Uil'yam Folkner. Soldatskaya nagrada
Roman. 1926.
--------------------------------------------------------------------------
William Faulkner. Soldiers' Pay. Novel. 1926.
Istochnik: Uil'yam Folkner. Soldatskaya nagrada. Roman.
Perevod R.Rajt-Kovalevoj. M:Terra, 2001, Sobranie sochinenij v devyati tomah,
tom 1, str. 25-308.
OCR: V.Esaulov, yes22vg@yandex.ru, 25 aprelya 2003 g.
--------------------------------------------------------------------------
Roman
Perevod R.Rajt-Kovalevoj
Ahilles: Vy brilis' utrom, kursant?
Merkurij: Da, ser.
Ahilles: Otkuda britva, kursant?
Merkurij: Iz veshchevogo dovol'stviya, ser.
Ahilles: Idite, kursant.
Starinnaya p'esa (ok. 19...? g.)
Lou, Dzhulian, nomer..., byvshij kursant letnogo uchilishcha, enskoj
eskadril'i Vozdushnyh sil, prozvannyj "Odnokrylym" drugimi budushchimi asami
svoego zvena, smotrel na mir zhelchnym i razocharovannym vzglyadom. On stradal
takim zhe razlitiem zhelchi, kak i mnogie vyshestoyashchie voennye chiny, nachinaya ot
komandira zvena do generalov i nebozhitelej s odnoj nashivkoj (ne govorya uzh o
neprimetnoj seroj skotinke s letnogo polya, kotoruyu francuzy tak krasivo
nazyvayut "nadezhdoj aviacii"): vojnu zakonchili bez nego.
On sidel, snedaemyj toskoj i vozmushcheniem, dazhe ne raduyas'
privilegirovannomu mestu v mezhdunarodnom vagone, i vertel na pal'ce svoyu
furazhku s proklyatoj beloj lentochkoj.
- Ponyuhal vozduhu, bratishka? - osvedomilsya Pehtura, tozhe vozvrashchavshijsya
domoj: ot nego na ves' vagon neslo skvernym viski.
- Idi ty k chertu, - burknul tot, i Pehtura sdernul svoyu myatuyu furazhku.
- Oh, vinovat, general! Ili vas nado velichat' lejtenantom? Net,
izvinyayus', madam, mne glaza vyzhglo na kambuze, zrenie ne to. Nu, davaj na
Berlin! A kak zhe, vot imenno na Berlin! YA tebe zadam, Berlin, ya tebe pokazhu
nomer! Nomer nikakaya tyshcha, nikakaya sotnya, ni figa, ni nulya - ryadovoj (vpolne
ryadovoj) Dzho Gilligen: na parad opozdal, na dezhurstvo opozdal, na zavtrak
opozdal, konechno, esli zavtrak opozdal. Statuya svobody nikogda menya ne
vidala, a esli uvidit - sejchas zhe: nalevo krutom - marsh!
Kursant Lou prishchuril glaz s vidom znatoka.
- Slushaj, bratec, a chto ty p'esh'?
- Drug, ne znayu! |togo samogo, kto ee gonit, eshche v proshlyj chetverg
nagradili medal'yu: on pridumal, kak konchit' vojnu. Nado tol'ko prizvat' vseh
gollandcev v nashu armiyu i poit' ih etim zel'em sorok dnej i sorok nochej,
ponyal? Lyuboj vojne konec!
- Eshche by. Nikto ne razberet, vojna eto ili tancul'ka.
- Net, eto-to oni razberut. ZHenshchiny-to nachnut tancevat', ponyal? Slushaj,
byla u menya chudnaya devochka, govorit: "Fu, chert, da ty ne umeesh' tancevat'".
A ya govoryu: "YA-to? Eshche kak umeyu!" Stali tancevat', a ona sprashivaet: "Ty v
kakom zvanii?" A ya govoryu: "Tebe zachem? Tancuyu ya ne huzhe generala, ne huzhe
majora, dazhe, mozhet, ne huzhe serzhanta, potomu kak ya tol'ko chto vyigral
chetyresta monet v poker". A ona govorit: "Nu?" I ya govoryu: "YA tebe govoryu -
derzhis' menya, detka". A ona govorit: "A gde den'gi?" Da razve ya stanu ej
pokazyvat'? A tut podhodit odin takoj, govorit: "Razreshite vas priglasit' na
etot tanec?" I ona govorit: "Pozhalujsta, vse ravno etot tip ne umeet
tancevat'!" A on, serzhant, - gromadina, ya v zhizni takih ne vidal. Znaesh',
pohozh na togo malogo iz Arkanzasa, chto scepilsya s negrom. A priyatel' ego
sprashivaet: "Govoryat, ty vchera negra ubil?" - "Da, govorit, na dvesti pudov
vesom". Kak pro medvedya.
Poezd dernulo, Pehtura pokorno kachnulsya, i kursant Lou skazal:
- Zdorovo tebya zanosit.
- Nichego! - uspokoil ego tot. - Zato vreda ot nee nikakogo. YA ee davno
p'yu. Konechnoe delo, pes moj pit' eto ne stanet, no ved' on, podlyuga, vzyal
privychku oginat'sya u shtaba brigady. Edinstvennyj moj trofej. Vot emu-to uzh
nikogda ne vlepyat za to, chto on vovremya ne privetstvuet etih makak
beshvostyh. Poslush'te, general, okazhite lyubeznost' prigubit' stakanchik, chtob
eta chertova doroga ne nagonyala sonnuyu odur'. YA ugoshchayu! Nichego, posle dvuh
glotkov srazu privykaesh'. Menya ot nee toska po domu beret: zdorovo pahnet
garazhom. Ty v garazhe kogda-nibud' rabotal?
Na polu mezh dvuh skameek sidel poputchik Pehtury i pytalsya raskurit'
razmokshuyu, raspuhshuyu sigaru. "Pohozhe na razrushennuyu Franciyu", - podumal
kursant Lou, vspomniv tyaguchie rasskazy kapitana Blejta, anglijskogo letchika,
vremenno pridannogo ih chasti, chtoby ukrepit' sily demokratii.
- Bednyj soldat! - plachushchim golosom skazal ego sosed. - Odin v nichejnoj
zone, i ni odnoj spichki. Sushchij ad eta vojna, verno? YA tebya sprashivayu! - On
poproboval nogoj oprokinut' svoego sputnika, potom stal medlenno tolkat'
ego: - Podvin'sya, staraya salaka! Podvin'sya, bolvan stoerosovyj. Uvy, moj
bednyj Jorka, ili kak ego tam (eto ya v teatre slyshal, ponyatno? Krasivye
slova!), davaj, davaj! Vidish', k nam priehal general Pershing, hochet vypit' s
bednymi soldatami. - On obernulsya k kursantu Lou: - Poglyadi na nego, do chego
napilsya, do chego pogryaz vo grehe.
- Bitva pri Kon'yake, - bormotal sidevshij na polu. - Desyat' ubityh. A
mozhet, pyatnadcat'. A mozhet, sto. Bednye detki, plachut doma: gde ty, Alisa?
- Vot imenno - Alisa. Kuda ty k chertu zapropastilas'? Gde vtoraya
butylka? Ty chto s nej sdelal? Berezhesh' do domu, tam v nej plavat' budesh'?
CHelovek na polu uzhe plakal:
- Obidel ty menya. Vinish', chto ya spryatal zakladnuyu na dom? Nu, beri, vse
zabiraj - dushu, telo. Nasil'nichaj, ty sil'nee!
- Pogodi, ya tebya snasil'nichayu - otberu butylku, vinnyj uksus, vinnyj
uksus, - bormotal tot, sharya pod siden'em. On vypryamilsya, s torzhestvom podnyal
butylku. - "CHu! bitvy grom i hohot loshadinyj! No im ne snyat' myatezhnuyu
glavu!" Net, net! Vot by mne posmotret' - kak eto loshadi hohochut. Naverno,
tam odni kobyly. Vashe presvetloe vysochestvo, - i on ceremonno podnyal
butylku, - soblagovolite blagosklonno snizojti i pochtit' dobryh, no
nedostojnyh strannikov v chuzhom krayu!
Kursant prinyal butylku, glotnul, poperhnulsya i srazu vyplyunul vse.
Soldat obhvatil ego, pohlopal po spine.
-- Budet, budet, ne takaya uzh eto gadost'. -- I, laskovo obnyav Lou za
plechi, on siloj votknul emu v guby gorlyshko butylki. Lou ottalkival butylku,
otbivalsya. -- Da ty poprobuj. YA tebya derzhu. Nu, pej!
- O ch-chert! - skazal Lou, otvorachivaya golovu. Zainteresovalis' i drugie
passazhiry. Pehtura uspokaival ego:
- Nu, nu, davaj. Tebya nikto ne obidit. Tut odni druz'ya. Nam, soldatam,
nado krepko derzhat'sya drug za druzhku, my zhe tut v chuzhoj strane. Davaj, pej
srazu. Kuda zh eto goditsya, vyplevyvat' dobro sebe pod nogi?
- O ch-chert, ne mogu ya, ponimaesh'?
- Mozhesh', ej-Bogu! Slushaj menya: ty dumaj pro cvetochki. Dumaj pro svoyu
bednuyu seduyu mamu, kak ona rydaet u kalitki, nadryvaet svoe bednoe sedoe
serdce. Slushaj, ty dumaj o tom, chto priedesh' domoj i srazu pridetsya iskat'
rabotu. Vojna - eto ad, verno? No esli b eshche godik povoevat' - ya stal by
kapralom!
- K chertu, ne mogu!
- Net, ty obyazan! - laskovo skazal novyj priyatel', i vdrug sunul
butylku emu v rot i naklonil ee.
Polozhenie bezvyhodnoe - libo vypit', libo oblit' vsego sebya; prishlos'
vypit', uderzhat' glotok. ZHeludok podskochil, zastryal v glotke, potom stal
medlenno opuskat'sya vniz.
- Nu, vot, razve tak uzh strashno? Pojmi, mne eshche zhal'che, chem tebe, kogda
dobro propadaet. A gazolinchikom ono popahivaet, verno?
ZHeludok u kursanta Lou boltalsya, kak neprikayannyj, slovno vozdushnyj shar
na privyazi. Kursant lovil vozduh rtom, ego vnutrennosti skruchival holodnyj
vostorg. Priyatel' snova sunul butylku emu v rot.
- Pej srazu! Vklad nado berech', ponyal? ZHidkost' zalivala ego bryuki, ot
vtorogo glotka po zhivotu proshla sudoroga, divnyj ogon' pronzil telo. Podoshel
konduktor pul'manovskogo vagona i s bespomoshchnym otvrashcheniem posmotrel na
nih.
- Smirrno! - zaoral Pehtura, vskakivaya na nogi. - Beregis', oficer
idet! Vstat', ryadovye, privetstvujte admirala! - On shvatil konduktora za
ruku, krepko stisnul. - Mal'chiki, etot chelovek komandoval flotom. Pri
popytke vraga vzyat' Koni-Ajlend on byl na postu. Net, oshibka - v CHikagskom
arhipelage. Verno, polkovnik?
- Nu, prekratite, ne nado!
No Pehtura uzhe chmoknul ego v ruku.
- A teper' stupajte otsyuda, serzhant! Vy svobodny do obeda!
- Poslushajte, perestan'te huliganit'! Vy mne ves' vagon zagadite!
- Bog s vami, kapitan, da u vas vagon v takoj celosti i sohrannosti,
chto mozhno by vashej dochke pozhelat'! - Soldat, sidevshij na polu, popytalsya
vstat', i Pehtura vyrugal ego: - Sidi smirno, slyshish'? Slushajte, kazhetsya, on
dumaet, chto sejchas noch'. Mozhet, vash kamerdiner ulozhit ego spat'? On tol'ko
meshaet.
Konduktor, reshiv, chto Lou - samyj trezvyj, obratilsya k nemu;
- Slushaj, soldat, mozhet byt', hot' ty chto-nibud' < nimi sdelaesh'?
- S udovol'stviem! - skazal kursant Lou. - Bud'te spokojny. YA za nimi
prismotryu. Oni smirnye.
- Ochen' proshu, ugovorite ih. Ne mogu zhe ya privezti v CHikago celyj polk
p'yanyh soldat. Ej-bogu, SHerman byl prav!
- Soldaty, - skazal on surovo. - My tut lishnie. 11ot blagodarnost' za
to, chto my prolivali krov' za rodinu. Da, brat, dlya nego my tut lishnie. Emu
dlya nas poezda zhalko. A esli by my ne poshli na zov rodiny, kakoj poezd vy by
togda vodili? Bitkom nabityj nemcami, vot kakoj. Bitkom nabityj passazhirami,
kotorye zhrali by kolbasu i pili pivo do samogo Mil'voki, vot v kakom poezde
vy by ehali!
- Ne huzhe, chem ehat' s vami. Vy i sami ne znaete, kuda edete, - skazal
konduktor.
- Ah, vot kak? - skazal Pehtura. - Horosho, my ujdem s vashego poezda,
bud' on proklyat. Dumaete, drugogo poezda na svete net?
- Ne nado, ne nado! - toroplivo skazal konduktor. - Nichego, nichego! YA
vas vovse ne gonyu. Tol'ko nado nesti sebya prilichnee, ne bespokoit' drugih
passazhirov.
Soldat, sidevshij na polu, pokachnulsya. So vseh storon smotreli
lyubopytnye glaza.
-- Net! -- skazal Pehtura. -- Vy otkazali v gostepriimstve na vverennom
vam poezde spasitelyam vashej strany. Dazhe v Germanii s nami obrashchalis' by
luchshe. -- On obernulsya k Lou. -- Soldaty, my shodim na sleduyushchej stancii.
Pravil'no, general?
- Gospodi Bozhe! -- voskliknul konduktor. -- Esli kogda-nibud' eshche raz
ob®yavyat mir, ya ne znayu, chto budet s zheleznymi dorogami. YA dumal, vojna --
bedstvie, no eto -- fu, gospodi ty Bozhe!
- Vali, vali! -- skazal Pehtura. -- Vali otsyuda! Poezd ty iz-za nas
ostanavlivat' ne stanesh', pridetsya na hodu prygat'. Govorite -
blagodarnost'? D gde ona, vasha blagodarnost'? Dazhe poezd ostanovit' ne
mogut, vypustit' neschastnyh soldatikov. Znayu ya, chto vy zateyali. Nab'yut
polnye poezda neschastnymi soldatami i pryamo vseh ih - v Tihij okean. Po
krajnej mere kormit' ne nado. Bednye, neschastnye soldaty! Net, Vudro, ty by
ne stal tak so mnoj obrashchat'sya!
- |j, chto ty delaesh'?
Po tot i ne vzglyanul na konduktora - on uzhe podnyal ramu okna i tyanul
deshevyj fibrovyj chemodan cherez koleni svoego sputnika. I prezhde chem Lou ili
konduktor uspeli podnyat' ruku, on vykinul chemodan v okoshko.
- Rota, vyhodi!
Ego p'yanyj sputnik pripodnyalsya s polu.
- |j! Zachem moi veshchi vykinul?
- A razve ty s nami ne vyhodish'? Vse veshchi vykinem, a kak hod zamedlit,
my i sami vyskochim.
- Moi ran'she vseh vykinul, - skazal p'yanyj.
- Pravil'no. YA zhe tebe pomogayu, ponyal? Da ty ne obizhajsya: hochesh' -
vykin' moi, a potom etot Pershing i nash admiral pust' drug drugu pomogut
ihnie veshchi vykidyvat'. Est' u tebya chemodan? - sprosil on u konduktora. -
Nesi syuda bystro, chtob nam ne hodit' za nim k chertu na roga.
- Poslushajte, rebyata, - skazal konduktor, i kursant Lou, dumaya pro
|l'bu, pro svoi vnutrennosti, skruchennye ot viski i medlenno tleyushchie v
alkogol'nom ogne, uvidel zolotye sluzhebnye nashivki na shapke konduktora. SHtat
N'yu-Jork plosko poplyl mimo; dal'she neizbezhno podstupal Buffalo. - Slushajte,
rebyata, - povtoril konduktor. - U menya u samogo syn vo Francii. SHestoj otryad
morskoj pehoty. S oktyabrya materi ne pishet. YA vse dlya vas sdelayu, rebyata,
tol'ko Boga radi vedite sebya prilichno.
- Net, - skazal Pehtura. - Vy nam otkazali v gostepriimstve, i my
uhodim. Kogda ostanovka? Prygat' nam, chto li?
- Net, net, rebyata, sidite tut. Sidite smirno, vedite sebya - kak
sleduet, i vse budet v poryadke. Ne nado vyhodit'.
On ushel, pokachivayas' ot dvizheniya poezda, a p'yanyj vynul izo rta svoyu
isterzannuyu sigaru.
- Ty moi veshchi vykinul, - povtoril on. Pehtura vzyal kursanta Lou pod
ruku.
- Slushaj, nu kak tut ne rasstraivat'sya? Pytaesh'sya pomoch' cheloveku
nachat' novuyu zhizn', a chto poluchaesh'? Odni zhaloby, zhaloby bez konca! - On
povernulsya k svoemu priyatelyu. - Da, ya vykinul tvoj chemodan. A chego ty hotel?
Dozhdat'sya, poka priedem v Buffalo i zaplatit' nosil'shchiku chetvertak, chtob on
ego pones?
- No ty zhe vybrosil moj chemodan, - povtoril tot.
- Verno. Vybrosil. CHto zhe ty sobiraesh'sya delat'?
Ceplyayas' za stenku, tot s trudom podnyalsya na nogi, vcepilsya v okonnuyu
ramu i tyazhelo povalyalsya na nogi kursantu.
- O, chert! - skazal kursant i siloj posadil ego na mesto. - Ostorozhnee,
slyshish'?
- Hochu vyjti, - slezlivo probormotal tot.
- Kuda?
- V okoshko, - ob®yasnil on, pytayas' vstat'. Stukayas' ob okonnuyu ramu,
kachayas' i padaya, on vdrug vysunul golovu v okno.
Kursant Lou shvatil ego za korotkuyu polu gimnasterki.
- Nazad, dur'ya golova, nazad, slyshish'! Nel'zya tak.
- A pochemu nel'zya? - vozrazil Pehtura. - Pust' prygaet, esli hochet. Vse
ravno on do Buffalo ne doedet.
- Da on zhe ub'etsya k chertovoj materi.
- O, gospodi! - prostonal konduktor.
Tyazhelo topaya, on uzhe bezhal k nim po prohodu. Peregnuvshis' cherez Lou, on
shvatil soldata za nogu. Tot, vysunuv golovu i tulovishche v okno, kachalsya,
obmyakshij, kak meshok otsyrevshej muki. Pehtura ottolknul Lou i pytalsya
otorvat' ruki konduktora, vcepivshiesya v nogu soldata.
- Pustite ego. Ne prygnet on ni za chto.
- Gospodi Bozhe moj, da kak zhe ya mogu riskovat'? Stoj, stoj, soldat!
Derzhi ego! Tyani ego nazad!
- A, chert, da bros'te ego! - sdalsya nakonec Lou.
- Verno, - dobavil Pehtura. - Pust' prygaet. Posmotrim, kak eto u nego
vyjdet, raz emu tak hochetsya. I potom on sovsem ne kompaniya dlya takih
prilichnyh molodyh lyudej, kak my. Skatert'yu dorozhka. Davaj-ka pomozhem emu! -
dobavil on i podtolknul obmyakshee telo priyatelya.
No budushchij samoubijca nemnogo otrezvel, na vetru s nego sorvalo shapku i
stryahnulo odur', i teper' on izo vseh sil soprotivlyalsya, starayas' vtyanut'
golovu obratno. On yavno peredumal. No ego sputnik dobrosovestno uderzhival
ego:
- Davaj, davaj! Ne teryajsya! Smelee! Davaj prygaj!
- Pomogite! - zaoral tot navstrechu vetru.
- Pomogite! - zakrichal konduktor, vcepivshis' v ego nogu.
Dva ispugannyh passazhira s negrom-provodnikom podbezhali na pomoshch'. Oni
poboroli Pehturu i vtashchili v vagon nasmert' perepugannogo soldata. Konduktor
nagluho zakryl okoshko.
- Dzhentl'meny, - on obrashchalsya k dvum passazhiram, - pozhalujsta, posidite
tut, ne davajte im vykinut' ego v okno. YA ih vseh ssazhu, tol'ko by doehat'
do Buffalo. YA by ostanovil poezd sejchas zhe, no esli ostavit' ih odnih - oni
ego prikonchat. Genri, vyzovi glavnogo konduktora, - prikazal on provodniku,
- i poprosi ego telegrafirovat' v Buffalo, chto my vezem dvuh sumasshedshih.
- Da, da, Genri, - podhvatil Pehtura. - Veli im prigotovit' orkestr i
tri butylki viski. Esli net svoego orkestra - pust' najmut, ya oplachu! - On
vytashchil iz karmana raspuhshij komok dollarov i odin otdal provodniku. - A
tebe tozhe orkestr? - sprosil on Lou. - Net, net, tebe on ni k chemu.
Podelimsya. Begi! - skazal on provodniku.
- Slushayus', ser kapitan! - Belye zuby blesnuli, kak vnezapno otkrytyj
royal'.
- Prismotrite za nimi, gospoda! - poprosil konduktor svoih dobrovol'nyh
strazhej. - |j, Genri! - kriknul on vdogonku beloj kurtke provodnika.
Priyatel' Pehtury, blednyj, ves' v potu, borolsya s podstupivshej
toshnotoj. Pehtura i Lou sideli spokojno: odin - privetlivyj, drugoj -
voinstvennyj. Novye passazhiry seli, plechom k plechu, slovno ishcha drug u druga
podderzhki, i vid u nih byl rasteryannyj, no reshitel'nyj. Drugie passazhiry
snova ravnodushno vtyanuli golovy v plechi, naklonilis' nad gazetami i knigami;
poezd mchalsya mimo zakata.
- Nu-s, dzhentl'meny, - nachal Pehtura.
Oba shtatskih vskochili, kak naelektrizovannye, i odin skazal:
- Nu-nu-nu! - i uspokoitel'no obhvatil soldata rukami. - Ne shumi,
soldat, my tebe pomozhem. My - amerikancy, my cenim, chto vy dlya nas sdelali.
- Henk Uajt, - probormotal p'yanyj.
- CHto? - peresprosil ego priyatel'.
- Henk Uajt, - povtoril tot.
Pehtura obradovano povernulsya k shtatskomu.
- Vot tak shtuka, bud' ya neladen. Okazyvaetsya, eto nash staryj dobryj
Henk Uajt sobstvennoj personoj. YA zhe s nim ros vmeste! Slushaj, Henk! A my
slyshali, chto ty ne to umer, ne to chem-to torguesh', kazhetsya, royalyami. Tebya,
sluchajno, ne vygnali, net? CHto-to ya ne vizhu pri tebe royalya.
- Net, net, - ispuganno zalopotal shtatskij. - Vy oshiblis'. SHlyuss moya
familiya, u menya svoe delo - damskoe bel'e. - On vytashchil kartochku.
- Da chto vy govorite! Vot eto slavno! Poslushajte, - Pehtura
doveritel'no naklonilsya k shtatskomu, - a u vas obrazchikov s soboj net,
obrazchikov damochek? Net? ZHal', zhal'! Nu, nichego. YA vam dostanu v Buffalo.
Net, ne kuplyu, a prosto dostanu, tak skazat', vo vremennoe pol'zovanie.
Goracio! Gde butylka? - sprosil on Lou.
- Vot, major! - I Lou vytashchil butylku iz-pod kurtki.
Pehtura otkryl ee, protyanul shtatskim.
- Spasibo, - skazal tot, kogo zvali SHlyuss, ceremonno peredavaya butylku
svoemu sosedu.
Oba ostorozhno naklonilis' i vypili. Pehtura i kursant Lou vypili, ne
naklonyayas'.
- Legche, legche, soldatiki! - predupredil SHlyuss.
- Ne bojtes'! - skazal Lou. Vse snova vypili.
- A pochemu on ne p'et? - sprosil vtoroj shtatskij, molchavshij do sih por,
i pokazal na sputnika Pehtury.
Tot sidel v uglu, stranno sognuvshis'. Pehtura tryahnul ego, i on vyalo
spolz na pol.
- Vot kak vliyaet etot d'yavol'skij rom, druz'ya! - torzhestvenno proiznes
Pehtura i othlebnul iz butylki.
Vypil i kursant Lou. On protyanul butylku shtatskim.
- Net, net! - nastojchivo povtoril SHlyuss. - Sejchas bol'she nel'zya!
- On ne to govorit, - skazal Pehtura. - Neobdumanno. - I on i Lou
pristal'no ustavilis' na shtatskih. - Daj vremya, pust' pridet v sebya.
SHlyuss podumal i vzyal butylku.
- Vse v poryadke, - doveritel'no soobshchil Pehtura kursantu. - A ya bylo
reshil, chto on hochet oskorbit' chest' nashego mundira. No eto ne tak, a?
- Net, net, chto vy! Nikto tak ne uvazhaet voennyh, kak ya. Ver'te, ya by i
sam poshel srazhat'sya vmeste s vami! No komu-to nado bylo vesti dela, poka
rebyata byli na fronte. Razve nepravda? - obratilsya on k kursantu Lou.
- Ne znayu! - so sderzhannoj nepriyazn'yu otvetil tot. - YA sam i porabotat'
ne uspel!
- CHto ty, chto ty! - upreknul ego Pehtura. - Ne vsem zhe povezlo, ne vse
takie molodye.
- V chem eto mne povezlo? - zlo sprosil kursant Lou.
- A esli ne povezlo - molchi, nam i svoih zabot hvataet.
- Konechno! - toroplivo podhvatil SHlyuss. - U vseh svoi zaboty. - On
slegka prihlebnul iz butylki, no Pehtura skazal:
- Da pejte zhe kak sleduet.
- Net, net, spasibo, s menya hvatit. Glaza u Pehtury stali, kak u zmei.
- Nu-ka, vypej! Hochesh', chtob my vyzvali konduktora i pozhalovalis', chto
ty u nas otnimaesh' viski?
Tot srazu otdal emu butylku, a on obernulsya k drugomu shtatskomu:
- CHego eto on chudit, a?
- Ne nado, ne nado! - skazal SHlyuss. - Slushajte, rebyata, vy pejte, a my
za vami prismotrim.
Molchalivyj shtatskij dobavil:
- Kak rodnye brat'ya. I Pehtura skazal:
- Oni dumayut, chto my hotim ih otravit'. Oni, kazhetsya, reshili, chto my -
nemeckie shpiony.
- Da chto vy, chto vy! YA voennyh uvazhayu, kak rodnuyu mat'!
- Raz tak - davaj vyp'em!
SHlyuss hlebnul iz butylki, peredal ee vtoromu. Tot tozhe vypil, oba
strashno vspoteli.
- A on nichego ne budet pit'? - sprosil molchalivyj shtatskij, i Pehtura
sochuvstvenno posmotrel na vtorogo soldata.
- Uvy, moj bednyj Henk! - vzdohnul on. - Moj bednyj drug, boyus', chto on
okonchatel'no pogib. Konec nashej dolgoj druzhbe, gospoda.
Kursant Lou probormotal:
- Da, konechno! - On yasno videl pered soboj dvuh Henkov.
A Pehtura prodolzhal:
- Vzglyanite na eto dobroe muzhestvennoe lico. My vmeste rosli, vmeste
sobirali cvetiki na cvetushchih lugah, my s nim proslavili batal'on pogonshchikov
mulov, my s nim razorili Franciyu. I vot - vzglyanite, chem on stal! Henk!
Neuzhto ty ne uznaesh', chej eto golos rydaet, neuzheli ne chuvstvuesh' nezhnuyu
druzheskuyu ruku na svoem lbu? Proshu vas, general, - on obernulsya k kursantu
Lou, - bud'te dobry, pozabot'tes' o ego prahe. YA otryazhu etih dobryh
neznakomcev v pervuyu zhe kozhevennuyu masterskuyu, pust' zakazhut shleyu dlya mulov,
vsyu iz cvetov shipovnika, a inicialy iz nezabudok.
SHlyuss, so slezami na glazah, popytalsya obnyat' Pehturu.
- Budet, budet, smert' eshche ne razluka. Bodris', drug. Vypej glotok,
srazu stanet legche.
- CHto verno, to verno, - skazal tot. - Vse-taki u tebya dobroe serdce,
bratec. A nu, podymajsya po signalu, rebyata!
SHlyuss vyter emu lico gryaznym, no nadushennym platkom, i oni snova
vypili. V rozovom svete alkogolya i zakata plyl mimo N'yu-Jork; poezd podoshel
k Buffalo, i snova, gorya ognem, oni uvidali vokzal. Bednyj Henk uzhe mirno
spal, sklonyas' na plevatel'nicu.
Kursant Lou i ego sosed, poholodev ot predchuvstviya, vstali i podnyali
svoih sputnikov. SHlyuss vyrazil nekotoroe nezhelanie vyhodit'. On skazal, ne
mozhet byt', eto ne Buffalo, v Buffalo on byval sto raz. Priyateli derzhali ego
na vesu i uveryali, chto eto ono samoe i est', a konduktor, serdito vzglyanuv
na nih, ischez. Lou i Pehtura nadeli furazhki i vyveli shtatskih v koridor.
- Slava Bogu, chto moj syn byl slishkom molod, chtob popast' v soldaty, -
skazala kakaya-to zhenshchina, s trudom protiskivayas' mimo nih, a Lou sprosil
Pehturu:
- Slushaj, a chto s nim budet?
- S kem? - oprosil tot, podderzhivaya SHlyussa.
- S tem, chto ostalsya. - I Lou pokazal na spyashchego.
- A, s nim! Da beri ego sebe, esli hochesh'.
- Kak, razve on ne s toboj ehal?
Na stancii bylo shumno i dymno. Za oknami speshili i suetilis' passazhiry
i nosil'shchiki, i, dvigayas' po koridoru, Pehtura otvetil:
- Koj chert, ya ego nikogda v zhizni ne videl. Pust' provodnik ego vymetet
s musorom ili ostavit, pust' delaet s nim chto hochet.
Oni napolovinu tashchili, napolovinu nesli oboih shtatskih, i hitryj, kak
chert, Pehtura provel ih vdol' vsego poezda i vyvel cherez obshchij vagon. Na
perrone SHlyuss obnyal ego za sheyu.
- Slush-sh'te, bratcy, - skazal on proniknovenno, - fam-m-milyu m-moyu vy
znaete, adres znaete. Slush-sh'te, ya v-vam dokazhu - Amerika cenit vash-sh
podvig. Nash flag, razvevajsya na more i na su-u-she! Slush'te, vse, chto moe -
vashe, nichego ne zhal' dlya soldata! Soldat ty ili ne soldat-eto
b-bez-z-raz-z-lichno, ya s toboj na vse sto p-p-procentov. YA t-t-tebya lyublyu,
ch-ch-chest'yu klyanus'!
- Veryu! - skazal Pehtura, podderzhivaya ego. Potom, uvidev polismena,
povel svoego sputnika k nemu.
Za nim pobrel Lou, vedya vtorogo, molchalivogo, passazhira.
- Stoj krepche, slyshish'? - proshipel on emu, no u togo glaza vdrug
napolnilis' neiz®yasnimoj grust'yu, kak u bol'nogo psa. - Ladno, idi kak
mozhesh', - smyagchivshis', skazal Lou, a Pehtura uzhe stoyal pered policejskim i
govoril emu:
- Ishchete dvuh p'yanyh, serzhant? Vot eti dvoe zhit'ya ne davali vsemu
poezdu. Neuzhto nel'zya dat' soldatam spokojno ehat'? To im serzhanty zhit'ya ne
dayut, to p'yanye.
- Posmotrel by ya na togo, kto risknet tronut' soldata, - zametil
polismen. - Nu-ka, prohodi!
- Da ved' eto zhe opasnye lyudi. Zachem vam zhalovan'e platyat, esli vy ne
mozhete navesti poryadok?
- Skazano vam - prohodite. V uchastok zahotel, chto li?
- Vy delaete oshibku, serzhant. |to zhe te, kogo vy ishchete.
Polismen peresprosil:
- Ishchete? - i vnimatel'no posmotrel na Pehturu.
- Konechno. Razve vy ne poluchili nashu telegrammu? My telegrafirovali,
chtob vy vstrechali poezd.
- A-a, tak eto te, psihi? A gde tot, kotorogo oni pytalis' ubit'?
- Nu da, imenno psihi. Razve normal'nyj chelovek dojdet do takogo
sostoyaniya?
Polismen posmotrel na vseh chetveryh skuchayushchim vzglyadom.
- Ladno, prohodi. Vse vy p'yany, kak stel'ka. Prohodite, inache vseh
zaberu.
- Prekrasno. Zabirajte. Pridetsya idti v uchastok, esli nel'zya inache
izbavit'sya ot etih psihov.
- A gde starshij konduktor poezda?
- On s doktorom perevyazyvaet ranenogo.
- Slushaj, chto-to ty mnogo sebe pozvolyaesh'. Ty chto - razygrat' menya
hochesh'?
Pehtura podnyal svoego sputnika.
- Stoj kak sleduet! - skomandoval on i vstryahnul ego. "L-lyublyu, kak
brata", - zabormotal tot. - Da vy na nego posmotrite, - skazal on, -
posmotrite na nih, na oboih. A tam, v vagone, - poterpevshij. CHto zh, vy tak i
budete stoyat', tak nichego i ne sdelaete?
- Da ya bylo podumal, chto ty menya razygryvaesh'. Znachit, eto oni? -
Polismen podnyal svistok. Na svist pribezhal vtoroj polismen. - Vot oni, |d.
Posteregi ih, a ya pojdu vyyasnyu: tam, v vagone, ubityj. Stojte tut, soldaty,
ponyali?
- Vpolne, serzhant, - soglasilsya Pehtura. Tyazhelo topaya, polismen ubezhal,
a on obratilsya k shtatskim: - Vse v poryadke, druz'ya. Za vami prishli vestovye,
oni vas provodyat na parad, sejchas on nachnetsya. Vy idite s nimi, a my s etim
vot oficerom otpravimsya v vagon za provodnikom i konduktorom. Im tozhe ohota
popast' na parad.
SHlyuss snova zaklyuchil ego v ob®yatiya.
- Lyublyu, k-k-kak bra-brata. Vse moe - tvoe. Prosi chego hochesh'.
- Otlichno, - skazal tot. - Prismotrite za nimi, kapitan, oni sovsem
spyatili. Nu, vot, idite s etim dobrym dyaden'koj.
- Stoj! - skazal polismen. - Podozhdite-ka tut, vy, oba!
S poezda razdalsya krik, lico konduktora pohodilo na razdutyj orushchij
shar.
- Poglyadet' by, kak on lopnet! - probormotal Pehtura.
- Za mnoj, slyshish'?! - kriknul on Pehture i Lou.
On othodil vse dal'she, i Pehtura toroplivo skazal Lou:
- Poshli, general! Davaj bystree! Proshchajte, druz'ya! Poshli, mal'chik!
- Stoj! - zaoral polismen, no, ne obrashchaya na nego vnimaniya, oni
pobezhali vdol' dlinnoj platformy, poka tam krichali i shumeli.
V sumerkah, za vokzalom, gorod vychertil rezkie kontury na vechernem
zimnem nebe, i ogni kazalis' sverkayushchimi pticami na nedvizhnyh zolotyh
kryl'yah, kolokol'nym zvonom, zastyvshim na letu; pod nepravdopodobnym, tayushchim
volshebstvom krasok prostupala nekrasivaya serost'.
V bryuhe pusto, vnutri zima, hotya gde-to na svete est' vesna, i s yuga ot
nee veet zabytoj muzykoj. I, ohvachennye volshebstvom vnezapnoj peremeny, oni
stoyali, chuya vesnu v holodnom vozduhe, slovno tol'ko chto prishli v novyj mir,
chuvstvuya svoyu mizernost' i verya, chto vperedi ih zhdet chto-to novoe i
udivitel'noe. Oni stydilis' etogo chuvstva, i molchanie stalo nevynosimym.
- Da, bratec, - i Pehtura izo vsej sily hlopnul kursanta Lou po plechu,
- vse-taki s etogo parada my s toboj dali deru, verno, a?
Kto poletel spasat' miry,
I bezuteshen S toj pory?
Kursant!
Kto na svidan'e ne popal,
Poka komanduet kapral?
Kursant!
S nabitymi zhivotami i butylkoj viski, uyutno priyutivshejsya pod myshkoj u
kursanta Lou, seli oni v drugoj poezd.
- A kuda my edem? - sprosil Lou. - |tot poezd ne idet v San-Francisko.
- Slushaj menya, - skazal Pehtura. - Menya zovut Dzho Gilligen. Gilligen,
G-i-l-l-i-g-e-n, Gilligen. D-zh-o - Dzho. Dzho Gilligen. Moi predki zavoevali
Minneapolis, otnyali ego u irlandcev i prinyali gollandskuyu familiyu, ponyatno?
A ty kogda-nibud' slyshal, chtob chelovek po imeni Gilligen zavel tebya ne tuda,
kuda nado? Hochesh' ehat' v San-Francisko - pozhalujsta! Hochesh' ehat' v Sen-Pol
ili v Omahu - pozhalujsta, ya ne meshayu. Bolee togo: ya tebe pomogu tuda
popast'. Pomogu popast' hot' vo vse tri goroda, esli hochesh'. No zachem tebe
ehat' k chertu na roga, v San-Francisko?
- Nezachem! - soglasilsya Lou. - Mne voobshche nezachem ehat'. Mne i tut, v
poezde, horosho, po pravde govorya. Poslushaj, davaj my tut konchim vojnu. No
beda v tom, chto moya sem'ya zhivet v San-Francisko. Vot i prihoditsya ehat'.
- Pravil'no, - s gotovnost'yu soglasilsya ryadovoj Gilligen. - Nado zhe
cheloveku kogda-nibud' povidat' svoyu rodnyu. Osobenno, esli on s nimi ne
zhivet. Razve ya tebya osuzhdayu? YA tebya za eto uvazhayu, bratec. No ved' domoj
mozhno s®ezdit' i v drugoe vremya. A ya predlagayu: davaj osmotrim etu
prekrasnuyu stranu, ved' my za nee krov' prolivali.
- Vot chert, nel'zya mne. Moya mat' s samogo peremiriya mne kazhdyj den'
telegrafirovala: letaj ponizhe, bud' ostorozhen, skoree priezzhaj domoj, kak
tol'ko demobilizuyut. Ej-bogu, ona, naverno, i prezidentu telegrafirovala,
prosila: otpustite ego poskoree.
- YAsno. Obyazatel'no prosila. CHto mozhet sravnit'sya s materinskoj
lyubov'yu? Razve chto dobryj glotok viski. A gde butylka? Nadeyus', ty ne
obmanul bednuyu devushku?
- Vot ona! - Lou vynul butylku, i Gilligen nazhal zvonok.
- Klod, - skazal on vysokomernomu provodniku negru. - Prinesi nam dva
stakana i butylochku saosaparilly ili eshche chego-nibud'. Segodnya my edem v
dzhentl'menskom vagone i budem vesti sebya, kak dzhentl'meny.
- A zachem tebe stakany? - sprosil Lou. - Vchera my i butylkoj
obhodilis'.
- Pomni, chto my v®ezzhaem v chuzhie kraya. Nel'zya narushat' obychai dikarej.
Podozhdi, skoro ty budesh' opytnym puteshestvennikom i vse budesh' pomnit'. Dva
stakana, Otello.
- V etom vagone pit' ne polagaetsya. Projdite v vagon-restoran.
- Bros', Klod, bud' chelovekom.
- Nel'zya pit' v etom vagone. Esli zhelaete, projdite v vagon-restoran. -
Ryadovoj Gilligen obernulsya k svoemu sputniku.
- Vidal? Kak tebe eto nravitsya? Vot kak gnusno otnessya k soldatam!
Govoryu vam, general, huzhe etogo poezda ya eshche ne vstrechal.
- A, chert s nim, davaj pit' iz butylki.
- Net, net! Teper' eto vopros chesti. Pomni, nam nado zashchishchat' chest'
mundira ot vsyakih oskorblenij. Podozhdi, ya poishchu konduktora. Net, brat,
kupili my bilety ili ne kupili?
Net oficerov, a zheny ih est',
Komu zh oni okazhut chest'?
Nebo v tuchah i zemlya medlenno i merno rasplyvayutsya v serom tumane.
Seraya zemlya... Po nej prohodyat sluchajnye derev'ya, doma, a goroda, kak puzyri
prizrachnyh zvukov, nanizany na telegrafnuyu provoloku...
Kto v karaulke treplet yazykom,
K chertu vojnu posylaet tajkom?
Kursant!
I tut vernulsya Gilligen i skazal:
- CHarl'z, vol'no!
"Tak ya i znal, chto on kogo-to privedet, - podumal kursant Lou i,
podnimaya glaza, zametil poyas i kryl'ya, vskochil, uvidal molodoe lico
iskazhennoe chudovishchnym shramom cherez ves' lob. - O gospodi", - vzmolilsya on,
sderzhivaya durnotu.
Lou otdal chest'. Oficer smotrel na nego rasseyannym napryazhennym
vzglyadom. Gilligen, podderzhivaya oficera pod ruku, usadil ego na skam'yu. Tot
rasteryanno vzglyanul na Gilligena i probormotal:
- Spasibo.
- Lejtenant, - skazal Gilligen, - vy vidite pered soboj gordost' nacii.
General, velite podat' vodu so l'dom. Lejtenant nezdorov.
Kursant Lou nazhal knopku zvonka i so vspyhnuvshej vnov' staroj vrazhdoj,
kakuyu amerikanskie soldaty pitayut k oficeram vseh nacional'nostej, poglyadel
na znaki razlichiya, bronzovye kryl'ya i pugovicy, dazhe ne udivlyayas', pochemu
etot bol'noj britanskij lejtenant v takom sostoyanii puteshestvuet po Amerike.
"Byl by ya starshe ili schastlivee, ya by mog okazat'sya na ego meste", - revnivo
podumal on.
Snova prishel provodnik.
- Nel'zya pit' v etom vagone, ya ved' vas preduprezhdal, - skazal on. -
Nel'zya, ser. V takih vagonah ne p'yut. - I tut provodnik uvidal tret'ego
voennogo. On toroplivo naklonilsya k nemu i podozritel'no glyanul na Gilligena
i Lou: - CHto vam ot nego nuzhno?
- Prosto podobral ego tam, on, vidno, inostranec, zabludilsya. Poslushaj,
|rnest...
- Zabludilsya? Nichego on ne zabludilsya. On iz Dzhordzhii. YA za nim,
prismatrivayu. Kep, - obratilsya on k oficeru, - vam eti lyudi ne meshayut?
Gilligen i Lou pereglyanulis'.
- CHert, a ya reshil, chto on inostranec, - shepnul Gilligen.
Oficer podnyal glaza na ispugannogo provodnika.
- Net, - skazal on medlenno, - ne meshayut.
- Kak vy hotite - ostat'sya tut s nimi ili, mozhet, provodit' vas na vashe
mesto?
- Ostav' ego s nami, - skazal Gilligea - Emu vypit' hochetsya.
- Da nel'zya emu pit'. On bol'noj.
- Lejtenant, - okazal Gilligen, - hotite vypit'?
- Da, hochu vypit'. Da.
- No emu nel'zya viski, ser.
- Nemnozhko mozhno. YA sam za nim prismotryu. A teper' daj-ka nam stakany.
Neuzheli tebe trudno?
Provodnik snova nachal:
- No emu zhe nel'zya...
- Slushajte, lejtenant, - prerval ego Gilligen, - zastav'te vashego
priyatelya vydat' nam stakany - pit' ne iz chego!
- Stakany?
- Nu da! Ne zhelaet prinesti stakany.
- Prikazhete prinesti stakany, nep?
- Da, prinesite nam stakany, pozhalujsta!
- Slushayu, kep. - Provodnik poshel i vernulsya. - Prismotrite za nim,
ladno? - skazal on Gilligenu.
- Konechno, konechno!
Provodnik ushel. Gilligen s zavist'yu vzglyanul na svoego gostya.
- Da, vidno, nado rodit'sya v Dzhordzhii, chtob tebya obsluzhivali na etom
proklyatom poezde. YA emu den'gi daval - i to ne pomoglo. Znaesh', general, -
obratilsya on k Lou, - pust' lejtenant edet v nashem kupe, ladno? Eshche
prigoditsya.
- Ladno, - soglasilsya Lou. - Skazhite, ser, na kakih samoletah vy
letali?
- Bros' ty gluposti, - prerval ego Gilligen. - Ostav' ego v pokoe. On
razoril Franciyu," teper' emu nuzhen otdyh. Verno, lejtenant?
Iz-pod izrubcovannogo, izurodovannogo lba oficer smotrel na nego
nedoumennymi, dobrymi glazami, no tut poyavilsya provodnik so stakanami i
butylkoj dzhindzher-elya. On prines podushku, ostorozhno podsunul ee pod golovu
oficeru, vytashchil eshche dve podushki dlya ostal'nyh i s besposhchadnoj dobrotoj
zastavil ih sest' poudobnee. On dejstvoval lovko i nastojchivo, kak
nepreklonnaya sud'ba, ohvatyvaya vseh svoej zabotoj.
Gilligenu s neprivychki stalo nelovko.
- |j, legche na povorotah, Dzhordzh, ne lapaj menya, ya sam! Mne by etu
butylochku polapat', ponyal?
Ne obrashchaya vnimaniya, provodnik sprosil:
- Vam udobno, kep?
- Da. Udobno. Spasibo, - otvetil oficer. Potom dobavil: - Prinesi i
sebe stakan. Vypej.
Gilligen otkryl butylku, napolnil stakany. Pritorno i ostro zapahlo
imbirem.
- Vpered, soldaty!
Oficer vzyal stakan levoj rukoj, i tut Lou uvidel, chto pravaya u nego
skryuchennaya, suhaya.
- Vashe zdorov'e, - skazal oficer.
- Oprokinem! - skazal kursant Lou.
Oficer smotrel na nego, ne pritragivayas' k stakanu. On smotrel na
furazhku, lezhashchuyu na kolenyah u Lou, i napryazhennoe, ishchushchee vyrazhenie glaz
smenilos' chetkoj i yasnoj mysl'yu, tak chto Lou pokazalos', budto ego guby
slozhilis' dlya voprosa.
- Tak tochno, ser. Kursant! - otvetil on priznatel'no i teplo, snova
oshchutiv moloduyu, chistuyu gordost' za svoe zvanie.
No napryazhenie okazalos' neposil'nym dlya oficera, i ego vzglyad snova
stal nedoumennym i rasseyannym. Gilligen podnyal stakan, prishchurilsya.
- Vyp'em za mir, - skazal on. - Trudno budet tol'ko pervye sto let.
Podoshel provodnik so svoim stakanom.
- Lishnij nos v koryte, - pozhalovalsya Gilligen, nalivaya emu.
Negr vzbil i popravil podushku pod golovoj u oficera.
- Izvinite menya, kep, mozhet, vam prinesti chto-nibud' ot golovnoj boli?
- Net, net. Spasibo. Ne nado.
- No vy bol'ny, ser. Ne pejte lishnego.
- Lishnego? Ne budu.
- On ne budet, - podtverdil Gilligen. - My za nim posledim.
-- Razreshite opustit' shtoru? Vam svet v glaza ne meshaet?
-- Mne svet ne meshaet. Idite. Pozovu, esli ponadobitsya.
Instinktom, prisushchim ego rase, negr ponimal, chto ego zabotlivost' uzhe
stanovitsya navyazchivoj, no snova popytalsya pomoch':
-- Naverno, vy zabyli telegrafirovat' domoj, chtoby vas vstretili? Vy by
pozvolili mne poslat' im telegrammu? Poka vy zdes' -- ya za vami prismotryu, a
potom kto o vas pozabotitsya?
-- Nichego. Vse v poryadke. Poka ya zdes' -- vy za mnoj prismotrite. Potom
sam opravlyus'.
-- Horosho. No vse-taki pridetsya dolozhit' vashemu batyushke, kak vy sebya
vedete. Nado by poostorozhnee, kep. - On obernulsya k Gilligenu i Lou: -
Pozovite menya, dzhentl'meny, esli emu stanet durno.
- Uhodite! Sam pozovu. Esli stanet ploho. Gilligen s voshishcheniem
posmotrel vsled uhodyashchemu provodniku.
- Kak vam eto udalos', lejtenant?
No oficer tol'ko perevel na nih rasteryannyj vzglyad. On dopil viski, i
poka Gilligen nalival stakany, kursant Lou, privyazavshijsya, slovno shchenok,
povtoril:
- Skazhite, ser, na kakih mashinah vy letali? Oficer posmotrel na Lou
privetlivo, no nichego ne
otvetil, i Gilligen skazal:
- Molchi. Ostav' ego v pokoe. Ne vidish', chto li, - on sam ne pomnit? A
ty by pomnil, s etakim shramom? Hvatit pro vojnu. Verno, lejtenant?
- Ne znayu. Luchshe vypit' eshche.
- YAsno, luchshe. Ne goryuj, general. On tebya ne hochet obidet'. Prosto emu
nado vykinut' vse eto iz golovy. U vseh u nas svoi strashnye vospominaniya o
vojne. YA, naprimer, proigral vosem'desyat devyat' dollarov v karty, nu, i,
konechno, to, chto, po slovam etogo pisatelya ital'yashki, samoe tvoe
sokrovennoe, tozhe poteryano tri CHetter-Terri. Tak chto vyp'em viski, druz'ya.
- Vashe zdorov'e, - snova progovoril oficer.
- Kak eto, SHato-T'erri? - sprosil Lou, po-detski ogorchennyj tem, chto im
prenebreg chelovek, k kotoromu sud'ba byla blagosklonnee, chem k nemu.
- Ty pro CHetter-Terri?
- YA - pro to mesto, gde ty, vo vsyakom sluchae, ne byl.
- YA tam myslenno byl, dushen'ka moya. A eto kuda vazhnee.
- A ty tam i ne mog byt'. Takogo mesta voobshche net na svete.
- CHerta lysogo - net! Sprosi-ka lejtenanta, on skazhet. Kak, po-vashemu,
lejtenant?
No tot uzhe usnul. Oni posmotreli na ego lico, molodoe i vmeste s tem
beskonechno staroe pod chudovishchnym shramom. Dazhe Gilligen perestal payasnichat'.
- Gospodi, nutro perevorachivaetsya, verno? Po-tvoemu, on znaet, kakoj u
nego vid? CHto skazhut rodnye, kogda ego uvidyat, kak ty dumaesh'? Ili ego
devushka - esli ona u nego est'. Uveren, chto est'.
SHtat N'yu-Jork proletal mimo: po chasam nastupil polden', no seroe
beznadezhnoe nebo ne izmenilos'. Gilligen skazal:
- Esli u nego est' devushka, znaesh', chto ona skazhet?
I kursant Lou, znavshij, chto takoe beznadezhnost' i neudavshayasya popytka,
skazal:
- Nu, chto?
N'yu-Jork proshel, lejtenant Megon spal pod svoej voennoj bronej.
"A ya by spal, - dumal kursant Lou, - esli b u menya byli kryl'ya; letnye
sapogi, razve ya by spal?".
Plavnyj izgib serebryanyh kryl'ev shel knizu, k lentochke nad karmanom,
nad serdcem (naverno, tam serdce). Lou razobral zubcy korony, tri bukvy, i
ego vzglyad podnyalsya na izurodovannoe lico.
- Nu, chto? - povtoril on.
- Izmenit ona emu, vot chto.
- Bros'! Nikogda v zhizni ne izmenit.
- Net, izmenit. Ty zhenshchin ne znaesh'. Projdet pervoe vremya, i poyavitsya
kakoj-nibud' tip, chto sidel doma i delal den'gi; ili paren', iz teh, kto
nosil nachishchennye bashmaki, a sam i ne pokazyvalsya tam, gde ego moglo by
prishibit', ne to, chto my s toboj.
Provodnik podoshel, naklonilsya nad spyashchim.
- Emu durno ne bylo? - shepotom sprosil on. Oni uspokoili ego, negr
popravil spyashchemu podushku.
- Vy, dzhentl'meny, pokaraul'te ego i obyazatel'no kliknite menya, ezheli
emu chto ponadobitsya. On chelovek bol'noj.
Gilligen i Lou posmotreli na oficera, soglasilis' s negrom, i tot
opustil shtoru.
- Prinesti eshche dzhindzher-elya?
- Da, - skazal Gilligen tozhe shepotom, i negr vyshel.
Oba sideli, svyazannye molchalivoj druzhboj, druzhboj teh, ch'ya zhizn'
okazalas' bescel'noj po neozhidannomu stecheniyu obstoyatel'stv, po vole zhalkoj
rasputnicy - Sluchajnosti. Provodnik prines dzhindzher-el'. Oni molcha pili,
poka shtat N'yu-Jork perehodil v Ogajo.
Gilligen, boltlivyj, neser'eznyj, i to ushel v kakuyu-to svoyu dumu, a
kursant Lou, molodoj i gluboko razocharovannyj, perezhival goresti izdrevle
terzavshie vseh voinov, ch'i korabli poshli ko dnu, ne pokidav gavani... Oficer
spal, skloniv lob so shramom nad maskaradnym paradom kryl'ev, remnej i
metalla, i kakaya-to nepriyatnaya staraya dama ostanovilas' i sprosila:
- On ranen? Gilligen ochnulsya ot dum.
- A vy vzglyanite na ego lico, - skazal on razdrazhenno, - i srazu
pojmete, chto on prosto sidel na stule, razgovarival vot s takoj starushkoj,
vdrug upal i ushibsya ob nee.
- Kakaya naglost'! - skazala dama, meryaya Gilligena vzglyadom. - No razve
nel'zya emu pomoch'? Mne kazhetsya, on bolen.
- Konechno, sudarynya, emu mozhno pomoch'. Po-nashemu "pomoch'" - znachit:
ostavit' ego v pokoe.
Oni s Gilligenom serdito posmotreli drug na druga. Potom ona perevela
vzglyad na Lou - molodogo, zadiristogo, razocharovannogo - i. snova posmotrela
na Gilligena. I s besposhchadnoj gumannost'yu tolstoj moshny skazala:
- YA pozhaluyus' na vas glavnomu konduktoru. |tot chelovek bolen, emu nuzhno
pomoch'.
- Prekrasno, mem. No zaodno skazhite konduktoru, chto esli on ego
potrevozhit, ya emu golovu otorvu.
Dama pokosilas' na Gilligena iz-pod izyashchnoj modnoj shlyapki, no tut
poslyshalsya drugoj zhenskij golos:
- Ostav'te ih, missis Genderson. Oni sami prismotryat za nim.
Molodaya, temnovolosaya. Esli by Gilligen i Lou kogda-nibud' videli
risunki Obri Berdsleya, oni ponyali by, chto po nej toskoval hudozhnik: on tak
chasto pisal ee v plat'yah cveta pavlin'ih per'ev, blednuyu, tonkuyu, porochnuyu,
sredi izyskannyh derev'ev i strannyh mramornyh fontanov. Gilligen vstal.
- Vy pravy, miss. Emu tut horosho, pust' spit okolo nas. Provodnik za
nim smotrit. - On sam ne ponimal, chto ego zastavlyaet ob®yasnyat'sya s nej. - A
my ego dostavim domoj. Pust' sidit spokojno. I spasibo vam za vnimanie.
- Net, nado chto-to sdelat'! - upryamo tverdila staraya dama.
No sputnica uvela ee, i poezd pomchalsya dal'she, v predvechernem svete.
(Konechno, delo idet k vecheru, govorili naruchnye chasy kursanta Lou. Kakoj tam
shtat - neizvestno, no den' na ishode. Den' li, vecher, utro ili noch' -
oficeru bylo bezrazlichno. On spal.)
- Vot staraya suka! - skazal Gilligen shepotom, starayas' ne razbudit'
ego.
- Smotrite, kak u nego lezhit ruka, - skazala molodaya zhenshchina,
vozvrashchayas'. Ona snyala ego vysohshuyu ruku s kolena. ("I ruka - tozhe", -
podumal Lou, uvidev iskrivlennye kosti pod smorshchennoj kozhej.) - Bednyj,
kakoe strashnoe lico! - skazala ona, popravlyaya podushku.
- Tishe, mem! - skazal Gilligen.
Ona ne obratila na nego vnimaniya. Gilligen, boyas', chto lejtenant sejchas
prosnetsya, vse zhe sdalsya, zamolchal, i ona prodolzhala:
- Daleko on edet?
- On iz Dzhordzhii, - skazal Gilligen. Ponimaya, chto ona ne sluchajno zashla
k nim v kupe,
on i kursant Lou vstali. Glyadya na ee izyskannuyu blednost', na chernye
volosy, na alyj rubec rta i gladkoe temnoe plat'e, Lou chuvstvoval yunosheskuyu
zavist' k spyashchemu. Ona skol'znula po Lou beglym vzglyadom. Kakaya
otchuzhdennost', kakaya sderzhannost'. Sovsem ne obrashchaet vnimaniya.
- Odin on domoj ne doedet, - ubezhdenno skazala ona. - Vy oba s nim
poedete, da?
- Konechno, - zaveril ee Gilligen.
Lou ochen' hotel chto-nibud' skazat', chto-nibud' takoe, chtob ona
zapomnila ego, takoe, chtoby pokrasovat'sya pered nej. No ona smotrela na
stakany, na butylku, kotoruyu Lou, kak durak, prizhimal k sebe.
- A vy tut neploho zhivete, - skazala ona.
- Lekarstvo ot zmeinyh ukusov, miss. Ugodno s nami?
Zaviduya smelosti Gilligena, ego nahodchivosti, Lou smotrel na ee guby.
Ona poglyadela v glub' vagona.
- Pozhaluj, mozhno, esli u vas najdetsya chistyj stakan.
- Konechno, najdetsya. General, pozvonite.
Ona prisela ryadom s lejtenantom Megonom. Gilligen i Lou tozhe seli. Ona
kazalas'... net, ona byla molodaya: naverno, lyubit tancevat', i v to zhe vremya
ona kazalas' nemolodoj - slovno vse uzhe ispytala. "Zamuzhem, i let ej
dvadcat' pyat'", - podumal Gilligen. "Ej let devyatnadcat', ona ni v kogo ne
vlyublena", - reshil Lou. Ona vzglyanula na Lou.
- Gde sluzhite, soldat?
- Kursant letnoj shkoly, - pokrovitel'stvenno procedil Lou. -
Voenno-vozdushnye sily. ("Net, ona devchonka, tol'ko vid u nee vzroslyj".)
- A-a. Nu, togda, konechno, vy s nim. On ved' tozhe letchik, pravda?
- Vidite - kryl'ya, - otvetil Lou. - Britanskie Korolevskie vozdushnye
sily. Neplohie rebyata.
- CHto za chert, - skazal Gilligen. - Da on zhe ne inostranec.
- Vovse ne nado byt' inostrancem, chtoby sluzhit' v britanskih ili
francuzskih vojskah. Vspomnite Lafberi. On byl u francuzov, poka my ne
vstupili v vojnu.
Devushka posmotrela na nego, i Gilligen, nikogda ne slyhavshij o Lafberi,
skazal:
- Kto on tam ni est', on molodec, Dlya nas, vo vsyakom sluchae. A tam
pust' budet kem hochet.
Devushka podtverdila:
- Da, konechno. Poyavilsya provodnik.
- Kak tut kep? - sprosil on ee shepotom, skryvaya udivlenie, kak prinyato
u lyudej ego rasy.
- Nichego, - skazala ona. - Vse v poryadke.
Kursant Lou podumal: "Navernoe, ona zdorovo tancuet".
Ona dobavila:
- On v horoshih rukah, eti dzhentl'meny ochen' zabotlivy.
"Kakaya smelaya! - podumal Gilligen. - Vidno, tozhe hlebnula gorya".
- Skazhite, mozhno mne vypit' u vas v vagone? - sprosila ona.
Provodnik vnimatel'no izuchal ee lico, potom skazal:
- Konechno, mem. YA prinesu svezhego elya. Vy za nim prismotrite?
- Da, poka ya tut. On naklonilsya k nej:
- YA sam iz Dzhordzhii. Tol'ko davno tam ne byl.
- Pravda? A ya iz Alabamy.
- Vot i prekrasno. Zemlyakam nado drug za druga stoyat', verno ved'? Siyu
minutu prinesu vam stakan.
Oficer ne prosypalsya, vstrevozhennyj provodnik staralsya ne shumet', i oni
sideli, pili i razgovarivali priglushennymi golosami. N'yu-Jork pereshel v
Ogajo, Ogajo stalo beskonechnoj verenicej odinakovyh bednyh domishek, otkuda
odinakovye muzhchiny vyhodili i vhodili v odinakovye kalitki, pokurivaya i
splevyvaya. Uzhe promel'knulo Cincinnati, i ot prikosnoveniya ee beleyushchej v
polumrake ruki, on legko prosnulsya.
- Priehali? - sprosil on.
Na ee ruke - gladkoe zolotoe kol'co. Drugogo kol'ca net. "Navernoe,
zalozhila, - podumal Gilligen. - No s vidu ona ne bednaya".
- General, dostan'te furazhku lejtenanta.
Lou perelez cherez koleni Gilligena, a Gilligen skazal:
- Nasha staraya znakomaya, lejtenant. Poznakom'tes' s missis Pauers.
Ona vzyala ruku oficera, pomogaya emu vstat'. Poyavilsya provodnik.
- Donal'd Megon, - zauchennym tonom skazal oficer.
Kursant Lou vernulsya vmeste s provodnikom, oni nesli furazhku, palku,
kurtku i dva pohodnyh meshka. Provodnik pomog oficeru nadet' kurtku.
- YA prinesu vashe pal'to, mem, - skazal Gilligen, no provodnik operedil
ego.
Ee pal'to bylo mohnatoe, plotnoe, svetlogo cveta. Ona nebrezhno nakinula
ego. Gilligen i Lou sobrali svoe "veshchevoe dovol'stvie". Provodnik podal
- A gde zhe moi chemodany?
- Sejchas, mem! - kriknul ej provodnik cherez golovy i plechi passazhirov.
- Nesu vashi veshchi, mem!
On prines veshchi i laskovoj temnoj rukoj pomog oficeru spustit'sya na
perron.
- Pomogite-ka lejtenantu! - nachal'nicheski prikazal konduktor, no oficer
uzhe stoyal na perrone.
- Vy ego ne ostavite, mem?
- Net, ya ego ne ostavlyu.
Oni poshli vdol' platformy, i kursant Lou oglyanulsya. No negr-provodnik
uzhe lovko i sporo pomogal drugim passazhiram. Kak vidno, on sovsem pozabyl o
nih. Kursant Lou otvel vzglyad ot provodnika, zanyatogo chemodanami i
sobiraniem chaevyh, i, vzglyanuv na oficera, v kurtke, s palkoj, uvidel, kak
bezvol'no sdvinulas' furazhka s izurodovannogo lba, i nevol'no s udivleniem
podumal, chto takoe chelovek.
No vse skoro pozabylos' v myagkom umiranii vechera, na ulice sredi
kamennyh domov, pod fonaryami, v ch'em otsvete siluetom vystupali figury
Gilligena v meshkovatoj forme i devushki v mohnatom pal'to, kogda oni vhodili
v vysokie dveri otelya, derzha pod ruki Donal'da Megona.
Missis Pauers lezhala v posteli, oshchushchaya svoe vytyanutoe telo pod chuzhimi
odeyalami, slysha nochnye zvuki otelya, priglushennye shagi v nemyh, ustlannyh
kovrami koridorah, sderzhannyj zvuk otkryvayushchihsya i zakryvayushchihsya dverej,
pul'siruyushchij gde-to dvigatel' - zvuki, kotorye obladayut vezde strannym
svojstvom usyplyat' i uspokaivat', no meshayut spat', kogda slyshish' ih noch'yu v
gostinice. Golova i telo, sogrevayas' ot privychnoj blizosti sna, kak-to
pusteli, a kogda ona svernulas' kalachikom, prilazhivayas' ko snu, vse vdrug
napolnilos' znakomoj, trevozhnoj toskoj.
Ona dumala o svoem muzhe, pogibshem takim molodym vo Francii, i v nej
snova podymalas' dosada i obida na bessmyslennuyu vyhodku pustel'gi sud'by:
kak mozhno bylo vykinut' takuyu glupejshuyu shutku? Imenno togda, kogda ona
spokojno reshila, chto oni tol'ko vospol'zovalis' vseobshchej isterikoj, chtoby
dat' drug drugu mimoletnuyu radost', imenno togda, kogda ona spokojno reshila,
chto luchshe im razojtis', poka eshche ostalas' nezapyatnannoj pamyat' o teh treh
dnyah, chto oni proveli vmeste, i napisala emu ob etom, - nado zhe ej bylo
imenno tut poluchit' obychnoe, ravnodushnoe soobshchenie, chto on ubit v boyu. Takoe
obychnoe, takoe ravnodushnoe, slovno tot Richard Pauers, s kotorym ona prozhila
tri dnya, byl odin chelovek, a Richard Pauers, komandir roty enskogo polka, -
sovsem drugoj.
I ej, takoj molodoj, snova uznat' ves' uzhas razluki, vsyu zhguchest'
zhelaniya - prilepit'sya v etoj temnoj zhizni k komu-to opredelennomu, vopreki
vsem voennym departamentam. A on dazhe ne poluchil ee pis'mo! |to kazalos'
samoj bol'shoj izmenoj: to, chto on umer, verya v nee, hotya oni oba uzhe
naskuchili drug drugu.
Ona zavorochalas', i prostyni, sogretye teplom ee tela, slovno voda,
obvolokli nogi.
"K chertu, k chertu... Kakuyu zluyu shutku so mnoj sygrali". Ona vspomnila
te nochi, kogda oni vdvoem pytalis' vycherknut' zavtrashnij den' iz zhizni. "Vse
eto zlye shutki, - podumala ona. - Horosho, chto ya teper' znayu, na chto
istratit' pensiyu za nego... Interesno, chto skazal by ob etom on, Dik, esli
tol'ko on vse vidit, esli emu teper' vse ravno".
Ona vytyanulas', povernulas', krutoe plecho vystupilo iz-pod odeyala,
rezko obrisovalos' vse telo: lezha tak, ona vglyadyvalas' v komnatu, kak v
tunnel', sledya za smutnymi siluetami mebeli, chuvstvuya, kak skvoz'
samodovol'nye, samouverennye gladkie steny pronikayut vesennie shumy. Kolodec
dvora napolnen predchuvstviem aprelya, snova prishedshego v mir. Vorvalsya bez
oglyadki, kak sumasshedshij, v etot mir, zabyvshij vesnu. Na beloj dveri,
soedinyavshej komnaty, robko prostupila filenka i zastyla nemoj i svetloj
liniej. Povinuyas' bezotchetnomu poryvu, zhenshchina vstala i nadela halat.
Dver' besshumno podalas' pod ee rukoj. I v etoj komnate, kak i u nee,
smutno vidnelis' kakie-to veshchi. Ona uslyshala dyhanie Megona i nashchupala
vyklyuchatel' na stene. On spal, zaprokinuv izurodovannyj lob, i svet, rezko i
pryamo upavshij na veki, ne razbudil ego. I vdrug ona chut'em ponyala, chto s nim
proizoshlo, pochemu ego dvizheniya tak neuverenny, tak bespomoshchny.
"Da on zhe slepnet!" - podumala ona, sklonivshis' k nemu. On spal.
Za dver'yu poslyshalsya shum. Ona bystro vypryamilas', i shum prekratilsya.
Klyuch nikak ne popadal v zamok, no potom dver' otvorilas' i voshel Gilligen,
derzha na vesu kursanta Lou, sovershenno p'yanogo, s osteklenevshim vzglyadom.
Gilligen postavil svoego shatayushchegosya sputnika na nogi i skazal:
- Dobryj den', mem!
Lou chto-to probormotal, puskaya puzyri, i Gilligen prodolzhal:
- Vot on, odinokij moryak, vot kogo ya podobral! Plyvi, moj gordyj,
odinokij! - vozzval on k svoemu beschuvstvennomu, bezvol'nomu gruzu. No
kursant Lou tol'ko probormotal chto-to nevnyatnoe. Glaza u nego pohodili na
ustric. - CHego? - peresprosil Gilligen. - Nu, bud' muzhchinoj! Pogovori s etoj
miloj ledi!
Kursant Lou snova izdal nechlenorazdel'nyj zvuk, i ona shepnula:
- Tss! Ne shumite!
- CHto? - udivlenno skazal Gilligen. - Lejtenant spit? Zachem spat' v
takuyu ran'?
S neistrebimym optimizmom Lou snova popytalsya chto-to probormotat', i
Gilligen sochuvstvenno povtoril:
- A-a, vot chto tebe nuzhno! Tak by i govoril, otkrovenno, po-muzhski. On
pochemu-to hochet spat'! - ob®yasnil on missis Pauers.
- Pravil'no, tak i nado! - skazala ona. Gilligen, s p'yanoj
zabotlivost'yu, podvel Lou ko vtoroj posteli i s preuvelichennoj
ostorozhnost'yu, svojstvennoj p'yanym, ulozhil ego. Tot svernulsya v klubok,
vzdohnul i povernulsya k nim spinoj, no Gilligen styanul s nego bashmaki i
obmotki, i, ostorozhno podymaya kazhdyj bashmak, obeimi rukami postavil ih na
stol. Ona stoyala, prislonyas' k iznozh'yu krovati Megona, opirayas' dlinnym
bedrom o zhestkuyu spinku krovati, poka Gilligen razdeval Lou.
Nakonec Lou, osvobodivshis' ot obuvi, so vzdohom povernulsya k stenke.
- Vy ochen' p'yany, Dzho?
- Net, ne ochen', mem. A chto sluchilos'? Lejtenantu nado pomoch'?
No Megon spal. Mgnovenno usnul i kursant Lou.
- Mne nado pogovorit' s vami, Dzho. O nem, - toroplivo dobavila ona,
vstretiv ego udivlennyj vzglyad. - Mozhete vyslushat' sejchas, a esli vam luchshe
lech' spat' - togda utrom pogovorim.
Gilligen, starayas' sosredotochit' vzglyad v odnoj tochke, otvetil:
- Da net, sejchas samoe podhodyashchee vremya. Nikogda ne otkazyvayu ledi.
Ona vdrug reshitel'no skazala:
- Horosho, idem v moyu komnatu.
- Pozhalujsta, dajte tol'ko vzyat' butylku - i ya k vashim uslugam.
Poka on iskal butylku, ona vernulas' k sebe v nomer, i kogda on voshel,
ona uzhe sidela v krovati, zakutavshis' v odeyalo i obhvativ rukami koleni.
Gilligen pododvinul sebe stul.
- Dzho, vy znaete, chto on slepnet? - rezko i otryvisto skazala ona.
Ee lico rasplyvalos' u nego pered glazami, no potom opyat' stalo licom,
i, starayas' uderzhat' ego v fokuse, on skazal:
- YA bol'she togo znayu. On umiraet.
- Umiraet?
- Da, mem. U nego na lice smert' napisana, eto zhe yasno vidno. O, chert
by ee pobral, etu zhizn'! - vdrug kriknul on.
- Tes! - prosheptala ona.
- Verno, sovsem zabyl, - bystro progovoril on. Ona krepche obhvatila
koleni, zakrytye odeyalom, vse telo u nee zateklo, ona peremenila pozu,
chuvstvuya spinoj derevyannuyu spinku krovati, dumaya, pochemu tut krovati ne
zheleznye, dumaya, pochemu vse tak, zachem zheleznye krovati, zachem vdrug sama
beresh' kakogo-to cheloveka, vpuskaesh' v svoyu zhizn', zachem etot chelovek umiraet,
zachem beresh' drugih...
"Neuzheli ya tozhe budu tak umirat' - bespokojno, bessmyslenno? Otchego eto ya
nichego ne chuvstvuyu, kak drugie, - ot prirody li ya takaya holodnaya, ili uzhe
vse vnutrennie sily razmenyala na medyaki, rastratila? Dik, Dik. Kakaya
bezobraznaya smert'".
Gilligen neustojchivo sidel na stule, s trudom sosredotochiv vzglyad v
odnoj tochke, chuvstvuya, chto glaza ego ne slushayutsya, skol'zyat, kak vypushchennye
iz skorlupy syrye yajca. Svet rasplyvaetsya krugami, kol'cami; ona s dvumya
licami, sidit na dvuh krovatyah, obhvativ kolenki chetyr'mya rukami... Otchego
eto chelovek ne mozhet byt' ochen' schastliv ili ochen' neschasten? Poluchaetsya
kakaya-to blednaya smes'... Vrode piva, kogda tebe-to nado glotnut' viski ili
vrode vody.
Ona shevel'nulas', krepche zakutalas' v odeyalo. Vesna v kolodce dvora,
vesennie shumy, no v nomere ot parovogo otopleniya eshche neslo umirayushchej zimoj.
- Davajte vyp'em, Dzho.
On vstal, ostorozhno, lomko, i, dvigayas' s napryazhennoj chetkost'yu, prines
grafin i stakany. Ona pododvinula poblizhe malen'kij stolik, i Gilligen
prigotovil pit'e. Vypiv, ona postavila stakan. On dal ej zakurit'.
- Gnusnaya shtuka - zhizn', Dzho.
- CHto verno, to verno. I smert' - eshche ne samoe strashnoe.
- Smert'?
- YA pro nego. Beda v tom, chto on-to pomret ne vovremya.
- Ne vovremya? Gilligen vypil glotok.
- YA pro nego vse uznal, ponyatno? Doma u nego - devushka; ih obruchili
rodnye eshche det'mi, pered samoj vojnoj. A znaete, chto ona sdelaet, kogda
uvidit ego lico? - sprosil on, ustavyas' na nee. Nakonec-to oba ee lica
slilis' v odno, volosy stali chernymi. Rot - slovno rana...
- Net, net, Dzho, ne mozhet etogo byt'. - Ona sela. Odeyalo soskol'znulo s
ee plech, ona zakutalas' eshche plotnee, pristal'no vglyadyvayas' v nego.
Usiliem voli Gilligen razorval krug vodimyh predmetov i skazal:
- Vy sebya ne ugovarivajte. Videl ya ee fotografiyu. I poslednee pis'mo k
nemu chital.
- On sam vam pokazal? - sprosila ona srazu.
- |to vse ravno. Videl - i basta.
- Dzho! Neuzheli vy rylis' v ego veshchah?
- A, chert! My zhe hotim emu pomoch', i ya i vy, mem! Nu, ladno, sdelal to,
chto po svetskim zapovedyam ne polozheno, no sami znaete, ved' ya mogu emu
pomoch', chert menya deri, tol'ko ne nado na sebya zaprety nakladyvat'. A esli ya
vizhu, chto tak nado, tak mne nikakie zaprety ne pomeha.
Ona smotrela na nego, i on zatoropilsya:
- Ponimaete, my s vami znaem, kak emu pomoch', no esli vam postoyanno
budut stoyat' poperek dorogi vsyakie pravila - togo dzhentl'menu nel'zya, etogo
nel'zya, - tak vy emu nichem ne pomozhete. Vam ponyatno?
- No pochemu vy tak uvereny, chto ona ot nego otkazhetsya?
- YA zhe vam govoryu, prochital ee pis'mo: vsya eta durackaya chush' pro
rycarej vozduha, pro romantiku boya, - net, pro eto dazhe slezlivye tolstuhi
dumat' zabyvayut, kogda shumiha konchaetsya i vse eti mundiry i ranenye ne
tol'ko vyhodyat iz mody, no prosto nadoedayut.
- No otkuda u vas takaya uverennost'? Ved' vy ee dazhe ne videli.
- Videl, na fotografii: etakaya horoshen'kaya vertushka, volosy pyshnye. Kak
raz takaya nevesta, kak emu polagaetsya.
- Pochem vy znaete, chto vse tak i ostalos'? Mozhet byt', ona davno zabyla
ego. A on, naverno, ee i ne pomnit.
- Ne v tom delo. Esli ne pomnit - horosho. A vdrug on vseh uznaet, vseh
svoih rodnyh. Togda emu, veroyatno, zahochetsya poverit', chto v ego zhizni eshche
ne vse poshlo kuvyrkom.
Oni pomolchali, potom Gilligen skazal:
- Mne by s nim ran'she poznakomit'sya. Mne by takogo syna... - On dopil
ostatki.
- Da skol'ko zhe vam let, Dzho?
- Tridcat' dva, mem.
- Otkuda vy tak horosho znaete nas, zhenshchin? - sprosila ona glyadya na nego
s lyubopytstvom.
On korotko uhmyl'nulsya.
- Ne to chto znayu, prosto govoryu - i vse. Naverno, napraktikovalsya. Vse
ot razgovorov. - V golose slyshalas' edkaya nasmeshka. - Stol'ko boltaesh', chto
rano ili pozdno skazhesh' vernye slova. Vy-to ne ochen' razgovorchivaya.
- Ne ochen', - soglasilas' ona. Ona vdrug povernulas', i odeyalo spolzlo
sovsem, otkryv ee tonkuyu nochnuyu rubashku, dlinnuyu liniyu bedra, povorot nogi,
goluyu stupnyu, kogda ona, podnyav ruki, ukladyvalas' poudobnee.
Ne dvinuvshis', Gilligen skazal:
- Vyhodite za menya zamuzh, mem!
Ona snova bystro zakutalas' v odeyalo, uzhe chuvstvuya legkoe otvrashchenie k
sebe.
- Gospod' s vami, Dzho. Razve vy ne znaete, chto ya zamuzhem?
- Znayu. I znayu, chto muzha u vas net. Mne tol'ko neizvestno, gde on, kuda
vy ego devali, no sejchas-to vy bez muzha.
- Slushajte, ya skoro nachnu vas boyat'sya: slishkom mnogo vy znaete. No vy
pravy: moj muzh ubit v proshlom godu.
Gilligen vzglyanul na nee, skazal:
- Ne povezlo.
I snova, oshchutiv smutnuyu tepluyu grust', ona naklonilas', obhvativ rukami
koleni.
- Da, ne povezlo. Vot imenno, tak ono i bylo, tak i est'. Dazhe gore -
odno pritvorstvo. - Ona podnyala lico, blednoe lico pod chernymi volosami,
pererezannoe shramom rta. - Znaete, Dzho, mne eshche nikto ne sochuvstvoval tak
iskrenne, kak vy. Podite syuda.
On pododvinulsya k nej, ona vzyala ego ruku, prilozhila k svoej shcheke.
Potom otnyala, tryahnula volosami.
- Vy - chudesnyj chelovek, Dzho. Esli by ya hotela vyjti zamuzh, ya by
nepremenno vyshla za vas. Prostite moyu glupuyu vyhodku, Dzho.
- Vyhodku? - povtoril Dzho, glyadya na ee chernye volosy. Potom skazal
bezrazlichnym golosom: - A-a...
- No my eshche ne reshili, chto delat' s etim neschastnym mal'chikom, -
delovito skazala ona, kutayas' v odeyalo. - A ya ob etom i hotela s vami
pogovorit'. Vam hochetsya spat'?
- Nichut', - skazal on. - I, naverno, nikogda ne
zahochetsya.
- Mne tozhe. - Ona sela poudobnee, opirayas' golovoj o spinku krovati. -
Prilyagte tut, davajte reshat', kak byt'.
- Horosho, - skazal Gilligen. - Tol'ko luchshe by snyat' bashmaki. Ispachkayu
gostinichnoe odeyalo.
- CHert s nim, - skazala ona. - Lozhites' sverhu, s nogami.
Gilligen prileg, zakryvaya ladon'yu glaza ot sveta. Pomolchav, ona
skazala:
- Tak chto zhe s nim delat'?
- Snachala nado dostavit' ego domoj, - skazal Gilligen. - Zavtra ya dam
telegrammu ego rodnym - starik u nego svyashchennik, ponimaete. No bespokoit
menya eta ego chertova devchonka. Nado by dat' emu pomeret' spokojno. No chto
delat' - sam ne znayu... Vidite li, ya mnogoe ponimayu, - ob®yasnil on, - no, v
konce koncov, zhenshchinam legche ugadat', oni pravil'nee reshat, mne tak ne
dodumat'sya.
- Po-moemu, nikto bol'she vas dlya nego ne sdelaet. YA na vas nadeyus', kak
na kamennuyu goru.
On otodvinulsya, zakryvaya glaza ot sveta.
- Ne znayu. Poka chto ya prigozhus', a potom nado budet ne tol'ko
soobrazhat'. Slushajte, a pochemu by vam ne poehat' s nami, so mnoj i s
generalom?
- A ya i sobirayus' ehat', Dzho. - Ee golos slovno shel otkuda-to iz-pod
ego ladoni. - Po-moemu, ya s samogo nachala tak i reshila.
"Vlyubilas' v nego". Vsluh on skazal:
- Vot i horosho. YA znal, chto vy pravil'no postupite. A kak vashi rodnye?
- Nikak. Tol'ko vot, naschet deneg...
- Deneg?
- Konechno... Malo li chto emu ponadobitsya. Nu, ponimaete. On mozhet po
doroge zabolet'.
- CHert, da ya vyigral v poker stol'ko, chto istratit' ne uspel. Net,
den'gi najdutsya. |to ne problema, - skazal on grubovato.
- Da, den'gi najdutsya. YA ved' poluchila pensiyu za muzha.
On molchal, zashchishchaya ladon'yu glaza ot sveta. Ego nogi v grubyh bashmakah
lezhali na chistom pokryvale. Ona sidela, obnyav koleni, zakutavshis' v odeyalo.
Pomolchav, ona sprosila:
- Vy spite, Dzho?
- Smeshnaya shtuka zhizn', verno? - skazal on vnezapno, ne dvigayas'.
- Smeshnaya?
- Eshche by. Soldat pomiraet, ostavlyaet vam den'gi, a vy tratite eti
den'gi, chtob drugoj soldat mog pomeret' spokojno. Razve ne smeshno?
- Naverno, smeshno. Vse smeshno. Smeshno i strashno.
- Vo vsyakom sluchae horosho, chto my vse reshili, - skazal on posle pauzy.
- On budet rad, chto vy s nami poedete.
"Dik, milyj, milyj". "Megon spit, i etot shram..." "Dik, moj dorogoj".
Ona chuvstvovala zatylkom zhestkuyu dosku izgolov'ya, oshchushchala svoi dlinnye
nogi v krepko szhatom kol'ce ruk, obhvativshih koleni, videla samodovol'nuyu,
ravnodushnuyu, bezlichnuyu komnatu, pohozhuyu na otvedennyj ej mavzolej (skol'ko
zhe trevog, strastej, zhelanij pohoroneno tut?), vysoko nad mirom radostej, i
gorestej, i zhazhdy zhizni, nad nepristupnymi derev'yami, zanyatymi tol'ko
materinstvom i vesnoj. "Dik, Dik, mertvyj, strashnyj Dik. Ty byl kogda-to
zhivym, molodym, strastnym i zlym, a potom ty umer. Dik, milyj, milyj. |ta
plot', eto telo, kotoroe ya lyubila i ne lyubila, tvoe prekrasnoe, molodoe,
zloe telo, milyj Dik, teper' ono kishit chervyami, kak skisshee moloko. Dik,
milyj".
Gilligen Dzhozef, byvshij ryadovoj po prizyvu, demokrat, pronumerovannyj,
kak katorzhnik, spal ryadom, i ego bashmaki (vydannye emu besplatno demokratami
bolee vysokogo ranga, chem drugie demokraty) nevinno i nelovko lezhali na
belom pokryvale gostinichnoj krovati, bezuprechno chistom i bezlichnom.
Ona vysunula ruku iz-pod odeyala i odnim dvizheniem pogruzila komnatu v
t'mu. Potom svernulas' pod odeyalom, podlozhiv ruku pod golovu. Gilligen mirno
hrapel, napolnyaya komnatu domashnimi, uspokoitel'nymi zvukami.
"Dik, milyj, kakaya bezobraznaya smert'..."
V sosednem nomere kursant Lou stryahnul s sebya koshmar, otkryl glaza i
bezrazlichno, s ravnodushiem samogo vsederzhitelya, ustavilsya na lampy, gorevshie
vokrug. CHerez nekotoroe vremya on oshchutil svoe telo, vspomnil, gde on, i s
usiliem povernul golovu. Na drugoj posteli spal oficer s izurodovannym
licom. "YA - Dzhulian Lou. YA em, perevarivayu, usvaivayu pishchu; ya letal. A etot
chelovek... Vot etot chelovek, spyashchij zdes', so svoim shramom... CHem my
svyazany? O Gospodi Bozhe moj!" On chuvstvoval svoe telo, svoj zheludok.
Podnyav ruku, on oshchupal svoj nepovrezhdennyj lob. Nikakogo shrama. Ryadom,
na stule, lezhala ego furazhka, pererezannaya beloj poloskoj, a na stole -
furazhka togo, s sukonnym verhom, s bronzovym gerbom i bukvami.
Vo rtu bylo gor'ko, v zheludke nehorosho.
- Byt' by takim, kak on, - prostonal Lou, - tol'ko by stat', kak on.
Pust' zabiraet moe zdorovoe telo. Pust' beret ego sebe! A mne by kryl'ya na
grudi, mne by eti kryl'ya; radi takogo shrama ya by zavtra poshel na smert'...
Na stule lezhala kurtka Megona, nad levym nagrudnym karmanom kryl'ya
rashodilis' ot gerba, pod koronoj - shli knizu v zastyvshem uzornom izgibe:
simvol mechty.
Stat', kak on, s takimi kryl'yami i s takim zhe shramom! Kursant Lou
povernulsya k stene v strastnom razocharovanii, vpivshemsya, kak lisa v ego
vnutrennosti. Vshlipyvaya i mycha, kursant Lou snova usnul, snova videl sny.
Ahilles: Kak gotovit'sya k dal'nemu
poletu, kursant?
Merkurij: Oprostat' puzyr' i
napolnyat' benzobak, ser.
Ahilles: Vypolnyajte, kursant!
Starinnaya p'esa (ok. 19...? g.)
Prosnuvshis', kursant Lou uvidel utro i Gilligena, odetogo i vyhodivshego
iz sosednej komnaty. Gilligen vzglyanul na nego.
- Kak pozhivaete, as?
Megon vse spal, so shramom na lbu. Kurtka visela na stule, nad levym
karmanom kryl'ya shelkovisto spuskalis' knizu, nad lentochkoj. Alyj, belyj,
alyj.
- O gospodi, - prostonal Lou.
Gilligen, s uverennost'yu fizicheski zdorovogo cheloveka, zastyl,
priostanovivshis' v chetkom dvizhenii.
- Vol'no, soldat. Sejchas spushchus' i velyu podat' zavtrak. Pobud' zdes',
poka lejtenant prosnetsya, ladno?
Kursant Lou oshchutil gorech' vo rtu i opyat' zastonal. Gilligen posmotrel
na nego.
- Pobudesh' tut, ladno? YA sejchas vernus'. Dver' za nim zakrylas', i Lou,
podumav: "Mne by vody", vstal i nevernymi shagami dobralsya do grafina v
drugom konce komnaty. Grafin. Na chto pohozhe - grafin, del'fin, dofin. Voda
byla vkusnaya, no, stavya grafin na mesto, on vdrug pochuvstvoval durnotu.
Nakonec on dobralsya do krovati.
On zadremal, zabyv o toshnote, i vdrug vspomnil i prosnulsya. On
chuvstvoval, kak tupo puhnet golova, potom uvidal iznozh'e krovati i, snova
podumav: "Vypit' by vody", podnyal golovu s podushki i uvidel vtoruyu takuyu zhe
krovat' i myagkie ochertaniya halata na nepodvizhno stoyavshej u posteli figure.
Sklonivshis' nad zaprokinutym, izurodovannym licom Megona, ona okazala Lou:
- Ne vstavajte!
Lou skazal: "Ne budu", zakryl glaza i s gorech'yu vo rtu uvidel skvoz'
pokrasnevshie veki ee dlinnuyu tonkuyu figuru, otkryl glaza i uvidal tol'ko
kontur bedra, slivavshijsya s bezlichnymi skladkami plat'ya. Eshche usilie - i on
mog by uvidet' ee shchikolotku. "A tam ee nozhka, - podumal on, no ne smog dazhe
podnyat' golovu i snova, zakryv glaza: - Skazat' by ej chto-to takoe, chtob ona
prizhala guby k moim gubam. O gospodi, - prostonal on, chuvstvuya, chto tak
ploho eshche nikomu ne bylo, voobrazhaya, kak ona skazala by emu: "YA tebya tozhe
lyublyu". - Vot esli by u menya byli kryl'ya i shram... K chertyam oficerov, -
podumal on, zasypaya. - K chertyam "V.K." {Voennyj kursant}, vot chto. Ne zhelayu
byt' kakim-to parshivym "V.K.". Luchshe byt' serzhantom. Luchshe byt' mehanikom.
Derzhis', kursant. Da, chert poderi. A pochemu by i net? Vojna konchena. Rad.
Rad. O chert. U nego kryl'ya. U nego shram. Tot, poslednij raz..."
Na mig on snova ochutilsya v samolete, oshchushchaya zapah smazochnogo masla,
ploskosti samoleta medlenno krenilis', on chuvstvoval poryv vetra, oshchushchal
shturval v ruke, sledya za gorizontom, vedya mashinu na gorizont, slovno celyas'
iz revol'vera ("A chert, mne-to chto?"), vidya, kak nos mashiny podymaetsya, poka
gorizont ne skrylsya, vidya, kak on snova vyhodit iz-pod opuskayushchejsya dugi
kryla i kak vdrug mashina rezko stoporit i obezumevshij mir vihrem nachinaet
kruzhit'sya vokrug nego.
"Verno, tebe-to chto?" - govorit golos, i, prosnuvshis', on vidit ryadom
Gilligena so stakanom viski.
- Vypej-ka, general, - govorit Gilligen i suet emu stakan pod nos.
- O Gospodi, uberi, slyshish', uberi!
- Davaj, davaj, vypej, tebe luchshe stanet. Lejtenant uzhe davno na nogah
i missis Pauers tozhe. I s chego ty tak napilsya, as?
- O chert, otkuda ya znayu? - s toskoj skazal Lou, otvorachivaya golovu. -
Ostav' menya v pokoe.
Gilligen nastaival:
- Davaj, pej sejchas zhe.
No kursant Lou v serdcah kriknul:
- Ostav' menya, sejchas projdet!
- YAsno, projdet, vyp'esh' - i projdet. -g Ne mogu. Uhodi.
- Nado. Ty chto, hochesh', chtob ya tebe sheyu slomal? - dobrodushno sprosil
Gilligen, pridvigaya k nemu lico, dobroe, besposhchadnoe.
Lou uklonyalsya ot nego, i Gilligen, podsunuv ruku emu pod spinu, siloj
pripodnyal ego s krovati.
- Daj polezhat'! - umolyayushche skazal Lou.
- Hochesh' tut naveki ostat'sya? Nam uezzhat' nado. - Nel'zya tut sidet' bez
konca.
- Ne mogu ya pit'! - Vse vnutrennosti v nem svelo sudorogoj do
golovokruzheniya. - Radi Boga, ostav' menya!
- Slushaj, as, - skazal Gilligen, podymaya emu golovu. - Raz nado -
znachit, nado. Luchshe vypej sam. Inache ya tebe siloj vgonyu v glotku, vmeste so
stakanom. Nu, pej!
On razdvinul emu guby stakanom, i Lou vypil, odnim glotkom, boyas'
poperhnut'sya. No posle glotka emu srazu stalo horosho. On slovno ozhil.
Priyatnyj pot proshib ego, i Gilligen ubral pustoj stakan. - Megon, odetyj, no
bez poyasa, sidel u stola. Gilligen ischez za dver'yu, i Lou vstal,
poshatyvayas', no vpolne otrezvev. On vypil eshche. V vannoj zashumela voda, i Gilligen, vernuvshis' v komnatu, korotko skazal:
- Molodchaga!
Potom vtolknul Lou v vannuyu:
- Nyryaj, as, - skazal on.
Lou chuvstvoval nezhnye kolkie igly strui, obzhigayushchej plechi, smotrel, kak
serebryanyj pokrov vody bez konca soskal'zyval s tela, vdyhal zapah myla, a
za stenoj byla ee komnata, i ona sama, vysokaya, alo-belo-chernaya, prekrasnaya.
"Sejchas zhe skazhu ej vse", - reshil on, bezzhalostno rastiraya svoe tverdoe
molodoe telo grubym polotencem. Razogrevshis', on pochistil zuby, prigladil
shchetkoj volosy, potom vypil eshche glotok, pod spokojnym, ushedshim vnutr'
vzglyadom Megona i voprositel'nym - Gilligena. On odevalsya, slysha, kak ona
hodit po svoej komnate. "Mozhet, dumaet obo mne", - mel'knula mysl', i on
toroplivo zastegnul kurtku.
On vstretil dobryj, rasseyannyj vzglyad oficera, i tot skazal:
- Kak vy sebya chuvstvuete?
- Kak posle pervogo samostoyatel'nogo vyleta - otlichno! - skazal on. Emu
hotelos' pet'. - Da, kazhetsya, ya vchera vecherom zabyl svoyu furazhku u nee v
nomere, - skazal on Gilligenu. - Pojti razve zabrat'?
- Vot ona, tvoya furazhka, - nedobrym golosom skazal Gilligen, podavaya
ee.
- Horosho. Togda mne prosto nado s nej pogovorit'. Ne vozrazhaesh'? -
skazal kursant Lou, vychishchennyj, prinaryazhennyj, voinstvennyj.
- CHto vy, general! Proshu vas! - s gotovnost'yu soglasilsya Gilligen. -
Razve ona mozhet otkazat' spasitelyu svoej strany? - On postuchal v dver'
sosednej komnaty: - Miss Pauers!
- CHto? - gluho otvetil ee golos.
- S vami zhelaet pogovorit' general Pershing... Da, konechno... V polnom
poryadke. - On povernulsya krugom, otkryl dveri: - Vhodi, as!
Uzhe nenavidya ego, Lou staralsya ne zamechat', kak on podmignul emu, i
voshel. Ona sidela v posteli, na kolenyah stoyal podnos s zavtrakom. Ona byla
eshche ne odeta, i Lou delikatno otvernulsya. No ona bezmyatezhno skazala:
- Privet, kursant. Kak segodnya vozduh?
Potom pokazala na stul, i Lou pridvinul ego k krovati, nastol'ko
starayas' ne smotret' na nee, chto ego napryazhenie stalo zametnym. Ona
posmotrela na nego beglym vzglyadom i predlozhila kofe. Podbodrennyj viski,
vypitym na pustoj zheludok, on vdrug pochuvstvoval golod i vzyal chashku.
- Dobroe utro, - s zapozdaloj vezhlivost'yu skazal on, starayas' kazat'sya
starshe svoih devyatnadcati let. (I pochemu devyatnadcatiletnie stydyatsya svoego
vozrasta?)
"Obrashchaetsya so mnoj, kak s rebenkom, - podumal on obizhenno i, nabirayas'
hrabrosti, vse smelee smotrel tuda, gde ugadyvalis' ee plechi, i s
lyubopytstvom dumaya, est' li na nej chulki. - Pochemu ya nichego ne skazal, kogda
voshel? Nado by skazat' chto-nibud' legkoe, intimnoe. Poslushajte, s pervogo
vzglyada moya lyubov' k vam byla... kak moya lyubov'... kak budto moya lyubov' k
vam... O gospodi, zachem ya stol'ko vypil vchera! YA by ej davno skazal: "Moya
lyubov' k vam... moya lyubov', kak budto... moya k vam... lyubov' k vam..." I on
smotrel na ee ruki, kogda ot dvizheniya spustilis' shirokie rukava halata, i
govoril - da, on rad, chto vojna konchilas', - i rasskazyval, chto naletal
sorok sem' chasov i cherez dve nedeli poluchil by kryl'ya i chto mat' zhdet ego v
San-Francisko.
"Obrashchaetsya so mnoj, kak s rebenkom", - dumal on v otchayanii, glyadya na
pokatye plechi, na to mesto, gde ugadyvalas' grud'.
- Kakie u vas chernye volosy, - skazal on, i ona sprosila:
- Lou, kogda vy uedete domoj?
- Ne znayu. A zachem mne ehat' domoj? Hochetsya snachala uvidet' stranu.
- A chto skazhet mama? - Ona posmotrela na nego.
- Malo li chto, - skazal on nebrezhno. - Znaete, kakie oni, zhenshchiny,
vechno nadoedayut.
- Lou! Otkuda vy vse znaete? Dazhe pro zhenshchin? Vy zhenaty?
- CHtob ya - zhenat?! - voskliknul on, ne zabotyas' o stile. - CHtob ya -
zhenatyj? Nu, net, znaete! Konechno, devchonok u menya ujma, no zhenit'sya? - On
ispustil korotkij, neestestvenno bodryj smeshok. - Pochemu vy tak reshili?
- Sama ne znayu. Vy takoj... takoj opytnyj, hotya by s vidu.
- O, eto letnaya sluzhba. Vy na nego, tam, poglyadite.
- Vot ono chto! Da, ya po vas vizhu. Naverno, vy tozhe stali by geroem,
esli by prishlos' stolknut'sya s nemcami?
On tol'ko vzglyanul na nee, kak pobityj shchenok. Vot ona opyat', eta
glupaya, unylaya obida.
- Prostite! - toroplivo, ochen' iskrenne skazala ona. - YA ne to dumala:
nu, konechno, vy by stali geroem. Vy zhe ne vinovaty. Vy vse sdelali, chto
mogli, ya eto chuvstvuyu.
- Bros'te! - skazal on obizhenno. - CHto vy, zhenshchiny, ponimaete? I nichut'
ya ne huzhe letayu, chem te, chto popali na front, i voobshche ya ne huzhe ih. - On
sidel, pomrachnev, pod ee vzglyadom. Potom podnyalsya. - Slushajte, a kak vas, v
sushchnosti, zovut?
- Margaret, - skazala ona. On podoshel k ee posteli, no ona srazu
ostanovila ego: - Eshche kofe, da? No vy ne vzyali svoyu chashku. Von ona, na
stolike.
Ne uspev podumat', on vernulsya k stolu, prines chashku, poluchil kofe,
kotoroe emu bylo ne nuzhno. On chuvstvoval, chto ostalsya v durakah, i, po
molodosti let, obidelsya. "Nu, pogodi zhe, - prigrozil on myslenno i sel na
mesto, nedovol'nyj i zloj. - K chertyam ih vseh".
- YA vas obidela, da? - skazala ona. - No mne tak nehorosho, Lou, a vy
hoteli ob®yasnyat'sya mne v lyubvi.
- Pochemu vy tak reshili? - sprosil on obizhenno i mrachno.
- Sama ne znayu. U zhenshchin na eto chut'e. A ya ne hochu, chtoby mne
ob®yasnyalis' v lyubvi. Gilligen uzhe proboval.
- Gilligen? Da ya ub'yu ego, esli on budet k vam pristavat'!
- Net, net, on vovse ne pristaval ko mne, i vy tozhe. YA dazhe byla
pol'shchena. No vy-to pochemu reshili ob®yasnyat'sya mne v lyubvi? Vy ob etom dumali,
kogda shli syuda?
S mal'chishech'im pylom Lou skazal:
- Net, ya eshche v poezde o vas dumal, s pervoj minuty. Tol'ko ya vas uvidel
- srazu ponyal: eta zhenshchina sozdana dlya menya! Skazhite pravdu: vam on bol'she
nravitsya, bol'she, chem ya, za to, chto u nego kryl'ya i etot shram?
- Da net zhe, konechno, net! - Ona posmotrela na nego, podumala. - Mister
Gilligen skazal, chto on umiraet.
- Umiraet? - povtoril on. I eshche raz: - Umiraet?
Kak etot chelovek vo vsem, na kazhdom shagu ego obstavlyal! Malo emu, chto u
nego est' kryl'ya i shram - on eshche umiraet!
- Margaret! - skazal on s takim otchayaniem, chto ee vnezapno ohvatila
zhalost'. - Margaret, neuzheli vy v pego vlyubleny? (On znal: bud' on zhenshchinoj
- on nepremenno by vlyubilsya v nego.)
- Net, konechno! Ni v kogo ya ne vlyublena. Znaete, ved' moj muzh ubit vo
Francii, - myagko skazala ona.
- O, Margaret, - s iskrennej gorech'yu skazal on, - esli by ya tol'ko mog,
ya dal by sebya ubit', dal by sebya ranit', kak etot, tam, razve vy ne
ponimaete?
- Ponimayu, milyj. - Ona otstavila podnos. - Podi syuda.
Kursant Lou vstal, snova podoshel k nej.
- Ubili by ili ranili, esli by povezlo! - povtoril on.
Ona prityanula ego k sebe, i on ponyal, chto vedet sebya, kak rebenok, chto
ona etogo ot nego i zhdet, no inache on ne mog. Razocharovanie, otchayanie
ohvatili ego s novoj siloj. On pochuvstvoval shchekoj ee teplye koleni i obnyal
ih rukami.
- Mne tak hotelos' tuda, - soznalsya on neozhidanno dlya sebya, - pust' by
mne i ego shram i vse.
- I umeret', kak on skoro umret?
No razve smert' ne byla dlya kursanta Lou chem-to nastoyashchim,
velichestvennym, pechal'nym? On videl otkrytuyu mogilu i sebya - v polnoj forme,
v remnyah, s kryl'yami letchika na grudi, s nashivkoj za raneniya... CHego eshche
trebovat' ot sud'by?
- Da, da! - skazal on.
- Ved' ty tozhe letal, pravda? - skazala ona, derzha ego golovu na
kolenyah. - I ty mog by byt' na ego meste, no tebe prosto povezlo. A mozhet
byt', ty letal by tak horosho, chto tebya ne podstrelili by, kak ego. Ty ob
etom podumal?
- Ne znayu, naverno, ya vse-taki tozhe popalsya by na ego meste. Net, vy v
nego vlyubleny.
- Klyanus', chto net. - Ona podnyala ego golovu, zaglyanula v glaza. - YA by
ne stala skryvat'. Razve ty mne ne verish'? - Ee glaza glyadeli nastojchivo, i
on ej poveril.
- No esli vy ego ne lyubite - znachit, vy mozhete dozhdat'sya menya. YA skoro
vyrastu, budu rabotat', kak chert, skoplyu deneg.
- A chto skazhet tvoya mama?
- CHert, da ne mogu zhe ya vsyu zhizn' slushat'sya ee, kak malen'kij. Mne uzhe
devyatnadcat', kak vam, a esli mame ne ponravitsya - poshla ona k chertu!
- Lou! - s uprekom skazala ona, ne govorya emu, chto ej uzhe dvadcat'
chetyre goda. - Kak mozhno! Net, poezzhaj domoj, rasskazhi vse materi, peredash'
ot menya zapisku, a potom napishesh' mne, chto ona skazhet.
- Luchshe ya poedu s vami!
- CHto ty, druzhok, kakoj zhe smysl? My otvezem ego domoj, on ochen' bolen.
Pojmi, milyj, my nichego ne mozhem sdelat', poka ne dostavim ego na mesto, a
ty tol'ko budesh' meshat'.
- Meshat'? - povtoril on s bol'yu.
- Ty dolzhen ponyat'. Nel'zya nam ni o chem dumat', poka my ne otvezem ego
domoj. Neuzheli ty ne ponimaesh'?
- No vy ego ne lyubite?
- Klyanus', chto net. Teper' verish'?
- A menya lyubite?
Ona snova prityanula ego golovu k sebe na koleni.
- Milyj ty moj detenysh, - skazala ona, - nichego ya tebe ne skazhu... poka
chto.
Prishlos' prinyat' i eto. Oni molcha sideli, prizhavshis' drug k drugu.
- Kak ot vas horosho pahnet, - skazal nakonec kursant Lou.
- Podi syuda, poblizhe, - prikazala ona, i kogda on pridvinulsya k nej,
ona vzyala ego golovu obeimi rukami i krepko pocelovala. On obnyal ee, i ona
prityanula ego golovu k sebe na grud'. Potom pogladila ego volosy i skazala:
- Tak kak zhe, poedesh' domoj?
- A razve nepremenno nado? - sprosil on.
- Nado, - skazala ona. - Segodnya zhe. Daj ej telegrammu sejchas. A ya
napishu ej zapisku.
- O chert, da vy zhe znaete, chto ona otvetit?
- Konechno, znayu. U tebya net ni brat'ev, ni sester?
- Net, - udivilsya on. Po ee dvizheniyu on dogadalsya, chto ej hotelos'
vysvobodit'sya. On sel. - Kak vy ugadali? - udivlenno sprosil on.
- Prosto ugadala. No ty poedesh'? Pravda? Obeshchaj mne!
- Nu, horosho, poedu. No ya k vam vernus'.
- Konechno, vernesh'sya. YA budu zhdat'. Poceluj menya.
Ona spokojno podnyala k nemu lico, i on poceloval ee, kak ona hotela:
holodno, otchuzhdenno. Ona prilozhila ladoni k ego shchekam.
- Milyj moj mal'chik! - skazala ona i pocelovala tak, kak vsegda ego
celovala mat'.
- Slushajte, zhenih s nevestoj tak ne celuyutsya! - obidelsya on.
- A kak oni celuyutsya? - sprosila ona.
On obnyal ee, chuvstvuya pod rukoj ee plechi, i prizhalsya k ee gubam
zauchennym priemom. Ona nedolgo terpela, potom ottolknula ego.
- Neuzheli tak celuyutsya zhenih s nevestoj? - zasmeyalas' ona. - Net, mne
bol'she nravitsya vot tak. - Ona vzyala ego lico ladonyami i korotko, holodno
kosnulas' gubami ego gub. - A teper' poklyanis', chto ty sejchas zhe
telegrafiruesh' svoej mame.
- No vy mne budete pisat'?
- Nepremenno. Tol'ko poklyanis', chto ty segodnya zhe uedesh' domoj, chto by
Gilligen tebe ni govoril.
- Klyanus', - skazal on, glyadya na ee guby. - A mozhno vas eshche raz
pocelovat'?
- Kogda pozhenimsya! - skazala ona, i on ponyal, chto ego gonyat.
Nadeyas', verya, chto ona smotrit emu vsled, on vyshel gordym shagom, ne
oglyadyvayas'.
V drugoj komnate sideli Gilligen i etot oficer. Megon skazal:
- Dobroe utro, starina.
Gilligen posmotrel na voinstvennuyu osanku Lou sderzhanno-nedoumevayushchim,
nasmeshlivym vzglyadom.
- S pobedoj, as, chto li?
- Idi k chertu, - skazal Lou. - Gde butylka? Segodnya edu domoj!
- Vot ona. Pej do dna, general. Znachit, domoj? - povtoril on. - I my
tozhe. Verno, lejtenant?
Dzhons, YAnuarius Dzhons, ne znavshij, da i ne interesovavshijsya, ot kogo on
rozhden, nazvannyj Dzhonsom - v alfavitnom poryadke, YAnuariem - po sovpadeniyu
kalendarnoj daty i biologicheskogo fakta i stavshij YAnuariusom po rokovomu
sovpadeniyu ego sud'by i nasushchnoj potrebnosti - zarabatyvat' svoj hleb
nasushchnyj, - etot YAnuarius Dzhons, meshkovatyj, v grubosherstnom serom kostyume,
prepodavatel' latinskogo yazyka v nebol'shom kolledzhe, stoyal, oblokotyas' na
reznuyu sadovuyu ogradu, razdvinuv bujnye zarosli uzhe zazelenevshej zhimolosti v
zvezdochkah novorozhdennyh cvetov, i smotrel, kak aprel' hozyajnichaet na gryadke
giacintov. Rosa lezhala na trave, pchely pronikali v yablonevye cvety, a
lastochki, slovno struny, procherchivali blednoe vetrenoe nebo. Opustiv tyapku,
na Dzhonsa smotrel chelovek, i metallicheskie pryazhki ego podtyazhek veselo
sverkali.
Svyashchennik skazal:
- S dobrym utrom, molodoj chelovek!
Kupol lysiny privetlivo siyal na fone uvitoj plyushchom steny, za nej, v
bezukoriznennoj prelesti, cerkovnyj shpil' s zolotym krestom, kazalos',
kruzhil po molodym oblakam.
YAnuarius Dzhons, plenennyj illyuziej medlennogo padeniya kolokol'ni,
probormotal:
- Smotrite, ser, sejchas upadet!
Solnce bilo pryamo v ego krugloe molodoe lico.
Sadovnik posmotrel na nego s blagosklonnym lyubopytstvom.
- Upadet? A-a, dolzhno byt', vy vidite samolet? - proiznes on. - Moj syn
byl v aviacii vsyu vojnu. - On kazalsya gigantom v chernyh bryukah, staryh
bashmakah. - Prevoshodnyj den' dlya poletov, - skazal on, zatenyaya glaza
ladon'yu. - Gde vy ego vidite?
- Net, ser, - skazal Dzhons. - Samoleta ne vidno, ser. YA s
neprostitel'nym legkomysliem govoril o shpile vashej cerkvi. S detstva obozhayu
stoyat' pod cerkovnym shpilem, sledit', kak proplyvayut oblaka. Polnejshaya
illyuziya padeniya. Vy kogda-nibud' nablyudali eto, ser?
- O da, bezuslovno, hotya bylo eto - postojte! - tak davno, chto ya i ne
pripomnyu. No chelovek v moem sane obychno sklonen k zabveniyu sobstvennyh
perezhivanij, pogloshchennyj zabotoj o spasenii chuzhih dush...
- ...kotorye ne tol'ko ne zasluzhivayut spaseniya, no i ne stremyatsya k
nemu, - dogovoril za nego Dzhons.
Rektor ostanovil ego ukoriznennym vzglyadom. Vorob'i zahlebyvalis' ot
vostorga v zaroslyah plyushcha, i starinnyj fasad rektorskogo doma, v ramke
narcissov i podstrizhennyh kustov, byl pohozh na skazku. "Naverno, tut est'
deti", - podumal Dzhons. On skazal:
- Smirenno proshu prostit' moyu legkomyslennuyu ostrotu, doktor. Smeyu vas
uverit', chto ya... m-m... prosto ne uderzhalsya ot soblazna, bez vsyacheskih
namerenij.
- Ponimayu, moj milyj. Moj uprek byl stol' zhe mimoleten. Est' nekotorye
uslovnosti, kotorye nam pristalo soblyudat' v mire sem, i odna iz nih -
uvazhenie k sanu, kotorym ya, byt' mozhet i nedostojno, oblechen. I ya schitayu,
chto eto osobo kasaetsya nas, teh, kto... kak by eto vyrazit'...
- ...tot, kto v zhizni sebe kormilom vzyal istinnyj razum,
Tot obladaet vsegda bogatstvom umerennoj zhizni:
Duh bezmyatezhen ego, i zhivet on, dovol'stvuyas' malym.
I rektor podhvatil:
Lyudi zhe vmesto togo ustremilis' ko slave i vlasti,
Dumaya etim sebe blagodenstvie tverdo uprochit'
I provodit' svoyu zhizn' pri dostatke, v spokojstvii
polnom...
{Lukrecij. O prirode veshchej. - Perevod F. Petrovskogo}
- prodeklamirovali oni preryvistym duetom i, zamolchav, posmotreli drug
na druga s blagodushnym voshishcheniem.
- No kak zhe tak! - voskliknul rektor. On privetlivo smotrel na Dzhonsa.
- "Neuzhto putnika ostavlyu u vorot?" - Reshetchataya dverca raspahnulas', i
vypachkannaya zemlej ruka tyazhelo legla na plecho Dzhojsa. - Vhodite, proverim
vmeste shpil' nashej cerkvi.
Gazon byl chudesnyj. Miriady pchel trepeshcha pereletali s klevera na
yabloni, s yablon' na klever, a nad goticheskim telom cerkvi shpil' vzdymalsya,
kak molitva, netlennaya v bronze, neporochnaya v mirazhe medlennogo padeniya
sred' nepodvizhnyh molodyh oblakov.
- Moj edinstvennyj iskrennij prihozhanin, - probormotal svyashchennik.
Solnechnyj svet zolotistym puhom okruzhal ego lysinu, a lico YAnuariusa Dzhonsa
pohodilo na krugloe zerkalo, pered kotorym favny i nimfy mogli by
krasovat'sya, kogda mir byl eshche sovsem yunym. - Net, ya ne tak skazal. Ne
prosto prihozhanin... Imenno cherez etu krasotu chelovek mozhet stat' blizhe k
Bogu. No kak malo lyudej v eto verit! Kak malo, kak malo! - On smotrel ne
migaya v zalitoe solncem nebo: v glubine glaz tailos' gore, davno ostyvshee,
pritihshee.
- Istinnaya pravda, ser. No my, v etom veke, schitaem, chto ne stoit
priblizhat'sya k tomu, k komu mozhno priblizit'sya zaprosto, bez posredstva ego
slugi, vse ravno kakogo. My pokupaem spasenie dushi, kak nedvizhimoe
imushchestvo. Nash Bog, - prodolzhal Dzhons, - ne mozhet byt' sostradatel'nym, on
dazhe mozhet ne byt' ochen' mudrym. No on dolzhen byt' polon dostoinstva.
Rektor podnyal svoyu bol'shuyu ispachkannuyu ruku.
- Net, net. Vy nespravedlivy k lyudyam. Da razve najdesh' spravedlivost' u
molodyh, razve est' v nih te skudnye dobrodeteli, kakimi my teshim i nezhim
nashi tverdeyushchie arterii dushi? Tol'ko starikam nuzhny zakony, nuzhny
uslovnosti, chtoby vpitat' v sebya, urvat' dlya sebya hot' nemnogo krasoty mira.
Ne bud' zakonov - molodye ograbili by nas, kak kogda-to grabili morskie
prostory.
Rektor zamolchal. Beglye teni molodoj listvy pohodili na ptichij shchebet,
obretshij formu, a vorob'i v plyushche - na solnechnye pyatna, obretshie zvuk.
Rektor snova zagovoril:
- Bud' ustrojstvo mira v moej vlasti, ya by ustanovil opredelennuyu
granicu, skazhem, okolo tridcati let, kogda chelovek, dostigshij etogo
vozrasta, avtomaticheski perevodilsya by v takoe sostoyanie, gde ego ne muchili
by besplodnye vospominaniya ob iskusheniyah, pered kotorymi on ustoyal, o
krasote, ne dostavshejsya emu v udel. Mne myslitsya, chto tol'ko zavist'
probuzhdaet v nas zhelanie pomeshat' molodym delat' to, na chto nam kogda-to ne
hvatilo smelosti i vozmozhnostej, a teper' ne hvataet sil.
Dzhons podumal, kakie zhe iskusheniya on preodoleval, i, vspomniv o
zhenshchinah, kotoryh mog by soblaznit', no ne soblaznil, skazal:
- I chto zhe togda? CHto budet s temi, kto imel neschast'e dostich' tridcati
let?
- V tom sostoyanii priroda nichem ne budet smushchat' ih - ni solnechnym
svetom, ni vozduhom, ni pticami na vetkah; u nih ostanutsya tol'ko
nesushchestvennye potrebnosti: fizicheskij komfort, eda, son, razmnozhenie.
"A chego eshche nado? - podumal Dzhons. - Von kakoj u nego shikarnyj dom.
Mozhno otlichno provesti vsyu zhizn' imenno tak - est', spat', razmnozhat'sya - i
tol'ko". V etom Dzhons byl uveren. Horosho by, esli b vot takoj starik (ili
lyuboj, kto smog by predstavit' sebe zhizn', sostoyashchej tol'ko iz edy, sna i
zhenshchin) rasporyazhalsya mirom i chtob emu, Dzhonsu, vechno byl tridcat' odin god.
No rektor, ochevidno, dumal inache.
- A chem zhe oni vse zanimalis' by? - sprosil Dzhons, chtob podderzhat'
razgovor, dumaya pro sebya: "CHto zhe ostanetsya delat' drugim lyudyam, esli u nih
otnyat' edu, son i sovokuplenie?"
- Polovina budet proizvodit' vsyakie veshchi, drugie - chekanit' zoloto i
serebro, chtoby eti veshchi pokupat'. Razumeetsya, i dlya monet i dlya veshchej budut
neobhodimy sklady, i eto zajmet eshche kakuyu-to chast' lyudej. Ostal'nym,
estestvenno, pridetsya pahat' zemlyu.
- No kuda zhe, v konce koncov, devat' vse veshchi i den'gi? CHerez kakoe-to
vremya obrazuetsya odin ogromnyj muzej i bank, perepolnennyj bespoleznymi,
nikomu ne nuzhnymi veshchami. A ved' eto proklyatie vsej nashej civilizacii.
Sobstvennost'... Ved' my stali ee rabami, iz-za nee nam prihoditsya libo
chestno trudit'sya ne menee vos'mi chasov v den', libo delat' chto-nibud'
nezakonnoe, lish' by mozhno bylo krasit'sya i naryazhat'sya po poslednej mode,
nakachivat'sya viski ili nakachivat' benzin v mashiny.
- Spravedlivo. Vo vsem etom bylo by slishkom nepriyatnoe shodstvo s
mirom, kakov on est' sejchas. No, samo soboj razumeetsya, ya predusmotrel obe
eti vozmozhnosti. Monetu mozhno budet snova pereplavlyat' v slitki i chekanit'
potom zanovo, a veshchi... - dostopochtennyj pastyr' vostorzhennymi glazami
posmotrel na Dzhonsa, - veshchi mogli by idti domohozyajkam na toplivo, chtoby
gotovit' pishchu.
"Staryj duren'", - podumal Dzhons i skazal:
- Izumitel'no, chudesno! Vy mne prishlis' po serdcu, doktor!
Rektor privetlivo posmotrel na Dzhonsa.
- Ah, milyj moj, molodosti nichto ne prihoditsya po serdcu, u molodyh i
serdca-to net.
- Kak, doktor, eto ved' pohozhe... net, eto prosto granichit s
oskorbleniem velichestva! Kazhetsya, my dogovorilis' vzaimno uvazhat' san drug
druga.
Teni dvigalis' za solncem, ten' ot vetki legla na lob rektora: YUpiter v
lavrovom venke.
- Kakoj zhe u vas san?
- No... - nachal bylo Dzhons.
- U vas vmesto ryasy - eshche pelenki, moj milyj mal'chik. Nu, prostite, -
skazal on, uvidav lico Dzhonsa. Ego ruka uvesisto i tyazhelo, kak dubovaya
koryaga, legla na plecho Dzhonsa. - Skazhite, kakuyu dobrodetel' vy pochitaete
naibolee dostojnoj voshishcheniya?
Dzhons opeshil.
- Iskrennyuyu samouverennost', - otvetil on ne srazu.
Moshchnyj smeh rektora progudel kolokol'nym zvonom v solnechnoj tishine,
vorob'i sharahnulis' iz kustov, kak sshiblennye list'ya.
- Znachit, my snova druz'ya, tak? Nu, vot chto, ya sdelayu dlya vas
isklyuchenie: ya pokazhu vam moi cvety. Vy dostatochno molody, chtoby ocenit' ih,
ne chuvstvuya sebya obyazannym vyskazyvat' nenuzhnye pohvaly.
Sad stoilo posmotret'. Vdol' dorozhki, usypannoj graviem, shla alleya roz,
uhodya ot solnca v ten' dvuh ogromnyh dubov. Za dubami, v teni topolej,
bespokojno i strogo vysilis' kolonny grecheskoj besedki, da i sami topolya v
tonkoj smutnoj zeleni pohodili na gordelivyh i vetrenyh devushek s friza. U
izgorodi uzhe raspuskalis' lilii, slovno monahini v monastyre, i golubye
giacinty kachali nemymi kolokol'chikami, vspominaya |lladu. Na reshetchatoj stene
skoro zagoryatsya medlennym lilovym plamenem oprokinutye grozd'ya glicinii; idya
vdol' etoj steny, oni podoshli k odinokomu rozovomu kustu. Ogromnye,
uzlovatye ot starosti vetvi, potemnevshie i grubye, kak bronzovyj postament,
byli uvenchany blednym, nedolgovechnym zolotom. Ruki svyashchennika legli na stvol
myagko i laskovo.
- Vot eta roza, - skazal on. - Ona mne - i syn i doch', supruga moego
serdca i hleb moj nasushchnyj: moya pravaya ruka i levaya. Skol'ko raz ya stoyal
podle nee po nocham, vesnoj, kogda slishkom rano byli snyaty pokrovy, i zheg
gazety, chtoby ona ne zamerzla. Pomnyu, odnazhdy ya byl v sosednem gorode, na
konferencii. Pogoda - uzhe byl mart - kazalas' chrezvychajno blagopriyatnoj, i ya
snyal rogozhu. Butony uzhe nalivalis'. Ah, moj milyj, ni odin yunosha ne zhdet s
takoj strast'yu prihoda svoej vozlyublennoj, kak ya zhdu pervyj cvetok etoj
rozy... Kakoj eto yazychnik derzhal svoj vizantijskij kubok u izgolov'ya i
medlenno stiral kraj poceluyami? Da, tut est' analogiya... No o chem eto ya? Ah
da. Slovom, ya neobdumanno ostavil kust bez prikrytiya i uehal. Pogoda stoyala
prevoshodnaya, do poslednego dnya, potom byuro pogody predupredilo, chto
vozmozhno poholodanie. ZHdali priezda episkopa; ya ubedilsya, chto ne uspeyu
dobrat'sya domoj poezdom i vovremya vernut'sya. Togda ya nanyal ekipazh i poehal
domoj. Nebo pokrylos' tuchami, stalo holodno. I vdrug, v treh milyah ot doma,
pod®ehav k reke, my uvidali, chto most sneslo. Nakonec my dokrichalis':
privlekli vnimanie cheloveka v lodke, i on podplyl k nam. YA velel moemu
kucheru dozhdat'sya menya na beregu, pereplyl reku v lodke, prishel domoj, ukryl
moj rozovyj kust, vernulsya k reke i pospel na konferenciyu vovremya. I v tu zhe
noch'... - rektor posmotrel na YAnuariusa Dzhonsa i rasplylsya v shirokoj ulybke,
- vypal sneg.
Tolstyj Dzhons, razlegshis' na laskovoj trave i prikryv glaza ot solnca,
nabival trubku.
- Da, eto teper' istoricheskaya roza. Ona u vas, naverno, davno? Vsegda
privyazyvaesh'sya k takim davnishnim znakomym. - Net, YAnuarius Dzhons ne ochen'
interesovalsya cvetami.
- Tut est' eshche prichina, bolee ser'eznaya. V etom kuste zaklyuchena chast'
moej molodosti, kak vino zaklyucheno v amfore. Raznica odna: moya amfora kazhdyj
god rascvetaet zanovo.
- A-a, - skazal Dzhons, otchayavshis'. - Znachit, s nej svyazana kakaya-to
istoriya?
- Da, moj milyj, I dovol'no dlinnaya. No vam, navernoe, tak lezhat'
neudobno?
- Komu zhe byvaet kogda-nibud' vpolne udobno? - Dzhons srazu rinulsya v
obrazovavshuyusya bresh': - Razve chto vo sne. CHelovek tak ustaet ot postoyannogo
i neizbezhnogo soprikosnoveniya s zemlej, sidit li on, lezhit, ili stoit, vse
ravno eto ugnetaet ego, postoyanno napominaya o brennosti zemnoj. Esli by
chelovek, hot' odin chelovek na svete, mog by osvobodit'sya ot sily zemnogo
prityazheniya, sosredotochit' ves' svoj ves tol'ko na toj tochke, gde on kasaetsya
zemli, - chego by on tol'ko ne sdelal! On stal by Bogom, gospodinom zhizni, i
vysokie bogi drognuli by na svoih tronah; on progremel by u vrat
beskonechnosti, kak rycar' v latah. A teper' ego vechno gnetet mysl': kak eto
zemlya, sozdannaya iz ognya, vozduha i vody vsemogushchej volej, mozhet byt' takoj
d'yavol'ski zhestkoj?
- Da, eto verno. CHelovek ne mozhet dolgo lezhat' v odnom polozhenii -
meshaet dumat'. No ya hotel rasskazat' pro moyu rozu...
- Vzglyanite na yastreba, - pylko prerval ego Dzhons, starayas' vyigrat'
vremya, - ego derzhit tol'ko vozduh, a kakoe dostoinstvo, kakaya
celeustremlennost'! CHto emu do togo - vybrali li Smita gubernatorom ili net?
CHto emu do togo, chto suverennye gosudarstva ezhegodno posylayut maloizvestnyh
lyudej, pro kotoryh znayut tol'ko to, chto oni ne sklonny k potlivosti,
posylayut ih vmeshivat'sya beznakazanno v dela drugih suverennyh gosudarstv?
- No, milyj moj, eto pahnet anarhizmom.
- Anarhizmom? Konechno! Ruka Provideniya i na nej mozoli ot scheta deneg -
vot chto takoe anarhizm!
- Po krajnej mere, vy priznaete, chto est' ruka Provideniya!
- Razve? Ne znayu! - Dzhons nadvinul shlyapu na glaza, tak, chto vidna byla
tol'ko torchashchaya trubka, i vytashchil korobku spichek iz karmana. Vynuv spichku,
on chirknul o korobok. Spichka ne zagorelas', i on lenivo otbrosil ee v gryadku
fialok. Potom popytalsya zazhech' eshche i eshche odnu.
- Povernite korobok, - probormotal rektor. Dzhons poslushalsya, spichka
vspyhnula.
- A v chem zhe vy vidite ruku Provideniya? - On zapyhtel trubkoj.
Rektor sobral lomanye spichki s gryadki fialok.
- A vot v chem: ona pomogaet cheloveku podnyat'sya s zemli i obrabatyvat'
zemlyu, chtoby kormit' sebya. Razve on vstal by i rabotal, esli by mog udobno
lezhat' na zemle? Dazhe ta chast' tela, kotoruyu Sozdatel' prednaznachil dlya
sideniya, sluzhit tozhe tol'ko korotkoe vremya, a potom nachinaet buntovat',
podtalkivaet ego lenivye kosti, zastavlyaet vstat' i dvigat'sya. I spastis' ot
zemli mozhno tol'ko vo sne.
- No chelovek ne mozhet spat' bol'she, chem tret' svoej zhizni, - tut zhe
napomnil Dzhons. - A skoro on i treti ne prospit. Rod chelovecheskij slabeet,
vyrozhdaetsya: my ne mozhem vyderzhat' takoe zhe kolichestvo sna, kak nashi
sravnitel'no nedalekie (ya govoryu - geologicheski) predki, dazhe ne mozhem
sravnyat'sya v etom s nashimi bolee primitivnymi sovremennikami. Ibo my,
nazyvayushchie sebya civilizovannymi narodami, teper' zabotimsya o nashih umah i
nashih arteriyah, a ne o zheludkah i organah razmnozheniya, kak nashi predki i
nashi, ne znayushchie prinuzhdeniya, sovremenniki.
- Kakogo prinuzhdeniya?
- Razumeetsya, social'nogo. Lou schitaet, chto Lou i Smit dolzhny postupat'
tak, a ne inache, dolzhny i obyazany delat' to ili inoe, potomu chto Smit tozhe
schitaet, chto Smit i Lou dolzhny i obyazany postupat' tak ili inache.
- A-a, ponyatno. - Svyashchennik vperil dobryj nemigayushchij vzglyad pryamo v
solnce. Rosa isparilas' s travy, belye i zheltye narcissy stanovilis'
sonnymi, slovno devushki posle bala. - Skoro polden'. Zajdem ko mne, ya mogu
predlozhit' vam otdohnut' i pozavtrakat', esli vy ne zanyaty.
Dzhons vstal.
- Net, net. Ogromnoe spasibo. Ne stanu vas bespokoit'.
Rektor byl sama serdechnost'.
- CHto vy, kakoe bespokojstvo. YA sejchas odin. Dzhons otnekivalsya. On
obozhal horoshuyu edu, u nego byl na eto nyuh. Emu dostatochno bylo projti mimo
doma - i on nyuhom chuvstvoval: horosho tut kormyat ili net. I Dzhons ne ochen'
No dostopochtennyj pastyr' odolel ego svoim nastojchivym radushiem: otkaza
on ne prinimal. On podhvatil Dzhonsa, i oni poshli, nastupaya na svoi teni,
poka ne zagnali ih na kryl'co, nad kotorym skromno krasovalsya prelestnyj
fonar', tuskneya davno ne mytymi cvetnymi steklami. Posle neporochnoj nagoty
solnechnogo utra temnaya perednyaya vsya poshla ognenno-krasnymi krugami. Dzhons,
mgnovenno oslepshij, s mahu obo chto-to spotknulsya, i ruchka vedra strastno
vpilas' v ego nogu. Rektor, progudev: "|mmi!", podnyal ego v vozduh vmeste
vedrom. Dzhons blagodaril svoyu schastlivuyu zvezdu za to, chto ne prilip k polu,
i mokryj, kak Venera iz peny morskoj, nachal vyprastyvat' nogu iz vedra.
Nakonec on vstal na obe nogi i s otchayaniem i dosadoj oshchupyval promokshuyu
naskvoz' shtaninu. "Vcepilsya v menya, kak pod®emnyj kran", - podumal on
serdito.
Rektor snova prorevel: "|mmi!" Otkuda-to iz glubiny doma poslyshalsya
ispugannyj otklik, i kto-to v sitcevom plat'e proshmygnul mimo. Bas rektora
progudel, kak priboj v uzkom prolive, i, otkryv dveri navstrechu potokam
sveta, on vtolknul Dzhonsa v svoj kabinet.
- Ne stanu izvinyat'sya za skudost' trapezy, kotoraya vas zhdet. Vidite li,
sejchas, ya zhivu odin. No ved' nam, filosofam, pishcha nuzhna dlya sytosti, a ne
dlya lakomstva, ne tak li? Vhodite zhe, vhodite!
Dzhons sovsem otchayalsya. Mokraya shtanina, a pishcha - tol'ko dlya sytosti, a
ne dlya lakomstva? Rozhki, chto li? V otnoshenii edy Dzhons byl skoree sibaritom,
chem estetom. I uzh nikak ne filosofom. On stoyal, bezuteshnyj, s bryuk kapala
voda.
- No, milyj moj, vy promokli naskvoz'! - spohvatilsya hozyain doma. -
Skoree snimajte bryuki.
Dzhons slabo zaprotestoval.
- |mmi! - snova zaoral rektor.
- Idu, dyadya Dzho! Tol'ko vodu soberu!
- Bros' vse sejchas zhe! Begi v spal'nyu, prinesi mne paru bryuk.
- No kover isportitsya!
- Nadeyus', ne sovsem. Pridetsya risknut'. Nesi syuda bryuki. Nu, moj
mal'chik, snimajte, doloj! |mmi vysushit ih na kuhne, i vse budet v polnejshem
poryadke.
V bessil'nom otupenii Dzhons sdalsya. On dejstvitel'no popal v ruki
nasil'nikov. Rektor podavlyal ego besposhchadnoj dobrotoj, a eta, v sitchike,
poyavilas' v dveryah, nesya tochno takie zhe nevyrazimye, kakie byli na hozyaine
doma.
- |mmi, eto mister... Naskol'ko ya pomnyu, vy mne ne nazvali vashe imya?..
On zavtrakaet s nami. Da, |mmi, uznaj, ne pridet li Sesili.
Devica vzvizgnula pri vide Dzhonsa, nelepogo v odnoj rubahe, s golymi,
tolstymi i rozovymi nogami, i broshennye bryuki torzhestvenno i sonno proplyli
v vozduhe.
- Dzhons, - s zapozdaniem otrekomendovalsya YAnu-arius Dzhons, no |mmi uzhe
ubezhala.
- Ah, da, mister Dzhons.
I rektor snova zavladel im, prilazhivaya na nem bryuchnyj poyas i
podvorachivaya obshlaga neuklyuzhimi, slozhnymi dvizheniyami pal'cev. I Dzhons,
vpolne pristojnyj, hotya i utopavshij v shirokih bryukah, pokoryalsya tyazheloj
desnice hozyaina, kak ovca, popavshaya pod grad.
- Nu vot! - voskliknul tot. - Teper' raspolagajtes' poudobnee - (dazhe
Dzhons pochuvstvoval vsyu ironiyu etih slov), - a ya poishchu chego-nibud' dlya
utoleniya zhazhdy.
Gost' nakonec prishel v sebya, oglyanul chistuyu bednovatuyu obstanovku. Na
domotkanom kovrike - byuro, na nem - odinokij belyj giacint v chashke s otbitoj
ruchkoj, nad kaminom, zavalennym trubkami i poloskami bumagi, - odinokaya
fotografiya. I vezde knigi - na polkah, na podokonnikah, na polu. Dzhons
razglyadel Vethij Zavet na grecheskom v neskol'kih tomah, udruchayushche ogromnuyu
knigu po mezhdunarodnomu pravu; sochineniya Dzhejn Ostin i "Ozornye skazki"
Bal'zaka, odinakovo zatrepannye, laskovo, po-tovarishcheski pritknulis' drug k
drugu. Rektor vernulsya s molokom v kuvshine sinego stekla i s dvumya kruzhkami.
Iz shkafchika on vynul butylku shotlandskogo viski.
- Naperekor nachal'stvu, - skazal on i uhmyl'nulsya Dzhonsu s naivnym
uharstvom. - Staraya sobaka znaet novye fokusy. No proshu proshcheniya: mozhet
byt', vam ne po dushe takaya smes'?
Nastroenie u Dzhonsa podnyalos' vozdushnym sharom.
- Odin raz mozhno vse poprobovat', - skazal on, kak Jorgen.
- Da, poprobujte. Ne ponravitsya - pozhalujsta, ne stesnyajtes', delajte
kak hotite.
Napitok okazalsya mnogo vkusnee, chem Dzhons ozhidal. S udovol'stviem
smakuya ego, Dzhons sprosil:
- Vy, kazhetsya, govorili, ser, chto u vas byl syn?
- Da, syn, Donal'd. Ego sbili nad Flandriej proshloj vesnoj.
Starik vstal i snyal fotografiyu s kamina. On podal ee gostyu. Mal'chik let
vosemnadcati, bez pidzhaka, so vstrepannymi volosami. Dzhojs uvidal tonkij,
tochenyj podborodok i glaza - bujnye, laskovy. U samogo Dzhonsa glaza byli
prozrachnye i zheltye, nepristojnye i drevnie v grehe, kak u kozla.
- U nego na lice - smert', - skazal Dzhons. Starik vzyal fotografiyu,
dolgo vglyadyvalsya v nee.
- V licah vsegda est' smert', kogda chelovek dushoyu molod, molod vechnoj
molodost'yu. Ih smert' i smert' drugih. I beschestie. A smert' neizbezhna. Kak
zhe inache? Pochemu smerti brat' tol'ko teh, ch'ya zhizn' davno stala bespoleznoj?
Kto zhe sryvaet uvyadshuyu rozu? - Starik hmuro zadumalsya, ustavivshis' v
prostranstvo. Pomolchav, on skazal: - Tovarishch pereslal mne ego veshchi.
On postavil fotografiyu na byuro i vytashchil iz yashchika zhestyanuyu korobku. Ego
bol'shie, nelovkie pal'cy nikak ne mogli otkryt' zamochek.
- Razreshite mne, ser, - skazal Dzhons, zaranee znaya, chto bespolezno
predlagat' pomoshch', chto starik, naverno, kazhdyj den' otkryvaet shkatulku.
No kryshka uzhe poddalas', i svyashchennik razlozhil na stole grustnye
relikvii: zhenskaya rubashonka, deshevoe izdanie poemy "Mal'chishka iz SHropshira",
vysohshaya lukovica giacinta. Rektor vzyal lukovicu, i ona rassypalas' prahom v
ego ruke.
- Aj-yaj-yaj! Kak ya neostorozhen! - voskliknul on, tshchatel'no sobiraya pyl'
v konvert. - Skol'ko ogorchenij mne dostavlyayut moi ogromnye ruki. Nado by im
prinadlezhat' komu-nibud' drugomu, kto mog by prinosit' pol'zu, a ne prosto
listat' knigi ili kopat'sya v cvetochnyh gryadkah. A vot u Donal'da, naoborot,
ruki byli sovsem nebol'shie, kak u ego materi, i on otlichno vladel imi. Kakoj
hirurg vyshel by iz nego!
On razlozhil veshchi pered fotografiej, slovno vypolnyaya ritual, i, podperev
golovu zemlistymi rukami, vbiral v sebya razrushennuyu mechtu o syne, kak
vtyagivayut tabachnyj dym.
- Poistine, v ego lice est' i zhizn', i smert', i beschestie. Vy videli
|mmi? Mnogo let nazad, primerno, kogda sdelana eta fotografiya... No eto
staraya istoriya. Dazhe sama |mmi, naverno, o nej zabyla. Vidite, na nem net ni
pidzhaka, ni galstuka. Kak mat' sledila, chtob on byl prilichno odet, a on
poyavlyalsya na ulice, v cerkvi, na torzhestvennyh priemah, derzha shlyapu, pidzhak
i galstuk v rukah. Kak chasto ya slyshal ot nego: "A mne zharko!" I obrazovaniya,
v knizhnom smysle, u nego ne bylo: uchilsya on, chemu hotel, chital, chto emu
hotelos'. Men'she vsego ya vospityval v nem stojkost', uporstvo. A chto takoe
uporstvo? Duhovnyj zastoj, gangrena... - On podnyal golovu, posmotrev na
Dzhonsa. - Kak, po-vashemu, prav ya ili net? Mozhet byt', nado byl zastavit'
moego syna stat' bol'she pohozhim na vseh?
- S takim licom - i pohodit' na vseh? ("Znachit |mmi uzhe byla
obescheshchena, hotya by raz".) Kak zhe mozhno? ("A menya tozhe obidela eta
obescheshchennaya!") Razve zastavish' favna napyalit' obychnyj kostyum?
Rektor vzdohnul:
- |h, mister Dzhons, kto znaet? - On medlenno slozhil vse veshchi v zhestyanuyu
shkatulku i sidel, derzha ee v rukah. - CHem starshe stanovlyus', mister Dzhons,
tem bol'she ubezhdayus', chto my malo chem nauchaemsya, prohodya zhiznennyj put', i
sovsem nichego ne znaem takoe, chto moglo by nam kak-to pomoch' ili prinesti
nam osobuyu pol'zu. Vprochem... - I on opyat' tyazhelo vzdohnul.
|mmi, obescheshchennaya devstvennica, poyavilas' v dveryah.
- A chego vam na obed, dyadya Dzho? Morozhenoe ili pirog s zemlyanikoj? -
Pokrasnev, ona izbegala vzglyada Dzhonsa.
Rektor s upovaniem posmotrel na gostya.
- CHego by vam hotelos', mister Dzhons? Da, ya znayu, kak molodezh' lyubit
morozhenoe. Vy tozhe predpochitaete morozhenoe?
No Dzhons dlya svoego vozrasta byl dostatochno taktichen i, znaya tolk v
ede, osobym chut'em ugadyval vkusy drugih.
- Esli vam bezrazlichno, doktor, pust' budet pirog s zemlyanikoj.
- Pirog, |mmi! - s radost'yu prikazal starik. |mmi udalilas'. - Znaete,
- prodolzhal on vinovato-priznatel'nym tonom, - znaete, kogda stanovish'sya
starshe i ne ty - hozyain svoego zheludka, a zheludok - tvoj hozyain, i kogda vse
drugie fizicheskie potrebnosti stanovyatsya slabee, cheloveku svojstvenno
navyazyvat' svoi vkusy v ede drugim.
- CHto vy, ser, - uveril ego Dzhons. - Lichno ya tozhe predpochitayu goryachij
desert morozhenomu.
- Togda vy dolzhny prijti ko mne, kogda pospeyut persiki. YA vas ugoshchu
persikovym tortom s maslom i slivkami... Uvy! Moj zheludok imeet pechal'nuyu
vlast' nado mnoj...
- Pochemu by i net, ser? Gody lishayut nas seksual'nyh stimulov - pochemu
by im ne zamenit'sya stimulami gastronomicheskimi?
Rektor posmotrel na nego dobrodushno i pristal'no.
- Vy neskol'ko preuvelichivaete. ZHizn' chelovecheskaya vovse ne dolzhna byt'
vechno polna zovami ploti ili pishchi, ne tak li?
No tut poslyshalsya bystryj stuk kabluchkov po nepokrytomu kovrom polu
prihozhej i voshla devushka.
- S dobrym utrom, dyadya Dzho, - prozvuchal ee grudnoj golos, i ona
poryvisto i myagko probezhala po komnate, eshche ne vidya Dzhonsa. Potom, zametiv
ego, ostanovilas' na mig, kak ptica v polete.
Dzhons vstal, i pod ego vzglyadom ona proshla k stolu legkoj i koketlivoj
pohodkoj, teatral'no oshchushchaya svoe telo. Nezhno, kak molodoe derevco, ona
sklonilas' k rektoru i pocelovala ego v shcheku. Kozlinye glaza Dzhonsa
obvolakivali ee pristal'nym zheltym vzglyadom.
- S dobrym utrom, Sesili! - Rektor vstal. - YA zhdal tebya ran'she - den'
chudesnyj. No molodym devushkam nado vysypat'sya dazhe v takuyu pogodu, - so
slonov'ej igrivost'yu poshutil on. - |to mister Dzhons, Sesili. Miss Sonders,
mister Dzhons.
Ona vzglyanula na nego, i Dzhons poklonilsya s vrozhdennoj graciej
tolstyaka, no, uvidev vyrazhenie sderzhannogo, vezhlivogo straha na ee lice,
srazu perepugalsya. I tut zhe vspomnil proklyatye bryuki rektora i pochuvstvoval,
kak u nego nachinayut goret' ushi, sheya, ponyal, chto ne tol'ko vyglyadit smeshno,
no chto ona dumaet, budto on vsegda odet imenno tak. Ona ne vymolvila ni
slova, i Dzhons proklinal dobrogo zabyvchivogo rektora: "CHert by ego pobral:
snachala zastavil stoyat' bez shtanov pri |mmi, potom pri etoj horoshen'koj
neznakomke - v bryukah, pohozhih na opavshij vozdushnyj shar". A rektor
prodolzhal, kak sud'ba:
- YA zhdal tebya ran'she. Reshil, chto nado podarit' tebe giacinty.
- Ah, dyadya Dzho! Kakaya prelest'! - Golos u nee byl sherohovatyj, kak
putanica zolotyh provodov. Ona s trudom otvela zacharovannyj vzglyad ot
Dzhonsa, i Dzhons pochuvstvoval, kak ot nenavisti k nim oboim pot prostupaet na
lbu. - Kak zhal', chto ya opozdala! No ya vsegda delayu vse ne tak, kak mister...
Mister Dzhons, veroyatno, dogadalsya, on ved' ponyal, chto ya opozdala prijti za
giacintami? - Ona snova posmotrela na nego, kak na dikovinnogo zverya.
Smushchenie Dzhonsa prevratilos' v zlobu, i on nakonec obrel rechi:
- Da, zhal', chto vy ran'she ne prishli. Vy by uvideli menya v eshche bolee
interesnom naryade, chem etot. Po krajnej mere |mmi kak budto tak podumala.
- Prostite, ne ponimayu, - skazala ona. Rektor vzglyanul na nego s
blagozhelatel'nym nedoumeniem, potom ponyal:
- O, da... S misterom Dzhonsom sluchilas' nebol'shaya nepriyatnost', i on
byl vynuzhden naryadit'sya v chast' moego tualeta.
- Imenno "vynuzhden", blagodaryu za formulirovku! - yadovito skazal Dzhons.
- Da, ya spotknulsya o vedro s vodoj. Ochevidno, doktor special'no derzhit ego
za dver'yu dlya togo, chtoby ego prihozhane ubedilis' lichno, chto pri vtorichnom
poseshchenii im i vpravdu neobhodima pomoshch' svyshe, - ob®yasnil on i, podobno
geroyam grecheskoj tragedii, sam nanes poslednij, smertel'nyj udar chuvstvu
sobstvennogo dostoinstva: - Vy-to, naverno, znaete zdeshnie obychai i legko
mozhete izbezhat' lovushki.
Ona perevela glaza s serditoj krasnoj fizionomii Dzhonsa na dobroe
nedoumennoe lico rektora i zvonko zahohotala.
- Prostite! - vdrug poprosila ona, srazu opomnivshis'. Nevozmozhno
uderzhat'sya, mister Dzhons. Vy na menya ne serdites'?
- Razumeetsya, net. Dazhe |mmi nado mnoj smeyalas'. Znaete, doktor, vryad
li |mmi podverglas' beschestiyu, raz ona prishla v uzhas, uvidev muzhchinu s
golymi kolen..
- Znachit, vy pokazyvali misteru Dzhonsu svoi cvety? Mister Dzhons dolzhen
byt' ochen' pol'shchen: dlya dyadi Dzho - eto znak osobogo snishozhdeniya, - skazala
ona kak ni v chem ne byvalo i obernulas' k stariku, gracioznaya i neiskrennyaya,
kak francuzskij SOvet. - Ochevidno, mister Dzhons chem-to znamenit? A ya ne
znala, chto u vas est' znakomye znamenitosti.
Rektor basovito zahohotal:
- Ogo, mister Dzhons, vidno, vy chto-to ot menya skryli? - ("Men'she, chem ya
hotel", - podumal Dzhons.) - A ya i ne podozreval, chto u menya v gostyah
znamenitost'!
Vnutrennyaya dushevnaya len' vzyala verh nad ostal'nymi chuvstvami, i Dzhons
vezhlivo otvetil:
- I ya nikak ne podozreval etogo, ser.
- Ne pryach'te ot nas vashu slavu, mister Dzhons. ZHenshchiny srazu vse
ugadyvayut. Oni nashego brata vidyat naskvoz'.
- Dyadya Dzho! - toroplivo predosteregla ona, vidya, kak Dzhons prinyal
neudachnuyu repliku.
No Dzhons uzhe byl neuyazvim:
- Net, ya s vami nesoglasen, ser. Esli by oni nas videli naskvoz', oni
nikogda ne vyhodili by za nas zamuzh.
Ona vzglyanula na nego s blagodarnost'yu i s nekotorym interesom. "Kakogo
zhe cveta ee glaza?"
- Ah, vot, okazyvaetsya, kto vy, mister Dzhons! Znatok zhenshchin.
Dzhons napyzhilsya ot gordosti, a rektor, izvinivshis', poshel v prihozhuyu za
stulom. Ona prislonilas' k byuro, i ee glaza ("Sinie ili zelenye?")
vstretilis' s ego zheltym naglovatym vzglyadom. Potom ona opustila glaza, i on
zametil ee krasivye i robkie guby. "Nu, budet legko", - podumal on. Rektor
podal ej stul, ona sela, i kogda starik sam uselsya v kreslo, Dzhons tozhe sel.
"Kakie u nee dlinnye nogi", - podumal Dzhons, glyadya na tonkie skladki plat'ya
u vysokoj talii. Pochuvstvovav ego besceremonnyj vzglyad, ona podnyala glaza.
- Znachit, mister Dzhons zhenat? - zametila ona i sdelala glazami tak, chto
Dzhonsu pokazalos', budto ona do nego dotronulas' rukoj
"YA tebya raskusil!" - vul'garno podumal on. I otvetil:
- O net, pochemu vy tak reshili?
Starik, nabivaya trubku, posmotrel na nih dobrymi glazami.
- Znachit, ya ne tak ponyala.
- Net, vy tak reshili po drugoj prichine.
- Vot kak?
- Prosto vam nravyatsya zhenatye muzhchiny! - hrabro skazal on.
- Neuzheli? - bez vsyakogo interesa skazala ona. I Dzhonsu pokazalos', chto
on vidit, kak ee vnimanie
k nemu shlynulo, chuvstvuet, kak ono ohladevaet.
- A razve net?
- Vam vidnee.
- Mne? - peresprosil Dzhons. - Pochemu imenno - mne?
- No vy zhe kak budto znatok zhenshchin? - otvetila ona s milym lukavstvom.
Dzhons gotov byl udushit' ee, on ne nahodil slov Starik zaaplodiroval:
- SHah i mat, mister Dzhons!
"Pogodi, daj tol'ko vzglyanut' tebe v glaza", - poobeshchal Dzhons, no ona
dazhe ne posmotrela na nego. On sidel molcha, i pod ego pronzitel'nym, zlym
vzglyadom ona vzyala so stola fotografiyu i molcha poderzhala ee v rukah. Potom
snova polozhila na mesto i cherez stol pogladila ruku starika.
- Miss Sonders byla nevestoj moego syna, - ob®yasnil svyashchennik Dzhonsu.
- Vot kak? - skazal Dzhons, sledya za ee profilem, v ozhidanii, kogda zhe
ona snova posmotrit na nego.
|mmi, neudachlivaya devstvennica, poyavilas' v dveryah.
- Vse gotovo, dyadya Dzho, - skazala ona i srazu isparilas'.
- Zavtrakat', - ob®yavil rektor, podymayas'. Vse vstali.
- YA ne mogu ostat'sya! - slabo soprotivlyalas' ona, poddavayas' ruke
starika, legshej na ee plechi. Dzhons poshel za nimi. - Pravda, mne nel'zya
ostavat'sya! - povtorila ona.
Oni poshli po temnomu koridoru, i Dzhons, glyadya, kak plyvet ee beloe
plat'e, voobrazhaya ee poceluj, proklinal ee vovsyu. U dverej ona ostanovilas'
i vezhlivo, kak muzhchina, stala v storonu. Rektor tozhe ostanovilsya,
ostanovilsya volej-nevolej i Dzhons, i nachalas' scena iz francuzskoj komedii -
komu prohodit' pervym. Ruka Dzhonsa s pritvornoj nelovkost'yu prikosnulas' k
ee myagkoj, nichem ne styanutoj talii, i ona okatila ego ledyanym vzglyadom.
Voshli v stolovuyu.
- A vse-taki vy na menya posmotreli, - probormotal Dzhons.
Rektor, nichego ne zamechaya, skazal:
- Sadites' syuda, mister Dzhons...
Nedevstvennaya |mmi kinula na Dzhonsa vysokomernyj i vrazhdebnyj vzglyad.
Ego zheltye glaza otvetili ej rasseyanno. "Zajmus' toboj potom", - obeshchal on
myslenno, sev za bezukoriznenno nakrytyj stol. Rektor pododvinul stul dlya
vtoroj gost'i i uselsya vo glave stola.
- Sesili est ochen' malo, - skazal on, razrezaya cyplenka, - tak chto vse
trudy padut na nas s vami. No dumayu, chto my ne podvedem. Kak, po-vashemu,
mister Dzhons?
Ona sidela naprotiv, podperev lico rukami. "I toboj zajmus'", - mrachno
poobeshchal Dzhons. No ona vse eshche ne obrashchala vnimaniya na ego zheltyj vzglyad, i
on skazal:
- Konechno, net, ser, - a sam v eto vremya staralsya myslenno vnushit' ej,
chtob ona posmotrela - staryj shkol'nyj priem, kogda horosho prigotovil uroki.
No ona tak nevozmutimo ignorirovala ego, chto ego vdrug ohvatil pristup
neuverennosti, trevozhnoe somnenie. "Neuzhto ya oshibsya? - podumal on. - Net, ya
vse uznayu", - poobeshchal on sebe. - Kazhetsya, vy skazali, ser, - on ne spuskal
glaz s ee bezrazlichnogo, bezdumnogo lica, - kogda miss Sonders poyavilas' vo
vsem svoem ocharovanii, chto ya slishkom poverhnosten. No k prelyubodeyaniyu,
naprimer, vsegda nado otnosit'sya chisto teoreticheski. I tol'ko, kogda ono...
- Mister Dzhons! - vnushitel'no skazal rektor.
- ...to est' prelyubodeyanie, uzhe soversheno, mozhno o nem govorit', i to,
tol'ko obobshchaya, to est', po vashim slovam, poverhnostno. A tot, kto celuet i
obo vsem rasskazyvaet, - nemnogo stoit, ne tak li?
- Mister Dzhons! - s uprekom skazal rektor.
- Mister Dzhons! - povtorila ona. - Kakoj vy uzhasnyj chelovek! Znaete,
dyadya Dzho...
No Dzhons rezko prerval ee:
- Voobshche, chto kasaetsya poceluev, zhenshchinam vse ravno, kto ih celuet. Im
vazhny tol'ko samye pocelui.
- Mister Dzhons! - povtorila ona, vzglyanula na nego i tut zhe, drognuv,
otvela glaza.
- Budet, budet, ser, tut damy! - dokonchil svoj uprek rektor.
Dzhons otodvinul tarelku. SHershavaya, besformennaya ruka |mmi ubrala
posudu, i na stole poyavilsya krutoj, kak lob, zolotistyj pirog, uvenchannyj
klubnikoj. "CHerta s dva ya na nee posmotryu!" - poklyalsya on i tut zhe vzglyanul
na nee. Glaza u nee stali rasseyannymi, bezrazlichnymi, zelenye i prohladnye,
kak morskaya voda, i Dzhons pervyj otvel vzglyad. Ona obernulas' k stariku,
veselo zagovorila s nim o cvetah. Dzhonsa vezhlivo ignorirovali, i on mrachno
kovyryal lozhkoj, kogda poyavilas' |mmi.
- K vam kakaya-to zhenshchina, dyadya Dzho. Rektor polozhil lozhku.
- Kto imenno, |mmi?
- Ne znayu. Nikogda ran'she ne videla. ZHdet v kabinete.
- A ona zavtrakala? Prosi ee syuda.
"Znaet, chto ya na nee smotryu", - dumal Dzhons, polnyj otchayaniya i
mal'chisheskoj strasti.
- Ona est' ne hochet. Govorit, ne meshat' vam, poka ne otobedaete. Sami
by poshli, sprosili, chego ej nado. - I |mmi ushla.
Rektor vyter guby, vstal.
- Pridetsya, vidno, samomu. Vy, molodezh', posidite, poka ya vernus'. Esli
chto ponadobitsya - pozovite |mmi.
Dzhons mrachno molchal, vertya v ruke stakan. Nakonec ona vzglyanula na ego
opushchennoe zloe lico.
- Znachit, vy ne tol'ko znamenity, no i ne zhenaty, - skazala ona.
- Tem i znamenit, chto ne zhenat, - zagadochno progovoril on.
- A kakaya iz etih prichin meshaet vam byt' vezhlivym?
- Kakuyu vy predpochtete.
- Otkrovenno govorya, ya predpochitayu vezhlivost' vsemu.
- A s vami vsegda vse vezhlivy?
- Vsegda... kogda nado. - On nichego ne otvetil, i ona prodolzhala: -
Razve vy ne priznaete brak?
- Priznal by, esli b ne nado bylo zhenit'sya na zhenshchine. - Ona ravnodushno
pozhala plechami. Dzhonsu nevynosimo bylo kazat'sya durakom, osobenno pered
takim, kak emu kazalos', pustym sushchestvom, i on vypalil, nenavidya sebya za
eto: - YA vam ne nravlyus', pravda?
- O net, mne voobshche nravyatsya lyudi, kotorye dumayut, chto oni eshche chego-to
ne znayut, - skazala ona ravnodushno.
- CHto vy etim hotite skazat'? - "Zelenye oni ili serye?" Dzhons
ispovedoval veru v to, chto s zhenshchinami nado obrashchat'sya naglo. On vstal, i
stol medlenno otkatilsya, kogda on ego obhodil. "Horosho by stat' bolee
lovkim", - smutno mel'knulo u nego. I eti trizhdy proklyatye bryuki! "Ona
prava, - chestno skazal sebe on. - Kak by ya na nee posmotrel, esli b ona
poyavilas' v babushkinoj kofte". On videl ee ryzhevatye volosy, hrupkuyu
pokatost' plecha. "Polozhu syuda ruku, a kogda ona povernetsya - moya ruka
skol'znet vniz".
Ne podymaya golovy, ona vdrug sprosila:
- A dyadya Dzho rasskazal vam pro Donal'da? ("O chert", - podumal on.)
Zabavno! - prodolzhala ona, i ee stul skripnul, kogda ona podymalas'. - My,
vidno, oba reshili pomenyat'sya mestami! - Ona vstala, stul derevyanno vyros
pered nim, i Dzhons ostanovilsya, nelepyj, odurachennyj. - Vy - na moe mesto, a
ya - na vashe, - dobavila ona, obhodya stol.
- Vot dryan'! - rovnym golosom okazal Dzhons, i ee zelenovato-sinie glaza
proshlis' po nemu spokojnym, kak voda, vzglyadom.
- Pochemu vy eto okazali? - sprosila ona negromko.
Dzhons, neskol'ko oblegchiv dushu, reshil, chto v ee glazah snova mel'knulo
lyubopytstvo. "YA byl prav", - voshitilsya on.
- Vy sami znaete pochemu.
- Smeshno, chto tol'ko nemnogie muzhchiny znayut, naskol'ko zhenshchinam
nravitsya takoe obrashchenie, - neozhidanno skazala ona.
"Interesno, lyubit ona kogo-nibud'? Naverno, net ili zhe - kak tigr lyubit
myaso".
- A ya nepohozh na vseh muzhchin, - skazal on.
Emu pokazalos', chto v ee glazah mel'knula nasmeshka, no ona prosto
vezhlivo zevnula. Nakonec-to on nashel ej mesto v zhivotnom carstve.
Gamadriada, tonen'kaya, usypannaya almazami.
- No pochemu Dzhordzh za mnoj ne priezzhaet? - skazala ona, slovno otvechaya
na ego nevyskazannye mysli i prikryvaya zevok konchikami tonen'kih kapriznyh
pal'cev. - Tak skuchno - kogo-to zhdat'!
- Da. A kto takoj Dzhordzh, pozvol'te vas sprosit'?
- Pozvolyayu!
- Tak kto zhe on takoj? ("Net, ona ne v moem vkuse".) A ya-to reshil, chto
vy toskuete po dorogomu usopshemu!
- Usopshemu?
- Da, po etomu ostrolicemu Genri ili Osval'du, kak ego tam.
- A-a, vy pro Donal'da?
- Nu, ladno, pust' budet Donal'd.
Ona posmotrela na nego ravnodushnymi glazami. "Dazhe rasserdit' ee ne
mogu", - s razdrazheniem podumal on.
- Znaete, vy nevozmozhnyj chelovek.
- Nu i puskaj. Da, ya takoj, - so zlost'yu skazal on. - No ved' ya-to ne
byl nevestoj Donal'da. I Dzhordzh ne za mnoj dolzhen priehat'.
- Pochemu vy takoj zloj? Potomu chto ya vam ne pozvolyayu trogat' menya?
- Nu, milaya moya, esli b ya vas zahotel tronut', ya by davno eto sdelal.
- Neuzheli? - V ee tone prozvuchala vezhlivaya, izdevatel'skaya nasmeshka.
- Konechno. Ne verite? - On rashrabrilsya ot zvuka sobstvennogo golosa.
- Ne znayu... Tol'ko kakaya vam ot etogo pol'za?
- Nikakoj. Vot pochemu ya vas i ne trogayu.
Ee zelenye glaza snova vzglyanuli na nego. Redkoe staroe serebro na
bufete matovo perelivalos' pod vysokim okoncem s cvetnym steklom, pohozhim na
fonar' nad vhodnoj dver'yu; ee beloe plat'e svetilos' po druguyu storonu
stola; on predstavlyal sebe ee dlinnye strojnye nogi: Atalanta, ostanovlennaya
na begu.
- Pochemu vy sebe lzhete? - sprosila ona s lyubopytstvom.
- Potomu zhe, pochemu i vy.
- YA?
- Konechno. Vam hochetsya pocelovat'sya so mnoj, a vy zatevaete vsyu etu
durackuyu volynku.
- Znaete chto, - skazala ona razdumchivo, - kazhetsya, ya vas nenavizhu.
- Ne somnevayus'. YA-to horosho znayu, chto ya vas nenavizhu do chertikov.
Ona peredvinulas', svet koso upal na ee plechi, i, stav kak budto sovsem
drugoj, ona slovno vypustila ego iz plena.
- Pojdem v kabinet. Hotite?
- Hochu. Vash dyadya Dzho, naverno, uzhe izbavilsya ot svoej posetitel'nicy.
On vstal, i oni posmotreli drug na druga cherez stol s ostatkami edy. No
ona ne dvinulas' s mesta.
- Nu? - skazala ona.
- Posle vas, mem! - otvetil on s narochitym pochteniem.
- A ya peredumala. Luchshe ya podozhdu tut, pogovoryu s |mmi, esli ne
vozrazhaete.
- Pochemu - s |mmi?
- A pochemu by i net?
- A-a, ponimayu. S |mmi vy v bezopasnosti, oka-to, naverno, ne zahochet
vas tronut'. Pravil'no ili net? - (Ona mel'kom posmotrela na nego.) - V
obshchem, vy hotite skazat', chto, esli ya ujdu iz komnaty, vy ostanetes'?
- Kak hotite. - I, slovno zabyv o nem, ona razlomila pechen'e nad
tarelkoj, kapnula tuda vody iz stakana.
Tolstyj Dzhons, tyazhelo dvigayas' v chuzhih bryukah, snova stal obhodit'
stol. Kogda on podoshel k nej, ona slegka povernulas' na stule i protyanula
ruku. On pochuvstvoval v svoej puhloj, vlazhnoj ladoni tonkie kostochki
pal'cev, ih nervnuyu, bespomoshchnuyu muskulaturu. Takie nikchemnye. Bespoleznye.
No prekrasnye v svoej besharakternosti. Prekrasnye ruki. I hrupkost' etih
ruk ostanovila ego, kak kamennaya stena.
- |mmi, - pozvala ona laskovo, - pojdi syuda, dushen'ka! Mne nado tebe
pokazat' odnu veshch'!
V dveryah pokazalas' |mmi, s nenavist'yu glyadya na oboih, i Dzhons bystro
skazal:
- Bud'te dobry, miss |mmi, prinesite moi bryuki!
|mmi posmotrela na nego, potom na nee, prenebregaya nemoj pros'boj
devushki. "Ogo, a u |mmi svoi pretenzii", - podumal Dzhons. |mmi skrylas', i
on polozhil ruki na plechi devushki.
- Nu, chto vy teper' budete delat'? Pozovete starika?
Ona posmotrela na nego cherez plecho, iz-za nepreodolimogo bar'era.
Zlost' vspyhnula v nem, on narochno smyal ee rukav.
- Pozhalujsta, ne mnite mne plat'e, - skazala ona ledyanym golosom. - CHto
zh, esli vam tak nevmogotu... - I ona podnyala k nemu lico.
Dzhonsu stalo stydno, no iz mal'chisheskoj gordosti on uzhe ne mog
ostanovit'sya. Ee lico, horoshen'koe i bescvetnoe, kak peresechenie otvlechennyh
ploskostej, pridvinulos' k ego licu, guby, somknutye i ravnodushnye, byli
bezotvetny i holodny, i Dzhons, stydyas' sebya i zlyas' na nee za eto, s
tyazhelovesnoj ironiej probormotal:
- Blagodaryu vas!
- Ne za chto! Esli vam eto dostavilo udovol'stvie - pozhalujsta. - Ona
vstala. - Propustite menya, pozhalujsta!
On nelovko postoronilsya. Ee ledyanoe vezhlivoe ravnodushie bylo
nevynosimo. Kakoj on durak! Tak vse isportit'!
- Miss Sonders, - vypalil on. - YA... Prostite menya... YA nikogda tak
sebya ne vedu, klyanus' vam, nikogda!
Ona obernulas' cherez plecho.
- Naverno, ne prihoditsya, ya polagayu? Dolzhno byt', obychno vy pol'zuetes'
sredi nas vydayushchimsya uspehom?
- Mne uzhasno stydno... No vy ne vinovaty... Prosto protivno ulichit'
samogo sebya v polnom idiotizme.
Nastupilo molchanie, i, ne slysha ee shagov, on podnyal golovu. Ona
pohodila na stebel' cvetka ili na molodoe derevco, prislonennoe k stolu: v
nej bylo chto-to takoe hrupkoe, takoe neprochnoe - ottogo, chto ej ne nuzhna
byla ni vynoslivost', ni sila, i vmeste s tem ona kazalas' krepkoj, kak
molodoj topol', imenno ottogo, chto v nej etoj sily ne bylo; i vidno bylo,
chto ona zhivet, pitaetsya solnechnym svetom i medom, chto dazhe pishchevarenie -
prekrasnaya funkciya v etom svetlom, hrupkom sushchestve; i poka on smotrel, po
nej proshla kakaya-to ten', i mezhdu ee glazami i horoshen'kim kapriznym rtom,
pri polnoj otreshennosti vsego tela, leglo chto-to takoe, chto zastavilo ego
toroplivo podojti k nej. Ona smotrela v ego nemigayushchie kozlinye glaza, kogda
ego ruki, skol'znuv vdol' plech, somknulis' u ee talii, i Dzhons ne slyshal,
kak otvorilas' dver', poka ona ne otorvala guby ot ego gub i plavno
vyskol'znula iz ego ob®yatij.
Gromozdkaya figura rektora stoyala v dveryah, i on smotrel na komnatu,
slovno ne uznavaya nichego. "On nas vovse ne videl", - dogadalsya Dzhons i
vdrug, razglyadev lico starika, skazal:
- Emu nehorosho!
Starik progovoril:
- Sesili."
- CHto sluchilos', dyadya Dzho? - V strashnom ispuge ona brosilas' k nemu: -
Vy bol'ny?
Obeimi rukami starik shvatilsya za dvernuyu ramu, ego ogromnoe telo
poshatnulos'.
- Sesili, Donal'd vernulsya, - okazal on.
V komnate chuvstvovalas' ta neulovimaya atmosfera vrazhdebnosti, kotoraya
neizbezhno voznikaet tam, gde stalkivayutsya dve horoshen'kie zhenshchiny, i obe oni
izuchali drug druga pristal'no i ostorozhno.
Missis Pauers, zabyv o sebe v etu minutu radi drugih i nahodyas' sredi
chuzhih lyudej, ne ochen' oshchushchala eto, no Sesili, nikogda o sebe ne zabyvavshaya,
nahodilas' sredi lyudej znakomyh i nablyudala za gost'ej s napryazhennym
vnimaniem i svojstvennoj zhenshchinam intuitivnoj pronicatel'nost'yu, kotoraya
pozvolyaet im pravil'no sudit' o haraktere drugih, ob ih plat'e,
nravstvennosti i tak dalee. ZHeltye glaza Dzhonsa izredka posmatrivali na
gost'yu, no vsegda vozvrashchalis' k Sesili, kotoraya ego ne zamechala.
Rektor tyazhelo topal po komnate.
- Bolen? - progremel on. - Bolen? Da my ego srazu vylechim! Pozhivet
doma, budet vkusno est', otdyhat', pochuvstvuet zabotu - da on u nas cherez
nedelyu vyzdoroveet. Verno, Sesili?
- Ah, dyadya Dzho! Mne prosto ne veritsya. Neuzheli on zhiv? - Ona vstala,
kogda rektor prohodil mimo ee stula, i kak-to vlilas' v ego ob®yatiya, slovno
nabezhavshaya volna. |to bylo ochen' krasivo.
- Vot ego lekarstvo, missis Pauers, - skazal starik, s tyazhelovesnoj
galantnost'yu obnyav Sesili, i cherez ee golovu vzglyanul na zadumchivoe blednoe
lico gost'i, vnimatel'no i spokojno smotrevshej na nego.
- Nu, nu, ne nado plakat', - pribavil on, celuya Sesili.
Zriteli nablyudali za nimi: missis Pauers - s razdumchivym i otchuzhdennym
vnimaniem, Dzhons - v mrachnom razdum'e.
- |to ottogo, chto ya tak rada za vas, dyadya Dzho, milyj, - skazala ona.
Graciozno, kak stebel' cvetka na fone massivnoj chernoj figury rektora, ona
obernulas' k missis Pauers. - I my tak obyazany missis... missis Pauers, -
prodolzhala ona, i golos ee zvuchal chut' priglushenno, kak skvoz' spletenie
zolotyh provodov. - Ona byla tak dobra, privezla ego k nam. - Ee vzglyad
skol'znul mimo Dzhonsa i blesnul, kak nozh, navstrechu drugoj zhenshchine.
("Reshila, chto ya hochu ego otbit', vot dura, prosti gospodi!" - podumala
missis Pauers.) Sesili podoshla k nej s pritvornym poryvom. - Mozhno mne vas
pocelovat'? Vy ne rasserdites'?
Poceluj byl pohozh na prikosnovenie gladkogo stal'nogo klinka, i missis
Pauers rezko progovorila:
- YA tut ni pri chem. Sdelala by to zhe samoe dlya lyubogo bol'nogo - negra
ili belogo, vse ravno. Kak i vy, - dobavila ona s nedobrym udovletvoreniem.
- Da, vy byli tak dobry, - povtorila Sesili spokojno i ravnodushno,
spustiv strojnuyu nozhku s poruchnya kresla, gde sidela gost'ya.
Dzhons v nepodvizhnom otdalenii sledil za etoj komediej.
- Vse eto gluposti, - vmeshalsya rektor. - Missis Pauers prosto videla
- Nado nadeyat'sya, - skazala missis Pauers s vnezapnoj ustalost'yu,
vspominaya ego izmuchennoe lico, etot chudovishchnyj shram, etu ravnodushnuyu
pokornost' neprestannoj tupoj boli i ubyvayushchim dushevnym silam. "Slishkom
pozdno, - podumala ona s instinktivnym predvideniem. - Rasskazat' im pro
shram? Predotvratit' isteriku, kogda eta... eto sushchestvo (ona plechom
chuvstvovala prikosnovenie devushki), uvidit ego. Net, ne nado, - reshila ona,
glyadya, kak rektor ogromnymi shagami, kak lev, meryaet komnatu, ohvachennyj
nedolgovechnoj radost'yu. - Kakaya zhe ya trusiha. Luchshe by priehal Dzho: on
dolzhen byl dogadat'sya, chto ya vse isporchu".
Starik protyanul fotografiyu. Missis Pauers vzyala ee: tonkolicyj, kak
lesnoe sushchestvo, v strastnoj i napryazhennoj bezmyatezhnosti favna; i eta
devushka, prislonivshayasya k krepkoj, kak dub, ruke starika, dumaet, chto ona
lyubit etogo mal'chika - vo vsyakom sluchae pritvoryaetsya, chto lyubit ego. "Net,
net, ne budu zloj koshkoj... Mozhet byt', ona i lyubit ego - naskol'ko ona
voobshche sposobna kogo-nibud' lyubit'. Kak romantichno: poteryat' svoego lyubimogo
- i vdrug on neozhidanno vozvrashchaetsya v tvoi ob®yatiya! Da eshche letchikom!
Povezlo zhe etoj devochke, ej legko igrat' rol'. Dazhe Bog ej pomogaet. Ty zlaya
moshka! Prosto ona krasivaya i ty ej zaviduesh'. Vot chto s toboj delaetsya, -
podumala ona s gor'koj ustalost'yu. - Bol'she vsego menya zlit, chto ona
voobrazhaet, budto ya za nim gonyayus', budto ya v nego vlyublena. Da, da, ya lyublyu
ego! Mne by tol'ko prizhat' ego bednuyu, iskalechennuyu golovu k grudi, tak,
chtoby on nikogda, nikogda bol'she ne prosnulsya... O chert, kakaya strashnaya
putanica! I etot unylyj tolstyak v chuzhih bryukah ustavilsya na nee, dazhe ne
mignet, a glaza zheltye, kak u kozla. Naverno, ona s nim provodit vremya".
- ...emu bylo togda vosemnadcat' let, - govoril rektor. - Nikogda ne
hotel nosit' ni shlyap, ni galstukov, mat' nikak ego ne mogla zastavit'.
Byvalo, ugovorit ego odet'sya kak sleduet, i vse ravno, dazhe v samyh
torzhestvennyh sluchayah, on vechno yavlyalsya bez galstuka.
Sesili poterlas' o rukav starika, kak kotenok.
- Ah, dyadya Dzho, ya tak ego lyublyu!
Dzhons, tozhe pohozhij na kota, tol'ko tolstogo i vazhnogo, zamorgav
zheltymi glazami, probormotal nepristojnoe slovo. Starik byl uvlechen
sobstvennoj rech'yu, Sesili - priyatno pogruzhena v sebya, no missis Pauers
napolovinu uslyshala, napolovinu dogadalas', i Dzhons, podnyav glaza, vstretil
ee gnevnyj vzglyad. On poproboval pereglyadet' ee, no ee vzglyad byl
besstrasten, kak nozh hirurga, i, ne vyderzhav, on otvel glaza i stal
nasharivat' v karmanah trubku.
- Ah, tam... odin nash... nash znakomyj. Sejchas otoshlyu ego i vernus'.
Prostite, ya tol'ko na minutochku. Dyadya Dzho, mozhno?
- CHto? - Starik prerval sebya. - Da, da.
- Vy menya izvinite, missis Pauers, pravda? - Ona poshla k dveryam i
mel'kom vzglyanula na Dzhonsa. - I vy tozhe, mister Dzhons?
- Znachit, u Dzhordzha svoya mashina? - sprosil Dzhons, kogda ona prohodila
mimo. - Znayu: vy ne vernetes'!
Ona okinula ego holodnym vzglyadom i, vyjdya za dver', uslyhala, kak
rektor snova zagovoril - konechno, o Donal'de. "Vot ya opyat' nevesta, - s
udovletvoreniem podumala ona, zaranee predvkushaya, kakoe lico budet u
Dzhordzha, kogda ona emu eto soobshchit. - A eta dlinnaya chernaya zhenshchina, naverno,
krutila s nim lyubov', vernee - on s nej, ya-to znayu Donal'da, CHto zh, vse
muzhchiny takie. Mozhet byt', on na nas obeih zhenitsya... - Ona prostuchala
kabluchkami po stupen'kam i vyshla na solnce, i solnce radostno oblaskalo ee,
slovno ona byla docher'yu solnca. - Interesno, kak by eto bylo - vdrug u menya
byl by muzh s drugoj zhenoj? Ili dva muzha? Ne znayu, kazhetsya, ya i odnogo ne
hochu, voobshche ne hochu zamuzh. Vprochem, odin raz ne meshaet poprobovat'.
Posmotret' by, kakoe lico sdelal by etot protivnyj tolstyak, esli by uslyshal,
chto ya dumayu. I zachem ya pozvolila emu pocelovat' menya? Brr..."
Dzhordzh vyglyadyval iz mashiny, sledya za ee chut' pokachivayushchejsya pohodkoj
so sderzhannoj strast'yu.
- Nu, skoree, skoree! - pozval on.
No ona nichut' ne uskorila shag. On otkryl dvercu, dazhe ne podumav vyjti
iz mashiny.
- Gospodi, chto ty tak dolgo? - zhalobno sprosil on. - YA uzhe voobrazil,
chto ty vovse ne poedesh'!
- I ne poedu, - skazala ona, kladya ruku na dvercu. Ee beloe plat'e,
pril'nuvshee k gibkomu, hrupkomu telu, nevynosimo slepilo na solnce. Za nej,
cherez luzhajku, vidnelsya takoj zhe gibkij siluet, tol'ko tam stoyalo prosto
derevo, molodoj topolek.
- CHto?
- Ne edu. Segodnya vozvrashchaetsya moj zhenih.
- Da nu tebya, sadis' skoree!
- Segodnya priezzhaet Donal'd, - povtorila ona, glyadya emu v lico. Do chego
smeshnoe lico: snachala - nevyrazitel'noe, kak tarelka, i vdrug nachinaet
probivat'sya ispug, izumlenie.
- Da ved' on umer!
- A vot i ne umer! - skazala ona veselo. - On ehal so svoej znakomoj, i
ona predupredila nas, chto on sejchas yavitsya. Dyadya Dzho stal pohozh na vozdushnyj
shar.
- Da budet tebe, Sesili. Ty menya prosto, draznish'.
- CHestnoe slovo, net! |to chistaya pravda, klyanus'!
Ego gladkoe pustoe lico stoyalo pered nej, slovno luna, pustoe, kak
obeshchanie. Potom na nem poyavilos' chto-to vrode vyrazheniya.
- CHert, da ty zhe obeshchala vecherom pokatat'sya so mnoj. CHto teper' budet?
- Nichego ne budet! Donal'd priedet domoj - i vse!
- Znachit, dlya nas vse koncheno?
Ona posmotrela na nego, potom bystro otvela glaza. Stranno, kak chuzhie
slova vdrug pomogli ponyat', chto znachit vozvrashchenie Donal'da i vse neizbezhnye
posledstviya. Ona molcha kivnula, chuvstvuya sebya neschastnoj i bespomoshchnoj.
On vysunulsya iz mashiny, shvatil ee za ruku.
- Sadis' skorej! - skomandoval on.
- Net, net, nel'zya! - Ona upiralas', pytayas' vyrvat' ruku. On krepko
szhal ee zapyast'e. - Net, net, pusti menya! Mne bol'no!
- Tak tebe i nado! - burknul on. - Sadis'!
- Perestan', Dzhordzh, pusti! Menya tam zhdut!
- Kogda zhe my uvidimsya?
U nee zadrozhali guby.
- Ah, ne znayu! Nu, pusti zhe menya, pozhalujsta! Razve ty ne vidish', kak
mne ploho? - Glaza u nee stali sinimi, temnymi; solnce smelo ochertilo
napryazhennyj povorot tela, tonkuyu tverduyu ruku. - Pusti, pozhalujsta!
- Sama syadesh' ili mne tebya podnyat' i posadit' silkom?
- Sejchas ya zaplachu! Pusti menya, slyshish'?
- O chert! Prosti, malysh, ej-bogu ya ne hotel. Mne by tol'ko videt'sya s
toboj. Vse ravno nam nado videt'sya, dazhe esli vse koncheno. Nu, poedem, ya zhe
tebya nikogda ne obizhal!
Ona srazu uspokoilas':
- Horosho, ob®edem kvartal, tol'ko razik. Mne nado tuda, k nim. - Ona
postavila nogu na podnozhku. - Obeshchaesh'?
- YAsno. Raz ob®edem - i vse. Ne hochesh' - tak ya tebya nasil'no pohishchat'
ne budu.
Ona sela v mashinu i, ot®ezzhaya, bystro vzglyanula na dom. V okne
vidnelos' lico, krugloe, lyubopytnoe.
Dzhordzh povernul i v®ehal v tihij, obsazhennyj derev'yami pereulok mezhdu
vysokimi stenami, uvitymi zhimolost'yu. On ostanovil mashinu, no Sesili srazu
skazala:
- Net, net, Dzhordzh, poezzhaj!
No on vyklyuchil motor.
- Pozhalujsta! - povtorila ona. On povernulsya k nej.
- Sesili, eto vse narochno?
Ona vklyuchila zazhiganie, popytalas' dostat' nogoj starter. On shvatil ee
ruki, szhal.
- Posmotri na menya!
Ee glaza snova ugrozhayushche nalilis' sinevoj.
- Ty menya obmanula, skazhi?
- Sama ne znayu. Ah, Dzhordzh, vse eto tak neozhidanno. Tam, kogda my pro
nego govorili, kazalos', kak zamechatel'no, chto Donal'd vozvrashchaetsya, hotya s
nim priehala eta zhenshchina, i voobshche byt' nevestoj takogo znamenitogo cheloveka
- oh, ty znaesh', mne pokazalos', chto ya dazhe lyublyu ego, chto vse tak i nado. A
teper'... I voobshche ya eshche ne hochu vyhodit' zamuzh. I ego tak dolgo ne bylo. I
on ehal ko mne, - a sam svyazalsya s drugoj zhenshchinoj... Ne znayu, ne znayu, chto
mne delat'. YA... YA sejchas zaplachu! - I vdrug ona uronila ruku na spinku
siden'ya, utknulas' licom v sognutyj lokot'.
On obnyal ee za plechi, pytayas' prityanut' k sebe. No ona uperlas' emu
rukami v grud'.
- Net, net, otvezi menya nazad!
- Slushaj, Sesili!
- Ne smej! Razve ty ne ponimaesh': ya s nim obruchena! Naverno, on zavtra
zahochet obvenchat'sya - i mne pridetsya vyjti za nego!
- Da kak ty mozhesh'! Ty zhe ego ne lyubish'!
- No ya dolzhna, ponimaesh', dolzhna!
- A ty ego lyubish'?
- Otvezi menya k dyade Dzho, pozhalujsta, slyshish'? No on okazalsya sil'nee,
i nakonec emu udalos' obnyat' ee, pochuvstvovat' pod plat'em eti tonkie
kostochki, eto hrupkoe napryazhennoe telo.
- Ty ego lyubish'? - povtoril on. Ona zarylas' licom v ego kurtku.
- Smotri na menya! - No ona zaupryamilas', i on, prosunuv ruku pod ee
podborodok, siloj podnyal ee gomonu. - Lyubish' ego?
- Da, da! - kriknula ona, glyadya na nego. - Poezzhaj nazad!
- Ty vresh'. Ty ne vyjdesh' za nego zamuzh.
Ona uzhe plakala:
- Net vyjdu. YA dolzhna. On tak schitaet, i dyadya Dzho tak schitaet. Govoryu
tebe: ya dolzhna!
- Da kak zhe ty mozhesh', malysh, milyj? Ty zhe lyubish' menya, menya! Ved'
lyubish', pravda? Znachit, ty ne mozhesh' za nego zamuzh! - (Ona uzhe ne vyryvalas'
i gor'ko plakala, prizhavshis' k nemu.) - Nu, skazhi, skazhi skoree, chto ty za
nego ne vyjdesh'.
- Net, Dzhordzh, ne mogu, - skazala ona beznadezhno. - Neuzheli ty ne
ponimaesh', chto ya dolzhna vyjti za nego?
Oni krepko prizhalis' drug k drugu, takie yunye, takie neschastnye. Sonnyj
den' okruzhal ih v pustom pereulke. Dazhe vorob'i, kazalos', osoveli, i golubi
kruzhili vokrug cerkovnogo shpilya, dalekie, odnoobraznye i skuchnye, kak
dremota. Ona podnyala golovu.
- Poceluj menya, Dzhordzh!
On oshchutil vkus slez; ih lic kosnulas' prohlada. Ona otkinula golovu,
vsmatrivayas' v ego glaza.
- |to v poslednij raz, Dzhordzh!
- Net! Net! - On obnyal ee eshche krepche.
Ona poprobovala soprotivlyat'sya, potom sama goryacho pocelovala ego.
- Milyj!
- Milaya!
No ona uzhe vypryamilas' i stala vytirat' glaza nosovym platochkom.
- Fu, teper' mne stalo legche. Otvezite menya domoj, dobryj gospodin!
- No, Sesili... - vozmutilsya on, pytayas' snova pocelovat' ee.
Ona spokojno otvela ego golovu.
- Bol'she nikogda, vse! Otvezi menya domoj, bud' umnicej!
- No, Sesili!..
- Hochesh', chtoby ya poshla peshkom? |to prosto, sam znaesh', tut nedaleko!
On zavel mashinu i poehal v tupom rebyacheskom otchayanii. Ona priglazhivala
volosy, ee pal'cy, beleya, rascvetali v nih. Mashina vyshla na tu ulicu. Kogda
Sesili vyhodila u vorot, on sdelal poslednyuyu otchayannuyu popytku:
- Sesili, Boga radi!
Ona posmotrela cherez plecho na ego neschastnuyu fizionomiyu.
- Ne glupi, Dzhordzh! Nu, konechno, my eshche uvidimsya. YA ved' ne zamuzhem -
poka chto.
Beloe plat'e nevynosimo sverkalo na solnce, povtoryaya ee dvizheniya, potom
ona ushla iz sveta v ten', podnyalas' po lestnice. U dverej ona obernulas',
blesnula emu ulybkoj, pomahala rukoj. Potom beloe plat'e rastvorilos' v
tusklom svete steklyannoj dveri pod cvetnymi steklami fonarya, starymi i davno
ne mytymi, stavshimi ot etogo eshche prekrasnee. A Dzhordzh ostalsya odin,
neotryvno glyadya v pustuyu past' doma, polnyj nadezhdy, otchayaniya i obmanutoj
mal'chisheskoj strasti.
Dzhons videl iz okna, kak oni uehali. Ego krugloe lico bylo
besstrastnym, kak u bozhka, v prozrachnyh naglyh glazah ni teni volneniya.
"Horosha shtuchka, nichego ne skazhesh'", - podumal on s zavistlivym i
besstrastnym voshishcheniem. Nado ej otdat' spravedlivost'. On eshche dumal o nej,
kogda eta zlaya chernovolosaya zhenshchina, prervav beskonechnye vospominaniya
rektora o detstve i otrochestve syna, napomnila, chto vremya ehat' na vokzal.
Svyashchennik zametil otsutstvie Sesili: v etu minutu ona sidela v mashine,
ostanovivshejsya v gluhom pereulke i plakala na pleche u yunoshi, kotorogo zvali
ne Donal'd. Dzhons, edinstvennyj, kto videl, kak ona uehala, po kakoj-to
neob®yasnimoj prichine blagorazumno molchal.
Rektor s razdrazheniem okazal, chto Sesili - v etu minutu ona celovala
yunoshu, kotorogo zvali ne Donal'd, - ne dolzhna byla uhodit' v takoj moment.
No eta zhenshchina ("CHestnoe slovo, ona, naverno, zlaya, kak chert", - podumal
Dzhons) snova vmeshalas' i skazala, chto tak dazhe luchshe.
- No ej nado bylo by vstretit' ego na vokzale, - s neudovol'stviem
skazal svyashchennik.
- Net, net. Ne zabyvajte - on ochen' bolen. CHem men'she volnenij - tem
dlya nego luchshe. I voobshche im luchshe vstretit'sya naedine.
- Da, da, vy pravy, pravy. V etih delah ver'te zhenshchinam, mister Dzhons.
Mozhet byt', i vam luchshe bylo by podozhdat' tut, kak vy polagaete?
- Sovershenno soglasen, ser. YA podozhdu i ob®yasnyu miss Sonders, pochemu vy
uehali bez nee. Ona, bezuslovno, budet sprashivat'.
Kogda oni dozhdalis' taksi i uehali, Dzhons, ne sadyas', serdito i hmuro
nabil trubku. On bescel'no brodil po komnate, vyglyadyvaya v kazhdoe okno,
popyhivaya trubkoj, potom ostanovilsya, chtoby konchikom botinka zasunut'
obgoreluyu spichku pod kover, i vdrug podoshel k byuro rektora. On vydvinul i
zadvinul dva yashchika, poka ne nashel to, chto iskal.
Butylka byla temnaya, puzataya i priyatno prosvechivala, kogda on oprokinul
ee v rot. Vyterev guby tyl'noj storonoj ruki, on postavil ee na mesto. I kak
raz vovremya: bystrye shagi lomko zastuchali po verande, i on uslyhal zvuk
ot®ezzhayushchej mashiny.
V ramke dveri - ee hrupkost', ee nedoumenie. Ona skazala:
- O-o! A gde zhe ostal'nye?
- CHto sluchilos'? Prokol? - s vyzovom brosil Dzhons. Ee glaza zametalis',
kak pticy, no on ne ostanovilsya: - Gde drugie? Oni uehali na stanciyu, na
vokzal. Nu, znaete, tuda, kuda poezd prihodit. Tam etot syn svyashchennika kak
budto priezzhaet domoj. Priyatnaya novost', a? Da pochemu zhe vy ne vhodite?
Ona nereshitel'no shagnula, sledya za ego dvizheniyami.
- Nu idite zhe, ne bojtes', milashechka, ya vas ne obizhu.
- Pochemu oni menya ne dozhdalis'?
- Po-moemu, oni reshili, chto vam neohota ehat'. Kak budto vy sami
sozdali takoe vpechatlenie?
V zatihshem dome tikan'e chasov pohodilo na razmerennoe dyhanie, gde-to
smutno chuvstvovalos' prisutstvie |mmi. |ti zvuki uspokoili ee, ona snova
sdelala neskol'ko shagov.
- Vy zhe videli, kak ya vyshla. Razve vy ne skazali im, gde ya?
- Skazal, chto vy poshli v ubornuyu.
Ona vzglyanula na nego s lyubopytstvom, chut'em ugadyvaya, chto on ne vret.
- Zachem vy eto skazali?
- Vashe delo, kuda vy ushli, mne vse ravno. Nado bylo samoj im skazat',
esli vam hotelos', chtob oni znali.
Ona sela, po-prezhnemu nastorozhennaya.
- Strannyj vy vse-taki chelovek!
Dzhons ostorozhno sdelal shag, budto sluchajno.
- CHem strannyj? Ona vstala.
- O chert, neuzheli vy dumaete, chto mne trudno sovrat'?
Ona otvetila ne srazu:
- Mne kazhetsya, vy na vse sposobny - lish' by tol'ko poluchit'
udovol'stvie. - I, uvidev ego glaza, ona dvinulas' k dveri.
CHuzhie bryuki meshali emu, i vse-taki on proyavil neveroyatnuyu lovkost'. No
ona byla nastorozhe, i ee zauchennaya graciya pridala ej bystrotu i sobrannost',
i ego ruki kosnulis' tol'ko gladkoj polirovannoj poverhnosti dvernoj
filenki. Mel'knulo plat'e, poslyshalsya shchelk zamka i ee smeh, priglushennyj,
izdevatel'skij.
- Vot podlaya, - probormotal on v tihoj, bezzvuchnoj yarosti. - Otkrojte
dver'!
Derevo ostavalos' gladkim, nepronicaemym: v polirovannoj glubine
otrazilos' zhirnoe beloe pyatno ego sobstvennoj fizionomii. On zatail dyhanie,
no nichego, krome tikan'ya chasov, ne uslyshal.
- Otkrojte dver'! - povtoril on, no nikto ne otvetil.
"Ushla ona, chto li?" - podumal on, naklonyayas' k puzatomu, v shirokih
bryukah, Narcissu, otrazhennomu v polirovannom dereve. On podumal ob okne i,
ostorozhno stupaya, podoshel k nemu, no ego vstretila tonkaya, nagluho pribitaya,
provolochnaya setka. On snova vyshel na seredinu komnaty, uzhe ne zaglushaya
shagov, i s vozrastayushchej zloboj rugal ee medlenno i rovno. I vdrug uvidel,
kak dvernaya ruchka zashevelilis'.
On podskochil k dveri.
- Otkroj dveri, podlaya devchonka! Vot pogodi, vyb'yu iz tebya dur'!
SHCHelknul zamok, on rvanul dver' - pered nim stoyala |mmi s ego bryukami,
ustavivshis' na nego ispugannym vrazhdebnym vzglyadom.
- A gde zhe... - nachal Dzhons, i Sesili, vyjdya iz teni, prisela pered
nim, nasmeshlivaya, kak cvetok.
- SHah i mat, mister Dzhons, - propishchal Dzhons tonen'kim fal'cetom,
perefraziruya slova rektora. - Da vy znaete...
- Znayu! - bystro skazala Sesili, vzyav |mmi pod ruku. - No vy nam luchshe
rasskazhite vse na verande!
Ona poshla vpered, i Dzhons posledoval za nej v nevol'nom voshishchenii.
Vmeste so zloveshche molchavshej |mmi oni proshli vpered i vmeste seli ryadom v
bol'shuyu kachalku na verande, kuda pytalsya probit'sya dnevnoj svet skvoz' uzhe
nachinayushchie lilovet' grozd'ya glicinii; dnevnoj svet volnami prohodil po
kachalke, kogda oni stali raskachivat'sya, i po ih chulkam - shelkovym u odnoj,
bumazhnym u drugoj - perebegali i pryatalis' ploskie solnechnye luchi.
- Sadites', mister Dzhons! - umil'no zalepetala ona. - Pozhalujsta,
rasskazhite nam o sebe. Nam tak interesno, pravda, |mmi, dushen'ka? - No |mmi
ostavalas' nastorozhennoj i besslovesnoj, kak zverek. - Znaete, dorogoj
mister Dzhons, |mmi propustila vse nashi razgovory, no ona ot vas v vostorge,
kak i my vse, - da eto i ponyatno, pravda, mister Dzhons? - i ej, konechno,
uzhasno hochetsya poslushat' vas.
Dzhons zaslonil ladonyami spichku, i v ego glazah zaprygali i suzilis' do
tochki ogon'ki.
- CHto zhe vy umolkli, mister Dzhons? My s |mmi tak hoteli by poslushat',
chto vy uznali o nas, chemu vas nauchili vashi mnogochislennye lyubovnye
priklyucheniya. Pravda, |mmi, milochka?
- Net, ne hochu portit' vpechatleniya, - skazal Dzhons neuklyuzhe, - ved' vy
v skorosti poluchite informaciyu iz pervyh ruk. CHto zhe kasaetsya |mmi, to ya oj
kogda-nibud' naedine prepodam vse, chto nado.
|mmi sledila za nim vse s tem zhe gnevnym i nemym nedoveriem.
- Iz pervyh ruk? - peresprosila Sesili.
- Kazhetsya, vy zavtra vyhodite zamuzh? Pust' vash Osval'd vas i nauchit.
On, naverno, smozhet vas prosvetit', ved' on dazhe puteshestvuet s partnershej,
dlya trenirovki. Pojmali vas nakonec, a?
Ona vzdrognula. I vdrug stala takoj bespomoshchnoj, takoj bezzashchitnoj, chto
Dzhons, v poryve muzhskoj sentimental'nosti, opyat' pochuvstvoval sebya neuklyuzhim
skotom. On snova zakuril trubku, no tut k |mmi vernulsya dar rechi:
- Vot oni, priehali!
Mashina podoshla k vorotam, i Sesili, vskochiv na nogi, pobezhala cherez
verandu, k lestnice. Dzhons i |mmi tozhe vstali, no |mmi srazu skrylas', kak
tol'ko chetyre cheloveka vyshli iz mashiny. "Tak vot on samyj, - neskladno
podumal Dzhons, idya za Sesili, nablyudaya, kak ona, slovno ptica, zamerla na
verhnej stupen'ke, prizhav ruki k gruda |ta znaet, chto delaet!"
On snova posmotrel na vhodivshuyu v kalitku gruppu; starik vozvyshalsya nad
vsemi. CHto-to v nem izmenilos': starost' srazu odolela ego, napala, kak
razbojnik na bol'shoj doroge, ne vstretiv soprotivleniya. "Da on zhe bolen", -
podumal Dzhons. |ta zhenshchina, eta missis Kak-Ee-Tam, otdelilas' ot nih i
potoropilas' vpered. Ona vzbezhala po stupenyam k Sesili.
- Pojdem, druzhok, - skazala ona i vzyala devushku pod ruku, - pojdem v
komnaty. On nezdorov, glaza bolyat na svetu. Pojdem v dom, tam i vstretites',
tak budet luchshe.
- Net, net, tut! YA tak dolgo zhdala ego!
No eta zhenshchina, laskovo i nastojchivo povela devushku v dom. Sesili
upiralas' i, ne oborachivayas', kriknula:
- CHto s dyadej Dzho? Kakoe u nego lico! On bolen?
Lico svyashchennika bylo seroe i oplyvshee, kak gryaznyj sneg. On spotknulsya
na stupenyah, i Dzhons, podskochiv k nemu, vzyal ego pod ruku.
- Spasibo, bratec, - skazal tretij chelovek, v soldatskoj forme - on
podderzhival Megona pod lokot'.
Oni podnyalis' na lestnicu i, perestupiv porog, proshli pod fonarem v
temnuyu prihozhuyu.
- Davajte furazhku, lejtenant, - probormotal soldat.
Tot snyal furazhku i otdal ee soldatu. Razdalsya bystryj stuk kabluchkov,
dver' kabineta otkrylas', potok sveta upal na nih, i Sesili zakrichala:
- Donal'd! Donal'd! Ona govorit, chto u tebya na lice... A-a-a! -
vzvizgnula ona, uvidav ego.
Luch sveta, projdya skvoz' ee tonkie volosy, okruzhil ee nimbom, legkoe
plat'e smutno zasvetilos', kogda ona padala, kak srublennyj topolek. Missis
Pauers bystrym dvizheniem pojmala ee, no ona uzhe udarilas' golovoj o dvernoj
kosyak.
Missis Sonders skazala:
- Ujdi otsyuda, ostav' sestru v pokoe.
Malen'kij Robert Sonders, obizhennyj, no polnyj optimizma, snova vstupil
v staryj boj, boj detej s roditelyami, ne teryaya nadezhdy, nesmotrya na yavnoe
porazhenie:
- No mogu zhe ya zadat' ej samyj obyknovennyj vopros? YA tol'ko hochu
znat', kakoj shram...
- Nu, pojdem, pojdem s mamoj.
- No ya hochu znat' pro shra...
- Robert!
- Nu, mama! - v otchayanii soprotivlyalsya on.
No mat' reshitel'no vystavila ego za dver':
- Begi v sad, skazhi pape, pust' idet syuda. Nu, begi!
On vybezhal iz komnaty, rasstroennyj, obizhennyj. Esli by mat' mogla
prochest' ego mysli, ona prishla by v uzhas. No ne tol'ko pro nee dumal on tak.
"Vse oni odinakovye, - spravedlivo reshil on, kak reshali mnogie do nego i
budut reshat' mnogie posle. - Zachem obizhat' etu glupuyu truslivuyu koshku?"
Na prohladnyh prostynyah lezhala Sesili, bez plat'ya, sovsem oslabevshaya,
trogatel'naya; vokrug stoyal smeshannyj zapah odekolona i nashatyrnogo spirta;
chalma iz polotenca ottenyala hrupkost' lica. Mat' pododvinula stul k posteli
i dolgo razglyadyvala horoshen'koe pustoe lichiko docheri, izognutye resnicy na
beloj shcheke, tonkie golubye zhilki zapyast'ya, dlinnye uzkie ruki, bezvol'no
broshennye na odeyalo ladonyami kverhu. I tut malen'kij Robert Sonders byl
otomshchen, sam togo ne znaya.
- Detka, no chto zhe u nego s licom?
Sesili vzdrognula, zametalas' na podushke.
- O-o-o.- Ne nado, ne nado, mamochka! B-boyus' dazhe vspomnit'!
("No ya prosto zadayu tebe samyj obyknovennyj vopros".)
- Horosho, horosho, ne nado, pogovorim, kogda ty popravish'sya!
- Net, nikogda, nikogda! Esli ya eshche raz ego uvizhu - ya- ya umru! Ne mogu
ya, ne mogu, ne mogu!
Ona uzhe plakala, vshlipyvaya, kak rebenok, dazhe ne pryacha lica. Mat'
vstala, naklonilas' nad nej.
- Nu, perestan', perestan'! Ne nado plakat'. Ty sovsem razboleesh'sya. -
Ona laskovo otvela volosy s viskov devushki, popravlyaya polotence. Pocelovala
blednuyu shcheku. - Prosti, detka, mama bol'she ne budet. Poprobuj-ka usnut'.
Prinesti tebe chego-nibud' k uzhinu?
- Net, ya ne mogu est'. Daj mne polezhat' odnoj, mne stanet luchshe.
Odnako mat' ne uhodila, iz lyubopytstva. ("YA ved' zadayu ej samyj
obyknovennyj vopros".) No tut zazvonil telefon, i, nenuzhnym zhestom popraviv
podushki, ona udalilas'.
- Da?.. Missis Sonders... A, Dzhordzh!.. Spasibo, horosho. A vy?.. Net,
boyus', chto nel'zya... CHto?.. Da, no ona ploho sebya chuvstvuet... Mozhet byt',
popozzhe... Net, ne segodnya. Pozvonite ej zavtra... Da, da, nichego...
Spasibo. Do svidaniya.
Ona proshla cherez prohladnyj zatemnennyj holl na verandu i, skripnuv
krepko styanutym korsetom, opustilas' v kreslo, kogda ee muzh, nesya v rukah
vetochku myaty i shlyapu, podnyalsya po stupen'kam. Pered nej stoyala Sesili,
tol'ko v muzhskom rode i sil'no raspolnevshaya: ta zhe poverhnostnaya, pustaya
krasota, ta zhe prostupayushchaya neustojchivost' haraktera. Kogda-to on byl
podtyanut, sobran, no teper' vyglyadel nebrezhno, v serom neotglazhennom
kostyume, v nechishchenyh bashmakah. No volosy u nego vse eshche vilis' po-molodomu,
i glaza byli kak u Sesili. On byl katolikom, chto schitalos' pochti takim zhe
grehom, kak byt' respublikancem, i sograzhdane, zaviduya ego obshchestvennomu
polozheniyu i bogatstvu, vse zhe smotreli na nego iskosa, potomu chto izredka on
s sem'ej ezdil v Atlantu, gde poseshchal katolicheskuyu cerkov'.
- Tobi! - zaoral on, usazhivayas' podle zheny.
- Slushaj, Robert, - vozbuzhdenno zagovorila ona. - Donal'd Megon segodnya
vernulsya domoj.
- A chto, razve pravitel'stvo prislalo ego telo?
- Da net zhe, on sam vernulsya. Segodnya priehal, poezdom.
- Da nu? On zhe umer!
- Vovse net! Sesili byla tam, ona ego videla sama. Ee privez domoj
kakoj-to tolstyj molodoj chelovek - sovsem neznakomyj, ona byla ne v sebe.
CHto-to skazal pro shram. Ona tam upala v obmorok, bednyazhka. YA ee srazu
ulozhila v postel'. I do sih por ne znayu, kto byl etot neznakomyj molodoj
chelovek, - dobavila ona nedovol'nym golosom.
Poyavilsya Tobi, v beloj kurtke, nesya chashku so l'dom, sahar i grafin.
Mister Sonders ustavilsya na zhenu.
- Vot chertovshchina! - skazal on nakonec. - I povtoril: - Vot tak
chertovshchina!
Ego zhena, soobshchiv etu novost', spokojno raskachivalas' v kachalke. Potom
mister Sonders, vyjdya iz ocepeneniya, zashevelilsya. On raster vetochku myaty i,
vzyav kusochek l'da, poter ego myatoj i opustil v vysokij stakan. Sverhu on
nasypal saharu, medlenno nakapal na led viski iz grafina i, medlenno
pomeshivaya lozhkoj, snova ustavilsya na zhenu.
- Vot tak chertovshchina! - skazal on v tretij raz. Tobi dolil stakan vodoj
iz drugogo grafina i udalilsya.
- Znachit, vernulsya domoj? Tak, tak. CHto zh, rad za starika. Ochen'
poryadochnyj chelovek.
- No ty zabyvaesh', chto eto oznachaet.
- Kak?
- Dlya nas.
- Dlya nas?
- Ne zabyvaj, chto Sesili byla ego nevestoj.
Mister Sonders otpil iz stakana i, postaviv ego na pol ryadom s kreslom,
zakuril sigaru.
- Nu, chto zh, ved' my, kazhetsya, dali soglasie? YA ne sobirayus'
otstupat'sya. - Kakaya-to mysl' mel'knula u nego. - A Si eshche hochet za nego?
- Ne znayu. Vse bylo tak neozhidanno dlya nee, bednyazhka, i ego priezd, i
etot shram. No kak, po-tvoemu, horosho vse eto ili net?
- Da ya-to vsegda schital, chto nichego horoshego iz etoj pomolvki ne
vyjdet. YA vsegda byl protiv!
- Hochesh' svalit' na menya? Dumaesh', ya nastaivala?
Dolgij opyt zastavil mistera Sondersa smyagchit' otvet.
- Rano ej idti zamuzh, - skazal on tol'ko.
- Gluposti. A mne skol'ko bylo let, kogda my pozhenilis'?
On snova vzyal stakan.
- Vyhodit, chto ty sama na etom nastaivaesh'. - (Missis Sonders
raskachalas' sil'nee i smerila ego vzglyadom: on byl ulichen v gluposti). -
Pochemu zhe ty sprashivaesh', horosho eto ili net?
- Nu, znaesh', Robert... Inogda ty... - Ona vzdohnula i ob®yasnila,
laskovo, kak glupomu rebenku, otchayavshis', chto on sam pojmet: - Vidish' li,
obruchit'sya vo vremya vojny ili v mirnoe vremya - veshchi sovershenno raznye. Po
pravde govorya, ya ne ponimayu, kak on mozhet nadeyat'sya, chto vse ostanetsya
po-prezhnemu.
- Vot chto ya tebe skazhu, Minni. Esli on uehal na vojnu s nadezhdoj, chto
ona ego budet zhdat', i vernulsya s nadezhdoj, chto ona stanet ego zhenoj, -
znachit, tak i dolzhno byt'. I esli ona hochet vyjti za nego, tak ty,
pozhalujsta, ne otgovarivaj ee, slyshish'?
- Neuzheli ty hochesh' nasil'no vydat' svoyu doch' zamuzh? Ty sam skazal, chto
ej rano zamuzh.
- Ne zabyvaj, ya skazal - esli ona zahochet. Kstati, on ne hromoj, ne
kaleka? - dobavil on.
- Ne znayu. Sesili rasplakalas', kogda ya ee sprosila.
- Inogda ona vedet sebya udivitel'no glupo. No glavnoe - ty ne
vmeshivajsya v ih dela! - On vzyal stakan, sdelal bol'shoj glotok i potom
serdito i vnushitel'no zapyhtel sigaroj.
- Nu, znaesh' li, Robert! CHestnoe slovo, ya inogda tebya ne ponimayu. Kak
mozhno nasil'no vydavat' dochku zamuzh za cheloveka bez vsyakih sredstv, mozhet
byt' smertel'no bol'nogo, veroyatno dazhe nesposobnogo zarabatyvat'. Sam
znaesh', kakie oni, eti byvshie voennye.
- Da ved' eto ty hochesh' ee vydat' zamuzh, a ne ya! YA i ne sobirayus'. Za
kogo zhe ty ee vydash'?
- Naprimer, za doktora Geri. Ona emu nravitsya. Ili za Garrisona Mor'e
iz Atlanty. Sesili k nemu horosho otnositsya.
Mister Sonders ves'ma neizyashchno fyrknul:
- CHto? |tot durak Mor'e? Da ya ego na porog ne pushchu. Golova napomazhena,
okurki razbrasyvaet po vsemu domu. Net, ishchi drugogo.
- Nikogo ya ne ishchu. Prosto ya ne pozvolyu, chtoby ty zastavil ee vyjti za
etogo mal'chika, za Megona.
- Da govoryat tebe, chto ya i ne dumayu zastavlyat' ee. Ty menya uzhe nauchila,
chto zhenshchin nikogda zastavlyat' nel'zya. No esli ona hochet vyjti za etogo
Megona, ya vmeshivat'sya ne sobirayus'.
Ona molcha raskachivalas' v kachalke, on dopival svoj viski s myatoj. Duby
na luzhajke zatihli v sumerkah, vetvi derev'ev kazalis' nepodvizhnymi, budto
korallovye zarosli pod vodoj. Bol'shaya lyagushka monotonno zavereshchala v kustah,
nebo na zapade stalo shirokim zelenym ozerom, zastyvshim, kak vechnost'. Tobi
vdrug vyros pered nimi.
- Uzhinat' podano, miss Minni.
Sigara krasnovatoj dugoj poletela v klumbu s kannami. Oba vstali.
- Tobi, a gde zhe Bob?
- Ne znayu, mem. Pokazalos', budto on poshel von tuda, v sad, a potom
propal, ne vidat' nigde.
- Najdi-ka ego. I skazhi, chtoby vymyl lico i ruki.
- Da, mem. - On otkryl dlya nih dveri, i oni proshli v dom, ostaviv
pozadi sumerki, napolnennye myagkim, pevuchim golosom Tobi, zvavshim mal'chika
iz temnoty.
No Robert Sonders-mladshij ne mog ego uslyshat'. V etu minutu on perelez
cherez vysokij doshchatyj zabor, vrezavshijsya v temnotu nad ego golovoj. Robert s
trumom odolel prepyatstvie i, soskal'zyvaya vniz zacepilsya i shtanishkami,
kotorye, slovno pytayas' ego uderzhat', nakonec poddalis' s zhalobnym treskom.
On upal v rosistuyu travu, pochuvstvoval legkij, poverhnostnyj ozhog na zadike,
skazal "O chert!" i, vskochiv na mogi, chut' ne vyvernul bedro, starayas'
razglyadet' carapinu.
- |to svinstvo, - soobshchil Robert temnote, - takoe nevezenie. - "A vse
ona. Pochemu ne rasskazala", - podumal on, proklinaya vseh sester na svete.
Mal'chik podnyal s travy to, chto uronil pri padenii, i probralsya po
mokroj ot rosy luzhajke k domu rektora. Naverhu, v pustovavshej vsegda
komnate, byl pot, i serdce u nego upalo. Neuzheli "on" tak rano leg spat'? No
tut Robert uvidal na perilah verandy ch'i-to bashmaki, krasnym glazkom zatlelas'
sigareta. On oblegchenno vzdohnul: naverno, Donal'd!
On vzbezhal po stupen'kam, okliknul:
- Zdorovo, Donal'd!
- Zdorovo, polkovnik! - otvetil sidyashchij. Mal'chik vsmotrelsya - voennaya
forma. Naverno, on!
Sejchas vse uvizhu", - v vostorge podumal Robert i, mel'knuv karmannym
fonarikom, napravil ego pryamo v lico sidyashchemu. Fu, chert! On prishel v polnoe
otchayanie. Uzh ne vezet - tak ne vezet. Sgovorilis' oni vse, chto li?
- Da u vas nikakogo shrama net! - s prezreniem skazal on. - I vovse vy
nikakoj ne Donal'd!
- Verno, bratishka, ugadal: nikakoj ya ne Donal'd. Tol'ko ty by luchshe
povernul fonar' kuda-nibud' v bok, a?
- Pochemu mne nichego ne hotyat skazat'?! YA tol'ko sprashivayu: kakoj u nego
shram, a oni mne ne govoryat. Skazhite, on uzhe spit?
- Da, spit. Sejchas ne vremya smotret', kakoj u nego shram.
- A zavtra utrom? - I s nadezhdoj: - Mozhno zavtra utrom posmotret'?
- Ne znayu. Podozhdem do zavtra.
- Slushajte, - ozhivilsya mal'chik, - davajte sdelaem tak: zavtra v vosem'
mne nado v shkolu, a vy ego kak-nibud' zastav'te vyglyanut' v okoshko, a ya
projdu mimo i vse uvizhu. YA sprashival Si, a ona nichego ne govorit.
- A kto eto Si, bratishka?
- Nu, sestra moya. Oh, do chego ona podlaya! Razve ya by ej ne rasskazal,
esli b uvidal takoj shram?
- Eshche by! A kak zvat' tvoyu sestru?
- Ee zvat' Sesili Sonders, kak menya, tol'ko menya zvat' Robert Sonders.
Sdelaete, a?
- Aga... Sesili... Ladno, nadejsya na menya, polkovnik!
Mal'chik s oblegcheniem vzdohnul, no ne uhodil.
- Skazhite, a skol'ko u nih tut soldat?
- Da vrode kak by poltora...
- Poltora? A oni zhivye?
- Da, kak budto zhivye.
- Kak zhe eto - poltora soldata, esli oni zhivye?
- Sprosi u voennogo ministerstva. Oni umeyut eto delat'.
Robert pomolchal, podumal.
- CHert, vot by nam domoj nastoyashchih soldat. Kak, po-vashemu, mozhno?
- Naverno, mozhno.
- Mozhno, pravda? A kak?
- Sprosi sestricu. Ona tebe skazhet, kak.
- Da, skazhet ona, cherta s dva!
- Ne bojsya, skazhet. Ty sprosi.
- Ladno, poprobuyu, - soglasilsya Robert, ne ochen' nadeyas', no ne teryaya
optimizma. - Nu, mne nado idti. Naverno, tam menya uzhe ishchut, - ob®yasnil on,
spuskayas' po stupen'kam. - Do svidaniya, mister, - dobavil on vezhlivo.
- Poka, polkovnik!
"Zavtra uvizhu shram! - dumal on radostno. - A verno, mozhet, Si znaet,
kak nam zapoluchit' v dom soldata? Voobshche-to ona ni cherta ne znaet, a vdrug
pro eto znaet? Net, devchonki malo chego znayut, na nih i rasschityvat' ne
stoit. Zato ya hot' shram uvizhu, i to horosho".
Belaya kurtka vyplyla iz-za ugla, tusklo svetleya v rannej nochnoj
temnote, i golos Tobi skazal vsled malen'komu Robertu, kogda tot podymalsya
po stupen'kam:
- Kak zhe tak, zachem ne prishel uzhinat'? Mamasha i tebe i mne vse volosy
povydiraet. Razve mozhno k uzhinu opazdyvat'? Velela tebe vymyt'sya, gryaznym v
stolovuyu ne hodit'. Stupaj v vannuyu, ya tebe tam prigotovil vodichku,
teplen'kuyu, horoshuyu. Nu, begi! YA im skazhu, chto ty tut.
Na begu Robert ostanovilsya u komnaty sestry.
- A ya zavtra uvizhu shram. Gy-y-y! - Vymytyj, golodnyj, on vletel v
stolovuyu, lovkim voennym manevrom skryv povrezhdennyj tyl. On ne obratil
nikakogo vnimaniya na ukoriznennyj vzglyad materi.
- Robert Sonders, gde ty byl?
- Mamochka, tam u nih soldat skazal - nam tozhe takogo mozhno.
- Kogo takogo? - skvoz' sigarnyj dym sprosil otec.
- Takogo soldata.
- Soldata?
- Da, ser. On tak govorit.
- Kto eto "on"?
- Da tot soldat, on zhivet u Donal'da. Govorit, my sebe tozhe mozhem
zavesti soldata.
- Kak eto - zavesti?
- Ne skazal kak. Govorit: tvoya sestra znaet kak. Mister i missis
Sonders poglyadeli drug na druga
"Poezd dal'nego sledovaniya.
Missuri, 2 aprelya 1919 goda.
Milaya Margaret,
Skuchaete li vy bez menya, kak ya skuchayu bez vas? V San-Luise bylo uzhasno
skuchno. Probyl tam vsego polden'ka. Pishu naspeh, chtob vy menya ne zabyvali i
zhdali. Kak zhalko, chto nam tak skoro prishlos' rasstat'sya. Povidayu mamu, ulazhu
dela, i srazu k vam vernus'. Margaret, radi vas ya budu rabotat', kak chert.
|to ya pishu naspeh, chtoby vy menya zhdali i ne zabyvali. Poezd tryaset, kak
chert, vse ravno pisat' nel'zya. Privet Gilligenu, pust' ne razoryaetsya, ya
skoro priedu. Vechno budu vas lyubit',
lyubyashchij vas
Dzhulian".
- Kak familiya etogo rebenka, Dzho?
Missis Pauers, kak vsegda v pryamom i temnom plat'e, stoyala na verande,
osveshchennaya solncem. Utrennij veter zabiralsya v ee volosy, zalival za vorot,
kak voda, nesya v sebe solnechnoe teplo. Golubi lozhilis' na cerkovnyj shpil'
serebristymi kosymi mazkami. Gazon, spuskavshijsya k izgorodi, poserel ot
rosy, i negr-sadovnik, odetyj zaprosto, v nizhnyuyu rubahu i kombinezon,
prohodil s kosilkoj po gazonu, ostavlyaya za soboj temno-zelenuyu polosu,
slovno razvertyvaya kover. Mokrye travinki, otryvayas' ot lezvij kosilki,
lipli k ego nogam.
- Kakogo rebenka? - Gilligen, yavno stesnennyj novym grubosherstnym
shtatskim kostyumom i polotnyanym vorotnichkom, sidel na perilah i
sosredotochenno kuril.
Vmesto otveta ona podala emu pis'mo. Sdvinuv sigaretu v ugol rta, on
prishchurilsya skvoz' dym i stal chitat'.
- A-a, vy pro asa? Familiya ego - Lou.
- Verno: Lou. Vse staralas' vspomnit', kogda on uehal, i nikak ne
mogla.
Gilligen vernul ej pis'mo.
- Poteshnyj malyj, verno? Znachit, vy prezreli moyu lyubov' i prinyali ego?
Plat'e na vetru vo ves' rost pril'nulo k nej.
- Pojdem v sad, tam i mne mozhno pokurit'.
- Kurite tut. Padre ne rasserditsya, ruchayus'.
- Znayu, chto ne rasserditsya. No ya boyus' ego prihozhan. CHto oni podumayut,
kogda uvidyat, chto neznakomaya zhenshchina v chernom kurit na verande pastorskogo
doma v vosem' chasov utra?
- Reshili by, chto vy - eta samaya francuzskaya, kak ih tam nazyvayut, i chto
vas lejtenant privez s soboj. Ot vashego dobrogo imeni nichego ne ostanetsya,
daj im tol'ko do vas dobrat'sya!
- |to vy pechetes' o moem dobrom imeni, Dzho, a ne ya.
- YA pekus'? Kak eto ponyat'?
- O nashem dobrom imeni glavnym obrazom zabotyatsya muzhchiny, ottogo, chto
oni nam ego dayut. A nam samim i bez togo dela dostatochno. A to, chto vy
nazyvaete dobrym imenem, pohozhe na slishkom prozrachnoe plat'e - nosit'
neudobno. Pojdem luchshe v sad.
- I vovse vy tak ne dumaete, sami znaete, - skazal Gilligen.
Ona slabo ulybnulas', ne glyadya na nego.
- Pojdem, - povtorila ona, spuskayas' s lestnicy.
Ostaviv za soboj vostorzhennyj shchebet vorob'ev i sladkij zapah srezannoj
travy, oni vyshli na usypannuyu graviem dorozhku mezh rozovyh kustov. Dorozhka
shla pod strogim navesom dvuh dubov, melkie rozy vilis' po stene, prohodivshej
ryadom, i Gilligen, starayas' popast' v takt ee dlinnym shagam, stupal
osmotritel'no, slovno boyas' chto-to rastoptat'. Kogda vokrug rosli cvety, on
chuvstvoval sebya tak, budto voshel v komnatu, polnuyu zhenshchin: on stesnyalsya
svoego rosta, svoej pohodki, emu kazalos', chto on idet po pesku. Ottogo on i
schital, chto ne lyubit cvety.
Missis Pauers chasto ostanavlivalas', vdyhala, probovala gubami rosu na
pochkah i butonah. Tropinka povernula mezh gryad fialok k chinnoj izgorodi, gde
skoro zacvetut lilii. U zelenoj chugunnoj skam'i pod magnoliej ona
ostanovilas', posmotrela vverh, na vetvi. Ottuda vsporhnul peresmeshnik, i
ona skazala:
- Vot tam, Dzho, posmotrite!
- CHto tam? Gnezdo?
- Net, buton. Eshche ne raspustilsya, naverno, rascvetet cherez nedelyu, a to
i ran'she. Znaete, kak cvetet magnoliya?
- A kak zhe: sorvesh' cvetok - i vse. Nichego ne ostaetsya. Tol'ko tronesh'
- srazu cherneet. Vyanet.
- Da, vse na svete tak. Pravda?
- Konechno. Tol'ko kto etomu poverit? Dumaete, nash lejtenant eto
ponimaet?
- Ne znayu... Neizvestno, dozhdetsya li on etogo cvetka...
- A zachem emu? Dlya nego uzhe odin cvetochek pochernel.
Ona posmotrela na nego, ne srazu ponyav, o chem on. Glaza u nee kakie
chernye i guby krasnye, kak granat. Ona skazala:
- Ah, vot chto - magnoliya... A mne ona pokazalas' pohozhej na... skoree
na orhideyu. Znachit, po-vashemu, ona - magnoliya?
- Uzh vo vsyakom sluchae ne orhideya. Orhidei vezde est', a vot takuyu, kak
ona, ni v Illinojse, ni v Denvere ne najdesh'!
- Pozhaluj, vy pravy. Ne znayu, est' li gde-nibud' eshche takie, kak ona.
- Kak znat'. Po-moemu, i odnoj takoj hvataet.
- Davajte syadem. Gde moi sigarety? - Ona sela na skamejku, on podal ej
pachku sigaret, zazheg spichku. - Znachit, vy dumaete, chto ona za nego ne
pojdet?
- Kak skazat', navernyaka ne znayu. Teper' mne vse kazhetsya po-drugomu.
Ona ne otkazhetsya ot vozmozhnosti vyjti, kak govoritsya, za geroya, hotya by dlya
togo, chtob on komu-nibud' drugomu ne dostalsya. - ("To est' vam", - podumal
on). "To est' mne", - podumala ona. A vsluh skazala:
- Dazhe esli ona uznaet, chto on skoro umret.
- Da chto ona ponimaet v smerti? Ona dazhe ne mozhet predstavit', chto ona
sostaritsya, a tem bolee, chto tot, kto ej nuzhen, umret. Ruchayus', chto ona
uverena, budto ego mozhno podlatat' tak, chto nichego zametno ne budet.
- Dzho, vy neispravimyj sentimentalist. Vy hotite skazat', chto ona
vyjdet za nego zamuzh, potomu chto on etogo ot nee zhdet, a ona "poryadochnaya"
devushka? Vy dobryak, Dzho!
- Vot uzh nichut'! - skazal on. - YA ochen' zloj, huzhe ne byvaet.
Prihoditsya, znaete li. - On uvidal, chto ona smeetsya, i smushchenno uhmyl'nulsya.
- CHto, pojmali menya, a? - Potom vdrug nahmurilsya. - Ved' ya ne za nee
bespokoyus'. Starika zhalko. Pochemu vy emu ne skazali, chto tut dela plohi?
Ona otvetila po-zhenski, po-napoleonovski:
- A zachem vy menya poslali vpered? YA zhe govorila vam, chto vse isporchu? -
Ona otbrosila sigaretu, polozhila ruku na ego rukav. - Duhu ne hvatilo, Dzho.
Esli by vy videli ego lico! Esli by vy ego slyshali! Radovalsya, kak rebenok.
Pokazal mne vsyakie veshchichki Donal'da. Nu, znaete, foto, rogatku, devchonoch'yu
rubashonku, lukovicu giacinta - vse, chto on nosil pri sebe vo Francii. A tut
eshche eta devushka i vse takoe. Ne mogla ya - i vse. Vy menya osuzhdaete?
- CHto zhe delat', teper' vse ravno. I vse-taki nehorosho - kak on vdrug
vse uvidal tam, na vokzale, na lyudyah. No my-to hoteli kak luchshe, pravda?
- Da, sdelali chto mogli. Horosho, esli b mozhno bylo sdelat' bol'she. - On
rasseyanno smotrel v sad, gde na solnce, pod derev'yami, uzhe vzyalis' za rabotu
pchely. Za sadom, cherez ulicu, poverh vtoroj izgorodi, vidnelos' grushevoe
derevo, pohozhee na razvetvlennyj kandelyabr, splosh' useyannoe cvetami,
belymi-belymi... Ona podvinulas', zakinula nogu za nogu. - A vse-taki
devushka upala v obmorok. Iz-za chego, po-vashemu?
- Nu, etogo ya zhdal. A von i Otello, on kak budto nas ishchet.
Oni smotreli, kak sadovnik, tol'ko chto kosivshij travu, sharkaya nogami,
idet po dorozhke. Uvidev ih, on ostanovilsya.
- Mister Gilmmum, vam veleno idti domoj, hozyain melel.
- Mne?
- Vy - mist Gilmmum, tak?
- Da, ya - Gilligen vstal. - Izvinite, mem. Vy tozhe pojdete?
- Idite uznajte, chto tam nuzhno. YA tozhe sejchas pridu.
Negr, sharkaya nogami, ushel, i vskore kosilka zazhuzhzhala svoyu pesnyu vsled
Gilligenu, podymavshemusya na verandu. Tam stoyal starik. Lico u nego bylo
spokojnoe, no srazu stalo ponyatno, chto on ne spal vsyu noch'
- Prostite, chto pobespokoil vas, mister Gilligen, po Donal'd prosnulsya,
a ya ne znayu, kak obrashchat'sya s "to formennoj odezhdoj, vam luchshe izvestno. A
ego... ego prezhnie veshchi ya rozdal, kogda on... kogda ego...
- Ponyatno, ser, - skazal Gilligen, chuvstvuya ostruyu zhalost' k stariku s
poserevshim ot gorya licom: znachit, syn ego ne uznaet! - YA emu pomogu!
Svyashchennik bespomoshchno poshel bylo za nim, no Gilligen bystro vzbezhal
naverh. Uvidev missis Pauers, starik opustilsya ej navstrechu, v sad.
- S dobrym utrom, doktor, - otvetila ona na ego privetstvie. - A ya tut
lyubuyus' vashimi cvetami. Mozhno, pravda?
- Konechno, konechno, dorogaya moya. Staromu cheloveku vsegda lestno, kogda
lyubuyutsya ego cvetnikom. Molodezh' obladaet velikolepnoj uverennost'yu, chto vse
dolzhny lyubovat'sya imi, ih perezhivaniyami. Malen'kie devochki i to nadevayut
plat'ya starshih sester, kogda tem sh'yutsya novye, ne potomu, chto oni im
dejstvitel'no nuzhny, a glavnym obrazom dlya zabavy ili mechtaya pokrasovat'sya
pered muzhchinami. A kogda chelovek stareet, emu uzhe ne stol' vazhno, kakov on
sam, mnogo vazhnee to,- chto on delaet. A ya tol'ko i umeyu horosho vyvodit'
cvety. Vo mne, ochevidno, sidit kakaya-to skrytaya domovitost' - ya mechtal
sostarit'sya sredi svoih knig, svoih roz: poka sluzhit zrenie, ya by chital, a
potom grelsya by na solnyshke. No, konechno, teper', s vozvrashcheniem syna, vse
eto nado otlozhit'. Nado by vam vzglyanut' na Donal'da segodnya. Vy zametite
yavnoe uluchshenie.
- Ne somnevayus', - skazala ona. Ej hotelos' obnyat' starika, uteshit'. No
on byl takoj bol'shoj, takoj uverennyj.
Iz-za doma vyglyadyvalo derevo, pokrytoe melkimi belovatymi listkami,
slovno tumanom, slovno zastyvshimi strujkami serebryanoj vody. S tyazhelovesnoj
galantnost'yu rektor predlozhil ruku missis Pauers.
- Ne pojti li nam pozavtrakat'?
|mmi uzhe uspela postavit' na stol narcissy. Krasnye rozy v vaze
pereklikalis' s krasnoj klubnikoj v ploskoj sinej chashke. Rektor pododvinul
gost'e stul.
- Kogda my odni, |mmi sidit tut, no ona nikak ne sklonna sidet' za
stolom s neznakomymi i voobshche s gostyami.
Missis Pauers sela k stolu, i |mmi, poyavivshis' na mig, tak zhe vnezapno
ischezla. Nakonec poslyshalis' medlennye shagi na lestnice. Rektor vstal.
- S dobrym utrom, Donal'd! - okazal on.
- |to moj otec?
- Nu da, lejtenant, konechno, on samyj... S dobrym utrom, ser!
Svyashchennik stoyal, ogromnyj, skovannyj, bespomoshchnyj, poka Gilligen
pomogal Megonu sest'.
- I missis Pauers tut, lejtenant.
Donal'd brosil nereshitel'nyj, rasteryannyj vzglyad.
- S dobrym utrom, - skazal on.
No ona ne svodila glaz s ego otca. Potom ustavilas' na svoyu tarelku,
chuvstvuya, kak goryachaya vlaga prostupaet pod vekami. "CHto ya nadelala! -
podumala ona. - CHto ya nadelala!"
Est' ona ne mogla, kak ni staralas'. Vse vremya ona smotrela, kak Megon,
nelovko dejstvuya levoj rukoj, vglyadyvayas' v tarelku, pochti nichego ne est,
kak Gilligen s zavidnym appetitom oruduet vilkoj i nozhom, a rektor, ne
dotronuvshis' do zavtraka, v besprosvetnom otchayanii sledit za kazhdym
dvizheniem syna.
Opyat' poyavilas' |mmi, nesya novye blyuda. Pryacha lico, ona nelovko
postavila vse na stol i uzhe sobralas' toroplivo skryt'sya, kogda rektor,
podnyav glaza, ostanovil ee. Ona obernulas', ocepenev v smushchenii i strahe, i
nizko opustila golovu.
- Vot i |mmi, Donal'd, - skazal rektor.
Megon podnyal golovu, posmotrel na otca. Potom ego rasteryannyj vzglyad
skol'znul po licu Gilligena, opustilsya v tarelku, i ego ruka medlenno
podnesla vilku ko rtu. |mmi na mig zastyla, shiroko raskryv chernye glaza, i
kraska medlenno shlynula s ee lica. Zazhav rot ogrubeloj, krasnoj rukoj, ona,
spotykayas', vybezhala iz komnaty.
"Bol'she ne mogu", - podumala missis Pauers i nezametno dlya vseh, krome
Gilligena, vstala i poshla za |mmi. Skorchivshis', zakryv golovu krasnymi
rukami, |mmi rydala u kuhonnogo stola. "Uzhasno neudobnaya poza. Razve tak
plachut?" - podumala missis Pauers, obnimaya |mmi. Ta vskochila, vypryamilas', s
ispugom glyadya na gost'yu. Lico ee raspuhlo ot slez, iskazilos'.
- On so mnoj ne govorit! - vshlipnula ona.
- On rodnogo otca ne uznaet, |mmi. Ne glupi!
Ona derzhala |mmi za lokti, ot kotoryh pahlo hozyajstvennym mylom. |mmi
prizhalas' k nej.
- No eto zhe ya, ya! On dazhe ne posmotrel na menya! - povtoryala |mmi.
"Pochemu imenno - na tebya?" - chut' ne skazala gost'ya, no |mmi gluho
plakala, nelovko pritulivshis' k ee plechu... A slezy tak rodnyat, obshchie slezy;
prizhat'sya k komu-to, najti oporu, kogda tak dolgo byla oporoj drugim,-
Za oknom vo v'yunkah vozilsya vorobej. Prizhavshis' k |mmi, obnyav ee v
prilive obshchego gorya, missis Pauers pochuvstvovala tepluyu sol' v gorle.
- Gospodi, Gospodi Bozhe moj, - skazala ona, skvoz' zhguchie neprivychnye
slezy.
U pochty, okruzhennyj kol'com lyubopytnyh, stoyal rektor - tam ego i uvidal
mister Sonders. Tut byli predstaviteli vsej intelligencii goroda, i k nim
pribavilis' neizbezhnye sluchajnye zriteli, bez galstukov, v kombinezonah, v
raznosherstnoj odezhde, kotorye, ne znaya uderzhu, glazeyut na lyuboe
proisshestvie: pojmannye samogonshchiki, negr v epilepticheskom pripadke ili
prosto igra na gubnoj garmoshke prityagivayut ih, kak opilki k magnitu, v lyubom
yuzhnom gorodishke, da, pozhaluj, i v lyubom severnom ili zapadnom tozhe.
- Da, da, sovershennaya neozhidannost', - govoril rektor. - YA dazhe ne
podozreval etogo, no ego znakomaya, s kotoroj on priehal, - on vidite li, eshche
ne sovsem zdorov, - zaranee menya predupredila.
- On iz etih, chto na eroplanah letayut.
- A ya vsegda govoril: ezheli by Gospod' Bog hotel, chtob cheloveki letali,
on by im prisobachil kryl'ya.
- Da, uzh etot byl blizhe k Gospodu, chem kto drugoj. Krug postoronnih
zevak rasstupilsya, propuskaya mistera Sondersa.
- I ne govori - blizhe ne podstupish'sya, eto verno.
Smeshki: eto skazal yavnyj baptist. Mister Sonders protyanul ruku.
- Nu, doktor, my strashno rady - prevoshodnye novosti!
- A, s dobrym utrom, s dobrym utrom! - Protyanutaya ruka utonula v moshchnoj
dlani rektora. - Da, takaya neozhidannost'! A ya nadeyalsya vas povidat'. Kak
Sesili segodnya? - sprosil on, ponizhaya golos. No v etom uzhe ne bylo
nadobnosti - oni ostalis' odni. Vse ostal'nye hlynuli na pochtu.
Privezli pis'ma i gazety, okoshechko otvorilos', i dazhe te, kto nichego ne
zhdal, kto mesyacami nichego ne poluchal, vse zhe poddalis' odnomu iz samyh
sil'nyh impul'sov, kakie vladeyut amerikanskim narodom. Novosti, soobshchennye
rektorom, srazu ustareli, vperedi zhdala vozmozhnost' poluchit' lichnoe, s
markoj i shtempelem, poslanie, vse ravno o chem i otkuda.
CHarl'staun, kak i beschislennye drugie gorodishki na YUge, byl kogda-to
postroen vokrug stolba, k kotoromu privyazyvali loshadej i mulov. Sejchas
posredi ploshchadi stoyalo zdanie suda - prostoe, strogoe stroenie iz kirpicha, s
shestnadcat'yu prekrasnymi ionicheskimi kolonnami, zapyatnannymi mnogimi
pokoleniyami zhevatelej tabaka. Dom byl okruzhen starymi vyazami, i pod nimi, na
iscarapannyh, izrezannyh derevyannyh skam'yah i kreslah, otcy goroda -
sozdateli solidnyh zakonov i solidnye grazhdane, verivshie v Toma Uotsona i ne
boyavshiesya nikogo, krome Gospoda Boga i zasuhi, v chernyh galstukah shnurochkom
ili v vycvetshih, vychishchennyh seryh kurtkah, pri bronzovyh medalyah, davno
uteryavshih vsyakoe znachenie, - dremali ili strogali palochki, ne pritvoryayas',
chto ih zhdet rabota, a bolee molodye ih sograzhdane, eshche ne stol' pochtennye,
chtoby otkrovenno dremat' na lyudyah, igrali v karty, zhevali tabak i
besedovali. Notarius, prikazchik iz apteki i eshche dvoe muzhchin neopredelennogo
vida, brosali metallicheskie diski ot lunki k lunke. I nad vsemi stoyalo
zadumchivoe aprel'skoe utro, taivshee v sebe poldnevnyj zhar.
U kazhdogo nashlos' privetlivoe slovo dlya starina-svyashchennika, kogda on
prohodil s misterom Sondersom. Dazhe te, chto klevali nosom, stryahnuv legkuyu
starcheskuyu dremotu, sprashivali o Donal'de. Starik prohodil, okruzhennyj pochti
chto torzhestvennym vnimaniem.
Mister Sonders shel za nim, otvechaya na poklony, gluboko ozabochennyj.
"CHert poderi eto bab'e", - serdilsya on. Oni proshli mimo kamennogo
postamenta, na kotorom soldat konfederacii, zateniv rukoj glaza, stoyal v
vechnoj napryazhennoj bditel'nosti, i rektor snova povtoril vopros.
- Ej gorazdo luchshe segodnya. Ochen' nepriyatno, chto ona vchera upala v
obmorok, no ona takaya slaben'kaya, sami ponimaete.
- O, etogo mozhno bylo ozhidat'. Vseh nas potryaslo ego neozhidannoe
vozvrashchenie. YA uveren, chto Donal'd tak eto i ponyal. I potom ih privyazannost'
drug k drugu, sami znaete...
Vetvi derev'ev, smykayas' nad ulicej, obrazovali zelenyj naves tishiny,
teni kletkami legli na dorozhku Misteru Sondersu zahotelos' vyteret' sheyu
platnom. On vynul iz karmana dve sigary, no rektor otvel ego ruku. CHert
poderi etih zhenshchin! Pust' by Minni sama vse rasputyvala.
Svyashchennik snova zagovoril:
- My zhivem v chudesnom gorodke, mister Sonders. Kakie ulicy, kakie
derev'ya... A eta tishina - kak raz to, chto nuzhno Donal'du.
- Da, da, kak raz to, chto emu nuzhno, doktor.
- Vy s missis Sonders nepremenno dolzhny navestit' ego segodnya. YA zhdal
vas vchera vecherom, no vspomnil, chto Sesili tak rasstroilas'... Vprochem, dazhe
luchshe, chto vy ne prishli. Donal'd ochen' utomilsya, i missis Pa... YA reshil, chto
luchshe posovetovat'sya s vrachom, prosto iz predostorozhnosti, a vrach velel
Donal'du lech' poran'she.
- Da, da. My sobiralis' prijti, no, kak vy sami skazali, on nezdorov,
pritom pervaya noch' doma, da i Sesili v takom sostoyanii, chto...
Mister Sonders pochuvstvoval, chto ego vnutrennyaya reshimost' isparyaetsya. A
vchera vecherom reshenie kazalos' takim logichnym, osobenno posle togo, kak
zhena, v vide poslednego argumenta, privela ego v komnatu docheri, rydavshej v
posteli. "CHert ih poderi, etih bab", - podumal on v tretij raz. Zatyanuvshis'
naposledok, on brosil sigaru i myslenno podbodril sebya.
- Vot naschet ih obrucheniya, doktor...
- A, da, da. YA sam ob etom dumal. I skazhu vam, Sesili - luchshee
lekarstvo dlya nego, ne pravda li? Pogodite, - ostanovil on sobesednika, -
razumeetsya, ona ne srazu privyknet k ego... k nemu... - On doveritel'no
naklonilsya k misteru Sondersu. - Vidite li, u nego shram na lice. No ya
uveren, chto shram mozhno zalechit', hotya by Sesili i privykla k nemu. Po pravde
govorya, na nee vse nadezhdy, ona skoro sdelaet ego novym chelovekom.
Mister Sonders kapituliroval. "Luchshe zavtra, - poobeshchal on sebe. -
Zavtra vse skazhu".
- On, estestvenno, neskol'ko oshelomlen sejchas, - prodolzhal svyashchennik, -
no nasha zabota, nashe vnimanie i, glavnym obrazom, Sesili vylechat ego
nepremenno. A vy znaete, - i on snova posmotrel na mistera Sondersa dobrymi
glazami, - znaete, ved' on dazhe menya ne srazu uznal, kogda ya utrom zashel k
nemu! No uveryayu vas, eto vremennoe sostoyanie. |togo nado bylo zhdat', -
dobavil on toroplivo. - Kak vy dumaete, nado bylo etogo zhdat'?
- Dumayu, chto da, nado bylo. No chto s nim sluchilos'? Kak eto on vdrug
vernulsya?
- On ob etom nichego ne govorit. Ego drug, kotoryj s nim priehal,
uveryaet menya, chto Donal'd sam nichego ne znaet, nichego ne pomnit. No takie
veshchi chasto sluchayutsya, tak, po krajnej mere, govorit etot molodoj chelovek -
on sam soldat, - a potom vdrug k nemu vernetsya pamyat'. Kazhetsya, Donal'd
poteryal vse bumagi, krome svidetel'stva, chto on vypisan iz anglijskogo
gospitalya. No proshu proshcheniya: kak budto vy nachali chto-to govorit' ob ih
obruchenii?
- Net, net. Nichego.
Solnce podnyalos' vyshe: blizilsya polden'. Na gorizonte lezhali puhlye
oblaka, pyshnye, kak vzbitye slivki. K vecheru budet dozhd'. Vdrug mister
Sonders skazal:
- Kstati, doktor, mozhno mne zajti povidat' Donal'da?
- O, konechno. Nepremenno. On budet rad povidat' starogo znakomogo.
Konechno, zahodite sejchas zhe.
Oblaka podymalis' vse vyshe. Muzhchiny proshli mimo cerkvi, peresekli
luzhajku. Podymayas' po stupen'kam k domu rektora, oni uvideli na terrase
missis Pauers s knizhkoj. Ona podnyala glaza, srazu uvidala shodstvo. Slova
rektora "Mister Sonders - staryj drug Donal'da" byli izlishnimi. Ona vstala,
zalozhiv knigu pal'cem.
- Donal'd prileg. Po-moemu, mister Gilligen u nego. YA im sejchas skazhu.
- Net, net, - zatoropilsya mister Sonders, - ne bespokojte ego. YA zajdu
popozzhe.
- Zachem zhe? Ved' vy special'no zashli povidat' ego! On budet ogorchen,
esli vy k nemu ne podymites'. Vy ved' staryj drug, ne tak li? Kazhetsya, vy
skazali, chto mister Sonders staryj drug Donal'da, doktor?
- Da, da, konechno. |to otec Sesili.
- Nu, togda vy nepremenno dolzhny ego povidat'. - Ona vzyala gostya pod
ruku.
- Net, net, mem. Doktor, vam ne kazhetsya, chto luchshe ego ne bespokoit'? -
vzmolilsya on.
- Da, pozhaluj, luchshe. Znachit, vy s missis Sonders pridete segodnya posle
obeda?
No ona zaupryamilas':
- Net, doktor. Donal'd budet ochen' rad uvidet' otca miss Sonders. - Ona
reshitel'no napravila ego k dveryam, i on vmeste so starikom podnyalsya za nej
po lestnice.
Na ee stuk otvetil golos Gilligena, i ona otkryla dveri.
- Dzho, otec Sesili hochet videt' Donal'da, - skazala ona,
postoronivshis'.
Dveri raspahnulis', svet hlynul v uzkij koridor, potom zakrylis', stalo
temnee, i v polumrake, stenoj vstavshem pered nej, ona snova medlenno soshla
vniz. Kosilka davno smolkla, pod derevom vidnelsya sadovnik: on lezhal,
vystaviv odno koleno, pogruzhennyj v son. Po ulicam medlenno prohodila
obychnaya verenica negrityanskih rebyatishek: ne svyazannye pochasovym raspisaniem
i, kak vidno, ne ochen' obremenennye naukoj, oni begali v shkolu v lyuboe vremya
dnya, poka bylo svetlo s vederkami iz konservnyh banok, gde kogda-to derzhali
salo i patoku, a teper' nosili shkol'nye zavtraki. U nekotoryh byli knigi.
Zavtrak obychno s®edalsya po doroge v shkolu, gde uchitel'stvoval polnyj negr v
polotnyanom galstuke i lyustrinovom pidzhake, kotoryj, vzyav lyubuyu stroku iz
lyuboj knigi, do telefonnogo spravochnika vklyuchitel'no, zastavlyal vseh, kto v
eto vremya byl v klasse, horom tyanut' za nim slogi i potom otpuskal domoj.
Oblaka gromozdilis' vse vyshe, vse plotnee, priobretaya lilovatyj
ottenok, otchego ozerca neba mezhdu nimi kazalis' eshche golubee. Stalo dushnee,
zharche, cerkovnyj shpil' poteryal ob®emnost' i sejchas kazalsya dvuhmernym
sooruzheniem iz metalla i kartona.
List'ya povisli grustno i bezzhiznenno, slovno zhizn' u nih otnyali, ne dav
im razvernut'sya kak sleduet, i ostalsya tol'ko prizrak molodoj listvy.
Zaderzhavshis' u vyhoda, gost'ya slyshala, kak |mmi gremit posudoj v stolovoj, i
nakonec uslyhala to, chego zhdala:
- ...zhdat' vas i missis Sonders k vecheru! - govoril rektor, kogda oni
vyhodili.
- Da, da, - rasseyanno otvechal posetitel'. On vstretilsya glazami s
missis Pauers.
"Do chego pohozh na svoyu dochku! - podumala ona, i serdce u nee upalo. -
Neuzheli ya opyat' sdelala promah?" Ona beglo vzglyanula emu v lico i s
oblegcheniem vzdohnula.
- Kak on vyglyadit, po-vashemu, mister Sonders? - sprosila ona.
- Otlichno, osobenno posle takogo dolgogo puti, prosto otlichno.
Rektor srazu ozhivilsya:
- YA eto i sam zametil, eshche s utra. Pravda, missis Pauers? Pravda? - Ego
glaza umolyali ee, i ona otvetila: "Da, pravda". - Vy by videli ego vchera,
togda vam zametnee byla by eta razitel'naya peremena. A, missis Pauers?
- O da, ser, konechno. My vse tak govorili utrom. Mister Sonders, ne
nadevaya smyatuyu panamu, stal opuskat'sya v sad.
- CHto zh, doktor, eto bol'shoe schast'e, chto mal'chik uzhe doma. My vse tak
rady, i za vas, i za sebya. Mozhet, my chem-nibud' mozhem byt' vam polezny? -
dobavil on s dobrososedskoj iskrennost'yu.
- Ochen' vam blagodaren, ochen'. Nepremenno vospol'zuyus'. No Donal'd
teper' sam spravitsya, osobenno esli budet pochashche prinimat' nuzhnoe lekarstvo.
A v etom my zavisim ot vas, sami ponimaete, - otvetil starik s dobrodushnym
namekom.
Mister Sonders dopolnil namek smehom, kotoryj ot nego zhdali.
- O, kak tol'ko ona pridet v sebya, my s mater'yu, naverno, budem
zaviset' ot vas - togda nam pridetsya prosit' vas inogda otpuskat' Sesili k
nam.
- Nu, tut netrudno budet sgovorit'sya, osobenno - druz'yam.
Starik, rassmeyalsya, i missis Pauers, slysha eto, obradovalas'. No tut zhe
pochuvstvovala somnenie. Oni tak pohozhi! Neuzheli obe eti zhenshchiny zastavyat ego
peredumat'? Ona skazala:
- Mozhno ya provozhu mistera Sondersa do kalitki? Vy ne vozrazhaete?
- CHto vy, mem! YA budu schastliv! - Rektor stoyal v dveryah, siyaya ulybkoj
im vosled, kogda oni spuskalis' vniz. - ZHal', chto vy ne mozhete ostat'sya k
zavtraku.
- V drugoj raz, doktor, v drugoj raz. Segodnya menya zhdet moya hozyayushka.
- Znachit, v drugoj raz, - soglasilsya rektor.
Mister Sonders pristal'no posmotrel na nee.
- Ne nravitsya mne vse eto, - otrezal on. - Pochemu nikto ne skazhet emu
pravdu pro syna?
- I mne ne nravitsya, - skazala ona. - No esli by emu dazhe skazat',
razve on poverit? Vam-to ne prishlos' nichego ob®yasnyat'?
- O gospodi, konechno, net! Stoit tol'ko vzglyanut' na nego. Mne dazhe
smotret' bylo strashno. No ya-to voobshche trus, - dobavil on neveselo, slovno
opravdyvayas'. - A chto o nem govorit vrach?
- Nichego opredelennogo. Ochevidno, on pozabyl vse, chto bylo do
raneniya... Tot, kto byl ranen, ischez, sejchas eto drugoj chelovek, vzroslyj
rebenok. Samoe uzhasnoe - eto ego apatiya, otreshennost' ot zhizni. Emu vse
ravno, gde on, chto on delaet. Dolzhno byt', ego prosto peredavali iz ruk v
ruki, kak rebenka.
- Net, ya hotel skazat': popravitsya on ili net?
- Kto znaet? - Ona pozhala plechami. - Fizicheski v nem net nichego takogo,
chto mozhno bylo by ispravit' hirurgicheskim putem, esli tol'ko vy ob etom.
On molcha shagal po dorozhke.
- Vse-taki otcu nado bylo by skazat', - progovoril on nakonec.
- Znayu, no kto voz'met eto na sebya? A, krome togo, on vse ravno skoro
sam pojmet. Zachem zhe zaranee otnimat' u nego nadezhdu? Udar vse ravno ne
smyagchit', ni sejchas, ni potom. Ved' on takoj staryj, a sejchas on tak
schastliv. A mozhet byt', Donal'd i vyzdoroveet... Vse byvaet, - solgala ona.
- Da, konechno. Znachit, vy schitaete, chto on mozhet vyzdorovet'?
- Pochemu by i net? Ostat'sya navsegda takim, kak sejchas, on ne mozhet.
Oni doshli do kalitki. CHugun reshetki byl shershav na oshchup' i nagret
solncem, no v nebe uzhe ne ostalos' prosvetov.
Mister Sonders myal shlyapu v rukah;
- A vdrug... vdrug on ne vyzdoroveet? Ona vzglyanula pryamo emu v glaza.
- Vy hotite skazat': umret? - rezko sprosila ona.
- Nu da. Esli hotite.
- Ob etom-to ya i hochu s vami pogovorit'. Vopros v tom, kak ukrepit' ego
duh, dat' emu chto-to, radi chego, nu, radi chego zhit'. Komu zhe luchshe sdelat'
eto, kak ne miss Sonders?
- Nu, znaete li, mem, ne slishkom li mnogogo vy trebuete? Mogu li ya
riskovat' schast'em svoej docheri radi takoj smutnoj nadezhdy?
- Vy menya ne ponyali. YA ne proshu vas nastaivat' na ih obruchenii. No
pochemu by Sesili - miss Sonders - ne videt'sya s nim kak mozhno chashche, byt' s
nim polaskovej, esli nado, poka on ne stanet uznavat' ee, ne sdelaet nad
soboj usilie? Podumajte, mister Sonders. A esli by rech' shla o vashem syne?
Razve eto byla by slishkom bol'shaya pros'ba k vashemu drugu?
On snova posmotrel na nee, pristal'no, s odobreniem.
- U vas horoshaya golova na plechah, moj yunyj drug. Znachit, mne nado
tol'ko ugovorit' ee prihodit' k nemu, videt'sya s nim. Tak, chto li?
- Net, vam nado sdelat' bol'she: vy dolzhny nastoyat', chtoby ona s nim
videlas', obrashchalas' s nim, kak ran'she. - Ona shvatila ego za ruku. - Ne
pozvolyajte vashej zhene otgovarivat' ee. Ni za chto ne pozvolyajte! Pomnite: on
mog by byt' vashim synom.
- A pochemu vy dumaete, chto zhena budet vozrazhat'? - udivlenno sprosil
on.
Ona usmehnulas'.
- Ne zabyvajte, chto ya tozhe kak-nikak zhenshchina, - skazala ona. Lico u nee
stalo ser'eznym, nepokolebimym. - Vy ne dolzhny dopustit' do etogo, slyshite?
- Ee glaza nastaivali. - Obeshchaete?
- Da, - soglasilsya on. On vzyal protyanutuyu ruku, pochuvstvoval prostoe,
krepkoe rukopozhatie.
- Pomnite: vy obeshchali! - skazala ona.
Krupnye teplye kapli dozhdya uzhe tyazhelo sryvalis' s puhlogo, skuchnogo
neba. Ona bystro prostilas' i pobezhala po luzhajke k domu, spasayas' ot
napadeniya seryh eskadronov dozhdya. Dlinnye nogi nesli ee vverh po stupen'kam,
na verandu, i dozhd', kak obmanutyj presledovatel', ponessya po luzhajke,
slovno otryad kavalerii s serebryanymi pikami.
Mister Sonders s bespokojstvom posmotrel na razverzsheesya nebo, vyshel iz
kalitki i stolknulsya s synishkoj, bezhavshim iz shkoly.
- Ty videl ego shram, papka? Videl shram?! - srazu zakrichal mal'chik.
On posmotrel na eto neugomonnoe sushchestvo - svoyu miniatyurnuyu kopiyu - i
vdrug, opustivshis' na koleni, obnyal syna, krepko prizhav ego k sebe.
- Znachit, videl shram, - ukoriznenno skazal Robert Sonders-mladshij,
pytayas' vysvobodit'sya iz ruk otca, a strui dozhdya plyasali po nim, proryvayas'
skvoz' vetvi derev'ev.
Glaza u |mmi byli ploskie i chernye, kak u igrushechnogo zver'ka, volosy
neopredelennogo cveta, vygorevshie na solnce, stoyali kopnoj. I v lice |mmi
bylo chto-to dikoe: srazu bylo vidno, chto ona peregonyala svoih brat'ev i v
bege, i v drake, i v lazan'e po derev'yam, i legko bylo sebe predstavit', chto
ona vyrosla na musornoj kuche, kak malen'koe, no krepkoe rastenie. Ne cvetok,
no i ne prostoj sornyak.
Ee otec, malyar, imel neizbezhnuyu dlya vseh malyarov sklonnost' k
alkogol'nym napitkam i chasto bil svoyu zhenu. K schast'yu, ona ne perezhila
rozhdeniya chetvertogo brata |mmi, posle chego otec vozderzhalsya ot p'yanstva
rovno nastol'ko, chtoby pokorit' i vzyat' za sebya huduyu, svarlivuyu babu,
kotoraya, stav orudiem vozmezdiya, sama krepko kolotila ego polenom v minuty
prosvetleniya.
- Ne zhenis' na babe, |mmi, - sovetoval ej otec, p'yanen'kij i laskovyj.
- Ni za chto, ni za kogo ne vyjdu! - klyalas' sebe |mmi, osobenno posle
togo, kak Donal'd ushel na vojnu, i vse ee pis'ma, takie staratel'nye,
ostavalis' bez otveta.
"A teper' on menya dazhe ne uznaet", - dumala ona tupo.
- Ni za chto, ni za kogo ne pojdu, - povtoryala ona pro sebya, nakryvaya na
stol. - Luchshe umeret', - skazala ona, derzha poslednyuyu tarelku v rukah i
glyadya v zalitoe dozhdem okno, sledya, kak dozhd', slovno seryj s probleskami
serebra korabl', letit pered ee glazami. Potom vyshla iz ocepeneniya,
postavila tarelku na stol i, podojdya k kabinetu, ostanovilas' v dveryah.
Vse oni sideli tam, smotreli v zalitye stekla okon, slushali, kak seryj
dozhd' millionami malen'kih nog topal po kryshe i po derev'yam.
- Gotovo, dyadya Dzho, - okazala ona i ubezhala na kuhnyu.
Oni konchali zavtrakat', kogda liven' stal stihat', korabli dozhdya uplyli
vdal', gonimye vetrom, i ostalsya tol'ko shelest v zelenyh volnah list'ev da
sluchajnye vspleski, probegayushchie po trave dlinnymi, belesymi volnami, slovno
verenicy el'fov, derzhashchihsya za ruki. No |mmi vse ne prinosila desert.
- |mmi! - snova pozval ee rektor. Missis Pauers vstala.
- Pojdu posmotryu, - skazala ona. V kuhne bylo pusto.
- |mmi! - tiho pozvala ona. Otveta ne bylo, i ona uzhe hotela ujti, kak
chto-to zastavilo ee zaglyanut' za raspahnutuyu dver'. Ona otvela stvorki dveri
ot steny i vstretilas' s nemym vzglyadom |mmi.
- |mmi, chto sluchilos'? - oprosila ona.
No |mmi molcha vyshla iz ukrytiya i, vzyav podnos, polozhila na nego
prigotovlennyj desert i otdala missis Pauers.
- |mmi, eto prosto glupo - tak sebya vesti. Nuzhno dat' emu vremya
privyknut' k nam.
No |mmi tol'ko vzglyanula na nee iz-za nepristupnogo bar'era s
besslovesnym otchayaniem, i gost'ya ponesla podnos v stolovuyu.
- |mmi ne sovsem zdorova, - ob®yasnila ona.
- Boyus', chto |mmi slishkom mnogo rabotaet, - skazal rektor. - No ona
vsegda rabotala sverh sil. Pomnish', Donal'd?
Megon podnyal rasteryannyj vzglyad na otca. - |mmi? - povtoril on.
- Ty ved' pomnish' |mmi?
- Da, ser, - bezzvuchno skazal on.
Okna proyasnilis', hotya dozhd' eshche shel. Muzhchiny vyshli iz-za stola, a ona
vse eshche sidela, poka |mmi, zaglyanuv v dveri, ne voshla nakonec v stolovuyu.
Missis Pauers vstala i, nesmotrya na slabye protesty |mmi, vmeste s nej
ubrala posudu i vynesla ostatki edy na kuhnyu. Tam ona reshitel'no zasuchila
rukava.
- Net, net, ya sama, - vozrazhala |mmi. - Plat'e isportite.
- Ono staroe, ne zhalko.
- Kakoe zh ono staroe? Krasivoe, ochen'. A posuda - delo moe. Vy idite, ya
sama spravlyus'.
- Spravish'sya, znayu. No mne nado chto-to delat', inache s uma sojdesh'. Ne
bespokojsya za moe plat'e, mne ne zhalko.
- Nravitsya? - (|mmi ne otvetila.) - Po-moemu, takie plat'ya bol'she vsego
k licu zhenshchinam nashego s toboj tipa, pravda?
- Ne znayu. Nikogda pro eto ne dumala. - |mmi napolnila vodoj rakovinu.
- Znaesh' chto? - skazala missis Pauers, glyadya na krepkuyu, pryamuyu spinu
|mmi. - U menya v chemodane lezhit sovsem novoe plat'e, no mne ono pochemu-to ne
k licu. Konchim myt' posudu i pojdem ko mne i primerim ego na tebya. YA
nemnozhko umeyu shit', my vse priladim. Hochesh'?
|mmi nezametno stala ottaivat':
- Tol'ko zachem ono mne? YA nikuda ne hozhu, a dlya stirki, dlya uborki u
menya plat'ev hvataet.
- Ponimayu. I vse-taki horosho imet' plat'e ponaryadnee. YA tebe i chulki
dam, vse chto nado, dazhe shapochku podberem.
|mmi opustila tarelki v kipyatok, par zaklubilsya nad ee pokrasnevshimi
rukami:
- A gde vash muzh? - neozhidanno sprosila ona.
- Ego ubili na vojne, |mmi.
- Oj! - skazala |mmi. I, pomolchav, dobavila: - Vy takaya molodaya! -
Bystrym, sochuvstvennym vzglyadom ona okinula missis Pauers: sestry v gore!
("I moego Donal'da ubili!")
Missis Pauers bystro vstala.
|mmi vynula ruki iz vody, vyterla o fartuk.
- Pogodite, ya vam tozhe dam perednik.
S mokryh pletej v'yunka na nee glyadel nahohlivshijsya vorobej. |mmi nadela
ej fartuk, zavyazala na tine tesemki. Snova par zaklubilsya u loktej |mmi.
Missis Pauers bylo priyatno kasat'sya gladkoj farforovoj poverhnosti teplyh
tarelok. Steklo zasverkalo pod ee polotencem, i stolovoe serebro vystroilos'
sherengoj, myagko otrazhaya svet, priglushaya ego, a oni, slovno dve zhricy,
povtoryali Gimn Plat'yam.
Prohodya mimo kabineta, oni uvideli, chto starik s synom molcha smotreli
na vetki dereva, ispugannogo dozhdem, a Dzho Gilligen, rastyanuvshis' na divane,
kuril i chital.
|mmi, raznaryazhennaya s golovy do nog, nelovko pytalas' vyskazat'
blagodarnost'.
- Kak slavno pahnet dozhdem! - perebila ee missis Pauers. - Posidi so
mnoj, horosho?
|mmi vsya ushla v sozercanie svoego naryada, no tut ochnulas' oto sna,
slovno Zolushka:
- Ne mogu. Mne shtopat' nado. CHut' ne zabyla.
- A ty prinesi rabotu syuda, posidim, pogovorim. Celyj vek ne
razgovarivala s drugoj zhenshchinoj, pravo. Nesi shtopku syuda, ya tebe pomogu.
|mmi byla pol'shchena.
- Zachem zhe vy budete za menya rabotat'?
- YA zhe tebe skazala - ot bezdel'ya ya sojdu s uma cherez dva dnya. Proshu
tebya, |mmi, sdelaj odolzhenie. Pridesh'?
- Nu, ladno. Pojdu prinesu.
Ona vzyala staroe plat'e i, vyjdya iz komnaty, vskore vernulas' s polnoj
korzinkoj shit'ya. Oni seli, postaviv korzinku mezhdu soboj.
- Bednyj, kakie u nego noski ogromnye! - Missis Pauers podnyala ruku s
nadetym noskom. - Kak mebel'nye chehly, pravda?
|mmi, vdevavshaya nitku v igolku, zasmeyalas' schastlivym smehom, i pod shum
dozhdya, stihayushchij nad kryshej, kuchka akkuratno slozhennyh i zashtopannyh veshchej
stala rasti.
- |mmi, kakim byl Donal'd ran'she? - sprosila missis Pauers, pomolchav. -
Ty ved' davno ego znaesh', da?
Igla v rukah u |mmi melko pobleskivala, i, podozhdav nemnogo, missis
Pauers naklonilas' i, vzyav |mmi za podborodok, podnyala ee opushchennuyu golovu.
|mmi otvernula golovu i snova sklonilas' nad shit'em. Missis Pauers vstala i
zadernula zanaveski, zagorodiv komnatu ot dozhdlivyh sumerek. |mmi ustavilas'
nevidyashchim vzglyadom na svoyu rabotu, poka missis Pauers ne otnyala u nee shit'e,
i tol'ko togda, podnyav golovu, ona posmotrela na svoyu novuyu podrugu s
zhivotnoj, neuemnoj toskoj.
Missis Pauers vzyala ee za ruku, podnyala so stula.
- Pojdi ko mne, |mmi, - skazala ona, chuvstvuya krepkuyu kost' pod
tverdymi muskulami ruk.
Missis Pauers znala, chto esli hochesh' pogovorit' po dusham i nel'zya
prikornut' na krovati, nado pouyutnee raspolozhit'sya kak-nibud' inache. Ona
usadila |mmi ryadom s soboj v shirokoe starinnoe kreslo. I pod neprestannyj
dozhd', napolnyavshij komnatu gluhim, monotonnym shumom, |mmi rasskazala ej svoyu
nedolguyu istoriyu:
- My vmeste v shkole uchilis' - kogda on tuda hodil. Da on redko hodil.
Ego nikak bylo ne zastavit'. Ujdet odin v les i dnya dva, a to i tri ne
prihodit. I po nocham propadal. I vot odnazhdy noch'yu on... on...
Ona zamolchala, i missis Pauers skazala:
- CHto - on, |mmi? Ty ne toropis', rasskazyvaj po poryadku.
- Inogda my vmeste vozvrashchalis' domoj. Na nem ni pidzhaka, ni shapki, a
lico takoe... takoe, chto emu by zhit' v lesu. Ponimaete, budto emu i v shkole
ne mesto i odevat'sya po-nastoyashchemu ne nado. I nikto ne znal, kogda on
poyavitsya. V shkolu prihodil, kak emu vzdumaetsya, a lyudi ego i po nocham videli
daleko, v pole, v lesu. Inogda perenochuet u kogo v derevne. Byvalo, negry
ego najdut: spit v ovrazhke, v peske. Ego vse znali. A potom, odnazhdy
noch'yu...
- Skol'ko zhe tebe bylo let?
- Mne - shestnadcat', emu - devyatnadcat'. I potom, odnazhdy noch'yu...
- Da ty ne toropis'. Rasskazhi pro sebya, pro nego, vse, chto bylo. Ty s
nim druzhila?
- Da ya ni s kem tak ne druzhila! My eshche kogda Pyli malen'kie, sdelali
zaprudu na ruch'e i tam kazhdyj den' kupalis'. A potom zavernemsya v staroe
odeyalo i spim, poka ne pora idti domoj. Letom my s nim pochti vse vremya
vmeste igrali. Tol'ko on vdrug ischeznet - i nikto ne znaet, kuda on
zapropastilsya. A potom utrom slyshu: on okolo nashego doma, zovet menya. Ploho
tol'ko, chto ya svoemu papke vechno vrala, kuda ya idu, a ya vran'e nenavizhu.
Donal'd, tot otcu vsegda govoril pravdu, on voobshche nikogda pro sebya ne vral.
On-to byl smelyj, ne to, chto ya.
A kogda mne bylo uzhe let chetyrnadcat', papka moj uznal, kak ya k
Donal'du privykla, i zabral menya iz shkoly, iz domu ne vypuskal. Zastavil
menya poobeshchat', chto ya bol'she s Donal'dom nikogda ne budu videt'sya. Donal'd
za mnoj prihodil i raz, i dva, a ya emu govoryu: "Mne nel'zya". A raz on prishel
i zastal papku doma.
Papka vyskochil na ulicu, govorit: "Ne smej bol'she prihodit', nechego tut
duraka valyat'". A Donal'd i vnimaniya ne obrashchaet. Ne to chto nahal'no
kak-nibud', a prosto, budto moj papka vrode muhi, chto li. A papka vernulsya v
dom, govorit: "Ne poterplyu, chtob s moej dochkoj zavodili shashni", - i menya
udaril, a potom sam rasstroilsya, zaplakal (on vypivshi byl, ponimaete?), a
potom zastavil menya pobozhit'sya, chto bol'she ya s Donal'dom vstrechat'sya ne
budu. Prishlos' dat' emu slovo. A ya kak vspomnyu, do chego mne s nim bylo
veselo, tak srazu umeret' hochetsya.
Dolgo ya Donal'da ne vidala. A potom krugom stali govorit', chto on
zhenitsya na etoj... etoj... na nej. YA znala, chto Donal'du do menya dela malo,
emu ni do kogo dela ne bylo, no kogda ya uslyshala, chto on zhenitsya na nej...
Slovam, spat' ya po nocham pochti chto perestala, vstanu s posteli, vyjdu
na kryl'co, sizhu, dumayu pro nego, smotryu, kak luna pribyvaet. A potom kak-to
noch'yu, kogda luna stoyala pochti chto polnaya i vidno bylo, kak dnem, vdrug
slyshu: kto-to podhodit k nashej kalitke i ostanavlivaetsya. YA srazu uznala:
eto Donal'd, i on uvidel, chto ya tut, i govorit: "Pojdi syuda, |mmi!"
I ya k nemu vyshla. I vse bylo, kak prezhde, ya dazhe zabyla, chto on na nej
zhenitsya, raz on menya pomnil, sam prishel za mnoj posle stol'kih nedel'. Vzyal
menya za ruku, my poshli po doroge i ni o chem ne govorili. Potom podoshli k
tomu mestu, gde nado svernut' s dorogi, k nashej zaprude, i kogda my
prolezali pod izgorod'yu, moya nochnaya rubashka zacepilas', a on i govorit:
"Snimi ee!" YA i snyala. My ee zapryatali v kusty i pobezhali dal'she.
Voda byla takaya spokojnaya, lunnaya, ne skazhesh', gde voda, gde luna. My
poplavali nemnogo, potam Donal'd svoyu odezhdu tozhe zapryatal v kusty, i my
pobezhali na gorku. I krugom bylo tak krasivo, trava pod nogami takaya
laskovaya, i vdrug Donal'd pobezhal vpered, a ya pozadi ostalas'. YA-to ego
vsegda mogu dognat', kogda zahochu, tol'ko v tu noch' mne begat' ne hotelos',
i ya sela na zemlyu. Vizhu, on bezhit na goru, ves' blestit pod lunoj, a potom
vniz pobezhal, k ruch'yu.
A ya legla na zemlyu. Lezhu, nichego ne vizhu, tol'ko nebo. Ne znayu, skol'ko
ya tak prolezhala, tol'ko vdrug nado mnoj, na nebe, - ego golova. Smotryu, on
opyat' ves' mokryj, i lunnyj svet bezhit po ego mokrym plecham, po rukam, a on
vse smotrit na menya. Glaz ya ego ne vizhu, tol'ko chuvstvuyu, budto oni menya
trogayut. Byvalo, on na tebya posmotrit, i ty slovno pticej stanovish'sya:
vot-vot vzletish' vysoko nad zemlej. Slyshu, kak on zadyhaetsya ot bega,
chuvstvuyu: u menya vnutri tozhe chto-to zadyhaetsya. I boyazno mne i ne boyazno.
Budto vse na svete umerlo, tol'ko my ostalis'. I tut on govorit: "|mmi!
|mmi!" I golos u nego kakoj-to takoj... A potom... A potom...
- A potom on tebya obnyal...
|mmi vdrug otvernulas', i gost'ya krepko prizhala ee k sebe.
- A teper' on i ne uznaet menya, i ne uznaet! - prostonala |mmi.
Missis Pauers obnyala ee eshche krepche, i nakonec |mmi podnyala golovu,
otvela volosy s lica.
- A potom? - podskazala missis Pauers.
- A posle my lezhali ryadom, obnyavshis', i mne bylo tak horosho, tak
spokojno, i podoshli korovy, posmotreli na nas i otoshli. I ya chuvstvovala, kak
ego ruka medlenno tak gladit menya po plechu, vniz, vniz, a potom opyat' vverh,
medlenno-medlenno. I my nichego ne govorili, tol'ko ego ruka vse gladit menya,
gladit, tak tihon'ko, spokojno. I tut ya zasnula.
Prosypayus' - uzhe rassvelo. A ya lezhu skorchivshis': holodno, syro, a ego
net. No ya znala: on nepremenno vernetsya. I vernulsya - prines cherniki. My
poeli, posmotreli, kak na vostoke svetleet. A kogda my s®eli vse yagody, ya
opyat' chuvstvuyu: trava podo mnoj mokraya, holodnaya, a nad ego golovoj - nebo
zheltoe, zyabkoe.
Potom my vernulis' k zaprude, on odelsya, vytashchili my moyu nochnuyu
rubashku, ya ee tozhe nadela. Uzhe sovsem posvetlelo, i on hotel idti so mnoj do
samogo moego doma, no ya ne pozvolila: mne bylo vse ravno, chto so mnoj
sluchitsya. Voshla ya v kalitku - a otec stoit na kryl'ce... - Ona zamolchala.
Vidno, rasskaz prishel k koncu. Ona dyshala rovno, kak rebenok, pril'nuv k
plechu gost'i.
- CHto zhe dal'she, |mmi? - sprosila ta.
- Nu podoshla ya k kryl'cu i ostanovilas', a on govorit: "Ty gde byla?" A
ya govoryu: "Ne tvoe delo!". A on govorit: "Ah ty, shlyuha, ya tebya do smerti
izob'yu!" A ya govoryu: "Poprobuj, tron'!" No on menya ne tronul. Dotron'sya on
tol'ko do menya, ya by, naverno, ego ubila. On poshel v dom, i ya poshla,
odelas', svyazala veshchi v uzelok i ushla. Tak s teh por i ne vozvrashchalas'.
- CHto zhe ty delala?
- Nashla mesto u portnihi, u missis Miller. Ona mne i spat' pozvolila v
masterskoj, poka deneg ne zarabotayu. No ya tam i treh dnej ne probyla, kak
vdrug prishel sam mister Megon. Govorit: Donal'd emu vse pro nas rasskazal, i
Donal'd ushel na vojnu, a on prishel za mnoj. S teh por ya u nego i zhivu.
Donal'da ya bol'she tak i ne videla, a teper' on menya ne uznaet.
- Bednaya devochka! - skazala missis Pauers. Ona podnyala golovu |mmi: u
toj lico bylo spokojnoe, prosvetlennoe. Gost'ya uzhe ne chuvstvovala svoego
prevoshodstva nad devushkoj. Vdrug |mmi vskochila na nogi, shvatila chinenuyu
odezhdu. - Pogodi, |mmi! - skazala gost'ya, no |mmi uzhe ubezhala.
Missis Pauers zakurila sigaretu i medlenno zatyanulas', razglyadyvaya
bol'shuyu, sumrachnuyu komnatu s raznokalibernoj mebel'yu. Potom vstala, chtoby
zadernut' zanaveski. Dozhd' perestal, dlinnye kop'ya solnca, pronzaya
bezukoriznenno promytyj vozduh, vysekali iskry iz mokryh derev'ev.
Ona potushila sigaretu i, spuskayas' po lestnice, uvidela chuzhuyu
udalyavshuyusya spinu, i rektor, obernuvshis' ot dveri, skazal, glyadya na nee
beznadezhnymi glazami.
- On ne ochen' nadeetsya, chto zrenie vernetsya k Donal'du.
- No ved' on tol'ko domashnij vrach. My vypishem specialista-glaznika iz
Atlanty. - Ona obodryayushche tronula ego rukav.
I tut poyavilas' miss Sesili Sonders, delikatno stucha kabluchkami po
bystro sohnushchej dorozhke, mezh svezheobryzgannoj travy.
Sesili sidela u sebya v komnate, v svetlyh shelkovyh trusikah i tonen'kom
oranzhevom svitere, i, polozhiv strojnye nogi na drugoe kreslo, chitala knigu.
Otec, ne postuchav, otkryl dveri i s nemoj ukoriznoj posmotrel na doch'. Ona
molcha vstretila ego vzglyad, potom spustila nogi.
- Razve poryadochnye devushki sidyat v takom vide, polurazdetye? - holodno
sprosil on.
Ona polozhila knigu, vstala.
- A mozhet byt', ya vovse ne poryadochnaya devushka, - nebrezhno brosila ona.
On smotrel, kak ona zavorachivaet svoe tonen'koe telo v legkij,
poluprozrachnyj halatik.
- Naverno, tebe kazhetsya, chto tak luchshe?
- Znaesh', papochka, togda ne vhodi ko mne, ne postuchavshis', - kaprizno
skazala ona.
- I ne budu, esli ty vsegda sidish' v takom vide. - On chuvstvoval, chto
sam sozdaet neblagopriyatnuyu atmosferu, i emu trudno budet skazat' to, chto
nuzhno, no uzhe ne mog ostanovit'sya. - Ty predstavlyaesh' sebe, chto vdrug tvoya
mama budet sidet' u sebya v komnate polurazdetaya, kak ty?
- Ne dumala ob etom. - Ona oblokotilas' na kaminnuyu dosku i vezhlivo, no
voinstvenno dobavila: - No esli ej zahochetsya - puskaj sidit.
On opustilsya v kreslo.
- Mne nado pogovorit' s toboj, Si. - Golos u nego stal drugim, i
devushka uselas' na krovat', podzhav nogi, i nepriyaznenno posmotrela na nego.
"Kakoj ya oblom", - podumal on, otkashlivayas'. - YA - pro molodogo Megona. -
(Ona posmotrela na otca). - YA videl ego segodnya utrom.
Ona ne podderzhala razgovora. "Vot chert, udivitel'naya sposobnost' u
detej zatrudnyat' roditel'skie uveshchevaniya. Dazhe Bob nauchilsya etim shtukam".
Glaza u Sesili stali zelenymi, bezdonnymi. Protyanuv ruku, ona vzyala so
stolika pilku dlya nogtej. Liven' prekratilsya, dozhd' tol'ko shepotkom shurshal v
mokryh list'yah. Sesili naklonila golovu nad ritmichnymi lovkimi dvizheniyami
tonkih pal'cev.
- Ty slyshish': ya videl utrom molodogo Megona, - povtoril otec s
narastayushchim razdrazheniem.
- Videl? A kak on vyglyadel, papochka?
Golos u nee byl takoj myagkij, takoj nevinnyj, chto on s oblegcheniem
vzdohnul. On pristal'no posmotrel na nee, no ona milo i skromno opustila
golovku, i on videl tol'ko ee volosy, pronizannye teplym ryzhevatym svetom,
rovnuyu gladkost' shcheki i myagkij nevyrazitel'nyj podborodok.
- Mal'chik v ochen' plohom sostoyanii, Si.
- Bednyj ego otec, - sochuvstvenno skazala ona, bystro vodya pilkoj. -
Emu ochen' tyazhelo, pravda?
- Otec nichego ne znaet.
Ona vzdernula golovu, glaza posereli, potemneli eshche sil'nee. On ponyal,
chto i ona nichego ne znaet.
- Ne znaet? - povtorila ona. - No on zhe vidit etot shram? - Ona vdrug
pobelela i podnyala ruku k grudi. - A razve...
- Net, net, - zatoropilsya on. - Prosto ego otec dumaet, chto on... Otec
ne... to est' otec zabyl, kak ego utomilo puteshestvie. Ponimaesh'? - On
zapnulsya, potom bystro dokonchil: - Ob etom ya i hotel s toboj pogovorit'.
- O nashem obruchenii? No kak zhe ya mogu? |tot shram!.. Kak ya mogu?
- Da net zhe, kakoe tut obruchenie, raz ty ne hochesh'. Sejchas my i dumat'
ne stanem pro obruchenie. Ty tol'ko naveshchaj ego, poka on ne popravitsya.
- Net, papochka, ne mogu. Prosto ne mogu.
- Pochemu zhe?
- Ego lico. Vynesti nevozmozhno. Ne mogu videt'. - Ona sodrognulas' pri
odnom vospominanii. - Neuzheli ty ne ponimaesh': ya prosto ne mogu! Razve ya
otkazalas' by, esli b mogla?
- Nichego, privyknesh'. Nadeyus', chto horoshij hirurg smozhet ego pochinit',
zakryt' shram. Doktora nynche delayut chudesa. No sejchas, dochka, ty dlya nego
vazhnee vsyakogo doktora.
Ona spryatala lico v ruki, skreshchennye na spinke krovati, i otec podoshel
k nej, pogladil uzkuyu nervnuyu spinu.
- Neuzheli ty dazhe takuyu malost' ne mozhesh' sdelat', Si? Izredka
zahodit', naveshchat' ego?
- Ne mogu, - prostonala ona. - Prosto ne mogu!
- CHto zh, znachit, togda ty bol'she ne budesh' videt'sya i s tem mal'chishkoj,
s Farrom.
Ona srazu vskinula golovu, vsya napryaglas' pod ego rukoj.
- Kto eto skazal?
- YA tebe govoryu, dochka, - laskovo, no tverdo otvetil on.
Ot gneva glaza u nee posineli do chernoty.
- Ty mne ne mozhesh' zapretit'! Znaesh', chto ne mozhesh'!
Ona ottolknulas' ot ego ruki, pytayas' vyrvat'sya. On uderzhal ee, no ona
otvernulas', otodvinulas' ot nego.
- Posmotri na menya, - tiho skazal on, kladya ladon' na ee shcheku. Ona
soprotivlyalas', on chuvstvoval teploe dyhanie na ladoni i nasil'no povernul
ee lico k sebe. Glaza ee serdito sverkali. - Esli ty ne mozhesh' hot' izredka
naveshchat' svoego zheniha, da eshche k tomu zhe bol'nogo, tak ya tebe ne pozvolyu
begat' s kem-to drugim, chert voz'mi!
Na shcheke u nee vystupili krasnye pyatna ot ego pal'cev, glaza medlenno
nalivalis' slezami.
- Mne bol'no! - skazala ona.
I, chuvstvuya myagkij, bezvol'nyj podborodok na ladoni i ee hrupkuyu spinu
pod rukoj, on vdrug ispytal ostruyu zhalost'. Podhvativ ee na ruki, on snova
sel v kreslo, derzha ee na kolenyah
- Nu, perestan', perestan', - zasheptal on, ukachivaya ee, kak malen'kuyu,
prizhav ee golovu k plechu. - YA ne hotel tebya obidet'.
Ona tihon'ko plakala, pril'nuv k nemu, i dozhd' zapolnyal molchanie, shursha
po kryshe, po mokroj listve. Posle dolgoj pauzy, kogda slyshny byli kapel' s
kryshi, veselyj govor vodostokov i tikan'e malen'kih chasov iz slonovoj kosti,
ona zashevelilas' i, vse eshche pryacha lico na pleche otca, krepko obnyala ego za
sheyu.
- Ne budem bol'she dumat' ob etom, - skazal on, celuya ee v shcheku. Ona
obnyala ego eshche krepche, potom, soskol'znuv s ego kolen, podoshla k zerkalu i
stala pudrit'sya. On vstal, uvidel v zerkale ee zaplakannoe lico, lovkie
nervnye ruki. - Bol'she my ob etom dumat' ne budem, - povtoril on, otkryvaya
dveri.
Oranzhevyj sviter priglushenno plamenel pod uslovnoj zashchitoj halatika,
obtyagivaya ee uzkuyu spinu, i mister Sonders zakryl za soboj dveri.
ZHena okliknula ego, kogda on prohodil mimo ee spal'ni.
- Za chto ty branil Sesili, Robert? - sprosila ona.
No on molcha protopal vniz po lestnice, ne obrashchaya na nee vnimaniya, i
vskore ona uslyshala, kak on chestit Tobi s kryl'ca.
Missis Sonders voshla v komnatu docheri i uvidela, chto ona toroplivo
odevaetsya. Solnce vnezapno prorvalos' skvoz' dozhd', i dlinnye kop'ya sveta,
pronzaya bezukoriznenno promytyj vozduh, vysekali iskry iz mokryh derev'ev.
- Ty kuda, Sesili? - sprosila mat'.
- Naveshchat' Donal'da, - otvetila ona, natyagivaya chulki lovkimi, tochnymi
dvizheniyami.
YAnuarius Dzhons, probirayas' po mokroj trave, oboshel vokrug doma i,
zaglyanuv v kuhonnoe okoshko, uvidel spinu |mmi i ee sognutyj lokot', bystro
snovavshij vzad i vpered. On tihon'ko podnyalsya po lesenke i voshel. Pripodnyav
utyug, |mmi posmotrela na nego otchuzhdennymi, vrazhdebnymi glazami. ZHeltye
glaza Dzhojsa bez smushcheniya obveli pristal'nym vzglyadom i ee, i gladil'nuyu
dosku, i vsyu kuhnyu.
- Nu-s, Zolushka! - skazal Dzhons.
- Menya zovut |mmi, - ledyanym tonom skazala ona.
- O da, konechno, - s gotovnost'yu soglasilsya on, - razumeetsya. |mmi,
|mmilina, |mmilyuna - luna! Luna! "Luna bezgnevna i besstrastna!" "Luna
bestrepetna, bezgnevna". A mozhet byt', vy predpochitaete "Vo mrake, pod
lunoj"? Vy predpochitaete bolee izyskannye ili menee izyskannye opredeleniya?
Konechno, i eto mozhno by neskol'ko podvintit'. |liya tak vyrazhala svoi
chuvstva, i ne bez uspeha, no ved' u nee bylo okno, i mozhno bylo "v sumrake
nochnom na pryadyah zolotyh zvenet' toskoj". A u vas kak budto pryadi otnyud' ne
zolotye, vprochem, i vashu prichesku mozhno nemnozhko podvintit'! Oh uzh mne eto
molodoe pokolenie - skol'ko v nem bespokojstva! Vse im hochetsya podvintit',
podperchit' - ne tol'ko chuvstva, no i formu beder tozhe!
Ona ravnodushno povernulas' k nemu spinoj, i snova utyug chetko zasnoval
po rastyanutomu kusku materii. Dzhons sovsem zatih, nastol'ko, chto cherez
nekotoroe vremya ona povernula golovu - posmotret', kuda on devalsya. A on
stoyal za nej tak blizko, chto pryad' ee volos kosnulas' ego lica. Ona
vskriknula, podnyav utyug.
- Aga, moya gordaya krasa! - teatral'nym shepotom proshipel Dzhons, obhvativ
ee rukami.
- Pustite! - serdito brosila ona.
- Vasha replika fal'shiva! - usluzhlivo soobshchil on ej. - "Osvobodi menya,
zlodej, ne to pogibnesh' ty!" - vot kak nado govorit'!
- Pustite! - povtorila ona.
- Ne otpushchu, poka ne uznayu tajnu zaveshchaniya! - otvetil on napyshchenno i
vazhno, i zheltye glaza poteryali vsyakoe vyrazhenie, kak glaza mertveca.
- Pustite, ne to obozhgu! - vspylila ona, vzmahnuv utyugom.
Ih vzglyady skrestilis'. V glazah |mmi byl neumolimyj gnev, i Dzhons,
pomolchav, skazal:
- A ved' pravda - obozhzhete!
- A vot sejchas uvidite! - serdito skazala |mmi. On tol'ko uspel
vypustit' ee i vovremya otskochit'. Ona otvela volosy so lba krasnoj ot stirki
rukoj, i glaza ee sverknuli. - Ubirajtes', nu! - prikazala ona, i Dzhons,
netoroplivo pyatyas' k dveri, zhalobno skazal:
- Ne pojmu, chto eto u vas tut za zhenshchiny? Dikie koshki. Da. Koshki.
Kstati, kak sebya chuvstvuet segodnya umirayushchij geroj?
- Uhodite! - povtorila |mmi, vzmahnuv utyugom. On vyshel i zakryl za
soboj dveri. Potom snova
priotkryl ih i, otvesiv ej s poroga glubokij, neuklyuzhij poklon,
retirovalsya okonchatel'no.
V temnoj prihozhej on ostanovilsya, prislushalsya. Svet iz steklyannoj dveri
padal emu pryamo v glaza: mozhno bylo tol'ko razglyadet' uglovatye ochertaniya
kakoj-to mebeli. On stoyal, prislushivayas'. "Net, - reshil on, - zdes' ee netu.
Razgovorov ne slyhat', slishkom dlya nee tiho. A eta "femme" nenavidit tishinu,
kak koshka - vodu. Sesili i tishina - voda i maslo. I vsegda ona beret verh.
Dryan' takaya, na chto eto ona vchera namekala? I etot Dzhordzh. Bystro rabotaet.
Ej, naverno, odnogo ne hvataet. Ladno, zavtrashnij den' eshche vperedi.
Osobenno, esli segodnyashnij eshche ne konchilsya. Pojti, chto li, podraznit' etogo
gromadnogo bul'doga?"
U dverej kabineta on vstretilsya s Gilligenom. Snachala on ego ne uznal.
- Gospodi pomiluj, - skazal on potom, - neuzhto vsya armiya razbezhalas'.
Kak zhe teper' bednyj general Pershing, kto emu budet otdavat' chest', raz
soldat netu? U nas i dlya vojny lyudej ne hvatalo, a teper', kogda vperedi
takoj dolgij mir... Net, brat, tut my propadem!
- A vam chego tut nado? - holodno sprosil Gilligen.
- Nichego, blagodaryu vas. Blagodaryu pokorno. Prosto zashel na kuhnyu,
navestit' nashu yunuyu priyatel'nicu i, kstati, spravit'sya o brate boga
Merkuriya.
- CH'em brate?
- Govorya proshche - o molodom mistere Megone.
- U nego - vrach, - brosil Gilligen. - Tuda nel'zya. - On kruto
povernulsya i vyshel.
- Nichego! - probormotal Dzhons, glyadya emu vsled. - Nichego, moj milyj.
On zevnul, pobrel po prihozhej. V dveryah on ostanovilsya, razdumyvaya, i
medlenno nabil trubku. Potom snova shiroko zevnul. Sprava on uvidel otkrytuyu
dver' i voshel v neuyutnuyu paradnuyu komnatu. No zdes', po krajnej mere, byl
podokonnik, kuda mozhno klast' obgorelye spichki, i, sev u okna, on zadral
nogi na vtoroe kreslo.
Vse steny byli uveshany unylymi, mrachnymi portretami ch'ih-to predkov, i
kazalos', chto vseh ih rodnit glavnym obrazom kakoe-to zheludochnoe
zabolevanie. A mozhet, eto byli portrety Moryaka-Skital'ca, v raznom vozraste,
poka on eshche ne dokonal etogo neschastnogo al'batrosa. "Net, dazhe ot dohloj
ryby u cheloveka ne mozhet stat' takoe vyrazhenie lica, - podumal Dzhons,
otvergaya zhelchnyj vyzov razdrazhennyh risovannyh glaz. - Vidno, royal' tut ne
otkryvali sto let, a otkroj ego - on zazvuchit tak, kak glyadyat eti portrety".
Dzhons vstal, vzyal s polki "Poteryannyj raj" Mil'tona ("Veseloe chtenie dlya
greshnika", - podumal on) i vernulsya k svoemu kreslu. Ono otlichalos'
neobychajnoj tverdost'yu, chego nel'zya bylo skazat' pro Dzhonsa. On snova zadral
nogi.
V pole zreniya pokazalsya rektor s neznakomym chelovekom. Oni
razgovarivali, stoya v dveryah. Neznakomec ushel, voshla eta chernaya zhenshchina. Ona
obmenyalas' neskol'kimi slovami s rektorom. Dzhons medlenno i plotoyadno
smakoval ee sil'nye, svobodnye dvizheniya, i...
I tut poyavilas' miss Sesili Sonders, vsya v svetlo-sirenevom s
zelenovatoj lentoj u poyasa, delikatno stucha kabluchkami po bystro sohnushchej
dorozhke, mezh svezheobryzgannoj travy.
- Dyadya Dzho! - okliknula ona rektora, no on uzhe proshel v svoj kabinet.
Ej vstretilas' missis Pauers, i ona skazala: - A-a, zdravstvujte! Mozhno mne
navestit' Donal'da?
Pod priyatnym svetom potusknevshih cvetnyh stekol ona voshla v prihozhuyu,
povela glazami i uvidala u dal'nego okna ch'yu-to spinu v kresle. Voskliknuv:
"Donal'd!", ona vporhnula v komnatu, kak ptica. Zakryvaya odnoj rukoj glaza i
protyanuv vpered druguyu, ona toroplivo prostuchala kabluchkami i opustilas' k
ego nogam, pryacha golovu u nego v kolenyah.
- Donal'd, Donal'd! YA privyknu, ya postarayus'! Postarayus'! O, Donal'd,
Donal'd! Bednyj! Takoe lico! No ya privyknu! Privyknu! - istericheski
povtoryala ona. Nashchupav pal'cami ego rukav, ona skol'znula vniz, shvatila ego
ruku, krepko prizhala k shcheke. - Vchera vyshlo nechayanno... YA ne hotela obidet'
tebya, Donal'd. YA ne vinovata, ved' ya lyublyu tebya, Donal'd, rodnoj moj,
edinstvennyj! - Ona glubzhe zarylas' golovoj v ego koleni. - Obnimi menya,
Donal'd, - shepnula ona. - Skoro ya k tebe privyknu.
On ohotno prityanul ee k sebe. I vdrug, pochuvstvovav chto-to znakomoe v
etom pidzhake, ona podnyala golovu: pered nej sidel YAnuarius Dzhons.
Ona vskochila.
- Svin'ya, pochemu vy srazu ne skazali?
- CHto vy, uvazhaemaya! Kto zhe otkazhetsya ot milosti bogov?
No ona uzhe ne slushala ego. V dveryah stoyala missis Pauers, s interesom
nablyudaya za nimi. "Nasmehaetsya nado mnoj!" - v yarosti podumala Sesili. Glaza
ee blesnuli sinimi klinkami, no golos tek, kak med:
- Kak glupo, vot tak, ne glyadya, - skazala ona sladkim goloskom. - No ya
uvidala vas i reshila, chto Donal'd tut, ryadom. Esli by ya byla muzhchinoj, ya by
nepremenno staralas' byt' vsegda ryadom s vami. No ya ne znala, chto vy i
mister... mister Smit - takie dobrye druz'ya. Hotya, govoryat, tolstye muzhchiny
osobenno privlekatel'ny. Mozhno mne vse-taki povidat' Donal'da? Vy ne
vozrazhaete?
Ot gneva ona sovsem osmelela. Vojdya v kabinet, ona vzglyanula na Megona
bez vsyakogo straha - na lico, na shram. Ona pozdorovalas' s rektorom,
pocelovala ego, potom bystrym gracioznym dvizheniem povernulas' k Megonu,
otvodya vzglyad ot ego shrama. On smotrel na nee spokojno, bez vsyakogo
vyrazheniya.
- Iz-za tebya ya popala v glupoe polozhenie, - shepnula ona so sderzhannoj
yarost'yu, nezhno celuya ego v guby.
Dzhons, zabytyj vsemi, poshel sledom za nej po koridoru i ostanovilsya u
zapertoj dveri kabineta, prislushivayas' k ee toroplivomu grudnomu golosu za
nemoj dver'yu. Potom, nagnuvshis', on zaglyanul v zamochnuyu skvazhinu. No nichego
ne bylo vidno, i, chuvstvuya, kak ot naklona u nego perehvatyvaet dyhanie,
oshchushchaya, kak podtyazhki vrezayutsya v zhirnye sognutye plechi, on vypryamilsya i
vstretil besstrastnyj, vnimatel'nyj vzglyad Gilligena. ZHeltye glaza Dzhonsa
srazu opusteli, on oboshel voinstvenno zastyvshuyu figuru Gilligena i, nebrezhno
posvistyvaya, vyshel na ulicu.
Sesili Sonders vernulas' domoj, razduvaya v sebe i bez togo neugasavshee
vozmushchenie. U doma ee uzhe izdali okliknula mat' - i ona zastala oboih
roditelej vmeste, na verande.
- Nu, kak Donal'd? - sprosila mat' i, ne dozhidayas' otveta, skazala: -
Dzhordzh Farr zvonil, kak tol'ko ty ushla. YA tebya proshu, govori zaranee, chto
emu peredat', kogda tebya net. Tobi vse vremya prihoditsya brosat' rabotu i
begat' k telefonu.
Sesili, ne otvetiv, proshla bylo k dveri, vyhodivshej na verandu, no otec
pojmal ee za ruku i ne pustil.
- Kak vyglyadit Donal'd segodnya? - sprosil on, povtoryaya vopros zheny.
Ona napryagla ruku, starayas' vyrvat'sya.
- Ne znayu i znat' ne hochu, - rezko skazala ona.
- Razve ty ne zashla k nim? - V golose ee materi poslyshalos' udivlenie.
- YA dumala, ty poshla tuda.
- Pusti menya, papa! - Ona razdrazhenno dernula rukoj. - YA hochu
pereodet'sya. - (On chuvstvoval ee napryazhennye hrupkie pal'cy).
- Nu, pusti zhe! - umolyayushche protyanula ona, no on tol'ko skazal:
- Pojdi syuda, dochka!
- Net, Robert, - vmeshalas' zhena, - ty zhe obeshchal ne trogat' ee!
- Pojdi syuda, dochka, - povtoril on, i, ne soprotivlyayas', ona pozvolila
prityanut' sebya za ruku k ego kreslu. Ona prisela, nervnaya, neterpelivaya, i
otec obnyal ee odnoj rukoj. - Pochemu ty ne poshla tuda?
- No, Robert, ty zhe obeshchal! - kak popugaj, povtorila zhena
- Pusti menya, papa! - Ona vsya napryaglas' pod tonkim svetlym plat'em. No
on ne otpuskal ee, i ona skazala: - YA tam byla.
- I videla Donal'da?
- O da! |ta protivnaya chernaya zhenshchina nakonec snizoshla - dopustila menya
k nemu na neskol'ko minut. I, konechno, v ee prisutstvii.
- Kakaya protivnaya chernaya zhenshchina, detka? - s interesom sprosila missis
Sonders.
- CHernaya zhenshchina? Ah, eta samaya missis, kak ee tam. A ya-to dumal, chto
vy s nej podruzhites', dochka! Mne kazalos', chto u nee horoshaya, trezvaya
golova.
- Ne somnevayus'. Tol'ko...
- Kakaya chernaya zhenshchina, Sesili?
- ...tol'ko ty luchshe ne pokazyvaj Donal'du, chto ona i tebya pokorila!
- Dochka, dochka! CHto ty boltaesh'!
- Tebe horosho tak govorit'! - skazala ona, napryazhenno i strastno. - No
u menya est' glaza. Razve ya ne vizhu? Zachem ona poehala za nim iz samogo
CHikago ili gde oni tam byli? I ty eshche zhdesh', chtoby ya...
- Kto priehal? Otkuda? Kakaya zhenshchina, Sesili? Kakaya zhenshchina, Robert?
No nikto ne obrashchal na nee vnimaniya.
- Net, dochka, ty k nej nespravedliva. Ty prosto ne v sebe.
On ne otpuskal ee, napryazhennuyu, hrupkuyu.
- A ya tebe govoryu, ona... Net, tut ne tol'ko ona. |to ya emu prostila,
potomu chto on bol'noj, potomu chto on vsegda byl takoj s... nu, s zhenshchinami.
Pomnish', eshche do vojny? No on menya unizil pered vsemi, on... on segodnya...
Pusti menya, papochka, - povtorila ona umolyayushche, starayas' vyrvat'sya ot nego.
- No kakaya zhenshchina, Sesili? Pri chem tut zhenshchina? - V golose materi
slyshalos' razdrazhenie.
- Dochka, milaya, ne zabyvaj, chto on ochen' bolen. A pro missis... m-m...
- Robert, kto eta zhenshchina?
- ...produmaj vse horoshen'ko vecherom, a utrom pogovorim.
- Net, govoryu tebe: mezhdu nami vse koncheno. On menya unizil pered nej! -
Ona vyrvala ruku i brosilas' k dveri.
- Sesili! - kriknula mat' vsled uletayushchim skladkam tonkogo plat'ya. - Ty
pozvonish' Dzhordzhu Farru?
- Net! Ni za chto! Nenavizhu muzhchin!
CHetkij, otryvistyj stuk kabluchkov zamer na lestnice, hlopnula dver'.
Missis Sonders so skripom opustilas' v kreslo.
- V chem delo, Robert? I on ej vse rasskazal.
K zavtraku Sesili ne vyshla. Otec podnyalsya naverh i na etot raz postuchal
v dver'.
- Da! - Ee golos prozvuchal skvoz' derevyannuyu panel' priglushenno i
slabo.
- |to ya, Si. Mozhno vojti?
Otveta ne bylo, i on zashel. Ona eshche ne uspela umyt'sya, i ee
raskrasnevsheesya ot sna lichiko kazalos' sovsem detskim. Vsya komnata byla
propitana etim sokrovennym otdyhom, on shchekotal nozdri, kak zapah, i otec
smutilsya, pochuvstvoval sebya nelovkim i nazojlivym. Prisev na kraj krovati,
on ostorozhno vzyal ee protyanutuyu ladon'. Ee pal'cy bezotvetno lezhali v ego
ruke.
- Kak ty sebya chuvstvuesh' segodnya? - Ona ne otvetila, soznavaya svoe
prevoshodstvo, i on prodolzhal s napusknoj veselost'yu: - Bol'she ne serdish'sya
na etogo bednyagu, molodogo Megona?
- YA o nem ne dumayu. Bol'she ya emu ne nuzhna.
- Kak eto - ne nuzhna! - I bodrym golosom: - My schitaem, chto ty dlya nego
- luchshee lekarstvo!
- Kak zhe ya mogu?
- CHto? Ne ponimayu!
- On svoe lekarstvo privez s soboj.
Kakoe spokojstvie, kakoe vozmutitel'noe spokojstvie. Net, on dolzhen
- A ty ne podumala, chto, mozhet byt', ya, pri vsej moej ogranichennosti,
bol'she ponimayu v takih veshchah, chem ty?
Ona otnyala ruku, spryatala pod odeyalo, ne otvechaya emu, dazhe ne glyadya v
ego storonu.
- Ty vedesh' sebya glupo, Sesili, - prodolzhal on. - CHem on tebya obidel
vchera, etot mal'chik?
- Prosto oskorbil menya pri drugoj zhenshchine. No mne ne hochetsya obsuzhdat'
eto.
- No poslushaj! Neuzheli ty otkazyvaesh'sya dazhe naveshchat' ego, hotya ot tebya
zavisit - vyzdoroveet on ili net?
- S nim eta chernaya zhenshchina. Esli uzh ona, pri vsej svoej opytnosti, ne
mozhet vylechit' ego - tak ya uzh, naverno, ne smogu.
Otec medlenno pobagrovel. Ona ravnodushno vzglyanula na nego i,
otvernuvshis', stala smotret' v okno.
- Znachit, ty otkazyvaesh'sya naveshchat' ego?
- A chto mne eshche delat'? On ochen' yavno pokazal, chto ne zhelaet, chtob ya
ego bespokoila. Neuzheli ty hochesh', chtoby ya byvala tam, gde ya ne nuzhna?
On proglotil razdrazhenie, starayas' govorit' spokojno, starayas'
podravnyat'sya k ee spokojstviyu:
- Neuzheli ty ne ponimaesh', chto ya ni v chem tebya ne prinuzhdayu? YA tol'ko
hochu pomoch' etomu mal'chiku vstat' na nogi. Predstav' sebe, chto eto Bobbi,
predstav' sebe Boba na ego meste, v takom sostoyanii.
- Pozhalujsta, sam s nim vozis', a ya ne budu.
- Posmotri na menya! - skazal on tak spokojno, tak sderzhanno, chto ona
zastyla, zataiv dyhanie. On krepko vzyal ee za plecho.
- Ne obrashchajsya so mnoj tak grubo, - skazala ona, otvernuvshis'.
- Tak vot, slushaj. Ne smej bol'she vstrechat'sya s etim mal'chishkoj, s
Farrom. Ponyala?
Glaza u nee stali bezdonnymi, kak morskaya voda.
- Ty menya ponyala? - povtoril on.
- Da, ya slyshu.
On vstal. Shodstvo mezhdu nimi bylo porazitel'noe. On obernulsya u
dverej, vstretil ee upryamyj, bezrazlichnyj vzglyad.
- YA ne shuchu, Si!
Vdrug ee glaza zatumanilis'.
- Mne nadoeli muzhchiny, ya ustala. Dumaesh', ya budu ogorchat'sya?
Dveri za nim zakrylis', ona lezhala, ustavivshis' na nepronicaemuyu,
gladkuyu ih poverhnost', slegka provodya pal'cami po grudi, po zhivotu, risuya
koncentricheskie krugi po telu, pod odeyalom, dumaya: "A kak eto byvaet, kogda
rebenok?", nenavidya tot neizbezhnyj mig, kogda eto sluchitsya, kogda narushitsya
ee bespolaya strojnost', kogda ee telo iskoverkaet bol'.
Miss Sesili Sonders, v bledno-golubom polotnyanom plat'ice, zashla k
sosedke s utrennim vizitom, vsya rasplyvayas' v ulybkah. ZHenshchiny ee
nedolyublivali, i ona eto znala. No ona umela obrashchat'sya s nimi, pri vsej
svoej neiskrennosti, pokoryat' ih hotya by na vremya svoim bezukoriznennym
povedeniem. V nej bylo stol'ko takta, stol'ko gracioznogo vnimaniya, chto
sudachili o nej lish' za ee spinoj. Nikto ne mog ej soprotivlyat'sya. Ona s
takim interesom slushala vsyakie spletni i peresudy. I tol'ko potom
stanovilos' ponyatno, chto ona ne prinimala v nih nikakogo uchastiya. A dlya
etogo i vpravdu nuzhen bol'shoj takt.
Ona milo poboltala s hozyajkoj v sadu, poka ta vozilas' s cvetami,
potom, poprosiv razresheniya i poluchiv ego, poshla v dom k telefonu.
Mister Dzhordzh Farr, bescel'no slonyayas' po galeree okolo suda, eshche
izdali uvidel i bezoshibochno uznal ee na tenistoj ulochke, zametil ee bystruyu,
nervnuyu pohodku. On ves' rasplylsya, medlenno, s naslazhdeniem laskaya ee
vzglyadom. Vot kak nado s ihnim bratom, puskaj sami k tebe begut. On zabyl,
chto nazvanival ej bez tolku raz pyat' za poslednie sutki. No ona tak
bezukoriznenno izobrazila udivlenie, tak ravnodushno pozdorovalas' s nim, chto
on perestal verit' svoim usham.
- Nu, vot! - skazal on. - A ya-to dumal, chto k tebe nikakim chertom ne
dozvonit'sya!
- Da? - Ona ostanovilas', kazalos', chto ona vot-vot zatoropitsya dal'she,
i eto bylo nepriyatno.
- Ty bolela, chto li?
- Da, vrode togo. Nu, chto zh, - i ona poshla bylo dal'she, - ochen' rada,
chto my povidalis'. Pozvoni mne kak-nibud' eshche. Ladno?
- No, Sesili, kak zhe tak...
Ona opyat' ostanovilas', posmotrela na nego cherez plecho s
podcherknuto-vezhlivoj vyderzhkoj:
- CHto?
- Kuda ty idesh'?
- O-o, u menya stol'ko poruchenij. Vsyakie pokupki dlya mamy. Proshchaj!
Ona poshla, i goluboe polotno plat'ya svezho i nezhno priladilos' k ee
pohodke. Medlenno, kak vremya, proehal negr na gromadnom furgone i razdelil
ih. Dzhordzhu kazalos', chto furgon nikogda ne proedet, i on obezhal ego,
brosilsya za nej.
- Ostorozhnej! - bystro skazala ona. - Papa tut, v gorode. Mne ne veleli
s toboj vstrechat'sya. Roditeli protiv tebya.
- Za chto? - rasteryanno i tupo sprosil on.
- Ne znayu. Mozhet byt', uslyshali, chto ty begaesh' za zhenshchinami. Boyatsya,
chto ty menya pogubish'. Naverno, za eto.
On byl yavno pol'shchen:
- Nu, bros'!
Oni shli pod navesami magazinov. Na ploshchadi nepodvizhno stoyali sonnye
loshadi i muly, zapryazhennye v furgony. Vokrug nih plyl, sgushchalsya, nabegal
otkrovennyj zapah nemytyh tel - negry tolpilis' vokrug, na kazhdom bylo hot'
chto-nibud' iz byvshego oficerskogo obmundirovaniya. V ih tyaguchih, rovnyh
golosah, v ih bezzabotnom, iskrennem smehe, slitom s sonnym poludennym
chasom, slyshalis' kakaya-to skrytaya stihijnaya gorech' i pokornost'.
Na uglu stoyala aptekarskaya lavochka so steklyannym sharom v kazhdom okne;
zhidkost', napolnyavshaya ih, kogda-to krasnaya v odnom i zelenaya v drugom,
teper' stala bledno-korichnevoj ot mnogoletnego solnca. Sesili ostanovila
Dzhordzha.
- Dal'she ne nado, Dzhordzh, uhodi, pozhalujsta.
- Nu, Sesili, bros'!
- Net, net! Proshchaj! - Tonkaya ruka namertvo pregradila emu put'.
- Pojdem vyp'em koka-koly!
- Ne mogu. U menya stol'ko del. Izvini!
- Nu, potom, kogda upravish'sya, - poprosil on v poslednej nadezhde.
- Ne znayu, kak budet. No esli hochesh' - mozhesh' podozhdat' menya tut: esli
uspeyu - vernus'. Konechno, esli tebe hochetsya.
- CHudesno! Budu zhdat' tut. Prihodi, Sesili, proshu tebya!
- Ne obeshchayu. Proshchaj!
On byl vynuzhden smotret', kak ona uhodila ot nego, koketlivaya, izyashchnaya,
vse umen'shayas' i umen'shayas'. "CHerta s dva ona vernetsya", - podumal on. No
ujti on ne posmel: a vdrug vernetsya? On smotrel ej vsled, poka ona ne
skrylas', vidya ee golovku sredi drugih golov, inogda vidya vsyu ee figurku,
tonen'kuyu, nepovtorimuyu. On zakuril sigaretu i voshel v aptekarskij magazin.
Proshlo vremya, chasy na bashne probili dvenadcat', i on otbrosil pyatuyu
sigaretu. "Vot proklyataya! Net, bol'she ya ne dam sebya vodit' za nos". On
krepko vyrugalsya. Emu stalo legche, i on otvoril setchatuyu dver'.
I vdrug otskochil nazad, v magazin, zabilsya v ugol, i prikazchik v beloj
kurtke, s lakirovannym proborom, udivlenno sprosil:
- Ot kogo pryachetes'?
Sesili proshla, veselo boltaya s zhenatym molodym chelovekom, sluzhashchim
bol'shogo univermaga. Mimohodom ona zaglyanula v lavochku, no Dzhordzha ne
zametila.
On zhdal, unizhennyj, razdavlennyj revnost'yu i zloboj, poka ona ne
zavernula za ugol. Potom rezko raspahnul dveri i snova bessmyslenno, slepo
stal rugat' ee.
- Mist Dzhordzh! Mist Dzhordzh! - povtoryal kto-to szadi monotonnym golosom,
pytayas' poravnyat'sya s nim.
On obernulsya v beshenstve - pered nim stoyal negritenok.
- Kakogo cherta tebe nuzhno? - grubo skazal on.
- Vam pis'mo, - otvetil tot vezhlivo, pristydiv Dzhordzha svoej
vospitannost'yu.
On vzyal pis'mo, dal mal'chiku monetku. Na klochke obertochnoj bumagi bylo
napisano: "Prihodi v sad vecherom, kogda vse lyagut spat'. Mozhet, ya i ne
vyjdu. No vse ravno prihodi - esli tol'ko hochesh'!"
On chital i perechityval pis'mo, razglyadyvaya ee tonkij, nervnyj pocherk,
poka slova ne poteryali vsyakij smysl. Ot oblegcheniya emu stala hudo. I vse -
starinnoe zdanie suda, topolya, sonnye upryazhki mulov i konej, plotnaya tolpa
negrov i tyaguchaya monotonnost' ih razgovorov i smeha - vse stalo sovsem
drugim, milym i krasivym v bezzabotnom poludennom svete.
I on oblegchenno vzdohnul.
Mister Dzhordzh Farr chuvstvoval sebya nastoyashchim muzhchinoj. "Interesno,
vidno po moemu licu ili net?" - dumal on, zhadno vsmatrivayas' v lica prohozhih
muzhchin: on pytalsya ugovorit' sebya, chto v nekotoryh licah est' to, chego v
drugih net. No potom on priznalsya sebe, chto nichego takogo net, i emu stalo
nemnogo obidno i grustno. Stranno. Esli uzh eto ne vidno po licu, tak chto zhe
nado sdelat', chtob srazu bylo vidno? Vot bylo by horosho, esli by (Dzhordzh
Farr byl vse-taki dzhentl'menom)... esli by, bez vsyakih razgovorov, muzhchiny,
kotorye shli ot zhenshchiny, mogli by uznavat' drug druga po pervomu vzglyadu -
chto-to vrode skrytogo znaka: nevol'noe masonstvo. Konechno, on znal zhenshchin i
ran'she. No ne tak. I vdrug ego osenila priyatnaya mysl', chto on - edinstvennyj
v mire, chto nikogda ni s kem ne sluchalos' takoe, chto nikto dazhe mechtat' ne
smel o takom, A on vot znaet, on smakoval svoi tajnye mysli, kak priyatnyj
vkus vo rtu.
Kogda on vspominal (Vspominal? Da razve on mog dumat' o chem-nibud'
drugom?), kak ona ubezhala v temnyj dom, v nochnoj rubashke, zalivayas' slezami,
on chuvstvoval sebya muzhestvennym, sil'nym, dobrym. "Teper' ona uzhe
uspokoilas', - dumal on. - Oni vse, naverno, tak..."
No ego vlyublennoe spokojstvie slegka narushilos', kogda on bezuspeshno
pytalsya dobit'sya telefonnogo razgovora, i okonchatel'no razletelos'
vdrebezgi, kogda dnem ona bezmyatezhno proehala mimo nego v mashine s podrugoj,
sovershenno ignoriruya ego. "Ona menya ne videla. (Sam znaesh', chto videla.)
Net, ona menya ne videla. (Durak, znaesh' zhe, chto videla!)"
K vecheru on doshel do grani legkogo i, po ego harakteru, ne ochen'
opasnogo bezumiya. Potom i etot pyl ohladel, kogda ohladelo solnce v nebe. On
nichego ne ispytyval, no, kak neprikayannyj, torchal za uglom, iz-za kotorogo
ona mogla vyjti po puti v gorod. I vdrug ego ohvatil uzhas: "A chto esli ya ee
uvizhu s drugim? |to bylo by huzhe smerti", - podumal on, pytayas' ujti,
spryatat'sya gde-nibud', kak ranenoe zhivotnoe. No ego neposlushnoe telo ne
dvigalos' s mesta.
On to i delo videl ee, a kogda okazyvalos', chto eto drugaya, on sam ne
ponimal, chto on chuvstvuet. I kogda ona dejstvitel'no vyshla iz-za ugla, on ne
poveril svoim glazam. Snachala on uznal ee bratishku, potom uvidel ee, i vsya
zhizn' v nem prihlynula k glazam, a telo stalo neuklyuzhim, nelepym komom syroj
gliny. On ne znal, skol'ko minut prosidel na kamennom postamente, ne oshchushchaya
ego, poka ona s bratom medlenno i neumolimo prohodila v ego pole zreniya. No
vdrug on slovno oslep, vsya zhizn' prihlynula ot glaz k telu, on snova
pochuvstvoval sebya hozyainom svoih ruk i nog i, nichego ne vidya, brosilsya za
nej.
- |j, Dzhordzh! - nebrezhno, kak ravnogo, okliknul ego Robert-mladshij. -
Idesh' v kino?
Ona vzglyanula na nego bystro, ostorozhno, s uzhasom, pochti chto s
nenavist'yu.
- Sesili... - skazal on.
Glaza u nee stali temnymi, chernymi, ona otvernulas' i poshla bystree.
- Sesili! - umolyayushche skazal on, kasayas' ee ruki.
Ot ego prikosnoveniya ona vzdrognula, otshatnulas' ot nego.
- Ne smej, ne smej menya trogat'! - zhalobno skazala ona.
Lico ee pobelelo, poteryalo rumyanec, a on stoyal, glyadya, kak ee tonkoe
plat'e povtoryaet hrupkie dvizheniya ee tela, kak ona s bratom uhodit, pokidaya
ego. I emu peredalas' vsya ee bol', ves' strah, hotya on i ne ponimal pochemu.
Vozvrashchenie etogo bednyagi, Donal'da Megona, davno perestalo byt'
sobytiem, chudom iz chudes. Prihodili lyubopytnye dobrozhelatel'nye sosedi -
muzhchiny, sideli ili stoyali, uvazhitel'no-dobrodushnye, bodrye; solidnye del'cy
interesovalis' vojnoj, tol'ko kak pobochnoj prichinoj padeniya i vozvysheniya
prezidenta Vil'sona, da i to lish' vyrazhennoj v dollarah i centah, togda kak
ih zheny boltali mezhdu soboj o tryapkah, cherez golovu Megona, ne glyadya na ego
izurodovannyj, bezdumnyj lob; zahodili i sluchajnye znakomye rektora v
demokraticheski rasstegnutyh rubahah, spryatav za razdutuyu shcheku tabachnuyu
zhvachku, i vezhlivo, no tverdo, otkazyvalis' snyat' shlyapy; znakomye devushki, s
kotorymi Donal'd kogda-to tanceval i flirtoval letnimi nochami, zabegali
vzglyanut' razok na ego lico i srazu ubegali, podaviv otvrashchenie, i bol'she ne
prihodili, esli tol'ko sluchajno, pri pervom poseshchenii, lico ego ne bylo
zakryto (togda-to oni nepremenno nahodili vozmozhnost' eshche raz vzglyanut' na
nego); mal'chiki pribegali i uhodili obizhennye, potomu chto on ne rasskazyval
pro voennye priklyucheniya, i vo vsej etoj suete tol'ko Gilligen, ego hmuryj
- Begi, begi! - povtoryal on malen'komu Robertu Sondersu, kotoryj privel
celuyu kompaniyu svoih odnoletok, obeshchav pokazat' im nastoyashchego pervoklassnogo
invalida vojny.
- On hochet zhenit'sya na moej sestre. Pochemu zhe mne nel'zya ego videt'? -
protestoval Robert.
On ochutilsya v polozhenii cheloveka, kotoryj obeshchal svoim druz'yam zolotye
rossypi, a potom okazalos', chto nikakih rossypej net. Oni izdevalis' nad
nim, a on otchayanno zashchishchalsya, vzyvaya k Gilligenu.
- Idi, idi otsyuda, topaj! Predstavlenie okoncheno. Uhodi! - Gilligen
zahlopnul pered nim dveri.
Missis Pauers, opuskayas' vniz, sprosila:
- V chem delo, Dzho?
- Da etot chertov shchenok, Sonders, privolok syuda celuyu artel' - smotret'
na shram. Net, nado eto prekratit', - serdito dobavil on, - nechego etomu
stadu celymi dnyami glazet' na nego.
- Nu, teper' uzhe zatihaet, - skazala ona, - kazhetsya, tut vse
perebyvali. Dazhe iz ih gazetenki prihodili: "Vozvrashchenie geroya vojny". Nu,
znaete, kak obychno.
- Hot' by i vpravdu stihlo, - skazal on bez osoboj nadezhdy. - Vidit
Bog, vse oni tut uzhe perebyvali. Znaete, poka ya zhil, i el, i spal sredi
odnih muzhchin, ya byl o nih ne osobo vysokogo mneniya, no vot vernulsya k
kul'turnoj zhizni, uslyhal, kak vse eti zhenshchiny razgovarivayut: "Ah,
bednen'kij, kakoe u nego zhutkoe lico! Interesno, vyjdet ona za nego ili net?
A vy ee videli vchera v gorode - hodit chut' li ne nagishom!" - tak ya teper'
kuda luchshe stal dumat' pro muzhchin. Vy zametili - byvshie soldaty ego ne
bespokoyat, osobenno kto sluzhil za okeanom. Ih eto vrode kak i ne kasaetsya.
Emu prosto ne povezlo - i vse, tut ni cherta ne pomozhesh'. Vot kak oni dumayut.
Odnim povezlo, drugim net - vot vse ih mysli.
Oni stoyali ryadom, glyadya v okno na sonnuyu ulicu. ZHenshchiny, yavno
"priodetye", shli pod zontikami v odnom napravlenii.
- Damskij komitet, - probormotal Gilligen. - A mozhet, zhenskaya
vspomogatel'naya sluzhba.
- Da, vy stanovites' nastoyashchim mizantropom, Dzho!
Gilligen posmotrel na ee spokojnyj, zadumchivyj profil' - pochti vroven'
s ego licom.
- Naschet zhenshchin? Kogda ya govoryu pro soldat, ya ne sebya imeyu v vidu. Menya
tak zhe nel'zya nazvat' soldatam, kak nel'zya nazvat' chasovshchikom cheloveka,
kotoryj sluchajno pochinil chasy. A kogda ya govoryu: "zhenshchiny", ya - ne o vas.
Ona polozhila ruku emu na plecho. Plecho bylo krepkoe, s zataennoj siloj,
nadezhnoe. On znal, chto mozhet tak zhe spokojno obnyat' ee, chto, esli on
zahochet, ona poceluet ego, otkrovenno i krepko, no chto nikogda ee veki ne
opustyatsya ot prikosnoveniya ego gub. "Kto zhe ej pod stat'?" - podumal on,
znaya, chto net ej cheloveka pod stat', znaya, chto ona mozhet projti cherez
fizicheskuyu blizost', obnazhit' sebya pered vozlyublennym (vozlyublennym?) s toj
zhe bezlichnoj gotovnost'yu. Net, on dolzhen byt'... byt'... nu, gladiatorom,
ili gosudarstvennym muzhem, ili polkovodcem-pobeditelem: tverdym,
besposhchadnym, chtob nichego ot nee ne zhdal, chtoby i ona nichego ne zhdala ot
nego. Kak dvoe nebozhitelej menyayutsya zolotymi darami. "A ya, ya ne gladiator,
ne gosudarstvennyj muzh, ne polkovodec, ya - nikto. Mozhet byt', potomu ya tak
mnogo hochu ot nee". On polozhil ej ruku na plecho.
Negry, muly. ZHarkij vecher lezhal na ulice v iznemozhenii, kak zhenshchina
posle lyubvi. Takaya pritihshaya, takaya teplaya: nichego net, vozlyublennyj ushel.
List'ya pohodili na zelenuyu struyu, ostanovivshuyusya na letu, rasplastannuyu
vshir'; list'ya kazalis' slovno vyrezannymi iz bumagi i plosko nakleennymi na
poludennyj zhar: kto-to pridumal ih i zabyl svoyu vydumku. Negry, muly.
Monotonno polzli furgony, zapryazhennye dlinnouhimi skotinkami. Negry,
sonno kachayas', vazhno sideli na kozlah, a v furgone vossedali na stul'yah
drugie negry: yazycheskij katafalk pod vechernim solncem. Nepodvizhnye figury
slovno vyrezany v Egipte desyat' tysyach let nazad. Medlenno, kak vremya,
osedaet na nih pyl', podnyataya dvizheniem koles; golovy mulov medlenno
kachayutsya na sheyah, gibkih, kak rezinovye shlangi, oborachivayutsya. No muly opyat
na hodu: "Uvidit, chto splyu, - ub'et... Da krov'-to vo mne oslinaya: on spit -
i ya splyu. On prosnulsya - i ya prosypayus'".
V kabinete, gde sidit Donal'd, ego otec uporno pishet zavtrashnyuyu
propoved'. Den' medlenno zasypaet.
G o r o d:
- Geroj vojny vernulsya.
- Ego lico... Kak eta devchonka krutit s etim mal'chishkoj, s Farrom...
M a l e n ' k i j R o b e r t S o n d e r s:
- Mne by tol'ko vzglyanut' na ego shram...
S e s i l i:
- Teper' ya uzhe neporyadochnaya. Nu i pust'! Kogda-nibud' ved' nuzhno...
D zh o r d zh F a r r:
- Da! Da! Ona byla nevinnaya! No raz ona ne zhelaet menya videt', znachit,
est' kto-to drugoj. Ona v ob®yatiyah drugogo... Zachem zhe, zachem? CHto tebe
nuzhno? Skazhi mne: ya vse dlya tebya sdelayu, vse na svete...
M a r g a r e t P a u e r s:
- Neuzhto menya uzhe nichto ne zatronet? Neuzheli nichego ne zahochetsya? Nichto
ne vzvolnuet, ne tronet, krome zhalosti?..
G i l l i g e n:
- Margaret, skazhi mne, chego ty hochesh'? YA vse sdelayu. Tol'ko skazhi,
Margaret-Rektor pisal: "Gospod' - moj pastyr': on ne ostavit menya v nuzhde".
Donal'd Megon, oshchushchaya Vremya, kak silu, otnimavshuyu u nego mir, o kotorom
on ne ochen' zhalel, neotryvno glyadel v okno, v nepodvizhnuyu zelen' listvy: vse
smutno, nedvizhno...
Den' sonno klonilsya k vecheru. Negry i muly... Nakonec Gilligen prerval
molchanie:
- |ta tolstuha sobiraetsya prislat' za nim mashinu, pokatat' ego.
Missis Pauers nichego ne otvetila.
"San-Francisko, Kaliforniya.
5 aprelya, 1919 goda.
Dorogaya Margaret,
Vot ya i doma, priehal segodnya dnem. Tol'ko uspel ujti ot mamy, sejchas
sel vam pisat'. Doma vse-taki neploho, osobenno kogda tak soboj riskoval,
dazhe ved' mnogie i ne vernulis'. No skuchno do chego, vse devchonki stradayut po
letchikam prosto strah. I na poezde mne popalis' dve takie nichego sebe. Kak
oni uvidali moyu voennuyu furazhku, sejchas stali glazki stroit', i oni skazali
- my iz vysshego obshchestva, tozhe nashli duraka, kto im poverit, nu vse ravno,
devchonki slavnye, a mozhet oni i pravda iz vysshego obshchestva. Nu ya zapisal ih
telefony, nado budet im pozvonit'. No eto vse prosto tak, na svete est' dlya
menya tol'ko odna zhenshchina, sami znaete Margaret, kto ona est'. Doehali my do
San-Francisko, vse smeyalis' i shutili v ihnem kupe, a samuyu horoshen'kuyu ya uzhe
priglasil v kino, a ona velela i dlya ee podrugi zahvatit' kogo-nibud' iz
moih tovarishchej, ya zahvachu: oni bednyazhechki vsyu vojnu proskuchali, ne to chto
my, rebyata. Net, vse ravno Margaret, eto vse shutki, vy ne revnujte, ya zhe ne
revnuyu k lejtenantu Megonu. Mama zovet menya v gosti, luchshe by menya
pristrelili, chem hodit' s nej chaj pit', a ona nastaivaet, nichego ne
podelaesh'. Peredajte privet Dzho.
S lyubov'yu
Vash Dzhulian.
Missis Pauers i Gilligen poehali na stanciyu vstrechat' vracha-specialista
iz Atlanty.
V mashine vrach vyslushal ee ochen' vnimatel'no.
- No, znaete, uvazhaemaya, vy hotite zastavit' menya narushit' vrachebnuyu
etiku, - vozrazil on.
- CHto vy, doktor, razve ostavit' ego otca v zabluzhdenii - eto znachit
narushit' professional'nuyu etiku? Pust' on nadeetsya!
- Vo vsyakom sluchae eto narushenie moej lichnoj etiki.
- Togda skazhite vse mne, a ya sama rasskazhu ego otcu.
- Horosho. No, prostite menya, mogu li ya uznat', v kakih otnosheniyah vy
sostoite s pacientom?
- My sobiraemsya pozhenit'sya, - skazala ona, glyadya pryamo v glaza vrachu.
- Ogo! Nu, togda vse v poryadke. Obeshchayu ne govorit' pri otce nichego
takogo, chto moglo by ego vzvolnovat'.
On sderzhal obeshchanie. Posle zavtraka on nashel ee v teni, na verande. Ona
otlozhila pyal'cy s vyshivaniem, a on, vzyav stul, svirepo zatyanulsya sigaroj,
poka ona ne razgorelas'.
- CHego on zhdet? - sprosil on vdrug.
- ZHdet? - peresprosila ona.
On sverknul na nee pronzitel'nymi serymi glazami:
- Vy ponimaete, chto nikakoj nadezhdy net?
- Vy pro zrenie?
- Net, zrenie on fakticheski poteryal.
- Znayu. Mister Gilligen skazal eto dve nedeli nazad.
- Gm. Razve mister Gilligen vrach?
- Net. No razve eto mozhet ponyat' tol'ko vrach?
- Ne obyazatel'no. No ya polagayu, chto mister Gilligen neskol'ko prevysil
svoi polnomochiya, vyskazyvaya vsluh takoe mnenie.
Ona slegka raskachivalas' v kachalke. On sledil za tleyushchim konchikom
sigary, okruzhaya sebya oblakami dyma. Ona okazala:
- Znachit, vy schitaete, chto nikakoj nadezhdy net?
- Otkrovenno govorya, schitayu. - On ostorozhno stryahnul pepel za perila. -
Fakticheski on uzhe mertvyj chelovek. Bolee togo: emu sledovalo by umeret' eshche
mesyaca tri nazad, esli by ne to, chto on slovno chego-to zhdet. CHego-to, chto on
nachal i ne uspel dokonchit', kakoj-to otgolosok proshlogo, o kotorom on ne
pomnit soznatel'no. |to edinstvennoe, chto ego eshche uderzhivaet v zhizni,
naskol'ko ya ponimayu. - On snova pristal'no posmotrel na nee. - Kak on sejchas
otnositsya k vam? Ved' on nichego ne pomnit iz svoej zhizni do togo, kak on byl
ranen.
Na mig ona vyderzhala ego dobryj pronicatel'nyj vzglyad i vdrug reshila
rasskazat' emu vsyu pravdu. On ne spuskal s nee glaz, poka ona ne konchila.
- Znachit, vy vmeshivaetes' v dela Provideniya?
- A razve vy, na moem meste, ne sdelali by togo zhe? - popytalas'
zashchitit'sya ona.
- Nikogda ne zanimayus' predpolozheniyami, chto ya sdelal by, - rezko okazal
on. - V moej professii net nikakih "esli by...". YA obrabatyvayu myshcy i
kosti, a ne obstoyatel'stva.
- CHto zh, teper' uzhe pozdno. YA slishkom tesno svyazana so vsem etim,
otstupat' nekuda. Znachit, vy dumaete, chto on mozhet umeret' v lyubuyu minutu?
- Opyat' vy zastavlyaete menya zanimat'sya predpolozheniyami. YA tol'ko
ob®yasnil vam, chto on mozhet umeret', esli ta poslednyaya iskra zhizni v nem
bol'she ne budet podderzhivat'sya. A telom on davno mertvec. Bol'she ya nichego
okazat' ne mogu.
- A operaciya? - oprosila ona.
- Operacii on ne pereneset. A vo-vtoryh, chelovecheskuyu mashinu mozhno
chinit', zamenyat' v nej chasti tol'ko do opredelennoj granicy. Vse, chto mozhno,
s nim uzhe sdelali, inache ego nikogda ne vypustili by iz gospitalya.
Snova den' klonilsya k vecheru. Oni sideli, negromko razgovarivaya, i
solnce uzhe poshlo knizu i, probivshis' kosymi luchami skvoz' listvu, usypalo
kryl'co zheltymi zajchikami, pohozhimi na kusochki slyudy v ruch'e. Tot zhe negr, v
toj zhe rubashke, vodil vzad i vpered po luzhajke zhuzhzhashchuyu kosilku; izredka,
sonno poskripyvaya, proezzhal odinokij furgon, zapryazhennyj mulami, ili mel'kal
gruzovik, ostavlyaya za soboj nepriyatnyj zapah benzina, tayavshij v vechernem
vozduhe.
Vskore k nim podoshel rektor.
- Znachit, nichego ne nado delat', tol'ko dat' emu samomu okrepnut',
popravit'sya? Tak, doktor? - sprosil on.
- Da, ya tak sovetuyu. Horoshij uhod, pokoj, otdyh. Pust' vernutsya ego
starye navyki... Hotya zrenie u nego...
Rektor medlenno podnyal golovu.
- Da, ya ponimayu, chto zrenie on, ochevidno, poteryaet. No ved' eto mozhno
kak-to kompensirovat'. On skoro dolzhen zhenit'sya na prelestnoj devushke. Ne
dumaete li vy, chto eto mozhet stat' tolchkom k vyzdorovleniyu?
- Da, konechno, bol'she, chem chto-libo drugoe.
- A kak vashe mnenie - mozhet byt', potoropit' etu svad'bu?
- M-m-m... - Doktor zapnulsya: on ne ochen' privyk davat' sovety po takim
voprosam.
Vyruchila ego missis Pauers.
- Po-moemu, ne nado ego toropit' ni v chem, - bystro skazala ona. -
Pust' postepenno privykaet... Kak vy dumaete, doktor Berd?
- Da, vashe prepodobie, v etih delah vam luchshe vsego slushat'sya sovetov
missis Pauers. YA polnost'yu doveryayu ee suzhdeniyam. Puskaj ona voz'met vse v
svoi ruki. ZHenshchiny tut gorazdo bolee umely, chem my.
- Da, eto sovershenno verno. My i tak v neoplatnom dolgu u missis
Pauers.
- Gluposti. YA ved' pochti chto usynovila Donal'da. Nakonec prishla mashina,
i Gilligen prines veshchi doktora. Oni vstali, missis Pauers vzyala rektora pod
ruku. Ona krepko szhala ego lokot' i vypustila. Kogda ona s Gilligenom
provozhali doktora vniz k mashine, rektor snova robko oprosil:
- A vy uvereny, doktor, chto sejchas nichego predprinimat' ne nado? My
ved' ochen' etim ozabocheny, sami ponimaete, - dobavil on, slovno
opravdyvayas'.
- Net, net, - otvetil doktor rezkovato, - on sam sebe mozhet bol'she
pomoch', chem my vse.
Rektor sledil, kak mashina zavorachivaet za ugol. Obernuvshis', missis
Pauers uvidela, chto on vse eshche stoit v dveryah, glyadya im vsled. No tut mashina
zavernula za ugol.
Kogda poezd podoshel k perronu, doktor vzyal ee ruku.
- Vy zanyalis' delom, kotoroe sulit vam mnogo nepriyatnostej, moj molodoj
drug.
V otvet ona posmotrela pryamo emu v glaza.
- YA na eto pojdu, - skazala ona i krepko pozhala emu ruku.
- Nu, chto zh, togda - do svidaniya, zhelayu udachi.
- Do svidaniya, ser, - otvetila ona, - i bol'shoe vam spasibo.
On povernulsya k Gilligenu, protyanul emu ruku.
- I vam takzhe, doktor Gilligen, - skazal on s legkoj ironiej.
Oni smotreli, kak skrylas' ego pryamaya seraya spina, i Gilligen oprosil
ee:
- CHego eto on nazval menya doktorom?
- Pojdem, Dzho, - skazala ona, ne otvechaya na vopros, - Pojdem domoj
peshkom. Hochetsya projtis' po lesu.
Pahlo svezhenapilennoj drevesinoj, i oni proshli po bledno-zheltomu gorodu
simmetrichno slozhennyh shtabelej dosok. Negry peredavali eti doski po cepochke,
vnosya ih po naklonnoj doske v tovarnyj vagon, pod nablyudeniem nebrezhno
odetogo cheloveka; razvalyas' na grude dosok, on lenivo zheval tabak. On s
interesom posmotrel vsled neznakomoj pare, kogda oni prohodili po tropke u
shpal.
Oni peresekli porosshie travoj rel'sy, i dvor lesopilki skrylsya za
derev'yami, no, spuskayas' k podnozhiyu holma, oni vse vremya slyshali golosa
negrov, vzryvy besprichinnogo smeha ili obryvki grustnoj pesni; medlitel'noe
eho padeniya broshennyh dosok raskatyvalos' s ravnomernymi promezhutkami.
Poddavshis' tishine vecheryayushchego lesa, ona spokojno spustilis' s glinistogo
holma po v'yushchejsya knizu neprimetnoj doroge. Vnizu, pod holmom, kust
shipovnika raskinul ploskie, kak u pal'my, cvetushchie vetvi sredi temnoj gustoj
zeleni, slovno belaya monahinya v molitve.
- Negry lomayut ih na toplivo, ottogo chto ih legko rubit', - skazala
missis Pauers, narushaya tishinu. - ZHalko, pravda?
- Razve? - skazal Gilligen ravnodushno.
Myagkaya peschanaya pochva legko poddavalas' pod nogami, kogda oni podhodili
k ruch'yu. On bezhal iz-pod temnyh pletej ezheviki na neprimetnuyu dorogu i snova
ischezal s bormotaniem v dal'nih zaroslyah. Ona ostanovilas', i, slegka
naklonivshis', oni uvideli otrazhenie svoih lic i ukorochennyh tel, drobivshihsya
v vode.
- Neuzheli my i lyudyam kazhemsya takimi smeshnymi? - skazala ona i bystro
pereshagnula rucheek. - Pojdem, Dzho!
Tropka opyat' vyshla iz pod zelenovatoj teni na solncepek. Pesok stal
glubzhe, idti bylo trudno, nepriyatno.
- Pridetsya vam tashchit' menya, Dzho, - okazala ona. Ona vzyala ego ob ruku,
chuvstvuya, kak kabluki vyaznut i podvorachivayutsya na kazhdom shagu. Emu trudno
bylo podderzhivat' ee - ravnovesie narushalos' iz-za ee nerovnoj pohodki, i
on, vysvobodiv ruku, polozhil ladon' ej na spinu. - Tak eshche luchshe! - skazala
ona, opirayas' na ego krepkuyu ruku.
Doroga oboshla podnozhie holma i kak budto zaderzhala obegayushchie s gory
derev'ya, chtoby oni podozhdali, poka oni projdut. Solnce zaputalos' v
derev'yah, ostanovivshis' kosym dozhdem, a vperedi, gde zelenyj put' ruch'ya,
Oni medlenno probiralis' po sypuchemu lesku, za gustoj zavesoj vetvej;
golosa stanovilis' vse gromche. Ona szhala ego ruku, chtob on molchal, i oni
soshli s dorogi, ostorozhno razdvinuv vetki nad vzbalamuchennoj, sverkayushchej
vodoj, kotoraya vypuskala i prinimala slepyashchie solnechnye bliki, slovno zoloto
v obmen na zoloto. Dve vzlohmachennye mokrye golovy buravili vodu krugami,
slovno plavayushchie vydry, i, raskachivayas' na vetke, stoyal, prigotovyas' k
pryzhku, tretij plovec. Ego telo, prekrasnoe, kak u molodogo zver'ka, cvetom
pohodilo na potemnevshuyu bumagu.
Oni vyshli na bereg, i Gilligen skazal:
- |j, polkovnik!
Plovec metnul bystryj ispugannyj vzglyad i, vypustiv vetku, plyuhnulsya v
vodu. Dvoe drugih, zastyv v ispuge, smotreli na prishel'cev, no kogda
nyrnuvshij vyplyl na poverhnost', oni zahohotali, osypaya ego besposhchadnymi
nasmeshkami. On vil'nul, kak ugor' cherez zaprudu, spryatalsya pod kruchej. Ego
tovarishchi vopili emu vsled v neuderzhimom vesel'e. Ona gromko skazala,
perekryvaya ih vizg:
- Pojdem, Dzho. Udovol'stvie im isportili. SHum ostalsya pozadi, i, vyjdya
na dorogu, ona skazala:
- Ne nado bylo ih putat'. Bednyj mal'chishka, zadraznyat ego teper' do
smerti. I otchego vse muzhchiny tak glupo sebya vedut, Dzho?
- A chert ego znaet. No chto pravda, to pravda. Znaete, kto eto byl?
- Net, ne znayu. Kto?
- Ee brat.
- Ee...
- Malen'kij Sonders.
- Ah, vot chto! Bednyaga! Kak zhal', chto on ispugalsya menya!
No ona eshche bol'she pozhalela by, esli by uvidela, s kakoj nenavist'yu on
glyadel ej vsled, toroplivo natyagivaya odezhdu. "YA tebe pokazhu!" I on
vyrugalsya, chut' ne placha.
Doroga shla po doline, mezh dvuh nebol'shih sklonov. Solnce eshche osveshchalo
vershiny derev'ev, a zdes' zelenymi tihimi bessolnechnymi kupolami raskinulis'
kedry, temnye i torzhestvennye. Zapel drozd, i oba srazu ostanovilis',
vslushivayas' v chetyre notki pesenki, sledya, kak zatuhayut solnechnye bliki po
krayu holmov.
- Syadem, Dzho, pokurim, - predlozhila ona.
Ona legko opustilas' na travu, on sel s nej ryadom, a v eto vremya
malen'kij Robert Sonders, zapyhavshis', vzbezhal na holm za ih spinoj i,
uvidav ih, leg na zhivot i stal podpolzat' kak mozhno blizhe. Opershis' na
lokot', Gilligen smotrel v ee blednoe lico. Ona opustila golovu, kovyryala
palochkoj zemlyu, ne dumaya ni o chem. Ee profil' chetko vydelyalsya na temnom
stvole kedra, i, chuvstvuya, chto na nee smotryat, ona skazala:
- Dzho, nado chto-to sdelat' s etoj devushkoj. Nel'zya nadeyat'sya, chto
starik Megon dolgo budet verit' otgovorkam pro ee nezdorov'e. YA nadeyalas',
chto otec zastavit ee prihodit' k nemu, no oni tak pohozhi.
- A chto prikazhete delat'? Hotite, chtob ya ee za volosy pritashchil?
- Dolzhno byt', eto bylo by samoe luchshee, - skazala ona. Palochka
slomalas' i, otbrosiv ee, ona stala iskat' druguyu.
- YAsno. Samoe luchshee, esli tol'ko svyazyvat'sya s takimi, kak ona.
- K neschast'yu, tak delat' ne polagaetsya: my zhivem v vek civilizacii.
- Tak nazyvaemyj, - probormotal Gilligen. On dokuril sigaretu,
posmotrel, kak ona proletela tonkoj beloj dugoj.
Snova zapel drozd, tekuchimi notkami zapolnyaya molchanie, a malen'kij
Robert Sonders v eto vremya podumal: "|to oni pro Sesili, chto li?" I vdrug
pochuvstvoval ognennuyu bol' v noge i stryahnul murav'ya chut' li ne v poldyujma
dlinoj.
- Za volosy hotyat ee pritashchit', a? - probormotal on. - Tol'ko
poprobujte! Oj, kak zhzhet! - I on stal chesat' nogu, hotya ot etogo legche ne
stalo.
- CHto zhe nam delat', Dzho? Skazhite. Vy ponimaete lyudej.
Gilligen peresel poudobnee; po sognutomu loktyu pobezhali murashki.
- My tol'ko o nih i dumaem, s teh por kak poznakomilis'. Podumaem luchshe
o vas i obo mne, - rezko skazal on. Ona bystro vzglyanula na nego. "Kakie
chernye volosy, a rot, kak granatovyj cvetok. I glaza chernye, a vot
zagovorila - i sovsem laskovye".
- Ne nado, Dzho.
- Ne bojtes', predlozheniya delat' ne stanu. Prosto hochu, chtoby vy mne
rasskazali o sebe.
- A chto rasskazyvat'?
- CHego ne hotite - ne rasskazyvajte. Tol'ko perestan'te hot' na vremya
dumat' o lejtenante. Pogovorite so mnoj - i vse.
- Znachit, vam stranno, chto zhenshchina hochet chto-to sdelat' bez vsyakoj
yavnoj korysti, bez nadezhdy na kakie-to vygody? Tak ili net? - (On promolchal,
obhvativ koleni rukami, ustavivshis' v zemlyu). - Dzho, vy, naverno, reshili,
chto ya v nego vlyublena, da? - ("|ge! Hochet ukrast' zheniha u Si!" Malen'kij
Robert podpolz eshche blizhe, pesok nabilsya u nego za pazuhu). - Ved' tak, Dzho?
- Ne znayu, - ugryumo otvetil on, i ona sprosila:
- S kakimi zhenshchinami vy vstrechalis', Dzho?
- Naverno, ne s takimi, kak nado. Po krajnej mere ni iz-za odnoj ya ne
stradal bessonnicej, poka vas ne vstretil.
- Net, vy ne iz-za menya ne spite. Prosto ya sluchajno okazalas' pervoj
zhenshchinoj, kotoraya delaet to, na chto, po-vashemu, sposoben tol'ko muzhchina. U
vas byli svoi, tverdye ponyatiya o zhenshchinah, a ya ih oprokinula. Prava ya ili
net?
Ona posmotrela na ego opushchennoe lico, nekrasivoe, nadezhnoe lico. "CHto
oni tut, vsyu noch' budut trepat'sya?" - podumal malen'kij Robert. ZHeludok
svodilo ot goloda, vezde protivno nabilsya pesok.
Solnce pochti zashlo. Tol'ko verhushki derev'ev byli obmaknuty v
zatuhayushchij svet, i tam, gde oni sideli, teni obreli fioletovuyu gustotu, v
kotoroj eshche raz prozvuchala i smolkla pesnya drozda.
- Margaret, vy lyubili svoego muzha? - sprosil nakonec Gilligen.
V sumerkah ee blednoe lico kazalos' nevozmutimym. Pomolchav, ona
zagovorila:
- Ne znayu, Dzho. Dolzhno byt', net. Vidite li, ya zhila v malen'kom
gorodishke, i mne nadoelo vse utro vozit'sya po domu, a potom naryazhat'sya, idti
gulyat' v gorod, balovat'sya po vecheram s mal'chishkami, i kogda nachalas' vojna,
ya ugovorila druzej moej materi ustroit' menya na rabotu v N'yu-Jorke. Tak ya
popala v Krasnyj Krest - nu, znaete, pomogat' v klubah, tancevat' s etimi
bednymi derevenskimi parnyami, kogda oni priezzhayut v otpusk, rasteryannye, kak
barany, ishchut, gde by poveselit'sya. A v N'yu-Jorke net nichego trudnee.
I vot kak-to vecherom prishel Dik (moj muzh). Snachala ya ego ne zametila,
no kogda my potancevali i ya uvidela, chto on... nu, chto ya emu nravlyus', ya
stala ego rassprashivat'. On byl v oficerskom lagere.
Potom ya stala poluchat' ot nego pis'ma, i nakonec on napisal, chto pered
otpravkoj za more priedet v N'yu-Jork. YA uzhe privykla o nem dumat', a kogda
on priehal, takoj skladnyj, podtyanutyj, mne pokazalos', chto luchshe nikogo
net. Pomnite, kak bylo togda - vse vozbuzhdeny, vse v isterike, slovom,
sploshnoj cirk.
I vot kazhdyj vecher my vmeste obedali, potom tancevali, a potom sideli v
moej komnatke do rassveta, kurili i boltali do zari, vsyu noch'. Vy zhe znaete,
kak eto byvalo: vse soldaty govorili pro to, kak oni hrabro pogibnut v boyu,
hotya po-nastoyashchemu i ne verili v eto i ne ponimali, chto eto znachit, i vse
zhenshchiny byli zarazheny toj zhe mysl'yu, kak grippom, - segodnya sdelaesh', a
zavtra i ne vspomnish', da i voobshche zavtrashnego dnya net.
Ponimaete, my oba kak budto ponimali, chto my drug druga ne polyubili
naveki, no my byli ochen' molodye. Pochemu zhe ne vzyat' ot zhizni vse, chto
mozhno? I vot, za tri dnya do otpravki, on predlozhil mne vyjti za nego zamuzh.
Takie predlozheniya mne delal chut' li ne kazhdyj soldat, s kotorym ya byla hot'
nemnozhko polaskovee. Togda vsem devushkam delali predlozheniya, tak chto i tut ya
ne udivilas'. YA emu skazala, chto u menya byli drugie romany, i ya znala, chto i
u nego byvali drugie zhenshchiny, no nas eto nichut' ne trogalo. On dazhe okazal,
chto vo Francii, naverno, budet lyubit' drugih zhenshchin i chto on vovse ne
rasschityvaet, chto ya tut bez nego budu vesti monasheskuyu zhizn'. Slovom, na
sleduyushchee utro my obvenchalis', i ya poshla na rabotu.
On zashel za mnoj v kantinu, gde ya tancevala s kakimi-to otpusknikami, i
vse devushki stali nas pozdravlyat'. Iz nih mnogie postupali tak zhe, drugie
menya chut' poddraznili, chto ya slishkom voobrazhayu, ottogo i vyshla za oficera.
Ponimaete, nam stol'ko raz delali predlozheniya, chto my obychno ne obrashchali
vnimaniya. Da i delalos' eto mashinal'no.
On zashel za mnoj, i my stali zhit' u nego v gostinice. Znaete, Dzho, bylo
tak, kak byvaet v detstve, kogda temno, a ty sebe govorish': i vovse ne
temno, sovsem ne temno! My proveli vmeste tri dnya, a potom ego parohod ushel.
Snachala ya skuchala bez nego do chertikov. Hodila skuchnaya, no menya i pozhalet'
bylo nekomu: stol'ko moih podruzhek popali v takoe zhe polozhenie, na vseh
sochuvstviya ne hvatalo. Potom ya uzhasno ispugalas', chto u menya budet rebenok i
pochti chto voznenavidela Dika. No vse oboshlos', ya prodolzhala rabotat' i cherez
kakoe-to vremya pochti chto perestala dumat' o Dike.
Opyat' mne delali predlozheniya, i, v obshchem, ya ne tak uzh ploho provodila
vremya. Inogda po nocham ya prosypalas', i mne hotelos', chtob Dik byl so mnoj,
no postepenno on stal dlya menya kakim-to prizrakom, vrode Dzhordzha Vashingtona.
A potom ya prosto perestala bez nego skuchat'.
I vdrug ya nachala poluchat' ot nego pis'ma, v kotoryh on menya nazyval
svoej lyubimoj zhenushkoj i pisal, kak on bez menya skuchaet, nu, i vsyakoe takoe.
Tut opyat' vse nachalos' zanovo, i ya stala pisat' emu kazhdyj den'. A potom ya
ponyala, chto pisat' mne nadoelo i chto ya uzhe ne zhdu etih uzhasnyh tonkih
konvertikov, kotorye k tomu zhe prochel cenzor.
Bol'she ya emu ne pisala. I kak-to poluchayu ot nego pis'mo, i on pishet,
chto ne znaet, kogda smozhet napisat', no postaraetsya napisat' poskoree.
Naverno, ih togda otpravili na front. Dnya dva ya dumala, a potom reshila, chto
dlya nas oboih budet luchshe, esli my prosto razojdemsya. YA sela i napisala emu
obo vsem, pozhelala schast'ya i prosila pozhelat' i mne vsego horoshego.
I tut, kogda on eshche ne uspel poluchit' moe pis'mo, prishlo oficial'noe
izveshchenie, chto on ubit v boyu. Pis'mo moe on tak i ne poluchil. On pogib,
verya, chto mezhdu nami vse ostalos' po-prezhnemu. - Ona zamolchala, ushla v sebya.
Sumerki sgushchalis'. - Ponimaete, mne vse kazhetsya, chto ya s nim postupila
nechestno. I teper', naverno, ya starayus' kak-to iskupit' svoyu vinu.
Gilligen pochuvstvoval, chto on ustal, chto emu vse bezrazlichno. On vzyal
ee ruku, prilozhil k svoej shcheke. Ee ladon' povernulas', pogladila ego i
opustilas'. "Aga, za ruki derzhatsya", - zloradstvoval malen'kij Sonders. Ona
naklonilas', zaglyanula v glaza Gilligenu. On sidel, nepodvizhnyj, okovannyj.
"Obnyat' by ee, - dumal on, - pobedit' ee svoej lyubov'yu". Ona pochuvstvovala
ego sostoyanie i kak-to otodvinulas' ot nego, hotya i ostalas' na meste.
- Nichego horoshego iz etogo ne vyjdet, Dzho, - skazala ona. - Vy zhe sami
eto znaete, pravda?
- Znayu, - otvetil on. - Pojdem domoj.
- Prostite menya, Dzho, - tiho skazala ona, vstavaya. On vskochil, pomog ej
vstat'. Ona otryahnula yubku i poshla s nim ryadom. Solnce sovsem zashlo, oni shli
v fioletovom sumrake, myagkom, kak parnoe moloko. - Esli b ya tol'ko mogla,
On zashagal bystree, no ona vzyala ego za plechi, ostanovila. On obernulsya
i, chuvstvuya eti krepkie besstrastnye ruki, smotrel v ee lico pochti na urovne
s ego licom, smotrel v toske i otchayanii. "Oto! Celuyutsya!" - murlykal
malen'kij Robert Sonders i, raspraviv zatekshee telo, popolz za nimi sledom,
kak indeec.
Potom oni povernulis' i poshli, skryvshis' iz vidu. Noch' byla sovsem
blizko: tol'ko sled dnya, tol'ko zapah dnya, tol'ko ego otzvuk, ego otsvet na
derev'yah.
On vletel v komnatu sestry. Ona prichesyvalas' i uvidala ego v zerkale,
zapyhavshegosya, neveroyatno izmazannogo.
- Ubirajsya, skvernyj mal'chishka! - skazala ona.
No on ne dal sebya sbit' i vypalil vse novosti:
- Slushaj, ona vlyubilas' v Donal'da, tot ej tak i skazal, a oni
celovalis' - ya sam vidal!
Pal'cy ostanovilis', slovno rascvetaya v ee volosah.
- Pro kogo ty?
- Pro tu druguyu zhenshchinu, ona zhivet u Donal'da.
- I ty videl, kak ona pocelovala Donal'da?
- Ne-et, ona pocelovala togo soldata, bez shrama.
- Da net zhe, eto ej skazal tot soldat, a ona promolchala. Znachit, eto
pravda, kak po-tvoemu?
- Vot koshka! Nu, pogodi zhe, ya ej pokazhu!
- Pravil'no! - odobril on. - YA tak i skazal, kogda ona podsmotrela, kak
ya golyj sidel. YA-to znayu: razve ty dash' kakoj-to zhenshchine otnyat' u tebya
Donal'da?
|mmi postavila uzhin na stol. V dome bylo tiho, temno. Svet eshche ne
zazhigali. Ona podoshla k dveryam kabineta. Megon i ego otec sideli v sumerkah,
spokojno dozhidayas' prihoda temnoty, medlennoj i bezzvuchnoj, kak razmerennoe
dyhanie. Golova Donal'da siluetom vydelyalas' na tuskneyushchem okne, i |mmi,
uvidev ee, pochuvstvovala, kak u nee szhalos' serdce pri vospominanii. |ta
golova - nad nej, na fone neba, toj noch'yu, davno-davno... A sejchas ona
smotrit na nego szadi, a on dazhe ne pomnit ee.
Ona voshla v komnatu tiho, kak sumerki, i, stoya za ego kreslom,
posmotrela na tonkie poredevshie volosy, kotorye kogda-to byli takimi
bujnymi, takimi myagkimi, i prityanula etu bezvol'nuyu golovu k svoemu tverdomu
uzkomu bedru. Pod ee rukoj lico ego bylo sovershenno spokojnym, i, glyadya v
sumerki, na kotorye oni kogda-to smotreli vdvoem, i chuvstvuya gor'kij pepel
starogo gorya, ona vdrug prizhalas' k etoj bednoj, izurodovannoj golove s
bezzvuchnym stonom.
Rektor tyazhelo zavorochalsya v kresle.
- |to ty, |mmi?
- Uzhin na stole, - skazala ona negromko. Missis Pauers i Gilligen
podnimalis' po stupen'kam terrasy.
Doktor Geri umel val'sirovat' s polnym stakanom vody na golove, ne
prolivaya ni kapli. On ne lyubil bolee sovremennye tancy: slishkom oni nervnye.
"Prygayut, kak obez'yany - i vse. Zachem starat'sya delat' to, chto zhivotnym
udaetsya vo sto raz luchshe? - lyubil govorit' on. - Drugoe delo - val's. Razve
sobaka mozhet tancevat' val's? A tem bolee korova!" On byl nevysokij,
lysovatyj, ochen' lovkij i nravilsya zhenshchinam. Takoj milyj, obhoditel'nyj. Na
doktora Geri byl bol'shoj spros - i kak na vracha i kak na chlena obshchestva.
Krome togo, on prosluzhil vo francuzskom gospitale ves' 14-j, 15-j i 16-j
gody. "Sushchij ad, - govarival on, - sploshnye ekskrementy i krasnaya kraska".
Doktor Geri, v soprovozhdenii Gilligena, semenil vniz po lestnice iz
komnaty Donal'da, opravlyaya pidzhachok, vytiraya ruki shelkovym platochkom.
Ogromnaya figura rektora pokazalas' v dveryah kabineta.
- Nu kak, doktor? - sprosil on.
Doktor Geri vynul zamshevyj kiset, svernul tonen'kuyu papirosku i polozhil
kiset na mesto, za manzhetku: v karmane on ego ne nosil, slishkom torchalo. On
zazheg spichku.
- Kto ego kormit za stolom? Rektor udivilsya, no otvetil:
- Obychno |mmi podaet emu edu, vernee - pomogaet emu, - utochnil on.
- Kladet pryamo v rot?
- O net, net. Ona prosto vodit ego rukoj. A pochemu vy sprashivaete?
- A kto ego odevaet i razdevaet?
- Vot mister Gilligen emu pomogaet. No pochemu...
- Prihoditsya odevat' i razdevat' ego, kak rebenka, tak? - strogo
oprosil doktor.
- Vrode togo, - podtverdil Gilligen.
Iz kabineta vyshla missis Pauers, doktor Geri korotko kivnul ej. Rektor
skazal:
- No pochemu vy ob etom sprashivaete, doktor? Doktor strogo vzglyanul na
nego.
- Pochemu, pochemu! - On povernulsya k Gilligenu. - Skazhite emu! -
otryvisto prikazal on.
Rektor posmotrel na Gilligena. "Ne govorite", - kazalos', umolyali ego
glaza. Gilligen opustil golovu. On stoyal, tupo glyadya sebe pod nogi, i doktor
otryvisto skazal:
- Mal'chik oslep. Vot uzhe dnya tri ili chetyre, kak on oslep. Ne ponimayu,
kak vy mogli ne zametit'. - On zastegnul pidzhak, vzyal kotelok. - Pochemu vy
nichego ne skazali? - sprosil on Gilligena. - Vy zhe znali. Vprochem, teper'
vse ravno. Zavtra ya opyat' zajdu. Do svidaniya, sudarynya. Do svidaniya.
Missis Pauers vzyala rektora pod ruku.
- Nenavizhu etogo cheloveka, - skazala ona. - Gnusnyj snob. Ne
ogorchajtes', dyadya Dzho. Vspomnite, ved' i tot vrach, iz Atlanty, govoril, chto
on mozhet poteryat' zrenie. No ved' vrachi ne vsevedushchi. Kto znaet, mozhet byt',
kogda on popravitsya, vyzdoroveet, mozhno budet i zrenie emu vernut'.
- Da, da, - soglasilsya rektor, hvatayas' za solominku. - Davajte vylechim
ego snachala, a tam budet vidno.
Tyazhelo stupaya, on poshel v kabinet. Ona i Gilligen dolgo smotreli drug
na druga.
- Mne plakat' hochetsya iz-za nego, Dzho,
- Mne tozhe, da slezami ne pomozhesh', - mrachno skazal on. - Tol'ko Boga
radi, hot' segodnya ne puskajte syuda narod.
- Postarayus'. No tak trudno im otkazyvat': oni ved' ot chistogo serdca,
po dobrote, po-sosedski!
- Kakaya tut k chertu dobrota! Vse oni vrode etogo sondersovskogo shchenka:
prihodyat poglazet' na ego shram. Pridut, krutyatsya okolo nego, rassprashivayut,
kak ego ranilo da ne bol'no li. Budto on chto ponimaet ili chuvstvuet.
- Da. No bol'she oni ne budut hodit', smotret' na ego bednuyu golovu. My
ih ne pustim, Dzho. Skazhem, chto emu nezdorovitsya, chto-nibud' da skazhem.
Ona ushla v kabinet. Rektor sidel za stolom, derzha pero nad chistym
listom bumagi, no ne pisal. Podperev shcheku ogromnym kulakom, on v tyazhkom
razdum'e smotrel v stenu.
Ona vstala pozadi nego, potom kosnulas' ego plecha. On vzdrognul, kak
zatravlennyj zver', potom uznal ee.
- |togo nado bylo zhdat', - tiho skazala ona.
- Da, da, ya etogo zhdal. I vse my ozhidali, pravda?
- Da, ozhidali, - soglasilas' ona.
- Bednaya Sesili. YA tol'ko chto dumal o nej. Boyus', chto eto budet udar
dlya nee. No, slava Bogu, ona dejstvitel'no lyubit Donal'da. Ona tak
trogatel'no k nemu otnositsya. Vy tozhe eto zametili, nepravda li?
- Da, da.
- Ploho, chto ona takaya slaben'kaya, ne mozhet prihodit' kazhdyj den'. No
ona dejstvitel'no ochen' hrupkaya. Vy ved' eto znaete?
- Da, da. YA uverena, chto ona pridet kak tol'ko smozhet.
- YA - tozhe. Slava Bogu, hot' v etom emu povezlo. Ego szhatye ruki legli
na bumagu.
- O, vy pishete propoved', a ya vam meshayu. YA ne znala, - izvinilas' ona,
uhodya.
- Nichut', nichut'. Ne uhodite. Potom dopishu.
- Net, net, pishite. A ya pojdu posizhu s Donal'dom. Mister Gilligen
obeshchal vynesti ego kreslo na luzhajku u doma - pogoda takaya chudesnaya.
- Da, da. YA dopishu propoved' i pridu k vam.
U dverej ona oglyanulas'. No on ne pisal. Podperev shcheku ogromnym
kulakom, on v tyazhkom razdum'e smotrel v stenu.
Megon sidel v skladnom kresle. Na nem byli sinie ochki, lob byl skryt
pod myagkimi polyami shlyapy.
On lyubil, chtoby emu chitali vsluh, hotya nikto ne ;shal, ponimaet li on
smysl slov. Mozhet byt', emu prosto nravilos' slushat' zvuk golosa. Kogda k
nim podoshla missis Pauers, oni chitali "Istoriyu Rima" Gibbona, i Gilligen
chudovishchno koverkal dlinnye inostrannye slova. On podal ej stul, i ona sela,
slushaya i ne slysha, poddavayas', kak i Megon, uspokoitel'noj monotonnosti
golosa. Listva nad golovoj tiho shelestela, pyatnaya ten'yu ee plat'e. Iz
nedavno podstrizhennoj travy snova probivalsya klever, nad nim vilis' pchely;
pchely pohodili na zhuzhzhashchie zolotye strelki v medu, i golubi na cerkovnom
shpile kazalis' dalekimi i monotonnymi, kak son.
Ona ochnulas' ot shuma, i Gilligen prerval chtenie. Megon sidel
nepodvizhno, beznadezhnyj, kak Vremya, a po luzhajke k nim shla staraya negrityanka
s vysokim chernokozhim yunoshej v soldatskoj forme. Oni shli pryamo k nim, i golos
staruhi zvenel v sonnom poludennom vozduhe.
- Zamolchi ty, Lyush, - govorila ona, - ne dozhit' mne do takogo dnya, kogda
moj kroshka ne zahochet videt' svoyu staruyu nyanyu, svoyu Karolinu. Donal'd, mist
Donal'd, dityatko moe, k tebe Kalli prishla, zolotoj moj, nyanya tvoya prishla!
Melkimi shazhkami ona prosemenila k samomu kreslu. Gilligen vstal,
perehvatil ee:
- Pogodite, tetushka. On spit. Ne bespokojte ego.
- Net uzh, ser! Ne stanet on stat', kogda k nemu rodnye lyudi prishli! -
Ona podnyala golos, i Donal'd shevel'nulsya v kresle. - Nu, chto ya vam skazala?
Glyan'te, prosnulsya! Donal'd, dityatko moe!
Gilligen derzhal ee za issohshuyu ruku, a ona rvalas', kak ohotnich'ya
sobaka na privyazi.
- Slava Gospodu: vernul tebya k nyan'ke k tvoej staroj. Uslyshal Hristos!
Den' i noch' ya Boga molila. Uslyshal moyu molitvu Gospod'! - Ona vzglyanula na
Gilligena. - Pustite menya, ser, proshu vas!
- Pustite ee, Dzho! - poprosila i missis Pauers, i Gilligen vypustil
staruhinu ruku.
Ona vstala na koleni pered Donal'dom, obhvatila rukami ego golovu. Lyush
pochtitel'no stoyal v storone.
- Donal'd, kroshka moya, poglyadi na menya. Uznaesh' menya? YA zhe tvoya Kalli,
tvoya nyanya, ya zhe tebya v lyul'ke kachala. Posmotri na menya. O Gospodi, kak tebya
belye lyudi pokalechili. Nu, nichego, teper' nyanya ne dast tebya v obidu, dityatko
moe rodnoe. Ty, Lyush! - ne vstavaya s kolen, pozvala ona vnuka. - Idi syuda,
pogovori s mist Donal'dom. Stan' syuda, chtob on tebya videl. Donal'd, zolotce
moe, smotri, kto prishel, poglyadi na etogo chumazogo, posmotri, na nem i forma
soldatskaya, na negodnike!
Lyush sdelal dva shaga i, lovko stav navytyazhku, otdal chest'.
- Razreshite obratit'sya, lejtenant. Kapral Nel'son rad... kapral Nel'son
schastliv videt' vas v dobrom zdorov'e!
- Da chego ty rukami razmahalsya? I pered kem - pered nashim Donal'dom,
chernaya ty obrazina! Podojdi, pogovori s nim vezhlivo, kak tebya uchili.
Lyush srazu poteryal voennuyu vypravku, i stal opyat' mal'chishkoj, znavshim
Donal'da do togo, kak ves' mir soshel s uma. On robko podoshel i vzyal ruku
Megona v svoi dobrye i grubye ladoni.
- Mist Donal'd! - skazal on.
- Tak ono luchshe! - pohvalila ego babka. - Mist Donal'd, s toboj Lyush
razgovarivaet, mist Donal'd!
- Budet, tetushka. Na pervyj raz hvatit. Prihodite luchshe zavtra!
- Gospodi pravednyj! CHto zhe eto za vremya takoe, kogda mne belyj chelovek
ukazyvaet: hochet moj Donal'd menya videt' ili ne hochet.
- On bolen, tetushka, - ob®yasnila missis Pauers. - Konechno, on hochet vas
videt'. Kogda on popravitsya, vy s Lyushem budete hodit' k nemu kazhdyj den'.
- Da, mem! Vo vseh semi moryah vody ne hvatit, chtob razluchit' menya s
moim kroshkoj. YA vernus', dityatko, ya za toboj smotret' budu!
- Da, mem! Takogo bol'nogo svet ne vidal. Koli ya vam ponadoblyus', vy u
lyubogo cvetnogo sprosite - menya migom najdut, mem! - On vzyal babushku pod
ruku: - Pojdem, babusya! Nam pora!
- YA vernus', Donal'd, dityatko moe. YA tebya ne broshu!
Ee golos zamer vdali. Megon pozval:
- Dzho!
- CHto skazhete, lejtenant?
- Kogda ya vyjdu?
- Otkuda, lejtenant?
No on promolchal. Gilligen i missis Pauers napryazhenno smotreli drug na
druga. Potom on snova zatovaril:
- Mne nado vernut'sya domoj, Dzho. - On nelovko podnyal ruku, zadel ochki,
i oni upali. Gilligen podnyal ih, snova nadel na nego.
- Zachem vam domoj, lejtenant?
No on uzhe poteryal nit'. Potom sprosil:
- Kto tut razgovarival, Dzho?
Gilligen ob®yasnil emu, i on sidel, medlenno perebiraya pal'cami ugol
pidzhaka (kostyum emu pokupal Gilligen). Potom skazal:
- Vypolnyajte, Dzho!
Gilligen podnyal knigu, i vskore ego golos priobrel prezhnyuyu usypitel'nuyu
monotonnost'. Megon zatih v kresle. Potom Gilligen zamolchal, no Megon ne
shelohnulsya, i on vstal, zaglyanuv za sinie ochki.
- Nikak ne uznat' - spit on ili net, - s dosadoj skazal on.
Kapitan Grin, skolotivshij otryad dobrovol'cev, imenno za eto i poluchil
ot gubernatora shtata zvanie kapitana. No kapitan Grin umer. Mozhet byt', on
byl horoshim oficerom - voobshche on mog byt' kakim ugodno, - izvestno tol'ko,
chto on ne zabyval svoih druzej. Dva oficerskih naznacheniya byli sdelany
pomimo nego, iz politicheskih soobrazhenij, tak chto edinstvennoe, chto on smog,
- eto naznachit' svoego priyatelya Meddena starshim serzhantom. I naznachil.
I vot na vojne ochutilsya kapitan Grin v nashivkah i blestyashchih kragah, i
tam zhe okazalsya Medden, kotoryj staralsya privyknut' nazyvat' ego "ser";
vsyakie Tomy, Diki i Garri, s kotorymi i Grin i Medden doma rezalis' v karty
i pili viski, tozhe staralis' zapomnit', chto sejchas est' raznica ne tol'ko
mezhdu nimi i Grinom s Meddenom, no i mezhdu Meddenom i Grinom.
- Nichego, sojdet, - govorili oni pro Grina v lagere, eshche v Amerike. -
On zdorovo staraetsya: pust' poprivyknet. On tol'ko na paradah tak sobachitsya.
Verno, serzhant?
- YAsno, - govoril Medden. - Ved' polkovnik nas chestit pochem zrya za
plohuyu vypravku. Neuzheli nel'zya podtyanut'sya?
A potom, v Breste:
- CHto on iz sebya stroit? General on, chto li? - sprashivali rebyata u
Meddena.
- Ladno, ladno, hvatit. Esli ya uslyshu hot' odno slovo - tut zhe otpravlyu
k kapitanu. - Serzhant Medden tozhe izmenilsya.
Na vojne zhivesh' segodnyashnim dnem. Vcherashnij den' ushel, a zavtrashnij
mozhet i ne nastupit'.
- Nu, pogodi, daj tol'ko popast' na peredovuyu, - govorili oni drug
drugu. - My tam etogo sukina syna prish'em.
- Kogo? Meddena? - v uzhase sprosil kto-to. Na nego tol'ko posmotreli.
- Ochumel ty, chto li? - skazal nakonec odin iz nih.
No sud'ba, ispol'zovav v kachestve orudiya voennoe vedomstvo, obstavila
ih vseh. Kogda serzhant Medden prishel na doklad k svoemu tepereshnemu
nachal'niku i byvshemu drugu, on zastal kapitana Grina v odinochestve.
- Sadis', kakogo cherta, - skazal emu Grin, - nikto syuda ne vojdet.
Znayu, chto ty hochesh' skazat'. A menya vse ravno otsyuda perevodyat: vecherom
poluchu bumagi. Pogodi, - skazal on, kogda Medden hotel ego prervat'. - Esli
ya hochu ostat'sya oficerom, nado rabotat'. Drugie oficery proshli obuchenie v
raznyh tam shkolah. A menya nigde ne uchili. Vot ya i postupayu v etu chertovu
shkolu. Da, tak ih... V moi-to gody. Luchshe by ya ne nabiral etot podlyj otryad,
pust' by kto drugoj imi komandoval. Znaesh', kem by ya sejchas hotel byt'?
Odnim iz nih, iz etih rebyat, rugat' vmeste s nimi kogo-to sukinym synom, kak
oni menya rugayut. Dumaesh', veselo?
- Da chert s nimi, pust' ih rugayutsya. CHego ot nih zhdat'?
- Nichego. No ved' ya obeshchal materyam etih bolvanov, chto ya za nimi
prismotryu, poberegu ih. A teper' kazhdyj iz etih ublyudkov s udovol'stviem
pustil by mne pulyu v spinu, daj emu tol'ko volyu.
- No chego zhe ty zhdesh' ot nih? CHego tebe ot nih nuzhno? Im tut tozhe ne
tancul'ka.
Oni seli za stol drug protiv druga i zamolchali. Ih lica, osunuvshiesya,
potemnevshie, kazalis' mertvennymi v nezatenennom, rezkom svete lamp, a oni
sideli i vspominali pro dom, pro tihie osenennye topolyami ulicy, po kotorym
pyl'nym poldnem skripya tashchilis' furgony, a po vecheram devushki s parnyami shli
v kino ili iz kino i zabegali v lavochku vypit' holodnoj sladkoj vlagi,
vspominali mir, i tishinu, i domashnij uyut teh dnej, kogda ne bylo vojny.
Im vspominalas' ih molodost', sovsem kak budto nedavnyaya, legkaya
nelovkost' posle polnogo fizicheskogo udovletvoreniya, molodost', i strast',
kak glazur' na piroge, ot nee pirog eshche slashche... Za oknom byla Bretan', i
gryaz', kakoj-to bessmyslennyj gorodishko, i mimoletnaya, vdvojne chuzhaya,
strast' na chuzhom yazyke. Zavtra vse pomrem.
Nakonec kapitan Grin zabotlivo sprosil:
- A kak ty sebya chuvstvuesh'?
- A kakogo mne cherta? Hoteli bylo i menya smolot', no teper' nichego.
Grin dvazhdy raskryl rot, kak ryba, i Medden bystro skazal:
- Ne bespokojsya, ya za nimi prismotryu.
- Da ya i ne bespokoyus' za nih. Za etih-to ublyudkov?
Na poroge stoyal rassyl'nyj, otdavaya chest'. Grin pozdorovalsya s nim, i
tot, suho peredav prikaz, vyshel.
- Nu, vot, - skazal kapitan.
- Znachit, zavtra utrom uezzhaesh'?
- Kak vidno, tak, - skazal on, rasseyanno glyadya na serzhanta.
Medden vstal.
- Pozhaluj, ya pojdu. Ochen' ustal.
Grin tozhe podnyalsya, i oni molcha ustavilis' drug na druga, kak chuzhie.
- Utrom zajdesh'?
- Naverno. Zajdu, konechno. Postarayus'. Meddenu hotelos' ujti, i Grin
hotel, chtob on ushel poskoree, no oni stoyali v nelovkom molchanii. Nakonec Grin
skazal:
- YA tebe ochen' obyazan. - Zapavshie ot sveta glaza Meddena smotreli na
nego s voprosom. Teni na stene kazalis' chudovishchnymi. - Za to, chto ty mne
pomog vyskochit' iz etoj kashi. Byt' by mne pod sudom...
- A razve ya mog inache?
- Net, ne mog, - podtverdil Grin, i Medden prodolzhal:
- I chego ty vechno lezesh' k etim babam? Ved' oni vse prognili naskvoz'.
- Tebe legko govorit', - neveselo rassmeyalsya Grin. - Ty - drugoe delo.
Medden podnyal ruku, tronul nagrudnyj karmashek. Potom ego ruka
opustilas'. Pomolchav, on povtoril:
- Pozhaluj, ya pojdu.
Kapitan oboshel stol, protyanul emu ruku.
- Nu, proshchaj! Medden ruki ne vzyal.
- Proshchaj?
- Mozhet, ya tebya ne uvizhu, - nelovko ob®yasnil tot.
- Fu, chert. Razgovarivaesh', budto domoj edesh'. Ne valyaj duraka. Vse eto
erunda. Malo li chto, nu, dostalos' tebe. Vsem dostaetsya.
Grin posmotrel na pobelevshie kostyashki pal'cev, upershihsya v stol.
- YA ne o tom, ya... - On ne mog vygovorit': "YA hotel skazat': mozhet,
menya ub'yut". No tak govorit' nel'zya, i on skazal: - Naverno, ty ran'she menya
popadesh' na peredovuyu.
- Vozmozhno. Da tam na vseh hvatit, ne inache. Dozhd' vnezapno
prekratilsya, i v syrom vozduhe
smutno slyshalis' zvuki, idushchie ot pritihshih batal'onov i polkov,
organizovannaya tishina, kotoraya strashnee vsyakogo bunta. Na dvore Medden popal
v gryaz', oshchutil holod i syrost'. Zapahlo pishchej, isprazhneniyami i snom, pod
nebom slishkom vysokim, chtoby razbirat'sya, gde vojna, gde mir.
Izredka on vspominal kapitana Grina, prohodya po Francii skvoz'
peremezhayushchuyusya serebryanuyu setku samodovol'nogo dozhdya, prorezannogo vechnym
stroem topolej, slovno beskonechnoj kajmoj, za kotoroj otkryvalis' pustye
plodorodnye polya, dorogi i kanaly, derevni s rezko blestyashchimi kryshami,
kolokol'ni, derev'ya, dorogi, derevni, derevni, poselki, gorod, derevni,
derevni, i vdrug - mashiny, vojska, odni mashiny, odni vojska u sbornyh
punktov. On videl lyudej, zanimavshihsya vojnoj budnichno i delovito, videl
francuzskih soldat v zasalennoj goluboj forme, igrayushchih v kroket, videl, kak
smotreli na nih amerikanskie soldaty, kak ugoshchali ih amerikanskimi
sigaretami: videl, kak dralis' amerikancy s anglichanami, kak nikto ne
obrashchal na nih vnimaniya, krome voennyh patrulej. Strannoe, dolzhno byt',
sostoyanie u cheloveka, esli on - voennyj patrul'. Ili negr-general. Voennaya
zona. Obychnoe delo. Zolotoe vremechko dlya tylovikov.
Izredka on vspominal Grina: gde-to on sejchas? Dazhe, kogda blizhe
poznakomilsya so svoim novym komandirom. Tot byl sovsem nepohozh na Grina. On
byl prepodavatelem kolledzha i mog ob®yasnit', v chem oshibalis' Aleksandr
Velikij, Napoleon i general Grant. CHelovek on byl myagkij: ego golos ele
mozhno bylo rasslyshat' na placu, no vse ego soldaty govorili: "Pogodi, daj
tol'ko popast' na peredovuyu. My emu pokazhem, sukinu synu".
No serzhant Medden otlichno ladil so svoimi oficerami, osobenno s odnim
lejtenantom po familii Pauers. Da i s soldatami tozhe. Dazhe posle uchenij s
chuchelom, v uchebnyh okopchikah, on s nimi ladil. Oni privykli k zvuku dal'nih
orudij (hotya tam i strelyali po drugim lyudyam), k vspyshkam na nochnom nebe.
Odnazhdy, stoya v ocheredi k polevoj kuhne, oni dazhe popali pod bombezhku,
prichem raschet zamaskirovannogo francuzskogo orudiya ravnodushno nablyudal za
etim iz svoego okopa; oni vyslushali mnozhestvo sovetov ot soldat, pobyvavshih
na peredovoj.
Nakonec, posle dolgih bescel'nyh shatanij to tuda, to otsyuda, oni sami
poshli na peredovuyu, i zvuk orudijnoj strel'by perestal byt' dlya nih chem-to
postoronnim. Oni marshirovali noch'yu, chuvstvuya, kak nogi utopayut v gryazi,
slysha chavkan'e sapog. Potom zemlya stala naklonnoj, i oni spustilis' v
kanavu. Kazalas', chto oni sami sebya horonyat, opuskayutsya v sobstvennye
mogily, v chrevo chernoj syroj zemli, v takuyu gustuyu t'mu, chto spiralo
dyhanie, zamiralo serdce. Spotykayas' v temnote, oni probiralis' vpered.
Iz vseh darovyh sovetov, kotorymi ih pichkali, oni luchshe vsego zapomnili
odin: esli vystrelit pushka, zagudit snaryad - lozhis'. I kogda gde-to, daleko
v storone, tresk pulemeta razorval bredovoe mogil'noe ocepenenie, davivshee
ih, - kto-to brosilsya na zemlyu, drugoj spotknulsya ob nego, i vse kak odin
povalilis' na zemlyu. Oficer razrazilsya proklyatiyami, unter-oficery pinkami
zastavili ih podnyat'sya. I kogda oni, sbivshis' v kuchu, stoyali v temnote,
pahnushchej smert'yu, lejtenant metalsya mezhdu nimi, korotko i gor'ko rugayas':
- Koj chert velel vam lozhit'sya? Tut na dve mili tol'ko i oruzhiya, chto
vot, vot! - I on kolotil kulakom po ih vintovkam. - Ponyali? |to vintovki.
Ponyatno? Bol'she tut ni cherta net! |j, serzhanty! Esli kto lyazhet - vtoptat'
ego v gryaz' i brosit'!
Oni pobreli dal'she, branyas' shepotom, zadyhayas'. Vdrug oni ochutilis' v
okope, v tolpe soldat, i staryj sluzhaka - on uzhe chetvertyj den' byl na
peredovoj, - nyuhom uchuyav novichkov, skazal:
- Glyan'te, kakih nam voyak prislali. Tozhe prishli voevat'!
- Molchat'! - skomandoval golos, i k nim podbezhal serzhant, sprashivaya:
"Gde vash oficer?"
Navstrechu shli soldaty, tolkayas' v neproglyadnoj mokroj temnote, i golos
ehidno proshipel:
- Smotri v oba, tam gazy!
Slovo "gazy" peredavalos' iz ust v usta, komandir okrikom pytalsya
ustanovit' tishinu. Odnako nepopravimoe uzhe svershilos'.
Gazy. Pust' puli, smert', pogibel'. No gazy! Im govorili, chto gazy
pohozhi na tuman. Ne uspeesh' oglyanut'sya - ty v nem. I togda - prosti-proshchaj!
Tishina, tol'ko bespokojnoe chavkan'e gliny, trevozhnoe dyhanie. Vostok
neulovimo poblednel, pohozhij skoree na smert', chem na rozhdenie, i oni
ustavilis' vpered, nichego ne vidya. Kazalas', tut net voiny, hotya sprava, v
storone, pushki gustymi tyazhelymi raskatami davili ustalyj rassvet.
Pauers, ih komandir, oboshel okop. Strelyat' nel'zya: tam, vperedi, v
temnote, - patrul'. Rassvet ros, medlenno sereya; vskore zemlya priobrela
smutnye ochertaniya. I vdrug kto-to, uvidev svetleyushchee pyatno, vzvizgnul:
- Gazy!
Pauers i Medden brosilis' na nih, a oni, otbivayas' vslepuyu, rvali na
sebe protivogazy, topcha drug druga, - ih nel'zya bylo ostanovit'. Lejtenant
bespomoshchno molotil kulakami, starayas' perekrichat' ih, a tot, kto podnyal
trevogu, vdrug vskochil na pristupku, ego golova i plechi rezko vydelyalis' na
unylom rassvetnom nebe.
- Ty nas ubil! - vzvizgnul on i razryadil vintovku v lico oficeru.
Serzhant Medden vspomnil o Grine kak-to mnogo pozzhe, kogda on bezhal po
nerovnomu polyu u Kantin'i, kricha: "Vpered, ublyudki! Ne sto let nam zhit'!"
Potom on ne vspominal o Grine, lezha v voronke, slishkom tesnoj dlya dvoih,
ryadom s parnem, kotoryj tam, doma, prodaval emu bashmaki, chuvstvuya, kak po
ego vysunutoj noge prohodit vihr', slovno burya po vetke. Potom nastupila
noch', vihr' ulegsya, paren' lezhal ryadom mertvyj.
Lezha v gospitale, on prochel imya kapitana Grina v spiskah pogibshih. Tam
zhe, v gospitale, on poteryal ee fotografiyu. On sprashival sanitarov, sidelok,
no nikto ne pomnil, byla ona sredi ego veshchej ili net. Vprochem, eto bylo vse
ravno. Ona uzhe uspela vyjti zamuzh za lejtenanta, instruktora
podgotovitel'nyh oficerskih kursov pri kakom-to kolledzhe.
Missis Berni nosila chernoe plat'e, ochen' akkuratnoe i sovershenno
nepronicaemoe: ona ne verila v svezhij vozduh, razve chto uzh sovsem nechem bylo
dyshat'. Mister Berni, ugryumyj, molchalivyj muzhchina, zanimavshijsya tem, chto
medlenno raspilival doski, a potom vyalo skolachival ih vnov', vo vsem
rukovodstvovalsya mneniem zheny i dumal tochno tak zhe, kak ona.
Akkuratnaya, prilizannaya, ona, pyhtya, podnimalas' po ulice, stradaya ot
zhary i vmeste s tem raduyas' teplu iz-za svoego revmatizma. Ona shla v gosti.
I kogda ona vspominala, kuda idet, kak izmenilos' ee polozhenie v obshchestve,
ona chuvstvovala, chto skvoz' tupoe, neutolimoe gore probivaetsya smutnaya
gordost': udar sud'by, obezdolivshij ee, sdelal iz nee vmeste s tem
aristokratku. Vse eti missis Uorzington, missis Sonders, vse oni teper'
razgovarivali s nej, kak s ravnoj, slovno i ona ezdila v avtomobile i
pokupala kazhdyj god s poldyuzhiny novyh plat'ev. I eto sdelal dlya nee ee
synochek, sdelal svoim otsutstviem to, chego nikak, nikogda ne mog by sdelat'
svoim prisutstviem.
CHernoe plat'e vpityvalo zharu, ona vsya byla zalita eyu; bumazhnyj zontik
okazalsya sushchej uslovnost'yu. "Aprel', a do chego zharko", - podumala ona,
glyadya, kak mimo proezzhayut mashiny s gibkimi zhenskimi figurkami v prohladnyh,
legkih tkanyah. Navstrechu shli drugie zhenshchiny, v plat'yah veselyh, svetlyh
ottenkov, privetlivo kivaya malen'koj puhloj zhenshchine. A ona solidno i gordo
sharkala po trotuaru ploskimi "nadezhnymi" bashmakami.
Kogda ona zavernula za ugol, solnce brosilos' ej pryamo v lico skvoz'
vetvi klenov. Ona naklonila zontik vpered, no cherez minutu, uvidev pod
nogami oblomannyj kraj vodostochnoj kanavki i spotknuvshis' o ploho ulozhennyj
cement, ona snova podnyala zontik. Golubi na kolokol'ne spokojno perenosili
zharu, nevyrazimye, kak son, i missis Berni, projdya chugunnuyu kalitku, vyshla
na usypannuyu graviem dorozhku. Starinnyj dom dremal v dnevnoj zhare nad
luzhajkoj, gde sredi gazona vidnelis' klumby s geran'yu i neskol'ko sadovyh
kresel pod ten'yu dereva. Missis Berni pereshla luzhajku, i rektor, ogromnyj,
kak skala, chernyj i besformennyj, podnyalsya ej navstrechu.
"Oh, bednyaga, kak skverno vyglyadit. Starye my s nim, slishkom starye,
trudno vyterpet' takoe gore. Syn u menya byl shalopaj, eto verno, no mne-to on
- syn. Teper' oni vse - i missis Uorzington, i missis Sonders, i missis
Uordl - vse so mnoj zagovarivayut, ostanavlivayutsya na ulice poboltat', a D'yui
moj ubit, net ego. U nih synovej net, a k stariku syn vernulsya. A moj ne
vernulsya. Oh, bednyj starik, lico sovsem seroe".
Ona pyhtela ot zhary, kak pyhtyat sobaki, chuvstvuya lomotu v kostyah, i,
nelepo prihramyvaya, prokovylyala k sidyashchim na luzhajke. Skvoz' uvituyu
gliciniej reshetku ej v glaza bilo solnce, meshalo smotret'. Kartavoe
vorkovan'e golubej plylo s kolokol'ni, kryl'ya mel'kali, kak cvetnye pyatna, a
rektor govoril:
- Poznakom'tes' s missis Pauers, missis Berni, ona - priyatel'nica
Donal'da. Donal'd, tut missis Berni. Pomnish' missis Berni, mat' D'yui? Ty ego
pomnish'?
Missis Berni slepo shvatilas' za podstavlennoe kreslo. Zontik vyalo
podstavil ej podnozhku, potom vyalo upal. Rektor podnyal i zakryl zontik, a
missis Pauers usadila staruhu v kreslo. Staruha vyterla glaza bumazhnym
platkom s traurnoj kaemkoj.
Donal'd Megon uslyshal golosa. Missis Pauers govorila:
- Kak milo, chto vy zashli. Vse starye druz'ya Donal'da tak dobry k nemu.
Osobenno te, u kogo synov'ya voevali. Oni-to ponimayut, pravda?
"Ah, bednyj ty bednyj. Lico kak izurodovano. CHto zhe mne Medden ne
skazal, chto u tebya lico izurodovano, Donal'd?"
Golubi - kak medlennyj son; den' klonitsya k koncu, umiraet. Missis
Berni v zhare i tesnote chernogo plat'ya, rektor, ogromnyj, chernyj,
besformennyj, missis Berni so svoej nezazhivayushchej ramoj, missis Pauers..
("Dik! Dik! Takoj molodoj, takoj nemyslimo molodoj. Net, zavtrashnego dnya ne
budet. Celuj menya, celuj skvoz' raspushchennye volosy. Dik, Dik. Moe telo
kuda-to plyvet, uhodit ot menya, rasplyvaetsya. Kakie oni nekrasivye, muzhchiny,
kogda oni razdety. Ne brosaj menya, ne brosaj! Net! Net! My vovse ne lyubim
drug druga! Ne lyubim! Ne lyubim! Obnimi menya krepche, krepche: vslepuyu narushena
skrytaya zhizn' moego tela, slava Bogu, chto telo slepo, ne vidit tebya. Ty
takoj nekrasivyj, Dik! Milyj Dik. Sploshnye kosti, i guby tverdye, zhestkie,
kak kost': nepodvizhnye. Telo moe uhodit, rasplyvaetsya, tebe ne uderzhat' ego!
Pochemu ty spish', Dik? Telo moe rasplyvaetsya vse bol'she, bol'she. Tebe ne
uderzhat' ego, ty tak nekrasiv, Dik, milyj, milyj..." "Mozhet byt', ya dolgo ne
smogu tebe pisat'. Napishu, kogda budet mozhno...")
Donal'd Megon, uslyshav golosa, zashevelilsya v kresle. On oshchushchal chto-to,
chego ne mog uvidet', slyshal to, chto ego sovsem ne zatragivalo:
- Vypolnyajte, Dzho.
Den' stoyal sonnyj, nerushimyj. Negr, v odnoj nizhnej rubahe, ostanovil
kosilku i, podojdya k zaboru, pod derevom zagovoril s kakoj-to zhenshchinoj.
Missis Berni v nevynosimo zhestkom chernom plat'e. "Missis Uorzington so mnoj
razgovarivaet, a D'yui umer. Oh, bednyj starik, lico sovsem seroe. Moj
mal'chik umer, a ego mal'chik vernulsya... vernulsya domoj... s etoj zhenshchinoj.
CHego ej tut nado? Missis Mitchel govorila... da, missis Mitchel govorila...
dochka Sondersov s nim pomolvlena. Vchera videli ee v gorode, polugoluyu. Vsya
prosvechivaet na solnce..." Ona snova vyterla glaza, ot solnechnogo sveta.
Donal'd Megon, slysha golosa:
- Vypolnyajte, Dzho.
- Vot, zashla vzglyanut', kak vash syn pozhivaet, uznat', chto i kak. -
("D'yui, mal'chik moj!")
("Oh, do chego ya bez tebya skuchayu, Dik! Ottogo, chto spat' ne s kem? Ne
znayu, ne znayu. Oh, Dik, Dik. Vse proshlo bessledno, na mne nikakogo
otpechatka. Celuj menya, ya raspustila volosy. Blizhe, vsem telom, ono takoe
nekrasivoe, a potom rasstanemsya naveki, nikogda bol'she ne uvidimsya,
nikogda... Ne uvidimsya. Dik, milyj, nekrasivyj Dik").
("Da, eto byl Donal'd. On mertvyj".)
- O, blagodarstvuyu, emu gorazdo luchshe. Vot otdohnet nedel'ku-druguyu - i
sovsem vyzdoroveet.
- Kak ya rada, kak rada, - otvechaet ona s zavist'yu. ("Syn moj pogib
gerojskoj smert'yu: missis Uorzington, missis Sonders boltayut so mnoj
zaprosto"). - Bednyj mal'chik! Neuzhto on sovsem ne pomnit svoih tovarishchej?
- Nu kak zhe, kak zhe. - ("|to byl Donal'd, moj syn"), - Donal'd, razve
ty ne pomnish' missis Berni? |to mat' D'yui. Pomnish'?
("...net, ne naveki. ZHelayu tebe schast'ya i mnogo lyubvi v zhizni. Pozhelaj
zhe i mne schast'ya, milyj Dik...")
Donal'd Megon, slysha golosa:
- Vypolnyajte, Dzho.
"Kak eta osoba zaigryvaet s muzhchinami! - voshishchenno dumala staruha. -
Hot' D'yui i umer, no, po krajnej mere, on ne byl s nej pomolvlen".
- Vash mal'chik vernulsya, skoro on zhenitsya, da, da. Ah, kakoe eto schast'e
dlya vas, kakoe schast'e...
- Nu, nu; ne nado, ne nado. - Rektor laskovo kosnulsya ee plecha. - Vy
pochashche naveshchajte ego, pochashche.
- Da, ya budu prihodit' pochashche, - otvechaet ona, smorkayas' v bumazhnyj
platok s traurnoj kaemkoj. - Takoe schast'e - vozvratit'sya domoj celym i
nevredimym. A mnogie ne vernulis'... - ("D'yui, D'yui".)
Solnce medlenno plamenelo za gliciniej, ishcha promezhutka mezh pletej.
Naverno, sejchas ona vstretit v gorode missis Uorzington. Missis Uorzington
sprosit ee, kak ona pozhivaet, kak ee muzh.
"Da vot, revmatizm... da ya ved' staraya. Da, da. Starost' ne radost'...
"Ty tozhe staruha, - podumaet ona s legkim zloradstvom, - starshe menya". Stara
ya, stara, slishkom stara dlya takogo gorya. A on byl takoj dobryj ko mne, takoj
vysokij, sil'nyj... I hrabryj".
Ona vstala, kto-to podal ej bumazhnyj zontik.
- Da, da, ya eshche pridu, naveshchu ego. - ("Bednyj mal'chik. Bednyj starik,
lico sovsem seroe").
Kosilka negromko zhuzhzhala, slovno nehotya narushaya vechernyuyu tishinu. Missis
Berni, spugivaya pchel, nichego ne vidya, toptala gazon. Kto-to proshel mimo nee
u vorot, i, uvidev vspuchennyj kusok asfal'ta na trotuare, ona zakinula
Serebristyj svist golubinyh kryl'ev, koso skol'zyashchih po bezoblachnomu
nebu myagkimi raznocvetnymi mazkami. Solnce udlinyalo ten' steny, uvitoj
gliciniej, pryacha lyudej na luzhajke v tenistuyu prohladu. ZHdali zakata.
("Dik, lyubov' moya nelyubimaya, Dik, tvoe nekrasivoe telo vlomilos' v
menya, kak grabitel', i telo moe rasplylos', uplylo, ushlo, ot tebya i sleda ne
ostalas'... Poceluj menya i zabud': vspomni tol'ko, chtoby pozhelat' mne
schast'ya, milyj, nekrasivyj, mertvyj Dik...")
("|to byl moj syn, Donal'd. On mertvyj".)
Gilligen vernulsya, sprosil:
- Kto ona takaya?
- |to missis Berni, - ob®yasnil emu rektor. - Ee syn ubit na vojne. Vy,
naverno, slyshali o nem v gorode?
- Kak zhe, slyhal. Ego sobiralis' sudit' za krazhu pyatidesyati funtov
saharu, no vmesto togo razreshili emu pojti v armiyu. Pravil'no?
- Da, byla kakaya-to istoriya... - golos starika zamer.
Donal'd Megon uslyshal tishinu.
- Vy molchite, Dzho?
Gilligen naklonilsya k nemu, popravil temnye ochki.
- Horosho, lejtenant. Eshche pro Rim?
Ten' steny sovsem zakryla ih, i, pomolchav, on skazal:
- Vypolnyajte, Dzho.
Ona ne vstretilas' s missis Uorzington. Tol'ko uvidela, kak staruha
pyshno proehala ot lavki Prajsa, odna na zadnem siden'e mashiny. U
negra-shofera golova byla kruglaya, kak pushechnoe yadro, i missis Berni smotrela
vsled mashine, vdyhaya zapah benzina.
Ten' ot zdaniya suda, pohozhaya na legkij tabachnyj dym, zapolnyala odnu
storonu ploshchadi, a v dveryah lavki missis Berni uvidela znakomogo - tovarishcha
syna. On sluzhil vmeste s D'yui, ne to oficerom, ne to eshche kem-to, no ego-to
ne ubili, net, ne na takovskogo napali! Znaem my ih, etih generalov, vsyakoe
eto nachal'stvo.
("Net, net, nel'zya tak dumat'! Naverno, i on povoeval kak sleduet. Ne
ego vina, chto u nego hrabrosti ne hvatilo pojti na smert', kak moj D'yui. A
teper' oni vse zaviduyut D'yui; ni za chto pro nego ne hotyat razgovarivat',
tol'ko i skazhut: on vse sdelal kak nado. Pravil'no, eshche by! Razve ya ne
znala, chto on vse sdelaet kak nado! D'yui, D'yui! Takoj molodoj, takoj bol'shoj
i hrabryj. A potom etot Grin podbil ego, uvel na smert'".)
Ej stalo zhalko stoyavshego u lavki cheloveka, ona podobrela k nemu,
pozhalela ego. Ostanovilas', podoshla.
- Da, mem, s nim vse bylo v poryadke. Da i s drugimi rebyatami tozhe.
- Da, no vas-to ne ubili, - ob®yasnila ona. - Ne vse soldaty pohodili na
D'yui: on-to byl hrabryj, pryamo sorvi-golova!.. Skol'ko ya emu govorila: ne
davaj etomu Grinu sebya vtravlyat'... vtyagivat'...
- Da, da, - soglashalsya on, glyadya na nee - sgorblennuyu, akkuratnuyu,
chisten'kuyu.
- No on horosho sebya chuvstvoval? On ni v chem ne nuzhdalsya?
- Net, net, vse bylo v poryadke, - uveril on ee.
Solnce pochti chto selo. V pyl'nyh vyazah vostorzhenno vozilis' pered snom
vorob'i, poslednie furgony medlenno polzli za gorod.
- Net, muzhchiny nichego ne ponimayut, - s gorech'yu skazala ona. - Naverno,
- No ved' on tozhe pogib, - napomnil tot. ("Ne nado byt'
nespravedlivoj".)
- No vy-to byli oficerom ili chem-to vrode togo; mogli by, kazhetsya,
luchshe pozabotit'sya o znakomom mal'chike.
- My vse dlya nego sdelali, chto mogli, - terpelivo ob®yasnil on.
Opustevshaya ploshchad' zatihla. ZHenshchiny netoroplivo shli v dogorayushchih luchah
solnca navstrechu muzh'yam - doma ih zhdal obed. Missis Verni chuvstvovala, kak
ee revmatizm usilivaetsya ot prohlady, ej stalo ne po sebe v neudobnom chernom
plat'e.
- Vy govorili, chto sami videli ego mogilku... Vy uvereny, chto vse bylo
v poryadke?
Takoj sil'nyj, tak ee lyubil...
- Da, da. Vse bylo v poryadke.
Medden smotrel vsled ee sognutoj, akkuratnoj krugloj spine, uhodyashchej po
ulice, mezh tenej, pod metallicheskimi karkasami navesov. Ten' ot zdaniya suda
zanyala polgoroda, kak molchalivaya armiya pobeditelej, bez edinogo vystrela.
Vorob'i prekratili vostorzhennuyu pyl'nuyu voznyu i uleteli, zacherkivaya vecher,
voskreshaya to utro, za mnogo mesyacev tomu nazad, za god...
... Kto-to, vskochiv na pristupku, kriknul: "Gazy!" - i oficer zametalsya
sredi nih, molotya kulakami, umolyaya. Potom on uvidel lico oficera v rezkom
krasnom svete, kogda soldat, vskochivshij na pristupku, kruto obernulsya,
vydelyayas' na gor'kom predrassvetnom nebe i, vzvizgnuv: "Ty nas ubil!",
vypustil zaryad v lico oficeru.
"San-Francisko, 14 aprelya 1919 goda. Dorogaya Margaret,
Poluchil vashe pis'mo, hotel otvetit' ran'she, no kak-to zabegalsya.
Okazalos', ona neplohaya devchonka, my zdorovo poveselilis', net, ona ne
krasavica, no vyhodit horosho na foto - hochet itti v kino. Ej odin rezhisser
skazal, takoj fotoginichnoj devochki on eshche ne vidal. U nee svoya mashina i
tancuet ona chudno, no, konechno, ya s nej tol'ko razvlekayus', ona dlya menya
slishkom moloda. CHtob lyubit' vechno. Net, na rabotu ya eshche ne ustroilsya. |ta
devushka uchitsya v Universitete, govorit, chtob ya tuda postupil v budushchem godu.
Mozhet, i postuplyu v budushchem godu. V obshchem novostej bol'she net, ya nemnogo
letal, a bol'she tanceval i voobshche shatalsya. Sejchas mne nado itti na
vecherinku, a to ya by napisal pobol'she. V drugoj raz pobol'she napishu, eto uzh
v drugoj raz, vsem ot menya privet vsem znakomym.
Vash iskrennij drug
Dzhulian Lou".
Megon lyubil muzyku, poetomu missis Uorzington i prislala za nimi svoyu
mashinu. Missis Uorzington zhila v bol'shom krasivom starinnom zdanii - ee muzh,
umershij vovremya, zaveshchal ej etot dom, ostaviv v pridachu bescvetnogo
rodstvennika so vstavnymi chelyustyami i bez opredelennyh zanyatij. |tot
rodstvennik ne vygovarival ni odnoj bukvy (ego stuknuli po zubam toporom v
azarte igry v kosti vo vremya ispano-amerikanskoj vojny). Mozhet byt', potomu
on nichem i ne zanimalsya.
Missis Uorzington slishkom mnogo ela i stradala ot podagry i
oskorblennogo samolyubiya. I dlya svyashchennika i dlya vsej pastvy takaya prihozhanka
byla nelegkim bremenem. No u nee byli den'gi - vernoe lekarstvo ot vseh
nedugov, dushevnyh i telesnyh. Ona propovedovala zhenskoe ravnopravie, no lish'
postol'ku, poskol'ku zhenshchiny davali ej pravo diktovat' im eti ih prava.
Na rodstvennika nikto ne obrashchal vnimaniya. Vprochem, inogda ego zhaleli.
I vot ona poslala za nimi svoyu mashinu, missis Pauers s Megonom uselis'
szadi, Gilligen - ryadom s negrom-shoferom, i mashina plavno pokatila pod
vyazami; oni videli zvezdy v yasnom nebe, vdyhali zapah vesennej zeleni,
slyshali ritmichnyj shum, vskore stavshij muzykoj.
|ti dni, vesnoj 1919 goda, byli dnyami Mladshego Brata, togo mal'chika,
kotoryj po molodosti let ne uspel povoevat'. Dva goda on ispytyval odni
ogorcheniya. Konechno, devushki druzhili s nim, vvidu otsutstviya muzhchin, no tak
svysoka, tak ravnodushno. Vse ravno, chto greshit' s krasivoj zhenshchinoj, kotoraya
vse vremya metodichno zhuet rezinku. O, voennyj mundir! O, tshcheslavie! Da, s nim
druzhili, no chut' tol'ko na gorizonte poyavlyalsya mundir - ego otstavlyali.
V te dni lyudi v mundirah eshche hodili na sobstvennyh nogah: oni byli ne
tol'ko v mode, okruzheny oreolom romantiki, oni eshche zdorovo umeli tratit'
nalichnye den'gi, a potom uezzhali tak daleko, tak bystro, chto ne uspevali
nikomu nichego naspletnichat'. Konechno, bylo glupo, chto odnim mundiram
prihodilos' otdavat' chest' drugim, no v etom byl i svoj shik. Osobenno esli
tebe popalsya mundir, kotoromu polagalos' otdavat' chest'. I odnomu Bogu
izvestno, skol'ko zhenskih serdec mogla razbit' para kryl'ev na kitele
letchika.
A kakie shli kinokartiny!
Prekrasnye, chistye devushki (amerikanki), v posleobedennyh ili vechernih
tualetah (nadetyh, dolzhno byt', po ukazaniyu shtabov), zabludivshis' v
pokinutyh transheyah, popadali v plen k prusskim gusaram, v paradnoj forme, s
propuskami, podpisannymi Belasko; kurtizanki, v parizhskih plat'yah,
demoralizovali shtaby celyh brigad, zavlekaya lejtenantov s kartinnymi
profilyami i skladkoj na bridzhah, kotoryh generaly podozrevali v shpionazhe v
pol'zu Germanii, a krasivye starye generaly, kotoryh eti lejtenanty tozhe
podozrevali v shpionazhe i pol'zu Germanii, ispepelyali drug druga vzglyadami
nad ee tomno rasprostertym telom, v to vremya kak komiki-kapraly razvlekali
strojnyh sestric Krasnogo Kresta (amerikanok), ne zanyatyh nikakim delom. Vse
francuzhenki byli libo markizami, libo shlyuhami, libo germanskimi shpionkami,
inogda i tem i drugim, inogda vsem zaraz. Markiz mozhno bylo otlichit' srazu:
na nih byli derevyannye sabo, tak kak svoi bashmaki, vmeste so vsem
garderobom, oni zhertvovali v pol'zu francuzskoj armii, ostaviv sebe tol'ko
paru serezhek s brilliantami po sorok karat. Vse synov'ya etih markiz,
letchiki, nahodilis' v boevom vylete s proshlogo chetverga, chto prichinyalo
markizam nekotoroe bespokojstvo. No im pokrovitel'stvovali professional'nye
prostitutki, v to vremya kak germanskie shpionki lyubeznichali s generalami.
No odna kurtizanka (ochevidno, tozhe vypolnyaya prikaz shtaba brigady)
spasaet ves' sektor svoimi zhenskimi charami, posle togo kak orudiya okazalis'
bessil'nymi, i vse konchaetsya nebol'shim piknikom okolo kartonnoj zemlyanki,
gde sidit armiya, s vykladkoj funtov v shest'desyat na kazhdogo, i ves' lichnyj
sostav - tri cheloveka - kurit sigarety, a prusskaya gvardiya skrezheshchet na nih
zubami iz raspolozhennoj nepodaleku kartonnoj transhei.
Potom poyavlyaetsya kapellan, kotoryj v dokazatel'stvo togo, chto soldaty
ego obozhayut, - on dlya nih svoj paren'! - otpuskaet dvusmyslennye shutochki pro
dom, mamashu i prelyubodeyaniya. Ogromnyj novyj flag podymaetsya nad zemlyankoj, i
vrag bez tolku palit v nego iz vintovok 22-go kalibra. I nashi soldaty krichat
"Ura!" pod komandoj kapellana.
- Skazhite, - sprosila krasivaya podkrashennaya devushka, ne slushaya, chto ej
govorit Dzhejms Lou, prosluzhivshij dva goda pilotom francuzskoj istrebitel'noj
aviacii, - kakaya raznica mezhdu amerikanskim asom i francuzskim ili
britanskim letchikom?
- Fil'm chastej na shest' bol'she, - ugryumo burknul Dzhejms Lou ("Oh, kakoj
on skuchnyj! Gde eto missis Uordl otkopala ego?"), sbivshij v svoe vremya
trinadcat' vrazheskih samoletov i dvazhdy poterpevshij avariyu, chto dalo emu
odinnadcat' ochkov, k schast'yu ne posmertno.
- Kak zanyatno! |to pravda? Znachit, vam i vo Francii pokazyvali kino?
- Da. Zanimali nas v svobodnoe vremya.
- Ponimayu, - soglasilas' ona, povorachivaya k nemu bezdumnyj profil'. -
Vam, naverno, bylo uzhasno veselo, ne to chto nam, bednym zhenshchinam - sidi ves'
den', skatyvaj binty ili vyazhi vsyakie shtuki. Nadeyus', v budushchej vojne
zhenshchinam razreshat srazhat'sya: kuda luchshe strelyat' iz pushki i marshirovat', chem
vyazat' noski. Kak vy dumaete, v sleduyushchej vojne zhenshchinam pozvolyat srazhat'sya?
- sprosila ona, ne spuskaya glaz s molodogo tancora, gibkogo, kak chervyak.
- Pridetsya, naverno, - Dzhejms Dou perestavil iskusstvennuyu nogu,
pripodnyal noyushchuyu ruku - obe kosti byli probity trassiruyushchej pulej, - esli
zahotyat snova voevat'.
- Da, da.
Ona s toskoj sledila za lovkim, gibkim tancorom. Sovsem yunoe telo,
volosy, kak lakirovannye, pril'nuli k golove. Slegka napudrennoe lico chisto
vybrito, on bleden, izyskan i skol'zit so svoej blondinochkoj v korotkom
plat'e plavno, uverenno, kak mechta. Negr-trubach ostanovil zaparivshijsya
orkestr, i nastuplenie muzyki oborvalos', ostaviv krepost' tishiny vo vlasti
neutomimyh zashchitnikov boltovni. Otroki oboego pola ostanovilis',
raskachivayas', pritopyvaya na meste, ozhidaya, poka snova zazvuchit muzyka, a
lovkij tancor, bezukoriznenno skol'zya, podoshel i sprosil:
- Pojdem tancevat'?
- Hel-lo! - protyanula ona nezhnym goloskom. - Vy znakomy s misterom Dou?
Mister Rivers, mister Dou. Mister Dou - gost' v nashem gorode.
Mister Rivers slegka pokrovitel'stvenno oboshelsya s misterom Dou i
povtoril:
- Znachit - sleduyushchij tanec?
Ne zrya mister Rivers god prouchilsya v Prinstone.
- Prostite, no mister Dou ne tancuet, - s bezukoriznennoj svetskost'yu
otvetila miss Sesili Sonders.
Mister Rivers, otlichno vospitannyj, vpitavshij vse preimushchestva
godichnogo prebyvaniya v kul'turnom centre, izobrazil grust' na svoem gladkom
lice:
- Nu-u, pojdemte! Neuzheli vy ves' vecher tut prosidite? Zachem zhe vy
togda prishli?
- Net, net, mozhet byt', potom. Mne hochetsya pogovorit' s misterom Dou.
Vy ob etom ne podumali, da?
On posmotrel na nee spokojnymi pustymi glazami. Potom probormotal:
- Prostite! - i uskol'znul.
- No kak zhe tak... - nachal bylo mister Dou. - Ne nado, iz-za menya. Esli
vam hochetsya tancevat'...
- O, net, s etimi... s etimi mladencami ya vizhus' postoyanno. Tak priyatno
vstretit'sya s chelovekom, kotoryj dumaet ne tol'ko o tancah... i o tancah.
Rasskazhite luchshe o sebe. Vam nravitsya CHarl'staun? Znayu, vy privykli k
bol'shim gorodam, no razve vy ne nahodite, chto v malen'kih gorodkah est' svoya
prelest'?
Mister Rivers povel glazami, uvidel dvuh devushek, smotrevshih na nego
nebrezhno-vyzhidayushche, no podoshel ne k nim, a k gruppe muzhchin, stoyavshih i
sidevshih u vhoda i uhitryavshihsya kakim-to obrazom sozdat' illyuziyu, chto oni i
uchastvuyut i ne uchastvuyut v obshchem vesel'e. Mezhdu nimi bylo kakoe-to srodstvo:
slovno zapah, ih rodnilo odinakovoe voinstvennoe samounichizhenie. Podpirayut
stenku - i vse. Godny tol'ko dlya razgovorov s hozyajkoj i dlya tancev. No dazhe
razgovorchivaya hozyajka brosila ih na proizvol sud'by. Dvoe-troe iz nih,
osmelev bol'she ostal'nyh, hotya i ot nih shel tot zhe slabyj zapah, stoyali
ryadom s baryshnyami, ozhidaya, kogda zaigraet muzyka, no bol'shinstvo stolpilos'
u vhoda, tesnyas' drug k drugu, slovno dlya vzaimnoj zashchity. Mister Rivers
uslyhal, kak oni perebrasyvayutsya frazami na plohom francuzskom yazyke i
podoshel k nim, chuvstvuya vsyu elegantnost' svoego vechernego kostyuma,
otkryvayushchego bezukoriznennoe bel'e.
- Mozhno vas na minutku, Medden?
Serzhant, spokojno kurivshij sigaretu, vyshel iz tolpy. Pri nevysokom
roste v nem bylo chto-to bol'shoe, spokojnoe: oshchushchenie soznatel'nogo
bezdejstviya posle napryazhennoj deyatel'nosti.
- Da? - skazal on.
- Mozhete mne sdelat' odolzhenie?
- Da? - povtoril tot vezhlivo i otchuzhdenno.
- Tut est' odin chelovek, kotoryj ne mozhet tancevat', plemyannik missis
Uordl, ego na vojne ranilo. I Sesili - to est' miss Sonders - celyj vecher
prosidela s nim. A ej hochetsya tancevat'.
Pod spokojnym pristal'nym vzglyadom sobesednika mister Rivers vdrug
poteryal svoj vysokomernyj ton.
- Po pravde okazat', mne uzhasno hochetsya potancevat' s nej. Mozhet, vy s
nim nemnozhko posidite? YA vam budu strashno blagodaren.
- A miss Sonders hochet s vami tancevat'?
- Konechno, hochet. Ona sama skazala. - No serzhant tak pronicatel'no
posmotrel na nego, chto isparina vystupila u nego na lbu, i, dostav platok,
on ostorozhno vyter napudrennyj lob, chtoby ne rastrepat' prichesku. - CHert
voz'mi! - vspylil on vdrug. - Vy, voennye, kak vidno, voobrazhaete, chto vy
tut samye glavnye!
Kolonny, v lozhno doricheskom stile, podpirali nebol'shoj uglovoj
balkonchik, vysokij i temnyj; pary vyhodili na nego v ozhidanii muzyki;
dvizheniya, razgovory i smeh priglushenno i neyasno donosilis' tuda iz zala
skvoz' pyshnost' prozrachnyh gardin. Vdol' peril verandy mercali krasnye
glazki sigaret; devushka, naklonivshis', kak straus, podtyagivala chulok, i svet
iz okna upal na ee yunuyu, neoformivshuyusya nogu. Negr-klarnetist, ponyavshij v
svoi tridcat' let vekovuyu pohot' belogo cheloveka, morgaya besstrastnymi
glazami, povel svoyu komandu v novoe nastuplenie. Pary vleteli v zal,
obnyalis', zakruzhilis'; smutnye spayannye teni tancevali na luzhajke pod
blikami sveta.
...Dyadya Dzho, kroshka Ket,
plyashet shimmi celyj svet...
Mistera Riversa zakruzhilo, kak shchepku v vodovorote: ostraya mal'chisheskaya
zloba ohvatila ego. No za uglom, na verande, on uvidel Sesili v prozrachnosti
serebryanogo plat'ya, hrupkuyu, kak steklyannoe volokno. V rukah u nee kolyhalsya
veer iz zelenyh per'ev, i eto tonkoe podvizhnoe telo, eta nervnaya krasota
srazu zapolonili vse ego mysli. Svet, ostorozhno padaya na nee, kasalsya ee
plecha, ee uzkoj talii, myagko obrisovyval dlinnye devstvennye nogi.
...devyanosto dedu let,
po parketu skachet ded...
Doktor Geri promchalsya v tance, bez stakana vody na golove; oni
postoronilis', i Sesili, uvidev ih, prervala razgovor:
- Ah, mister Medden! Zdravstvujte! - Ona protyanula emu ruku,
predstavila ego misteru Dou. - YA strashno pol'shchena, chto vy reshili pogovorit'
so mnoj, a mozhet byt', Li pritashchil vas siloj? Aga, vot ono chto! Vy
sobiralis' menya ne zamechat'. Znayu, znayu, sobiralis'! Konechno, razve my mozhem
sopernichat' s francuzhenkami?
- Posidite s nami. Znaete, mister Dou tozhe byl voennym.
Mister Rivers neuklyuzhe vmeshalsya:
- Mister Dou vas izvinit. Davajte potancuem, a? Ved' skoro idti domoj.
Ona vezhlivo ignorirovala ego, Dzhejms Dou podtyanul protez.
- Net, miss Sonders, proshu vas, idite tancevat'. YA nikak ne hochu
portit' vam vecher.
- Vy slyshali, mister Medden? |tot chelovek menya gonit! A vy by tak
sdelali? - Ona vyrazitel'no vskinula na nego glaza. Potom, s gracioznoj,
sderzhannoj neprinuzhdennost'yu obernulas' k Dou. - YA vse eshche zovu ego "mister
Medden", hotya my znakomy vsyu zhizn'. No ved' on byl na vojne, a ya net. U nego
takoj... takoj opyt. A ya obyknovennaya devushka. Bud' ya mal'chikom, kak Li, ya
by davno byla lejtenantom v blestyashchih sapogah ili dazhe generalom. Pravda? -
Ona obrashchalas' to k odnomu, to k drugomu, graciozno, neposredstvenno: takaya
hrupkaya stremitel'nost'. - Net, ya ne mogu, ya bol'she ne mogu zvat' vas
"misterom". Ne vozrazhaete?
- Pojdem tancevat'! - Mister Rivers otbival takt nogoj, i s
izyskanno-skuchayushchim licom slushal etot razgovor. Vdrug on otkryto zevnul. -
Pojdem tancevat'!
- Menya zovut Rufus, mem! - skazal Medden.
- Rufus? No vy tozhe ne zovite menya "mem". Ne budete? Horosho?
- Net, m-m... YA hochu skazat' - horosho.
- Vidite, vy chut' ne zabyli.
- Pojdem tancevat'! - povtoril mister Rivers.
- No bol'she vy ne zabudete. Pravda, ne zabudete?
- Net, net.
- Ne davajte emu zabyt', mister Dou, ya na vas nadeyus'.
- Horosho, horosho. A sejchas pojdite, potancujte s misterom Smitom, vot s
nim.
Ona vstala.
- On menya gonit! - s pritvornym smireniem skazala ona. Potom pozhala
uzkimi, nervnymi plechikami. - Znayu, my ne tak privlekatel'ny, kak
francuzhenki, no vy dolzhny s etim primirit'sya. Vot Li, bednen'kij, nikogda ne
vidal francuzhenok, dlya nego i my horoshi. No vam, voennym, my, k sozhaleniyu,
uzhe ne nravimsya.
- Vovse net: my peredaem vas misteru Li s usloviem, chto vy vernetes' k
nam.
- Vot eto uzhe luchshe. No, naverno, vy govorite tak prosto iz vezhlivosti,
- upreknula ona.
- Net, net. Vot esli vy ne pojdete tancevat' s misterom Li - eto budet
nevezhlivo: on vas neskol'ko raz priglashal.
Ona snova nervno peredernula plechikami.
- Vidno, pridetsya potancevat', Li. Esli tol'ko vy ne peredumali, ne
rashoteli so mnoj tancevat'.
On shvatil ee za ruku.
- O, Gospodi, poshli skoree!
Uderzhivaya ego, ona obernulas' k tem dvoim, tozhe vstavshim s mesta.
- No vy menya dozhdetes'?
Oni uverili ee, chto dozhdutsya, i ona ostavila ih v pokoe. Muzyka
zaglushila tresk proteza Dou, i Sesili skol'znula v ob®yatiya mistera Riversa.
Oni popali v takt sinkopam, on chuvstvoval pustoe prikosnovenie ee grudi, ee
kolen i skazal:
- CHto vy s nim zateyali? - i krepche obnyal ee, chuvstvuya izgib bedra pod
ladon'yu.
- Zateyala?
- Da ladno, davajte tancevat'!
I oni somknulis', skol'zya, zamiraya i snova skol'zya, chuvstvuya pul's
muzyki, oni igrali s melodiej, teryaya ee i snova nahodya, i plyli po nej,
slovno obryvki snov.
Dzhordzh Farr, stoya v temnote snaruzhi, vpilsya v nee glazami, vidya ee
tonkoe telo, pererezannoe muzhskoj rukoj, vidya ee golovku ryadom s chuzhoj
golovoj, vidya, kak vsya ona pod serebryanym plat'em ugadyvaet dvizheniya
partnera, kak ee siyayushchaya ruka lozhitsya na ego chernoe plecho, i veer kolyshetsya
u sognutogo loktya, kik iva pod vecher. On slyshal ritmichnuyu trevozhnuyu
skabreznost' saksofonov, videl smutnye teni v temnote i vdyhal zapah zemli i
rastushchej v nej zhizni. Mimo proshla parochka, devushka okliknula ego:
- Privet, Dzhordzh! Ty tozhe tuda?
- Net! - rezko skazal on, v blazhennom naslazhdenii, upivayas' strastnym
otchayaniem molodosti, i vesny, i revnosti.
Priyatel', stoyavshij ryadom s nim - prikazchik iz kafe, - vyplyunul
sigaretu.
- Vyp'em, chto li?
V butylke, pozaimstvovannoj iz kafe, byla smes' alkogolya so sladkim
siropom. Napitok snachala obzhigal gorlo, no potom ostavlyal vnutri tol'ko
sladkij ogon', tol'ko smelost'.
- Nu ih k chertu, - skazal Dzhordzh.
- Znachit, ne pojdesh' tuda? - sprosil priyatel'.
Oni vypili eshche. Muzyka probivalas' skvoz' moloduyu listvu, v temnotu,
pod zoloto zvezd, pod ih nemoj sumbur. Svet, podymayas' nad verandoj, ugasal,
dom velikanom chernel na nebe: utes, ob kotoryj bilis' volny derev'ev i,
razbivshis', zastyvali navsegda; i sozvezdiya, kak zolotye edinorogi, s
neslyshnym rzhaniem paslis' na sinih lugah, vzryvaya ih ostrymi i sverkayushchimi,
kak stal', kopytcami, i nebo, takoe grustnoe, takoe dalekoe, vzryto zolotymi
edinorogami - v tu noch' oni s bezzvuchnym rzhaniem, s vechera do rassveta,
smotreli na nih, na nee - ee telo, kak tetiva, rasprostertoe navznich',
nagoe, slovno uzkaya zavod', myagko rasstupivshayasya na dva serebryanyh rukava
odnogo istoka...
- Ne pojdu ya tuda, - otvetil Dzhordzh, otstupaya.
Oni zashagali po luzhajke, i v teni mirtovogo derena odna ten' so vzdohom
raspalas' na dve. Oni bystro proshli mimo, otvodya glaza.
- K chertu! - povtoril on. - Nikuda ya ne pojdu!
|to byl Den' Otroka - mal'chikov i devochek.
- Posmotrite na nih, Dzho, - skazala missis Pauers. - Sidyat, kak
neprikayannye dushi u vhoda v ad.
Mashina ostanovilas' u doma, ottuda horosho bylo vidno vse.
- Da razve tak sidyat! - s voshishcheniem skazal Gilligen. - Poglyadite na
etu paru: vzglyanite, gde on derzhit ruku. |to u nih nazyvaetsya svetskie
tancy, a? Vot chego ya nikogda ne umel. A poprobuj ya tol'ko tak tancevat',
menya by otovsyudu vyshvyrnuli v pervuyu zhe minutu. Da mne s detstva ne vezlo:
nikogda ne prihodilos' tancevat' v poryadochnyh domah...
Osveshchennaya veranda, mezh dvuh odinakovyh magnolij, pohodila na scenu.
Somknuvshis' parami, tancory dvigalis' v menyayushchemsya svete, to vbiraya ego, to
uhodya.
...voz'mi, vstryahni, da ne uroni...
Na perilah verandy po-prezhnemu sideli neuchastvovavshie v tancah,
prismirevshie, no voinstvennye. Podpirayut stenu - i vse.
- Net, ya pro teh von, pro byvshih soldat. Posmotrite na nih. Sidyat
ryadkom, perebrasyvayutsya francuzskimi frazami - vyuchilis' v armii, sami sebya
obmanyvayut. Zachem oni zdes', Dzho?
- Za tem zhe, chto i my. Priyatno poglazet', razve net? No pochem vy
znaete, chto eto soldaty?.. Net, vy glyan'te tuda, na teh dvoih! - ahnul on
vdrug s detskoj neposredstvennost'yu.
Para skol'zila, zamirala, narochno narushaya sinkopu, ishcha i nahodya ritm
muzyki, snova teryaya ego... Ona uhodila ot nego, priblizhalas', ugadyvaya ego
dvizheniya: kasanie, korotkoe, kak vzdoh, i rashozhdenie - on sam pomogal ej
ujti, rasstat'sya. Kasanie i othod: bez zaversheniya.
- Uh ty, a vdrug muzyka ostanovitsya!
- Ne glupite, Dzho! YA ih znayu. Slishkom mnogo ya videla takih, kak oni, na
tancul'kah, v kafe: slavnye skuchnye mal'chiki; im, bednyagam, idti na vojnu,
ottogo i devushki k nim dobry. A teper' voiny net, uhodit' im nekuda.
Smotrite, kak devushki s nimi obrashchayutsya!
- CHto vy skazali? - rasseyanno sprosil Gilligen. On s trudom otorval
vzglyad ot tancuyushchej pary. - Uh, videl by nash lejtenant, chto delaetsya, s nego
by ves' son sletel!
No Megon nepodvizhno sidel ryadom s missis Pauers. Gilligen obernulsya so
svoego mesta ryadom s negrom-shoferom i posmotrel na ego nepodvizhnuyu figuru.
Sinkopy pul'sirovali vokrug nih - pereklichka strunnyh i duhovyh
instrumentov, teplaya i shchekochushchaya, kak voda. Ona naklonilas' k Megonu:
- Nravitsya, Donal'd?
On zashevelilsya, podnyal ruku k ochkam.
- Ostorozhno, lejtenant, - bystro skazal Gilligen, - eshche sbrosite
nechayanno, poteryaem ih. - (Megon poslushno opustil ruku): - A muzyka horoshaya,
verno?
- Malo skazat' - horoshaya, esli na nih poglyadet'.
...o-go-go! Kuda zhe skrylsya moj sedok?..
Gilligen vdrug obernulsya k missis Pauers:
- Znaete, kto eto tam?
Missis Pauers uznala doktora Geri, bez stakana vody, konechno, uvidela
veer iz per'ev, pohozhij na vechernyuyu ivu, i siyayushchuyu liniyu obnazhennoj ruki na
strogom chernom fone. Uvidela dve golovy, slitye vmeste, shchekoj k shcheke, nad
medlennym sinhronnym dvizheniem tel.
- |to baryshnya Sondersov, - ob®yasnil Gilligen.
Missis Pauere sledila, kak devushka v plavnom dvizhenii, sderzhanno i
myagko otdavalas' tancu, a Gilligen prodolzhal:
- Pozhaluj, podojdu poblizhe, k tem rebyatam - von oni sidyat. Nado
posmotret'.
Ego privetstvovali s radushiem lyudej, kotorye priglasheny vse vmeste, no
ne uvereny v sebe, ne uvereny, zachem ih, v sushchnosti, priglasili; tak vsegda
chuvstvuyut sebya provincialy, s raz navsegda ustanovivshimisya pravilami zhizni,
teryayutsya v etoj sravnitel'no stolichnoj atmosfere s sovershenno chuzhdymi im
ustanovkami. Ploho chuvstvovat' sebya provincialom: vdrug obnaruzhit', chto
kakoj-to privychnyj kodeks povedeniya neob®yasnimo ustarel za odin vecher.
Mnogih iz nih Gilligen znal po imeni; on prisel k nim na perila
verandy. Emu predlozhili sigaretu, on zakuril i, sidya mezhdu nimi, slushal,
kak, perekryvaya shum tancev, v kotoryh oni ne mogli prinyat' uchastiya, oni
govorili o devushkah, ran'she dobivavshihsya ih blagosklonnosti, a teper' ne
obrashchavshih vnimaniya na nih, - oni stali napominaniem o vojne dlya obshchestva,
kotoromu vojna nadoela. Oni nedoumevali, oni sovsem rasteryalis', bednyagi.
Ran'she obshchestvo upivalos' vojnoj, ih rastili dlya vojny, privivali im vkus k
vojne, no teper' obshchestvo upivalos' kakim-to drugim napitkom, a oni eshche ne
privykli, chto km otvoditsya tol'ko dva s lishnim procenta.
- Poglyadite na etih mal'chishek: do chego povyrastali, poka nas tut ne
bylo, - goryacho govoril odin iz nih. - I devushkam oni vovse ne nravyatsya! A
chto im delat'? My-to po-ihnemu tancevat' ne umeem. Tut ved' malo delat'
vsyakie dvizheniya. |to-to mozhno vyuchit'. Net, tut... tut... - On nikak ne mog
najti podhodyashchee slovo i, perebiv sebya, prodolzhal: - Smeshno, konechno. YA tam
ot francuzhenok vsyakogo ponabralsya... Tak razve nashim devushkam eto nuzhno?
Vovse net! Ne nastol'ko zhe oni izmenilis'...
- YAsno, im ne to nuzhno, - soglasilsya Gilligen. - No ty poglyadi na etih
dvoih.
- Konechno, im ne to nuzhno. |to devushki poryadochnye: oni budut materyami
sleduyushchego pokoleniya. Konechno, im vovse ne to nuzhno.
- No komu-to eto, vidno, nuzhno! - skazal Gilligen.
Mimo proplyl doktor Geri - on tanceval plavno, umelo, vpolne
blagopristojno, vidimo, poluchaya bol'shoe udovol'stvie. Ego partnersha, ochen'
yunaya, v ochen' korotkom plat'ice, vidimo, tancevala s nim potomu, chto
schitalos' lestnym tancevat' s doktorom Geri - tak bylo prinyato. Ona oshchushchala
fizicheskuyu svobodu, svobodu svoego yunogo, ne stesnennogo korsetom tela,
ploskogo, kak u mal'chishki, i, kak mal'chishka, naslazhdalas' svobodoj,
dvizheniem, slovno svoboda i dvizhenie, kak voda, laskali ee telo vmeste s
legkim prikosnoveniem shelka. CHerez plecho doktora Geri (ono kazalos'
muzhestvennym ot oficial'nogo chernogo kostyuma) ona smotrela, kak ta para
ostanovilas', ishcha narochito poteryannyj ritm. Partnersha doktora Geri, umelo
sleduya za ego dvizheniyami, ne spuskala glaz s drugogo tancora, ne obrashchaya
vnimaniya na ego devushku. "Esli est' Bog - ya s nim budu tancevat' sleduyushchij
tanec!"
- Tancevat' s vami, - skazal doktor Geri, - vse ravno, chto chitat' stihi
nekoego poeta po imeni Suinbern. - Sam doktor Geri predpochital Mil'tona, on
dazhe razmetil ves' tekst, kak p'esu.
- Suinbern? - rasseyanno ulybnulas' ona, sledya za drugoj paroj, no ne
teryaya ritma, ne portya svoego grima. Lico u nee bylo ochen' gladkoe i tak
umelo nakrasheno, chto pohodilo na iskusstvennuyu orhideyu. - A razve on pisal
stihi? - "Pro kogo eto on govorit: pro |llu Uilkoks ili pro Ajrin Kasl? A
tot prekrasno tancuet: s Sesili inache i ne potancuesh'". - Po-moemu, Kipling
- prelest', pravda? - "Kakoe strannoe plat'e na Sesili!"
Gilligen, glyadya na tancuyushchih, peresprosil:
- CHto?
Sobesednik vstal na zashchitu doktora Geri:
- On sluzhil v gospitale, vo Francii. Da, da. Goda dva ili tri. Horoshij
malyj. - I tut zhe dobavil: - Hot' i tancuet po-ihnemu.
Svet, dvizhenie, zvuk - vse nestojko, tekuche. Medlennyj napor,
prizrachnyj i strastnyj. A za oknom vesna, kak devushka, poteryavshaya schast'e,
no nesposobnaya k stradaniyam.
...Bros' ob stenku, ogo-go!..
- ...ne zabudu, kakoe u nego bylo lico, kogda on mne skazal: "Dzhek,
okazyvaetsya, moya bol'na sifilisom. I ya..."
raz...
...tryahni, tryahni, da ne uroni!..
V pervuyu zhe noch' v Parizhe... a potom, v drugoj raz...
... - ne uroni!..
- ...u menya revol'ver, dvadcat' zolotyh monet zashito v raz...
Ah, gde zhe, gde zhe hrabryj moj sedok?..
Gilligen sprosil, gde Medden, kotoryj emu prishelsya po dushe, i emu
ob®yasnili, kuda tot ushel.
Von ona opyat'. Per'ya kolyshutsya na veere, kak iva pod vecher. Ee ruka na
chernote vechernego kostyuma, tonkaya teplaya liniya. YUpiter skazal by: "O, skol'
devstvenny bedra ee!", no Gilligen, i ne buduchi YUpiterom, tol'ko burknul:
"O, chert!", dumaya: "Horosho, esli by Donal'd Megon mog byt' ee partnerom, no
raz nel'zya, tak luchshe, chto on etogo ne vidit".
Muzyka umolkla. Tancory ostanovilis', vyzhidaya nachala. Hozyajka,
neumolchno boltaya, semenila sredi gostej, i pri ee priblizhenii oni brosalis'
vrassypnuyu, kak ot chumy. Ona pojmala Gilligena, i on, utopaya v nakativshejsya
na nego volne slov, pokorno terpel, sledya za parami, vyhodyashchimi s verandy na
gazon. Kakie oni s vidu nezhnye, eti spinki, eti bedra, dumal on, povtoryaya:
"Da, mem" i "Net, mem". Nakonec on otoshel, kogda ona s kem-to zagovorila, i
na povorote uvidel Meddena s neznakomym chelovekom.
- |to mister Dou, - skazal Medden, pozdorovavshis' s nim. - Kak Megon?
Gilligen pozhal ruku Dou.
- On sidit tam, v mashine, s missis Pauers.
- Vot kak? Megon sluzhil v britanskih chastyah, - ob®yasnil Medden svoemu
sputniku, - v aviacii.
Tot proyavil nekotoryj interes:
- v KVF?
- Kak budto tak, - skazal Gilligen. - Privezli ego syuda, poslushat'
muzyku.
- Privezli?
- On v golovu ranen. Pochti nichego ne pomnit, - ob®yasnil emu Medden. -
Vy skazali, s nim missis Pauers? - sprosil on Gilligena.
- Da, ona tozhe priehala. Hotite, pojdem, pogovorite s nej!
Medden posmotrel na svoego sputnika. Dou perestavil protez.
- Net, ne stoit, - skazal on. - Luchshe ya vas podozhdu.
Medden vstal.
- Pojdem s nami, - skazal Gilligen. - Ona vam budet rada. Ona nichego,
vot Medden podtverdit.
- Net, spasibo, ya vas podozhdu zdes'. Tol'ko vernites', ladno?
Medden prochel ego nevyskazannye mysli:
- Da ona eshche tancuet. YA uspeyu vernut'sya.
On zakurival, kogda oni otoshli ot nego. Negr-klarnetist ostanovil svoj
orkestr i na vremya uvel muzykantov; veranda opustela, tol'ko na perilah
sidela vse ta zhe gruppa. Priperev ih k stenke, hozyajka doma, v novoj vspyshke
optimizma, zavladela ih vnimaniem.
Gilligen i Medden proshli po trave, iz sveta v ten'.
- Missis Pauers, vy, naverno, pomnite mistera Meddena, - oficial'nym
tonom skazal Gilligen.
Nesmotrya na nevysokij rost, v Meddene bylo chto-to bol'shoe, spokojnoe,
oshchushchenie soznatel'nogo bezdejstviya posle napryazhennoj deyatel'nosti. Medden
uvidel ee beskrovnoe lico na temnoj obivke mashiny, chernye glaza, rot,
pohozhij na ranu. Ryadom sidel Megon, nepodvizhnyj, otreshennyj, ozhidaya muzyki,
hotya trudno bylo skazat', slyshit li on ee ili ne slyshit.
- Dobryj vecher, mem, - skazal Medden, szhimaya ee krepkuyu, netoroplivuyu
ruku, vspominaya rezkij siluet na fone neba, vopl' "Ty nas ubil!" i vystrel v
upor, v lico cheloveku, v zloe, pokrasnevshee lico, osveshchennoe korotkoj
vspyshkoj plameni na gor'kom rassvetnom nebe.
Dvazhdy, brosaya vyzov sopernikam, Dzhonsu udalos' protancevat' s nej:
odin raz - shagov shest', vtoroj - shagov devyat'. V nej ne bylo gimnasticheskoj
legkosti drugih devushek. Mozhet byt', potomu na nee i byl takoj spros.
Tancevat' s temi - vse ravno, chto tancevat' s lovkimi mal'chikami. Vo vsyakom
sluchae vse muzhchiny hoteli tancevat' s nej, kasat'sya ee.
Dzhons, vo vtoroj raz otorvannyj ot nee, zhelchno soobrazhal, kakuyu taktiku
primenit', i, uluchiv moment, otbil ee u lakirovannoj pricheski i smokinga.
Tot nedovol'no podnyal pustoe, slovno vyglazhennoe lico, no Dzhons lovko
ottesnil ee ot rezvyashchegosya stada v ugol, obrazovannyj koncom balyustrady.
Zdes' ego mogli atakovat' tol'ko so spiny.
- Vash drug segodnya tut.
Per'ya veera legko skol'znuli po ego shee. On pytalsya prizhat' ee koleno
svoim, no ona lovko izbegala prikosnoveniya, tshchetno starayas' vybrat'sya iz
ugla. Kto-to, pytayas' otorvat' ee ot nego, nazojlivo vertelsya za ego spinoj,
i ona s neudovol'stviem skazala:
- Vy tancuete, mister Dzhons? Zdes' otlichnyj parket. Mozhet byt',
poprobuem?
- Vash drug Donal'd tancuet. Priglasili by ego, - skazal on, chuvstvuya
pustoe prikosnovenie ee grudi, ee nervnye popytki ujti ot nego.
Snova kto-to podoshel k nemu szadi, i ona podnyala svoe milovidnoe lico.
Ee myagkie tonkie volosy nebrezhno pushilis' vokrug golovy, nakrashennyj
rot kazalsya lilovatym na svetu.
- On zdes'? Tancuet?
- Da, so svoimi dvumya Niobeyami. Damu ya sam videl - znachit, i muzhchina
tozhe tut.
- Niobeyami?
- Da, s etoj missis Pauers, ili kak ee tam. Ona otkinula golovku, chtoby
videt' ego lico.
- Vy lzhete!
- Net, ne lgu. Oni zdes'.
Ona v nedoumenii smotrela na nego. On chuvstvoval, kak veer, visevshij na
ee sognutoj ruke, myagko kasalsya ego shcheki; szadi kto-to snova navyazchivo
pytalsya otbit' ee.
- Sidit tam, v mashine, - dobavil on.
- S missis Pauers?
- Da, moya dorogaya, bud'te nacheku, inache ona ego otob'et.
Ona vdrug vyrvalas' ot nego:
- Esli vy ne hotite tancevat'...
Szadi kto-to nastojchivo i neutomimo povtoryal:
- Razreshite priglasit' vashu damu?
- Ah, Li? Mister Dzhons ne tancuet.
- Razreshite? - fatovato bormotnul yunyj frant, uzhe obnyav ee taliyu.
Dzhons, meshkovatyj, zhelchnyj, stoyal, sledya zheltym vzglyadom, kak ee veer
opustilsya na smoking partnera, slovno pritihshij vsplesk vody, kak izognulas'
ee sheya i ruka, siyayushchaya i teplaya, legla na chernoe plecho, kak edva namechennoe
skvoz' serebro tonkoe telo, uklonyayas', ugadyvalo dvizheniya partnera, slovno
obryvki snov.
- Spichki est'? - otryvisto sprosil Dzhons u cheloveka, odinoko sidevshego
v kachalke.
On raskuril trubku i, medlitel'nyj, tolstyj, s vrazhdebnym vidom
proshelsya mimo gruppy muzhchin, sidevshih, slovno stajka ptic, na perilah
verandy. Negr-klarnetist vse bol'she i bol'she prishporival, razzhigal beshenye
usiliya svoih orkestrantov, no med' zamerla, i priglushennye golosa veli ritm
v zhalobnom minore, poka med', otdyshavshis', ne podhvatila ego snova. Zasunuv
ruki v karmany, Dzhons sosal trubku, kogda tonkaya ruka vdrug skol'znula po
ego tolstomu sherstyanomu rukavu.
- Podozhdite menya, Li. - (Dzhojs obernulsya, uvidel ee veer, steklyannuyu
hrupkost' ee plat'ya.) - Mne nado pojti k mashine, povidat' druzej.
Vyglazhennoe lico yunoshi nad bezukoriznennym bel'em stalo kapriznym i
nedovol'nym.
- Mozhno mne s vami?
- Net, net, podozhdite tut. Mister Dzhons menya provodit: ved' vy dazhe
neznakomy s nimi. Potancujte, poka ya pridu. Obeshchaete?
- No ved' ya...
Tonkaya svetlaya ruka ostanovila ego:
- Net, net, ya ochen' proshu. Obeshchaete?
On obeshchal i nedovol'no smotrel, kak oni spuskayutsya po stupen'kam, mezhdu
dvumya magnoliyami, v temnotu, gde ee plat'e stalo bestelesnym dvizheniem ryadom
s besformennoj meshkovatost'yu sputnika... Potom on povernulsya i poshel po
pusteyushchej verande. "I otkuda vzyalsya etot ham? - dumal on, prohodya mimo dvuh
devushek, smotrevshih na nego so sderzhannym ozhidaniem. - Neuzhto syuda puskayut
kogo popalo?"
On stoyal v nereshitel'nosti, kogda poyavilas' hozyajka, ne umolkavshaya ni
na mig, no on oboshel ee s privychnoj lovkost'yu. V teni za uglom odinoko sidel
chelovek v kachalke. Li podoshel i eshche ne uspel nichego skazat', kak tot
protyanul emu korobok spichek.
- Spasibo! - skazal on, nichut' ne udivivshis' i zazhigaya sigaretu.
On otoshel, a sobstvennik spichek, vertya malen'kij, lomkij korobok,
mel'kom podumal: komu zhe on dast prikurit' tret'emu?
- Net, net, snachala pojdem k nim!
Ona ostanovilas' i s trudom vysvobodila lokot'. Mimo nih probezhala
parochka, i devushka, naklonivshis' k nej, shepnula:
- Vy prosvechivaete naskvoz'. Ne stojte protiv sveta!
Oni probezhali dal'she, i Sesili posmotrela im vsled, razglyadyvaya
devushku. Vot koshka! I kakoe na nej nelepoe plat'e! I nogi smeshnye. Uzhasno
smeshnye. Bednyazhka!
No ej nekogda bylo zanimat'sya besstrastnymi nablyudeniyami, potomu chto ee
krepko derzhal Dzhons.
- Net, net, - povtoryala ona, pytayas' vydernut' u nego ruku i potyanut'
ego k mashine.
Missis Pauers uvidela ih cherez golovu Meddena.
Dzhons otpustil hrupkie soprotivlyayushchiesya pal'cy, i ona melkimi shazhkami
pobezhala po rosistoj trave. On neuklyuzhe pospeshil za nej i, vzyav ee ruki,
polozhil ih na dvercu mashiny, eti nervnye uzkie ruki, v kotoryh myagko
trepetal zelenyj veer.
- O, zdravstvujte! A ya i ne znala, chto vy sobiraetes' syuda! Inache ya by
pripasla dlya vas partnerov. Uverena, chto vy chudno tancuete. Vprochem, kak
tol'ko muzhchiny vas uvidyat - ot kavalerov otboya ne budet!
"CHto ej ot nego nuzhno! Sledit za mnoj: ne doveryaet mne".
- CHudesnyj bal! I mister Gilligen tut! - ("CHego eto ona yavilas' tol'ko
bespokoit' ego! Nebos', kogda on doma sidit, ej na nego plevat'!") - Nu,
konechno, Donal'da bez mistera Gilligena dazhe predstavit' sebe trudno.
Pravda, priyatno, kogda mister Gilligen tak privyazan k cheloveku? Vy ne
nahodite, missis Pauers? - Ona napryazhenna vypryamila ruki, opiravshiesya na
dvercu mashiny, i vsem telom gibko ya podatlivo otkinulas' nazad, - O, Rufus
tozhe tut! - ("Da, ona ochen' horoshen'kaya. I glupaya. No... no horoshen'kaya".) -
Brosil menya radi drugoj zhenshchiny! Da, da, ne otricajte! Znaete, missis
Pauers, ya hotela zastavit' ego potancevat' so mnoj, a on ne zahotel. Mozhet
byt', vam bol'she povezet? - Pripodnyatoe koleno natyanulo hrupkoe, kak steklo,
serebro ee plat'ya. - Ah, ne vozrazhajte: my vse znaem, kak privlekatel'na
missis Pauers. Pravda, mister Dzhons? - ("Vidno, kakoj u tebya kruglyj zadik,
vse vidno, kogda ty tak stoish'. Znaet, chto delaet".) Glaza u nee stali zlye,
temnye. - Zachem vy mne skazali, chto oni tancuyut? - upreknula ona Dzhonsa.
- Vy zhe znaete, chto on ne mozhet tancevat', - skazala missis Pauers. -
Privezli ego poslushat' muzyku.
- Mister Dzhons skazal, chto vy s nim tancuete. YA i poverila. Kazhetsya, ya
voobshche men'she pro nego znayu, chem nekotorye drugie. No, razumeetsya, on bolen,
i ne... ne pomnit staryh druzej, kogda u nego stol'ko novyh!
"Neuzheli ona zaplachet? Pohozhe na nee! Vot durochka!"
- Net, vy k nemu nespravedlivy. No, mozhet byt', vy hotite posidet' s
nim? Mister Medden, pozhalujsta...
No mister Medden uzhe otkryl dvercu.
- Net, net, esli emu hochetsya slushat' muzyku, ya emu tol'ko pomeshayu. On
gorazdo ohotnee posidit s missis Pauers.
"Da, sejchas zakatit scenu".
- Pogodite minutochku. Ved' on vas segodnya eshche ne videl.
Ona ne srazu soglasilas', potom Dzhons uvidal myagkoe dvizhenie beder,
beglyj blesk chulka i poprosil spichku u Gilligena. Muzyka umolkla, a mezh dvuh
odinakovyh magnolij veranda pohodila na opustevshuyu scenu. Golova
negra-shofera kazalas' krugloj, kak pushechnoe yadro; mozhet byt', on spal. Ona
podnyalas' v mashinu i opustilas' na siden'e ryadom s Megonom, tihim i
pokornym. Missis Pauers vdrug skazala:
- Vy tancuete, mister Medden?
- Da, nemnozhko, - soznalsya on.
I, vyjdya iz mashiny, ona obernulas', glyadya v udivlennoe, pustoe lichiko
Sesili.
- Mozhno, ya ostavlyu vas posidet' s Donal'dom, a sama nemnozhko potancuyu s
misterom Meddenom? - Ona vzyala Meddena pod ruku. - Ne hotite li i vy projti
tuda, Dzho?
- Net, ne stoit, - okazal Gilligen. - Kuda mne s nimi sostyazat'sya? Vot
Sesili s vozmushcheniem smotrela, kak drugaya zhenshchina uvodit odnogo iz
zritelej predstavleniya. Odnako ostavalis' Gilligen i Dzhons. Dzhons bez
priglasheniya tyazhelo vlez v mashinu, na svobodnoe mesto. Sesili brosila na nego
serdityj vzglyad i povernulas' spinoj, chuvstvuya, kak ego lokot' prizhimaetsya k
nej.
- Donal'd, milyj! - skazala ona, obnimaya Megona. S etoj storony shram
byl ne viden, i ona prityanula ego lico k sebe, prizhimayas' shchekoj k shcheke.
CHuvstvuya prikosnovenie, slysha golosa, on poshevel'nulsya. - |to Sesili,
Donal'd, - nezhno skazala ona.
- Sesili, - povtoril on pokorno.
- Da, eto ya. Obnimi menya, kak ran'she, Donal'd, moj lyubimyj.
Ona nervno peredernulas', no lokot' Dzhonsa ne sdvinulsya, prisosavshis' k
nej, slovno shchupal'ce os'minoga. Pytayas' otodvinut'sya ot nego, ona sudorozhno
prizhalas' k Megonu, i tot podnyal ruku, chut' ne sbiv ochki.
- Ostorozhnej, lejtenant! - toroplivo predupredil Gilligen, i tot
opustil ruku.
Sesili bystro pocelovala ego v shcheku, razzhala ruki, vypryamilas'.
- Ah, muzyka nachalas', a ya obeshchala etot tanec! - Ona vstala v mashine,
oglyadyvayas'. Kto-to s bezukoriznennym izyashchestvom skol'zil mimo s sigaretoj
vo rtu. - Li! Li! - s veselym oblegcheniem zakrichala ona. - YA tut! - I,
otkryv dvercu, sprygnula navstrechu bezukoriznennomu kavaleru.
Dzhons, meshkovatyj, zhirnyj, vyshel za nej i ostanovilsya, obtyagivaya pidzhak
na tolstyh, tyazhelyh bedrah i zhelchno vziraya na mistera Riversa. Ona vsya
napryaglas' i, povernuvshis' k Gilligenu, sprosila:
- A vy segodnya ne tancuete?
- Net, mem! - otvetil on. - YA po-ihnemu ne mogu. V nashih krayah na takie
tancy prishlos' by brat' licenziyu!
Ona zasmeyalas' - v tri notki, vsya, kak derevce na vetru. Na mig iz-pod
vek blesnuli glaza, mezh temno-krasnyh gub blesnuli zuby.
- Kak ostroumno, pravda? Vot mister Dzhons tozhe ne tancuet, znachit,
ostaetsya tol'ko Li.
Li - to est' mister Rivers - stoyal v ozhidanii, i Dzhons tyazhelovesno
progovoril:
- |to moj tanec.
- Prostite, ya obeshchala Li, - bystro vozrazila ona. - A vy potom
otob'ete, pravda?
Ee pal'cy mimohodom legli na ego rukav, i Dzhons, glyadya na mistera
Riversa, zhelchno povtoril:
- |to moj tanec.
Mister Rivers poglyadel na nego i toroplivo otvel glaza:
- O, proshu proshcheniya! Razve vy tancuete?
- Li! - rezko skazala ona i snova kosnulas' ego rukoj.
Mister Rivers opyat' skrestil vzglyady s misterom Dzhonsom.
- Proshu proshcheniya! - probormotal on. - YA potom otob'yu vas. - I on ushel
skol'zyashchim shagom.
Sesili poglyadela emu vsled, potom, pozhav plechami, obernulas' k Dzhonsu.
Na ee shee, ee pleche teplymi, myagkimi otbleskami lezhal svet. Ona vzyala Dzhonsa
pod ruku.
- Vot eto da! - skazal Gilligen, glyadya ej vsled. - Ee naskvoz' vidat'.
- |to vse vojna, - ob®yasnil negr-shofer, tut zhe zasypaya snova.
Dzhons, nesmotrya na soprotivlenie, tyanul ee v ten'. Mirtovyj kust zakryl
ih ot vseh.
- Pustite! - skazala ona, otbivayas'.
- CHto eto s vami? Ved' odin raz vy uzhe so mnoj celovalis'?
- Pustite! - povtorila ona.
- Radi kogo? Radi etogo neschastnogo mertveca? Kakoe emu do vas delo?
On derzhal ee, poka, istoshchiv vsyu svoyu nervnuyu energiyu, ona zatihla,
hrupkaya, kak pojmannaya ptica. On vglyadyvalsya v ee lico, kazavsheesya belym
pyatnom; ona videla v temnote besformennuyu, tyazheluyu figuru, pahnushchuyu tabakom
i sherst'yu.
- Pustite! - zhalobno povtorila ona i, ochutivshis' vdrug na svobode,
pobezhala po trave, chuvstvuya rosu na tufel'kah, s oblegcheniem glyadya na stajku
muzhchin na perilah verandy. Otutyuzhennoe lico mistera Riversa nad
bezukoriznennym bel'em vyplylo ej navstrechu, i ona shvatila ego za ruku.
- Davajte tancevat', Li! - skazala ona tonkim goloskom i rezkim broskom
metnulas' k nemu pod preryvistuyu podskazku saksofonov.
- Ogo! - Oni tolkali drug druga loktyami. - Glyadi, kogo Ruf podcepil!
I poka hozyajka, rassypayas' v lyubeznostyah, stoyala ryadom s ee temnym
pryamym plat'em, dvoe iz nih, posheptavshis', otveli Meddena v storonu.
- Pauers? - sprosili oni, kogda on naklonilsya k nim.
No on ostanovil ih:
- Da, on samyj. No ob etom molchok, ponimaete? Nikomu ne govorite. - On
vzglyanul na sherengu sidevshih. - Nichego horoshego ne vyjdet.
- Net, kakogo cherta! - uverili oni ego. - Znachit, Pauers!
No oni tancevali s nej: snachala - odin, potom - vtoroj, a potom, uvidev
ee uverennuyu umeluyu postup', kazhdyj, kto kogda-nibud' tanceval, vklyuchalsya v
veseloe sorevnovanie, otbivaya ee drug u druga, uhazhivaya za nej v pereryvah,
a nekotorye do togo osmeleli, chto stali priglashat' drugih baryshen', s
kotorymi byli kogda-to znakomy.
Vskore Medden tol'ko smotrel so storony, no oba ego priyatelya proyavili
neobychajnuyu nastojchivost' i neutomimost': vidya, chto ona nepodolgu tancuet s
plohimi tancorami, oni neprestanno ugoshchali ee bezvkusnym punshem, dobrye,
chut' bestaktnye.
Ee uspeh srazu vyzval vzryv obychnyh zhenskih peresudov. Kritikovali ee
plat'e, ee "nahal'stvo" - prishla na bal v budnichnom kostyume, i voobshche, zachem
ona syuda yavilas'. ZHivet v odnom dome s dvumya molodymi lyud'mi, odin -
sovershenno postoronnij. Drugoj zhenshchiny v dome net... krome etoj sluzhanki. A
s nej tozhe chto-to proizoshlo neladnoe, pravda, neskol'ko let nazad. Odnako
missis Uordl podoshla, pogovorila s nej. No ona so vsemi razgovarivaet, kto
ne uspevaet ot nee sbezhat'. I Sesili Sonders v pereryvah mezhdu tancami
ostanavlivalas' okolo nee, brala ee pod ruku, chto-to govorila ej gluhovatym,
nervnym, toroplivym golosom, delaya glazki vsem muzhchinam, ne umolkaya ni na
minutu... Negr-klarnetist snova spustil s cepi svoyu neutomimuyu svoru, i
pary, somknuvshis', zapolnili verandu.
Missis Pauers perehvatila vzglyad Meddena i podozvala ego.
- Mne nado idti, - skazala ona. - A esli ya vyp'yu eshche hot' odin bokal
etogo punsha...
Oni probiralis' mezhdu tancuyushchimi parami, a za nimi, protestuya, shla
verenica ee poklonnikov. No ona ne sdavalas', i oni proshchalis' s nej, zhelali
ej spokojnoj nochi i krepko zhali ruku s blagodarnost'yu i sozhaleniem.
- Sovsem kak v dobroe, staroe vremya, - robko skazal kto-to, i ona
obvela ih vseh medlennym, neulybchivym, druzheskim vzglyadom.
- Pravda? Nu, nadeyus', skoro uvidimsya. Do svidaniya, do svidaniya!
Oni smotreli ej vsled, poka ee temnoe plat'e ne slilos' s ten'yu za
svetlym krutom. Muzyka gremela, potom mednye instrumenty zamirali, i
- Slushajte, ona vsya naskvoz' prosvechivala, - ozhivlenno soobshchil im
Gilligen, kogda oni podoshli.
Medden otvoril dvercu, popytalsya pomoch' ej sest'.
- YA ustala, Dzho. Davajte uedem.
Golova shofera negra pohodila na krugloe pushechnoe yadro, i on uzhe ne
spal. Medden postoronilsya, uslyshal fyrkan'e motora, shum scepleniya, uvidel,
kak mashina myagko pokatila po allee.
Pauers... tot, chto metalsya po transhee sredi perepugannyh soldat
ohvachennyh bessmyslennoj isterikoj. Pauers. Lico v korotkoj vspyshke
vintovochnogo ognya: belyj motylek v nereshitel'nom, grustnom rassvete.
Dzhordzh Farr so svoim priyatelem, prodavcom iz kafe, shel pod derev'yami, i
emu kazalos', chto krony ih plyvut nad nim v obratnuyu storonu, a doma
kazalis' to gromadnymi, temnymi, to slabo osveshchennymi prosvetami v teni
derev'ev. V domah spali lyudi, lyudi, okovannye snom, vremenno osvobozhdennye
ot ploti. Drugie lyudi tancevali gde-to pod vesennim nebom: devushki tancevali
s yunoshami, a drugie yunoshi, ch'ya plot' poznala vse tajny devich'ih tel, brodili
po temnym ulicam, odni, odni...
- Slushaj, - skazal priyatel'. - U nas eshche dobryh dva glotka ostalos'.
On zhadno glotnul, chuvstvuya, kak ogon' iz gorla perehodit vnutr',
napolnyaya ego zharkoj blagodarnost'yu, pochti fizicheskim muskul'nym vostorgom.
(Ee telo, zaprokinutoe, nagoe, slavno uzkij vodoem rasstupaetsya, uplyvaet
dvumya serebryanymi potokami iz odnogo istochnika.) Doktor Geri budet s nej
tancevat', on obnimet ee za taliyu, kazhdomu mozhno prikosnut'sya k nej. (Tol'ko
tebe nel'zya: ona s toboj i razgovarivat' ne zhelaet, a ved' ty videl ee,
rasprostertuyu, serebryanuyu... Lunnyj svet na nej, slovno na zatihshem vodoeme,
takaya mramornaya, takaya tonkaya, nezapyatnannaya dazhe ten'yu, strastnaya nezhnost'
tesno somknutyh ruk, tak tesno somknutyh, chto telo ee ischezlo v temnoj,
vsepogloshchayushchej zhadnosti ee rta.) "O gospodi, gospodi!.."
- Slysh', pojdem-ka v kafe, prigotovim eshche butylochku togo zhe!
Dzhordzh ne otvetil, i priyatel' povtoril svoe predlozhenie.
- Ostav' menya v pokoe! - s yarost'yu brosil on v otvet.
- CHert tebya deri, ya zhe tebe nichego ne sdelal! - kriknul tot s vpolne
ponyatnoj obidoj.
Oni ostanovilis' na uglu, otkuda nachinalas' drugaya ulica, uhodya pod
ten' derev'ev, v temnotu, v nepriyatnoe uedinenie. "Izvini. YA durak. Izvini,
chto naletel na tebya, ty zhe ni v chem ne vinovat". On nelovko povernul nazad.
- Znaesh', ya luchshe pojdu domoj. CHto-to mne nehorosho. Utrom uvidimsya.
Priyatel' prinyal nevyskazannoe izvinenie:
- Ladno. Zavtra uvidimsya.
Vse dal'she uhodila figura priyatelya, poka ne ischezla, poka ne stihli ego
shagi. I Dzhordzh Farr ostalsya odin v gorode, na zemle, v mire, naedine so
svoim gorem. Muzyka dohodila smutno, kak trevozhnyj ropot v vesennej nochi,
smyagchennaya rasstoyaniem: toska, neutolimaya nichem. "O gospodi! O gospodi!"
Nakonec Dzhordzh Farr prekratil vsyakie popytki uvidet' Sesili. Snachala on
zvonil ej po telefonu, nastojchivo i naprasno, tak chto v konce koncov eti
telefonnye zvonki stali samocel'yu, a ne sredstvom: on dazhe zabyl, zachem on
ej nazvanivaet. Nakonec on skazal sebe, chto nenavidit ee, chto uedet otsyuda;
konchilos' tem, chto on stal izbegat' ee s tem zhe uporstvom s kakim ran'she
dobivalsya svidaniya. Pryachas' po zakoulkam, kak prestupnik, on brodil po
gorodu, izbegaya ee, chuvstvuya, kak ostanavlivaetsya serdce, kogda sluchajno
mel'knet ee nepovtorimyj oblik. A po nocham on metalsya bez sna, dumaya o nej,
vskakival, naspeh odevalsya, hodil mimo ee temnogo doma i v zatyazhnoj toske
smotrel na okno komnaty, gde ona lezhala, teplaya, nezhnaya, v sokrovennosti
sna, i, vozvratyas' domoj, zasypal, vidya ee v otryvochnyh snovideniyah.
I kogda prishla ee zapiska, on ispytal oblegchenie, ostroe i gor'koe, kak
bol'. Vzyav iz okoshka pochty kvadratnyj belyj konvert i uvidev ee nervnyj
pocherk, oputavshij bumagu, kak pautina, on pochuvstvoval chto-to vrode
oglushayushchego, bezmolvnogo sotryaseniya mozga. "Ne pojdu", - skazal on sebe,
znaya, chto pojdet, vnov' i vnov' perechityvaya zapisku, ne znaya, v silah li on
vynesti svidanie s nej, v silah li govorit' s nej, kasat'sya ee.
Ran'she naznachennogo vremeni on uzhe sidel naverhu, skrytyj ot vzorov
povorotom lestnicy, vedushchej na balkon. Lestnica zakanchivalas' shirokoj
derevyannoj balyustradoj; ot ee podnozhiya dlinnym tunnelem shlo k vyhodu, k
svetu, uzkoe pomeshchenie apteki-konditerskoj, vse propitannoe smeshannym
zapahom karbolki i sladkih siropov, zapahov himicheskoj, iskusstvennoj
chistoty.
On videl, kak ona voshla, i, privstav, uvidal, chto ona snachala
ostanovilas', zametiv ego, i potom, v luche sveta, padavshego szadi iz dveri
na ee beloe plat'e, okruzhaya ee neglubokim nimbom, ona, slovno vo sne, poshla
k nemu, postukivaya kabluchkami. On sel, ves' drozha, slushaya stuk kabluchkov po
stupen'kam. Potom uvidel ee plat'e i, chuvstvuya, kak perehvatilo dyhanie,
vzglyanul ej v lico, i ona, ne ostanovivshis', kak ptica s letu, upala v ego
ob®yatiya.
- Sesili, ah, Sesili... - prosheptal on, prinimaya ee poceluj. No tut zhe
otvel guby. - Ty menya chut' ne ubila!
Ona bystro prityanula ego lico k sebe, chto-to shepcha u ego shcheki. On
krepche obnyal ee, i oni dolgo sideli tak, ne dvigayas'. Potom on prosheptal:
- Ty vse plat'e izomnesh', naverno, tebe tak neudobno!
No ona tol'ko pokachala golovoj. Nakonec ona sela kak sleduet.
- |to mne? - oprosila ona, berya bokal s zamorozhennym sladkovatym
pit'em, stoyavshij na stole. Drugoj stakan ona podala emu, i on vzyal ego, ne
svodya s nee glaz.
- Teper' nam nado pozhenit'sya, - skazal on uverenno.
- Da? - Ona otpila glotok.
- A kak zhe inache? - udivilsya on.
- Naoborot - teper' nam uzhe nezachem zhenit'sya! - Ona, prishchurivshis',
posmotrela na nego i, uvidev ego rasteryannoe lico, gromko rashohotalas' |ta
grubost', proryvavshayasya v nej inogda, tak ne vyazalas' s ee bezuprechnoj,
vrozhdennoj utonchennost'yu, chto Dzhordzh Farr kazhdyj raz ispytyval nelovkost'.
On, kak i bol'shinstvo muzhchin, byl stydliv po prirode. S neodobreniem, molcha,
posmotrel on na nee. Ona postavila stakan, prizhalas' k nemu vsej grud'yu. -
Dzhordzh, chto ty?
Rastayav, on snova obnyal Sesili, no ona otvela guby. I on vypustil ee,
chuvstvuya po ee soprotivleniyu, chto on pobedil.
- No razve ty ne pojdesh' za menya zamuzh?
- Milen'kij, da ved' my uzhe pozhenilis'! Razve ty vo mne somnevaesh'sya?
Ili tebe nuzhno brachnoe svidetel'stvo, chtoby ostat'sya mne vernym?
- Ty znaesh', chto net. - Ne mog zhe on ej skazat', chto revnuet, chto ne
verit ej. - No esli...
- Esli chto?
- Esli ty ne hochesh' vyjti za menya zamuzh - znachit, ty menya ne lyubish'!
Ona otodvinulas' ot nego. Glaza u nee potemneli, stali sinimi.
- Kak ty mozhesh'? - Ona otvernulas', ne to vzdrognuv, ne to pozhav
plechami. - Vprochem, ya tak i dumala. CHto zh, vidno, sglupila. Znachit, ty... ty
prosto... prosto razvlekalsya so mnoj, da?
- Sesili... - On pytalsya snova obnyat' ee. Ona uklonilas', vstala.
- YA tebya ne vinyu. Naverno, kazhdyj muzhchina postupil by tak na tvoem
meste. Vsem muzhchinam tol'ko eto ot menya i nuzhno. Tak chto luchshe uzh ty, chem
kto-nibud' drugoj... ZHal' tol'ko, Dzhordzh, chto ty mne nichego ran'she ne
skazal, do... do togo. A ya-to dumala, chto ty - drugoj! - Ona povernula k
nemu uzkuyu spinu.
"Kakaya ona... kakaya ona malen'kaya, bespomoshchnaya! A ya ee obidel!" -
podumal on s ostroj bol'yu i, vskochiv, obvil ee rukami, ne dumaya, chto ih
mogut uvidet'.
- Ne nado! Ne smej! - shepnula ona, bystro oborachivayas'. Glaza u nee
opyat' pozeleneli. - Uvidyat! Syad' sejchas zhe!
- Ne syadu, poka ne voz'mesh' svoi slova obratno!
- Syad'! Syad' sejchas zhe! Proshu tebya! Dzhordzh! Pozhalujsta!
- Voz'mi svoi slova obratno!
Glaza u nee opyat' potemneli, on uvidal v nih uzhas i, vypustiv ee, sel
na mesto.
- Obeshchaj, chto ty nikogda, nikogda, nikogda bol'she ne budesh'!
On tupo obeshchal, i ona sela ryadom s nim. Ee ruka skol'znula v ego ruku,
i on podnyal golovu.
- Pochemu ty tak obrashchaesh'sya so mnoj?
- Kak "tak"? - sprosil on.
- Govorish', chto ya tebya ne lyublyu. Kakie dokazatel'stva tebe eshche nuzhny?
Kak ya mogu dokazat'? CHto ty schitaesh' dokazatel'stvom? Skazhi - ya vse sdelayu!
- Ona posmotrela na nego s nezhnym smireniem.
- Prosti menya! - unizhenno poprosil on.
- YA tebya uzhe prostila. No vse zabyt' ya ne obeshchayu. YA ne somnevayus' v
tebe, Dzhordzh. Inache ya by... ya by ne mogla... - Ona zamolchala i, sudorozhno
szhav ego ruku, vypustila ee. Potom vstala. - Mne nado idti.
On shvatil ee ruku. Ruka ne otvetila.
- Mogu ya tebya videt' vecherom?
- O net. Vecherom ya ne mogu. Mne nado shit'.
- Bros', otlozhi vse, ne obrashchajsya so mnoj tak. YA chut' s uma ne soshel.
CHest'yu klyanus', ya chut' ne spyatil.
- Milyj, ne mogu. Prosto ne mogu. Razve ty ne ponimaesh', chto mne tozhe
hochetsya tebya videt'? Razve ya ne prishla by, esli by mogla?
- Nu, pozvol' togda prijti k tebe.
- Ty, po-moemu, sumasshedshij! - skazala ona razdumchivo. - Razve ty ne
znaesh', chto mne voobshche zapretili s toboj vstrechat'sya?
- Togda ya pridu noch'yu.
- Tishe! - shepnula ona i pobezhala vniz po lestnice.
- Net, pridu! - upryamo povtoril on.
Ona bystro okinula glazami zal'ce - i serdce u nee obmerlo. Vnizu, v
nishe, pod samoj lestnicej, sidel tot samyj tolstyak, s nedopitym stakanom na
stolike.
Ee ohvatil nemyslimyj uzhas i, glyadya na ego krugluyu opushchennuyu golovu,
ona chuvstvovala, kak vsya krov' othlynula ot poholodevshego serdca. Ona
shvatilas' rukoj za perila, chtoby ne upast'. I vdrug strah prevratilsya v
zlobu. |tot chelovek presledoval ee, kak Nemezida: kazhdyj raz, kogda oni
videlis', s togo samogo zavtraka u dyadi Dzho, on izdevalsya nad nej, oskorblyal
ee s d'yavol'skoj izobretatel'nost'yu. A teper', esli tol'ko on vse slyshal...
Dzhordzh vstal, poshel bylo za nej, on ona otchayanno zamahala na nego
rukami i, uvidev ee perepugannoe nasmert' lico, on otstupil. No ona tut zhe
izmenila vyrazhenie lica, kak menyayut shlyapku, i spustilas' vniz.
- S dobrym utrom, mister Dzhons!
Dzhons podnyal golovu, kak vsegda flegmatichnyj i spokojnyj, potom vstal s
vezhlivoj lencoj. Ona pristal'no vglyadyvalas' v nego, s obostrennoj chutkost'yu
perepugannogo zver'ka, no ni licom, ni golosom on nichego ne vydal.
- Dobroe utro, miss Sonders.
- I vy tozhe privykli po utram pit' koka-kolu? Pochemu zhe vy ne podnyalis'
naverh, ne posideli so mnoj?
- Mne ostaetsya tol'ko klyast' sebya za to, chto upustil takoe
udovol'stvie. No, vidite li, ya ne znal, chto vy v odinochestve! - Vzglyad ego
zheltyh besstrastnyh glaz kazalsya neodushevlennym, kak zheltovataya zhidkost' v
steklyannyh sharah apteki, i u nee upalo serdce.
- A ya ne slyhala i ne videla, kak vy voshli, inache ya by okliknula vas.
On ostalsya ravnodushnym.
- Blagodaryu vas. Znachit, mne ne povezlo. Vdrug ona reshilas':
- Hotite okazat' mne uslugu? Mne nado sdelat' segodnya utrom tysyachu
millionov vsyakih del. Mozhet byt', pojdete so mnoj, pomozhete mne, chtoby ya
nichego ne zabyla? Hotite? - V otchayanii, ona koketlivo povela glazami.
Glaza Dzhonsa, po-prezhnemu bezdonnye, medlenno zhelteli.
- Pochtu za chest'!
- Togda dopivajte skoree.
Krasivoe lico Dzhordzha Farra, iskazhennoe revnost'yu, glyadelo na nih
sverhu. Ona ne podala emu znaka, no vo vsej ee poze bylo stol'ko zhalobnogo
straha, chto dazhe Dzhordzh svoim revnivym, tupovatym umom ponyal, chego ona ot
nego hochet. Ego lico slova skrylos' ot nih.
- Net, ya bol'she pit' ne budu. Sam ne znayu, zachem ya eshche probuyu vse eti
smesi. Naverno, voobrazhayu, chto p'yu koktejl'.
Ona rassmeyalas' v tri notki:
- Nu, na vash vkus tut, u nas, ne ugodish'. Vot v Atlante...
- Da, v Atlante mozhno delat' mnogo takogo, chego tut ne sdelaesh'.
Ona snova rassmeyalas' lestnym dlya nego smehom, i oni poshli k vyhodu, po
antisepticheskomu tunnelyu kafe. Ona umela tak rassmeyat'sya, eto samoe nevinnoe
zamechanie kak budto priobretalo dvojnoj smysl: vam srazu nachinalo kazat'sya,
chto vy skazali chto-to ochen' ostroumnoe, hotya i trudno bylo vspomnit' - chto
imenno. ZHeltye, kak u idola, glaza Dzhonsa zamechali kazhdoe ee dvizhenie,
kazhduyu chertochku krasivogo nevernogo lica, a Dzhordzh Farr, v nemoshchnoj, tupoj
yarosti, sledil, kak ih siluety plosko prostupayut v dveryah. Potom oni vnov'
obreli formu, i oba - ona, hrupkaya, kak tanagrskaya figurka, i on,
meshkovatyj, besformennyj, v grubom kostyume, - ischezli iz vidu.
- Slushajte, - skazal malen'kij Robert Sonders, - a vy tozhe soldat?
Dzhons, netoroplivo naevshijsya dosyta, uzhe pokoril missis Sonders svoej
tyazhelovesnoj vezhlivost'yu i pochtitel'noj besedoj. V mistere Sonderse on byl
ne tak uveren, no eto emu bylo bezrazlichno. Obnaruzhiv, chto ih gost' v
sushchnosti nichego ne znaet ni o vidah na urozhaj, ni o finansah ili politike,
Sesili derzhalas' bezukoriznenno: milo i taktichno, ona ne meshalo emu
- Nu, skazhite, - poprosil on v tretij raz, voshishchenno sledya za kazhdym
dvizheniem Dzhonsa, - a vy tozhe byl soldat?
- "Byli", Robert - popravila mat'.
- Da, mam. Vy byl na vojne?
- Robert, ostav' mistera Dzhonsa v pokoe.
- Konechno, starina, - skazal Dzhons, - ya tozhe malost' povoeval.
- Ah, vot chto? - skazala missis Sonders. - Kak interesno, - dobavila
ona bez vsyakogo interesa. Potom sprosila: - Veroyatno, vy nikogda ne
vstrechalis' s Donal'dom Megonom vo Francii?
- Net. Vidite li, u menya bylo slishkom malo vremeni, gde uzh tut
vstrechat'sya s lyud'mi, - vazhno otvetil Dzhons, nikogda ne videvshij statuyu
Svobody, dazhe s tyla.
- A chto vy tam delali? - nastaival neutomimyj Robert.
- Da, vy pravy. - Missis Sonders tyazhelo vzdohnula ot sytosti i
pozvonila. - Vojna takaya bol'shaya. Pojdemte?
Dzhons otodvinul ee stul, no malen'kij Robert ne otstaval:
- A chto vy delali na vojne? Lyudej ubivali? Starshie vyshli na verandu.
Sesili kivkom golovy
ukazala na dveri, Dzhons poshel za nej, a za nimi uvyazalsya Robert. Zapah
sigary mistera Sondersa plyl po koridoru, pronikaya v komnatu, gde oni
sideli; malen'kij Robert zatyanul bylo svoyu neskonchaemuyu volynku, no vdrug
vstretilsya glazami s bezdonnym zheltym, kak u zmei, vzglyadom Dzhonsa, i u
mal'chika po spine probezhala korotkaya ledyanaya drozh'. S opaskoj glyadya na
Dzhonsa, on pridvinulsya poblizhe k sestre.
- Begi, Bobbi. Razve ty ne vidish', chto nastoyashchie soldaty ne lyubyat
rasskazyvat' o sebe?
On vse ponyal. Emu vdrug zahotelos' vybezhat' na solnce. V komnate stalo
holodno. Ne spuskaya glaz s Dzhojsa, on bochkom probralsya k dveri.
- Ladno, - skazal on, - ya, pozhaluj, pojdu.
- CHto vy s nim sdelali? - sprosila Sesili, kogda mal'chik vyshel.
- YA? Nichego! Pochemu vy sprashivaete?
- Vy chem-to ego napugali. Razve vy ne zametili, kak on na vas smotrel?
- Net, ne zametil. - Dzhons medlenno nabival trubku.
- Da, vy nichego ne zametili. No ved' vy mnogih pugaete, pravda?
- Nu, uzh i mnogih. Pravda, mne ochen' mnogih hotelos' by napugat', da
oni ne poddayutsya. Mnogie iz teh, kogo mne hotelos' by napugat', nikak ne
poddayutsya.
- Da? A zachem ih pugat'?
- Inogda tol'ko etim i mozhno chego-nibud' ot nih dobit'sya.
- Ah, tak... A znaete, kak eto nazyvaetsya? SHantazh - vot kak!
- Ne znayu. A vy znaete?
Ona pozhala plechami s delannym bezrazlichiem.
- Pochemu vy menya sprashivaete?
Vzglyad ego zheltyh glaz stal nevynosimym, i ona otvernulas'. Kak
spokojno v sadu, v poludennom mareve. Derev'ya zatenyali dom, v komnate bylo
temnovato, prohladno. Mebel' tusklymi sgustkami pobleskivala v temnote, i
malen'kij Robert Sonders, v vozraste shestidesyati pyati let, smutno risovalsya
v rame nad kaminom: ee dedushka.
Ona myslenno zvala Dzhordzha. On dolzhen byl byt' zdes', pomoch' ej. "Hotya,
chto on mog sdelat'?" - podumala ona, s tem beskonechnym snishozhdeniem, s
kakim zhenshchiny otnosyatsya k svoim muzh'yam: otdavaya im sebya (inache kak uderzhat'
ih, kak s nimi zhit'?), oni otlichno ponimayut, chto etot zavoevatel', etot ih
vladyka v konce koncov tol'ko nelovkij, nevospitannyj mladenec. Ona
vzglyanula na Dzhonsa v beznadezhnom otchayanii. Esli by tol'ko on byl ne takoj
zhirnyj! Nastoyashchij chervyak!
Ona povtorila:
- Pochemu vy sprashivaete?
- Ne znayu. No vy-to sami nikogda nikogo ne boyalis'?
Ona posmotrela na nego, no nichego ne otvetila.
- Naverno, vy nikogda i ne delali nichego takogo, chtob nuzhno bylo
boyat'sya?
Ona sela na divan, opustiv ruki ladonyami kverhu i ne svodya s nego glaz.
On vnezapno vstal, i tak zhe vnezapno ischezla ee nebrezhnaya myagkost', ona vsya
napryaglas', nastorozhilas'. No on tol'ko chirknul spichkoj o zheleznuyu reshetku
kamina. Potom vsosal plamya v trubku, a ona sledila, kak vtyagivayutsya ego
tolstye shcheki, kak pul'siruyut zolotye ogon'ki v ego glazah. On kinul spichku v
kamin i snova sel. No ona byla napryazhena po-prezhnemu.
- Kogda vasha svad'ba? - vdrug sprosil on.
- Svad'ba?
- Nu da. Ved' eto delo reshennoe?
Ona pochuvstvovala, kak krov' medlenno-medlenno ostanavlivaetsya v gorle,
v rukah, v ladonyah: kazalos', i krov' otschityvaet vremya, kotoromu nikogda ne
budet konca. No Dzhons, sledya za igroj sveta v tonkih ee volosah, lenivyj i
zheltyj, kak idol, Dzhons nakonec izbavil ee ot straha:
- Ved' on etogo zhdet, sami znaete.
Ee krov' snova potekla svobodnee, ostyvaya. Ona chuvstvovala kozhu na vsem
tele. I skazala:
- Pochemu vy tak dumaete? On slishkom tyazhelo bolen i vryad li mozhet
chego-nibud' ozhidat'.
- On?
- Vy skazali, chto Donal'd etogo zhdet.
- Dorogaya moya, ya prosto skazal... - On videl svetlyj oreol ee volos,
liniyu tela, no lica razglyadet' ne mog. Ona ne poshevel'nulas', kogda on sel
ryadom. Divan myagko podalsya pod tyazhest'yu ego tela, laskovo obhvatil ego. Ona
ne poshevel'nulas', ee raskrytaya ladon' lezhala mezhdu nimi, no on ne zamechal
ee. - Pochemu vy ne sprashivaete, chto ya slyshal?
- Slyshali? Kogda? - Vsya ee poza vyrazhala nepoddel'nyj interes.
On znal, chto ona izuchaet ego lico, pristal'no, spokojno i, veroyatno, s
prezreniem. On hotel bylo otodvinut'sya tak, chtoby na nee padal svet, a ego
lico ostavalos' v teni... Svet v ee volosah, laskovo kasaetsya ee shcheki. Ee
ruka mezhdu nimi, nagaya, ladon'yu kverhu, razrastalas' do chudovishchnyh razmerov,
stanovilas' simvolom ee tela. "I pust' v ego muzhskoj ruke ee ruka tihon'ko
ugnezditsya..." Kazhetsya, Brouning? A den' uzhe sklonyalsya k vecheru i ustalo
zolotilsya mezh list'ev, pohozhih na bezvol'nye zhenskie ladoni. Ee ruka hrupkoj
ravnodushnoj pregradoj vstala mezhdu nimi.
- Kazhetsya, vy slishkom mnogo znacheniya pridaete poceluyu? - skazala ona
nakonec. On nakryl ee bezotvetnuyu ruku svoej, a ona prodolzhala: - |to
stranno - imenno v vas.
- Pochemu - vo mne?
- Naverno, v vas vlyublyalos' mnogo devushek?
- Pochemu vy tak reshili?
- Sama ne znayu. V vas est' chto-to. Slovom, vse vashe obrashchenie... - Ona
sama ne mogla tochno opredelit' ego. V nem bylo stol'ko zhenstvennogo i
stol'ko koshach'ego: zhenshchina v muzhskom oblich'e, s koshach'im harakterom.
- Dolzhno byt', vy pravy. Ved' vy takoj avtoritet vo vsem, chto kasaetsya
vashego pola. - On vypustil ee ruku, izvinivshis': - Prostite! - i snova zazheg
trubku. Ee ruka bezvol'no, ravnodushno lezhala mezhdu nimi: tak brosayut nosovoj
platok. On brosil potuhshuyu spichku skvoz' reshetku kamina i skazal: - A pochemu
vy reshili, chto ya pridayu slishkom mnogo znacheniya poceluyu?
Svet v ee volosah pohodil na stertyj kraj serebryanoj monetki, divan
spokojno obnimal ee, i luch sveta spokojno ocherchival dlinnyj izgib ee tela.
Veter vorvalsya v list'ya za oknom, pribivaya ih drug k drugu. Den' prohodil.
- YA hotela skazat', chto, po-vashemu, esli zhenshchina celuet muzhchinu ili
chto-to emu govorit, znachit, ona pridaet etomu kakoe-to znachenie.
- Nepremenno pridaet. Razumeetsya, ne to znachenie, kak dumaet etot
bednyaga, no kakoe-to znachenie dlya nee v etom est'.
- No togda vy ne stanete vinit' zhenshchinu, esli muzhchina pridal ee slovam
to znachenie, kakogo ona i ne vkladyvala, pravda?
- A pochemu by i net? Mir byl by sploshnoj putanicej, esli by nikogda
nel'zya bylo rasschityvat', chto lyudi govoryat imenno to, chto dumayut. A vy
otlichno znaete: chto ya dumal, kogda vy v tot raz pozvolili mne pocelovat'
vas.
- No ya ne znala, chto dlya vas eto imelo hot' kakoe-to znachenie, tak zhe,
kak i dlya menya. Vy sami...
- CHerta s dva vy ne znali! - grubo prerval ee Dzhons. - Vy otlichno
znali, chto ya pri etom dumal.
- Mne kazhetsya, my perehodim na lichnuyu pochvu, - s nekotoroj
brezglivost'yu skazala ona.
Dzhons zatyanulsya trubkoj.
- Konechno, perehodim. A chto nas eshche zanimaet, krome lichnyh otnoshenij
mezhdu vami i mnoj?
Ona skrestila nogi.
- Nikogda v zhizni nikto ne smel...
- Radi Gospoda Boga, ne govorite tak. Stol'ko zhenshchin govorili mne eto.
Net, ot vas ya zhdal bol'shego - ved' vy dazhe tshcheslavnee menya!
"On vyglyadel by sovsem nedurno, - podumala ona, - esli by tol'ko byl ne
takoj tolstyj i glaza vykrasil by v drugoj cvet". Pomolchav, ona skazala:
- A po-vashemu, chto ya dumayu, kogda ya celuyus' ili chto-to govoryu?
- Vot uzh ne znayu. Slishkom vy bystraya, dazhe dlya menya. Mne, naverno, bylo
by ne usledit' za vsemi muzhchinami, s kotorymi vy celuetes' ili kotorym vy
lzhete, a uzh znat', chto vy dumaete v kazhdom sluchae... Net, ne mogu. Da i vy
sami ne mozhete.
- Znachit, vy ne predstavlyaete sebe, chto mozhno pozvolyat' lyudyam celovat'
sebya, mozhno im govorit' vsyakoe - i nikakogo znacheniya etomu ne pridavat'?
- Net, ne predstavlyayu sebe. Dlya menya imeet znachenie vse, chto ya govoryu
ili delayu.
- Naprimer? - V golose ee zvuchal nekotoryj interes i nasmeshka.
Snova emu zahotelos' sest' tak, chtoby ee lico okazalos' na svetu, a ego
- v teni. No togda emu pridetsya otodvinut'sya ot nee. I on grubo skazal:
- O-o! - krotkim goloskom skazala ona. - Znachit, vse uzhe resheno? Kak
milo! Teper' ya ponimayu, pochemu vy pol'zuetes' takim uspehom. Isklyuchitel'no
blagodarya sile voli. Vzglyani zveryu v glaza - i on, to est' ona, uzhe vasha.
Naverno, potomu vam i ne prihoditsya zrya tratit' vashe dragocennoe vremya,
volnovat'sya.
Glaza Dzhonsa smotreli spokojno, ispytuyushche, otkrovenno besstyzhie, kak u
kozla.
- Znachit, ne verite, chto eto vozmozhno? - sprosil on.
Ona chut' zametno, nervno peredernula plechami, i ee bezvol'naya ruka,
lezhavshaya mezhdu nimi, snova stala pohozhej na cvetok, snova stala kak by
voploshcheniem ee tela, simvolom legkogo besplotnogo vozhdeleniya. Ee ladon'
slovno rastayala v ego ruke, bez voli, bez dvizheniya, ne prosnuvshis' ot ego
pozhatiya; vse ee telo spalo, myagko ohvachennoe legkim plat'em. |ti dlinnye
nogi, oni ne prosto dlya hod'by - v nih zavershennyj, obdumannyj ritm,
dovedennyj do ennoj stepeni: ustremlennost', dvizhenie vpered; telo,
sozdannoe dlya togo, chtoby stat' mechtoj cheloveka. Topolek, vetrenyj i gibkij,
probuet pozu za pozoj, zhest za zhestom - "kak devushka, chto plat'ya primeryaet,
rasteryanno i radostno". Nevidimoe v sumerkah lico v oreole sveta, telo,
nepohozhee na telo, primyavshee skladki plat'ya, vydumannogo vo sne. Ne dlya
materinstva, dazhe ne dlya lyubvi: tol'ko dlya glaza, tol'ko dlya sozercaniya.
"Bespolaya besplotnost'", - podumal on, chuvstvuya tonen'kie kostochki ee
pal'cev, ostroe napryazhenie, spyashchee v nej.
- Boyus', chto esli by obnyat' vas po-nastoyashchemu, krepko, vy proshli by
skvoz' menya, kak prizrak, - skazal on, ostorozhno obvivaya ee rukoj.
- Tishe! - skazal on. - Vy vse naportite!
On tol'ko chut' kosnulsya gubami ee lica, i ona s udivitel'nym taktom
vyterpela eto prikosnovenie. Kozha u nee byla ni teplaya, ni holodnaya, i vsya
ona, utonuvshaya v ob®yatiyah divana, kazalas' bestelesnoj, slovno pustoe,
smyatoe plat'e. On ne hotel slyshat' ee dyhanie, tak zhe, kak ne hotel oshchushchat'
zhivoe sushchestvo v svoih ob®yatiyah. Net, eto ne statuetka slonovoj kosti: v toj
byla by plotnost', zhestkost', i ne zhivotnoe, kotoroe est, perevarivaet pishchu,
- eto vlechenie serdca, ochishchennoe, lishennoe ploti. "Tishe! - skazal on sebe,
kak skazal ej. - Inache vse propadet".
I truby v ego krovi, simfoniya zhizni, zamerli, stihli. Zolotoj pesok v
chasah, oprokinutyh poldnem, bezhal skvoz' uzkoe gorlyshko vremeni v steklyannuyu
chashu nochi i, oprokinutyj snova, tek nazad. Dzhons chuvstvoval, kak temnyj
pesok vremeni medlenno unosit ego zhizn'.
- Tishe, - skazal on, - ne nado, inache vse propadet.
Ee krov' uspokoilas', slovno strazha, chto uleglas' u samyh krepostnyh
sten, s oruzhiem v rukah, v ozhidanii trevogi, chtoby srazu vstat' na zashchitu;
tak oni i sideli, nedvizhno, obnyavshis' v sumerechnom polusvete komnaty, i
Dzhons, tolstyj Mirandola v celomudrennoj, platonicheskoj okoldovannosti,
sentimental'no-religioznyj sluzhka v tolstom sportivnom oblachenii, sozdaval
iz nevernogo, nestojkogo kuska gliny obraz drevnej bessmertnoj strasti,
lepil Presvyatuyu Devu iz pap'e-mashe, a Sesili Sonders, nedoumevaya - chto zhe,
nakonec, on slyshal? - sidela v reshimosti i strahe. "Nu chto eto za muzhchina?"
- nastorozhenno dumala ona, i ej hotelos', chtoby Dzhordzh okazalsya tut, polozhil
konec etomu sostoyaniyu, hotya ona i ne znala - kak, ne znala, imeet li
znachenie to, chto Dzhordzha tut net.
Za oknom bezzvuchno trepetali i bilis' list'ya. Polden' davno proshel. I
pod blednym kupolom neba derev'ya, trava, holmy i doliny i gde-to vdali -
more s oblegcheniem grustili o nem.
"Net, net, - dumal Dzhons s vozrastayushchim otchayaniem, - ne nado, inache vse
propadet". No ona shevel'nulas', i ee volosy kosnulis' ego lica. Volosy. U
vseh, u kazhdoj est' volosy. No volosy byli zhivye, i ryadom bylo zhivoe telo,
pust' hrupkoe, pust' slaboe, no vse zhe telo, zhenshchina: ona mogla by otvetit'
zovu ego ploti, otstupat', uhodit', mogla priblizhat'sya k nemu, ispytuya, i
uhodit', draznya i otstupaya, no vse zhe otvechaya na zov ego ploti. Neoshchutimaya i
vlastnaya. On razzhal ruki, vypustil ee.
- Glupaya devchonka, vy menya perehitrili, ponyatno?
Ona ne izmenila pozu. Divan ravnodushno derzhal ee v svoih ob®yatiyah.
Svet, slovno kraeshek stertoj monety, okruzhal ee neyasnoe lico, plat'e
pril'nulo k dlinnym nogam. Ee ruka, vysvobodivshis', legla mezhdu nimi,
tonkaya, bezvol'naya. No on i ne smotrel na etu ruku.
- Skazhite mne, chto vy slyshali, - progovorila ona.
On vstal.
- Proshchajte, - skazal on. - Blagodaryu vas za obed ili zavtrak, ne znayu,
kak eto u vas nazyvaetsya.
- Obed, - skazala ona. - My lyudi prostye. - Ona tozhe vstala i narochno
operlas' bedrom o stul.
Ego zheltye glaza obdali ee vzglyadam, zheltym i teplym, kak mocha, i on
skazal:
- CHert vas poberi!
Ona snova sela, ugnezdivshis' v ugolke divana, i, kogda on sel ryadom,
zastyv bez dvizheniya, ona pododvinulas' k nemu.
- Skazhite mne, chto vy slyshali.
On obnyal ee, molchalivo i mrachno. Ona slegka otodvinulas', i on ponyal,
chto ona protyagivaet emu guby.
- Kak vy predpochitaete, chtoby vam delali predlozhenie? - oprosil on.
- Kak?
- Da, kak? V kakoj forme predlagat' vam ruku i serdce? Kazhetsya, za
poslednee vremya vam dvazhdy delali predlozhenie?
- Vy delaete mne predlozhenie?
- Da-s, takovo bylo moe skromnoe namerenie. Prostite, chto vyshlo tak
skuchno. Potomu-to ya i sprosil, kak vam budet ugodno.
- Znachit, esli vy ne mozhete zapoluchit' zhenshchinu inym putem, vy na nej
zhenites'?
- O chert, da neuzheli vy dumaete, chto cheloveku nuzhno tol'ko vashe telo? -
Ona promolchala, i on prodolzhal: - YA na vas ne donesu, ne bojtes'. - (V ee
molchanii chuvstvovalsya vopros.) - Pro to, chto ya slyshal, - ob®yasnil on.
- Vy dumaete, mne ne vse ravno? Vy zhe sami skazali, chto zhenshchiny govoryat
odno, a dumayut drugoe. Znachit, mne nezachem volnovat'sya, slyshali vy ili ne
slyshali. Vy mne sami skazali. - I hotya ona ne dvinulas' s mesta, vo vsem ee
sushchestve on pochuvstvoval pryamoj vyzov. - Razve ne tak?
- Perestan'te! - rezko skazal on. - I pochemu vy takaya krasivaya, takaya
soblaznitel'naya i takaya, chert poderi, tupaya?
- Kak vy smeete! YA ne privykla..
- Oh, sdayus'! Vam nichego ne ob®yasnit'. Vse ravno vy ne pojmete. Sam
znayu, chto sejchas ya - durak. Tol'ko esli vy mne eto skazhete - ya vas ub'yu.
- Kak znat'? Mozhet byt', mne eto i nuzhno. - Ee myagkij gluhoj golos
zvuchal spokojno.
Svet v volosah, guby shevelyatsya, smutnyj, smyatyj kontur tela:
- Attis, - skazal on.
- Kak vy menya nazvali? On ob®yasnil citatoj:
- "Na mig, na vechnye zony nad uzkoj propast'yu tvoej grudi ya zastyvayu" i
tak dalee i tomu podobnoe. Znaete, kak lyubyat sokoly? Oni obnimayutsya na
neslyhannoj vysote i padayut, somknuvshis', klyuv v klyuv, kamnem vniz, v
nevynosimom ekstaze. A nam prihoditsya prinimat' nelepejshie pozy, oshchushchaya svoj
sobstvennyj pot. Sokol razmykaet ob®yatiya i uletaet proch', stremitel'nyj,
gordyj i odinokij, a cheloveku prihoditsya vstavat', brat' shlyapu i uhodit'.
Ona ne slushala, chto on govorit.
- Skazhite, chto vy slyshali, - povtorila ona. Ee prikosnovenie pohodilo
na prohladnyj ogon'. On otodvinulsya, no ona posledovala za nim, kak voda. -
Skazhite, chto vy slyshali.
- A ne vse li ravno, chto ya slyshal? Menya vashi amury ne trogayut. Mozhete
zabrat' sebe vseh Dzhordzhej i Donal'dov na svete. Berite ih v lyubovniki, esli
ugodno. Mne vashe telo ne nuzhno. Vbejte sebe eto v vashu ocharovatel'nuyu tupuyu
bashku, ostav'te menya v pokoe, i ya nikogda bol'she ne budu iskat' vas.
- No vy tol'ko chto sdelali mne predlozhenie. CHto zhe vam ot menya nuzhno?
- Vy vse ravno ne pojmete, dazhe esli ya postarayus' vam ob®yasnit'.
- No togda otkuda zhe mne znat', kak nado s vami obrashchat'sya, esli by ya
dejstvitel'no vyshla za vas zamuzh? Po-moemu, vy sumasshedshij!
- Da, imenno eto ya i pytalsya vam ob®yasnit', - s holodnoj yarost'yu skazal
Dzhons. - Vam ne nado kak-to "obrashchat'sya" so mnoj. |to ya budu obrashchat'sya s
vami. Mozhete obrashchat'sya so svoimi Dzhordzhami i Donal'dami, no ne so mnoj!
Ona stala pohozha na lampochku, v kotoroj vyklyuchili svet.
- Po-moemu, vy sumasshedshij, - povtorila ona.
- Znayu. - On rezko vstal. - Proshchajte! Nuzhno li mne poproshchat'sya s vashej
matushkoj ili vy sami poblagodarite ee za menya?
Ne dvinuvshis' s mesta, ona skazala:
- Pojdite syuda.
On slyshal, kak v holle skripela kachalka pod tyazhest'yu missis Sonders,
skvoz' vhodnye dveri on videl derev'ya, luzhajku, ulicu. Ona snova povtorila:
- Pojdite syuda.
Kogda on podhodil k nej, ona pokazalas' emu smutnoj beloj ten'yu, svet,
kak stertyj kraj monetki, okruzhal ee golovu. On skazal:
- Vy ponimaete, chto budet, esli ya podojdu k vam?
- No ya ne mogu vyjti za vas zamuzh. YA obruchena.
- YA ne ob etom.
- A o chem zhe?
- Proshchajte! - povtoril on. Vyhodya iz dverej, on slyshal, kak
razgovarivayut mister i missis Sonders, no iz komnaty, otkuda on vyshel,
donessya shoroh dvizheniya, kazavshijsya gromche vsyakogo drugogo zvuka. On podumal,
chto ona poshla za nim, no v dveryah bylo pusto, i, zaglyanuv v komnatu, on
uvidal, chto ona sidela tam zhe, gde ran'she. On dazhe ne mog opredelit':
smotrit ona na nego ili net.
- YA dumala, vy ushli, - skazala ona. Pomolchav, on skazal:
- Muzhchiny vam ochen' mnogo lgali, pravda?
- Pochemu vy tak dumaete?
On dolgo smotrel na nee. Potom snova poshel k dveryam.
- Podite syuda, - bystro skazala ona.
Ona ne poshevel'nulas', tol'ko slegka otvernula golovu, kogda on obnyal
ee.
- Net, ya vas i ne sobirayus' celovat', - skazal on.
- YA v etom ne uverena!
No ego ob®yatie bylo holodnym, bezlichnym.
- Poslushajte. Vy - glupaya pustyshka, no, po krajnej mere, vy mozhete
sdelat' to, chto vam velyat. Tak vot, ostav'te menya v pokoe, ne dopytyvajtes',
chto ya slyshal. Ponimaete? Hot' na eto u vas uma hvatit? YA vas ne obizhu: ya
dazhe ne hochu vas bol'she videt'. Tak chto ne pristavajte ko mne. Esli ya chto i
slyhal - ya davno vse zabyl, a ya redko postupayu tak blagorodno. Slyshite?
Lezha na ego pleche, gibkaya i prohladnaya, kak molodoe derevco, ona
skazala, prislonyas' k ego podborodku:
- Skazhite, chto vy slyshali.
- Nu, horosho zhe, - so zloboj skazal on.
Odnoj rukoj on szhal ee plecho, prigvozhdaya k mestu, drugoj bezzhalostno
povernul ee lico k svetu. Ona soprotivlyalas', pytayas' otorvat' lico ot ego
zhirnoj ladoni.
- Net, net, snachala skazhite.
On grubo vzdernul ee lico kverhu, i ona pridushennym shepotom
progovorila:
- Vy mne delaete bol'no!
- A mne plevat'! Mozhete pugat' Dzhordzha, a so mnoj eto ne projdet!
On uvidel, kak potemneli ee glaza, uvidel krasnyj otpechatok svoih
pal'cev na ee shcheke, na podborodke. No on derzhal ee golovu tak, chtoby na nee
padal svet, i s zhadnym predvkusheniem smotrel ej v lico. Ona bystro shepnula:
- Papa idet! Pustite!
No voshla missis Sonders, i Dzhons srazu stal spokojnym, netoroplivym,
lenivym i besstrastnym, slovno idol.
- O, da zdes' sovsem prohladno! No kak temno. Udivitel'no, kak vy ne
usnuli! - skazala missis Sonders, vhodya. - YA sama neskol'ko raz zasypala na
verande. No tam takoe yarkoe solnce. A Robert ushel v shkolu bez shlyapy. Ne
znayu, chto on budet delat'.
- Mozhet byt', u nih v shkole net verandy, - probormotal Dzhons.
- Ah, ne pomnyu. Hotya nasha shkola sovsem novaya. Ee vystroili... Kogda ona
vystroena, Sesili?
- Ne znayu, mamochka.
- YA velela emu nadet' shlyapu ot solnca, no, konechno, on zabyl. S
mal'chikami tak trudno! A vy tozhe byli trudnym rebenkom, mister Dzhons?
- O net, mem! - otvetil Dzhons, kotoryj ne znal dazhe imeni svoej materi
i mog pretendovat' na lyuboe kolichestvo otcov. - YA nikogda ne prichinyal moim
roditelyam bespokojstva. Harakter u menya, vidite li, spokojnyj. V sushchnosti,
do odinnadcati let ya tol'ko raz ispytal strashnoe volnenie - vdrug ya
obnaruzhil, chto moj dnevnichok iz voskresnoj shkoly propal, a tut nadvigalsya
nash ezhegodnyj shkol'nyj piknik. V nashej cerkvi davali denezhnye premii za
akkuratnoe poseshchenie, i ya znal, chto v moem dnevnike sorok zvezdochek, i vot
on ischez!
Dzhons vyros v katolicheskom priyute dlya sirot, no, kak Genri Dzhejms,
dobivalsya pravdopodobiya pri pomoshchi dlinnogo i skuchnogo izlozheniya.
- Kakoj uzhas! No vy nashli svoj dnevnichok?
- O da! I vovremya nashel, pered samym piknikom. Okazyvaetsya, moj otec
postavil ego vmesto odnogo dollara na begovuyu loshad'. I kogda ya otpravilsya v
delovuyu kontoru moego papashi, chtoby, kak obychno, molit' ego poran'she
vernut'sya domoj, i prohodil skvoz' vertyashchiesya dveri, ya uslyhal, kak odin iz
kompan'onov otca sprosil: "A chej eto dnevnik?" YA srazu uznal svoi sorok
zvezdochek i potreboval dnevnik obratno, prichem okazalos', chto ya na nego
vyigral dvadcat' dva dollara. S teh por ya stal veruyushchim hristianinom.
- Kak interesno! - prokommentirovala missis Sonders, ne slushaya, chto on
rasskazyval. - Ah, esli by Robert tak lyubil voskresnuyu shkolu!
- Mozhet byt', i polyubil by, esli by vyigral dvadcat' dva na odin.
- Prostite, ne ponyala, - skazala ona. Sesili vstala, i missis Sonders
skazala: - Detka, esli mister Dzhons sobiraetsya uhodit', ty by prilegla. U
tebya ustalyj vid. Pravda, u nee ustalyj vid, mister Dzhons?
- O da, nesomnenno. YA tol'ko chto ob etom govoril.
- Perestan', mama, - skazala Sesili.
- Blagodaryu za zavtrak, - skazal Dzhons, idya k dveri, i missis Sonders
otvetila chto polagalos', udivlyayas' pro sebya, pochemu on ne staraetsya
pohudet'. ("A mozhet byt', i staraetsya", - s zapozdalym snishozhdeniem
podumala ona.)
Sesili poshla za nim.
- Pozhalujsta, prihodite! - skazala ona, glyadya emu pryamo v glaza. - CHto
vy slyshali? - prosheptala ona s otchayannoj nastojchivost'yu. - Vy dolzhny mne
skazat'!
Dzhons neuklyuzhe poklonilsya missis Sonders i snova oblil devushku
bezdannym zheltym vzglyadom. Ona stoyala ryadom s nim v dveryah, i den' osveshchal
ee hrupkuyu strojnost'. Dzhons okazal:
- Togda ya pridu noch'yu.
Ona shepnula:
- CHto?
I on povtoril.
- Vy eto slyshali? - progovorila ona odnimi gubami, i lico ee pobelelo.
- Vy eto slyshali?
- Net, eto ya govoryu.
Krov' snova prihlynula k ee shchekam, glaza zatumanilis', potemneli.
- Net, ne pridete! - skazala ona. On posmotrel na nee spokojno, i ee
pal'cy pobeleli na ego rukave. - Nu, pozhalujsta! - sovershenno iskrenne
poprosila ona. On ne otvetil, i ona pribavila: - A esli ya rasskazhu pape?
- Zaglyadyvajte k nam, mister Dzhons! - skazala missis Sonders. Dzhons
bezzvuchno shepnul: "Ne posmeete!", i Sesili posmotrela na nego s nenavist'yu i
gorech'yu, v bespomoshchnom uzhase i otchayanii. - My vam vsegda rady, - govorila
missis Sonders. - Sesili, podi prilyag: ty ochen' ploho vyglyadish'. Sesili
takaya slaben'kaya, mister Dzhons.
- O da, konechno. Srazu vidno, chto ona - slaboe sushchestvo, - vezhlivo
soglasilsya Dzhons.
Setchataya dver' otrezala ego ot nih, i guby Sesili, podvizhnye i
elastichnye, kak krasnaya rezina, bezzvuchno slozhili slova: "Ne smejte!"
No Dzhons ne otvetil. On opustilsya po derevyannym stupen'kam i poshel mimo
beloj akacii, gde vozilis' pchely. Rozy razrezali zelen' list'ev, rozy, alye,
mak guby kurtizanok, kak guby Sesili, slozhivshie slova "Ne smejte!"
A Sesili smotrela vsled ego zhirnoj, lenivoj, sukonnoj spine, poka on ne
vyshel iz kalitki na ulicu, potom povernulas' k materi, neterpelivo zhdavshej,
kogda mozhno budet vysvobodit' svoe tuchnoe telo. Svet padal szadi, i mat' ne
videla lica docheri, no chto-to v beznadezhnoj ee poze, v rasteryannosti ee
napryazhennogo tela pugalo i nastorazhivalo.
- CHto ty, Sesili?
Devushka podoshla k nej, i mat' obnyala ee plechi. Kak vsegda, missis
Sonders s®ela slishkom mnogo i tyazhelo pyhtela, chuvstvuya svoj korset, schitaya
minuty, kogda mozhno budet ego snyat'.
- CHto, Sesili?
- Gde papa?
- V gorode, konechno. CHto sluchilos', detka? - toroplivo sprosila ona. -
CHto s toboj?
Sesili pril'nula k materi. Ta byla, kak skala, pyhtyashchaya skala, nechto
bessmertnoe, nedostupnoe strastyam, straham. I besserdechnoe.
- Mne on nuzhen, - otvetila ona. - Mne neobhodimo ego videt'.
- Nu, budet, budet, - okazala mat'. - Pojdi k sebe, prilyag. - Ona
tyazhelo vzdohnula. - Neudivitel'no, chto tebe nehorosho. Oh, eta molodaya
kartoshka! I kogda ya otuchus' stol'ko est'! Vechno ne odno, tak drugoe.
Dushen'ka, mozhet byt', ty mne pomozhesh' rasshnurovat'sya? Kazhetsya, ya tozhe
prilyagu na minutku, prezhde chem pojti k missis Kol'man.
- Konechno, mama. Sejchas! - otvetila ona, dumaya, hot' by otec, hot' by
Dzhordzh, hot' by kto ugodno pomog ej samoj.
Dzhordzh Farr, slonyayas' po ulice, toroplivo pereskochil ogradu, kak tol'ko
publika stala vyhodit' iz kino. Skol'ko on ni staralsya, on nikak ne mog
pritvorit'sya, chto prosto vyshel pogulyat', net, on bescel'no i otkryto hodil
po ulice vzad i vpered, s kakoj-to hmuroj otkrovennost'yu. On slishkom
nervnichal, chtoby kuda-to zajti i vovremya vernut'sya, slishkom nervnichal, chtoby
spryatat'sya i vyzhidat'. I, brosiv vse popytki pritvorstva, on otkrovenno
shatalsya po ulice, a kak tol'ko lyudi stali vyhodit' iz kino, lovko pereskochil
otradu.
D e v ya t ' t r i d c a t '
Lyudi sideli na verandah, v kachalkah, perebrasyvayas' negromkimi slovami,
raduyas' aprel'skomu teplu, lyudi prohodili pod derev'yami, po ulice, molodye i
starye, muzhchiny i zhenshchiny, v udovletvorennom i nerazborchivom gule, kak
stado, vozvrashchayushcheesya v hlev ko snu. Krohotnye krasnye glazki proplyvali na
urovne rtov, i zapah tabaka tyanulsya za nimi, pronzitel'nyj i sladkij.
Splyunutye okurki proletali dugoj na perekrestkah, osveshchaya prohozhih, na mig
prevrashchaya ih v gibkie teni. Mashiny prohodili pod fonaryami, i Dzhordzh uznaval
znakomyh: molodye lyudi, i s nimi nepremenno te devushki, s kotorymi oni
"gulyali" - pricheski, strizhenye golovki i tonkie yunye pal'cy, neprestanno
porhayushchie u volos, priglazhivaya ih... Mashiny uhodili v temnotu, potom - na
svet i snova - v temnotu.
D e s ya t ' ch a s o v
Rosa na trave, rosa na melkih kolyuchih rozah, ot nee oni stali nezhnee,
stali pahnut'. No u nih ne bylo aromata, tol'ko zapah yunosti, rosta, kak net
osobyh primet u molodyh devushek, krome srodstva v yunosti, v roste. Rosa na
trave, i trava slabo svetitsya, slovno ona vobrala siyanie dnya, a nochnaya vlaga
vysvobodila ego, vnov' otdavaya miru. Drevesnye lyagushki treshchali na vetkah,
nasekomye gudeli v trave. "Drevesnye lyagushki yadovity, - tak emu govorili
negry. - Esli oni v tebya plyunut - pomresh'". Kogda on shevelilsya - oni
umolkali (mozhet, gotovyatsya plyunut'?), kogda on zatihal - oni snova vypuskali
iz gorlyshka tekuchuyu svirel'nuyu monotonnost', napolnyaya noch' neizbezhnym
predvestiem leta. Vesna, kak devushka, razvyazyvayushchaya poyas... Zapozdalye pary
i odinochki prohodili mimo... Slova doletali do nego obryvkami, bez smysla.
Svetlyachki eshche ne vyletali.
D e s ya t ' t r i d c a t '
Teni, raskachivayushchiesya na verandah, vstavali, uhodili v dom, rashodilis'
po komnatam, i to tam, to tut, za plavno padavshimi shtorami, gas svet. Dzhordzh
Farr prokralsya po pustoj luzhajke k bol'shoj magnolii. Pod nej, sharya v
temnote, takoj chernil'noj, chto vse vokrug kazalos' vidimym, on nashel kran.
Voda hlynula, zaliv neostorozhno podstavlennyj botinok; iz temnoty vnezapno
vyletel peresmeshnik. Dzhordzh napilsya, smochil suhie goryachie guby i vernulsya na
svoj post. Kogda on zatih, lyagushki i sverchki stali tihon'ko poddraznivat'
tishinu, boyas' razbit' ee srazu. Melkie rozy, bez aromata, raskryvalis' pod
rosoj; ih zapah krepchal, slovno oni sami krepchali, razrastalis' vdvoe gushche.
O d i n n a d c a t ' ch a s o v
CHasy na bashne, blagosklonno glyadya na gorod vsemi chetyr'mya ciferblatami,
kak dobroe nedremlyushchee bozhestvo, torzhestvenno uronili odinnadcat'
razmerennyh zolotyh udarov. Ih uneslo tishinoj, tishinoj i temnotoj,
prohodivshej, kak storozh po ulice, vyhvatyvaya obryvki sveta iz okon, pryacha ih
v kulak, kak vor pryachet kradenyj nosovoj platok. Bystro promchalas'
zapozdavshaya mashina - poslushnym devochkam nado byt' doma k odinnadcati. Ulica,
gorod, ves' mir opusteli dlya nego.
On leg na spinu, medlenno oshchushchaya rasslablennye myshcy, s naslazhdeniem
chuvstvuya, kak otdyhaet spina, bedra, nogi. Stalo tak tiho, chto on reshilsya
zakurit', kak mozhno ostorozhnee, starayas' ne vydat' sebya vspyshkoj spichki.
Potom snova leg, potyagivayas', chuvstvuya laskovuyu zemlyu skvoz' odezhdu. Vskore
sigareta dogorela, on vykinul ee shchelchkom i sognul koleno, chtoby mozhno bylo
dostat' do shchikolotki i pochesat' ee kak sleduet. Po spine tozhe ne to polzla
kakaya-to zhivnost', ne to emu tak kazalos', - vprochem, eto bylo vse ravno. On
pochesalsya spinoj o zemlyu, i zud prekratilsya. Naverno, uzhe odinnadcat'
tridcat'. On podozhdal, po ego raschetu, minut pyat', potom povertel chasy i tak
i etak, pytayas' razglyadet' strelki. No chasy tol'ko draznili ego: on mog
poklyast'sya, chto na nih stoyalo lyuboe vremya. On ostorozhno zasvetil v ladonyah
eshche odnu spichku. Odinnadcat' chasov trinadcat' minut. O chert.
On opyat' leg, podmostiv ruki pod golovu. Otsyuda nebo kazalos'
ploskost'yu, rovnoj, kak utykannaya mednymi gvozdikami kryshka temno-sinej
shkatulki. On smotrel, poka nebo ne priobrelo glubinu, kazalos', budto on
lezhit na dne morya, i vodorosli temnymi kosmami podymayutsya kverhu, ne
shevelyas' ot techeniya, zastyv; a to kazalos', chto on lezhit na zhivote, glyadya
vniz, v vodu, i ego volosy temnymi kosmami, kak u Gorgony, nepodvizhno
svisayut v vodu. Odinnadcat' tridcat'.
On poteryal svoe telo. On sovsem ego ne chuvstvoval. Kazalos', chto ego
glaza stali bestelesnym okom, povisshim v temno-sinem prostranstve. Okom bez
mysli, vziravshim besstrastno na obezumevshij mir, gde vetrenye sozvezdiya
skachut i rzhut, kak edinorogi na sinih lugah... No oku nechem bylo prikryt'sya,
nechem zakryt' ego - ono perestalo videt', i tut Dzhordzh prosnulsya, i emu
pokazalos', chto ego pytayut, chto emu vykruchivayut ruki, vylamyvayut sustavy.
Emu prisnilos', chto on zakrichal, i, chuvstvuya, chto poshevelit' rukoj pochti
takaya zhe muka, kak ne dvigat'sya, on perekatilsya na bok, kusaya guby. Vsya
krov' v nem vspyhnula: bol' pronzila ego obmorochnoj drozh'yu i zamerla. No
dazhe kogda bol' otoshla, ruki kazalis' chuzhimi. On dazhe ne mog vytashchit' chasy,
on boyalsya, chto nikogda ne smozhet perelezt' ogradu.
No on vse-taki perelez cherez nee, znaya, chto uzhe nastupila polnoch',
potomu chto ulichnye fonari potuhli, i v bezlikom, neminuemom odinochestve
ulicy on sil'nej, chem ran'she, pochuvstvoval sebya prestupnikom, uzhe sejchas,
kogda tol'ko nachinalsya ego podvig. On zashagal, starayas' podbodrit' sebya,
starayas' ne byt' pohozhim na vorishku negra, no, nesmotrya na eto, emu
kazalos', chto kazhdyj tihij temnyj dom glazeet na nego, sledit za nim
pustymi, tusklymi glazami, i u nego bezhali murashki po spine, kogda on
prohodil mimo. "Nu i pust' vidyat. CHto mne do togo? Razve ya delayu chto-nibud'
zapreshchennoe? Idu sebe po pustoj ulice, noch'yu. Vot i vse". No kak on ni
staralsya, volosy na zatylke tihon'ko shevelilis'.
On zaderzhal shagi, no ne ostanovilsya: u stvola dereva on zametil
dvizhenie, sgustivshuyusya ten'. Pervym poryvom bylo - vernut'sya nazad, potom on
obrugal sebya truslivym durnem. A vdrug tam kto-to est'? No on imel takoe zhe,
pravo hodit' po ulice, dazhe bol'she prava, chem tot, kto pryatalsya. On zashagal
vpered, uzhe ne tayas', naoborot - s polnym soznaniem svoego prava. Kogda on
prohodil mimo dereva, sgustivshayasya ten' slegka poshevelilas'. Vidno, tot, kto
tam byl, ne zhelal, chtob ego vidali. Dolzhno byt', trusil. I Dzhordzh hrabro
zashagal dal'she. Raza dva on oglyanulsya, no nichego ne uvidal.
Ee dom byl ne osveshchen, no, pomnya o teni pod derevom, Dzhordzh iz
predostorozhnosti, na vsyakij sluchaj, spokojno proshel mimo. CHerez kvartal on
ostanovilsya, napryagaya sluh. Nichego, krome mirnyh nevyrazitel'nyh nochnyh
shumov. On pereshel ulicu i snova ostanovilsya, prislushivayas'. Nichego, lyagushki,
sverchki - i vse. On poshel po trave, ryadom s trotuarom, tiho, kak ten',
kraduchis' k palisadniku u ee doma. Tut on perelez cherez ogradu i,
prigibayas', stal probirat'sya vdol' kustarnika, poka ne doshel do doma i ne
ostanovilsya naprotiv. Dom, molchalivyj, neosveshchennyj, vysilsya sonnoj
kvadratnoj tushej, i Dzhordzh toroplivo perebezhal iz teni ogrady v ten'
verandy, kuda vyhodili steklyannye dveri. On sel na klumbu, prislonyas' spinoj
k stene.
Ot razvorochennoj klumby v temnotu podnyalsya zapah svezhej zemli, takoj
druzhestvennyj, svoj v mire ogromnyh smutnyh i besformennyh sgustkov to
plotnoj, to razrezhennoj t'my. Noch', tishina; beskrajnee prostranstvo, polnoe
zapaha svezhej zemli i razmerennogo stuka chasov v ego karmane. Vskore myagkaya
syrost' zemli pronikla skvoz' bryuki, i, v tihoj fizicheskoj umirotvorennosti,
on sidel, slivshis' s etoj zemlej, ozhidaya kakogo-nibud' zvuka iz temnogo doma
za ego spinoj. I on uslyshal zvuk, tol'ko ne iz doma, a s ulicy. On sidel
nepodvizhno, spokojno. So svojstvennoj emu neposledovatel'nost'yu on
chuvstvoval sebya v bol'shej bezopasnosti tut, gde emu byt' ne sledovalo, chem
na ulice, gde on imel polnoe pravo hodit'. Zvuk priblizilsya, pokazalis' dve
smutnye figury, i Tobi s kuharkoj, tihon'ko peresheptyvayas', proshli po
dorozhke k svoemu zhil'yu... I snova noch' stala smutnoj, beskrajnej i pustoj.
Snova on slilsya s zemlej, s temnotoj i tishinoj, so svoim telom... s ee
telom, tiho rasstupayushchimsya, kak malen'kij serebryanyj ruchej... Ryhlaya zemlya,
giacinty vdol' verandy bezzvuchno kachayut kolokol'cami... Ne mozhet byt', chtoby
grud', takaya malen'kaya, vse-taki byla grud'yu... Tusklyj blesk ee glaz pod
opushchennymi vekami, blesk zubov nad prikushennoj guboj, ruki, vskinutye, kak
dva tihih, sonnyh kryla... I vsya ona, kak...
On ahnul, zatail dyhanie. Kto-to medlennyj i besformennyj shel k nemu po
luzhajke, ostanovilsya naprotiv. On snova zatail dyhanie. Sushchestvo dvigalos'
pryamo na nego, i on sidel, ne shevelyas', poka ono ne doshlo pochti do samoj
klumby. I tut on vskochil na nogi i, prezhde chem tot podnyal ruku, v yarosti,
molcha, napal na nezvanogo prishel'ca. Tot prinyal boj, i oni upali, molcha,
pyhtya i carapayas'. Oni tak krepko scepilis', i bylo tak temno, chto oni
nichego ne mogli sdelat' drug drugu, no, pogloshchennye bor'boj, oni nichego ne
zamechali vokrug, poka Dzhons vdrug ne proshipel iz-pod ruki Dzhordzha Farra:
- Tiho! Syuda idut!
Oba srazu ostanovilis' i seli, obhvativ drug druzhku, kak v pervoj
pozicii kakogo-to sidyachego tanca. V nizhnem etazhe vdrug poyavilsya svet, i, kak
po dogovoru, oba vskochili i brosilis' v ten' verandy, upav na klumbu, kogda
mister Sonders vyshel na verandu. Prizhavshis' k kirpichnoj stene, oba lezhali,
ohvachennye odnim zhelaniem - spryatat'sya, i prislushivalis' k shagam mistera
Sondersa nad golovoj. Oni staralis' ne dyshat', zazhmurivshi glaza, kak
strausy, a hozyain doma podoshel k krayu verandy i, ostanovivshis' pryamo nad
nimi, stryahnul na nih pepel sigary i splyunul na ih rasprostertye tela...
Proshli veka, poka nakonec on povernulsya i ushel.
CHerez nekotoroe vremya Dzhons otvalilsya, i Dzhordzh Farr razmyal svoe
zatekshee telo. Svet snova potuh, i dom, bol'shoj, kvadratnyj, snova sonno
stoyal mezh derev'yami. Oni vstali i prokralis' po luzhajke, a za nimi lyagushki i
sverchki snova tiho zatyanuli svoyu monotonnuyu pereklichku.
- Kakogo... - nachal bylo Dzhordzh Farr, kogda oni vybralis' na ulicu.
- Molchite! - perebil ego Dzhons. - Otojdem podal'she.
Oni poshli ryadom, i Dzhordzh Farr, kipya ot zlosti, reshil, chto teper' uzhe
bezopasno. Ostanovivshis', on pridvinul k nemu lico.
- Kakogo cherta vy tam delali? - vypalil on.
U Dzhonsa vse lico bylo v gryazi, vorotnik razorvan. Galstuk Dzhordzha
Farra boltalsya, kak petlya na visel'nike, pod samym uhom, i on vytiral lico
nosovym platkom.
- A vy chto tam delali? - otpariroval Dzhons.
- Ne vashe sobach'e delo! - zapal'chivo kriknul Dzhordzh. - YA vas sprashivayu:
kakogo cherta vy shlyaetes' okolo etogo doma?
- A, mozhet, ona sama menya pozvala. Nu, chto skazhete?
- Vresh'! - kriknul Dzhordzh, prygaya na nego.
Snova podnyalas' draka, narushaya tishinu spyashchih topolej. Dzhons pohodil na
medvedya, i Dzhordzh Farr, chuvstvuya, kak ego obhvatili tolstye ruki, udarom
nogi sshib Dzhonsa. Oni upali. No Dzhons ochutilsya sverhu, i Dzhordzh zadohnulsya,
chuvstvuya, kak vozduh uhodit iz legkih, kogda Dzhons prizhal ego spinoj k
zemle.
- Nu, kak? - sprosil Dzhons, dumaya: "Kak bol'no noge!" - Hvatit?
Vmesto otveta Dzhordzh Farr stal vyryvat'sya i borot'sya, no Dzhons prizhimal
ego, ravnomerno stukaya golovoj o zhestkuyu zemlyu.
- Bros'te, bros'te rebyachit'sya. Zachem nam drat'sya?
- Voz'mite obratno to, chto vy pro nee skazali, - zadyhayas', vygovoril
Dzhordzh. Potom perestal vyryvat'sya i nachal rugat' Dzhonsa vsyakimi slovami.
Dzhons nevozmutimo povtoril:
- Hvatit? Bol'she ne budete?
Dzhordzh Farr, vygnuv spinu, stal izvivat'sya, tshchetno pytayas' sbrosit'
tolstoe, tyazheloe telo Dzhonsa. Sovsem oslabev ot zlosti, chut' ne placha, on
obeshchal, chto "bol'she ne budet", i, vysvobodyas' nakonec iz-pod myagkoj tyazhesti,
sel.
- Stupajte-ka luchshe domoj, - posovetoval Dzhons, vstavaya. - Nu, zhivo,
podymajtes'! - On shvatil Dzhordzha za ruku i s siloj dernul kverhu.
- Pusti, ublyudok, podkidysh proklyatyj!
- Ah, i eto uzhe vsem izvestno? - vezhlivo skazal Dzhons, vypuskaya
Dzhordzha. Tot medlenno vstal na nogi, i Dzhons prodolzhal: - A teper' begite! A
to vy zagulyalis'. Da eshche vvyazalis' v draku.
Dzhordzh Farr, pyhtya, privodil v poryadok odezhdu. Dzhons nepodvizhno stoyal
ryadom s nim.
- Proshchajte! - skazal nakonec Dzhons.
- Proshchajte.
Oni smotreli drug na druga, potom Dzhons povtoril:
- YA skazal: "Proshchajte".
- Slyshal.
- Tak v chem zhe delo? Pochemu ne uhodite?
- Vot eshche, kakogo cherta!
- A ya uhozhu. - On povernulsya. - Uvidimsya.
Dzhordzh Farr upryamo poshel za nim. Dzhons, medlennyj, tolstyj,
rasplyvshijsya v temnote, zametil:
- Razve vy teper' zhivete v etoj storone? Pereehali nedavno, chto li?
- Segodnya ya zhivu tam, gde vy, - upryamo skazal Dzhordzh.
- Tronut. No u menya tol'ko odna krovat', a ya ne lyublyu spat' vdvoem. Tak
chto priglasit' vas k sebe ne mogu. V drugoe vremya - pozhalujsta!
Oni medlenno shli pod derev'yami, v nerazluchnom uporstve. CHasy na bashne
probili chas, ih boj rastvorilsya v tishine. Nakonec Dzhons snova ostanovilsya.
- Slushajte, zachem vy za mnoj uvyazalis'?
- Ona vas ne zvala prijti noch'yu.
- Pochem vy znaete? Esli ona pozvala vas - znachit, mogla pozvat' i eshche
kogo-nibud'.
- Vot chto, - skazal Dzhordzh Farr, - esli vy ee ne ostavite v pokoe - ya
vas ub'yu. Klyanus' Bogom: ub'yu.
- Salyut! - probormotal Dzhons. - Ave, Cezar'... A pochemu vy ee papashe ne
skazhete ob etom? Mozhet byt', on razreshit vam postavit' palatku na luzhajke
pered domom, ohranyat' ee pokoj? A teper' uhodite, otstan'te ot menya, ponyali?
- (No Dzhordzh upryamo shel za nim.) - Hotite, chtoby ya opyat' vyshib iz vas dushu?
- predlozhil Dzhons.
- Tol'ko poprobujte! - prosheptal Dzhordzh s priglushennoj yarost'yu.
- Vot chto, - skazal Dzhons. - My oba i tak zrya potratili noch'. Uzhe
pozdno.
- YA vas ub'yu! Nikogda ona vas ne zvala syuda! Prosto vy za mnoj
shpionili. YA vas videl za derevom. Ostav'te ee v pokoe, slyshite?
- Da bros'te vy, chert poderi! Razve vy ne vidite, chto ya hochu odnogo -
lech' spat'! Pojdem domoj, Hrista radi!
- Poklyanites', chto idete domoj.
- Da, da, klyanus'. Dobroj nochi!
Dzhordzh sledil, kak uhodila besformennaya figura, poka ona ne stala
tol'ko bolee gustoj ten'yu mezh tenyami. Togda on povernul k svoemu domu,
pritihshij, polnyj zloby, gor'kogo razocharovaniya i strasti. Esli etot idiot
nahal'no pomeshal emu v etot raz, mozhet byt', on i kazhdyj raz emu budet tak
meshat'. A mozhet byt', ona peredumaet, mozhet byt', posle togo, kak on ee
podvel segodnya... "Net, sud'ba pozavidovala moemu schast'yu, etomu
nevynosimomu schast'yu", - s gorech'yu podumal on. Pod derev'yami, obnyavshimi
spokojnoe nebo, vesna raspuskaet poyas, vsya tomnaya... Ee telo, kak uzkij
ruchej, nezhnoe... "Dumal, chto poteryal tebya, no ya nashel tebya opyat', a tut on,
etot..." On vnezapno ostanovilsya ot neozhidannoj mysli, ot podozreniya. I,
povernuv, pobezhal nazad.
Ostanovivshis' u dereva, na krayu luzhajki, on cherez nekotoroe vremya
uvidel, kak chto-to besformennoe medlenno dvizhetsya po edva zametnoj trave
vdol' ogrady. On smelo podoshel, i tot ostanovilsya, i togda on tozhe
vypryamilsya i poshel emu navstrechu. Podojdya k nemu. Dzhons skazal:
- Vot chert!
I oba vstali ryadom, prishiblennye i bezmolvnye.
- Nu? - s vyzovom okazal nakonec Dzhordzh Farr.
Dzhons tyazhelo sel na trotuar.
- Pokurim, chto li? - skazal on tem ravnodushnym tonom, kotorym govoryat v
mertveckoj, okolo trupa.
Dzhordzh Farr sel ryadom s nim, i Dzhons podal emu spichku, potom zakuril
svoyu trubku. On vzdohnul, okutavshis' nevidimym oblakom pahuchego tabaku.
Dzhordzh Farr tozhe vzdohnul i opersya spinoj o derevo. Zvezdy plyli, kak ogni
na machtah beskonechnyh karavanov, plyvushchih po temnoj reke vse dal'she i
dal'she. T'ma i tish', i zemlya povorachivaetsya skvoz' t'mu k novomu dnyu... Kora
u dereva zhestkaya, zemlya takaya tverdaya. Dzhordzh smutno podumal: horosho by
stat' takim tolstym, kak Dzhons, hot' na vremya...
...On prosnulsya, kogda nachalo svetat'. On uzhe ne chuvstvoval ni zemli,
ni dereva, poka ne poshevelilsya. Emu kazalos', chto ego zad stal ploskim, kak
stol, a vsya spina - v yamah, kuda vypuklosti dereva vhodyat plotno, kak spicy
v obod.
Na vostoke zabrezzhil svet, gde-to tam, za ee domom, za komnatoj, gde
ona lezhala v myagkom, domashnem uyute sna, kak smutnyj prizyv serebryanoj truby;
vskore tainstvennyj mir obrel znakomuyu perspektivu, i vmesto sgushchennoj teni
sredi drugih tenej Dzhons stal obyknovennym tolstyachkom v meshkovatom
sportivnom kostyume - on lezhal na spine, blednyj i zhalkij, hrapevshij vo sne.
Takim i uvidel ego Dzhordzh Farr, okonchatel'no prosnuvshis', -
ispachkannogo zemlej, mokrogo ot rosy. Sam Dzhordzh tozhe byl ves' v zemle, i
galstuk boltalsya pod uhom, kak petlya visel'nika. Koleso vselennoj, zamedliv
vrashchenie skvoz' t'mu, proshlo skvoz' mertvuyu tochku i snova nabiralo skorost'.
CHerez neskol'ko minut Dzhons so stonom otkryl glaza. On tyazhelo podnyalsya,
potyagivayas', zevaya i otplevyvayas'.
- Samoe vremya idti domoj, - skazal on.
Dzhordzh Farr, chuvstvuya gorech' vo rtu, poshevel'nulsya, i bol' melkimi
krasnymi murashkami pobezhala po telu. On tozhe podnyalsya, i oni ochutilis'
ryadom. Oba zevali.
Dzhons neuklyuzhe povernulsya, slegka hromaya.
- Dobroj nochi, - skazal on.
- Dobroj nochi.
Vostok pozheltel, potom pokrasnel, i den' po-nastoyashchemu voshel v mir,
narushaya son vorob'ev.
No Sesili Sonders ne spala. Lezha v posteli na spine, v zatemnennoj
komnate, ona prislushivalas' k priglushennym shoroham nochi, vdyhala sladkij
zapah vesny, temnoty, prorastaniya; i, v ozhidanii povorota kolesa vselennoj,
zemlya, v strashnom spokojstvii, v neizbezhnosti zhizni, sledila, kak koleso
opisyvaet krug vo t'me i, projdya skvoz' mertvuyu tochku, snova nabiraet
skorost', podymaya vodu rassveta iz tihih kolodcev vostoka, narushaya son
vorob'ev.
- Mozhno mne videt' ego? - istericheski umolyala ona. - Mozhno mne k nemu?
Pozhalujsta! Mozhno?
Uvidev ee lico, missis Pauerc ispugalas':
- CHto sluchilos', detka? CHto s vami?
- Tol'ko naedine, naedine, pozhalujsta! Mozhno? Mozhno?
- Konechno! No chto...
- Ah, spasibo, spasibo! - Ona probezhala po hollu, proletela v kabinet,
kak ptica. - Donal'd, Donal'd! |to Sesili, milyj, Sesili. Uznaesh' Sesili?
- Sesili, - krotko povtoril on.
No ona zakryla emu rot gubami, prizhalas' k nemu.
- My pozhenimsya, nepremenno, nepremenno. Donal'd, vzglyani na menya. Net,
ty menya ne vidish', ne mozhesh' videt', da, ne mozhesh'? No ya vyjdu za tebya, hot'
segodnya, kogda hochesh'. Sesili vyjdet za tebya zamuzh, Donal'd. Ty menya ne
vidish'? Net? Donal'd, eto Sesili, Sesili.
- Sesili? - povtoril on.
- Ah, bednyj. Bednoe lico, bednoe, slepoe, izranennoe. No ya vyjdu za
tebya, slyshish'? Govoryat: ne vyjdesh', nel'zya. Net, net, Donal'd, lyubov' moya,
vyjdu, vyjdu!
Missis Pauerc voshla za nej i podnyala ee s kolen, otvela ee ruki.
- Vy mozhete sdelat' emu bol'no, - skazala ona.
-- Dzho!
-- CHto skazhete, lejtenant?
-- YA zhenyus', Dzho?
-- Nu, konechno, lejtenant, esli Bog dast... -- On postuchal sebe v grud'.
-- CHto ty, Dzho?
-- YA skazal: daj Bog schast'ya. Ona slavnaya devushka.
-- Sesili... Dzho!
-- YA!
-- Ona privyknet k moemu licu?
-- YAsno, privyknet. CHego tut osobennogo? |j, ostorozhnej, ochki sob'ete.
Vot tak, horosho!
Tot otvel drozhashchuyu ruku.
-- Zachem mne ochki, Dzho? ZHenit'sya mozhno i tak...
-- A chert ego znaet, zachem vas zastavlyayut ih nosit'. Sproshu Margaret.
Nu-ka, davajte ih syuda! -- skazal on vdrug, snimaya s nego ochki. -- Bezobrazie,
zachem tol'ko ih na vas napyalili. Nu kak? Luchshe?
-- Vypolnyajte, Dzho.
"San-Francisko, Kaliforniya.
24 aprelya 1919 goda.
Margaret, lyubimaya, bez vas skuchayu uzhasno. Hot' by povidat' drug druzhku,
hot' by pogovorit' mezhdu nami. Sizhu v svoej komnate, dumayu, vy dlya menya
edinstvennaya zhenshchina. Devchonki delo drugoe, molodye glupye im i verit'
nel'zya. Nadeyus', i vy za mnoyu soskuchilis', kak ya za vami, lyubimaya. Togda ya
vas poceloval i srazu ponyal, vy edinstvennaya zhenshchina dlya menya Margaret. A im
i verit' nel'zya. Skol'ko raz ya ej govoril: on vse tebe vret, ne podumaet
tebya snimat' v kino. A teper' sizhu v svoej komnate, a zhizn' teket
po-prezhnemu, hot' do vas tyshcha mil', ya vse ravno hochu vas videt' do chertikov,
uveren, my budem schastlivy vdvoem. Mame ya eshche nichego ne govoril vse zhdal, no
hotite, esli vy schitaete, chto nado, skazhu srazu. Ona vas priglasit syuda, i
my ves' den' budem vmeste plavat' ezdit' verhom tancevat' i vse vremya
razgovarivat'. Vot ya ulazhu svoi dela i priedu za vami kak mozhno skoree. Do
chertikov bez vas skuchno i ya lyublyu vas do chertikov.
Dzh".
Noch'yu proshel dozhd', no utro bylo laskovoe, kak veterok. Pticy paraboloj
nosilis' nad luzhajkoj i draznili ego, a on shel vperevalku, ne spesha, v
nebrezhnom, neglazhenom kostyume, i derevco u verandy neustanno trepeshcha
belogrudymi list'yami, kazalos' kruzheniem serebryanoj faty, vzmetennoj vverh,
fontanom, zastyvshim navek: mramornoj struej.
On uvidel etu chernuyu zhenshchinu v sadu, sredi roz: vytyanuv guby, ona
vypuskala strujku dyma i, naklonivshis', nyuhala cvety, i on medlenno podoshel
k nej, s zataennoj hitrost'yu, myslenno sdiraya ee pryamoe, chernoe,
nevyrazitel'noe plat'e s pryamoj spiny, s krepkih spokojnyh beder. Uslyshav
shoroh graviya pod ego nogami, ona obernulas' cherez plecho, bez vsyakogo
udivleniya. Na konchike sigarety v ee ruke spokojno vilas' strujka dyma, i
Dzhons skazal:
-- Prishel rydat' vmeste s vami.
Ona molcha vstretila ego vzglyad. Drugaya ee ruka belela nad plotnoj, kak
mozaika, zelen'yu krasnyh roz; ee spokojstvie slovno vpitalo vse dvizhenie
vokrug nee, i dazhe strujka dyma iz sigarety stala pryamoj, kak karandash,
rastvoryayas' konchikom v pustote.
-- YA hochu skazat': vam ne povezlo, teryaete svoego narechennogo, --
ob®yasnil on.
Ona podnyala sigaretu k gubam, vydohnula dym. On podvinulsya blizhe, i
plotnaya, dorogaya materiya ego kurtki, ochevidno nechishchennaya i neglazhennaya s
samogo dnya pokupki, obtyanula zhirnye bedra, kogda on sunul tyazhelye ruki v
karmany. Glaza u nego byli naglye, lenivye i prozrachnye, kak u kozla. U nee
sozdavalos' vpechatlenie, chto pod nahvatannoj uchenost'yu skryta zataennaya
podlost': koshka, brodyashchaya sama po sebe.
-- Kto vashi roditeli, mister Dzhons? -- sprosila ona, pomolchav.
-- YA -- mladshij brat vsego chelovechestva. Navernoe, u menya v gerbe -- levaya
polosa. No vopreki moej vole, moe libido chrezvychajno oslozhneno pravilami
prilichiya.
-- CHto eto znachit? -- udivilas' ona. -- A kakoj zhe u vas gerb?
-- Svertok, zavernutyj v gazety, couchant i rampant na kamennyh
stupen'kah. Na pole noir i chertovski froid. Deviz: "Quand mangerais - je"
{Geral'dicheskaya terminologiya upotreblena v shutlivom, perenosnom smysle:
"Svertok", zavernutyj v gazety, lezhashchij i brykayushchijsya na kamennyh
stupen'kah. Na pole, chernom i chertovski holodnom. Deviz: "Kogda zhe ya budu
est'?"}.
-- Vot kak, vy -- najdenysh? -- Ona snova zatyanulas'.
-- Kazhetsya, eto tak nazyvaetsya. ZHal', chto my - rovesniki, ne to vy sami
mogli by najti etot svertok, ya by vas ne podvel!
-- A kto menya podvel?
-- Da, znaete, nikogda navernyaka ne skazhesh', naskol'ko oni vybyli iz
zhizni, eti samye soldaty. Dumaesh': "YA ego horosho znayu", i vdrug on, chert ego
deri, proyavlyaet takoj zhe idiotizm, kak obyknovennyj normal'nyj chelovek.
Ona lovko snyala goryashchij konchik s sigarety; okurok opisal beluyu dugu, a
ugolek pogas v peske, pod ee nogoj.
-- Esli eto -- namek na kompliment...
-- Tol'ko duraki namekayut na komplimenty. Umnye vse govoryat pryamo, v
tochku. Namekami mozhno kritikovat' -- esli tol'ko kritikuemyj nahoditsya vne
predela dosyagaemosti.
-- Mne kazhetsya, chto eto neskol'ko riskovannaya doktrina dlya cheloveka --
prostite za otkrovennost' -- ne ves'ma boevogo.
-- Boevogo?
-- Nu, skazhem, prosto ne drachuna. Ne predstavlyayu sebe, chtoby vy dolgo
mogli soprotivlyat'sya v shvatke, nu, naprimer, s misterom Gilligenom.
-- Ne hotite li vy nameknut', chto izbrali mistera Gilligena svoim...
m-m... zashchitnikom?
-- Net, pozhaluj, eto skoree namek, chto ya ozhidayu ot vas kakih-to
komplimentov. No pri vsem svoem ume, vy kak budto nikakih navykov v
obrashchenii s zhenshchinami ne priobreli.
Glaza Dzhonsa, zheltye i bezdonnye, rasseyanno smotreli na ee guby.
-- Naprimer?
-- Naprimer, s miss Sonders, -- okazala ona yadovito. -- Kazhetsya, ee u vas
okonchatel'no otbili?
-- Miss Sonders? -- povtoril Dzhons s delannym udivleniem, voshishchayas' tem,
kak lovko ona otvela razgovor ot ih lichnyh vzaimootnoshenij. -- No, dorogaya
moya, neuzheli vy mozhete sebe predstavit', chto v nee mozhno vlyubit'sya? |ta
bespolaya bestelesnost'... No, konechno, dlya cheloveka, fakticheski uzhe
mertvogo, eto bezrazlichno, -- dobavil on. -- Emu, veroyatno, vse ravno, na kom
zhenit'sya i zhenit'sya li voobshche.
-- Vot kak? No po vashemu povedeniyu v den' moego priezda ya ponyala, chto vy
v nej zainteresovany. Mozhet byt', ya oshiblas'?
-- A esli i tak? Znachit, teper' my s vami oba popali v odin pereplet, ne
pravda li?
Ona oblamyvala stebel' rozy, chuvstvuya, chto on pridvinulsya sovsem
blizko. Ne glyadya na nego, ona skazala:
-- Vy, kazhetsya, uspeli zabyt' to, chto ya vam skazala? -- (On promolchal.) --
Da, u vas net nikakih navykov soblaznitelya. Neuzhto vy ne ponimaete, chto ya
otlichno vizhu, kuda vy klonite? Vy schitaete, chto nam s vami nado by uteshit'
drug druga. No eto uzh ochen' rebyachlivo, dazhe dlya vas. Mne prihodilos'
razygryvat' slishkom mnogo etih lyubovnyh sharad s bednymi mal'chikami, kotoryh
ya uvazhala, dazhe esli ya ih i ne lyubila. -- Roza krasnym pyatnom legla na grud'
ee temnogo plat'ya. -- Mozhno mne dat' vam sovet? -- prodolzhala ona rezko. -- V
sleduyushchij raz, kogda vy zahotite kogo-nibud' soblaznit', ne teryajte vremeni
na slova, na razgovory. ZHenshchiny znayut pro slova vo sto raz bol'she, chem
muzhchiny. I oni znayut, chto slova, v sushchnosti, nichego ne znachat.
Dzhons opustil zheltye glaza. I tut on povel sebya, kak zhenshchina:
povernulsya i stal uhodit', ne skazav ni slova. No on uvidel v konce sada
|mmi, razveshivavshuyu bel'e na verevke. Missis Pauers, glyadya vsled ego
kradushchejsya figure, skazala: "A-a!", potomu chto zametila |mmi, kotoraya
razveshivala vystirannoe bel'e na verevke tochnymi zhestami maski iz grecheskogo
hora.
Ona smotrela, kak Dzhons podhodil k |mmi, kak |mmi, uslyhav ego shagi,
ostanovilas', vysoko podnyav kakuyu-to veshch', poluobernuvshis' cherez plecho. "Vot
skotina, -- podumala missis Pauers, ne znaya, idti li na vyruchku k |mmi. -- A
kakaya pol'za? Vse ravno on potom vernetsya. Neuzheli mne stat' cerberom dlya
|mmi?" Ona otvernulas' -- i uvidela Gilligena. Podojdya k nej, on srazu
vypalil:
-- CHert by podral etu devchonku. Znaete, chto ya dumayu? Po-moemu...
-- Kakuyu devchonku?
-- |tu, kak ee tam, Sonders, chto li. Po-moemu, ona chego-to boitsya. Vedet
sebya tak, budto vlipla v kakuyu-to bedu, i, chtoby vyputat'sya, reshila poskoree
vyjti zamuzh za nashego lejtenanta. Perepugana do cherta. B'etsya, kak ryba na
peske.
-- Pochemu vy ee tak ne lyubite, Dzho? Ne hotite, chtoby oni pozhenilis'?
-- Ne v etom delo. Prosto menya zlit, kogda ona kazhdye dvadcat' minut
menyaet reshenie. -- Gilligen protyanul ej sigaretu, ona otkazalas', i on sam
zakuril. -- Zaviduyu, navernoe, -- skazal on, pomolchav. -- Vot lejtenant
zhenitsya, hot' ni emu, ni ej eto vovse ne nuzhno, a vot ta, kogo ya lyublyu,
nikak ne idet ko mne...
-- CHto takoe, Dzho? Razve vy zhenaty?
On posmotrel ej v glaza.
-- Perestan'te tak govorit'. Sami znaete, o chem ya.
-- O gospodi! Dvazhdy za chas! -- Ego vzglyad byl tak strog, tak ser'ezen,
chto ona srazu otvela glaza.
-- CHto vy skazali? -- sprosil on. Missis Pauers snyala rozu s grudi,
votknula emu v petlichku.
-- Dzho, zachem eta skotina tut vertitsya?
-- Kto? Kakaya skotina? -- On uvidel, kuda ona smotrit. -- Ah, etot
-- Mne tozhe. S udovol'stviem posmotryu, kak vy ego otdelaete.
-- On k vam pristaval? -- bystro sprosil Gilligen.
Missis Pauers pryamo posmotrela na nego.
-- Po-vashemu, eto vozmozhno?
-- Vy pravy, -- priznalsya on. Potom posmotrel na Dzhonsa, na |mmi. -- I eshche
vot chto. |ta mamzel' Sonders i emu pozvolyaet vertet'sya okolo nee. A mne ne
nravyatsya vse, kto s nim zapanibrata.
-- Ne glupite, Dzho. Prosto ona ochen' moloda i eshche malo chego ponimaet v
muzhchinah
-- Nu, esli iz vezhlivosti nazyvat' eto tak, ya, pozhaluj, soglashus'. -- On
kosnulsya vzglyadom ee shcheki, ottenennoj chernym krylom volos. -- Esli by vy dali
cheloveku ponyat', chto vyhodite za nego zamuzh, vy by ne shvyryalis' im, kak
myachikom.
Ona smotrela vdal', v glub' sada, i on povtoril:
-- Pravda, Margaret?
-- Vy tozhe glupyj, Dzho. Tol'ko vy hot' i glupyj, no milyj. -- Ona
vstretilas' s ego nastojchivym vzglyadom, i on skazal:
-- Margaret?
Ona srazu polozhila svoyu lovkuyu, sil'nuyu ruku na ego rukav.
-- Ne nado, Dzho. Pozhalujsta!
On ryvkom sunul ruki v karmany i otvernulsya. Oni molcha poshli ryadom.
Vesna legkim veterkom obduvala bahromku volos, kogda rektor, zakinuv
golovu, protopal po terrase, kak staryj voennyj kon', dumavshij, chto vsem
vojnam uzhe prishel konec i vdrug uslyhavshij zvuk truby. Pticy na vetru
paraboloj nosilis' nad luzhajkoj, ot dereva k derevu, i odno derevco na uglu,
pered domom, vzmetalo kverhu belogrudye list'ya, zamiraya v strastnom poryve;
rektor v vostorge ostanovilsya pered nim. Znakomaya figura mrachno shla po
dorozhke ot kuhonnoj dveri.
-- S dobrym utrom, mister Dzhons, -- progremel rektor, i vorob'i
sharahnulis' s dikogo vinograda. Nevynosimyj ekstaz ohvatil derevco ot etogo
basa, list'ya trepeshcha rvanulis' k nebu plennym serebryanym potokom.
Dzhons otvetil: "Dobroe utro", potiraya ruku s medlitel'noj, tyazhelovesnoj
zloboj. On podnyalsya po stupen'kam, i rektor obdal ego volnoj vostorzhennoj
blagozhelatel'nosti:
-- Prishli pozdravit' nas s dobrymi vestyami, a? Otlichno, moj milyj,
otlichno! Da, vse nakonec ulazheno. Vhodite zhe, vhodite!
|mmi voinstvenno vletela na verandu.
-- Dyadya Dzho, -- skazala ona, kosyas' na Dzhonsa serditym goryachim glazom.
Dzhons, prizhav k sebe ushiblennuyu ruku, svirepo ustavilsya na nee. "Ty mne
za eto otvetish', chert tebya deri!"
-- A? CHto takoe, |mmi?
-- Mister Sonders u telefona: prosit uznat', primete li vy ego segodnya
utrom? -- ("CHto, poluchili? Tak vam i nado, otuchites' pristavat' ko mne!")
-- Da, da, mister Sonders dolzhen zajti, obsudit' vse plany naschet
svad'by, mister Dzhons.
-- Ponimayu, ser. -- ("YA tebe eshche pokazhu!")
-- CHto emu peredat'? -- ("Poprobujte, esli smozhete! Nichego-to u vas ne
vyhodit, zhirnyj vy chervyak!")
-- Nepremenno peredaj, chto ya i sam hotel zajti k nemu. Da, da,
nepremenno. Da, mister Dzhons, nynche utrom nas vseh nado pozdravit'.
-- Ponimayu, ser. -- ("Ah ty, potaskushka!")
-- Tak i peredaj emu, |mmi.
-- Horosho. -- ("Skazano bylo, chto ya s vami sdelayu? Skazano vam bylo: ne
pristavajte? Vot i poluchili!")
-- Da, |mmi, mister Dzhons s nami zavtrakaet. Nado zhe otprazdnovat',
mister Dzhons, ne tak li?
-- Bez somneniya! Segodnya u nas u vseh prazdnik! -- ("Ottogo ya i beshus'!
Preduprezhdala menya, a ya ne obratil vnimaniya. Prishchemit' mne ruku dver'yu!
Provalis' ty k chertyam!")
-- Ladno. Pust' ostaetsya zavtrakat'. -- ("Sam provalis' ko vsem chertyam!")
|mmi strel'nula v nego naposledok serditym goryachim vzglyadom i hlopnula na
proshchanie dver'yu.
Rektor rashazhival, tyazhelo topaya, schastlivyj, kak rebenok.
-- Ah, mister Dzhons, byt' molodym, kak on, i chto by tvoya zhizn' vo vsem
zavisela ot kolebanij, ot somnenij takih prelestnyh vetrenic. Da, zhenshchiny,
zhenshchiny! Kak ocharovatel'no -- nikogda ne znat', chego vam hochetsya! |to my,
muzhchiny, vsegda uvereny v svoih zhelaniyah. A eto skuchno, skuchno, mister
Dzhons. Mozhet byt', za eto my ih i lyubim, hotya s trudom vynosim. Kak vy
polagaete?
Dzhons mrachno pomolchal, poglazhivaya ushiblennuyu ruku, potom skazal:
-- Pravo, ne znayu. No mne kazhetsya, chto vashemu synu neobychajno povezlo s
zhenshchinami.
-- Da? -- sprosil rektor s interesom. -- V chem imenno?
-- Nu, ved' vy sami mne govorili, chto on byl kogda-to svyazan s |mmi?
Teper' on uzhe ne pomnit |mmi. -- ("CHert by ee podral: prishchemit' mne ruku
dver'yu!") -- I budet svyazan s drugoj, hotya emu i smotret' na nee ne pridetsya.
CHego zhe eshche zhelat' cheloveku?
Rektor posmotrel na nego pristal'no i dobrozhelatel'no.
-- V vas sohranilis' mnogie rebyacheskie cherty, mister Dzhons.
-- O chem vy govorite? -- voinstvenno sprosil Dzhons, gotovyj zashchishchat'sya.
K vorotam pod®ehala mashina i, vysadiv mistera Sondersa, pokatila
dal'she.
-- Osobenno odna cherta: bez nadobnosti melko grubit' po povodu
sovershenno neznachitel'nyh veshchej. Aga, -- skazal on, obernuvshis', -- a vot i
mister Sonders. Izvinite, ya pojdu. Stupajte v sad -- tam, naverno, i missis
Pauers, i mister Gilligen, -- brosil on cherez plecho, idya navstrechu gostyu.
Dzhons mstitel'no i zlobno sledil, kak oni pozhimayut drug drugu ruki. Oni
ne obratili na nego nikakogo vnimaniya, i on, -rassvirepev, vrazvalku proshel
mimo nih, ishcha svoyu trubku. Trubki nigde ne bylo, i on tiho rugalsya, sharya po
vsem karmanam.
-- YA i sam sobiralsya zajti segodnya k vam. -- Rektor laskovo vzyal gostya
pod lokot'. -- Vhodite, vhodite!
Mister Sonders pokorno dal provesti sebya cherez verandu. Bormocha obychnye
privetstviya i laskovo podtalkivaya gostya, rektor provel ego pod dvernym
fonarem v polutemnyj holl, k sebe v kabinet, ne zamechaya smushchennoj
sderzhannosti gostya. On pododvinul emu kreslo i sam sel na svoe privychnoe
mesto u stola.
-- O, da ved' vy kurite sigary! Pomnyu, pomnyu. Spichki u vas pod rukoj.
Mister Sonders medlenno perekatyval sigaru v pal'cah. Nakonec reshilsya i
zakuril.
-- CHto zh, znachit, molodezh' bez nas vse reshila, a? -- progovoril rektor,
szhav v zubah cherenok trubki. -- Priznayus', ya etogo ochen' hotel i, govorya
otkrovenno, ozhidal. Pravda, ya ne stal by nastaivat', znaya sostoyanie
Donal'da. No raz Sesili sama etogo pozhelala...
-- Da, da, -- nehotya soglasilsya mister Sonders, no rektor nichego ne
zametil.
-- Naskol'ko ya znayu, vy vse vremya byli goryachim pobornikom etogo braka.
Missis Pauers pereskazala mne vashu s nej besedu.
-- Da, eto tak.
-- I znaete, chto ya vam skazhu? Po mne, etot brak budet dlya nego luchshe
vsyakogo lekarstva. |to ne moya mysl', -- toroplivo raz®yasnil on. -- Otkrovenno
govorya, ya byl nastroen skepticheski, no missis Pauers i Dzho, mister Gilligen,
pervymi vydvinuli etot vopros, a hirurg iz Atlanty vseh nas ubedil. On
uveril nas, chto Sesili mozhet sdelat' dlya nego bol'she, chem kto-libo drugoj.
On imenno tak i vyrazilsya, esli ya pravil'no pomnyu. A teper', raz ona sama
tak etogo zhazhdet i raz vy s vashej suprugoj ee podderzhivaete... Znaete, chto ya
vam skazhu? -- I on serdechno pohlopal gostya po plechu. -- Byl by ya azartnym
chelovekom, ya by poshel na kakoe ugodno pari, chto cherez god mal'chik stanet
neuznavaem!
Misteru Sondersu trudno bylo kak sleduet raskurit' sigaru. On rezko
otkusil konchik i, okutavshis' oblakom dyma, vypalil:
-- Missis Sonders vse eshche sil'no somnevaetsya... -- On razognal dym i
uvidel, chto krupnoe lico rektora poserelo, zamerlo. -- Ne to chtob ona
vozrazhala, sami ponimaete... -- ("I pochemu ona sama ne prishla, chertova baba,
vmesto togo, chtob menya posylat'?")
Rektor s sozhaleniem prichmoknul:
-- |to nehorosho, priznayus', ne ozhidal.
-- O, ya uveren, chto my s vami ee ubedim, osobenno pri podderzhke Sesili!
-- On zabyl svoi sobstvennye somneniya, zabyl, chto voobshche ne hotel vydavat'
dochku zamuzh.
-- Da, nehorosho, -- beznadezhno povtoril rektor.
-- Konechno, ona ne otkazhet v soglasii, -- sbivchivo vral mister Sonders. --
Vot tol'ko ona ne ubezhdena v razumnosti etogo shaga, osobenno prinimaya vo
vnimanie, chto Do... chto Sesili, da, Sesili tak moloda, -- vdrug nashelsya on. --
Naprotiv, ya podnyal etot vopros tol'ko dlya togo, chtoby my prishli k polnomu
vzaimoponimaniyu. Ne schitaete li vy, chto nam luchshe vsego vyyasnit' fakticheskoe
polozhenie?
-- Da, da. -- Rektor nikak ne mog kak sleduet nabit' trubku. On polozhil
ee na stol, otodvinul podal'she. Potom vstal i tyazhelo zashagal po protertoj
dorozhke na kovre.
-- Da, ochen' zhal', -- skazal mister Sonders.
("|to Donal'd, moj syn. On umer".)
-- Postojte, postojte! Vse zhe ne nado delat' iz myshi slona! -- skazal
nakonec rektor bez osobogo ubezhdeniya. -- Kak vy sami skazali, devochka hochet
vyjti zamuzh za Donal'da, i ya ubezhden, chto mat' ne otkazhet ej v soglasii.
Kak, po-vashemu? Mozhet byt', nam vmeste pogovorit' s nej? Mozhet byt', ona ne
uchityvaet vseh obstoyatel'stv, togo, chto on... oni tak lyubyat drug druga. Ved'
vasha supruga ne videla Donal'da posle priezda, a vy sami znaete, kak
rasprostranyayutsya vsyakie sluhi... -- ("|to Donal'd, moj syn. On umer".)
Rektor ostanovilsya, ogromnyj, besformennyj v svoej nebrezhnoj chernoj
odezhde, umolyayushche glyadya na gostya. Mister Sonders vstal, i rektor vzyal ego pod
ruku -- tol'ko by on ne ubezhal.
-- Da, eto samoe luchshee. My vmeste pojdem k nej i vse obsudim kak
sleduet, prezhde chem prinyat' okonchatel'noe reshenie. Da, da! -- povtoril
rektor, podstegivaya slabeyushchuyu uverennost', starayas' ubedit' sebya. -- Znachit,
segodnya zhe, k vecheru?
-- Horosho, k vecheru, -- soglasilsya mister Sonders.
-- Da, eto pravil'nyj put'. YA uveren, chto ona ne vse ponimaet. Vy tozhe
schitaete, chto ona ne vse polnost'yu uyasnila sebe? -- ("|to Donal'd, moj syn.
On umer".)
-- Konechno, konechno, -- v svoyu ochered' soglasilsya mister Sonders.
Dzhons uzhe nashel trubku i, priderzhivaya bolevshuyu ruku, nabil i raskuril
ee.
Ona tol'ko chto vstretila missis Uorzington v magazine i obsudila s nej,
kak konservirovat' slivy. Potom missis Uorzington poproshchalas' i medlenno
prokovylyala k svoej mashine. Negr-shofer lovko i ravnodushno podsadil ee i
zahlopnul dvercu.
"A ya kuda zdorovej, -- radostno podumala missis Berni, sledya za
boleznennoj, podagricheskoj pohodkoj drugoj staruhi. -- Kakaya ona ni na est'
bogachka, pri svoej mashine. -- I ot zloradstva ej stalo legche, dazhe kosti ne
tak nyli, dazhe pohodka sdelalas' rovnee. -- Pri vseh pri ejnyh denezhkah, --
podumala ona. I tut uvidela etu chuzhuyu zhenshchinu, chto zhila u rektora Metona,
tu, chto priehala s rektorskim synom i s drugim muzhchinoj. -- Stol'ko pro nee
vsyakogo govoryat i, vidat', pravil'no. Vse dumali -- ona-to za nego i vyjdet,
a mal'chik voz'mi da bros' ee iz-za etoj Sondersovoj devchonki, vertihvostki
etakoj".
-- Nu, kak, -- zagovorila ona so sderzhannym lyubopytstvom, zaglyadyvaya v
blednoe spokojnoe lico vysokoj temnovolosoj zhenshchiny v neizmennom temnom
plat'e s bezukoriznennym belym vorotnichkom i manzhetkami, -- govoryat, u vas v
dome skoro svad'ba. |to dlya Donal'da schast'e. Nebos' vlyublen v nee po ushi?
-- Da. Oni ved' byli obrucheny davno.
-- Kak zhe, znayu. No nikto ne dumal, chto ona stanet dozhidat'sya ego, a ne
to, chtoby pojti za takogo bol'nogo, takogo izrubcovannogo. U nej-to zhenihov
bylo hot' otbavlyaj.
-- Lyudi chasto oshibayutsya, -- napomnila ej missis Pauers. No missis Berni
nastaivala na svoem:
-- Da, zhenishkov hot' otbavlyaj. Da i Donal'd, vidno, ne zeval? -- hitro
sprosila ona.
-- Ne znayu. Vidite li, ya s nim znakoma sovsem nedavno.
-- Von ono kak! A my-to dumali, chto vy s nim -- starye druzhki.
Missis Pauers posmotrela na ee prizemistuyu akkuratnuyu figurku v plotnom
chernom plat'e i nichego ne otvetila.
Missis Berni vzdohnula:
-- Da, brak -- delo blagoe. Vot moj mal'chik, tak i ne zhenilsya. Mozhet,
sejchas on i byl by zhenat: devushki po nem s uma shodili, da tol'ko on ushel na
vojnu sovsem mal'chishkoj. -- ZHadnoe, nazojlivoe lyubopytstvo vdrug pokinulo ee.
-- Slyhali pro moego syna? -- s toskoj sprosila ona.
-- Da, mne pro nego govorili. Doktor Megon rasskazyval. Govoryat, on byl
hrabrym soldatom?
-- Nu kak zhe! Da vot ne uberegli ego, stol'ko vokrug narodu tolkalos', a
ego vse ravno ubili. Mogli by hot' otnesti ego kuda, v kakoj-nibud' dom, chto
li, mozhet, tam zhenshchiny kakie spasli by ego. Drugie nebos' vernulis'
zdorovehon'ki, znaj, hvastayut, pyzhatsya. Nebos', ih, oficerishek etih i ne
zadelo! -- Ona obvela vycvetshimi golubovatymi glazami pritihshuyu ploshchad'.
Potom sprosila: -- A vy nikogo iz blizkih na vojne ne poteryali?
-- Net, -- tiho otvetila missis Pauers.
-- Tak ya i dumala, -- serdito skazala staruha. -- I nepohozhe: takaya
skladnaya, krasivaya. Da malo u kogo takoe gore. A moj byl takoj molodoj,
takoj hrabryj... -- Ona zavozilas' s zontikom. Potom bodro skazala: -- CHto zh,
hot' k Megonu syn vernulsya. |to zhe horosho. Osobenno teper', kogda on
zhenitsya. -- V nej opyat' prosnulos' nehoroshee lyubopytstvo: -- A on sam kak,
goditsya?
-- Goditsya?
-- Da, dlya zhenit'by. On ne togo... ne sovsem... Ponimaete, muzhchina ne
imeet prava navyazyvat'sya, ezheli on ne sovsem...
-- Do svidaniya! -- korotko brosila missis Pauers i poshla, a ta ostalas'
stoyat', prizemistaya, akkuratnaya, v svoem chisten'kom, ne propuskayushchem vozduh
chernom plat'e, podnyav bumazhnyj zontik, kak znamya, upryamaya i nepokolebimaya.
-- Dura, sumasshedshaya idiotka! Vyhodit' za slepogo, za nishchego... Da on zhe
pochti mertvec!
- Nepravda! Nepravda!
-- A kak zhe ego eshche nazvat'? Vchera u menya byla tetushka Kalli i Nel'son.
Ona govorit: ego belye lyudi sovsem ubili, do smerti.
-- Malo li chto negry boltayut. Naverno, ej ne pozvolili bespokoit' ego,
vot ona i govorit...
-- Gluposti! Tetushka Kalli stol'ko detej vynyanchila, chto i ne soschitat'.
Raz ona govorit, chto on bolen, -- znachit, on dejstvitel'no bolen.
-- Mne vse ravno. YA vyhozhu za nego zamuzh.
Missis Sonders shumno vzdohnula, skripnuv korsetom. Sesili stoyala pered
nej, raskrasnevshayasya, upryamaya.
-- Slushaj, detka. Esli ty vyjdesh' za nego -- typogubish' sebya, pogubish'
vse svoi vozmozhnosti, svoyu molodost', krasotu, otkazhesh'sya ot vseh, komu ty
tak nravish'sya: ot prekrasnyh partij, otlichnyh zhenihov.
-- Mne vse ravno, -- upryamo povtorila Sesili.
-- Podumaj horoshen'ko. Ty mozhesh' vyjti za kogo ugodno. Stol'ko budet
radosti: venchat'sya v Atlante, roskoshnaya svad'ba, vse tvoi znakomye budut
shaferami, podruzhkami, chudnye plat'ya, svadebnaya poezdka... I vdrug tak sebya
pogubit'! I eto posle togo, chto my s otcom dlya tebya sdelali.
-- Mne vse ravno. YA vyjdu za nego zamuzh.
-- No pochemu? Neuzheli ty ego lyubish'?
-- Da, da!
-- Dazhe s etim shramom?
Sesili pobelela, ustavivshis' na mat'. Glaza u nee potemneli, ona
medlenno podnyala ruku. Missis Sonders vzyala ee za ruku, nasil'no prityanula k
sebe na koleni. Sesili pytalas' soprotivlyat'sya, no mat' obnyala ee, prizhala
golovoj k svoemu plechu, nezhno pogladila po golove.
-- Prosti menya, kroshka. YA ne hotela... Rasskazhi mne sama: chto zhe
proizoshlo?
"Net, eto nechestno s maminoj storony", -- podumala Sesili s gnevom, no
povedenie materi ee obezoruzhivalo: ona chuvstvovala, chto sejchas rasplachetsya.
A togda vse propalo.
-- Pusti menya! -- skazala ona, vyryvayas', nenavidya eti materinskie
ulovki.
-- Tishe, tishe! Uspokojsya, rasskazhi mne, v chem delo. Est' zhe u tebya
kakaya-to prichina.
Ona perestala soprotivlyat'sya i lezhala, sovershenno obessilev.
-- Net. Prosto hochu za nego zamuzh. Pusti menya, mama, nu, pozhalujsta.
-- Sesili, mozhet byt', otec vbil tebe eto v golovu?
Ona pokachala golovoj, i mat' povernula ee licom k sebe.
-- Posmotri na menya! -- Oni smotreli v glaza drug drugu, i missis Sonders
povtorila: -- Ob®yasni zhe mne: chto za prichina?
-- Ne mogu!
-- To est' ne hochesh'?
-- Nichego ne mogu tebe skazat'! -- Sesili vdrug soskol'znula s kolen
materi, no missis Sonders, ne vypuskaya ee, prizhala k svoim kolenyam. -- Ne
skazhu! -- kriknula Sesili, vyryvayas'. Mat' prizhala ee eshche krepche. -- Pusti,
mne bol'no!
-- Skazhi mne vse!
Sesili vyrvalas' iz ee ruk, vstala.
-- Nichego ne mogu skazat'. Prosto ya dolzhna vyjti za nego zamuzh.
-- Dolzhna? To est' kak eto -- "dolzhna"? -- Ona ustavilas' na dochku, i
postepenno ej stali vspominat'sya starye sluhi pro Donal'da, spletni, kotorye
ona pozabyla. -- Dolzhna vyjti za nego zamuzh? Uzh ne hochesh' li ty skazat', chto
ty... chto moya sobstvennaya doch' -- so slepym, s chelovekom bez grosha, s
nishchim...
Sesili v uzhase smotrela na mat', lico ee vspyhnulo.
-- Ty... Ty smela podumat'... ty mne govorish'... Net, ty mne ne mat',
ty... ty chuzhaya! -- I vdrug ona rasplakalas', gromko, kak rebenok, otkryv rot,
dazhe ne pryacha lica. Ona povernulas', pobezhala. -- Ne smej so mnoj
razgovarivat'! -- kriknula ona, zadyhayas', i s plachem pomchalas' naverh.
Hlopnula dver'. Missis Sonders ostalas' sidet' v razdum'e, merno
postukivaya nogtem po zubam. CHerez nekotoroe vremya ona vstala i, podojdya k
telefonu, vyzvala nomer muzha.
Ves' gorod
-- Interesno, chto dumaet eta zhenshchina, s kotoroj on priehal, teper',
kogda on beret druguyu? Bud' ya dochkoj Sondersov -- ni za chto ne vyshla by za
cheloveka, kotoryj privez druguyu zhenshchinu chut' li ne ko mne v dom. A eta
priezzhaya, chto zhe ona teper' budet delat'? Dolzhno byt', uedet, najdet sebe
eshche kogo-nibud'. Nadeyus', teper' ona budet umnee, najdet sebe zdorovogo...
Strannye dela tam tvoryatsya, v etom dome. Da eshche u svyashchennika. Pravda, on iz
episkopal'noj cerkvi. Bud' on ne takoj horoshij chelovek...
Dzhordzh Farr
-- |to nepravda, Sesili, milaya, lyubimaya. Ty ne mozhesh', ne mozhesh'. Posle
togo, chto bylo, -- telo tvoe, rasprostertoe, uzkoe, kak ruchej,
rasstupaetsya...
Ves' gorod
-- Slyshal ya, budto syn Megona, nu, etot, invalid, zhenitsya na dochke
Sondersov. ZHena menya uveryala, chto nikogda etogo ne budet, a ya vse vremya
govoril...
Missis Berni
-- Muzhchiny nichego ne ponimayut. Smotreli by za nim luchshe. A teper'
govoryat: net, emu bylo neploho...
Dzhordzh Farr
-- Sesili, Sesili... Ved' eto zhe smert'!
Ves' gorod
-- Tam eshche tot soldat, chto priehal s Megonom. Nebos' teper' eta zhenshchina
ego voz'met. A mozhet, ej uzhe i starat'sya ne nado? Mozhet, on zrya vremeni ne
teryal?
-- A ty by na ego meste teryal?
Serzhant Medden
-- Pauers, Pauers... Ognennoe kop'e vspyshki v lico cheloveku, kak babochku
-- bulavkoj... Pauers... Ne povezlo ej, bednyazhke.
Missis Berni
-- D'yui, synochek...
Serzhant Medden
-- Net, mem. Vse bylo v poryadke. My sdelali, chto mogli...
Sesili Sonders
-- Da, da, Donal'd, pravda, pravda! Pravda, ya privyknu k tvoemu bednomu
licu, Donal'd... Dzhordzh, milyj, lyubov' moya, uvezi menya, Dzhordzh!
Serzhant Medden
-- Da, da! Vse bylo v poryadke! -- ("Soldat na pristupke... krichit ot
straha...")
Dzhordzh Farr
-- Sesili, kak ty mogla? Kak ty mogla?..
Ves' gorod
-- A eta devochka!.. Pora, pora vzyat' ee v ruki. Begaet po gorodu, chut'
li ne nagishom. Horosho, chto on slepoj, verno?
-- Ona, vidno, na to i nadeetsya, chto on tak i ne prozreet...
Margaret Pauers
Net, net, proshchaj milyj mertvyj Dik, nekrasivyj mertvyj Dik...
Dzho Gilligen
On pomiraet, a emu dostaetsya zhenshchina, kotoraya emu vovse i ne nuzhna, a ya
vot ne pomirayu... Margaret, chto zhe mne delat'? CHto ya mogu skazat'?
|mmi
-- "Pojdi syuda, |mmi... Oh, idi zhe ko mne, Donal'd". Net, on mertvyj.
Sesili Sonders
-- Dzhordzh, bednyj, milyj... lyubov' moya". CHto my nadelali?
Missis Berni
-- D'yui, D'yui, takoj hrabryj, takoj molodoj...
("|to Donal'd, moj syn. On umer".)
Missis Pauers podnimalas' po lestnice pod lyubopytnym vzglyadom missis
Sonders. Hozyajka doma vstretila ee holodno, pochti grubo, no missis Pauers
nastoyala na svoem i, sleduya ukazaniyam materi, nashla dver' v komnatu Sesili i
postuchala.
Podozhdav, ona snova postuchala i pozvala:
-- Miss Sonders!
Snova molchanie, napryazhennoe, nedolgoe, -- i golos Sesili, gluho:
-- Uhodite!
-- Proshu vas, -- nastaivala gost'ya. -- Mne nuzhno videt' vas.
-- Net, net, uhodite!
-- No mne neobhodimo vas videt'. -- Otveta ne bylo, i ona dobavila: -- YA
tol'ko chto razgovarivala s vashej mamoj i s doktorom Megonom. Vpustite menya,
proshu vas!
Ona uslyhala dvizhenie, skrip krovati, potom -- snova tishina. "Durochka,
zrya tratit vremya, pudritsya. Da ty sama tozhe napudrilas' by", -- skazala ona
sebe. Dver' pod ee rukoj otvorilas'.
Sledy slez stali tol'ko zametnee ot pudry, i Sesili povernulas' spinoj
k missis Pauers. Ta videla otpechatok tela na posteli, smyatuyu podushku. Missis
Pauers sela v nogah krovati -- stul ej ne predlozhili, -- i Sesili, na drugom
konce komnaty, opershis' na podokonnik, nelyubezno sprosila:
-- CHto vam nado?
"Kak pohozha na nee eta komnata!" -- podumala gost'ya, glyadya na svetloe
polirovannoe derevo, tualet s trojnym zerkalom, ustavlennyj hrupkim
hrustalem, i tonkoe bel'e, sbroshennoe na stul'ya, na pol. Na komode stoyala
malen'kaya lyubitel'skaya fotografiya v ramke.
-- Mozhno vzglyanut'? -- oprosila ona, instinktivno ugadyvaya, ch'ya eto
fotografiya.
Sesili upryamo povernulas' spinoj, i skvoz' prozrachnyj svobodnyj halatik
proshel svet iz okna, ochertiv ee uzen'kuyu taliyu. Missis Pauers podoshla i
uvidala Donal'da Megona -- bez shapki, v pomyatoj rasstegnutoj kurtke, on stoyal
u zheleznoj ogrady, derzha malen'kogo pokornogo shchenka za shivorot, kak sumku.
-- Ochen' na nego pohozhe, pravda? -- sprosila ona, no Sesili grubo
skazala:
-- CHego vam ot menya nado?
-- Vy znaete, vasha matushka menya sprosila to zhe samoe. Vidno, ona tozhe
schitaet, chto ya vmeshivayus' ne v svoe delo.
-- A razve net? Nikto vas syuda ne zval. -- Sesili povernulas' k nej,
prislonyas' bedrom k podokonniku.
-- Net, ya ne schitayu vmeshatel'stvom to, chto opravdano. A vy?
-- Opravdano? Kto zhe vas prosil vmeshat'sya? Neuzheli Donal'd? A mozhet, vy
menya hotite otpugnut'? Tol'ko ne govorite, chto Donal'd prosil vas izbavit'
ego ot menya: eto lozh'.
-- No ya i ne sobirayus'. YA tol'ko hochu pomoch' vam oboim.
-- Znayu, vy protiv menya. Vse protiv menya, krome Donal'da. A vy ego
derzhite vzaperti, kak... kak arestanta. -- Ona kruto povernulas' i
prislonilas' k steklu.
Missis Pauers sidela spokojno, razglyadyvaya ee hrupkoe poluobnazhennoe
telo pod etim bessmyslennym halatikom -- prozrachnym, kak pautinka, huzhe chem
nichego, dopolnyavshim chto-to, obshitoe kruzhevcem, vidnevsheesya nad dlinnoj
shelkovistoj liniej chulok... "Esli by CHellini byl monahom-anahoretom, on by
voobrazil ee imenno takoj", -- podumala missis Pauers, smutno predstavlyaya
sebe devushku sovsem nagoj. Potom vstala s krovati, podoshla k oknu. Sesili
upryamo otvernula golovu, i, dumaya, chto ona plachet, gost'ya ostorozhno
pogladila ee plecho.
-- Sesili, -- skazala ona tiho.
No zelenye glaza Sesili byli suhi, kak kamni, i ona bystro pereshla
komnatu legkimi, gracioznymi shagami. Ona ostanovilas' u dveri, shiroko
raspahnuv ee. No missis Pauers ne prinyala vyzov, ostalas' u okna. "Neuzhto
ona nikogda, nikogda ne zabyvaet pozirovat'?" -- podumala ona, smotrya, kak
devushka s zauchennoj graciej, poluobernuvshis', kak na svobodnom sharnire,
stoyala u dverej. Sesili vstretila ee vzglyad s vysokomernym, povelitel'nym
prezreniem.
-- Neuzheli vy ne vyjdete iz komnaty, dazhe kogda vas prosyat? -- skazala
ona, zastavlyaya sebya govorit' razmerenno i holodno.
Missis Pauers podumala: "O chert, vse eto bespolezno", -- i, podojdya k
krovati, prislonilas' k izgolov'yu. Sesili, ne menyaya pozy, podcherknutym
zhestom eshche shire raspahnula dveri. Missis Pauers stoyala spokojno, izuchaya ee
zauchennoe hrupkoe izyashchestvo ("Nogi prelestnye, -- podumala ona, -- no zachem
ona tak poziruet peredo mnoj? YA zhe ne muzhchina"), potom medlenno provela
ladon'yu po gladkomu derevu krovati. Vdrug Sesili grohnula dver'yu i vernulas'
k okoshku. Missis Pauers podoshla k nej.
-- Sesili, pochemu by nam ne pogovorit' spokojno? -- (Devushka ne otvetila,
slovno pered nej byla pustota, i tol'ko nervno myala zanavesku.) -- Miss
Sonders!
-- Ostav'te menya v pokoe! -- vdrug vspyhnula Sesili, opaliv ee gnevom. --
Mne s vami ne o chem razgovarivat'. Zachem vy prishli ko mne? -- Glaza u nee
potemneli, smyagchilis'. -- Hotite ego otnyat'? Berite! U vas est' vse
vozmozhnosti -- zaperli ego tak, chto dazhe mne nel'zya ego videt'!
-- No ya vovse ne hochu ego otnimat'. YA tol'ko hochu naladit' vse dlya nego.
Neuzhto vy ne ponimaete, chto esli by ya zahotela, ya vyshla by za nego zamuzh do
togo, kak privezti ego domoj?
-- Vy, naverno, probovali, i vam ne udalos'. Ottogo vy i ne vyshli za
nego. Net, net, ne vozrazhajte, -- perebila ona gost'yu, kogda ta popytalas'
vozrazit', -- ya s pervogo dnya vse ponyala. Vy za nim ohotites'. A esli net --
zachem vy tut zhivete?
-- Vy otlichno znaete, chto eto lozh', -- spokojno skazala missis Pauers.
-- Togda pochemu vy tak im interesuetes', esli vy ne vlyubleny v nego?
("Net, eto beznadezhno".) Gost'ya polozhila ruku na plecho devushki. Sesili
srazu vyrvalas', i missis Pauers snova prislonilas' k krovati. Potom
skazala:
-- Vasha mama reshitel'no protiv, a otec Donal'da etogo zhdet. No razve vy
mozhete pojti protiv materi? -- ("I protiv samoj sebya!")
-- Vo vsyakom sluchae v vashih sovetah ya ne nuzhdayus'! -- Sesili otvernulas',
ves' ee gnev, vse vysokomerie propalo, smenivshis' skrytym, beznadezhnym
otchayaniem. Dazhe ee golos, ee poza sovershenno izmenilis'. -- Neuzheli vy ne
vidite, kakaya ya neschastnaya? -- zhalobno skazala ona. -- YA ne hotela vam
grubit', no ya ne znayu, chto mne delat', ne znayu... YA popala v takuyu bedu: so
mnoj sluchilas' uzhasnaya veshch'. Net, ne nado!..
Missis Pauers, vidya ee lico, toroplivo podoshla k nej, obvila rukoj
uzen'kie plechi. No Sesili uklonilas' ot nee:
-- Uhodite, pozhalujsta. Pozhalujsta, uhodite!
-- Skazhite mne, chto sluchilos'?
-- Net, net, ne mogu. Pozhalujsta...
Oni zamolchali, prislushalis'. Razdalis' shagi, ostanovilis' u dveri. Stuk
-- i golos otca Sesili okliknul ee.
-- Da?
-- Doktor Megon prishel. Ty mozhesh' sojti vniz?
ZHenshchiny posmotreli drug na druga.
-- Pojdem! -- skazala missis Pauers.
Glaza Sesili sovsem potemneli.
-- Net, net, net! -- zasheptala ona, drozha.
-- Sesili! -- pozval otec.
-- Skazhite: "Sejchas", -- shepnula missis Pauers.
-- Sejchas, papochka. Idu!
-- Horosho!
SHagi udalilis', i missis Pauers potyanula Sesili k dveri. Devushka
soprotivlyalas'.
-- Ne mogu idti v takom vide! -- istericheski bormotala ona.
-- Net, mozhete. Nichego. Pojdem.
Missis Sonders, pryamaya, napyshchennaya, s voinstvennym vidom sidela v
kresle, i oni iz-za dveri uslyshali, kak ona skazala:
-- Razreshite sprosit', kakoe otnoshenie imeet eta... eta zhenshchina?
Ee muzh zheval sigaru. Svet, padaya na lico rektora, lezhal na nem, slovno
seraya, vyvetrennaya maska. Sesili brosilas' k nemu.
-- Dyadya Dzho! -- kriknula ona.
-- Sesili! -- rezko skazala mat'. -- Kak ty smeesh' yavlyat'sya v takom vide?
Rektor vstal, ogromnyj, chernyj, obnyal devushku.
-- Dyadya Dzho! -- povtorila ona, prizhimayas' k nemu.
-- Nu, Robert... -- nachala bylo missis Sonders, no rektor perebil ee.
-- Sesili! -- skazal on, podymaya ee golovu. No ona otvernulas' i spryatala
lico u nego na grudi.
-- Robert! -- skazala missis Sonders.
Rektor rovnym, serym golosom skazal:
-- Sesili, my vse obsudili... soobshcha... i my dumaem... tvoi roditeli...
Ona vstrepenulas', vsya na vidu, v etom bessmyslennom halatike.
-- Papochka! -- kriknula ona, v ispuge glyadya na otca.
On opustil glaza, medlenno krutya v rukah sigaru. Rektor prodolzhal:
-- My dumaem, chto ty tol'ko... chto tebe... Govoryat, chto Donal'd skoro
umret, Sesili, -- dokonchil on.
Gibkaya, kak trostinka, ona otkinulas' nazad v ego rukah, vglyadyvayas' v
ego lico ispuganno, pristal'no
-- Ah, dyadya Dzho! Neuzheli i vy menya predali? -- v otchayanii kriknula ona.
Vsyu nedelyu Dzhordzh Farr hodil sovershenno p'yanyj. Ego priyatel', prikazchik
iz kafe, dumal, chto tot sojdet s uma. Dzhordzh stal mestnoj
dostoprimechatel'nost'yu, znamenitost'yu: dazhe gorodskie p'yanicy uvazhali ego,
zvali po imeni i klyalis' emu v neizmennoj vernosti.
V promezhutkah mezhdu vzryvami p'yanogo bujstva, p'yanoj toski ili vesel'ya
ego ohvatyvalo strashnoe otchayanie, i on metalsya v blazhennoj muke, slovno
zver' v kletke, v medlennoj smertel'noj pytke: neuemnaya, tupaya bol'. No, kak
pravilo, on uhitryalsya vsegda byt' p'yanym. Uzkoe ee telo, nagoe, nezhno
rasstupaetsya... "Vyp'em, chto li... YA vas ub'yu, ne smejte k nej pristavat'!..
Devochka moya, edinstvennaya... Tonkoe telo... Davaj vyp'em... O gospodi,
gospodi, gospodi... nezhno rasstupaetsya... dlya drugogo... Nu, vyp'em. Kakogo
cherta! Plevat' mne. O gospodi, gospodi, gospodi..."
I hotya "poryadochnye" lyudi s nim na ulice ne razgovarivali, no on kak by
nahodilsya pod zashchitoj sluchajnyh znakomyh i druzej, belyh i chernyh, kak eto
voditsya v malen'kih gorodkah, osobenno sredi "nizshego" sosloviya.
On sidel, glyadya osteklenelymi glazami na pokrytyj kleenkoj stol, sredi
zapahov zharenogo, v shume i game.
"Kle-e-ver cve-e-te-o-ot... a-ah, kle-e-ve-er cve-e-te-ot", -- pel
kto-to strashnym, gnusavym golosom, i melodiya ravnomerno preryvalas'
tikayushchim, monotonnym zvukom, pohozhim na chasovoj zavod bomby, primerno tak:
"Kle-e(tik)-ve-er(tik)... cve-e-(tik)-te-o-ot(tik)".
Ryadom s nim sideli dva ego novyh druzhka, ssorilis', plevalis', pozhimali
ruki i plakali pod beskonechnyj tresk slomannoj grammofonnoj plastinki.
"Kle-e-ver cve-e-te-o-ot", -- povtoryal pritorno-sladkij, strastnyj
golos.
Kogda plastinka konchilas', oni probralis' v gryaznyj zakoulok za eshche
bolee gryaznoj kuhnej -- tam Dzhordzh Farr poil ih svoim viski. Vernuvshis', oni
snova postavili tu zhe plastinku i dolgo zhali drug drugu ruki pod p'yanye
slezy, otkrovenno tekushchie po ih nemytym shchekam. "Kle-e-ve-er
cve-e-te-o-ot..."
Net, pravo, nastoyashchij porok -- shtuka skuchnaya, pristojnaya: nichto na svete
ne trebuet stol'ko fizicheskih i moral'nyh sil, kak hozhdenie po tak
nazyvaemoj "durnoj dorozhke". Byt' "dobrodetel'nym" kuda proshche i legche.
"Kle-e-ve-er cve-e-te-o-ot..."
...CHerez nekotoroe vremya on soobrazil, chto ego kto-to dergaet. S trudom
sosredotochiv vzglyad, on uvidel hozyaina v fartuke, kotorym on, naverno,
mesyaca tri podryad vytiral posudu.
-- Kk-kogo chch-cherr-ta nn-nad-do? -- voinstvenno prolepetal on p'yanym
golosom, i tot nakonec vtolkoval emu, chto ego trebuyut k telefonu v sosednej
lavchonke. On vstal, pytayas' sobrat'sya s silami.
"Kle-e-ve-er cve-e-e..."
CHerez mnogo vekov on nakonec dobralsya do telefonnoj trubki, starayas'
derzhat'sya na nogah, ravnodushno glyadya, kak svetlyj shar nad prilavkom medlenno
opisyvaet koncentricheskie krugi.
-- Dzhordzh? -- V neuznavaemom golose, nazvavshem ego po imeni, zvuchal takoj
strah, chto on srazu, kak ot udara, stal trezvet'. -- Dzhordzh?
-- YA Dzhordzh... Allo, allo...
-- Dzhordzh, eto Sesili, Sesili...
Op'yanenie shlynulo, kak otliv na more. On pochuvstvoval, kak serdce
ostanovilos' i vdrug zakolotilos', oglushaya, osleplyaya ego potokom sobstvennoj
krovi.
-- Dzhordzh... ty menya slyshish'?
("Ah, Dzhordzh, zachem ty napilsya!") ("Oh, Sesili, Seeili!")
-- Da! Da! -- szhimaya trubku, kak budto eto moglo ee uderzhat'. -- Da,
Sesili! Sesili! Sesili? |to ya, Dzhordzh...
-- Prihodi ko mne sejchas zhe. Nemedlenno!
-- Da! Da! Sejchas?
-- Prihodi, Dzhordzh, milyj. Skoree, skoree!
-- Da! -- zakrichal on opyat'. -- Allo! -- No trubka molchala. On podozhdal --
molchanie. Serdce kolotilos', kolotilos' zharko, bystro: on chuvstvoval goryachuyu
gorech' krovi vo rtu, v gorle. ("Sesili, oh, Sesili...")
On probezhal v glub' lavki. Pod udivlennym vzglyadom pozhilogo prikazchika,
vypolnyavshego zakaz, Dzhordzh Farr razorval rubashku na grudi i v lihoradochnoj
speshke podstavil golovu pod holodnyj kran. ("Sesili, oh, Sesili!")
On kazalsya takim beskonechno starym, takim ustalym, kogda sidel vo glave
stola, pered netronutoj edoj, -- slovno vse ego myshcy obmyakli, poteryali
uprugost'. Gilligen, kak vsegda, el neprinuzhdenno, s appetitom. Donal'd s
|mmi sideli ryadom, chtoby |mmi legche bylo emu pomogat'. |mmi nravilos'
nyanchit'sya s nim teper', kogda on uzhe ne mog byt' dlya nee vozlyublennym, i ona
goryacho i strastno protestovala, kogda missis Pauers hotela ee smenit'. Tot,
prezhnij ee Donal'd, davno umer; etot byl tol'ko zhalkim ego podobiem, no |mmi
staralas' dat' emu vse chto mozhno, kak vsegda byvaet s zhenshchinami. Ona dazhe
privykla est' sama, tol'ko kogda vse uzhe ostyvalo.
Missis Pauers nablyudala ih so svoego mesta. Golova |mmi v rastrepannyh,
neopredelennogo cveta, kudryah s bespredel'noj nezhnost'yu sklonilas' nad ego
izurodovannym licom; v ee ogrubevshih ot raboty pal'cah, kazalos', bylo svoe
zrenie: tak bystro, tak laskovo oni ugadyvali kazhdoe ego dvizhenie, veli ego
ruku s edoj, prigotovlennoj special'no dlya nego. Missis Pauers razmyshlyala:
"Kakogo Donal'da |mmi lyubila bol'she, ne zabyla li ona togo, prezhnego,
sovsem, ne ostalsya li tot dlya nee tol'ko simvolam starogo gorya?.." I vdrug
udivitel'naya po svoej logichnosti mysl' prishla k nej: "Vot ona, ta zhenshchina,
na kotoroj nuzhno zhenit'sya Donal'du".
"Nu, konechno, eto ona. I otchego ran'she nikto ob etom ne podumal?..
Vprochem, -- skazala ona sebe, -- ob etom voobshche nikto kak sleduet ne dumal,
vse shlo samo soboj, i nikomu napryagat' svoi umstvennye sposobnosti ne
prihodilos'. No pochemu my tak tverdo reshili, chto on dolzhen zhenit'sya imenno
na Sesili? A vot, podi zhe, vse sochli eto neprelozhnoj istinoj i, zakryv
glaza, razinuv rot, poneslis' vpered, kak svora gonchih.
No pojdet li |mmi za nego? Ne ispugaetsya li ona etoj vozmozhnosti
nastol'ko, chto budet stesnyat'sya uhazhivat' za nim tak zhe zabotlivo i umelo,
kak sejchas; kak by pri etom v ee predstavlenii ne slilis' dva raznyh
Donal'da -- invalid i vozlyublennyj; dlya nego eto bylo by gibel'nym.
Interesno, chto skazhet Dzho?"
Ona posmotrela na |mmi: besstrastnaya, kak samo providenie, ta pomogala
Donal'du lovko i nezametno, slovno obvolakivaya ego svoej zabotoj, no ne
dotragivayas' do nego. "Vo vsyakom sluchae sproshu ee", -- podumala missis
Pauers, dopivaya chaj.
Nastupal vecher. I, pamyatuya o vcherashnem nochnom dozhde, drevesnye lyagushki
prinyalis' snova nanizyvat' businki monotonnyh tekuchih zvukov; travinki i
list'ya, poteryav zrimyj oblik, stali oblikom zvuka, tihim dyhaniem zemli,
pochvy, othodyashchej ko snu; rasteniya, chto vysilis' dnem strelami cvetov, stali
k nochi strelami zapahov: serebryanoe derevo za uglom doma priglushilo svoj
nestihayushchij, neletuchij vostorg. I uzhe na dorozhkah zhaby, shlepaya zhivotami po
progretomu betonu, vpivali vsem telom dnevnoe teplo.
Vnezapno rektor ochnulsya ot razdum'ya:
-- |h, opyat' my delaem iz myshi slona. Uveren, chto ee roditeli ne stanut
tak uporno otkazyvat' ej v svoem soglasii, raz ona hochet vyjti zamuzh za
Donal'da. Pochemu by im vozrazhat' protiv togo, chto ih doch' vyjdet za nego? Vy
chto-nibud'...
-- Tss! -- skazala missis Pauers. Starik udivlenno posmotrel na nee, no
uvidav, chto ona preduprezhdayushche vzglyanula na pogruzhennogo v zabyt'e Donal'da,
vse ponyal. A ona, uvidav ispugannye, rasshirennye glaza |mmi, vstala iz-za
stola. -- Vy uzhe konchili? -- sprosila ona rektora. -- Togda, mozhet byt', pojdem
v kabinet?
Donal'd sidel tiho, spokojno chto-to dozhevyval. Trudno bylo skazat' --
slyshal on ili net. Prohodya mimo |mmi, ona naklonilas' i shepnula:
-- Mne nado s toboj pogovorit'. Ne govori nichego Donal'du.
Rektor proshel vpered, oshchup'yu zazheg svet v kabinete.
-- Bud'te ostorozhnee, kogda govorite pri nem. Nado reshit', kak emu
skazat'.
-- Da, -- vinovato soglasilsya on, -- ya tak gluboko zadumalsya.
-- Znayu, znayu. No, po-moemu, ne nado nichego govorit' emu, poka on sam ne
sprosit.
-- Net, do etogo ne dojdet. Ona lyubit Donal'da: ona ne pozvolit
roditelyam pomeshat' ih braku. Voobshche ya nikogda ne pooshchryal, chtoby
moloduyu osobu ugovarivali vyjti zamuzh protiv voli roditelej, no v dannom
sluchae... Ved' vy ne dumaete, chto ya neposledovatelen, chto ya tut pristrasten,
potomu chto delo kasaetsya moego syna?
-- Net, net, chto vy! Konechno, net!
-- Da, nesomnenno! -- CHto eshche ona mogla skazat'?
Gilligen i Megon ushli, i |mmi ubirala so stola, kogda ona vernulas'.
|mmi srazu brosilas' k nej.
-- Ona ot nego otkazyvaetsya, chto li? O chem eto govoril dyadya Dzho?
-- Ee roditelyam eto ne po dushe. Vot i vse. I ona ne otkazyvaetsya. No,
po-moemu, nado by eto prekratit', |mmi. Ona stol'ko raz menyala svoe reshenie,
chto teper' nikto ne znaet, kak ona postupit.
|mmi otvernulas' i, opustiv golovu, stala chto-to soskrebat' s tarelki.
Missis Pauers smotrela, kak delovito snuyut ee ruki pod tihoe zvyakan'e posudy
i serebra.
-- A ty kak dumaesh', |mmi?
-- Ne znayu, -- hmuro okazala |mmi. -- Ona ne moego polya yagoda. Nichego ya v
etom ne ponimayu.
Missis Pauers podoshla k stolu.
-- |mmi, -- skazala ona. No ta ne podnyala golovy, nichego ne otvetila. Ona
laskovo vzyala devushku za plecho- -- Ty by vyshla za nego zamuzh, |mmi?
|mmi vypryamilas', vspyhnula, stisnuv v rukah tarelku i nozh.
-- YA? CHtob ya za nego vyshla? Podobrat' chuzhie ob®edki? -- ("Donal'd,
Donal'd...") -- I glavnoe -- ch'i? Ee! A ona za vsemi mal'chishkami v gorode
begala, rasfufyrennaya, v shelkovyh plat'yah!
Missis Pauers poshla k dveri, i |mmi prinyalas' svirepo schishchat' edu s
tarelok. Tarelka pered nej pomutnela, ona mignula, i chto-to kapnulo ej na
ruku.
-- Net, ne vidat' ej, kak ya plachu! -- s serdcem shepnula ona i eshche nizhe
naklonila golovu, vyzhidaya, chto missis Pauers opyat' sprosit ee. ("Donal'd,
Donal'd...")
S detstva prihodit' vesnoj v shkolu v grubom plat'e, v tolstyh bashmakah,
a u drugih devochek shelka, myagkie tufel'ki. Byt' takoj nekrasivoj, kogda
drugie devochki takie horoshen'kie...
Idti domoj, gde zhdet rabota, a drugie devochki raz®ezzhayut v mashinah ili
edyat morozhenoe, boltayut s mal'chikami, tancuyut s nimi, a na nee mal'chiki i
vnimaniya ne obrashchayut; i vdrug on tut, idet ryadom s nej, takoj bystryj,
spokojnyj, tak neozhidanno -- i uzhe ej vse ravno, shelka na nej ili net.
A kogda oni vdvoem plavali, ili rybachili, ili brodili po lesu, ona i
vovse zabyvala, chto ona nekrasivaya. Potomu chto on-to byl krasivyj, ves'
smuglyj, bystryj, spokojnyj... Ot nego i ona stanovilas' krasivoj...
I kogda on skazal: "Idi ko mne, |mmi", -- ona poshla k nemu, i pod nej --
mokraya trava, vsya v rose, a nad nej -- ego lico, i vse nebo -- koronoj nad
nim, i mesyac struitsya po nim, kak voda, tol'ko ne mokraya, tol'ko ee ne
chuvstvuesh'...
"Vyjti za nego zamuzh? Da, da!" Pust' on bol'noj -- ona ego vylechit.
Pust' etot Donal'd pozabyl ee -- ona-to ego ne zabyla: ona vse pomnit za
dvoih. "Da! Da!" -- bezzvuchno kriknula ona, skladyvaya tarelki, ozhidaya, chto
missis Pauers eshche raz sprosit ee. Pokrasnevshie ruki rabotali vslepuyu, slezy
tak i kapali na pal'cy. "Da! Da!" Ona staralas' dumat' tak gromko, chtoby ta
uslyhala ee mysli.
-- Net, ne vidat' ej, chto ya plachu, -- shepnula ona, a missis Pauers stoyala
v dveryah i vse tak zhe molcha smotrela na ee sognutuyu spinu.
|mmi medlenno sobrala posudu -- dal'she zhdat' bylo nechego. Otvernuvshis',
ona medlenno ponesla posudu v bufetnuyu, vyzhidaya, chtoby missis Pauers snova
zagovorila. No ta nichego ne skazala, i |mmi vyshla iz stolovoj, iz gordosti
pryacha slezy ot chuzhoj zhenshchiny.
V kabinete bylo temno, no, prohodya mimo, missis Pauers videla golovu
starika, smutnym siluetom na fone sgustivshejsya za oknom t'my. Medlenno ona
vyshla na verandu. I prislonivshis' v temnote k kolonne, za puchkom sveta,
padavshim iz dverej, vysokaya, spokojnaya, ona slushala priglushennyj shoroh
nochnyh sushchestv, medlennyj govor prohozhih, nevidimo prohodivshih po nevidimoj
ulice, smotrela, kak bystro pronosyatsya dvojnye zrachki avtomobilej, pohozhie
na bespokojnyh svetlyakov. Odna iz mashin, pritormoziv, ostanovilas' na uglu,
i cherez minutu temnaya figurka toroplivo, no nastorozhenno probezhala po
svetleyushchemu graviyu dorozhki. Vdrug ona ostanovilas' na polputi, tihon'ko
vzvizgnula i snova pobezhala k stupen'kam verandy i ostanovilas' -- missis
Pauers vyshla iz-za kolonny.
-- Ah! -- vskriknula miss Sesili Sonders, vzdrognuv. Ee tonkaya ruka
vsporhnula k temnomu plat'yu. -- Missis Pauers!
-- Da. Vhodite, pozhalujsta!
Gracioznymi, nervnymi shazhkami Sesili vzbezhala po stupen'kam.
-- T-tam lyagushka! -- ob®yasnila ona, zadyhayas'. -- YA chut' ne nastupila...
Uff! -- Ona vzdrognula, tonen'kaya, kak prigashennyj yazychok plameni pod temnym
pokrovom plat'ya. -- A dyadya Dzho doma? Mozhno mne... -- Ee golos nastorozhenno
zamer.
-- On u sebya v kabinete, -- otvetila missis Pauers.
"CHto s nej sluchilos'?" -- podumala ona.
Sesili stoyala tak, chto svet iz holla padal pryamo na nee. V ee lice byla
kakaya-to neulovimaya otchayannaya trevoga, beznadezhnaya bravada, i ona dolgim
vzglyadom iskala chego-to v zatenennom lice drugoj zhenshchiny. Potom vnezapno
nervno probormotala: "Spasibo! Spasibo!" -- i bystro brosilas' v dom. Missis
Pauers poglyadela ej vsled i, vojdya za nej, uvidala ee temnoe plat'e. "Da ona
uezzhaet!" -- s uverennost'yu skazala sebe missis Pauers.
-- Dyadya Dzho? -- okliknula ona, kasayas' obeimi rukami dvernoj ramy.
Kreslo rektora skripnulo.
-- A? -- sprosil on, i devushka metnulas' k nemu, kak letuchaya mysh', temnaya
v temnote, i, upav k ego nogam, obnyala ego koleni. On pytalsya podnyat' ee, no
ona tol'ko krepche prizhalas' k nemu, pryacha golovu v ego kolenyah.
-- Dyadya Dzho, prostite menya, prostite!
-- Da, da, ya znal, chto ty k nam vernesh'sya, ya govoril im...
-- Net, net, ya... ya... Vy vsegda byli tak dobry ko mne, ya ne mogla tak
prosto... -- Ona sudorozhno prizhalas' k nemu.
-- CHto s toboj, Sesili? Nu, nu, ne nado plakat'. Skazhi, chto s toboj? CHto
sluchilas'? -- I s gor'kim predchuvstviem on pripodnyal ee lico, starayas'
razglyadet' ego. No ono tak i ostalos' chem-to teplym i smutnym v ego rukah.
-- Net, snachala skazhite, chto proshchaete menya, dyadya Dzho, milyj. Skazhite zhe,
skazhite! Esli vy menya ne prostite, ya ne znayu, chto so mnoj budet!
Ego ruki skol'znuli vniz, legli na ee tonkie napryazhennye plechi, i on
skazal:
-- Nu, razumeetsya, ya tebya proshchayu!
-- Spasibo, ah, spasibo vam. Vy takoj dobryj... -- Ona shvatila ego ruku,
prizhala k gubam.
-- No chto zhe sluchilos', Sesili? -- sprosil on tiho, starayas' uspokoit'
ee.
Ona podnyala golovu.
-- YA uezzhayu.
-- Znachit, ty ne vyjdesh' za Donal'da?
Ona snova spryatala golovu v ego kolenyah, stisnula emu ruku svoimi
dlinnymi nervnymi pal'cami, prizhalas' k nej licom.
-- Ne mogu, ne mogu. YA... YA stala skvernoj zhenshchinoj, dyadya Dzho, milyj...
Prostite menya, prostite...
On otnyal ruku, i ona pozvolila podnyat' sebya s polu, chuvstvuya ego ruki,
ego bol'shoe, dobroe telo.
-- Nu, perestan', perestan'! -- skazal on, poglazhivaya ee spinu tyazheloj
laskovoj rukoj. -- Ne plach'!
-- Mne pora, -- skazala ona nakonec, i ee tonen'kaya temnaya figurka
otorvalas' ot ego massivnogo tela. On otpustil ee, ona sudorozhno szhala ego
ruku i tut zhe vypustila. -- Proshchajte! -- shepnula ona i vybezhala, bystraya i
Na terrase ona probezhala mimo missis Pauers, ne vidya ee, i -- proletela
po stupen'kam. Ta smotrela vsled ee tonkoj temnoj figurke, poka ona ne
ischezla... CHerez minutu na mashine, stoyavshej za uglom sada, zazhglis' fary, i
ona uehala...
Missis Pauers voshla v kabinet i povernula vyklyuchatel'. Rektor spokojno
i beznadezhno smotrel na nee iz-za stola.
-- Sesili otkazalas', Margaret. Tak chto svad'by ne budet.
-- Gluposti, -- skazala ona rezko, protyagivaya emu svoyu krepkuyu ruku. -- YA
sama s nim obvenchayus'. Vse vremya sobiralas' eto sdelat'. Razve vy nichego ne
podozrevali?
"San-Francisko, Kaliforniya.
25 aprelya, 1919 goda.
Margaret, lyubimaya moya!
Vchera vecherom ya vse skazal mame, no ona, konechno, schitaet, chto my
slishkom molody. No ya ob®yasnil, chto vojna vse peremenila, vremya drugoe, vojna
lyudej delaet starshe, ran'she ne to bylo. YA smotryu na svoih odnoletok: oni-to
ne sluzhili, ne letali, a eto cheloveka vospityvaet, oni dlya menya vse ravno,
chto deti, potomu chto ya nakonec nashel lyubimuyu zhenshchinu i moe detstvo
konchilos'. Stol'ko zhenshchin ya znal, i vdrug najti vas daleko, ya dazhe ne
ozhidal, ne dumal. Mama govorit -- zajmis' delom, zarabotaj den'gi, togda za
tebya mozhet kakaya-nibud' zhenshchina i vyjdet, tak chto s zavtrashnego dnya nachinayu,
mesto dlya menya uzhe nashlos'. Tak chto teper' uzh nedolgo zhdat' -- skoro uvidimsya
i ya obnimu vas krepko i naveki vekov. Kak mne rasskazat', do chego ya vas
lyublyu, vy sovsem drugaya, ne to, chto oni. A menya uzhe lyubov' sdelala sur'eznym
chelovekom, ponimayu, chto est' otvetstvennost'. A oni vse takie durochki:
boltayut pro dzhaz, begayut na tancul'ki i menya, konechno inogda priglashayut, da
Bog s nimi, luchshe posizhu odin v komnate, podumayu pro vas i napishu vse svoi
mysli na bumage, pust' oni tam veselyatsya, glupye devchonki! Dumayu pro vas
vsegda, i esli by vy mogli dumat' pro menya vsegda, tol'ko ne ogorchajtes'
iz-za menya, a dumajte pro menya vsegda. Esli vas ogorchaet, ne dumajte pro
menya, ne hochu ogorchat' vas, moya lyubimaya. No znajte, ya vas lyublyu, budu tol'ko
vas lyubit' odnu, budu vas lyubit' vechno.
Vash naveki,
Dzhulian"!
Baptistskogo svyashchennika, molodogo dervisha v belom polotnyanom galstuke,
bylo legche vsego zapoluchit'] tak chto on prishel, vypolnil svoj dolg i
udalilsya Byl on molod, neveroyatno dobrosovesten, chesten oderzhim zhelaniem
delat' dobro, oderzhim nastol'ko sil'no, chto stal nevynosimo skuchen. On tozhe
uspel povoevat' i ochen' uvazhal i lyubil doktora Megona, otkazyvayas' verit',
chto staryj svyashchennik, tol'ko za to, chto on prinadlezhit k episkopal'noj
cerkvi, budet posle smerti goret' v adu.
On pozhelal im schast'ya i delovito pospeshil ujti, povinuyas' kakomu-to
neponyatnomu vnutrennemu impul'su. Oni smotreli vsled ego energichnoj,
reshitel'noj spine, poka on ne skrylsya iz vidu. Togda Gilligen molcha pomog
Donal'du spustit'sya po stupen'kam na luzhajku, k ego lyubimomu kreslu pod
derevom. Molodaya missis Megon molcha shla za nimi. Molchanie voshlo u nee v
privychku, chego nel'zya bylo okazat' o Gilligene. No tut i on ne skazal ej ni
slova. Idya s nim ryadom, ona protyanula ruku, dotronulas' do ego rukava. On
povernul k nej lico, takoe mrachnoe, takoe neschastnoe, chto vdrug stalo
nevmogotu, toshno ot vsego proishodyashchego! ("Dik, Dik, kak ty vovremya ushel ot
vsej etoj nerazberihi!") Ona bystro otvernulas', posmotrela cherez sad na
kolokol'nyu, gde golubi provozhali den' vorkovan'em, smutnym, kak son, i
krepko zakusila gubu. Zamuzhem. No nikogda eshche ona ne chuvstvovala sebya takoj
odinokoj.
Gilligen privychno-zabotlivo, s napusknoj bodrost'yu usadil Megona v
kreslo. Megon progovoril:
-- Nu vot, Dzho. Znachit, menya zhenili.
-- Da, -- skazal Gilligen.
Ego naigrannoe spokojstvie ischezlo. Dazhe Megon smutno, bessoznatel'no
zametil eto:
-- Slushajte, Dzho!
-- CHto skazhete, lejtenant?
No Megon promolchal, ego zhena sela na svoe obychnoe mesto. Otkinuvshis' na
spinku stula, ona smotrela na verhushku dereva. Megon nakonec skazal:
-- Vypolnyajte, Dzho.
-- Net, ne sejchas, lejtenant. CHto-to ohoty net. Pozhaluj, pojdu
progulyayus', -- otvetil on, chuvstvuya, chto missis Megon smotrit na nego. On
poglyadel ej v glaza surovo, s vyzovom.
-- Dzho, -- tiho i gorestno skazala ona.
Gilligen vzglyanul na nee: blednoe lico, pechal'nye temnye glaza, rot,
kak nezazhivayushchaya rana, -- i emu stalo stydno. Ego hmuroe lico smyagchilos'.
-- Nu, ladno, lejtenant, -- skazal on takim zhe spokojnym, kak ona, tonom,
s naletom svoej obychnoj napusknoj neser'eznosti. -- Tak o chem zhe budem
chitat'?
Razorim eshche parochku vtorostepennyh gosudarstv, chto li?
Tol'ko nalet prezhnego. Znachit, vse-taki ono vernulos'. Missis Megon
posmotrela na nego s blagodarnost'yu, s toj prezhnej, horosho znakomoj
sderzhannoj radost'yu, bez ulybki, no s odobreniem, kotorogo emu davno, ochen'
davno ne hvatalo, i ej stalo tak, budto ona polozhila emu na plecho svoyu
tverduyu, sil'nuyu ruku. On toroplivo otvel ot nee glaza, grustnyj i
schastlivyj, uzhe bez vsyakoj gorechi.
-- Vypolnyajte, Dzho...
"San-Francisko, Kaliforniya.
Moya lyubimaya
neskol'ko slov, chtoby rasskazat' vam, chto ya postupil na sluzhbu, sluzhu v
banke, zarabatyvayu dlya nas den'gi. Hochu nam obespechit' mesto v zhizni, kakogo
vy dostojny, i chtob u nas byl semejnyj ochag. Krugom horosho otnosyatsya vse, ya
s nimi razgovarivayu pro aviaciyu, oni v nej ni cherta ne ponimayut. Oni tol'ko
i dumayut kak by pojti potancevat' s kavalerami. S kazhdym dnem nashe svidanie
vse blizhe i uzhe ne rasstanemsya naveki. S lyubov'yu
Vechno vash
Dzhulian".
Devyat' li dnej, devyanosto ili devyat'sot, no vse perezhitoe imeet
schastlivoe svojstvo -- ran'she ili pozzhe uhodit' v zabvenie, kuda uhodyat vse
chelovecheskie izmyshleniya. Inache vselennaya byla by bitkom nabita. Skazhete: eto
Bozhij promysel. Net, tut delo zhenskih ruk: ni odin muzhchina ne podhodit tak
utilitarno. No, s drugoj storony, zhenshchiny vsegda sohranyayut tol'ko to, chto
mozhno potom ispol'zovat'. Tak chto i eta teoriya tozhe lopaetsya.
Proshlo nekotoroe vremya -- i uzhe lyubopytnye posetiteli perestali
prihodit'; vskore pozabyli obo vsem i te, kto govoril: "A chto ya vam
skazal?", uznav, chto miss Sesili Sonders sobiraetsya vyjti zamuzh za syna
svyashchennika, i te, kto govoril: "A chto ya vam skazal?", kogda ona ne vyshla
zamuzh za syna svyashchennika. Vse uzhe dumali i govorili o drugom: eto bylo
vremya, kogda zachinalsya ku-kluks-klan i konchalsya mister Vil'son --
demokraticheskij dzhentl'men, obitavshij v Vashingtone.
A krome togo, vse uzakonilos'. Miss Sesili Sonders blagopoluchno vyshla
zamuzh -- hotya nikto ne znal, gde oni proveli vremya s togo chasa, kak vyehali v
mashine Dzhordzha Farra iz goroda, do sleduyushchego dnya, kogda ih po vsem pravilam
obvenchal svyashchennik v Atlante. ("A chto ya vam vsegda govoril pro etu
devchonku?") Vse predpolagali Bog znaet chto. No tut eta missis Kak-Ee-Tam
tozhe vyshla zamuzh, polozhiv konec dvusmyslennoj situacii.
I vot aprel' stal maem. Stoyali pogozhie dni, i solnce, greya vse sil'nee,
vypivalo rosu na zare, i cvety raspuskalis', kak devushki pered balom, a
potom, v tomitel'noj tyagote poludnya, klonili golovki, kak devushki posle
bala; zemlya, kak raspolnevshaya zhenshchina, lihoradochno primeryala shlyapku za
shlyapkoj, ubiraya ee to yablonevym, to grushevym ili persikovym cvetom, a potom
sbrasyvala ego, primeryala narcissy, zhonkili i maki -- sbrasyvala i te; tak
rascvetali i uvyadali rannie cvety, cveli pozdnie i opadali, ustupaya mesto
drugim. Otcveli fruktovye derev'ya, zabyty cvetushchie grushi; vmesto vysokih
serebryanyh svetil'nikov v belom cvetu stoyali izumrudnye svetil'niki zelenoj
listvy pod sinim kupolom neba, po kotoromu molchalivoj medlennoj verenicej
plyli oblaka, kak hor mal'chikov v belyh stiharyah.
List'ya stanovilis' vse krupnee, vse zelenej, poka lazur', i serebro, i
alost' ne ischezli bessledno; pticy peli, lyubilis', vili gnezda vezde -- dazhe
v tom derevce na uglu, chto po-prezhnemu vzmetalo belogrudye list'ya k nebu;
pchely priminali klever, i tol'ko izredka im meshal lenivyj, medlitel'nyj
sadovnik so svoej kosilkoj.
ZHizn' v dome ne izmenilas'. Rektor ne ispytyval ni radosti, ni gorya, on
i ne sdalsya, i ne protivilsya nichemu. Inogda on gluboko zadumyvalsya, uhodil v
sebya. On po-prezhnemu otpravlyal sluzhbu pod sumerechnym dubovym svodom cerkvi,
a ego pastva ele slyshno peresheptyvalas' ili dremala mezhdu peniem psalmov,
poka golubi vorkovali v molitvennoj dremote na shpile cerkvi, a shpil'
vzdymalsya k nedvizhnym molodym oblakam, obrechennyj na medlennoe razrushenie.
Rektor obvenchal dve pary, pohoronil odnogo pokojnika. Gilligen schel eto
durnym predznamenovaniem i vyskazal eto vsluh. Missis Megon sochla eto
glupost'yu i tozhe vyskazala eto vsluh.
Inogda missis Uorzington prisylala za nimi mashinu i oni vyezzhali za
gorod vtroem, zhaleya, chto otcvel shipovnik (to est' zhaleli tol'ko dvoe: Megon
pozabyl, chto takoe shipovnik); vtroem oni sideli pod derevom, i odin iz nih
muzhestvenno raspravlyalsya s mnogoslozhnymi slovami, a drugoj sidel nepodvizhno
i ne to spal, ne to bodrstvoval. Nel'zya bylo skazat', slyshit on ili ne
slyshit. I tak zhe nel'zya bylo skazat', znal on ili ne znal, s kem ego
obvenchali. Dolzhno byt', emu bylo vse ravno. |mmi, umelaya i laskovaya, hotya
nemnogo pritihshaya, poprezhnemu uhazhivala za nim, kak mat'; Gilligen
po-prezhnemu spal na kojke v nogah u posteli Megona, vsegda nagotove, esli
chto trebovalos'.
-- Emu by zhenit'sya na vas s |mmi, -- s grustnoj ironiej zametila kak-to
missis Megon.
Gilligen i missis Megon vernulis' k svoim prezhnim tovarishcheskim
otnosheniyam, tiho raduyas' etoj druzhbe. Teper', kogda on uzhe ne nadeyalsya na
nej zhenit'sya, ona chuvstvovala sebya s nim spokojnee.
-- Mozhet byt', eto nam i nuzhno, Dzho. Vo vsyakom sluchae ya ne pomnyu, chtoby
mne kto-nibud' byl tak po dushe.
Oni medlenno shli vdol' sadovoj dorozhki, usazhennoj rozami i prohodivshej
mimo dvuh dubov, za kotorymi topolya u steny v trevozhnom strogom stroyu
napominali kolonny hrama.
-- Legko zhe vam ugodit', -- govoril Gilligen, narochno napuskaya na sebya
kisluyu minu.
Zachem emu povtoryat', kak on k nej otnositsya?
-- Bednyj Dzho! -- okazala ona. -- Sigaretku, pozhalujsta!
-- Bednaya vy! -- otvetil on, protyagivaya sigaretu. -- Mne-to nichego: ya ved'
ne zhenat.
-- Ne vechno zhe vam hodit' holostym. Slishkom vy slavnyj, iz vas vyjdet
horoshij sem'yanin -- nikuda ne sbezhite.
-- |to kak ponimat': vrode obeshchaniya? -- sprosil on.
-- Tam budet vidno, Dzho.
Oni poshli dal'she, no on uderzhal ee:
-- Slyshite?..
Oni ostanovilis', i ona vnimatel'no posmotrela na nego.
-- CHto?
-- Opyat' etot proklyatyj peresmeshnik zavel svoe. Slyshite ego? I o chem on
tol'ko poet, kak po-vashemu?
-- Da malo li o chem emu pet'. Aprel' konchaetsya, idet maj, a vesna vse
eshche ne proshla. Poslushajte, kak on poet...
Dlya YAnuariusa Dzhonsa |mmi stala nastoyashchim navazhdeniem, takim
navazhdeniem, kotoroe uzhe perehodit iz oblasti vlecheniya v oblast' rascheta,
vysshej matematiki, kak navyazchivaya ideya. On podstraival vstrechi s nej, no ona
ego rezko ottalkivala; on podzhidal ee na doroge, kak razbojnik, umolyal,
grozil, pytalsya primenit' grubuyu fizicheskuyu silu, no byl otvergnut eshche
grubee. On doshel do takoj oderzhimosti, chto soglasis' ona vdrug -- on
polnost'yu lishilsya by svoego glavnogo impul'sa, prostogo impul'sa k zhizni, on
dazhe mog by umeret'. I vse zhe on chuvstvoval: esli on ee ne zapoluchit -- on
mozhet spyatit' s uma, prevratit'sya v kretina.
Postepenno ego odolela magiya chisel. Dva raza on poterpel neudachu --
znachit, na tretij raz dolzhno vyjti, inache vsya ego kosmicheskaya shema
rassypletsya prahom i on s voplem poletit v bezdnu, vo t'mu, gde net t'my, v
smert', gde smerti net. YAnuarius Dzhons, yazychnik po temperamentu i
naklonnostyam, stanovilsya po-vostochnomu fatalistom. On chuvstvoval, chto ego
schastlivoe chislo eshche vypadet; no poka ono ne vypadalo, i on vel sebya, kak
idiot.
Ona snilas' emu po nocham, on prinimal za nee drugih zhenshchin, drugie
golosa -- za ee golos; on chasami shlyalsya vokrug doma rektora, mrachnyj,
vzbudorazhennyj, boyas' vojti tuda, gde emu, mozhet byt', pridetsya vesti
trezvyj razgovor s trezvymi lyud'mi. Inogda rektor tyazhelo topal v zabyt'i,
spugival ego iz ukromnyh ugolkov, i spugival, nichut' ne udivlyayas'.
-- A-a, mister Dzhons, -- govoril on, pyatyas', budto slon na povodu, --
dobroe utro!
-- Dobroe utro, ser! -- otvechal Dzhons, ne opuskaya glaz s doma.
- CHto, vyshli pogulyat'?
-- Da, ser. Da, ser!
I Dzhons toroplivo uhodil v druguyu storonu, a rektor, pogruzis' v svoi
dumy, shel svoej dorogoj.
|mmi rasskazala ob etom missis Megon s prezritel'nym vysokomeriem.
-- Pochemu ty ne skazhesh' Dzho? Hochesh', ya emu skazhu?
|mmi fyrknula nezavisimo i uverenno:
-- Pro etogo-to chervyaka? Eshche chego! YA sama s nim spravlyus'. Drat'sya ya
tozhe umeyu!
-- I, naverno, zdorovo umeesh'!
-- Eshche by! -- otrezala |mmi.
Aprel' pereshel v maj.
Dni byvali i pogozhie, i nenastnye, dni, kogda dozhd' mchalsya po lugu s
serebryanymi kop'yami i kogda dozhd' katilsya s lista na listok, a pticy vse
peli v pritihshej, otsyrevshej zeleni derev'ev, lyubilis' i sparivalis',
stroili gnezda i peli; dni, kogda dozhd' stanovilsya nezhnym, slovno grust'
devushki, chto grustit radi samoj grusti.
Megon uzhe pochti ne vstaval. Dlya nego sdelali perenosnuyu krovat', i on
lezhal na nej to doma, to na verande, gde gliciniya oprokinula svoe prohladnoe
lilovoe plamya, i Gilligen chital emu vsluh. Oni pokonchili s istoriej Rima i
teper' plyli po tyaguchemu ocharovaniyu "Ispovedi" Russo, vyzyvavshej v Gilligene
zastenchivyj, detskij vostorg.
Dobrye sosedi zahodili spravit'sya o zdorov'e; specialist iz Atlanty
zaehal odin raz po ih pros'be, vtoroj raz -- po svoemu pochinu, po-druzheski;
on uporno nazyval Gilligena "doktor", proboltal s nimi poldnya i uehal.
Missis Megon i on uzhasno ponravilis' drug drugu. I doktor Geri zaezzhal raz
ili dva, vseh obidel i uehal, izyashchno dymya tonen'koj samokrutkoj. On i missis
Megon uzhasno ne ponravilis' drug druzhke. Rektor stanovilsya vse spokojnee,
vse sedee, ne chuvstvuya ni radosti, ni gorya, ne ropshcha i ne sdavayas'.
-- Vot pogodite, projdet eshche mesyac. On okrepnet.
Sejchas trudnoe vremya dlya invalidov. Vy so mnoj soglasny? -- sprashival on
svoyu nevestku.
-- Da, da, -- govorila ona, glyadya na zelenyj mir, na laskovuyu, takuyu
laskovuyu vesnu. -- Da, da.
Prishla otkrytka. Takie pokupayut za penni vmeste s markoj. A pero i
chernila na pochte dayut darom.
"Pis'mo poluchil. Napishu potom. Privet Gilligenu i lejtenantu Megonu.
Dzhulian L."
Megon spal na verande, a oni vtroem sideli pod derevom na luzhajke,
glyadya, kak zahodit solnce. I vot uzhe pokrasnevshij kraj diska, slovno krug
syra, razrezalo reshetkoj, uvitoj gliciniej, i blednye neraskrytye pochki
slabo zatrepetali na mertveyushchem zakate. Skoro vechernyaya zvezda vstanet nad
verhushkoj topolya i smutit ego pokoj, neporochnaya, nepristupnaya, i topol',
vetrenyj, kak devushka, stoyal, temneya, v zastyvshem strastnom vostorge.
Polovinka luny svetloj slomannoj monetkoj visela v zenite, i v konce luzhajki
pervye svetlyachki razletalis' lenivymi iskorkami ostyvayushchego kostra. Proshla
negrityanka, murlycha melodiyu psalma, myagkuyu, besstrastnuyu i pechal'nuyu.
Oni sideli, tiho peregovarivayas'. Trava posyrela ot rosy, i Margaret
pochuvstvovala etu syrost' skvoz' tonkuyu kozhu tufel'. Vnezapno iz-za ugla
vybezhala |mmi i, vzletev po stupen'kam, metnulas' v dom, streloj v temnote.
-- Gospodi, chto takoe... -- nachala bylo missis Megon, no tut oni uvideli,
kak Dzhons, pohozhij na tolstyaka-satira, vyskochil, beznadezhno otstavaya ot nee.
Zametiv ih, on srazu zamedlil beg i podoshel k nim, uzhe kak vsegda, nebrezhno,
vrazvalku.
Glaza u nego byli spokojnye, prozrachnye, no Margaret slyshala, kak
tyazhelo on dyshit. Ot smeha ona snachala ne mogla vygovorit' ni slova, potom s
trudom skazala:
-- Dobryj vecher, mister Dzhons!
-- Slush'te, s chego eto vy?.. -- s lyubopytstvom oprosil Gilligen.
-- Ne nado, Dzho, -- ostanovila ego missis Megon.
Glaza Dzhonsa, prozrachnye i zheltye, nepristojno-grehovnye, kak u kozla,
oglyadeli ih oboih.
-- Dobryj vecher, mister Dzhons. -- Rektor vdrug ochnulsya, zametil ego. --
Opyat' gulyaete, a?
-- Begaet! -- popravil Gilligen.
I rektor peresprosil:
-- A? -- i poglyadel snachala na Dzhonsa, potom na Gilligena.
Missis Megon ukazala na stul:
-- Prisazhivajtes', mister Dzhons. Vy, dolzhno byt', neskol'ko utomilis',
ne tak li?
Dzhons s trudom otorval glaza ot doma i sel. Parusina provisla pod ego
tyazhest'yu, on privstal i povernul kreslo tak, chtoby videt' sonnyj fasad
rektorskogo doma. Potom snova sel.
-- Poslushajte, chto eto vy delali? -- sprosil ego Gilligen.
Dzhons glyanul na nego beglo, hmuro.
-- Bezhal! -- otrezal on i snova ustavilsya na temnyj dom.
-- Bezhali? -- povtoril svyashchennik.
-- Znayu, chto bezhali, otsyuda vidal. YA vas oprashivayu: s chego eto vy
pobezhali?
-- Hochet dovesti svoj ves do normy, byt' mozhet, -- zametila missis Megon
so skrytoj ironiej.
Dzhons ustavilsya na nee zheltym glazom. Sumerki bystro sgushchalis'. Dzhons
kazalsya besformennoj, tolstoj grudoj v svoem svetlom sportivnom kostyume.
-- Mozhet, ya sebya do chego-nibud' i dovozhu, tol'ko ne do braka.
-- YA by na vashem meste ne govorila tak uverenno, -- vozrazila ona, --
takoe uhazhivanie, pozhaluj, dovedet vas do chego ugodno!
-- Da uzh, -- podderzhal ee Gilligen. -- No esli vy takim sposobom pytaetes'
razdobyt' sebe zhenu, tak luchshe svatajtes' eshche k komu-nibud', tol'ko ne k
|mmi. Poka vy ee pojmaete, vy prevratites' v ten'. To est', esli vy za nej
sobiraetes' begat' na svoih na dvoih, -- dobavil on.
-- O chem eto vy? -- oprosil rektor.
-- A mozhet byt', mister Dzhons tol'ko sobiraetsya napisat' stihi. Na
sobstvennom opyte, tak skazat', -- progovorila missis Megon. Dzhons pristal'no
vzglyanul na nee. -- Pro Atalantu, -- dobavila ona.
-- Atlanta? -- povtoril Gilligen. -- A pri chem tut gorod?..{Atalanta --
ohotnica iz grecheskogo mifa. Vseh, dobivavshihsya ee ruki, nimfa zastavlyala
sostyazat'sya s neyu v bege i ubivala neudachnikov. Ee pobedil ohotnik,
brosavshij zolotye yabloki, podarennye emu Afroditoj: Atalanta nagibalas' za
nimi, i on ee obognal. Atlanta -- gorod v SSHA.}
-- Poprobujte v sleduyushchij raz zolotoe yablochko, mister Dzhons, --
posovetovala ona.
-- Ili gorstochku soli, mister Dzhons, -- tonkim fal'cetom propishchal
Gilligen. Potom, uzhe svoim estestvennym golosom, sprosil: -- No pri chem tut
Atlanta?
-- Ili klubnichku, mister Gilligen, -- zlobno skazal Dzhons. -- No tak kak ya
ne Gospod' Bog...
-- Vam skazano: zatknites'! -- grubo oborval ego Gilligen.
-- V chem delo? -- sprosil rektor.
Dzhons neuklyuzhe povernulsya k nemu.
-- My o tom, ser, chto mister Gilligen nahoditsya pod vpechatleniem, budto
ego ostroumie stol' zhe vazhno dlya menya, kak moi postupki dlya nego.
-- Nu, net! -- goryacho zaprotestoval Gilligen. -- U nas s vami i myslej
obshchih netu, uvazhaemyj!
-- A pochemu zhe net? -- zametil rektor. -- Vpolne estestvenno, chto i
postupki i mysli cheloveka tak zhe vazhny dlya drugih, kak dlya nego samogo.
Gilligen napryazhenno staralsya ponyat', o chem rech'. Vse eto bylo dlya nego
putanicej, nerazberihoj. No sam Dzhons byl real'nym, osyazaemym, i on uzhe
nacelilsya na Dzhojsa.
-- Razumeetsya, -- pokrovitel'stvenno soglasilsya Dzhons. -- Sushchestvuet
srodstvo mezhdu vsemi vyrazitelyami chelovecheskih postupkov, myslej i chuvstv.
Napoleon schital, chto ego postupki vazhny dlya vseh. Svift -- chto ego chuvstva
vazhny dlya vseh, a Savonarola -- chto ego vera vazhna dlya vseh. I tak ono i
bylo. No sejchas my obsuzhdaem mistera Gilligena.
-- Slush'te... -- nachal Gilligen.
-- Ochen' udachno, mister Dzhons, -- probormotala missis Megon. V temnote
treugol'nikom beleli ee vorotnichok i manzhety. -- Voin, monah i dispeptik.
-- Slush'te, -- povtoril Gilligen. -- A kto zh eto Svift? CHego-to ya tut ne
ponyal, ne doshlo.
-- V dannom sluchae, po ego sobstvennomu utverzhdeniyu, Sviftom yavlyaetsya
mister Dzhons. A vy -- Napoleon, Dzho.
-- On-to?
-- Kakoj zhe on "svift"? {igra slov: swift -- bystryj (angl.} Dazhe devicu
dognat' ne mozhet. Von kak |mmi ego zagonyala! Vy by sebe velosiped kupili, --
posovetoval Gilligen.
-- Vot vam i otvet, mister Dzhons, -- skazal rektor.
Dzhons vglyadyvalsya v neyasnuyu figuru Gilligena s toj nepriyazn'yu, s kakoj
fehtoval'shchik smotrel by na obezoruzhivshego ego krest'yanina s vilami.
-- Vot kak vliyaet obshchenie s duhovenstvom, -- skazal on yadovito.
-- CHto takoe? -- oprosil Gilligen. -- Mozhet, ya chto nehorosho skazal?
Missis Megon naklonilas' k nemu, potrepala po plechu.
-- Net, vy vse skazali pravil'no, Dzho. Vy -- molodec.
Dzhons svirepo nasupilsya v temnote.
-- Kstati, kak pozhivaet segodnya vash suprug? -- sprosil on.
-- Vse tak zhe, blagodaryu vas.
-- Znachit, semejnaya zhizn' na nego ne povliyala? (No ona ne sochla nuzhnym
otvetit'. Gilligen nastorozhenno sledil za nim.) -- Nehorosho, nehorosho. Vy
ved' ozhidali velikih peremen ot braka, tak kak budto? CHto-to vrode
chudodejstvennogo omolozheniya?
-- Slush'te, vy by luchshe pomolchali! -- skazal Gilligen. -- I chego eto vy
trepletes'?
-- Nichego, rycar' Galaad, rovno nichego. YA prosto vezhlivo
pointeresovalsya... |to dokazyvaet, chto dazhe kogda chelovek zhenitsya, vse ego
nepriyatnosti prodolzhayutsya.
-- Znachit, vam i bespokoit'sya nechego, nikakih nepriyatnostej u vas ne
budet! -- serdito skazal Gilligen.
-- Kak?
-- A tak, chto esli vam budet vezti, kak do sih por vezlo -- dvazhdy,
naskol'ko mne izvestno...
-- Odin raz emu ne povezlo ne po ego vine, Dzho, -- skazala missis Megon.
Oba posmotreli v ee storonu. Oprokinutoe nebo svetilos' tihim
rasseyannym siyaniem, bez tenej, i vetvi derev'ev kazalis' nedvizhnymi, kak
korally na dne teplogo tihogo morya.
-- Mister Dzhons govoril, chto uhazhivat' za miss Sonders -- znachit
razdvaivat'sya. |to kak zhe?
-- Mne ob®yasnit', mister Dzhons, ili vy sami okazhete?
-- Pozhalujsta! Vy vse ravno sami hotite ob®yasnit'!
-- Razdvaivat'sya, Dzho, -- eto znachit hotet' togo, chego nevozmozhno
dobit'sya.
Dzhons rezko vstal.
-- S vashego razresheniya, ya udalyayus', -- okazal on so zlost'yu. -- Dobroj
nochi!
-- Ponyatno! -- zhivo soglasilsya Gilligen, vskakivaya. -- YA provozhu mistera
Dzhonsa do vorot. Ne to on eshche zabluditsya, popadet po oshibke na kuhnyu. A
mozhet, |mmi tozhe takaya, razdvoennaya?
Bez vidimoj speshki Dzhons skoropalitel'no ischez No Gilligen tut zhe
brosilsya za nim. Dzhons, pochuvstvovav ego dyhanie, metnulsya v temnotu, no
Gilligen nastig ego i shvatil.
-- Dushu vashu spasayu! -- veselo kriknul on. -- Mozhete teper' govorit', chto
na menya vliyaet duhovenstvo! -- zadyhayas', bormotal on, kogda oni katalis' po
zemle.
Barahtayas' v trave, Dzhons udaril ego loktem v podborodok i vskochil, a
Gilligen, chuvstvuya bol' v prikushennom yazyke, prygnul vsled za nim. No Dzhons
ubegal vse bystree.
-- Nauchili ego begat', -- burknul Gilligen. -- Napraktikovalsya s |mmi,
vidno. |h, byl by ya na meste |mmi. Net, mne by ego tol'ko pojmat'.
Dzhons promchalsya mimo doma i nyrnul v sonnyj sad. Gilligen povernul za
ugol, k pritihshej chashche, kuda skrylsya ego vrag, no samogo vraga uzhe nigde ne
bylo. Rozy spokojno cveli v ozhidanii gryadushchej nochi, giacinty kachali blednymi
kolokol'cami v nadezhde na budushchij den'. T'ma kazalas' snom ostanovivshegosya
vremeni, peresmeshnik robko pytalsya ego narushit', i cvety spali,
nastorozhivshis', mechtaya o zavtrashnem utre. No Dzhons ischez.
Gilligen ostanovilsya, prislushivayas' k shorohu svetleyushchego graviya, vidya,
kak na utihshem nebe yarche blestit slomannoj monetkoj luna. Gilligen, starayas'
sderzhat' burnoe dyhanie, vslushivalsya, no nichego ne uslyhal. Togda on stal
metodicheski obsharivat' dushistuyu, useyannuyu svetlyachkami temnotu sada, kazhdyj
ukromnyj ugolok, ne propuskaya ni odnogo kustika, ni odnoj travinki. No Dzhons
ischez bessledno: sumerki spokojnymi rukami ubrali ego tak zhe lovko, kak
fokusnik vytaskivaet krolika iz blestyashchego cilindra.
Gilligen ostanovilsya posredi sada i stal rugat' Dzhonsa na vse korki,
nadeyas', chto tot vdrug ego uslyshit, potom medlenno proshel obratno, po sledam
svoih poiskov, skvoz' oshchutimyj fioletovyj sumrak. On proshel mimo
neosveshchennogo doma, gde |mmi vozilas' po hozyajstvu, mimo ugla verandy -- tam,
bliz ozvuchennogo sumerkami serebryanogo dereva, Megon spal na skladnoj kojke
-- i vyshel na luzhajku, gde proplyval nad mirom vecher, slovno korabl' s
okrashennymi vechernej zarej parusami.
Kresla pod derevom kazalis' bezlikimi pyatnami, i prisutstvie missis
Megon mozhno bylo ugadat' tol'ko po beleyushchemu vorotnichku i manzhetam. Podojdya,
Gilligen s trudom razglyadel, chto rektor dremlet, otkinuvshis' na kresle, i
temnoe plat'e Margaret siluetom vydelyaetsya na tusklo-beloj parusine kresla.
Lico ee bylo blednym pod krylom chernyh volos. Ona podnyala ruku, kogda on
podhodil.
-- On spit, -- shepnula Margaret, i Gilligen sel ryadom.
-- Ushel, chert ego deri, -- s dosadoj skazal on.
-- ZHal', zhal'. Nu, nichego, v drugoj raz bol'she povezet.
-- A kak zhe. Lish' by mne ego pojmat', ya emu pokazhu i v drugoj raz.
Noch' pochti nastupila. Svet, ves' svet ushel iz vselennoj, ushel s zemli,
i listva zatihla. Noch' nastupila, pochti, no ne sovsem. Den' otoshel, no
otoshel ne sovsem. Ot rosy u missis Megon sovershenno promokli tufli.
-- Kak dolgo on spit, -- ostorozhno prervala ona tishinu. -- Pridetsya
razbudit' ego k uzhinu.
Gilligen poshevelilsya v kresle, i totchas zhe, slovno ot ee golosa, starik
podnyalsya, ogromnyj, tyazhelyj.
-- Sejchas, Donal'd! -- skazal on, vstavaya. Toroplivo topaya, kak slon, on
pospeshil k temnomu dremlyushchemu domu.
-- On zval? -- skazali oba srazu v smutnom predchuvstvii. Oni privstali,
glyadya na dom, potom posmotreli v neyasno belevshie lica drug druga. -- A vy?..
-- Vopros povis v sumrake, i tut vechernyaya zvezda chudom rascvela nad vershinoj
topolya i tonkoe derevco, odetoe listvoj, kak Atalanta, v ekstaze podnyalo
vvys' eto zolotoe yabloko.
-- Net. A vy?
No oba oni nichego ne slyhali.
-- Emu prisnilos', -- skazala ona.
-- Da, -- soglasilsya Gilligen. -- Prisnilos'.
Donal'd Megon lezhal spokojno, oshchushchaya nevidimuyu, pozabytuyu vesnu,
zeleneyushchij mir, ne pripomnennyj, no i ne zabytyj. Potom pustota, v kotoroj
on zhil, snova ohvatila ego, no bespokojstvo ostalos'. Ono pohodilo na more,
no on ne mog ni ujti v nego celikom, ni vyjti iz nego sovsem. Den' sklonilsya
k vecheru, stal sumerkami, blizilsya vecher. I vecher, kak korabl', s parusami,
okrashennymi vechernej zarej, sonno poplyl po miru, sgushchayas' vo t'me. I vdrug
on pochuvstvoval, chto vyhodit iz temnogo mira, gde on zhil neizvestno skol'ko
vremeni, i vozvrashchaetsya v davno proshedshij den', v den', uzhe perezhityj temi,
kto v nem zhil, i plakal, i umiral, tak chto teper' etot den', voskresnuv v
ego pamyati, prinadlezhal tol'ko emu odnomu: edinstvennyj trofej, vyrvannyj im
iz Vremeni i Prostranstva. Per ardua ad astrus {CHerez trudnosti k zvezdam -
lat.}.
"Nikogda ne znal, chto mogu zabrat' stol'ko goryuchego, -- podumal on, ne
udivlyayas' oshchushcheniyu vezdesushchnosti, uhodya iz neosoznannoj t'my v davno zabytyj
den', vidya, chto etot den', ego sobstvennyj, znakomyj den', uzhe blizitsya k
poludnyu. -- CHasov desyat', dolzhno byt'", -- podumal on, potomu chto solnce
podymalos' nad nim, otklonyas' vsego na neskol'ko gradusov nazad, potomu chto
on videl ten' svoej golovy -- ona privychno rassekala nadvoe ruku, derzhavshuyu
shturval, videl, kak ten' ot kraya kabiny legla cherez ego nogi, sgustilas' v
kolenyah, a solnce padalo pochti otvesno na vtoruyu ruku, prazdno lezhavshuyu na
"Da, naverno, okolo desyati", -- privychno podumal on. Skoro on vzglyanet
na chasy, utochnit vremya, a poka... Ostrym, natrenirovannym privychkoj i
professiej vzglyadom on okinul gorizont, vzglyanul vverh, slegka dal kren,
chtoby posmotret', chto delaetsya szadi. Poryadok. Tol'ko daleko, mnogo levee,
vidny samolety: kakoj-to nazojlivyj razvedchik postrelivaet iz pulemeta;
vysoko nad soboj on razglyadel paru istrebitelej, a nad nimi, kak on znal,
naverno, letayut eshche dva.
"Nado by poglyadet', -- podumal on, instinktivno chuvstvuya, chto eto nemcy,
prikidyvaya, uspeet li on nagnat' razvedchika prezhde, chem ego obnaruzhat
ohranyavshie ego istrebiteli. -- Net, pozhaluj, ne vyjdet, -- reshil on. -- Luchshe
vernut'sya. Goryuchego malovato". On ustanovil strelku kompasa.
Pered nim, vpravo, ochen' daleko, to, chto bylo kogda-to Iprom, kazalos'
svezhej treshchinoj na podzhivayushchej, no vse eshche vospalennoj yazve; pod nim
losnilis' drugie yazvy, aleya na polutrupe, kotoromu ne dayut umeret'... On
proletel nad nimi, odinokij i chuzhoj, kak chajka.
I vdrug na nego slovno pahnulo holodnym vetrom. "CHto takoe?" -- podumal
on. Ot nego vnezapno zakryli solnce. Pustaya vselennaya, vse nebo eshche byli
polny lenivogo vesennego sveta, no solnce, goryacho grevshee ego, slovno bylo
shvacheno ch'ej-to rukoj. V tu minutu, kak on vse ponyal, on kruto nyrnul vniz,
zabiraya vlevo. Pyat' dymnyh tyazhej proshli mezhdu nizhnej i verhnej ploskost'yu,
kazhdyj raz priblizhayas' k ego telu, potom on pochuvstvoval dva chetkih udara u
osnovaniya cherepa, i zrenie propalo srazu, slovno kto-to nazhal knopku. Pod
ego natrenirovannoj rukoj samolet chetko vzmyl vverh; on oshchup'yu nashel gashetku
Vikkersa i stal strelyat' v bezdumnoe utro, ozarennoe predvestiem martovskogo
tepla.
Na mig k nemu vernulos' zrenie, mel'kaya, kak ploho provedennoe
elektrichestvo; on videl, kak ryadom s nim na dereve vysypayut, slovno po
volshebstvu, dyrochki, pohozhie na melkie ospiny, i, kogda on, povisnuv,
strelyal v nebo; steklo na raspredelitel'noj doske vdrug lopnulo, negromko
zvyaknuv. Potom on oshchutil svoyu Ruku, uvidel, kak lopnula perchatka, obnazhilis'
kosti. Zrenie snova vyklyuchilos', i on pochuvstvoval, chto shataetsya, padaet
vpered i poyas bol'no vrezaetsya v zhivot, on slyshit, kak chto-to, slovno myshi,
gryzet ego lobnye kosti. "Zuby slomaete k chertu", -- skazal on im, otkryvaya
glaza...
Lico ego otca viselo nad nim v sumerkah golovoj ubitogo Cezarya.
On snova obrel zrenie, uvidel nadvigayushchuyusya pustotu, takuyu glubokuyu,
kakoj ne byvalo do sih por, i vecher, slavno korabl' s parusami cveta
vechernej zari, vyplyl v mir, spokojno uhodya v bezbrezhnoe more.
-- Vot tak vse i sluchilos', -- skazal on, ustavivshis' na otca.
Lyubov' i Smert' -- vhodnye i vyhodnye vrata mira. Kak nerastorzhimo
opayany oni v nas! V yunosti oni uvodyat nas iz brennoj ploti, v starosti snova
vozvrashchayut k brennomu telu; odna raskarmlivaet nas, drugaya ubivaet, v dobychu
chervyam. No kogda na zov ploti shli s bol'shej gotovnost'yu, chem vo vremya vojn
ili goloda, potopa ili pozhara?
Dzhons, pritaivshis' na drugoj storone ulicy, nakonec uvidel, chto put'
otkryt.
(Vperedi marshiroval pochetnyj karaul dobrovol'cev v voennoj forme, ego
vel mladshij lejtenant s tremya serebryanymi nashivkami na rukave, i trubach iz
bojskautov, kotorogo privel molodoj baptistskij svyashchennik, vostorzhennyj
dervish, sluzhivshij vo vremya vojny v Hristianskoj Associacii Molodezhi.)
I tut, vazhnyj i zhirnyj, kak kot, Dzhons proshel v chugunnuyu kalitku.
(Poslednyaya mashina medlenno propolzla po ulice, razoshlis' sluchajnye
uchastniki, kotoryh privelo syuda lyubopytstvo, -- gorod dolzhen byl by postavit'
pamyatnik Donal'du Megonu so statuyami Margaret Pauers-Megon i Dzho Gilligena
vmesto kariatid, -- razbezhalis' shaluny-mal'chishki, i chernye i belye, sredi
kotoryh byl i malen'kij Robert Sonders, s zavist'yu smotrevshij na
mal'chika-trubacha.)
Po-koshach'i Dzhons podnyalsya po stupen'kam, voshel v obezlyudevshij dom. Ego
zheltye kozlinye glaza opusteli, kogda on ostanovilsya, prislushivayas'. Potom
neslyshno stal probirat'sya na kuhnyu.
(Processiya medlenno prohodila po ploshchadi. Sel'skie zhiteli, priehavshie v
gorod po torgovym delam, ravnodushno oborachivalis' vsled; kupec, vrach i
notarius podoshli k svoim oknam; otcy goroda dremlyushchie vo dvore suda, uspeshno
preodolevshie zovy ploti i doshedshie do toj tochki, kogda Smert' nachinaet
priglyadyvat'sya k nim, a ne oni -- k Smerti, prosypalis', glazeli i snova
zasypali. Processii svernula mezh konyami i mulami, privyazannymi k furgonam,
dvinulas' po ulice sredi oblezlyh negrityanskih lavchonok i masterskih; u
odnoj iz nih stoyal Lyush, vytyanuvshis' i otdavaya chest', kogda oni prohodili.
"Kogo eto, Lyush?" -- "Mist Donal'd Megon". -- "Oh, gospodi Isuse, vse tam budem
kogda-nibud'. Vse dorogi vedut na kladbishche".)
|mmi sidela u kuhonnogo stola, vzhav golovu v zhestkie lokti, zapustiv
pal'cy v volosy. Ona sama ne znala, dolgo li ona tak sidela, no slyshala, kak
oni nelovko vynosili ego iz doma, i zatknula ushi, chtoby ne slyshat'. No, dazhe
nesmotrya na zakrytye ushi, ej kazalos', chto slyshny vse eti strashnye, nelepye,
neuklyuzhie, sovershenno nenuzhnye zvuki: priglushennoe sharkan'e robkih shagov,
gluhoj stuk dereva o derevo, za nimi -- uletuchivayushchijsya, nevynosimo cinichnyj
zapah vyanushchih cvetov, slovno sami cvety, proslyshav pro smert', poteryali svoyu
neporochnost'. I ej kazalos', chto ona slyshit vsyu muchitel'nuyu ceremoniyu vynosa
chelovecheskih ostankov. Poetomu ona ne slyhala, kak podoshla missis Megon,
poka ta ne kosnulas' ee plecha. ("YA by ego vylechila! Dali by mne tol'ko
obvenchat'sya s nim vmesto nee!") Ot prikosnoveniya |mmi podnyala iskazhennoe,
opuhshee lico, opuhshee ottogo, chto ona ne mogla plakat'. ("Hot' by zaplakat'.
Ty krasivej menya, volosy chernye, guby nakrasheny. Ottogo tak i vyshlo".)
-- Pojdem, |mmi! -- skazala missis Megon.
-- Ostav'te menya! Uhodite! -- kriknula ona serdito. -- Vy ego ubili,
teper' sami i horonite!
-- On, naverno, hotel by, chtoby ty prishla, -- myagko skazala ta.
-- Uhodite! Ostav'te menya, slyshite! -- Ona uronila golovu na stol,
stuknuvshis' lbom.
V kuhne nastala tishina, tol'ko chasy stuchali. ZHizn'. Smert'. ZHizn'.
Smert'. ZHizn'. Smert'. Na veki vekov. ("Hot' by zaplakat'".) Ona slyshala
pyl'nuyu voznyu vorob'ev; ej kazalos', chto ona vidit, kak teni, udlinyayas',
lozhatsya na travu. "Skoro noch'", -- podumala ona, vspominaya tu noch',
davnym-davno, v tot poslednij raz, kogda ona videla Donal'da, svoego
Donal'da, -- ne etogo! -- i on skazal: "Idi ko mne, |mmi", -- i ona poshla k
nemu. Ee Donal'd umer davno, davnym-davno... CHasy stuchali. ZHizn'. Smert'.
ZHizn'. Smert'. V grudi u nee chto-to smerzlos', kak posudnaya mochalka zimoj.
(Processiya proshla pod arkoj s vygnutymi zheleznymi bukvami. "Pokojsya s
mirom" -- povtoryali otlitye iz metalla slova: na vseh kladbishchah u nas --
odinakovye nadpisi. I dal'she -- tuda, gde solnechnye luchi polosami prohodyat
skvoz' kedry i spokojnye golubi gluho i ravnodushno vorkuyut nad mogilami.)
-- Uhodite! -- povtorila |mmi, kogda kto-to snova dotronulsya do ee plecha,
dumaya, chto ej vse eto prisnilos'. "Da, eto son!" -- podumala ona, i chto-to v
grudi, smerzsheesya, kak mochalka, vdrug rastopilos', prevrashchayas' v slezy, k
neveroyatnomu ee oblegcheniyu. Nad nej stoyal Dzhons, no ej bylo vse ravno, kto
tut, i, zahlebyvayas' ot slez, ona povernulas', prizhalas' k nemu.
("YA esm' voskresenie i zhizn', glagolet gospod').
ZHeltye glaza Dzhonsa obvolokli ee, kak yantar'; on smotrel na vygorevshuyu
kopnu volos, na vypuklost' bedra, otchetlivo obrisovannuyu povorotom tela.
("Veruyushchij v menya esli i umret, ozhivet..." " - Ot Ioanna, gl. 11)
"O chert, da kogda zhe ona perestanet plakat'? Snachala proplakala mne vse
kolenki, teper' ves' pidzhak mokryj. Net, teper'-to ona mne vse
vysushit-vygladit, bud'te spokojny!"
("...Ozhivet. I vsyakij, zhivushchij i veruyushchij v menya, ne umret voveki".)
Rydaniya |mmi stihli; ona nichego ne chuvstvovala, krome tepla, tomnoj
slabosti i pustoty, dazhe kogda Dzhons podnyal ee lico i poceloval ee.
-- Pojdem, |mmi! -- skazal on, pripodymaya ee.
Ona poslushno vstala, opirayas' na nego, v teple, v pustote, i on povel
ee cherez dom, vverh po lestnice, v ee komnatu. Za oknom den' vdrug
zatumanilsya dozhdem -- on nachalsya bez preduprezhdeniya, bez trepeta znamen i
trubnyh zvukov.
(Solnce skrylos', ego ubrali toroplivo, kak raspisku rostovshchika, i
golubi zamolchali ili razletelis'. Malen'kij bojskaut, prislannyj baptistskim
dervishem, podnyal gorn k gubam, trubya otboj.)
-- |j, Bob! -- pozval znakomyj golos. |to byl mal'chik iz ego kompanii. --
Poshli k Milleram. Tam v myach igrayut.
Robert posmotrel na priyatelya, ne otvechaya, i vyrazhenie lica u nego bylo
takoe strannoe, chto tot skazal:
-- CHego eto ty takoj chudnoj? Zabolel, chto li?
-- A chego ya budu igrat' v myach, raz mne neohota?! -- vdrug kriknul Robert
s neozhidannoj goryachnost'yu i proshel mimo.
Mal'chishka posmotrel emu vsled, razinuv rot, potom tozhe povernulsya i
poshel, no raza dva ostanavlivalsya i smotrel vsled svoemu druzhku, kotoryj
vdrug povel sebya tak stranno i neponyatno. Potom pobezhal, na hodu veselo
kricha, i zabyl o ego sushchestvovanii.
Kakim strannym kazalos' vse vokrug! Ulica, znakomye derev'ya... Neuzhto
eto ego dom, gde zhivut ego roditeli, gde zhila sestra, dom, gde on est i
spit, teplo ukutannyj, v bezopasnosti, v spokojstvii, gde temnota takaya
dobraya, takaya laskovaya dlya sna? On podnyalsya po stupen'kam, voshel -- emu tak
hotelos' uvidet' mamu. Nu, konechno, mamy net, ona eshche ne vernulas' ottuda...
Vdrug on opromet'yu brosilsya cherez prihozhuyu na golos, tihon'ko murlykavshij
mirnuyu pesenku. Vot ego drug, ona nadezhnaya, kak gora, v sineyushchem sitce, pod
kotorym plavno, kak volna za plotom, kolyhalis' slonov'i bedra, kogda ona
perehodila ot stola k plite.
Nyan'ka oborvala myagkuyu melodichnuyu pesnyu:
-- Gospodi pomiluj, kroshechka, da chto s toboj?
No on i sam ne znal, chto s nim. V pristupe bezuderzhnogo gorya on
prizhalsya k shirokim nadezhnym skladkam ee plat'ya, poka ona vytirala polotencem
sladkoe testo s ruk. Podnyav mal'chika, ona sela na stul s vysokoj pryamoj
spinkoj i stala ukachivat' ego, kak malen'kogo, prizhav k ogromnoj, slovno
vozdushnyj shar, grudi, poka ne utihli sudorozhnye vshlipyvaniya.
Za oknom den' vdrug zatumanilsya dozhdem -- on nachalsya bez preduprezhdeniya,
bez trepeta znamen i trubnyh zvukov.
No v etom dozhde ne bylo rezkosti. On byl seryj i spokojnyj, kak
blagoslovenie. Dazhe pticy ne smolkali, a skvoz' redeyushchij zapal uzhe vlazhno i
nastojchivo prostupalo zoloto zakata.
Rektor, s obnazhennoj golovoj, ne zamechaya dozhdya i kapeli s derev'ev,
medlenno shagal ryadom s nevestkoj cherez luzhajku k domu, i oni vmeste
podnyalis' po stupen'kam, proshli pod tusklym, nepromytym fonarem nad dver'yu.
V prihozhej on ostanovilsya, kapli vody, bezhavshie po licu, s legkim shumom
stekali po ego plat'yu. Ona vzyala ego pod ruku, povela v kabinet, k ego
kreslu. On poslushno sel, i ona, vynuv platok iz ego nagrudnogo karmana,
vyterla kapli dozhdya s viskov i shchek. On pokorno terpel, ishcha svoyu trubku.
Ona smotrela, kak on prosypaet tabak po vsemu stolu, pytayas' nabit'
trubku, potom spokojno otnyala ee.
-- Poprobujte luchshe moyu! -- skazala ona i, vynuv sigaretu iz karmashka
zhaketa, sunula emu v rot. -- Vy ih nikogda ne kurili? -- sprosila ona.
-- Spasibo, spasibo! No nauchit'sya nikogda ne pozdno, a?
Ona zazhgla emu sigaretu, potom bystro prinesla stakan iz bufeta. Staz
na koleni u shkafa, ona vydvigala yashchik za yashchikom, poka ne nashla butylku
viski. A on, kazalos', zabyl o ee prisutstvii, poka ona ne podala emu v ruki
stakan.
On podnyal na nee glaza v bezdonnoj, blagodarnoj toske, i ona vdrug
prisela na ruchku kresla i prityanula ego golovu k sebe. Netronutyj stakan tak
i ostalsya v ego ruke, ot medlenno tleyushchej sigarety podymalas' rovnaya, tonkaya
strujka dyma; a vskore i dozhd' proshel i kapel' s kryshi kak by dopolnyala
osvezhennuyu tishinu, otmeryaya, otschityvaya ee; solnce, prorvavshis' na zapade
pered zakatom, v poslednij raz vzglyanulo na zemlyu.
-- Znachit, ne ostanetes'? -- skazal on nakonec, povtoryaya ee nevyskazannoe
reshenie.
-- Net, -- skazala ona, ne otnimaya ruk.
|mmi spuskalas' po holmu, gde metalis' svetlyaki. Vnizu, po derev'yami,
nezrimo temnela voda, i |mmi shla medlenno, chuvstvuya, kak vysokaya vlazhnaya
trava hleshchet ee po kolenyam, po promokshej yubke.
Ne ostanavlivayas', ona doshla do derev'ev, i oni poplyli nad nej, kak
temnye korabli, razrezaya polnyj zvezd nebesnyj potok, smykavshijsya nad nimi
bez edinoj volny. Zaton temnel gushche, chem sama temnota: nebo i derev'ya -- nad
nim, derev'ya i nebo -- vnizu. |mmi opustilas' na syruyu zemlyu, vidya skvoz'
derev'ya, kak luna postepenno svetleet v temneyushchem nebe. Kakoj-to pes tozhe
uvidel lunu i zavyl: myagkij, dolgij zvuk bez zapinki skol'znul po holmam v
tishinu i ves zhe kak budto okutal ee, slovno otzvuk dalekoj toski.
Stvoly derev'ev v otsvetah luny, polosy lunnogo sveta na vode... Ej
pochti chto mereshchilsya on, tam, u pruda, i ona sama-s nim ryadom; glyadya v vodu,
ona pochti chto videla, kak oni vdvoem -- lovkie, bystrye, nagie -- plyvut,
sverkaya pod lunoj.
Ona pochuvstvovala, kak zemlya udarila ee skvoz' plat'e, po nogam, po
zhivotu, po loktyam... Snova zavyla sobaka, beznadezhno, gorestno, vse zatihaya,
zatihaya... Potom |mmi medlenno vstala, chuvstvuya, kak promokla ee odezhda,
dumaya, kak daleko idti domoj. A zavtra stirka.
-- Vot proklyat'e! -- okazala missis Megon, glyadya dosku s raspisaniem
poezdov.
Gilligen, postaviv ee elegantnye kozhanye chemodany u stenki vokzala,
korotko sprosil:
--Opozdali?
-- Na polchasa. Vot uzh ne vezet!
-- CHto zh, nichego ne podelaesh'. Vernemsya, chto li, podozhdem doma?
-- Net, ne nado. Ne lyublyu zatyanutyh ot®ezdov. Voz'mite mne, pozhalujsta,
bilet.
Ona podala emu koshelek i, vstav na cypochki, chtoby luchshe videt' svoe
otrazhenie v okonnom stekle, lovko i umelo popravila shlyapku. Potom proshlas'
po platforme, k voshishcheniyu teh sluchajnyh zevak, kotorye vsegda skoplyayutsya na
lyubom polustanke vo vseh Soedinennyh SHtatah. A evropejcy do sih por
nahodyatsya pod lozhnym vpechatleniem, budto my vsyu zhizn' tol'ko i delaem, chto
rabotaem!
Prinyatoe reshenie samo po sebe uzhe daet svobodu: dazhe ne nado zhdat',
poka ono budet vypolneno. Za dolgie mesyacy ona vpervye pochuvstvovala sebya
svobodnee, spokojnee vnutrenne, chem do sih por. "Net, ne budu ni o chem
dumat', -- reshila ona. -- Luchshe vsego prosto byt' svobodnoj, ne pytat'sya
osoznat', chto eto znachit. Vse osoznannoe vyzyvaet kakie-to sravneniya,
svyazyvaet tebya protivopostavleniyami. Nado zhit' mechtoj, ne dostigaya ee, inache
prihodit presyshchenie. Ili toska. Ne znayu: chto huzhe? Vot doktor Megon. Ego
mechta pogibla, voskresla i snova pogibla. Naverno, mnogim eto pokazhetsya
strannym. A Donal'd, s ego shramom, s paralizovannoj rukoj, lezhit spokojno v
teploj zemle, v teple, v temnote, i shram u nego ne bolit, i ruka emu ne
nuzhna. I nikakih snov! A tem, s kem on opit ryadom, vse ravno, kakoe u nego
lico. Per ardua ad astrus... A Dzhons? CHto vidit on vo sne?"
-- Nadeyus', chto koshmary, -- skazala ona serdito, i kakoj-to tip, bez
vorotnichka, splyunul tabachnuyu zhvachku i s interesom oprosil:
-- Mem?
Prishel Gilligen s biletom.
-- Slavnyj vy chelovek, Dzho! -- okazala ona, berya koshelek.
On ne otvetil na ee blagodarnost':
-- Pojdem, progulyaemsya malost'.
-- A mozhno tut ostavit' chemodany, kak, po-vashemu?
-- Konechno. -- On oglyadelsya, potom kivnul mal'chiku negru, kotoryj
kakim-to chudom uhitrilsya operet'sya spinoj o stal'noj tros, idushchij pod uglom
ot telegrafnogo stolba. -- |j, synok!
Negr skazal: "Ser?", no ne dvinulsya s mesta.
-- Vstan', malyj! S toboj belyj chelovek razgovarivaet! -- skazal ego
sputnik, prisevshij na kortochki u steny.
Mal'chik vstal, i monetka dugoj poletela k nemu iz ruki Gilligena.
-- Priglyadi za temi chemodanami, poka ya vernus'. Ladno?
-- Ladno, kapitan! -- Mal'chik vrazvalku podoshel k chemodanam i spokojno
zastyl okolo nih. I srazu zasnul stoya, kak zasypaet loshad'.
-- Fu, chert, delayut, chto im velish', a sam chuvstvuesh' sebya kakim-to...
kakim-to...
-- Nevzroslym, da? -- podskazala ona.
-- Vot imenno. Budto ty mal'chishka, shchenok, a oni za toboj dolzhny
prismatrivat', dazhe esli tochno ne znaesh', chto tebe ot nih nuzhno.
-- Smeshnoj vy, Dzho. I uzhasno slavnyj. Prosto zhal', chto zrya propadaete!
Ee profil' byl otchetlivo viden, blednyj na fone kakoj-to temnoj
otkrytoj dveri.
-- Mogu dat' vam vozmozhnost' sdelat' tak, chtob ya zrya ne propadal!
-- Pojdem pogulyaem. -- Ona vzyala ego pod ruku i medlenno poshla vdol'
putej, chuvstvuya, kak vse smotryat na ee nogi.
Stal'nye rel'sy ubegali, suzhayas', i zavorachivali za derev'ya. Esli by
videt' ih kak mozhno dal'she, dazhe eshche dal'she, chem mozhno videt'...
-- Nu, chto? -- sprosil Gilligen, hmuro shagaya ryadom s nej.
-- Posmotrite, kakaya vesna, Dzho. Vzglyanite na derev'ya: uzhe leto
podhodit, Dzho.
-- Da, uzhe leto podhodit. Zanyatno, pravda? Menya vsegda kak-to udivlyaet:
posmotrish' -- vse idet svoim cheredom, pomimo nas. Naverno, starushka-priroda
vse delaet optom, ee nichem ne udivish', uzh ne govorya o tom, chto ej dela net --
takie my, kak hotim byt', ili ne takie.
Derzhas' za ego ruku, ona shla po rel'su.
-- A kakimi my, po-vashemu, dolzhny byt', Dzho?
-- Ne znayu kakim... kakoj vy sebya schitaete, i ne znayu, kakim ya sebe
kazhus', no odno mne izvestno: my s vami hoteli pomoch' prirode ispravit' zloe
delo, i nam ne povezlo.
V ploskih chashechkah list'ev lezhala kaplya solnca, i derev'ya slovno goreli
prohladnym plamenem zakata. Derevyannyj mostik shel cherez ruchej, tropinka
podymalas' v goru.
-- Davajte posidim na perilah, -- predlozhila ona, podvodya ego k mostiku.
I, prezhde chem on uspel podsadit' ee, ona povernulas' spinoj k perilam i
legko podnyalas' na muskulah ruk. Ona zacepilas' noskami za nizhnyuyu
perekladinu peril, i on sel ryadom s nej. Davajte pokurim.
Ona vytashchila pachku iz sumochki, i on vzyal sigaretu, chirknul, spichkoj.
-- A komu povezlo vo vsej etoj istorii? -- sprosila ona.
-- Lejtenantu.
-- Nepravda. |to v brake ty mozhesh' byt' schastlivym ili neschastnym. A v
smerti ty ni to, ni drugoe: ty nichto,
-- |to verno. Emu teper' ne nado dumat', schastliv on ili net... A vot
padre povezlo.
-- V chem?
-- Nu, esli u cheloveka neschast'e, a potom eto neschast'e prohodit --
znachit, povezlo. Razve ne tak?
-- Ne znayu. CHto-to vy slishkom slozhno dumaete, Dzho.
-- A ta devushka? Govoryat, u ee tepereshnego parnya deneg kucha, a mozgov
chut'. Znachit, ej tozhe povezlo.
-- Dumaete, ona dovol'na? -- (Gilligen vnimatel'no posmotrel na nee i
nichego ne otvetil.) -- Podumajte, skol'ko udovol'stviya ona poluchila by
sejchas: ovdovet' takoj molodoj --- kak romantichno! Uverena, chto ona sejchas
klyanet svoyu sud'bu.
On s voshishcheniem posmotrel na nee.
-- Mne vsegda hotelos' byt' yastrebom, -- skazal on, -- no teper', pozhaluj,
mne hochetsya stat' zhenshchinoj.
-- Gospodi Bozhe, Dzho! CHto za fantaziya!
-- Nu, a teper', raz vy uzhe zapisalis' v eti samye sivilly, rasskazhite
mne pro etogo franta, pro Dzhonsa. Emu-to opredelenno povezlo.
-- V chem povezlo?
-- Nu, kak zhe! Dobilsya chego hotel.
-- No ne teh zhenshchin, kotoryh dobivalsya.
-- Da, ne sovsem. Nu, konechno, emu vseh ne dobit'sya, malo li chego on
hochet. Po-moemu, on dva raza obzhegsya. No emu eto nichut' ne meshaet. Vyhodit,
on -- schastlivchik. -- (Ih sigarety dvojnoj dugoj upali v ruchej, zashipeli.) --
Dolzhno byt', nahal'stvom tozhe mozhno mnogogo dobit'sya ot zhenshchin.
-- Vy hotite skazat' -- kak i tupost'yu?
-- Vovse net. Kakaya tam tupost'. Vot ya dejstvitel'no ne mogu dobit'sya
toj, kogo hochu, po svoej tuposti.
Ona polozhila ruku emu na plecho.
-- Vy sovsem ne tupoj, Dzho. No i smelosti v vas net.
-- Net est'. Razve vy mozhete sebe predstavit', chto ya stanu s kem-to
schitat'sya, esli zahochu chego-nibud'?
-- No ya i ne predstavlyayu sebe, chto vy mozhete kak-to postupit', ne
schitayas' s drugimi lyud'mi, Dzho.
On obidelsya i ravnodushno skazal:
-- Konechno, volya vasha, dumajte kak hotite. Znayu, ya ne takoj smelyj, kak
tot malyj, iz anekdota. Pomnite? Pristal k zhenshchine na ulice, a ee muzh
zastupilsya, sshib ego s nog. On vstaet, ochishchaet gryaz', a tut kakoj-to
postoronnij i govorit: "Gospodi pomiluj, i chasto vas tak kolotyat?" A etot
tip otvechaet: "A kak zhe, konechno, byvaet, no uzh zato, kogda delo vygorit!.."
Vidno, on schital, chto emu sud'ba byt' bitym, -- pribavil on s prezhnej
nasmeshlivoj ulybkoj.
Ona rassmeyalas'. Potom skazala:
-- A pochemu by i vam ne poprobovat', Dzho?
On smotrel na nee dolgo, spokojno. Ona smelo vstretila ego vzglyad, i,
soskochiv s peril, on povernulsya k nej, obnyal ee odnoj rukoj.
-- CHto eto znachit, Margaret?
Ona ne otvetila, i on, pripodnyav ee, snyal s peril. Ona polozhila ruki
emu na plechi.
-- Net, dlya vas eto nichego ne znachit, -- skazal on ej tiho i chut'
kosnulsya gubami ee gub. Ruka ego opustilas'.
-- Ne tak, Dzho.
-- Kak -- ne tak? -- nedoumenno sprosil on. V otvet ona prityanula ego k
sebe i pocelovala, medlenno i zharko. No oni uzhe ponyali, chto, nesmotrya na
vse, oni drug drugu chuzhie. On potoropilsya prervat' nelovkoe molchanie: --
Znachit li eto, chto vy soglasny?
-- Net, Dzho, ne mogu! -- otvetila ona spokojno, ne otvodya ego ruk.
-- No pochemu, Margaret? Vy nikogda ne govorili mne -- pochemu?
On videl ee molchalivyj profil' na proshitoj zakatom listve.
-- Esli by ya tak horosho k vam ne otnosilas', ya by ne stala ob®yasnyat'. No
u vas takaya familiya, Dzho. Ne mogu ya vyjti zamuzh za cheloveka po familii
Gilligen.
On obidelsya vser'ez.
-- Izvinite, -- tupo skazal on. Ona prizhalas' shchekoj k ego shcheke. Na
vershine holma stvoly derev'ev stoyali, kak reshetka u kamina, za nimi medlenno
dotlevali ugli zakata. -- Familiyu i peremenit' mozhno, -- skazal on. V vechernej
tishine poslyshalsya dolgij gudok. -- Vash poezd podhodit, -- skazal on.
Ona slegka otklonilas' ot nego, chtoby razglyadet' ego lico.
-- Dzho, prostite menya. YA poshutila...
-- Ladno, ladno, -- perebil on i s nelovkoj laskoj pogladil ee po plechu.
-- Pojdemte, pora!
Parovoz, cherneya, pokazalsya za povorotom, uvenchannyj dymom, nizkoroslyj,
zloveshchij, slovno rycar' v peristom shleme, stanovyas' vse bol'she, no kak budto
ne dvigayas'. I vse zhe on dvigalsya, s grohotom vorvalsya na stanciyu v
naznachennoe vremya, i kroshechnyj vershitel' ego sudeb pokazalsya v okoshke, kak
zhalkij pridatok, ves' gryaznyj, v bol'shih ochkah. Poezd, gremya, ostanovilsya,
na perron vysypali nosil'shchiki v belyh kurtkah.
Ona snova obnyala ego, k udovol'stviyu vseh zevak.
-- Dzho, ya vpravdu poshutila. No razve vy ne ponimaete? YA dva raza byla
zamuzhem -- i oba raza sluchilos' neschast'e. U menya prosto duhu ne hvatit eshche
raz riskovat'. No esli by ya tol'ko posmela vyjti zamuzh, to, konechno, za vas
-- i vy eto znaete. Pocelujte menya, Dzho! -- (On vypolnil ee pros'bu.) -- Hrani
vas Bog, milyj. Esli by ya za vas vyshla, vy by umerli cherez god, Dzho. Vse moi
muzh'ya umirayut, vy zhe znaete.
-- YA by risknul, -- skazal on.
-- A ya net. Slishkom ya moloda, chtoby horonit' treh muzhej.
S poezda shodili passazhiry, prohodili mimo, drugie sadilis' v vagony.
Nad vsem, kak obyazatel'nyj akkompanement, zvuchali golosa zazyvavshih publiku
shoferov.
-- Dzho, neuzheli vam dejstvitel'no tak grustno, chto ya uezzhayu? -- (On v
nedoumenii posmotrel na nee.) -- Dzho! -- voskliknula ona, i tut mimo nih
proshla gruppa lyudej.
|to byli mister Dzhordzh Farr s suprugoj. Oni uvideli neschastnoe lico
Sesili, kogda ona, takaya gracioznaya i hrupkaya, so slezami rastayala v
ob®yatiyah otca. A za nej stoyal mister Dzhordzh Farr, mrachnyj, kak tucha: ego ne
zhelali zamechat'.
-- CHto ya vam govorila? -- skazala missis Megon, szhimaya ruku Gilligena.
-- Da, vy byli pravy, -- otvetil on, pogloshchennyj svoim gorem. -- Nu i
medovyj mesyac vypal bednyage!
Vnov' pribyvshie ushli za vokzal, i ona snova posmotrela na Gilligena.
-- Poedem so mnoj, Dzho!
-- Venchat'sya? -- sprosil on s voskresayushchej nadezhdoj.
-- Net, vot tak, kak est'. Togda, esli nadoest, mozhno budet prosto
pozhelat' drug drugu schast'ya i razojtis'. -- (On s uzhasom posmotrel na nee.) --
CHert poberi vashu presviterianskuyu dobrodetel', Dzho! Teper' vy budete dumat',
chto ya rasputnaya zhenshchina.
-- Net, mem, ne budu. No tak postupit' ya ne mogu!
-- Pochemu?
-- Ne znayu. Ne mogu -- i vse...
-- No kakaya zhe raznica?
-- Da nikakoj, esli b mne nuzhno bylo tol'ko vashe telo. A mne... a mne
nuzhno...
-- CHto vam nuzhno, Dzho?
-- O chert... Poshli, pora sadit'sya.
-- Znachit, edete so mnoj?
-- Vy otlichno znaete, chto net. Vy zhe znali, chto etogo ne budet, kogda
govorili.
On podnyal ee chemodany. No tut zhe nosil'shchik lovko otnyal ih, i on tol'ko
provodil ee v vagon. Ona sela na zelenyj barhatnyj divanchik, i on, nelovko
snyav shlyapu, protyanul ej ruku:
-- CHto zh, proshchajte!
Ee lico, blednoe, spokojnoe, pod malen'koj, chernoj s belym, shapochkoj,
bezukoriznennyj vorotnichok plat'ya... Ona ne posmotrela na protyanutuyu ruku.
-- Vzglyanite na menya, Dzho. Razve ya kogda-nibud' lgala vam?
-- Net, -- priznal on.
-- Neuzheli vy ne vidite, chto ya i sejchas ne lgu? YA skazala pravdu.
Sadites'.
-- Net, net. Tak ya ne mogu. I vy znaete, chto ne mogu.
-- Da, znayu. Znachit, i soblaznit' vas mne ne udalos', Dzho. Prostite
menya. Hotelos' sdelat' vas schastlivym hot' na korotkoe vremya, esli tol'ko ya
smogla by. No, naverno, ne sud'ba!
Ona podnyala k nemu lico, on poceloval ee.
-- Proshchajte!
-- Proshchajte, Dzho!
"A pochemu by i net? -- podumal on, kogda pod nogami hrustnul gravij. --
Pochemu by ne dobit'sya ee hotya by tak? Budet vremya ee ugovorit', mozhet byt',
dazhe prezhde, chem my doedem do Atlanty". On povernul, vskochil v vagon.
Vremeni ostavalos' malo, i, uvidev, chto ee mesto pustuet, on pobezhal po
vagonu, vse bol'she volnuyas'. No v sosednem vagone ee tozhe ne bylo.
"Zabyl ya, chto li, v kakom ona vagone?" -- podumal on. Net, vot tut on ee
i ostavil: von, protiv okna, vse eshche stoit, ne dvigayas', tot negrityanskij
mal'chik. On pobezhal nazad, k ee mestu. Da, vot i ee chemodany. On probezhal,
natykayas' na passazhirov, po vsemu poezdu. Ee nigde ne bylo.
"Znachit, peredumala, poshla menya iskat'", -- podumal on, izmuchennyj
naprasnymi poiskami. On otkryl dveri s ploshchadki i soskochil, kogda poezd uzhe
tronulsya. Ne obrashchaya vnimaniya na glazeyushchih zevak, on pomchalsya v zal
ozhidaniya. Tam bylo pusto, na platforme tozhe ee ne bylo, i v otchayanii on
pobezhal k nabiravshemu skorost' poezdu.
"Ona zhe tam!" -- s yarost'yu podumal on, klyanya sebya za to, chto ne podozhdal
v vagone, poka ona vernetsya. Poezd uzhe shel slishkom bystro, vse dveri na
ploshchadkah byli zaperty. Plavno proshel poslednij vagon, i na zadnej ploshchadke
on uvidel ee -- ona vyshla tuda, chtoby eshche raz uvidet' ego, a on i ne podumal
iskat' ee tam!
-- Margaret! -- kriknul on vsled nadmennomu stal'nomu chudishchu i pobezhal po
rel'sam, tshchetno pytayas' dognat' poezd, vidya, kak on spokojno udalyaetsya. --
Margaret! -- kriknul on opyat', protyagivaya k nej ruki, pod shumnoe odobrenie
zevak.
-- Naddaj, naddaj, mister! -- posovetoval chej-to golos.
-- Stavlyu desyat' protiv odnogo, chto poezd obgonit! -- skazal vtoroj, no
pari nikto ne prinyal.
Nakonec on ostanovilsya, placha nastoyashchimi slezami ot gneva i otchayaniya,
vidya, kak ee figura, v pryamom chernom plat'e, s belym vorotnichkom i
manzhetami, stanovitsya vse men'she i men'she, udalyayas' vmeste s poezdom,
kotoryj nasmeshlivo svistnul na proshchanie i, slovno v izdevku, vypustil struyu
para, uhodya po dvojnoj dorozhke rel'sov von iz ego zhizni.
Nakonec on pereshel rel'sy pod pryamym uglom i perelez cherez provolochnuyu
ogradu pryamo v lesok, gde vesna, zagrustiv o lete, nezhno klonilas' k nochi,
hotya leto eshche ne prishlo za nej.
Gluboko v chashche, gde medlenno tayal vecher, malinovka propela chetyre
notki, tekuchie, izmenchivye. "Kak ee rot", -- podumal on, chuvstvuya, chto zharkaya
bol' ostyvaet v nem vmeste s ostyvayushchim zakatom. Neshirokij ruchej delovito
bormotal chto-to, pohozhee na zaklinanie; pobegi molodoj ol'hi, vystroivshis' v
ryad, glyadelis' v nego, kak Narciss. Spugnutaya malinovka robkim korichnevym
komochkom porhnula glubzhe v chashchu i snova zapela. Vokrug ego golovy kruzhilis'
moskity, on ih ne otgonyal: emu slovno stanovilos' legche ot ih ostryh ukusov.
Kak-to otvlekaet mysli.
"YA by mog ej pomoch'. YA mog by pomoch' ej zabyt' vse obidy, vsyu bol', tak
zabyt', chtoby, napomniv pro to, chto bolelo, ona sprosila by: "Neuzheli to
byla ya?" Esli b ya tol'ko mog skazat' ej pro eto! Da vot nikak ne mog
pridumat', chto skazat'. Dazhe u menya, u takogo boltuna, slov ne hvatilo!.."
On bescel'no shel vdol' ruch'ya. Vskore potok ushel v lilovuyu ten', pod
ivy, i Dzho uslyshal, kak voda zashumela gromche. Razdvinuv vetvi, on uvidel
staruyu mel'nichnuyu zaprudu i malen'koe ozerco, spokojno otrazhavshee spokojnoe
nebo i temnye derev'ya na tom beregu. Dzho uvidal na zemle slabyj blesk ryb'ej
cheshui i muzhskuyu spinu.
-- Poteryali chto? -- sprosil on, glyadya, kak razbegayutsya krugi ot
pogruzhennoj po plecho ruki rybaka. Tot podnyalsya, stoya na kolenyah, opersya
rukami v zemlyu i
posmotrel cherez plecho.
-- Tabak obronil, -- otvetil on ravnodushno-tyaguchim golosom. -- U vas,
sluchaem, pri sebe net?
-- Sigareta goditsya? |to est'! -- Gilligen protyanul pachku, i tot, prisev
na kortochki, vytashchil sigaretku.
-- Vot spasibo. Nado zhe cheloveku izredka tabachkom pobalovat'sya, verno?
-- CHeloveku mnogim nado izredka pobalovat'sya, tak uzh na svete povelos'.
Tot fyrknul, ne sovsem ponimaya, no podozrevaya namek na zhenshchin:
-- Nu, etogo u menya tut netu, no zamena najdetsya! -- On vstal, podzharyj,
kak gonchaya, i vytashchil iz gustogo ivnyaka kuvshin. S neuklyuzhej vezhlivost'yu on
protyanul ego Gilligenu. -- Vsegda prihvatyvayu s soboj na rybalku, -- ob®yasnil
on. -- Kak glotnesh' -- tak budto i ryba klyuet luchshe, i komar kusaet men'she.
Gilligen nelovko obhvatil kuvshin.
-- Kak zhe iz nego pit', chert voz'mi?
-- Pogodi, davaj pokazhu! -- skazal hozyain, berya posudinu.
Prosunuv bol'shoj palec skvoz' ruchku, on plavnym dvizheniem podnyal kuvshin
pochti na uroven' plecha, vytyanuv sheyu tak, chtoby otverstie gorlyshka popalo emu
v rot. Gilligen videl, kak merno dvizhetsya ego kadyk na fone blednogo neba.
Tot opustil kuvshin, vyter rot tyl'noj storonoj ruki.
-- Vot kak ee p'yut, -- skazal on, peredavaya kuvshin Gilligenu.
Gilligen poproboval ne sovsem udachno, chuvstvuya, kak holodnaya vlaga
techet po podborodku, l'etsya na rubashku. No gorlo obozhglo, kak ognem:
kazalos', chto v zheludke chto-to priyatno vzorvalos'. On opustil kuvshin,
zakashlyavshis'.
-- Da chto eto takoe, chert menya deri?
Rybak hriplo zasmeyalsya i hlopnul sebya po lyazhkam.
-- Nikogda ne pil pshenichnoj, chto li? Nu kak ona v nutre? Nebos' luchshe,
chem snaruzhi?
Gilligen ohotno podtverdil. On chuvstvoval kazhdyj nerv, kak provolochku v
elektricheskoj lampe, bol'she on nichego ne ispytyval. Potom stalo zharko,
veselo. On snova podnyal kuvshin -- na etot raz delo poshlo luchshe.
"Zavtra poedu v Atlantu, najdu ee, zahvachu, poka ona ne uehala dal'she,
-- obeshchal on sebe. -- YA ee najdu: ne mozhet zhe ona ves' vek ot menya uhodit'".
Rybak snova vypil. Gilligen zakuril sigaretu. On tozhe oshchutil svobodu,
pochuvstvoval sebya hozyainom svoej sud'by. "Zavtra poedu v Atlantu, najdu ee,
zastavlyu vyjti za menya zamuzh, -- povtoryal on. -- I zachem ya ee otpustil?.. A
pochemu ne poehat' segodnya? Nu, konechno, nado ehat' segodnya. YA ee najdu.
Znayu, chto najdu. V N'yu-Jorke i to najdu. Kak eto ya ran'she ne podumal? -- On
ne chuvstvoval ni ruk, ni nog, sigareta vypala iz beschuvstvennyh pal'cev, i,
pytayas' pojmat' malen'kij ogonek, on poshatnulsya, chuvstvuya, chto ne vladeet
svoim telom. -- CHert, da ved' ya vovse ne p'yan", -- podumal on. No emu prishlos'
soznat'sya sebe, chto on zdorovo p'yan.
-- Slushaj, da chto eto za zel'e? YA na nogah ne derzhus'.
Rybak hohotnul, strashno pol'shchennyj:
-- Sil'na, a? Sam gonyu. Ochen' horosha! Nichego, privyknesh'. Glotni eshche! --
I vypil sam, istovo, kak vodu.
-- CHerta s dva! Hvatit! Mne v gorod idti!
-- Nu, glotochek! Na dorozhku. Luchshe dojdesh'!
"Esli ya ot dvuh glotkov tak poveselel, to ot tret'ego navernyaka vzvoyu",
-- podumal on. No ego priyatel' ne otstaval, i on snova hlebnul iz kuvshina.
-- Teper' poshli, -- skazal on, peredavaya kuvshin.
Rybak, nesya "ee" pod myshkoj, oboshel prud. Gilligen, spotykayas', brel za
nim, mezh kornevishchami kiparisov, ostupayas' inogda v gryaz'. Vskore on stal
luchshe spravlyat'sya so svoim telom, i oni vyshli skvoz' prosvet v ivah na
dorogu, prorezannuyu v krasnom peschanom grunte.
-- Nu vot, priyatel'. Derzhis' dorogi, tut i mili ne budet.
-- Ladno. Spasibo bol'shoe. Da, nichego zel'e, prosto vyrvi-glaz!
-- Verno, sil'na, -- soglasilsya tot.
-- Nu, dobroj nochi! -- Gilligen protyanul ruku, i tot vzyal ee vezhlivo i
ostorozhno i tol'ko raz vstryahnul.
-- Nu, poberegi sebya!
-- Postarayus'! -- obeshchal Gilligen.
Toshchaya, izmotannaya malyariej figura ischezla za ivami. Doroga, prorytaya v
pole, molchalivo i pusto vilas' pered nim, vostok svetlel nastojchivym
obeshchaniem lunnogo sveta. On shel po pyli, mezhdu temnymi derev'yami, prolitymi,
kak chernila, na svetluyu stranicu neba, i skoro luna stala ne tol'ko
obeshchaniem. On uvidel, kak ot kraev ee diska stali ostree verhushki derev'ev,
potom vyplyl ves' disk, nevozmutimyj, gladkij, kak blyudce. Nochnye pichuzhki,
kak zateryannye monety, mel'kali v listve; odna nelovko sharahnulas' v pyli
iz-pod samyh ego nog. Viski isparyalos' v odinochestve, i vskore otoshedshaya na
vremya toska snova vernulas' na mesto.
Projdya pod skreshchennymi, kak u skeleta ruki, strelkami, on peresek
zheleznodorozhnye puti i vyshel na ulochku mezh negrityanskih hizhin. V hizhinah ne
bylo sveta, odnako ottuda donosilsya myagkij, besprichinnyj smeh, protyazhnye
rovnye golosa zvuchali bodro, no vse zhe v nih tailas' vsya gorech', kakoj
izdrevle dyshali i zhili zdes'.
Pri lune, v strastnoj drozhi vesny i ploti, sredi vybelennyh hizhin,
okleennyh vnutri gazetami, yazycheskim gimnom zvuchal zaimstvovannyj u belyh
psalom, kak zaimstvovana ih odezhda, priglushenno i moshchno, v nevedenii
sobstvennoj sily:
Nesi menya v nebesnye chertogi...
Troe yunoshej proshli mimo, sharkaya v pyli, slovno peredraznivaya svoi teni
na pyl'noj doroge, ostro zapahlo potom dolgogo rabochego dnya.
Nedolgo gulyat'.
Glyadi, uznaet mat',
ona tebe pokazhet,
kak doma ne byvat'!
On shagal, podstavlyaya lico lune, vidya, kak chasy pod kupolom suda, budto
blagosklonnyj idol, temneli na nebe, vziraya na gorod vsemi chetyr'mya
ciferblatami. On proshel mimo drugih hizhin, gde iz dveri v dver'
pereklikalis' myagkie, grudnye golosa. Sobaka zavyla na lunu otchetlivo i
grustno, i chej-to tihij golos laskovo obrugal ee.
...Nesi menya v chertogi Otca Nebesnogo, tam dom moj.
I Spasitel' za mnoj pridet, ya znayu...
Cerkov' vysilas' chernoj ten'yu s serebryanoj kryshej, i Gilligen proshel po
luzhajke pod sannymi stenami, uvitymi plyushchom. Peresmeshnik, kotoryj zhil v
magnolii, vdrug narushil tishinu; chto-to besformennoe, perebirayas' s karniza
na karniz, polzlo po stene doma, osveshchennogo lunoj. "CHto za chert?" -- podumal
Gilligen, kogda ten' ostanovilas' pod oknom u |mmi.
Bystro i besshumno on pereskochil cherez klumby. Srazu emu podvernulas'
udobnaya vodostochnaya truba, i Dzhons dazhe ne uslyshal, kak Gilligen pochti
dobralsya do okna, za kotoroe tot ceplyalsya. Oni s vyzovom posmotreli drug na
druga: odin ceplyalsya za podokonnik, drugoj -- za vodostochnuyu trubu.
-- CHto eto vy tut zateyali?
-- A vot vzberetes' povyshe -- ya vam pokazhu, -- oskalil zheltye zuby Dzhons.
-- Nu-ka, slezaj ottuda!
-- Aga, bud' ya proklyat, opyat' etot rycar', zashchitnik dam! A my-to vse
nadeyalis', chto vy sbezhali s etoj chernoj zhenshchinoj!
-- Sami slezete ili mne podnyat'sya i sbrosit' vas k chertu?
-- Ne znayu, komu pervomu lezt'!
Vmesto otveta Gilligen podtyanulsya i shvatilsya za podokonnik. Dzhons
ucepilsya krepche i popytalsya bylo lyagnut' ego v lico, no Gilligen shvatil ego
za nogu, vypustiv trubu. Odin mig oba raskachivalis', kak gigantskij mayatnik,
potom Dzhons otorvalsya ot podokonnika, i oba grohnulis' v gryadku tyul'panov.
Dzhons pervyj vskochil na nogi i, lyagnuv Gilligena v bok, pobezhal. Gilligen
prygnul za nim i lovko nagnal ego.
Na etot raz oni upali v giacinty. Dzhons dralsya, kak zhenshchina: lyagalsya,
carapalsya, kusalsya, no Gilligen podnyal ego na nogi i svalil odnim udarom.
Dzhons snova vskochil -- i snova upal ot udara. No tut on, ne vstavaya, popolz
i, shvativ Gilligena pod kolenki, oprokinul ego nazem'. Potom vyrvalsya ot
nego, vskochil i pobezhal. Gilligen sel, podumal, stoit li za nim gnat'sya, no
reshil, chto ne stoit, glyadya, kak Dzhons pri svete luny udiraet neuklyuzhimi
skachkami.
Dzhons na otlichnoj skorosti obognul cerkov' i vybezhal za kalitku.
Uvidev, chto ego ne presleduyut, on zamedlil shagi, poshel spokojno. Pod
tihimi topolyami legche dyshalos'. Vetvi v nedvizhnoj listve molchali pod
zvezdami. I, vytiraya lico i sheyu platkom, on zashagal vdol' pustynnoj ulicy.
Na uglu on ostanovilsya, okunul platok v kolodu s vodoj, otkuda poili
loshadej, oter lico i ruki; ot vody men'she stali bolet' ushiblennye mesta.
Perehodya iz temnoty v lunnyj svet, za ego tolstoj figuroj upryamo kralas' ego
sobstvennaya neuklyuzhaya ten', i postepenno tishina mirnoj nochi okonchatel'no
smyla vse mysli i nedavnie trevolneniya.
V teni krylechek, pod dubami i klenami, topolyami i magnoliyami, za
izgorodyami, uvitymi blednymi nepodvizhnymi cvetami, slyshalis' obryvki
priglushennyh golosov, nezhnyj preryvistyj smeh... "Muzhchinu i zhenshchinu sozdal
molodymi..." Dzhons byl molod...
Uvy, ne mnogo dnej nam zdes' probyt' dano.
Prozhit' ih bez lyubvi i bez vina greshno.
Ne stoit razmyshlyat': mir etot star il' molod?
Kol' suzhdeno ujti -- ne vse li nam ravno?
-- Horosho by sejchas najti sebe devchonku! -- vzdohnul Dzhons. Luna
bezmyatezhno svetila.
O, skol'ko raz tvoj rost i tvoj ushcherb
Eshche uvizhu, milyj lunnyj serp!
No den' pridet -- i tshchetno budesh' ty
Menya iskat' pod sen'yu etih verb!
I vse-taki vesna tait v sebe neizbezhnost' oseni, smerti:
Begut za migom mig i za vesnoj -- vesna.
Ne provodi zhe ih bez pesen i vina.
Ved' v carstve bytiya net blaga vyshe zhizni.
Kak provedesh' ee -- tak i projdet ona.
I, okoldovannyj vesnoj, molodost'yu i lunnym siyaniem, Dzhons vdrug zapel
zvonkim sentimental'nym tenorkom:
"O milaya, o milaya moya!.."
Ego ten' medlenno zakryla chernil'nye polosy zheleznoj ogrady, no, kogda
on proshel, chernye polosy snova legli na temnuyu vlazhnuyu travu. Kupy kann i
petunij narushali gladkoe odnoobrazie gazona, i nad bronzovoj listvoj
magnolij bezmyatezhnye kolonny belogo doma vstavali prekrasnee i proshche, chem
sama smert'.
Dzhons opersya o reshetku kakoj-to ogrady, ustavilsya na meshkovatuyu ten' u
nog, vdohnul zapah zhasmina i uslyhal krik peresmeshnika gde-to tam, vdali...
Dzhons vzdohnul. |to byl vzdoh chistejshej dosady.
Na pis'mennom stole rektora lezhalo pis'mo, adresovannoe misteru
Dzhulianu Lou, San-Francisko, Kaliforniya, v kotorom missis Megon pisala o
svoem brake i o smerti muzha. Ego vernula pochta so shtampom: "Adresat vybyl.
Mestoprebyvanie neizvestno".
Sidya v klumbe giacintov, Gilligen smotrel, kak udiraet Dzhons.
-- Neploho dlya takogo tolstyaka, -- skazal on sebe, vstavaya. -- Pridetsya
|mmi nynche spat' odnoj.
V vetvyah magnolii snova zapel peresmeshnik, slovno vyzhidavshij okonchaniya
vrazhdebnyh dejstvij.
-- A ty-to kakogo cherta poesh'? -- Gilligen pokazal derevu kulak. No ptica
ne obratila na nego vnimaniya, i on stal schishchat' s sebya pristavshie komki
zemli. Hot' nemnogo polegchalo na dushe. -- A zhal', chto ne uderzhal etogo
ublyudka, -- probormotal on. Vyhodya iz sada, Gilligen posmotrel na
razvorochennuyu klumbu giacintov.
Ogromnaya figura rektora vyshla emu navstrechu iz-pod serebristogo
derevca, pritihshego v sonnoj istome.
-- |to vy, Dzho? Mne pokazalos', v sadu -- shum.
-- Da, my nashumeli. Hotel vybit' dushu iz etogo tolstyaka, da razve takogo
sukina... takogo uderzhish'? Udral!
-- Kak, draka? No, milyj moj drug!..
-- Kakaya tam draka! On tol'ko i norovil udrat'. Drat'sya nado dvoim,
padre!
-- No drakoj nichego ne dokazhesh', Dzho. Ves'ma sozhaleyu, chto vy pribegli k
takomu sposobu. Nikto ne postradal?
-- K neschast'yu, net, -- ogorchenno skazal Gilligen, podumav o zrya
ispachkannom kostyume i neudavshejsya mesti.
-- Ochen', ochen' rad. No mal'chiki lyubyat drat'sya, a, Dzho? Donal'd, byvalo,
tozhe dralsya.
-- YA dumayu, padre! Naverno, byl takim drachunom, chto tol'ko derzhis'.
Tyazheloe, v morshchinah, lico rektora ozarilos' vspyshkoj spichki, on
raskuril trubku mezh slozhennyh ladonej. Medlenno on proshel po osveshchennomu
lunoj gazonu, k vorotam. Gilligen shel sledom za nim.
-- CHto-to ne spitsya, -- ob®yasnil starik. -- Mozhet byt', pohodim nemnogo?
Oni medlenno proshli pod sen'yu iz®edennyh lunoj derev'ev, perestupaya
cherez teni vetvej. Pri lunnom siyanii osveshchennye okna domov kazalis' zheltymi
i ubogimi.
-- CHto zh, vse opyat' idet po-staromu, Dzho. Lyudi prihodyat i uhodyat, no my
s |mmi podobny biblejskim goram. A u vas kakie plany?
Gilligen narochno netoroplivo zakuril sigaretu, skryvaya smushchenie.
-- Skazat' po pravde, padre, nikakih planov u menya net. Esli vam ne
pomeshaet, ya by pobyl u vas eshche nemnogo.
-- Serdechno rad, milyj moj mal'chik, -- radushno skazal rektor. Potom
ostanovilsya, pristal'no posmotrel na Gilligena. -- Pomiluj Bog, Dzho, uzh ne
iz-za menya li vy reshili ostat'sya?
Gilligen vinovato opustil golovu.
-- Kak skazat', padre...
-- Net, net. |togo ya ne dopushchu. Vy uzhe sdelali vse, chto mogli. Tut ne
zhizn' dlya molodogo cheloveka, Dzho.
Lyseyushchij lob rektora i ego krupnyj nos zhivopisno procherchivalis' lunnym
svetom. Glaza u nego gluboko zapali. I Gilligen vdrug pochuyal drevnie goresti
vsego roda chelovecheskogo, vseh lyudej -- chernyh, zheltyh i belyh lyudej -- i
neozhidanno dlya sebya vse rasskazal stariku.
-- Aj-yaj-yaj, -- skazal rektor, -- eto ochen' grustno, Dzho. -- On tyazhelo
opustilsya na pridorozhnuyu nasyp', i Gilligen sel ryadom s nim. -- Puti sluchaya
neispovedimy, Dzho.
-- YA dumal, vy skazhete: puti Gospodni, padre.
-- Bog i est' sluchaj, Dzho. Da, v etoj zhizni -- Bog. A o toj zhizni my
nichego ne znaem. Vse pridet v polozhennoe vremya. "Carstve Bozh'e vnutri nas",
-- kak skazano v Pisanii.
-- Nemnogo stranno vam, svyashchenniku, ispovedovat' takoe uchenie.
-- Ne zabyvajte, chto ya -- staryj chelovek, Dzho. Slishkom staryj dlya sporov
i ozlobleniya. My sami sozdaem sebe v etoj zhizni i raj i ad. Kto znaet, mozhet
byt', posle smerti s nas i ne potrebuyut, chtoby my kuda-to shli, chto-to
delali. Vot eto i byl by istinnyj raj.
-- A mozhet, eto drugie delayut iz nashej zhizni raj ili ad?
Svyashchennik polozhil tyazheluyu ruku na plecho Gilligenu.
-- Vam ot obidy bol'no, Dzho. No i eto projdet. Samoe grustno v lyubvi,
Dzho, eto to, chto ne tol'ko lyubov' ne dlitsya vechno, no i dushevnaya bol' skoro
zabyvaetsya. Kak eto govoritsya: "CHelovek umiraet, stanovitsya dobychej chervej,
no ne ot lyubvi". Net, net, -- ostanovil on Gilligena, kotoryj pytalsya ego
perebit', -- znayu, nevynosimo tak dumat', no pravda voobshche nevynosima. I
razve my oba sejchas ne stradaem iz-za smerti, iz-za razluki?
Gilligenu stalo stydno: "Muchayu ego tut svoimi voobrazhaemymi gorestyami!"
Starik snova zagovoril:
-- Dumayu, chto vse zhe vam neploho bylo by tut pozhit', poka vy ne
obdumaete svoi plany na budushchee. Tak chto davajte schitat' vopros reshennym, a?
Mozhet byt', projdemsya eshche nemnogo, esli vy ne ustali?
Gilligen podnyalsya. Vskore tihaya ulica, osenennaya derev'yami, pereshla v
izvilistuyu dorogu, i, vyjdya iz goroda, oni snachala spustilis' s holma, potom
snova podnyalis'. Oni proshli pereval, zalityj lunnym svetom, uvideli, kak
vnizu ves' mir uhodit ot nih temnymi, poserebrennymi lunoj hrebtami gor nad
dolinami, gde sonno povis tuman, potom proshli mimo malen'kogo Domika -- on
spal, uvityj rozami. Za nim dremal Fruktovyj sad, nizkoroslye derev'ya stoyali
simmetrichnymi ryadami, uzhe tyazhelye budushchim urozhaem.
- U Villarda horoshij sad, -- probormotal rektor. Doroga snova stala
spuskat'sya mezh krasnovatyh osypej, i cherez rovnyj, osveshchennyj lunoj lug, iz
-- Tam sluzhba idet. V negrityanskoj cerkvi, -- ob®yasnil rektor.
Oni poshli dal'she, po pyl'noj doroge, mimo chisten'kih, akkuratnyh
domikov, temnyh i sonnyh. Negry prohodili malen'kimi gruppami, s zazhzhennymi
fonarikami; zheltovatye slabye ogon'ki ponaprasnu staralis' peresilit' lunnyj
svet.
-- Neizvestno, zachem oni im, -- otvetil rektor na vopros Gilligena. --
Mozhet byt', osveshchayut svoyu cerkov'.
Penie priblizhalos', i nakonec oni uvidali sredi derev'ev uboguyu
cerkvushku s perekoshennym podobiem shpilya. Vnutri slabo mercala kerosinovaya
lampa, ot nee eshche bol'she oshchushchalis' temnota i duhota, eshche sil'nee oshchushchalsya
neizbyvnyj zov ploti posle tyazhkogo truda na omytoj lunnym svetom zemle. Iz
cerkvi v zataennoj vorkuyushchej strasti plyli golosa. V nih ne bylo nichego, v
nih bylo vse v ekstaze zvuchali slova belogo cheloveka, i oni prinimali ih s
toj zhe gotovnost'yu, s kakoj ih nedostupnyj Bog byl prinyat imi v otcy.
"Pastvu tvoyu napitaj, Iisuse!." Vsya toska chelovechestva po Edineniyu s
chem-to, gde-to. "Pastvu tvoyu napitaj, Iisuse!." Rektor i Gilligen stoyali
ryadom, v pridorozhnoj pyli. Doroga vilas' pod lunoj, smutno rastvoryayas'
vdali. Na istoshchennoj buroj zemle myagkimi mazkami cheredovalis' chern' i
serebro; vokrug kazhdogo dereva lezhal serebryanyj venchik, i tol'ko te, chto
stoyali protiv luny, kazalis' vychekanennymi iz bronzy.
"Pastvu tvoyu napitaj, Iisuse!.." Golosa zazvuchali polnee, myagche. Organa
ne bylo, organ byl ne nuzhen: nad strastnoj garmoniej basov i baritonov
vzvivalis', kak zolotye rajskie pticy, yasnye soprano zhenskogo hora. Oni
stoyali ryadom, v pyli, -- rektor v izmyatoj chernoj odezhde, Gilligen v zhestkom,
novom kostyume -- i slushali penie, glyadya, kak ubogaya cerkvushka preobrazhaetsya v
myagkoj mol'be, pechal'noj i strastnoj. Penie umolklo, zamiraya nad omytoj
lunnym svetom zemlej, gde neizbezhny i zavtrashnij den' v pote lica, i muki
ploti, i smert', i vozmezdie. I oni povernuli v gorod, osveshchennye lunoj,
chuvstvuya pyl' pod nogami.
Svoj pervyj roman "Soldatskaya nagrada" (pervonachal'noe nazvanie "Signal
bedstviya") Folkner pisal v Novom Orleane v 1925 g.
Syuzhet romana svyazan so stremleniem Folknera vo vremya pervoj mirovoj
vojny stat' voennym letchikom. Kak izvestno, on postupil v shkolu voennyh
letchikov v Kanade, no vojna zakonchilas' do ego vypuska iz shkoly.
Roman vyshel v 1926 g. i uspeha ne imel, hotya i byl zamechen mnogimi
vydayushchimisya pisatelyami Ameriki. Posle vtoroj mirovoj vojny roman byl
pereizdan i razoshelsya bol'shim tirazhom.
Str. 29. ...moj bednyj Jorka -- iskazhennaya replika iz "Gamleta": "Bednyj
Jorik".
Pershing Dzhon (1860--1948) -- amerikanskij general, v 1917 g. komandoval
Amerikanskim ekspedicionnym korpusom v Evrope.
Str. 31. Koni-Ajlend -- park attrakcionov na Atlanticheskom poberezh'e
SSHA.
...SHerman Uil'yam (1820--1891) -- amerikanskij general, vo vremya
Grazhdanskoj vojny komandoval armiyami Severa. Vystupaya v 1879 g. pered
kursantami voennogo uchilishcha, skazal: "Vojna eto sploshnoj ad"
Str. 32. Vudro -- imeetsya v vidu Vudro Vil'son (1856--1924) -- 28-j
prezident SSHA.
Str. 49. Berdslej Obri (1872--1898) -- anglijskij risoval'shchik.
Str. 78. Rozhki -- imeyutsya v vidu rozhki, kotorye eli svin'i v pritche o
bludnom syne.
Str. 80. Jorgen -- imeetsya v vidu Svyatoj Jorgen.
Str. 90. Atolanta -- nimfa v grecheskoj mifologii.
Str. 184. Belasko Devid (1854--1893) -- odin iz vydayushchihsya deyatelej
amerikanskogo teatra.
Str. 195. Suinbern Aldzhernon (1837--1909) -- anglijskij poet, dramaturg,
kritik.
Str. 142. Mil'ton Dzhon (1608--1674) -- anglijskij poet avtor poem
"Poteryannyj raj", "Vozvrashchennyj raj".
Str. 200. KVF -- Korolevskij vozdushnyj flot.
Str. 202. Niobei -- deti Nioby, caricy Fiv. Gordyas' svoim mnogochislennym
potomstvom, ona brosila vyzov bogine Leto, materi Apollona i Artemidy.
Razgnevannye Appolon i Artemida ubili detej Nimby, a sama ona ot gorya
prevratilas' v kamed'.
Str. 215. Nemezida -- v grecheskoj, mifologii boginya vozmezdiya.
Str. 225. Attis -- vo frigijskoj mifologii bog plodorodiya.
Str. 243. Levaya polosa -- byla v gerbah nezakonnorozhdennyh otpryskov
znatnyh semej.
Libido -- polovoe vlechenie.
Str. 281. Rycar' Galaad -- simvol samootverzhennosti i blagorodstva.
Str. 294. Sivilly -- legendarnye proricatel'nicy, upominaemye antichnymi
avtorami.
Last-modified: Sat, 26 Apr 2003 20:01:55 GMT