitelej gorodka k nej i k ee otcu. «|to dolzhno bylo by sblizit' nas», - govorila ona sebe; ej hotelos' znat', sdelaet li blizost' smerti to, chego ne mogli sdelat' tuchi, uzhe mnogo let visevshie nad ih golovami. V eti mgnoveniya ona ne nahodila zhestokim, chto otec vskore okazhetsya pered licom smerti. Sejchas lik smerti predstavlyalsya ej do nekotoroj stepeni privlekatel'nym, miloserdnym, dobrozhelatel'nym. Ruka smerti otkroet pered nej dver' otcovskogo doma, vyhod v zhizn'. S besserdechiem molodosti ona dumala prezhde vsego o yarkih vozmozhnostyah svoej novoj zhizni. Meri sidela sovershenno nepodvizhno. Nasekomye, potrevozhennye sredi svoego vechernego peniya, snova zapeli v vysokoj trave. Na derevo, pod kotorym sidela devushka, priletela malinovka i izdala chistyj, rezkij i trevozhnyj zvuk. Golosa lyudej v novom fabrichnom rajone gorodka priglushenno donosilis' do vershiny holma, Oni napominali kolokol'nyj zvon dalekih cerkvej, szyvayushchij lyudej na bogosluzhenie. CHto-to v grudi devushki kak by oborvalos', i, obhvativ golovu rukami, ona medlenno pokachivalas' vzad i vpered. Na glazah poyavilis' slezy, i odnovremenno e¸ ohvatilo nezhnoe, teploe chuvstvo k obitatelyam Hantersburga. Vdrug, s dorogi poslyshalsya oklik. - |j, gde vy tam, detka? - razdalsya chej-to golos. Meri vskochila na nogi. Ee myagkoe nastroenie slovno vetrom sdulo, i ono smenilos' zhguchim gnevom. Na doroge stoyal D'yuk Jetter. Torcha, po obyknoveniyu, u vorot zaezzhego dvora, on videl, kak Meri otpravilas' na voskresnuyu vechernyuyu progulku, i poshel za nej. Kogda ona minovala Apper Mejn-strit i povernula v novyj fabrichnyj rajon, D'yuk Jetter uverilsya v skoroj pobede. «Ne hochet, chtoby nas videli vmeste, - podumal on, - eto pravil'no. Ona horosho znaet, chto ya pojdu za nej, no ne hochet, chtoby ya pokazyvalsya, poka ona ne skroetsya s glaz svoih druzej. Ona nemnogo zanoschiva, i s nee ne meshaet sbit' spes', no ne v etom delo. Devchonka staraetsya dat' mne sluchaj priudarit' za nej, no, dolzhno byt', boitsya otca». Svernuv s dorogi, D'yuk podnyalsya po nebol'shomu sklonu i voshel v sad, no, dostignuv kuchi kamnej, porosshih dikim vinogradom, spotknulsya i upal. On podnyalsya, smeyas'. Meri ne zhdala, chtoby on podoshel k nej, a dvinulas' emu navstrechu, i kogda ego smeh narushil stoyavshuyu nad sadom tishinu, brosilas' vpered i s razmahu udarila parnya ladon'yu po shcheke. Zatem devushka povernulas' i, poka on stoyal, zaputavshis' nogami v stelyushchihsya steblyah, ubezhala iz sada na dorogu. - Esli vy pojdete za mnoj i budete nadoedat', - ya podgovoryu kogo-nibud' ubit' vas - kriknula ona. Meri spustilas' po doroge s holma i napravilas' k Uilmot-strit. Do nee obryvkami doshla istoriya ee materi, dolgo sluzhivshaya temoj razgovorov dlya zhitelej gorodka. Rasskazyvali, chto kogda-to davno, letnej noch'yu, ee mat' ischezla, i vmeste s nej ischez molodoj shalopaj, imevshij obyknovenie slonyat'sya pered zaezzhim dvorom Barni Smitfilda. Teper' drugoj molodoj shalopaj pytalsya zaigryvat' s Meri. Ot etoj mysli ona prihodila v beshenstvo. Meri perebirala v ume raznye sposoby, kak ona mogla by nanesti D'yuku 0etteru eshche bolee chuvstvitel'nyj udar. Ee ohvatilo otchayanie. I vdrug pered nej voznik obraz otca; uzhe davno bol'nogo i teper' stoyavshego na poroge smerti. - Moj otec ne zadumyvayas' ubil by takogo parnya, kak vy, - kriknula ona, obernuvshis' k molodomu cheloveku, kotoryj vysvobodivshis' nakonec iz perepleteniya vinogradnyh steblej, brel za nej po doroge. - Otec ne zadumyvayas' ubil by vsyakogo, kto rasprostranyal v gorode klevetu na moyu mat'. Dav volyu stremleniyu ustrashit' D'yuka Jetterz, Meri srazu zhe ustydilas' svoej vspyshki i bystro poshla po doroge, ronyaya slezy. Opustiv golovu, D'yuk shel za nej po pyatam. - YA ne hotel vas obidet', miss Kokrejn, - opravdyvalsya on. - YA ne hotel vas obidet'. Ne govorite otcu. YA tol'ko poshutil. Pravo, ya ne hotel vas obidet'. *** Sumerki letnego vechera stali sgushchat'sya, i lica lyudej, kuchkami stoyavshih pod navesami krylec ili u zaborov na Uilmot-strit, vydelyalis' v temnote smutnymi svetlymi ovalami. Golosa detej, takzhe stoyavshih kuchkami, zvuchali priglushenno. Kogda Meri prohodila mimo, oni umolkali i, povernuvshis' v ee storonu, pristal'no na nee smotreli. - Ledi zhivet, veroyatno, nedaleko. Ona, dolzhno byt', pochti nasha sosedka, - uslyshala Meri slova kakoj-to zhenshchiny, proiznesennye po-anglijski. Obernuvshis', ona uvidela lish' tolpu smuglyh muzhchin, stoyavshih pered domom. Iz okna donosilos' penie zhenshchiny, ubayukivavshej rebenka. Molodoj ital'yanec, okliknuvshij Meri v nachale vechera, a teper', po-vidimomu, pustivshijsya na poiski voskresnyh vechernih priklyuchenij, proshel po trotuaru i bystro ischez v temnote. Na nem byl prazdnichnyj kostyum, chernyj kotelok i belyj krahmal'nyj vorotnichok, ottenennyj krasnym galstukom. Ot sverkayushchej belizny vorotnichka ego smuglaya kozha kazalas' pochti chernoj. On po-mal'chisheski ulybnulsya i nelovko pripodnyal shlyapu, no nichego ne skazal. Meri to i delo oglyadyvalas', chtoby ubedit'sya, chto D'yuk Jetter ne idet za nej, no v tusklom svete ego ne bylo vidno. Zlobnoe vozbuzhdenie Meri proshlo. Devushke ne hotelos' vozvrashchat'sya domoj, no ona, reshila, chto idti v cerkov' slishkom pozdno. Ot Apper Mejn-strit othodila k vostoku korotkaya ulica, dovol'no kruto spuskavshayasya po sklonu holma k rechke i perekinutomu cherez nee mostu; zdes' byla vostochnaya granica goroda. Devushka napravilas' po ulice k mostu i ostanovilas', nablyudaya v polumrake za dvumya mal'chikami, udivshimi v rechonke rybu. SHirokoplechij muzhchina v gruboj odezhde spustilsya po ulice i, ostanovivshis' na mostu, zagovoril s Meri, V pervyj raz ona uslyshala, kak zhitel' ee rodnogo goroda s chuvstvom govoril ob ee otce. - Vy doch' doktora Kokrejna? - nereshitel'no sprosil muzhchina. - Vy, naverno, menya ne znaete, no vash otec znaet.- On ukazal na dvuh mal'chikov sudochkami v rukah, sidevshih na travyanistom beregu.- |to moi synov'ya, i u menya eshche chetvero rebyat, - poyasnil on,- odin mal'chik i tri devochki. Odna iz moih docherej rabotaet v magazine. Ona vashih let. Muzhchina prinyalsya ob®yasnyat', otkuda on znaet doktora Kokrejna. On rabotal ran'she na ferme, soobshchil on, i lish' nedavno pereehal v gorod, chtoby postupit' na mebel'nuyu fabriku. Proshloj zimoj on dolgoe vremya bolel, i u nego ne bylo deneg. A tut eshche, poka on lezhal v posteli, odin iz ego synovej upal s senovala i sil'no rassek sebe golovu. - Vash otec kazhdyj den' naveshchal nas i zashil ranu na golove Toma. - Rabochij otvernulsya ot Mera i stoyal s kepkoj v ruke, smotrya na mal'chikov. - Menya sovsem zaterlo, a vash otec ne tol'ko lechil menya i mal'chika, no i daval moej staruhe den'gi na pokupku vsego, chto nam nuzhno bylo v gorodskih lavkah, - vsyakoj bakalei i lekarstv. Muzhchina govoril ochen' tiho, i Meri prishlos' nagnut'sya, chtoby yasnee slyshat' ego slova. Ona pochti kasalas' licom plecha rabochego. - Vash otec - horoshij chelovek, i mne kazhetsya, on ne ochen' schastliv, - prodolzhal tot. - My s mal'chikom oba popravilis', ya poluchil rabotu zdes' v gorode, no vash otec ne zahotel vzyat' u menya den'gi. «Vy horosho zhivete s det'mi i s zhenoj. Vy mozhete dat' im schast'e. Tak ostav'te eti den'gi sebe i potrat'te ih na sem'yu!» - vot chto on mne skazal. Rabochij pereshel most i napravilsya po beregu rechki k tomu mestu, gde udili rybu ego synov'ya, a Meri oblokotilas' o perila mosta i smotrela na medlenno tekushchuyu vodu. V teni pod mostom ona kazalas' pochti chernoj, i devushka podumala, chto takoj byla i zhizn' ee otca. «Ona byla kak reka, tekushchaya vse vremya v teni i nikogda ne vyhodyashchaya na solnce», - podumala Meri; i ee ohvatil strah, chto i ee zhizn' projdet vo mrake. Na nee nahlynulo novoe chuvstvo ogromnoj lyubvi k otcu, i ej vdrug pochudilos', chto on obnimaet ee. V detstve ona postoyanno mechtala o laske otcovskih ruk, i vot teper' eta mechta vernulas'. Meri dolgo stoyala, glyadya na rechku, i reshila, chto v etot vecher ona nepremenno popytaetsya osushchestvit' svoyu davnishnyuyu mechtu. Kogda devushka snova podnyala glaza, ona uvidela, chto rabochij razvel u samoj vody nebol'shoj koster iz such'ev. - My lovim zdes' bychkov, - kriknul on ej.- Svet ot kostra primanivaet ih k beregu. Esli vy hotite popytat' schast'ya, mal'chiki ustupyat vam odnu iz udochek. - O, spasibo, segodnya mne ne hochetsya! - skazala Meri, boyas', chto vdrug zaplachet i okazhetsya ne v sostoyanii otvetit', esli muzhchina snova zagovoryat s nej, ona pospeshno ushla. - Do svidaniya! - kriknuli muzhchina i oba mal'chika. |ti slova neproizvol'no vyrvalis' u vseh troih i podejstvovali na devushku, kak vysokie zvuki truby, prozvenevshie radost'yu i nemnogo oblegchivshie tyazhest' v ee dushe. * * * Posle togo kak Meri ushla na vechernyuyu progulku, doktor Kokrejn eshche chas ostavalsya odin v svoem kabinete. Stalo temnet', i muzhchiny, prosidevshie vse posleobedennoe vremya na taburetkah i yashchikah pered zaezzhim dvorom po tu storonu ulicy, razoshlis' po domam uzhinat'. SHum golosov stal zatihat', inogda na protyazhenii pyati ili desyati minut carila tishina. S kakoj-to dal'nej ulicy donessya detskij plach. Vskore zazvonili cerkovnye kolokola. Doktor ne ochen' sledil za svoej naruzhnost'yu i, sluchalos', neskol'ko dnej zabyval pobrit'sya. Hudoj rukoj s dlinnymi pal'cami on poglazhival svaj shchetinistyj podborodok. Bolezn' zashla gorazdo dal'she, chem on priznavalsya dazhe samomu sebe, i ego duh gotovilsya pokinut' telo. CHasto, sidya tak, opustiv na koleni ruki, on smotrel na nih, po-detski pogloshchennyj ih sozercaniem. Emu kazalos', chto oni prinadlezhat komu-to drugomu. On stanovilsya filosofom. «S moim telom proishodit staraya istoriya. Vot ya prozhil v n¸m vse eti gody, a kak malo ya im pol'zovalsya. Teper' emu predstoit umeret' i sgnit'; ono tak i ostanetsya sovsem neispol'zovannym. Pochemu by emu ne vpustit' drugogo zhil'ca?» On pechal'no ulybnulsya etoj fantazii, no prodolzhal ee razvivat'. «Polozhim, ya mnogo dumal o lyudyah i mog pol'zovat'sya svoimi gubami i yazykom, no ya ostavlyal ih bez upotrebleniya. Kogda moya |len zhila zdes' so mnoj, ya daval ej vse osnovaniya schitat' menya holodnym i beschuvstvennym, hotya chto-to vo mne rvalos' naruzhu, pytalos' vyrvat'sya na svobodu». On vspomnil, kak chasto v molodosti molcha sidel po vecheram podle zheny v etom samom kabinete, i kak muchitel'no zhazhdali ego ruki preodolet' uzkoe prostranstvo mezhdu nim i zhenoj dotronut'sya do ee ruk, do ee lica, do ee volos. CHto zh, v gorode vse predskazyvali, chto ego zhenit'ba ploho konchitsya! ZHena byla aktrisa iz truppy, priehavshej v Hantersburg i zdes' zastryavshej. Kak raz v eto vremya devushka zabolela, i u nee ne bylo deneg, chtoby platit' za nomer v gostinice. Molodoj vrach prinyal na sebya vse zaboty, i kogda bol'naya stala vyzdoravlivat', inogda bral ee s soboj pokatat'sya za gorodom v svoej dvukolke. Devushke zhilos' nelegko, i e¸ prel'stila perspektiva spokojnogo sushchestvovaniya v malen'kom gorodke. A zatem, posle svad'by i posle togo, kak rodilsya rebenok, ona vdrug pochuvstvovala, chto ne v sostoyanii dol'she zhit' s molchalivym, holodnym chelovekom. Rasskazyvali istoriyu o tom, budto ona ubezhala s molodym volokitoj, synom soderzhatelya saluna, ischeznuvshim iz goroda odnovremenno s nej, no eto bylo neverno. Lester Kokrejn sam otvez ee v CHikago, gde ona postupila v truppu, otpravlyavshuyusya na Dal'nij Zapad. Zatem, on dovel ee do dverej gostinicy, vlozhil ej v ruku den'gi i molcha, dazhe ne pocelovav ee na proshchan'e, povernulsya i ushel. Sidya v kabinete, doktor vnov' perezhival eto mgnovenie i drugie muchitel'nye mgnoveniya, kogda on byval gluboko vzvolnovan, a s vidu kazalsya takim holodnym, i spokojnym! On sprashival sebya, znala li ob etom ego zhena. Skol'ko raz zadaval on sebe etot vopros. S teh por kak on pokinul ee v tot vecher u dverej gostinicy, ona ni razu ne napisala. «Mozhet byt', ona umerla», - podumal on v tysyachnyj raz. Sluchilos' to, chto uzhe ne raz sluchalos' za poslednij god. Sohranivshijsya v pamyati doktora Kokrejna obraz zheny smeshalsya v ego soznanii s obrazom docheri. Esli v takie minuty on pytalsya razdelit' eti dva obraza, predstavit' ih sebe otdel'no drug ot druga, eto emu ne udavalos'. Slegka povernuv golovu, on voobrazhal, chto vidit devich'yu figuru v belom, vyhodyashchuyu iz dveri kvartiry, gde on zhil s docher'yu. Dver' byla okrashena v belyj cvet i chut'-chut' shevelilas' pod dunoveniem veterka, pronikavshego v otkrytoe okno. Veter tiho i myagko proletal po komnate i shevelil listy bumagi, lezhavshie na pis'mennom stole v uglu. Slyshalsya tihij shelestyashchij zvuk, napominavshij shurshanie zhenskoj yubki. Doktor podnyalsya s mesta, ves' drozha. - Kto eto? |to ty, Meri, ili eto |len? - hriplo sprosil on. Na lestnice, kotoraya vela s ulicy naverh, poslyshalis' tyazhelye shagi, a naruzhnaya dver' raspahnulas'. Bol'noe serdce doktora zatrepetalo, i on tyazhelo opustilsya v kreslo. V komnatu voshel muzhchina. |to byl fermer, odin iz pacientov doktora; dojdya do serediny komnaty, on zazheg spichku i podnyal ee nad golovoj, - Est' zdes' kto? - kriknul on. Kogda doktor podnyalsya s kresla i otvetil, fermer ot neozhidannosti vyronil spichku; prodolzhaya goret' slabym plamenem, ona lezhala u ego nog. U molodogo fermera byli krepkie nogi, pohozhie na dva kamennyh stolba, podderzhivayushchie tyazheloe sooruzhenie; malen'koe plamya spichki, gorevshej na polu u ego nog, trepetalo pod veterkom i otbrasyvalo tancuyushchie teni na steny komnaty. Zatumanennoe soznanie doktora ne moglo otdelat'sya ot fantasticheskih videnij, nahodivshih teper' sebe pishchu v etoj novoj obstanovke. Doktor zabyl o prisutstvii fermera i unessya myslyami v proshloe, k svoej zhizni posle zhenit'by. Mercayushchij svet na stene napomnil emu drugoj tancuyushchij svet. Odnazhdy letnim dnem, v pervyj god ih sovmestnoj zhizni ego zhena |len poehala s nim za gorod. Togda oni obstavlyali svoyu kvartiru, i v dome odnogo fermera |len uvidela starinnoe zerkalo, kotorym uzhe ne pol'zovalis', - ono stoyalo v sarae, prislonennoe k stene. Forma zerkala pochemu-to ochen' ponravilas' |len, i fermersha otdala ego ej. Na obratnom puti molodaya zhena skazala muzhu o svoej beremennosti, i doktora ohvatila takoe volnenie, kakoe on nikogda ran'she ispytyval. On sidel, derzha na kolenyah zerkalo, a zhena pravila; soobshchaya o tom, chto ozhidaet rebenka, ona smotrela v storonu, v polya. Kak gluboko zapechatlelas' eta scena v pamyati bol'nogo doktora! Solnce zakatyvalos' nad molodymi maisovymi i ovsyanymi polyami, tyanuvshimisya vdol' dorogi. Preriya chernela krugom. Mestami dorogu okajmlyali derev'ya - oni tozhe kazalis' chernymi v ugasayushchem svete. Luchi zavodyashchego solnca udaryali v zerkalo na kolenyah doktora i otrazhalis' shirokim blikom zolotistogo sveta, tancevavshim po polyam i sredi vetvej derev'ev. I teper', kogda doktor stoyal pered fermerom i slaboe plamya goryashchej na polu spichki vyzvalo v nem vospominanie o tom, drugom vechere tancuyushchego sveta, emu kazalos', chto on ponyal prichinu krusheniya svoego braka i vsej svoej zhizni. V tot davno minuvshie vecher, kogda |len skazala emu o priblizhenii velikogo sobytiya v ih semejnoj zhizni, on promolchal, tak kak chuvstvoval, chto nikakie slova ne mogli by vyrazit' ego perezhivaniya. |to byl zashchitnyj pancir', za kotorym on ukryvalsya. «YA govoril sebe, chto ona dolzhna ponyat' bez slov, i vsyu zhizn' ya povtoryal sebe to zhe samoe, kogda dumal o Meri. YA byl glupcom i trusom. YA vsegda molchal, potomu chto boyalsya vyrazhat' svoi chuvstva, boyalsya, kak poslednij durak. YA byl gordecom i trusom». - Segodnya ya eto sdelayu. Pust' eto ub'et menya, no ya zastavlyu sebya pogovorit' s devochkoj, - proiznes on vsluh, vernuvshis' myslyami k docheri. - A, chto takoe? - sprosil fermer, kotoryj stoyal, derzha shapku v ruke i vyzhidaya udobnoj minuty, chtoby soobshchit' o celi svoego prihoda. * * * Doktor rasporyadilsya, chtoby podali ego loshad', stoyavshuyu na konyushne u Barni Smitfilda, i otpravilsya za gorod, pomoch' zhene fermera, kotoraya dolzhna byla vot-vot razreshit'sya pervym rebenkom; |to byla hudoshchavaya, uzkobedraya zhenshchina, a rebenok byl krupnyj, no doktor proyavlyal lihoradochnuyu energiyu. On dejstvoval s otchayannoj reshimost'yu, a ispugannaya zhenshchina stonala i borolas'. Muzh to vhodil v komnatu, to vyhodil; poyavilis' dve sosedka i molcha stoyali v ozhidanii, ne ponadobitsya li ih pomoshch'. SHel uzhe odinnadcatyj chas, kogda vse konchilos' i doktor mog vozvratit'sya v gorod. Fermer zapryag ego loshad', podal dvukolku k dveryam doma, i doktor uehal. On chuvstvoval sebya neobychajno slabym i v to zhe vremya sil'nym. Kakim prostym kazalos' to, chto emu predstoyalo eshche sdelat'. Mozhet byt', kogda on vernetsya domoj, doch' uzhe budet v posteli, no on poprosit ee vstat' i prijti k nemu v kabinet. Potom on rasskazhet ej vsyu istoriyu svoej semejnoj zhizni i ee krusheniya, ne shchadya samogo sebya. «V moej |len bylo chto-to ochen' maloe, prekrasnoe, i ya dolzhen zastavit' Meri eto ponyat'. |to pomozhet ej stat' prekrasnoj zhenshchinoj!» - dumal on, uverennyj v nepokolebimosti svoego resheniya. V odinnadcat' chasov on ostanovil loshad' u zaezzhego dvora; Barni Smitfild, molodoj D'yuk Jetter i eshche dvoe muzhchin sideli u vorot i razgovarivali. Hozyain uvel loshad' v temnotu konyushni, a doktor neskol'ko mgnovenij postoyal, prislonivshis' k stene zdaniya. Gorodskoj nochnoj storozh ostanovilsya okolo gruppy lyudej u vorot, i mezhdu nim i D'yukom Jetterom razgorelas' ssora; no doktor ne slyshal kolkostej, kotorymi oni obmenivalis', i gromkogo hohota D'yuka, izdevavshegosya nad gnevom nochnogo storozha. Kakaya-to strannaya nereshitel'nost' ovladela doktorom. On chto-to strastno hotel sdelat', no ne mog vspomnit', chto imenno. Kasalos' eto ego zheny |len ili Meri, ego docheri? O6razy obeih zhenshchin snova smeshalis' v ego mozgu, i v dovershenie putanicy k nim prisoedinyalsya eshche tretij obraz - toj zhenshchiny, kotoroj on tol'ko chto pomogal pri rodah. Vse smeshalos' v ego soznanii. On dvinulsya bylo cherez ulicu ko vhodu na lestnicu, kotoraya vela v ego kabinet, no vdrug ostanovilsya na mostovoj i stal oglyadyvat'sya. Barni Smitfild, vernuvshijsya posle togo, kak postavil loshad' v stojlo, zakryl vorota zaezzhego dvora, i visevshij nad nimi fonar' zakachalsya vzad i vpered. On otbrasyval prichudlivye tancuyushchie teni na lica i figury lyudej, ssorivshihsya u steny konyushni. * * * Meri sidela u okna v kabinete otca i zhdala ego vozvrashcheniya. Ona byla tak pogloshchena svoimi myslyami, chto golos D'yuka Jettera, razgovarivavshego na ulicej s drugimi muzhchinami, ne dohodil do ee soznaniya. Kogda D'yuk poyavilsya na ulice, goryachaya zloba, ispytannaya devushkoj v nachale vechera, snova ohvatila ee, i ona opyat' uvidela, kak on priblizhalsya k nej tam, v. sadu, s nahal'nym vzglyadam samouverennogo muzhchiny; no teper' ona zabyla o D'yuke i dumala lish' ob otce. Voskresshij v pamyati epizod rannej yunosti nastojchivo presledoval ee. Odnazhdy pod vecher v mae, kogda ej bylo pyatnadcat' let, otec predlozhil ej soprovozhdat' ego v poezdke za gorod. Doktor napravlyalsya k bol'noj zhenshchine na fermu, nahodivshuyusya v pyati milyah ot goroda, i, tak kak proshli dozhdi, doroga byla tyazhelaya. Uzhe stemnelo, kogda oni dostigli fermerskogo doma; oni voshli v kuhnyu i naskoro zakusili za kuhonnym stolom. Neizvestno pochemu, no v etot vecher otec kazalsya mal'chisheski ozhivlennym, pochti veselym. Po doroge on nemnogo razgovarival. Dazhe v tom rannem vozraste Meri byla vysokogo rosta i po figure uzhe nachinala pohodit' na vzrosluyu zhenshchinu. Posle holodnogo uzhina na kuhne fermy otec pogulyal s Meri vokrug doma, a zatem ona sela na uzkoe kryl'co. Neskol'ko mgnovenij otec stoyal pered nej. On zasunul ruki v karmany bryuk i, zakinuv golovu, kazalos', ot dushi smeyalsya. - Trudno predstavit', sebe, chto ty skoro stanesh' zhenshchinoj! - skazal on. – Kak ty dumaesh', chto tebya ozhidaet, kogda ty stanesh' zhenshchinoj, a? Kakuyu zhizn' ty budesh' vesti? CHto tebya ozhidaet? Doktor sel na kryl'co ryadom s docher'yu, i na mgnovenie ona podumala, chto on vot-vot ee obnimet. Zatem on vskochil na nogi i voshel v dom, ostaviv, ee odnu v temnote. Vspomniv etot sluchaj, Meri vspomnila takzhe, chto v tot vecher svoej rannej yunosti ona nichem ne otozvalas' na popytku otca proyavit' svoi chuvstva. Ej kazalos', chto ne otec, a ona vinovata v tom, chto oni veli takuyu zhizn'. Rabochij s fermy, kotorogo ona vstretila na mostu, ne schital ee otca holodnym. |to proishodilo potomu, chto sam on otnosilsya s teplotoj i otzyvchivost'yu k cheloveku, kotoryj zabotilsya o nem v tyazhelye dni bolezni i neudach. Otec skazal, chto rabochij umel obrashchat'sya s det'mi, i Meri, vspomnila, s kakoj teplotoj oba mal'chika, udivshie rybu v rechke, poproshchalis' s nej, kogda ona uhodila v temnotu. «Ih otec znal, kak obrashchat'sya s det'mi, potomu chto ego deti znali, kak proyavlyat' svoi chuvstva», - s raskayaniem podumala Meri. Ona tozhe proyavit svoi chuvstva. Ona eto sdelaet, prezhde chem konchitsya vecher. V tu davno proshedshuyu noch', kogda ona ehala domoj, sidya ryadom s otcom, on sdelal eshche odnu bezuspeshnuyu popytku preodolet' razdelivshuyu ih pregradu. Ot sil'nyh dozhdej reki, cherez kotorye oni dolzhny byli pereezzhat', vzdulis', i uzhe pochti pod gorodom otec ostanovil loshad' na derevyannom mostu. Loshad' ispuganno toptalas' na meste, a otec tugo natyagival vozhzhi i vremya ot vremeni pytalsya laskovymi slovami uspokoit' zhivotnoe. Pod mostom s revom neslas' perepolnivshayasya reka, a sboku ot dorogi na dlinnom rovnom lugu vystupivshaya iz beregov voda obrazovala ozero. V etu minutu luna proglyanula skvoz' tuchi. Duvshij sboku veter podnimal na ozere melkuyu ryab'. Ego poverhnost' byla pokryta tancuyushchimi blikami. - YA hochu rasskazat' tebe o tvoej materi i o sebe, - hriplym golosom nachal otec. No v eto mgnovenie brevna mosta zloveshche zatreshchali, i loshad' rvanulas' vpered. Kogda otcu udalos' opyat' podchinit' sebe ispugannoe zhivotnoe, oni nahodilis' uzhe na ulicah goroda, i zastenchivyj, molchalivyj harakter otca snova vzyal verh. Meri sidela v temnote u okna kabineta i videla, kak otec pod®ehal k domu. Kogda ego loshad' uveli, on, vopreki obyknoveniyu, ne podnyalsya srazu zhe po lestnice v kabinet, no ostalsya v temnote u vorot zaezzhego dvora. On nachal bylo perehodit' ulicu, no zatem opyat', skrylsya v temnote. Mezhdu muzhchinami, kotorye dva chasa sideli i mirno besedovali, vspyhnula ssora. Dzhek Fisher, gorodskoj nochnoj storozh, rasskazyval ostal'nym o srazhenii, v kotorom on prinimal uchastie vo vremya Grazhdanskoj vojny, a D'yuk Jetter stal podshuchivat' nad nim. Storozh rasserdilsya. Szhimaya v ruke dubinku, on kovylyal nazad i vpered. Gromkij golos D'yuka Jettera vydelyalsya sredi pronzitel'nyh razdrazhennyh vykrikov zhertvy ego nasmeshek. - Vam nado bylo obojti parnya s flanga, govoryu vam, Dzhek! Da, ser, vam nado bylo obojti etogo buntovshchika s flanga, a potom uzhe, obojdya ego s flanga vykolotit' iz nego dushu. Vot kak sdelal by ya! - krichal D'yuk, hohocha vo vse gorlo. - CHerta lysogo, ty by sdelal! - ogryznulsya nochnoj storozh, kipya bessil'noj yarost'yu. Staryj voyaka poshel po ulice, provozhaemyj smehom D'yuka i ego tovarishchej, a Barni Smitfild, otvedya loshad' doktora, vernulsya i zaper vorota. Visevshij nad vorotami fonar' kachalsya vzad i vpered. Doktor. Kokrejn snova napravilsya na protivopolozhnuyu storonu ulicy; u pod®ezda svoego doma on obernulsya, - Pokojnoj nochi! - privetlivo kriknul on. Legkij letnij veter shevelil volosy Meri, i pryad' kosnulas' ee shcheki; devushka vskochila na nogi, slovno kto-to dotronulsya do nee rukoj, protyanuvshejsya iz mraka. Sotni raz nablyudala ona, kak otec vozvrashchalsya vecherom iz poezdok, no nikogda prezhde on ni slovom ne obmolvilsya s muzhchinami, zasizhivavshimisya u vorot zaezzhego dvora. Meri gotova byla poverit', chto ne otec, a kto-to drugoj podnimaetsya sejchas po lestnice. SHarkan'e tyazhelyh shagov po derevyannym stupenyam gulko otdavalos' v ushah devushki; zatem ona uslyshala, kak otec postavil na pol kvadratnyj chemodanchik s medicinskimi prinadlezhnostyami, kotoryj vsegda bral s soboj. Neobychno veseloe, dobrodushnoe nastroenie ne pokidalo doktora, no v mozgu u nego bylo polnoe smyatenie. Meri kazalos', chto ona vidit .v dveryah temnuyu figuru otca. - U zhenshchiny rodilsya rebenok, - poslyshalsya, dobrodushnyj golos s ploshchadki za dver'yu. - U kakoj zhenshchiny? Byla eto |len, ili ta, drugaya zhenshchina, ili moya malen'kaya Meri? S gub doktora sletal potok slov, protestuyushchih vosklicanij. - U kogo rodilsya rebenok? YA hochu znat'. U kogo rodilsya rebenok? ZHizn' neistoshchima. Zachem vse vremya rozhdayutsya deti? - sprashival on. S ego gub sorvalsya smeshok, i doch' nagnulas' vpered, uhvativshis' za podlokotniki kresla. - Rodilsya rebenok, - snova zagovoril on.- Ne stranno li, chto moi ruki pomogli rebenku rodit'sya, a mezhdu tem za moim plechom vse vremya stoyala smert'? Doktor Kokrejn potopal nogami o pol ploshchadki. - U menya zastyli i onemeli nogi, poka ya zhdal, chtoby zhizn' voznikla iz zhizni, - medlenno proiznes on. - ZHenshchina borolas', a teper' ya dolzhen borot'sya. Posle medlennyh, s trudom proiznosimyh bol'nym chelovekom slov nastala tishina. S ulicy donessya novyj gromkij vzryv smeha D'yuka Jettera. I vdrug doktor Kokrejn upal navznich' i pokatilsya po uzkoj lestnice vniz na ulicu. On dazhe ne vskriknul