Ocenite etot tekst:


--------------------------------------------------------------------------
     Sobranie sochinenij. Izdatel'stvo "Hudozhestvennaya literatura". M.: 1966
     OCR Kudryavcev G.G.
--------------------------------------------------------------------------

                                             kniga pro bojca




                      Na vojne, v pyli pohodnoj,
                      V letnij znoj i v holoda,
                      Luchshe net prostoj, prirodnoj
                      Iz kolodca, iz pruda,
                      Iz truby vodoprovodnoj,
                      Iz kopytnogo sleda,
                      Iz reki, kakoj ugodno,
                      Iz ruch'ya, iz-podo l'da, -
                      Luchshe net vody holodnoj,
                      Lish' voda byla b - voda.

                      Na vojne, v bytu surovom,
                      V trudnoj zhizni boevoj,
                      Na snegu, pod hvojnym krovom,
                      Na stoyanke polevoj, -
                      Luchshe net prostoj, zdorovoj,
                      Dobroj pishchi frontovoj.
                      Vazhno tol'ko, chtoby povar
                      Byl by povar - paren' svoj;
                      CHtoby chislilsya nedarom,
                      CHtob podchas ne spal nochej, -
                      Lish' byla b ona s navarom
                      Da byla by s pylu, s zharu -
                      Podobrej, pogoryachej;

                      CHtob idti v lyubuyu draku,
                      Silu chuvstvuya v plechah,
                      Bodrost' chuvstvuya.
                                       Odnako
                      Delo tut ne tol'ko v shchah.

                      ZHit' bez pishchi mozhno sutki,
                      Mozhno bol'she, no poroj
                      Na vojne odnoj minutki
                      Ne prozhit' bez pribautki,
                      SHutki samoj nemudroj.

                      Ne prozhit', kak bez mahorki,
                      Ot bombezhki do drugoj
                      Bez horoshej pogovorki
                      Ili priskazki kakoj -

                      Bez tebya, Vasilij Terkin,
                      Vasya Terkin - moj geroj,
                      A vsego inogo pushche
                      Ne prozhit' navernyaka -
                      Bez chego? Bez pravdy sushchej,
                      Pravdy, pryamo v dushu b'yushchej,
                      Da byla b ona pogushche,
                      Kak by ni byla gor'ka.

                      CHto zh eshche?.. I vse, pozhaluj.
                      Slovom, kniga pro bojca
                      Bez nachala, bez konca.
                      Pochemu tak - bez nachala?
                      Potomu, chto sroku malo
                      Nachinat' ee snachala.

                      Pochemu zhe bez konca?
                      Prosto zhalko molodca.

                      S pervyh dnej godiny gor'koj,
                      V tyazhkij chas zemli rodnoj
                      Ne shutya, Vasilij Terkin,
                      Podruzhilis' my s toboj,

                      YA zabyt' togo ne vprave,
                      CHem tvoej obyazan slave,
                      CHem i gde pomog ty mne.
                      Delu vremya, chas zabave,
                      Dorog Terkin na vojne.

                      Kak zhe vdrug tebya pokinu?
                      Staroj druzhby veren schet.
                      Slovom, knigu s serediny
                      I nachnem. A tam pojdet.



                      - Del'nyj, chto i govorit',
                      Byl starik tot samyj,
                      CHto pridumal sup varit'
                      Na kolesah pryamo.
                      Sup - vo-pervyh. Vo-vtoryh,
                      Kashu v norme prochnoj.
                      Net, starik on byl starik
                      CHutkij - eto tochno.

                      Slysh', podkin' eshche odnu
                      Lozhechku takuyu,
                      YA vtoruyu, brat, vojnu
                      Na veku voyuyu.
                      Oceni, dobav' chutok.

                      Pokosilsya povar:
                      "Nichego sebe edok -
                      Paren' etot novyj".
                      Lozhku lishnyuyu kladet,
                      Molvit neserdito:

                      - Vam by, znaete, vo flot
                      S vashim appetitom.
                      Tot: - Spasibo. YA kak raz
                      Ne byval vo flote.
                      Mne by luchshe, vrode vas,
                      Povarom v pehote. -
                      I, usevshis' pod sosnoj,
                      Kashu est, sutulyas'.

                      "Svoj?" - bojcy mezhdu soboj, -
                      "Svoj!" - pereglyanulis'.

                      I uzhe, prigrevshis', spal
                      Krepko polk ustalyj.
                      V pervom vzvode son propal,
                      Vopreki ustavu.

                      Privalyas' k stvolu sosny,
                      Ne shchadya mahorki,
                      Na vojne naschet vojny
                      Vel besedu Terkin.

                      - Vam, rebyata, s seredinki
                      Nachinat'. A ya skazhu:
                      YA ne pervye botinki
                      Bez pochinki zdes' noshu.
                      Vot vy pribyli na mesto,
                      Ruzh'ya v ruki - i voyuj.
                      A komu iz vas izvestno,
                      CHto takoe sabantuj?

                      - Sabantuj - kakoj-to prazdnik?
                      Ili chto tam - sabantuj?

                      - Sabantuj byvaet raznyj,
                      A ne znaesh' - ne tolkuj,

                      Bot pod pervoyu bombezhkoj
                      Polezhish' s ohoty v lezhku,
                      ZHiv ostalsya - ne goryuj:

                      - |to malyj sabantuj.

                      Otdyshis', pokushaj plotno,
                      Zakuri i v us ne duj.
                      Huzhe, brat, kak minometnyj
                      Vdrug nachnetsya sabantuj.
                      Tot projmet tebya poglubzhe, -
                      Zemlyu-matushku celuj.
                      No imej v vidu, golubchik,
                      |to - srednij sabantuj.

                      Sabantuj - tebe nauka,
                      Brag lyutuet - sam lyutuj.
                      No sovsem inaya shtuka
                      |to - glavnyj sabantuj.

                      Paren' smolknul na minutu,
                      CHtob prochistit' mundshtuchok,
                      Slovno ispodvol' komu-to
                      Podmignul: derzhis', druzhok...

                      - Vot ty vyshel spozaranku,
                      Glyanul - v pot tebya i v drozh';
                      Prut nemeckih tyshcha tankov...
                      - Tyshcha tankov? Nu, brat, vresh'..

                      - A s chego mne vrat', druzhishche?
                      Rassudi - kakoj raschet?
                      - No zachem zhe srazu - tyshcha?
                      - Horosho. Puskaj pyat'sot,

                      - Nu, pyat'sot. Skazhi po chesti,
                      Ne pugaj, kak staryh bab.

                      - Ladno. CHto tam trista, dvesti -
                      Povstrechaj odin hotya b...

                      - CHto zh, v gazetke lozung tochen;

                      Ne begi v kusty da v hleb.
                      Tank - on s vidu grozen ochen',
                      A na dele gluh i slep.

                      - To-to slep. Lezhish' v kanave,
                      A na serdce mayata:

                      Vdrug kak soslepu zadavit, -
                      Ved' ne vidit ni cherta.

                      Povtorit' soglasen snova:

                      CHto ne znaesh' - ne tolkuj.
                      Sabantuj - odno lish' slovo -
                      Sabantuj!.. No sabantuj
                      Mozhet v golovu udarit',
                      Ili poprostu, v bashku.
                      Vot u nas odin byl paren'...
                      Dajte, chto li, tabachku.

                      Balaguru smotryat v rot,
                      Slovo lovyat zhadno.
                      Horosho, kogda kto vret
                      Veselo i skladno.

                      V storone lesnoj, gluhoj,
                      Pri lihoj pogode,
                      Horosho, kak est' takoj
                      Paren' na pohode.

                      I nesmelo u nego
                      Prosyat: - Nu-ka, na noch'
                      Rasskazhi eshche chego,
                      Vasilij Ivanych...

                      Noch' gluha, zemlya syra.
                      CHut' koster dymitsya.

                      - Net, rebyata, spat' pora,
                      Nachinaj stelit'sya.

                      K rukavu pripav licom,
                      Na prigretom vzgorke
                      Mezh tovarishchej bojcov
                      Leg Vasilij Terkin.

                      Tyazhela, mokra shinel',
                      Dozhd' rabotal dobryj.
                      Krysha - nebo, hata - el',
                      Korni zhmut pod rebra.

                      No ne vidno, chtoby on
                      Udruchen byl etim,
                      CHtoby son emu ne v son
                      Gde-nibud' na svete.

                      Vot on poly podtyanul,
                      Ukryvaya spinu,
                      CH'yu-to teshchu pomyanul,
                      Pechku i perinu.

                      I prinik k zemle syroj,
                      Odolen istomoj,
                      I lezhit on, moj geroj,
                      Spit sebe, kak doma.

                      Spit - hot' goloden, hot' syt,
                      Hot' odin, hot' v kuche.
                      Spat' za prezhnij nedosyp,
                      Spat' v zapas nauchen.

                      I edva l' geroyu snitsya
                      Vsyakoj noch'yu tyazhkij son:

                      Kak ot zapadnoj granicy
                      Otstupal k vostoku on;

                      Kak proshel on, Vasya Terkin,
                      Iz zapasa ryadovoj,
                      V prosolennoj gimnasterke
                      Sotni verst zemli rodnoj.

                      Do chego zemlya bol'shaya,
                      Velichajshaya zemlya.
                      I byla b ona chuzhaya,
                      CH'ya-nibud', a to - svoya.

                      Spit geroj, hrapit - i tochka.
                      Prinimaet vse, kak est'.
                      Nu, svoya - tak eto zh tochno.
                      Nu, vojna - tak ya zhe zdes'.

                      Spit, zabyv o trudnom lete.
                      Son, zabota, ne buntuj.
                      Mozhet, zavtra na rassvete
                      Budet novyj sabantuj.

                      Spyat bojcy, kak son zastal,
                      Pod sosnoyu vpOkat,
                      CHasovye na postah
                      Moknut odinoko.

                      Zgi ne vidno. Noch' vokrug.
                      I bojcu vzgrustnetsya.
                      Tol'ko chto-to vspomnit vdrug,
                      Vspomnit, usmehnetsya.

                      I kak budto son propal,
                      Smeh drognal zevotu.

                      - Horosho, chto on popal,
                      Terkin, v nashu rotu.



                      Terkin - kto zhe on takoj?
                      Skazhem otkrovenno:

                      Prosto paren' sam soboj
                      On obyknovennyj.

                      Vprochem, paren' hot' kuda.
                      Paren' v etom rode
                      V kazhdoj rote est' vsegda,
                      Da i v kazhdom vzvode.

                      I chtob znali, chem silen,
                      Skazhem otkrovenno:

                      Krasotoyu nadelen
                      Ne byl on otmennoj,

                      Ne vysok, ne to chtob mal,
                      No geroj - geroem.
                      Na Karel'skom voeval -
                      Za rekoj Sestroyu.

                      I ne znaem pochemu, -
                      Sprashivat' ne stali, -
                      Pochemu togda emu
                      Ne dali medali.

                      S etoj temy povernem,
                      Skazhem dlya poryadka:
                      Mozhet, v spiske nagradnom
                      Vyshla opechatka.

                      Ne glyadi, chto na grudi,
                      A glyadi, chto vperedi!

                      V stroj s iyunya, v boj s iyulya,
                      Snova Terkin na vojne.

                      - Vidno, bomba ili pulya
                      Ne nashlas' eshche po mne.

                      Byl v boyu zadet oskolkom,
                      Zazhilo - i stol'ko tolku.
                      Trizhdy byl ya okruzhen,
                      Trizhdy - vot on! - vyshel von.

                      I hot' bylo bespokojno -
                      Ostavalsya nevredim
                      Pod ognem kosym, trehslojnym,
                      Pod navesnym i pryamym.

                      I ne raz v puti privychnom,
                      U dorog, v pyli kolonn,
                      Byl rasseyan ya chastichno,
                      A chastichno istreblen...

                      No, odnako,
                      ZHiv voyaka,
                      K kuhne - s mesta, s mesta - v boj.
                      Kurit, est i p'et so smakom
                      Na pozicii lyuboj.

                      Kak ni trudno, kak ni hudo -
                      Ne sdavaj, vpered glyadi,

                      |to priskazka pokuda,
                      Skazka budet vperedi.



                      - Dolozhu hotya by vkratce,
                      Kak prishlos' nam v schet vojny
                      S tyla k frontu probirat'sya
                      S toj, s nemeckoj storony.

                      Kak s nemeckoj, s toj zareckoj
                      Storony, kak govoryat,
                      Vsled za vlast'yu za sovetskoj,
                      Vsled za frontom shel nash brat.

                      SHel nash brat, hudoj, golodnyj,
                      Poteryavshij svyaz' i chast',
                      SHel porotno i povzvodno,
                      I kompaniej svobodnoj,
                      I odin, kak perst, podchas.

                      Polem shel, lesnoyu kromkoj,
                      Izbegaya lishnih glaz,
                      Podhodil k selu v potemkah,
                      I sluzhil emu kotomkoj
                      Boevoj protivogaz.

                      SHel on, seryj, borodatyj,
                      I, ceplyayas' za porog,
                      Zahodil v lyubuyu hatu,
                      Slovno chem-to vinovatyj
                      Pered nej. A chto on mog!

                      I po gor'koj toj privychke,
                      Kak v puti velela chest',
                      On prosil sperva vodichki,
                      A potom prosil poest'.

                      Tetka - gde zh ona otkazhet?
                      Hot' kakoj, a vse zh ty svoj,
                      Nichego tebe ne skazhet,
                      Tol'ko vshlipnet nad toboj,
                      Tol'ko molvit, provozhaya:
                      - Vorotit'sya daj vam bog...

                      To byla pechal' bol'shaya,
                      Kak breli my na vostok.

                      SHli hudye, shli bosye
                      V neizvestnye kraya.
                      CHto tam, gde ona, Rossiya,
                      Po kakoj rubezh svoya!

                      SHli, odnako. SHel i ya...

                      YA dorogoyu postyloj
                      Probiralsya ne odin.
                      CHelovek nas desyat' bylo,
                      Byl u nas i komandir.

                      Iz bojcov. Muzhchina del'nyj,
                      Mestnost' etu znal vokrug.
                      YA zh, kak bolee idejnyj,
                      Byl tam kak by politruk.

                      SHli bojcy za nami sledom,
                      Pokidaya plennyj kraj.
                      YA odnu politbesedu
                      Povtoryal:
                      - Ne unyvaj.

                      Ne zarvemsya, tak prorvemsya,
                      Budem zhivy - ne pomrem.
                      Srok pridet, nazad vernemsya,
                      CHto otdali - vse vernem.

                      Samogo b menya sprosili,
                      Rovno stol'ko znal i ya,
                      CHto tam, gde ona, Rossiya,
                      Po kakoj rubezh svoya?

                      Komandir shagal ugryumo,
                      Tozhe, ispodvol' smotryu,
                      CHto-to on vse dumal, dumal ..
                      - Bros' ty dumat', - govoryu.

                      Govoryu emu dushevno.
                      On v otvet i molvit vdrug:
                      - Po puti moya derevnya.
                      Kak ty myslish', politruk?

                      CHto otvetit'? Kak ya myslyu?
                      Vizhu, paren' pryachet vzglyad,
                      Sam ponik, usy obvisli.
                      Nu, a chem on vinovat,
                      CHto derevnya po doroge,
                      CHto dusha zanyla v nem?
                      Tut kakoj by ni byl strogij,
                      A skazal by ty: "Zajdem..."

                      Vstrepenulsya yasnyj sokol,
                      Brosil dumat', nachal pet'.
                      Vperedi idet daleko,
                      Otorvalsya - ne pospet'.

                      A prishli tuda my pozdno,
                      I zadami, konoplej,
                      Ostorozhnyj i ser'eznyj,
                      Vel on vseh k sebe domoj.

                      Vot kak bylo s nashim bratom,
                      CHto popal domoj s vojny:
                      Zahodi v rodnuyu hatu,
                      Probirayas' vdol' steny.

                      Znaj vpered, chto tolku malo
                      Ot rodimogo ugla,
                      CHto vojna i tut stupala,
                      Vperedi tebya proshla,
                      CHto tebe svoej pobyvkoj
                      Ne poradovat' zhenu:
                      Zabezhal, pospal uryvkom,
                      Dogonyaj opyat' vojnu...

                      Vot hozyain sel, razulsya,
                      Ruku pravuyu - na stol,
                      Budto s mel'nicy vernulsya,
                      S polya k uzhinu prishel.
                      Budto tak, a vse inache...

                      - Nu, zhena, topi-ka pech',
                      Vsem dovol'stviem goryachim
                      Mne komandu obespech'.

                      Deti spyat, ZHena hlopochet,
                      V gor'kij, grustnyj prazdnik svoj,
                      Kak ni malo etoj nochi,
                      A i ta - ne ej odnoj.

                      Rastoropnymi rukami
                      ZHarit, varit poskorej,
                      Polotenca s petuhami
                      Dostaet, kak dlya gostej;

                      Napoila, nakormila,
                      Ulozhila na pokoj,
                      Da s takoj zabotoj miloj,
                      S dobroj laskoyu takoj,
                      Slovno my inoj poroyu
                      Zavernuli v etot dom,
                      Slovno byli my geroi,
                      I ne malye pritom.

                      Sam hozyain, starshij voin,
                      CHto sidel sredi gostej,
                      Vryad li byl kogda dovolen
                      Tak hozyajkoyu svoej.

                      Vryad li vsej ona uhvatkoj
                      Hot' kogda-nibud' byla,
                      Kak pri etoj vstreche kratkoj,
                      Tak rodna i tak mila.

                      I bolel on, paren' chestnyj,
                      Ponimal, otec sem'i,
                      Na kogo v plenu bezvestnom
                      Pokidal zhenu s det'mi...

                      Konchiv sbory, razgovory,
                      Uleglis' bojcy v domu.
                      Leg hozyain. No ne skoro
                      Podoshla ona k nemu.

                      Tiho zvyakala posudoj,
                      CHto-to shila pri ogne.
                      A hozyain zhdet ottuda,
                      Iz ugla.
                              Nelovko mne.

                      Vse tovarishchi usnuli,
                      A menya ne gnet ko snu.
                      Daj-ka luchshe v karaule
                      Na krylechke prikornu.

                      Vzyal shinel' da, po prislov'yu,
                      Smasteril sebe postel',
                      CHto pod niz, i v izgolov'e,
                      I naverh, - i vse - shinel'.

                      |h, sukonnaya, kazennaya,
                            Voennaya shinel', -
                      U kostra v lesu prozhzhennaya,
                            Otmennaya shinel'.

                      Znamenitaya, probitaya
                            V boyu ognem vraga
                      Da svoej rukoj zashitaya, -
                            Komu ne doroga!

                      Upadesh' li, kak podkoshennyj,
                            Poranennyj nash brat,
                      Na shineli toj ponoshennoj
                            Snesut tebya v sanbat.

                      A ub'yut - tak telo mertvoe
                            Tvoe s drugimi v ryad
                      Toj shinelkoyu potertoyu
                            Ukroyut - spi, soldat!

                      Spi, soldat, pri zhizni kratkoj
                            Ni v doroge, ni v domu
                      Ne prishlos' pospat' poryadkom
                            Ni s zhenoj, ni odnomu...

                      Na kryl'co hozyain vyshel.
                      Toj mne nochi ne zabyt'.

                      - Ty chego?
                      - A ya drovishek
                      Dlya hozyajki narubit'.

                      Vot ne spitsya cheloveku,
                      Slovno doma - na vojne.
                      Zashagal na drovoseku,
                      Rubit hvorost pri lune.

                      Tyuk da tyuk. Do sveta rubit.
                      Korotka soldatu noch'.
                      Znat', zhenu zhaleet, lyubit,
                      Da ne znaet, chem pomoch'.

                      Rubit, rubit. Na rassvete
                      Pokidaet dom boec.

                      A pod svet prosnulis' deti,
                      Poglyadyat - prishel otec.
                      Poglyadyat - bojcy chuzhie,
                      Ruzh'ya raznye, remni.
                      I rebyata, kak bol'shie,
                      Slovno ponyali oni.

                      I zaplakali rebyata.
                      I podumat' bylo tut:

                      Mozhet, nynche v etu hatu
                      Nemcy s ruzh'yami vojdut...

                      I donyne plach tot detskij
                      V rannij chas lihogo dnya
                      S toj nemeckoj, s toj zareckoj
                      Storony zovet menya.

                      YA b mechtal ne radi slavy
                      Pered utrom boevym,
                      YA b zhelal na bereg pravyj,
                      Boj projdya, vstupit' zhivym.

                      I skazhu ya bez utajki,
                      Privedis' mne tam idti,
                      YA hotel by k toj hozyajke
                      Postuchat'sya po puti.

                      Poprosit' vody napit'sya -
                      Ne zatem, chtob sest' za stol,
                      A zatem, chtob poklonit'sya
                      Dobroj zhenshchine prostoj.

                      Pro hozyaina li sprosit,
                      "Polagayu - zhiv, zdorov".
                      Vzyat' topor, shinelku sbrosit',
                      Narubit' hozyajke drov.

                      Potomu - hozyain-barin
                      Nichego nam ne skazal.
                      Mozhet, nynche zemlyu parit,
                      Za kotoruyu stoyal...

                      Vprochem, chto tam dumat', bratcy,
                      Nado nemca bit' speshit'.
                      Vot i vse, chto Terkin vkratce
                      Vam imeet dolozhit'.



                      Pereprava, pereprava!
                      Bereg levyj, bereg pravyj,
                      Sneg shershavyj, kromka l'da.,

                      Komu pamyat', komu slava,
                      Komu temnaya voda, -
                      Ni primety, ni sleda.

                      Noch'yu, pervym iz kolonny,
                      Oblomav u kraya led,
                      Pogruzilsya na pontony.
                      Pervyj vzvod.
                      Pogruzilsya, ottolknulsya
                      I poshel. Vtoroj za nim.
                      Prigotovilsya, prignulsya
                      Tretij sledom za vtorym.

                      Kak ploty, poshli pontony,
                      Gromyhnul odin, drugoj
                      Basovym, zheleznym tonom,
                      Tochno krysha pod nogoj.

                      I plyvut bojcy kuda-to,
                      Pritaiv shtyki v teni.
                      I sovsem svoi rebyata
                      Srazu - budto ne oni,
                      Srazu budto ne pohozhi
                      Na svoih, na teh rebyat:

                      Kak-to vse druzhnej i strozhe,
                      Kak-to vse tebe dorozhe
                      I rodnej, chem chas nazad.

                      Poglyadet' - i vpryam' - rebyata!
                      Kak, po pravde, zheltorot,
                      Holostoj li on, zhenatyj,
                      |tot strizhenyj narod.

                      No uzhe idut rebyata,
                      Na vojne zhivut bojcy,
                      Kak kogda-nibud' v dvadcatom
                      Ih tovarishchi - otcy.

                      Tem putem idut surovym,
                      CHto i dvesti let nazad
                      Prohodil s ruzh'em kremnevym
                      Russkij truzhenik-soldat.

                      Mimo ih viskov vihrastyh,
                      Vozle ih mal'chish'ih glaz
                      Smert' v boyu svistela chasto
                      I minet li v etot raz?

                      Nalegli, grebut, poteya,
                      Upravlyayutsya s shestom.
                      A voda revet pravee -
                      Pod podorvannym mostom.

                      Vot uzhe na seredine
                      Ih otnosit i kruzhit...

                      A voda revet v tesnine,
                      ZHuhlyj led v kuski kroshit,
                      Mezh pognutyh balok fermy
                      B'etsya v pene i v pyli...

                      A uzh pervyj vzvod, naverno,
                      Dostaet shestom zemli.

                      Pozadi shumit protoka,
                      I krugom - chuzhaya noch'.
                      I uzhe on tak daleko,
                      CHto ni kriknut', ni pomoch'.

                      I cherneet tam zubchatyj,
                      Za holodnoyu chertoj,
                      Nepodstupnyj, nepochatyj
                      Les nad chernoyu vodoj.

                      Pereprava, pereprava!
                      Bereg pravyj, kak stena...

                      |toj nochi sled krovavyj
                      V more vynesla volna.

                      Bylo tak: iz t'my glubokoj,
                      Ognennyj vzmetnuv klinok,
                      Luch prozhektora protoku
                      Peresek naiskosok.

                      I stolbom postavil vodu
                      Vdrug snaryad. Pontony - v ryad.
                      Gusto bylo tam narodu -
                      Nashih strizhenyh rebyat...

                      I uvidelos' vpervye,
                      Ne zabudetsya ono:
                      Lyudi teplye, zhivye
                      SHli na dno, na dno, na dno..

                      Pod ognem nerazberiha -
                      Gde svoi, gde kto, gde svyaz'?

                      Tol'ko vskore stalo tiho, -
                      Pereprava sorvalas'.

                      I pokamest neizvestno,
                      Kto tam robkij, kto geroj,
                      Kto tam paren' raschudesnyj,
                      A naverno, byl takoj.

                      Pereprava, pereprava...
                      Temen', holod. Noch' kak god.

                      No vcepilsya v bereg pravyj,
                      Tam ostalsya pervyj vzvod.

                      I o nem molchat rebyata
                      V boevom rodnom krugu,
                      Slovno chem-to vinovaty,
                      Kto na levom beregu.

                      Ne vidat' konca nochlegu.
                      Za noch' grudoyu vzyalas'
                      Popolam so l'dom i snegom
                      Peremeshannaya gryaz'.

                      I ustalaya s pohoda,
                      CHto b tam ni bylo, - zhiva,
                      Dremlet, skorchivshis', pehota,
                      Sunuv ruki v rukava.

                      Dremlet, skorchivshis', pehota,
                      I v lesu, v nochi gluhoj
                      Sapogami pahnet, potom,
                      Merzloj hvoej i mahroj.

                      CHutko dyshit bereg etot
                      Vmeste s temi, chto na tom
                      Pod obryvom zhdut rassveta,
                      Greyut zemlyu zhivotom, -
                      ZHdut rassveta, zhdut podmogi,
                      Duhom padat' ne hotyat.

                      Noch' prohodit, net dorogi
                      Ni vpered i ni nazad...

                      A byt' mozhet, tam s polnochi
                      Poroshit snezhok im v ochi,
                      I uzhe davno
                      On ne taet v ih glaznicah
                      I pyl'coj lezhit na licah -
                      Mertvym vse ravno.

                      Stuzhi, holoda ne slyshat,
                      Smert' za smert'yu ne strashna,
                      Hot' eshche paek im pishet
                      Pervoj roty starshina,

                      Starshina paek im pishet,
                      A po pochte polevoj
                      Ne bystrej idut, ne tishe
                      Pis'ma starye domoj,
                      CHto eshche rebyata sami
                      Na privale pri ogne
                      Gde-nibud' v lesu pisali
                      Drug u druga na spine...

                      Iz Ryazani, iz Kazani,
                      Iz Sibiri, iz Moskvy -
                      Spyat bojcy.
                      Svoe skazali
                      I uzhe navek pravy.

                      I tverda, kak kamen', gruda,
                      Gde zastyli ih sledy...

                      Mozhet - tak, a mozhet - chudo?
                      Hot' by znak kakoj ottuda,
                      I beda b za polbedy.

                      Dolgi nochi, zhestki zori
                      V noyabre - k zime sedoj.

                      Dva bojca sidyat v dozore
                      Nad holodnoyu vodoj.

                      To li snitsya, to li mnitsya,
                      Pokazalos' chto nevest',
                      To li inej na resnicah,
                      To li vpravdu chto-to est'?

                      Vidyat - malen'kaya tochka
                      Pokazalas' vdaleke:
                      To li churka, to li bochka
                      Proplyvaet po reke?

                      - Net, ne churka i ne bochka -
                      Prosto glazu mayata.
                      - Ne plovec li odinochka?
                      - SHutish', brat. Voda ne ta!
                      - Da, voda... Pomyslit' strashno.
                      Dazhe rybam holodna.
                      - Ne iz nashih li vcherashnih
                      Podnyalsya kakoj so dna?..

                      Oba razom prismireli.
                      I skazal odin boec:
                      - Net, on vyplyl by v shineli,
                      S polnoj vykladkoj, mertvec.

                      Oba zdorovo prodrogli,
                      Kak by ni bylo, - vpervoj.

                      Podoshel serzhant s binoklem.
                      Prismotrelsya: net, zhivoj.

                      - Net, zhivoj. Bez gimnasterki.
                      - A ne fric? Ne k nam li v tyl?
                      - Net. A mozhet, eto Terkin? -
                      Kto-to robko poshutil.

                      - Stoj, rebyata, ne sovat'sya,
                      Tolku net spuskat' ponton.
                      - Razreshite popytat'sya?
                      - CHto pytat'sya!
                      - Bratcy, - on!

                      I, u zaberegov korku
                      Ledyanuyu oblomav,
                      On kak on, Vasilij Terkin,
                      Vstal zhivoj, - dobralsya vplav'.

                      Gladkij, golyj, kak iz bani,
                      Vstal, shatayas' tyazhelo.
                      Ni zubami, ni gubami
                      Ne rabotaet - svelo.

                      Podhvatili, obvyazali,
                      Dali valenki s nogi.
                      Prigrozili, prikazali -
                      Mozhesh', net li, a begi.

                      Pod goroj, v shtabnoj izbushke,
                      Parnya totchas na krovat'
                      Polozhili dlya prosushki,
                      Stali spirtom rastirat'.

                      Rastirali, rastirali...
                      Vdrug on molvit, kak vo sne:
                      - Doktor, doktor, a nel'zya li
                      Iznutri pogret'sya mne,
                      CHtob ne vse na kozhu tratit'?

                      Dali stopku - nachal zhit',
                      Pripodnyalsya na krovati:

                      - Razreshite dolozhit'...
                      Vzvod na pravom beregu
                      ZHiv-zdorov nazlo vragu!
                      Lejtenant vsego lish' prosit
                      Ogon'ku tuda podbrosit'.

                      A uzh sledom za ognem
                      Vstanem, nogi razomnem.
                      CHto tam est', perekalechim,
                      Perepravu obespechim...

                      Dolozhil po forme, slovno
                      Totchas plyt' emu nazad.

                      - Molodec! - skazal polkovnik.
                      Molodec! Spasibo, brat.

                      I s ulybkoyu nerobkoj
                      Govorit togda boec:

                      - A eshche nel'zya li stopku,
                      Potomu kak molodec?

                      Posmotrel polkovnik strogo,
                      Pokosilsya na bojca.
                      - Molodec, a budet mnogo -
                      Srazu dve.
                      - Tak dva zh konca...

                      Pereprava, pereprava!
                      Pushki b'yut v kromeshnoj mgle.

                      Boj idet svyatoj i pravyj.
                      Smertnyj boj ne radi slavy,
                      Radi zhizni na zemle.



                      - Razreshite dolozhit'
                      Korotko i prosto:
                      YA bol'shoj ohotnik zhit'
                      Let do devyanosta.

                      A vojna - pro vse zabud'
                      I penyat' ne vprave.
                      Sobiralsya v dal'nij put',
                      Dan prikaz: "Otstavit'!"

                      Gryanul god, prishel chered,
                      Nynche my v otvete
                      Za Rossiyu, za narod
                      I za vse na svete.

                      Ot Ivana do Fomy,
                      Mertvye l', zhivye,
                      Vse my vmeste - eto my,
                      Tot narod, Rossiya.

                      I poskol'ku eto my,
                      To skazhu vam, bratcy,
                      Nam iz etoj kuter'my
                      Nekuda podat'sya.

                      Tut ne skazhesh': ya - ne ya,
                      Nichego ne znayu,
                      Ne dokazhesh', chto tvoya
                      Nynche hata s krayu.

                      Ne velik tebe raschet
                      Dumat' v odinochku.
                      Bomba - dura. Popadet
                      Sduru pryamo v tochku.

                      Na vojne sebya zabud',
                      Pomni chest', odnako,
                      Rvis' do dela - grud' na grud',
                      Draka - znachit, draka.

                      I priznat' ne preminu,
                      Dam svoyu ocenku,
                      Tut ne to, chto v starinu, -
                      Stenkoyu na stenku.

                      Tut ne to, chto na kulak:
                      Poglyadim, chej dyuzhe, -
                      YA skazal by dazhe tak:
                      Tut gorazdo huzhe...

                      Nu, da chto o tom sudit', -
                      YAsno vse do tochki.
                      Nado, bratcy, nemca bit',
                      Ne davat' otsrochki.

                      Raz vojna - pro vse zabud'
                      I penyat' ne vprave,
                      Sobiralsya v dolgij put',
                      Dan prikaz: "Otstavit'!"

                      Skol'ko zhil - na tom konec,
                      Ot hlopot svoboden.
                      I togda ty - tot boec,
                      CHto dlya boya goden.

                      I pojdesh' v ogon' lyuboj,
                      Vypolnish' zadachu.
                      I glyadish' - eshche zhivoj
                      Budesh' sam v pridachu.

                      A zastignet smertnyj chas,
                      Znachit, nomer vyshel.
                      V rifmu chto-nibud' pro nas
                      Posle nas napishut.

                      Pust' privrut hot' vo sto krat,
                      My k tomu gotovy,
                      Lish' by deti, govoryat,
                      Byli by zdorovy...



                      Na mogily, rvy, kanavy,
                      Na klubki kolyuchki rzhavoj,
                      Na polya, holmy - dyryavoj,
                      Izuvechennoj zemli,
                      Na bolotnyj les koryavyj,
                      Na kusty - snega legli.

                      I gustoj pozemkoj beloj
                      Veter pole zavolok.
                      V'yuga v trubah obgorelyh
                      Zagudela u dorog.

                      I v snegah neprohodimyh
                      |ti mirnye kraya
                      V etu pamyatnuyu zimu
                      Orudijnym pahli dymom,
                      Ne lyudskim dymkom zhil'ya.

                      I v lesah, na merzloj grude,
                      Po zemlyankam bez ognej,
                      Vozle tankov i orudij
                      I prostuzhennyh konej
                      Na vojne vstrechali lyudi
                      Dolgij schet nochej i dnej.

                      I lihoj, neshchadnoj stuzhi
                      Ne branili, kak ni zla:
                      Lish' by nemcu bylo huzhe,
                      O sebe li rech' tam shla!

                      I zhelal nash dobryj paren':
                      Pust' pomerznet nemec-barin,
                      Nemec-barin ne privyk,
                      Russkij sterpit - on muzhik.

                      SHumnym hlopom rukavichnym,
                      Topotnej po celine
                      Spozaranku den' obychnyj
                      Nachinalsya na vojne.

                      CHut' vilsya dymok nesmelyj,
                      Ozhival koster s trudom,
                      V zakoptelyj bak gremela
                      Iz vedra voda so l'dom.

                      Utomlennye nochlegom,
                      SHli bojcy iz vseh berlog
                      Gret'sya begom, myt'sya snegom,
                      Snegom zhestkim, kak pesok.

                      A potom - gus'kom po stezhke,
                      Soblyudaya svoj chered,
                      Kotelki zabrav i lozhki,
                      K kuhnyam shel za vzvodom vzvod.

                      Sup dosyta, chaj do pota, -
                      ZHizn' kak zhizn'.
                      I opyat' vojna - rabota:
                      - Stanovis'!



                      Vsled za rotoj na opushku
                      Terkin dvizhetsya s katushkoj,
                      Razvorachivaet snast', -
                      Prikazali delat' svyaz'.

                      Rota golovy prignula.
                      Sneg cherneet ot ognya.
                      Terkin krutit; - Tula, Tula!
                      Tula, slyshish' ty menya?

                      Podmignuv bojcam ukradkoj:
                      Mol, u nas da ne pojdet, -
                      Dunul v trubku dlya poryadku,
                      Komandiru podaet.

                      Komandiru vse v privychku, -
                      Golos v gorstochku, kak spichku
                      Trubku knizu, leg bochkom,
                      CHtob pozemkoj ne zadulo.
                      Vse v poryadke.
                      - Tula, Tula,
                      Pomogite ogon'kom...

                      Ne rasskazhesh', ne opishesh',
                      CHto za zhizn', kogda v boyu
                      Za chuzhim ognem rasslyshish'
                      Artilleriyu svoyu.

                      Vozduh kruto zavivaya,
                      S nedalekoj ognevoj
                      Ahnet, ahnet polkovaya,
                      Zapoet nad golovoj.

                      A s pozicij otdalennyh,
                      Srazu budto by ne v lad,
                      Uhnet vdrug divizionnoj
                      Dobroj matushki snaryad.

                      I pojdet, pojdet na slavu,
                      Kak iz gorna, zharom dut',
                      S voem, s vizgom shepelyavym
                      Raschishchat' pehote put',

                      Bit', lomat' i zhech' v okruzhku.
                      Derevushka? - Derevushku.
                      Dom - tak dom. Blindazh - blindazh.
                      Vresh', ne vysidish' - otdash'!

                      A eshche ostalsya kto tam,
                      Zaporoshennyj peskom?
                      Pogodi, vstaet pehota,
                      Daj dostat' tebya shtykom.

                      Vsled za rotoyu strelkovoj
                      Terkin dal'she tyanet provod.
                      Vzvod - za valom ognevym,
                      Terkin s hodu - vsled za vzvodom,
                      Topit provod, tochno v vodu,
                      ZHiv-zdorov i nevredim.

                      Vdrug iz kustikov koryavyh,
                      Vzrytyh, vspahannyh krugom, -
                      CHoh! - snaryad za vspyshkoj rzhavoj.
                      Terkin totchas v sneg - nichkom.

                      Vdalsya vglub', lezhit - ne dyshit,
                      Sam ne znaet: zhiv, ubit?

                      Vsej spinoj, vsej kozhej slyshit,
                      Kak snaryad v snegu shipit...

                      Hvost ovechij - serdce b'etsya.
                      Rasstaetsya s telom duh.
                      "CHto zh on, chert, lezhit - ne rvetsya,
                      ZHdat' mne bol'she nedosug".

                      Pripodnyalsya - glyanul koso.
                      On pochti u samyh nog -
                      Gladkij, kruglyj, tuponosyj,
                      I nad nim - syroj dymok.

                      Skol'ko b dush rvanul na vybros
                      Vot takoj durak slepoj
                      Neizvestnogo kalibra -
                      S porosenka na uboj.

                      Oglyanulsya vorovato,
                      Podivilsya - smeh i greh:
                      Vse krugom lezhat rebyata,
                      Zakopavshis' nosom v sneg.

                      Terkin vstal, takoj li uhar',
                      Otryahnulsya, prinyal vid:
                      - Hvatit, hlopcy, zemlyu nyuhat',
                      Ne goditsya, - govorit.

                      Sam stoit s voronkoj ryadom
                      I u hlopcev na vidu,
                      Obratyas' k tomu snaryadu,
                      Spravil maluyu nuzhdu...

                      Vidit Terkin pogrebushku -
                      Ne ottuda l' pushka b'et?
                      Peredal bojcam katushku:
                      - Vy - vpered. A ya - v obhod.

                      S hodu dvinul v dver' granatoj.
                      Sprygnul vniz, propal v dymu.
                      - Oficery i soldaty,
                      Vyhodi po odnomu!..

                      Tishina. Poloska sveta.
                      CHto tam dal'she - poglyadim.
                      Nikogo, pohozhe, netu.
                      Nikogo. I ya odin.

                      Gul razryvov, slovno v bochke,
                      Otdaetsya v glubine.
                      Delo dryan': drugie tochki
                      B'yut po zanyatoj. Po mne.

                      B'yut neploho, sporu netu,
                      Dobrym slovom pomyani
                      Hot' za to, chto pogreb etot
                      Prochno sdelali oni.

                      Prochno sdelali, nadezhno -
                      Tut ne to chto voevat',
                      Tut, rebyata, chaj pit' mozhno,
                      Stengazetu vypuskat'.

                      Osmotrelsya, tochno v hate:
                      Pechka teplaya v uglu,
                      Vdol' steny idut polati,
                      Banki, sklyanki na polu.

                      Neprivychnyj, nepohozhij
                      Duh obzhitogo zhil'ya:
                      Tabaku, odezhi, kozhi
                      I soldatskogo bel'ya.

                      Snova sunutsya? Nu chto zhe,
                      V oborone nynche - ya-.
                      Na pricele vhod i vyhod,
                      Dve granaty pod rukoj.

                      Smolk ogon'. I stalo tiho.
                      I idut - odin, drugoj...

                      Terkin, stoj. Dyshi rovnee.
                      Terkin, blizhe podpusti.
                      Terkin, cel'sya. Bej vernee,
                      Terkin. Serdce, ne chasti.

                      Rasskazat' by vam, rebyata,
                      Hot' ne ver' glazam svoim,
                      Kak nemeckogo soldata
                      V dvuh shagah vidal zhivym.

                      Podhodil on v chem-to belom,
                      Naklonivshis' ot ognya,
                      I kak budto delo delal:
                      SHel ko mne - ubit' menya.

                      V etot rovik, tochno s pechki,
                      Stal spuskat'sya na zadu...

                      Terkin, drug, ne daj osechki.
                      Propadesh', - imej v vidu.

                      Za sekundu do razryva,
                      Znat', hotel podat' primer;

                      Pryamo v rovik sprygnul zhivo
                      V polushubke oficer.

                      I podnyalsya nezadetyj,
                      Cel'nyj. ZHdem za kosyakom.,
                      Oficer - iz pistoleta,
                      Terkin - v myagkoe - shtykom.

                      Sam prisel, prisel tihon'ko.
                      Povelo ego legon'ko.
                      Tronul pravoe plecho.
                      Ranen. Mokro. Goryacho.

                      I rukoj kosnulsya pola;
                      Krov', - chuzhaya il' svoya?,

                      Tut kak dast vblizi tyazhelyj,
                      Azh podvinulas' zemlya!

                      Vsled za nim drugoj udaril,
                      I temnee stalo vdrug.

                      "|to - nashi, - ponyal paren', -
                      Nashi b'yut, - teper' kayuk".

                      Oglushennyj tyazhkim gulom,
                      Terkin niknet golovoj.
                      Tula, Tula, chto zh ty, Tula,
                      Tut zhe svoj boec zhivoj.

                      On sidit za stenkoj dzota,
                      Krov' techet, rukav nabryak.
                      Tula, Tula, neohota
                      Pomirat' emu vot tak.

                      Na polu v holodnoj yame
                      Neohota nipochem
                      Gibnut' s mokrymi nogami,
                      So svoim bol'nym plechom.

                      ZHalko zhizni toj, primanki,
                      Malost' hochetsya pozhit',
                      Hot' pogret'sya na lezhanke,
                      Hot' portyanki prosushit'...

                      Terkin snik. Toska sognula.
                      Tula, Tula... CHto zh ty, Tula?
                      Tula, Tula. |to zh ya...
                      Tula... Rodina moya!..



                      A tem chasom izdaleka,
                      Gluho, kak iz-pod zemli,
                      Rovnyj, druzhnyj, tyazhkij rokot
                      Nadvigalsya, ros. S vostoka
                      Tanki shli.

                      Nizkogrudyj, ploskodonnyj,
                      Otyagchennyj sam soboj,
                      S pushkoj, v dushu navedennoj,
                      Strashchen tank, idushchij v boj.

                      A za grohotom i gromom,
                      Za bronej stal'noj sidyat,
                      Po mestam sidyat, kak doma,
                      Troe-chetvero znakomyh
                      Nashih strizhenyh rebyat.

                      I puskaj v boyu vpervye,
                      No rebyata - svet projdi,
                      Lovyat v shcheli smotrovye
                      Kromku polya vperedi.

                      Vidyat - vzdybilsya razbityj,
                      Razvorochennyj nakat.
                      Krepko bito. Cel' nakryta.
                      Nu, a vdrug kak tam sidyat!

                      Mozhet byt', pritih do sroka
                      U orudiya raschet?
                      Razvernis' mashina bokom -
                      Bronebojnym pripechet.

                      Ili nemec s avtomatom,
                      Lezt' naruzhu ne durak,
                      Tam sledit za nashim bratom,
                      Vyzhidaet. Kak ne tak.

                      Dvoe vsled za komandirom
                      Vniz - s granatoj - vdol' steny.
                      Tishina.- Ugly temny...

                      - Hlopcy, zanyata kvartira, -
                      Slyshat vdrug iz glubiny.

                      Ne obman, ne vrazh'i shutki,
                      Golos vpravdashnyj, rodnoj:
                      - Posobite. Vot uzh sutki
                      Tochka dannaya za mnoj...

                      V temnote, v uglu kamorki,
                      Na polu boec v krovi.
                      Kto takoj? No smolknul Terkin,
                      Kak tam hochesh', tak zovi.

                      On lezhit s licom zemlistym,
                      Ne morgnet, hot' glaz koli.
                      V samyj srok ego tankisty
                      Podobrali, povezli.

                      SHla mashina v snezhnoj dymke,
                      Ehal Terkin bez dorog.
                      I derzhal ego v obnimku
                      Hlopec - bashennyj strelok.

                      Ukryval svoej odezhej,
                      Grel dyhan'em. Ne beda,
                      CHto v glaza ego, byt' mozhet,
                      Ne uvidit nikogda...

                      Svet projdi, - nigde ne syshchesh',
                      Ne sluchalos' videt' mne
                      Druzhby toj svyatej i chishche,
                      CHto byvaet na vojne.



                      - Net, rebyata, ya ne gordyj.
                      Ne zagadyvaya vdal',
                      Tak skazhu: zachem mne orden?
                      YA soglasen na medal'.

                      Na medal'. I to ne k spehu.
                      Vot zakonchili b vojnu,
                      Vot by v otpusk ya priehal
                      Na rodnuyu storonu.

                      Budu l' zhiv eshche? - Edva li.
                      Tut voyuj, a ne gadaj.
                      No skazhu naschet medali:
                      Mne ee togda podaj.

                      Obespech', raz ya dostoin.
                      I ponyat' vy vse dolzhny:

                      Delo samoe prostoe -
                      CHelovek prishel s vojny.

                      Vot prishel ya s polustanka
                      V svoj rodimyj sel'sovet.
                      YA prishel, a tut gulyanka.
                      Net gulyanki? Ladno, net.

                      YA v drugoj kolhoz i v tretij -
                      Vsya okruga na vidu.
                      Gde-nibud' ya v sel'sovete
                      Na gulyanku popadu.

                      I, yavivshis' na vecherku,
                      Hot' ne gordyj chelovek,
                      YA b ne stal kurit' mahorku,
                      A dostal by ya "Kazbek".

                      I sidel by ya, rebyata,
                      Tam kak raz, druz'ya moi,
                      Gde mal'com pod lavku pryatal
                      Nogi bosye svoi.

                      I dymil by papirosoj,
                      Ugoshchal by vseh vokrug.
                      I na vsyakie voprosy
                      Otvechal by ya ne vdrug.

                      - Kak, mol, chto? - Byvalo vsyako.
                      - Trudno vse zhe? - Kak kogda.
                      - Mnogo raz hodil v ataku?
                      - Da, sluchalos' inogda.

                      I devchonki na vecherke
                      Pozabyli b vseh rebyat,
                      Tol'ko slushali b devchonki,
                      Kak remni na mne skripyat.

                      I shutil by ya so vsemi,
                      I byla b mezh nih odna...
                      I medal' na eto vremya
                      Mne, druz'ya, vot tak nuzhna!

                      ZHdet devchonka, hot' ne muchaj,
                      Slova, vzglyada tvoego...

                      - No, pozvol', na etot sluchaj
                      Orden tozhe nichego?
                      Vot sidish' ty na vecherke,
                      I devchonka - samyj cvet.

                      - Net, -skazal Vasilij Terkin
                      I vzdohnul. I snova: - Net.
                      Net, rebyata. CHto tam orden.
                      Ne zagadyvaya vdal',
                      YA zh skazal, chto ya ne gordyj,
                      YA soglasen na medal'.



                      Terkin, Terkin, dobryj malyj,
                      CHto tut smeh, a chto pechal'.
                      Zagadal ty, drug, nemalo,
                      Zagadal daleko vdal'.

                      Byli list'ya, stali pochki,
                      Pochki stali vnov' listvoj.
                      A ne nosit pisem pochta
                      V kraj rodnoj smolenskij tvoj.

                      Gde devchonki, gde vecherki?
                      Gde rodimyj sel'sovet?
                      Znaesh' sam, Vasilij Terkin,
                      CHto tuda dorogi net.

                      Net dorogi, netu prava
                      Pobyvat' v rodnom sele.

                      Strashnyj boj idet, krovavyj,
                      Smertnyj boj ne radi slavy,
                      Radi zhizni na zemle.



                      Po doroge prifrontovoj,
                      Zapoyasan, kak v stroyu,
                      SHel boec v shineli novoj,
                      Dogonyal svoj polk strelkovyj,
                      Rotu pervuyu svoyu.

                      SHel legko i dazhe bravo
                      Po prichine po takoj,
                      CHto mahal svoeyu pravoj,
                      Kak i levoyu rukoj.

                      Otlezhalsya. Da k tomu zhe
                      SHCHelkal po lesu moroz,
                      Zashchemlyal v puti vse tuzhe,
                      Podgonyal, pod myshki nes.

                      Vdrug - signal za povorotom,
                      Dvercu vybrosil shofer,
                      Tormozit:
                               - Sadis', pehota,
                      SHCHeki snegom by nater.

                      Daleko l'?
                      - Na front obratno.
                      Ruku vylechil.
                      - Ponyatno.
                      Ne geroj?
                      - Pokamest net.
                      - Dostavaj togda kiset.

                      Kuryat, edut. Grob - doroga.
                      Mezh sugrobami - tunnel'.
                      CHut' li chto, svernesh' nemnogo,
                      Kak svernul - snimaj shinel'.

                      - Horosho - kak est' lopata.
                      - Horosho, a to beda.
                      - Horosho - svoi rebyata.
                      - Horosho, da kak kogda.

                      Gruzovik gremit trehtonnyj,
                      Vdrug kolonna vperedi.
                      Bud' ty peshij ili konnyj,
                      A s mashinoj - stoj i zhdi.

                      S tolkom pol'zujsya stoyankoj.
                      Razgovor - ne razgovor.
                      Naklonilsya nad barankoj, -
                      Smolk shofer,
                      Zasnul shofer.

                      Skol'ko sutok polusonnyh,
                      Skol'ko verst v purge slepoj
                      Na dorogah zanesennyh
                      On ostavil za goboj...

                      Ot gluhoj lesnoj opushki
                      Do nevidimoj reki -
                      Vstali tanki, kuhni, pushki,
                      Tyagachi, gruzoviki,
                      Legkovye - krivo, koso,
                      V ryad, ne vryad, vpered-nazad,
                      Gusenicy i kolesa
                      Na snegu eshche vizzhat.

                      Na prostore veter rezok,
                      Zol moroz vblizi zheleza,
                      Duet v dushu, vhodit v grud' -
                      Ne dotron'sya kak-nibud'.

                      - Vot beda: vo vsej kolonne
                      Zavalyashchej net garmoni,
                      A moroz - ni stat', ni sest'...

                      Snyal perchatki, tret ladoni,
                      Slyshit vdrug:
                      - Garmon'-to est'.

                      Uminaya sneg zernistyj,
                      Vperemenku - plyas ne plyas -
                      Vozle tanka dva tankista
                      Greyut nogi pro zapas.

                      - U kogo garmon', rebyata?
                      - Da ona-to zdes', bratok...-
                      Oglyanulsya vinovato
                      Na voditelya strelok.

                      - Tak sygrat' by na dorozhku?
                      - Da sygrat' - ono ne vred.
                      - V chem zhe delo? CH'ya garmoshka?
                      - CH'ya byla, togo, brat, net...

                      I skazal uzhe voditel'
                      Vmesto druga svoego:
                      - Komandir nash byl lyubitel'...
                      Shoronili my ego.

                      - Tak...- S nelovkoyu ulybkoj
                      Poglyadel boec vokrug,
                      Slovno on kogo oshibkoj,
                      Nehotya obidel vdrug.

                      Poyasnyaet ostorozhno,
                      CHtob na tom pokonchit' rech':
                      - YA schital, sygrat'-to mozhno,
                      Dumal, chto zh ee berech'.

                      A strelok:
                      - Vot v etoj bashne
                      On sidel v boyu vcherashnem...
                      Troe - byli my druz'ya.

                      - Da nel'zya tak uzh nel'zya.
                      YA ved' sam ponyat' umeyu,
                      YA vtoruyu, brat, vojnu...
                      I ranenie imeyu,
                      I kontuziyu odnu.
                      I opyat' zhe - posudite -
                      Mozhet, zavtra - s mesta v boj...
                      - Znaesh' chto, - skazal voditel', -
                      Nu, sygraj ty, shut s toboj.

                      Tol'ko vzyal boec trehryadku,
                      Srazu vidno - garmonist.
                      Dlya nachalu, dlya poryadku
                      Kinul pal'cy sverhu vniz.

                      Pozabytyj derevenskij
                      Vdrug zavel, glaza zakryv,
                      Storony rodnoj smolenskoj
                      Grustnyj pamyatnyj motiv,

                      I ot toj garmoshki staroj,
                      CHto ostalas' sirotoj,
                      Kak-to vdrug teplee stalo
                      Na doroge frontovoj.

                      Ot mashin zaindevelyh
                      SHel narod, kak na ogon'.
                      I komu kakoe delo,
                      Kto igraet, ch'ya garmon'.

                      Tol'ko dvoe teh tankistov,
                      Tot voditel' i strelok,
                      Vse glyadyat na garmonista -
                      Slovno chto-to nevdomek.

                      CHto-to chuditsya rebyatam,
                      V snezhnoj krutitsya pyli.
                      Budto videlis' kogda-to,
                      Slovno gde-to podvezli...

                      I, smenivshi pal'cy bystro,
                      On, kak budto na zakaz,
                      Zdes' povel o treh tankistah,
                      Treh tovarishchah rasskaz.

                      Ne pro nih li slovo v slovo,
                      Ne o tom li pesnya vsya.
                      I potupilis' surovo
                      V shlemah kozhanyh druz'ya.

                      A boec zovet kuda-to,
                      Daleko, legko vedet.
                      - Ah, kakoj vy vse, rebyata,
                      Molodoj eshche narod.

                      YA ne to eshche skazal by, -
                      Pro sebya poberegu.
                      YA ne tak eshche sygral by, -
                      ZHal', chto luchshe ne mogu.

                      YA zabylsya na minutku,
                      Zaigralsya na hodu,
                      I davajte ya na shutku
                      |to vse perevedu.

                      Obogret'sya, potolkat'sya
                      K garmonistu vse idut.
                      Obstupayut.
                                - Stojte, bratcy,
                      Dajte na ruki podut'.

                      - Otmorozil paren' pal'cy, -
                      Nado pomoshch' skoruyu.

                      - Znaesh', bros' ty eti val'sy,
                      Daj-ka tu, kotoruyu...

                      I opyat' doloj perchatku,
                      Oglyanulsya molodcom
                      I kak budto tu trehryadku
                      Povernul drugim koncom.

                      I zabyto - ne zabyto,
                      Da ne vremya vspominat',
                      Gde i kto lezhit ubityj
                      I komu eshche lezhat'.

                      I komu travu zhivomu
                      Na zemle toptat' potom,
                      Do zheny prijti, do domu, -
                      Gde zhena i gde tot dom?

                      Plyasuny na paru para
                      S mesta kinulisya vdrug.
                      Zadyshal moroznym parom,
                      Razogrelsya tesnyj krug.

                      - Veselej kruzhites', damy!
                      Na noski ne nastupat'!

                      I bezhit shofer tot samyj,
                      Opasayas' opozdat'.

                      CHej kormilec, chej poilec,
                      Gde prishelsya ko dvoru?
                      Kriknul tak, chto rasstupilis':

                      - Dajte mne, a to pomru!..

                      I poshel, poshel rabotat',
                      Nastupaya i grozya,
                      Da kak vydumaet chto-to,
                      CHto i vyskazat' nel'zya.

                      Slovno v prazdnik na vecherke
                      Polovicy gnet v izbe,
                      Pribautki, pogovorki
                      Syplet pod nogi sebe.

                      Podaet za shtukoj shtuku:
                      - |h, zhal', chto netu stuku,
                      |h, drug,
                      Kaby stuk,
                      Kaby vdrug -
                      Moshchenyj krug!
                      Kaby valenki otbrosit',
                      Podkovat'sya na kabluk,
                      Pripechatat' tak, chtob srazu
                      Kabluku tomu - kayuk!

                      A garmon' zovet kuda-to,
                      Daleko, legko vedet...

                      Net, kakoj vy vse, rebyata,
                      Udivitel'nyj narod.

                      Hot' by chto rebyatam etim,
                      S mesta - v vodu i v ogon'.
                      Vse, chto mozhet byt' na svete,
                      Hot' by chto - gudit garmon'.
                      Vygovarivaet chisto,
                      Do dushi donosit zvuk.
                      I skazali dva tankista
                      Garmonistu:
                      - Znaesh', drug...
                      Ne znakomy l' my s toboyu?
                      Ne tebya li eto, brat,
                      CHto-to pomnitsya, iz boya
                      Dostavlyali my v sanbat?,
                      Vsya v krovi byla odezha,
                      I prosil ty pit' da pit'...

                      Priglushil garmon':
                      - Nu chto zhe,
                      Ochen' dazhe mozhet byt'.

                      - Nam teper' stoyat' v remonte.
                      U tebya marshrut inoj.
                      - |to tochno...
                      - A garmon'-to,
                      Znaesh' chto, - beri s soboj.

                      Zabiraj, igraj v ohotu,
                      V etom dele ty mastak,
                      Veseli svoyu pehotu.
                      - CHto vy, hlopcy, kak zhe tak?..

                      - Nichego, -skazal voditel', -
                      Tak i budet. Nichego.
                      Komandir nash byl lyubitel',
                      |to - pamyat' pro nego...

                      I s opushki otdalennoj
                      Iz-za tysyachi koles
                      Iz konca v konec kolonny:
                      "Po mashinam!" - doneslos'.

                      I opyat' uvaly, vzgorki,
                      Sneg da elki s dvuh storon...
                      Edet dal'she Vasya Terkin, -
                      |to byl, konechno, on.



                      V pole v'yuga-zaviruha,
                      V treh verstah gudit vojna.
                      Na pechi v izbe staruha,
                      Ded-hozyain u okna.

                      Rvutsya miny. Zvuk znakomyj
                      Otzyvaetsya v spine.
                      |to znachit - Terkin doma,
                      Terkin snova na vojne.

                      A starik kak budto uhom
                      Po privychke ne vedet.
                      - Perelet! Lezhi, staruha. -
                      Ili skazhet:
                      - Nedolet...

                      Na pechi, zabivshis' v ugol,
                      Ta sledit ispodtishka
                      S uvazhitel'nym ispugom
                      Za povadkoj starika,

                      S kem zhila - ne uvazhala,
                      S kem branilas' na pechi,
                      Ot kogo vdali derzhala
                      Po hozyajstvu vse klyuchi.

                      A starik, odevshis' v shubu
                      I v ochkah podsev k stolu,
                      Kak ot klyukvy, krivit guby -
                      Tochit staruyu pilu.

                      - Vot ne rezhet, tochish', tochish',
                      Ne beret, nu chto ty hochesh'!.. -
                      Terkin vstal:
                      - A mozhet, ded,
                      U nee razvoda net?

                      Sam pilu beret:
                      - A nu-ka...-
                      I v rukah ego pila,
                      Tochno podnyataya shchuka,
                      Ostroj spinkoj povela.

                      Povela, povisla krotko.
                      Terkin shchuritsya:
                      - Nu, vot.
                      Poishchi-ka, ded, razvodku,
                      My ej sdelaem razvod.

                      Posmotret' - i to otradno:
                      Zavalyashchaya pila
                      Tak-to ladno, tak-to skladno
                      U nego v rukah proshla.

                      Obernulas' - i gotovo.
                      - Na-ko, ded, beri, smotri.
                      Budet rezat' luchshe novoj,
                      Zrya instrUment ne kori.

                      I hozyain vinovato
                      U bojca beret pilu.
                      - Vot chto znachit my, soldaty, -
                      Stavit berezhno v uglu.

                      A staruha:
                      - Slab glazami.
                      Star godami moj soldat.
                      Poglyadel by, chto s chasami,
                      S toj vojny eshche stoyat...,

                      Snyal chasy, glyadit: mashina,
                      Tochno mel'nica, v pyli.
                      Pautinami pruzhiny
                      Pauki obvolokli.

                      Ih povesil v hate novoj
                      Ded-soldat davnym-davno:
                      Na stene prostoj sosnovoj
                      Tak i svetitsya pyatno.

                      Osmotrev chasy detal'no, -
                      Vse zh chasy, a ne pila, -
                      Master tiho i pechal'no
                      Posvistel:
                      - Plohi dela...

                      No kuda-to shil'cem sunul,
                      CHto-to vysmotrel v pyli,
                      Vnutr' kuda-to dunul, plyunul, -
                      CHto ty dumaesh', - poshli!

                      Krutit strelku, stavit pyatyj,
                      CHas - drugoj, vpered - nazad.
                      - Vot chto znachit my, soldaty.
                      Proslezilsya ded-soldat.

                      Ded rastrogan, a staruha,
                      Otsloniv ladon'yu uho,
                      S pechki slushaet:
                      - Idut!
                      - Nu i paren', nu i shut...

                      Udivlyaetsya. A paren'
                      Usluzhit' eshche ne proch'.
                      - Mozhet, salo nado zharit'?
                      Tak opyat' mogu pomoch'.

                      Tut staruha zastonala:
                      - Salo, salo! Gde tam salo...

                      Terkin:
                      - Babka, salo zdes'.
                      Ne byl nemec - znachit, est'!

                      I dobavil, vyzhidaya,
                      Glyadya pod nogi sebe:
                      - Hochesh', babka, ugadayu,
                      Gde lezhit ono v izbe?

                      Babka ohnula trevozhno,
                      Zavozilas' na pechi.
                      - Bog s toboyu, razve mozhno...
                      Pomolchi uzh, pomolchi.

                      A hozyain plutovato
                      Gostya pod lokot' tishkom:
                      - Vot chto znachit my, soldaty,
                      A ved' salo pod zamkom.

                      Klyuch staruha dolgo sharit,
                      Lezet s pechki, salo zharit
                      I, stradaya do konca,
                      Razbivaet dva yajca.

                      |h, yaichnica! Zakuski
                      Net poleznej i prochnej.
                      Polagaetsya po-russki
                      Vypit' charku pered nej.

                      - Nu, hozyain, ponemnozhku,
                      Po odnoj, kak na vojne.
                      |to doktor na dorozhku
                      Dlya zdorov'ya vydal mne.

                      Otvintil u flyagi kryshku:
                      - Pej, otec, ne budet lishku.

                      Poperhnulsya ded-soldat.
                      Podtyanulsya:
                      - Vinovat!..

                      Kroshku hlebushka ponyuhal.
                      Pozheval - i srazu syt.

                      A boec, tryahnuv nad uhom
                      Toyu flyagoj, govorit:
                      - Rassuzhdaya tak li, syak li,
                      Vse ravno takoyu kaplej
                      Ne sogret' bojca v boyu.
                      Bud'te zhivy!
                      - Pejte.
                      - P'yu...

                      I sidyat oni po-bratski
                      Za stolom, plecho v plecho.
                      Razgovor vedut soldatskij,
                      Druzhno sporyat, goryacho.

                      Ded kipit:
                      - Pozvol', tovarishch.
                      CHto ty valenki mne hvalish'?
                      Razreshi-ka dolozhit'.
                      Horoshi? A gde sushit'?

                      Ne prosushish' ih v zemlyanke,
                      Net, ty daj-ka mne sapog,
                      Da sukonnye portyanki
                      Daj ty mne - togda ya bog!

                      Snova gde-to na zadvorkah
                      Merzlyj grunt bodnul snaryad.
                      Kak ni v chem - Vasilij Terkin,
                      Kak ni v chem - starik soldat.

                      - |ti shtuki v zhizni nashej, -
                      Ded rashvastalsya, - pustyak!
                      Nam oskolki dazhe v kashe
                      Popadalis'. Tochno tak.
                      Popadet, otkinesh' lozhkoj,
                      A v tebya - tak i mertvec.
                      - No ne znali vy bombezhki,
                      YA skazhu tebe, otec.

                      - |to verno, tut nauka,
                      Tut naprotiv ne popresh'.
                      A skazhi, prostaya shtuka
                      Est' u vas?
                      - Kakaya?
                      - Vosh'.

                      I, makaya v salo korkoj,
                      Prodolzhaya rovno est',
                      Ulybnulsya vrode Terkin
                      I skazal
                      - CHastichno est'...

                      - Znachit, est'? Togda ty - voin,
                      Rassuzhdat' so mnoj dostoin.
                      Ty - soldat, hotya i mlad,
                      A soldat soldatu - brat.

                      I skazhi mne otkrovenno,
                      Da ne v shutku, a vser'ez.
                      S tochki zreniya voennoj
                      Otvechaj na moj vopros.
                      Otvechaj: pob'em my nemca
                      Ili, mozhet, ne pob'em?

                      - Pogodi, otec, naemsya,
                      Zakushu, skazhu potom.

                      El on mnogo, no ne zhadno,
                      Otdaval zakuske chest',
                      Tak-to ladno, tak-to skladno,
                      Poglyadish' - zahochesh' est'.

                      Vsyu zachistil skovorodku,
                      Vstal, kak budto vdrug podros,
                      I platochek k podborodku,
                      Rovno slozhennyj, podnes.
                      Otryahnul opryatno ruki
                      I, kak dolg velit v domu,
                      Poklonilsya i staruhe
                      I soldatu samomu.
                      Molcha v put' zapoyasalsya,
                      Osmotrelsya - vse li tut?
                      CHest' po chesti rasproshchalsya,
                      Na chasy vzglyanul: idut!
                      Vse pripomnil, vse proveril,
                      Podognal i pod konec
                      On vzdohnul u samoj dveri
                      I skazal:
                      - Pob'em, otec...

                      V pole v'yuga-zaviruha,
                      V treh verstah gremit vojna.
                      Na pechi v izbe - staruha.
                      Ded-hozyain u okna.

                      V glubine rodnoj Rossii,
                      Protiv vetra, grud' vpered,
                      Po snegam idet Vasilij
                      Terkin. Nemca bit' idet.



                      Poteryal boec kiset,
                      Zaiskalsya, - net i net.

                      Govorit boec:
                      - Dosadno.
                      Stol'ko vdrug svalilos' bed:
                      Poteryal sem'yu. Nu, ladno.
                      Net, tak nA tebe - kiset!

                      Zapropastilsya kuda-to,
                      Hvat'-pohvat', propal i sled.
                      Poteryal i dvor i hatu.
                      Horosho. I vot - kiset.


                      Kaby gody molodye,
                      A ne celyh sorok let...
                      Poteryal kraya rodnye,
                      Vse na svete i kiset.

                      Posmotrel s toskoj vokrug:
                      - Bez kiseta, kak bez ruk.
                      V nepriyutnom shkol'nom dome
                      Muzhiki, ne detvora.
                      Ne za partoj - na solome,
                      Peretertoj, kak kostrA.

                      Spyat bojcy, komu dosug.
                      Borodach goryuet vsluh:

                      - Bez kiseta u mahorki
                      Vkus ne tot uzhe. Slaba!
                      Vot sud'ba, tovarishch Terkin.-
                      Terkin:
                      - CHto tam za sud'ba!

                      Tak sluchit'sya mozhet s kazhdym, -
                      Vozrazil borodachu, -
                      Ne takoj so mnoj odnazhdy
                      Sluchaj byl. I to molchu.

                      I molchit, sopit surovo.
                      Koe-gde privstal narod.
                      Iz meshka iz veshchevogo
                      Terkin shapku dostaet.

                      Prosto shapku mehovuyu,
                      Toj podrugu boevuyu,
                      CHto sidit na golove.
                      Est' odna. Otkuda dve?

                      - Privezli menya na tanke, -
                      Nachal Terkin, - sdali s ruk.
                      Tol'ko net moej ushanki,
                      Neporyadok chuyu vdrug.

                      I ne to chtob ochen' zyabkij, -
                      Prosto gordost' u menya.
                      Potomu, boec bez shapki -.
                      Ne boec. Kak bez remnya.

                      A devchonka perevyazku
                      Nezhno delaet, s opaskoj,
                      I, vidat', sama ona
                      V etom dele zelena.

                      - SHapku, shapku mne, inache
                      Ne poedu! - Vot dela.
                      Tak krichu, pochti chto plachu,
                      Rana trudnaya byla.

                      A ona, devchonka eta,
                      Slovno "bayushki-bayu":
                      - SHapki vashej, - molvit, -netu,
                      YA vam shapku dam svoyu.

                      Naklonilas' i nadela.
                      - Ne volnujtes', - govorit
                      I svoej ruchonkoj beloj
                      Obkololas': byl nebrit.

                      Skol'ko v zhizni vsyakih shapok
                      YA nosil uzhe - ne schest',
                      No u etoj dazhe zapah
                      Ne takoj kakoj-to est'...

                      - Ish' ty, vydumal primetu.
                      - Slyshal zvon izdaleka.
                      - A zachem ty shapku etu
                      Sohranyaesh'?
                      - Doroga.

                      Doroga bojcu, kak pamyat'.
                      A eshche skazat' mogu
                      Po sekretu, mezhdu nami, -
                      SHapku s cel'yu beregu.

                      I v odin prekrasnyj vecher
                      Vdrug sluchitsya razgovor:
                      "Razreshite vam pri vstreche
                      Golovnoj vruchit' ubor..."

                      Sam privstal Vasilij s mesta
                      I pod smeh bojcov gustoj,
                      Kak na scene, s vazhnym zhestom
                      Obratilsya budto k toj,
                      CHto pyat' slov emu skazala,
                      CHto takih rebyat, kak on,
                      Za vojnu perevyazala,
                      Mozhet, celyj batal'on.

                      - Ish', kakie znaet rechi,
                      Iz kakih politbesed:
                      "Razreshite vam pri vstreche..."
                      Von tut chto. A ty - kiset.

                      - CHto zh, ponyatno, holostomu
                      Mnogo luchshe na vojne:
                      Net toski takoj po domu,
                      Po detishkam, po zhene.

                      - Holostomu? |to tochno.
                      |to ty kak ugadal.
                      No pover', chto ya narochno
                      Ne zhenilsya. YA, brat, znal!

                      - CHto ty znal! Komu drugomu
                      Znat' by luchshe napered,
                      CHto ujdet soldat iz domu,
                      A vojna domoj pridet.

                      CHto projdet ona potopom
                      Po licu zemli zhivoj
                      I zastavit ryt' okopy
                      Pered samoyu Moskvoj.
                      CHto ty znal!..
                      - A ty postoj-ka,
                      Ne glyadi, chto s vidu mal,
                      YA ne stol'ko,
                      Ne polstol'ko, -
                      CHetvert' stol'ko! -
                      Tol'ko znal.

                      - Nichego, chto ya v kolhoze,
                      Ne v stolice kurs proshel.
                      ZHal', garmon' moya v oboze,
                      YA by lekciyu prochel.

                      Razreshi odno otmetit',
                      Moj tovarishch i sosed:
                      Skol'ko let zhivem na svete?
                      Dvadcat' pyat'! A ty -
 kiset.

                      Borodach pod smeh i gomon
                      Roet vnov' truhu-solomu,
                      Pereshchupal vse vokrug:
                      - Bez kiseta, kak bez ruk...

                      - Bez kiseta, nesomnenno,
                      Ty boec uzhe ne tot.
                      Raz kiset - predmet voennyj,
                      Na-ko moj, ne podojdet?

                      Prinimaj, ya - dobryj paren'.
                      Mne ne zhal'. Ne propadu.
                      Mne eshche pyat' shtuk podaryat
                      V nastupayushchem godu,

                      Tot beret kiset potertyj,,
                      Kak ditya, obnovke rad...

                      I togda Vasilij Terkin
                      Slovno vspomnil:
                      - Slushaj, brat,

                      Poteryat' sem'yu ne stydno -
                      Ne tvoya byla vina.
                      Poteryat' bashku - obidno,
                      Tol'ko chto zh, na to vojna.

                      Poteryat' kiset s mahorkoj,
                      Esli nekomu poshit', -
                      YA ne sporyu, - tozhe gor'ko,
                      Tyazhelo, no mozhno zhit',
                      Perezhit' bedu-proruhu,
                      V kulake derzhat' tabak,
                      No Rossiyu, mat'-staruhu,
                      Nam teryat' nel'zya nikak.

                      Nashi dedy, nashi deti,
                      Nashi vnuki ne velyat.
                      Skol'ko let zhivem na svete?
                      Tyshchu?.. Bol'she! To-to, brat!

                      Skol'ko zhit' eshche na svete, -
                      God, il' dva, il' tashchi let, -
                      My s toboj za vse v otvete.
                      To-to, vrat! A ty - kiset...



                      Nemec byl silen i lovok,
                      Ladno skroen, krepko sshit,
                      On stoyal, kak na podkovah,
                      Ne pugaj - ne pobezhit.

                      Sytyj, brityj, berezhenyj,
                      Darmovym dobrom kormlennyj,
                      Na vojne, v chuzhoj zemle
                      Otospavshijsya v teple.

                      On udaril, ne strashchaya,
                      Bil, chtob sbit' navernyaka.
                      I byla kak kost' bol'shaya
                      V russkoj varezhke ruka...

                      Ne igral so smert'yu v pryatki, -
                      Vzyalsya - bejsya i molchi, -
                      Terkin znal, chto v etoj shvatke
                      On slabej: ne te harchi.

                      Est' vojny zakon ne novyj:
                      V otstuplen'e - esh' ty vdovol',
                      V oborone - tak li syak,
                      V nastuplen'e - natoshchak.

                      Nemec stuknul tak, chto chelyust'
                      Budto vpravo podalas'.
                      I togda boec, ne celyas',
                      Hryasnul nemca promezh glaz.

                      I eshche na sneg ne splyunul
                      Pervoj krovi zluyu sol',
                      Nemec snova v sanki sunul
                      S toj zhe siloj, v tu zhe bol'.

                      Tak soshlis', scepilis' blizko,
                      CHto uzhe obojmy, diski,
                      Avtomaty - k chertu, proch'!
                      Tol'ko b nozh i mog pomoch'.

                      B'yutsya dvoe v klubah para,
                      Ob inom uzhe ne rech', -
                      Ladit Terkin ot udara
                      Hot' by zuby zaberech'.

                      No pokuda Terkin sanki
                      Skol'ko mog
                      V boyu bereg,
                      Dvinul nemec, tochno shtangoj,
                      Da ne v sanki,
                      A pod vzdoh.

                      Ohnul Terkin: ploho delo,
                      Ploho, dumaet boec.
                      Horosho, chto legok telom -
                      Otletel. A to b - konec...

                      Ustoyal - i sam s ispugu
                      Terkin nemcu dal leshcha,
                      Tak chto sobstvennuyu ruku
                      CHut' ne vynes iz plecha.

                      CHert s nej! Rad, chto ne promazal,
                      Hot' zubam ne polon schet,
                      No i nemec levym glazom
                      Nablyuden'ya ne vedet.

                      Draka - draka, ne igrushka!
                      Hot' ognem gorit lico,
                      No i nemec krasnoj yushkoj
                      Razukrashen, kak yajco.

                      Vot on-v polvershke - protivnik.
                      Nosom k nosu. Tesnota.
                      Do chego zhe on protivnyj -
                      Duh u nemca izo rta.

                      Zlobno Terkin splyunul krov'yu,
                      Nu i zapah! Valit s nog.
                      Ah ty, svoloch', dlya zdorov'ya,
                      Ne inache, zhresh' chesnok!

                      Ty kuda speshil - k hozyajke?
                      Matka, mleko? Matka, yajki?
                      Okazat' reshil nam chest'?
                      Podavaj! A kto ty est',

                      Kto ty est', chto k nashej babke
                      Zayavilsya na porog,
                      Ne sprosyas', ne skinuv shapki
                      I ne vytershi sapog?

                      So staruhoj sladit' v sile?
                      Podavaj! Net, kto ty est',
                      CHto dolzhny tebe v Rossii
                      Podavat' my pit' i est'?

                      Ne kaleka li ubogij,
                      Ili dobryj chelovek --
                      Zabludilsya
                      Po doroge,
                      Poprosilsya
                      Na nochleg?

                      Dobrym lyudyam lyudi rady.
                      Net, ty sam sebe silen,
                      Ty navodish'
                      Svoj poryadok.
                      Ty prihodish' -
                      Tvoj zakon.

                      Kto zh ty est'? Mne tolku netu,
                      CHej ty syn i chej otec.
                      CHelovek po vsem primetam, -
                      CHelovek ty? Net. Podlec!

                      Dvoe topchutsya po krugu,
                      Slovno para na krugu,
                      I glyadyat v glaza drug drugu:
                      Zveryu - zver' i vrag - vragu.

                      Kak na drevnem pole boya,
                      Grud' na grud', chto shchit na shchit, -
                      Vmesto tysyach b'yutsya dvoe,
                      Slovno shvatka vse reshit.

                      A vblizi ot derevushki,
                      Gde zastal ih svet dnevnoj,
                      Samolety, tanki, pushki
                      U oboih za spinoj.

                      No do boya net im dela,
                      I ni zvuka s teh storon.
                      V odinochku - grud'yu, telom
                      B'etsya Terkin, derzhit front.

                      Na pechal'nom tom zadvorke,
                      U pokinutyh dvorov
                      Derzhit front Vasilij Terkin,
                      V zabyt'i glotaya krov'.

                      B'etsya nasmert' paren' bravyj,
                      Tak chto dym stoit syroj,
                      Slovno vsya strana-derzhava
                      Vidit Terkina:
                      - Geroj!

                      CHto strana! Hotya by rota
                      Videt' izdali mogla,
                      Kakova ego rabota
                      I kakie tut dela.

                      Tol'ko Terkin ne v obide.
                      Ne zatem na smert' idesh',
                      CHtoby kto-nibud' uvidel.
                      Horosho b. A net - nu chto zh...

                      B'etsya nasmert' paren' bravyj -
                      Tak, kak b'yutsya na vojne.
                      I uzhe rukoyu pravoj
                      On vladeet ne vpolne.

                      Kost' gudit ot rany staroj,
                      I emu, chtob krepche bit',
                      CHtoby sleva klast' udary,
                      Horosho b levshoyu byt'.

                      B'etsya Terkin,
                      V drake zorkij,
                      Utiraet krov' i pot.
                      Iznemog, ubilsya Terkin,
                      No i vrag uzhe ne tot.

                      Daleko ne ta zapravka,
                      I pobita morda vsya,
                      Slovno yabloko-polyavka,
                      CHto inache est' nel'zya.

                      Krov' - sosul'kami. Odnako
                      V samyj zhar vstupaet draka.

                      Nemec gord.
                      I Terkin gord.
                      - Raz ty pes, tak ya - sobaka,
                      Raz ty chert,
                      Tak sam ya - chert!

                      Ty ne znal moyu naturu,
                      A natura - pervyj sort.
                      V kloch'ya shkuru -
                      Terkin churu
                      Ne poprosit. Vot gde chert!

                      Kto odnoj boitsya smerti -
                      Kto pleval na sto smertej.
                      Pust' ty chert. Da nashi cherti
                      Vseh chertej
                      V sto raz chertej.

                      Bej, ne miluj. Zuby stisnu,
                      A ub'esh', tak i potom
                      Na tebe, kak kleshch, povisnu,
                      Mertvyj budu na zhivom.

                      Otospis' na mne, bud' laskov,
                      Da svali menya vpered.

                      Ah, ty von kak! Drat'sya kaskoj?
                      Nu ne podlyj li narod!

                      Horosho zhe! -
                                 I togda-to,
                      Zlost' i bol' zabrav v kulak,
                      Nezaryazhennoj granatoj
                      Terkin nemca - s levoj - shmyak!

                      Nemec ohnul i obmyak...

                      Terkin vorot naraspashku,
                      Terkin sel, glotaet sneg,
                      Smotrit grustno, dyshit tyazhko, -
                      Porabotal chelovek.

                      Horosho, druz'ya, priyatno,
                      Sdelav delo, ko dvoru -
                      V batal'on idti obratno
                      Iz razvedki poutru.

                      Po zemle stupat' sovetskoj,
                      Dumat' - malo li o chem!
                      Avtomat nesti nemeckij,
                      Mezhdu prochim, za plechom.

                      "YAzyka" - dobychu nochi, -
                      CHto idet, kuda ne hochet,
                      Na tri shaga vperedi
                      Podgonyat':
                      - Idi, idi...

                      Videt', znat', chto kazhdyj vstrechnyj-
                      Poperechnyj - eto svoj.
                      Ne znakom, a rad serdechno,
                      CHto vernulsya ty zhivoj.

                      Dolozhit' pro vse po forme,
                      Sdat' trofei ne spesha.
                      A potom tebya pokormyat, -
                      Budet meroyu dusha.

                      Starshina otpustit charku,
                      Strogij glaz v nee kosya.
                      A potom u pechki zharkoj
                      Lyag, pospi. Vojna ne vsya.

                      Front nalevo, front napravo,
                      I v fevral'skoj v'yuzhnoj mgle
                      Strashnyj boj idet, krovavyj,
                      Smertnyj boj ne radi slavy,
                      Radi zhizni na zemle.



                      Sto stranic minulo v knizhke,
                      Vperedi - ne blizkij put'.
                      Stoj-ka, brat. Bez peredyshki
                      Nevozmozhno. Daj vzdohnut'.

                      Daj vzdohnut', voz'mi v dogadku:
                      CHto teper', chto v starinu -
                      Trudno slushat' po poryadku
                      Skazku dlinnuyu odnu
                      Vse pro to zhe - pro vojnu.

                      Pro ogon', pro sneg, pro tanki,
                      Pro zemlyanki da portyanki,
                      Pro portyanki da zemlyanki,
                      Pro mahorku i moroz...

                      Vot uzh nynche povelos':

                      Rybaku lish' o putine,
                      Pechniku dudyat o gline,
                      Lesniku o drevesine,
                      Hlebopeku o kvashne,
                      Konovalu o kone,
                      A bojcu li, generalu -
                      Ne inache - o vojne.

                      O vojne - ono ponyatno,
                      CHto vojna. A sut' v drugom:
                      Daj s vojny prijti obratno
                      Pri pobede nad vragom.

                      Uchiniv za vse rasplatu,
                      Daj vernut'sya v dom rodnoj
                      CHeloveku. I togda-to
                      Skazki net emu inoj.

                      I togda emu tak sladko
                      Budet slushat' po poryadku
                      I podrobno obo vsem,
                      CHto izvedano gorbom,
                      CHto ishozheno nogami,
                      CHto ispytano rukami,
                      CHto povidano v glaza
                      I o chem, druz'ya, pokamest
                      Vse ravno - vsego nel'zya...

                      Merzlyj grunt dolbi, lopata,
                      Tank - davi, gremi - granata,
                      SHtyk - rabotaj, bomba - bej.
                      Na vojne dushe soldata
                      Skazka mirnaya milej.

                      Drug-chitatel', ya li sporyu,
                      CHto vojny milee zhizn'?
                      Da vojna revet, kak more,
                      Grozno v dambu upershis'.

                      YA odno skazhu, chto nam by
                      Poupravit'sya s vojnoj,
                      Otodvinut' etu dambu
                      Za predel zemli rodnoj.

                      A pokuda kraj obshirnyj
                      Toj zemli rodnoj - v plenu,
                      YA - lyubitel' zhizni mirnoj -
                      Na vojne poyu vojnu.

                      CHto zh eshche? I vse, pozhaluj,
                      Ta zhe kniga pro bojca,
                      Bez nachala, bez konca,
                      Bez osobogo syuzheta,
                      Vprochem, pravde ne vo vred,

                      Na vojne syuzheta netu,
                      - Kak tak netu?
                      - Tak vot, net.

                      Est' zakon - sluzhit' do sroka,
                      Sluzhba - trud, soldat - ne gost'.
                      Est' otboj - usnul gluboko,
                      Est' pod®em - vskochil, kak gvozd'.

                      Est' vojna - soldat voyuet,
                      Lyut protivnik - sam lyutuet.
                      Est' signal: vpered!.. - Vpered.
                      Est' prikaz: umri!.. - Umret.

                      Na vojne ni dnya, ni chasa
                      Ne zhivet on bez prikaza,
                      I ne mozhet ispokon
                      Bez prikaza komandira
                      Ni smenit' svoyu kvartiru,
                      Ni smenit' portyanki on.
                      Ni zhenit'sya, ni vlyubit'sya
                      On ne mozhet, - netu prav,
                      Ni uehat' za granicu
                      Ot lyubvi, kak byvshij graf.

                      Esli v pesnyah i poetsya,
                      Razve mozhno brat' v raschet,
                      CHto geroj moj u kolodca,
                      U kakih-nibud' vorot,
                      Bude sluchaj podvernetsya,
                      CH'yu-to dolyu ushchipnet?

                      A eshche dobavim k slovu;
                      ZHiv-zdorov geroj poka,
                      No otnyud' ne zakoldovan
                      Ot oskolka-duraka,
                      Ot lyuboj durackoj puli,
                      CHto, byt' mozhet, naugad,
                      Kak prishlos', letit vslepuyu,
                      Podvernulsya, - tochka, brat.

                      Veter zloj navstrechu pyshet,
                      ZHizn', kak vetochku, kolyshet,
                      Kazhdyj den' i chas grozya.
                      Kto doskazhet, kto doslyshit -
                      Ugadat' vpered nel'zya,

                      I do toj gluhoj razluki,
                      CHto byvaet na vojne,
                      Rasskazat' eshche o druge
                      Koe-chto uspet' by mne,
                      Tem zhe ladom, tem zhe ryadom,
                      Tol'ko stezhkoyu inoj.

                      Pushki k boyu edut zadom, -
                      |to skazano ne mnoj.



                      Otdymilsya boj vcherashnij,
                      Vysoh pot, metall prostyl.
                      Ot okopov pahnet pashnej,
                      Letom mirnym i prostym.

                      V polverste, v kustah - protivnik,
                      Tut shagam i pyadyam schet.
                      Front. Vojna. A vecher divnyj
                      Po polyam pustym idet.

                      Po sledam strady vcherashnej,
                      Po nemyslimoj trope;
                      Po nich'ej, pomyatoj, zryashnoj
                      Lugovoj, gustoj trave;

                      Po zemle, ryaboj ot rytvin,
                      Rvanyh yam, voronok, rvov,
                      Smertnym znoem zharkoj bitvy
                      Opalennyh u kraev...

                      I otkuda po pustomu
                      Doletel, donessya zvuk,
                      Dobryj, davnij i znakomyj
                      Zvuk vechernij. Majskij zhuk!

                      I nenuzhnoj gor'koj laskoj
                      Rastrevozhil on rebyat,
                      CHto v rosoj pokrytyh kaskah
                      Po okopchikam sidyat,

                      I takoj toskoj rodnoyu
                      Serdce srazu obvolok!

                      Front, vojna. A tut inoe:

                      Vyvodi konej v nochnoe,
                      Toropis' na "pyatachok".
                      Otplyashis', a tam storonkoj
                      Udalyajsya v bereznyak,
                      Provozhaj domoj devchonku
                      Da celuj - ne bud' durak,
                      Nalegke idi obratno,
                      Mat' zazhdalasya...
                                       I vdrug -
                      Vdaleke voznik nevnyatnyj,
                      Novyj, noyushchij, dvukratnyj,
                      CHerez mig uzhe ponyatnyj
                      I tomyashchij dushu zvuk.

                      Zvuk tot samyj, pri kotorom
                      V prifrontovoj polose
                      Ponachalu vse shofery
                      Razbegalis' ot shosse.

                      Na odnoj postyloj note
                      Noet, voet, kak v trube.
                      I bezhat' pri vsej ohote
                      Ne polozheno tebe.

                      Ty, kak gvozd', na etom vzgorke
                      Vbilsya v zemlyu. Ne toskuj.
                      Ved' - soglasno pogovorke -
                      |to malyj sabantuj...

                      ZHdut, molchat, glyadyat rebyata,
                      Zuby szhav, chtob drozh' unyat'.
                      I, kak voditsya, orator
                      Tut nahoditsya pod stat',

                      S udivitel'noj zabotoj
                      Podskazat' tebe gorazd:
                      - Vot sejchas on s razvorota
                      I nachnet. I zhizni dast,
                      ZHizni dast!

                                  So strashnym revom
                      Samolet nyryaet vniz,
                      I sil'nee netu slova
                      Toj komandy, chto gotova
                      Na ustah u vseh;
                      - Lozhis'!..

                      Smert' est' smert'. Ee prihoda
                      Vse my zhdem po starine.
                      A v kakoe vremya goda
                      Legche gibnut' na vojne?

                      Letom solnce greet zharko,
                      I vstupaet v polnyj cvet
                      Vse krugom. I zhizni zhalko
                      Do zarezu. Letom - net.

                      V osen' smert' pod stat' kartine,
                      V son idet priroda vsya.
                      No v gryazi, v okopnoj gline
                      Vdrug zagnut'sya? Net, druz'ya...

                      A zimoj - zemlya, kak kamen',
                      Na dva metra glubinoj,
                      Privalit tebya komkami, -,
                      Net uzh, nu ee - zimoj.

                      A vesnoj, vesnoj... Da gde tam,
                      Luchshe skazhem napered:
                      Esli gor'ko gibnut' letom,
                      Esli osen'yu - ne med,
                      Esli v zimu drozh' beret,
                      To vesnoj, druz'ya, ot etoj
                      Podloj shtuki - dushu rvet.

                      I kakoj ty vdrug pokornyj
                      Na grudi lezhish' zemnoj,
                      Zaslonyas' ot smerti chernoj
                      Tol'ko sobstvennoj spinoj.

                      Ty lezhish' nichkom, parnishka
                      Dvadcati nepolnyh let.
                      Vot sejchas tebe i kryshka,
                      Vot tebya uzhe i net.

                      Ty prizhal k viskam ladoni,
                      Ty zabyl, zabyl, zabyl,
                      Kak travu shchipali koni,
                      CHto v nochnoe ty vodil.

                      Smert' grohochet v pereponkah,
                      I dalek, dalek, dalek
                      Vecher tot i ta devchonka,
                      CHto lyubil ty i bereg.

                      I druzej i blizkih lica,
                      Dom rodnoj, suchok v stene...
                      Net, boec, nichkom molit'sya
                      Ne goditsya na vojne.

                      Net, tovarishch, zlo i gordo,
                      Kak zakon velit bojcu,
                      Smert' vstrechaj licom k licu,
                      I hotya by plyun' ej v mordu,
                      Esli vse prishlo k koncu...

                      Nu-ka, chto za peremena?
                      To ne shutki - boj idet.
                      Vstal odin i b'et s kolena
                      Iz vintovki v samolet.

                      Trehlinejnaya vintovka
                      Na brezentovom remne,
                      Da patrony s toj golovkoj,
                      CHto strashna stal'noj brone.

                      Boj neravnyj, boj korotkij,
                      Samolet chuzhoj, s krestom,
                      Pokachnulsya, tochno lodka,
                      Zacherpnuvshaya bortom.

                      Nakrenyas', poshel po krugu,
                      Kuvyrkaetsya nad lugom, -
                      Ne zaderzhivaj - davaj,
                      V zemlyu shtoporom v®ezzhaj!

                      Sam strelok glyadit s ispugom:
                      CHto nadelal nevznachaj.
                      Skorostnoj, voennyj, chernyj,
                      Sovremennyj, dvuhmotornyj -

                      Samolet - stal'naya snast' -
                      Uhnul v zemlyu, zavyvaya,
                      SHar zemnoj probit' zhelaya
                      I v Ameriku popast',

                      - Ne probil, staralsya slabo.
                      - Vidno, mesto progadal.

                      - Kto strelyal? - zvonyat iz shtaba, -
                      Kto strelyal, kuda popal?

                      Ad®yutanty zemlyu royut,
                      Dyshit v trubku general.

                      - Razyskat' totchas geroya,
                      Kto strelyal?
                                  A kto strelyal?


                      Kto ne spryatalsya v okopchik,
                      Pominaya vseh rodnyh,
                      Kto on - svoj sredi svoih -
                      Ne zenitchik i ne letchik,
                      A geroj - ne huzhe ih?

                      Vot on sam stoit s vintovkoj,
                      Vot pozdravili ego.
                      I kak budto vsem nelovko -
                      Neizvestno otchego.

                      Vinovaty, chto l', otchasti?
                      I skazal serzhant sprosta:

                      - Vot chto znachit parnyu schast'e,
                      Glyad' - i orden, kak s kusta!

                      Ne promedlivshi s otvetom,
                      Paren' sdachu podaet:
                      - Ne goryuj, u nemca etot -
                      Ne poslednij samolet...

                      S etoj shutkoj-pogovorkoj,
                      Obletevshej batal'on,
                      Pereshel v geroi Terkin, -
                      |to byl, ponyatno, on.



                      - Net, poskol'ku o nagrade
                      Rech' opyat' zashla, druz'ya,
                      To uzhe ne shutki radi
                      Koe-chto dobavlyu ya.

                      Kak-to v gospitale bylo.
                      Den' lezhu, lezhu vtoroj.
                      Kto-to smotrit mne v zatylok,
                      Poglyazhu, a to - geroj.

                      Sam soboj, skazat', - mal'chishka,
                      Nedoletok-strigunok.
                      I mutit menya myslishka:
                      Vot on mog, a ya ne mog...

                      Razgovor idet mezh nami,
                      I sprosi ya s pervyh slov:
                      - Vy otkuda rodom sami -
                      Ne iz nashih li kraev?

                      Smotrit on:
                      - A vy otkuda? -
                      Otvechayu:
                      - Tak i tak,
                      Sam kak raz smolenskij budu,
                      Mozhet, dumayu, zemlyak?

                      Azh privstal geroj:
                      - Nu chto vy,
                      CHto vy, - vskinul golovoj, -
                      YA kak raz iz-pod Tambova, -
                      I potrogal orden svoj.

                      I umolknul. I pohozhe,
                      Podcherknut' hotel on mne,
                      CHto takih, kak on, ne mozhet
                      Byt' v smolenskoj storone;

                      CHto uzh tak oni voveki
                      Razlichayutsya mesta,
                      CHto u nih ruch'i i reki
                      I sama zemlya ne ta,
                      I polyanki, i prigorki,
                      I kozyavki, i zhuki...

                      I kuda ty, Vas'ka Terkin,
                      Lezesh' sduru v zemlyaki!

                      Tak li, net - skazat', - ne znayu,
                      Tol'ko mne ot mysli toj
                      Storona moya rodnaya
                      Pokazalas' sirotoj,
                      Sirotinkoj, chto ne vidno
                      Na narode, na krugu...

                      Tak mne stalo vdrug obidno, -
                      Rasskazat' vam ne mogu.

                      |to da, chto ya ne gordyj
                      Po harakteru, a vse zh

                      Vot teper', kogda ya orden
                      Naceplyu, skazhu ya: vresh'!

                      My v zemlyachestvo ne lezem,
                      Est' svoi u nas kraya.
                      Ty - tambovskij? Bud' lyubezen.
                      A smolenskij - vot on ya,

                      Ne inoj kakoj, ne enskij,
                      Bezymyannyj koreshok,
                      A dejstvitel'no smolenskij,
                      Kak draznili nas, rozhok.

                      Ne kichus' rodnym ya kraem,
                      No projdi ves' belyj svet -
                      Kto v rozhki tebe sygraet
                      Tak, kak nash smolenskij ded.

                      Zavedet, zaduet sivaya
                               Lihaya boroda:
                      Ty kuda, moya krasivaya,
                               Kuda idesh', kuda..,

                      I vedet, poet, zayarivaet -
                               Ladno, chto bez slov,
                      So slezoyu vygovarivaet
                               Radost' i lyubov'.

                      I za tu odnu starinnuyu
                               Za muzyku-rozhok
                      V kraj rodnoj dorogu dlinnuyu
                               Sto raz by ya proshel,

                      Mne ne nado, bratcy, ordena,
                               Mne slava ne nuzhna,
                      A nuzhna, bol'na mne rodina,
                               Rodnaya storona!



                      Zanyala vojna polsveta,
                      Ston stoit vtoroe leto.
                      Opoyasal front stranu.
                      Gde-to Ladoga... A gde-to
                      Don - i to zhe na Donu...

                      Gde-to loshadi v upryazhke
                      V skalah zuby b'yut ob led...
                      Gde-to yablonya cvetet,
                      I moryak v odnoj tel'nyashke
                      Tashchit step'yu pulemet...

                      Gde-to bomby topchut gorod,
                      Tonut na more suda...
                      Gde-to tanki lezut v gory,
                      K Volge dvinulas' beda...

                      Gde-to budto na zadvorke,
                      Budto znat' pro to ne znal,
                      Na svoem uchastke Terkin
                      V oborone zagoral.

                      U lesnoj gluhoj rechushki,
                      CHto katilas' vdol' vojny,
                      Posle dobroj postirushki
                      Porazvesil dlya prosushki
                      Gimnasterku i shtany.

                      Na pripeke obnyal zemlyu.
                      Ruki vybrosil vpered
                      I lezhit i tak-to dremlet,
                      Mozhet byt', za celyj god.

                      I rechushka - neglubokij
                      Rodnikovyj rucheek -
                      SHevelit travoj-osokoj
                      U ego razutyh nog.

                      I kurlychet s tihoj laskoj,
                      Moet kamushki na dne.
                      I vyhodit ne to skazka,
                      Ne to pesenka vo sne.

                      YA na rechke nogi vymoyu.
                               Kuda, rechen'ka, techesh'?
                      V storonu moyu, rodimuyu,
                               Mozhet, gde-nibud' svernesh'.

                      Mozhet, gde-nibud' izluchinoj
                               Po puti zajdesh' tuda,
                      I pod provolokoj kolyucheyu
                               Proberesh'sya bez truda,

                      Mezh nemeckimi okopami,
                               Mimo vrazheskih postov,
                      Vozle pushek, v zemlyu vkopannyh,
                               Promel'knesh' iz-za kustov.

                      I tropoj svoej iskonnoyu
                               Protechesh' ty tam, kak tut,
                      I ni peshie, ni konnye
                               Na puti ne perejmut,

                      Dotechesh' dorogoj kruzhnoyu
                               Do rodimogo sela.
                      Na mostu soldaty s ruzh'yami,
                               Ty pod mostikom proshla,

                      Tam pechal' svoyu velikuyu,
                               CHto bez kraya i konca,
                      Nad toboj, nad rechkoj, vyplakat',
                               Mozhet, vyjdet mat' bojca.

                      Nad toboj, nad maloj rechkoyu,
                               Nad vodoj, chej put' dalek,
                      Poslyhat' by hot' slovechko ej,
                               Hot' odno, chto cel synok.

                      Pomorozhennyj, prostuzhennyj
                               Otdyhaet on, geroj,
                      Bityj, ranenyj, kontuzhennyj,
                               Da zdorovyj i zhivoj...

                      Terkin - mnogo li dremal on,
                      Zemlyu-mat' prizhav k shcheke, -
                      Slyshit:
                      - Terkin, k generalu
                      Na odnoj davaj noge.

                      Posmotrel, podnyalsya Terkin,
                      Tut svyaznoj stoit,
                      - Nu chto zh,
                      Bez shtanov, bez gimnasterki
                      K generalu ne pojdesh'.

                      Govorit, chudit, a vse zhe
                      Sam, volnuyas' i sopya,
                      Neprosohshuyu odezhu
                      Speshno pyalit na sebya.
                      Prirosla k spine - ne stronet..

                      - Terkin, sroku pyat' minut.
                      - Nichego. S zemli ne sgonyat,
                      Dal'she fronta ne poshlyut.

                      Podzapravilsya na slavu,
                      I hot' znaet napered,
                      CHto sovsem ne na raspravu
                      General ego zovet, -
                      Vse zh u glavnogo poroga
                      V general'skom blindazhe -
                      Byl by bog, tak Terkin bogu
                      Pomolilsya by v dushe.

                      SHutka l', esli razobrat'sya:
                      K generalu vhodish' vdrug, -
                      General - odin na dvadcat',
                      Dvadcat' pyat', a mozhet stat'sya,
                      I na sorok verst vokrug.

                      General stoit nad nami, -
                      Orobet' pri nem ne greh, -
                      On ne tol'ko chto chinami,
                      Boevymi ordenami,
                      On godami starshe vseh.

                      Ty, obzhegshis' kashej, plakal,
                      Ty peshkom hodil pod stol,
                      On togda uzh byl voyakoj,
                      On hodil uzhe v ataku,
                      Vzvod, a to i rotu vel.

                      I na etoj polovine -
                      U perednih nashih linij,
                      Na vojne - ne kto kak on
                      Tvoj CK i tvoj Kalinin.
                      Sud. Otec. Glava. Zakon.

                      CHest'yu, drug, schitaj nemaloj,
                      Zarabotannoj v boyu,
                      Uslyhat' ot generala
                      Vdrug familiyu svoyu.

                      Znaj: za delo, za zaslugu
                      ZHmet tebe on krepko ruku
                      Boevoj svoej rukoj.

                      - Vot, brat, znachit, ty kakoj.
                      Bogatyr'. Orel. Nu, prosto -
                      Voin! - skazhet general.

                      I puskaj ty dazhe rostom
                      I plech'mi vsego ne vzyal,
                      I odet ne dlya parada, -
                      Tut vojna- parad potom, -
                      Govoryat: orel, tak nado
                      I glyadet' i byt' orlom.
                      Stoj, boec, s dostojnym vidom,
                      Ponimaj, v dushe imej:
                      General nagradu vydal -
                      Kak by snyal s grudi svoej -
                      I k bojcovskoj gimnasterke
                      Prikrepil nemedlya sam,
                      I ladon'yu:
                      - Vot, brat Terkin, -
                      Po lihim provel usam.

                      V skobkah nadobno, pozhaluj,
                      Zdes' otmetit', chto usy,
                      Esli est' u generala,
                      To oni ne dlya krasy.

                      Na vojne li, na parade
                      Ne pustyak, druz'ya, kogda
                      General usy pogladil
                      I skazal hotya by:.
                      - Da...

                      Est' privychka boevaya,
                      Est' minuty i chasy...
                      I ne zrya eshche CHapaev
                      Uvazhal svoi usy.

                      Slovom - dal'she. Generalu
                      Pokazalos' pod konec,
                      CHto svoej nagrade malo
                      Pochemu-to rad boec.

                      CHto zh, boec - dusha zhivaya,
                      Na vojne vtoroj uzh god...
                      I ne kazhdyj den' sbivayut
                      Iz vintovki samolet.

                      Molodca i v samom dele
                      Otlichit' raschet pryamoj,

                      - Vot chto, Terkin, na nedelyu
                      Mozhesh' s ordenom - domoj...

                      Terkin - ponyal li, ne ponyal,
                      Il' ne verit tem slovam?
                      Tol'ko drognuli ladoni
                      Ruk, protyanutyh po shvam.

                      Pro sebya vzdohnuv gluboko,
                      Terkin tiho otvechal:

                      - Na nedelyu malo sroku
                      Mne, tovarishch general-
                      General sklonilsya strogo;
                      - Kak tak malo? Pochemu?

                      - Potomu - trudna doroga
                      Nynche k domu moemu.
                      Dom-to vrode nedalechko,
                      Po pryamoj - pustyashnyj put'...

                      - Nu a chto zh?
                      - Da ya ne rechka;
                      CHtob legko tuda shmygnut'.
                      Mne po krajnosti vnachale
                      Dnem sovat'sya ne s ruki.
                      Mne idti tuda nochami,
                      Nu, a nochi korotki...

                      General kivnul:
                      - Ponyatno!
                      Delo s otpuskom - tabak. -
                      Poshutil:
                      - A kak obratno
                      Ty prishel by?..
                      - Tochno zh tak...

                      Storona moya lesnaya,
                      Kazhdyj kustik mne - rodnya.
                      YA puti takie znayu,
                      CHto podi pojmaj menya!
                      Mne tam kazhdaya znakoma
                      Borozdenka pod mezhoj.
                      YA - smolenskij. YA tam doma.
                      YA tam - svoj, a o_n - chuzhoj.

                      - Pogodi-ka. Ty bez shutok.
                      Ty by vot chto mne skazal...

                      I kak budto v tu minutu
                      CHto-to vspomnil general.
                      Na bojca vzglyanul dushevnej
                      I skazal, shagnuv k stene:

                      - Nu-ka, gde tvoya derevnya?
                      Pokazhi po karte mne.

                      Terkin dyshit ostorozhno
                      U nachal'stva za plechom.

                      - Mozhno, - molvit, - eto mozhno.
                      Vot on Dnepr, a vot moj dom.
                      General otmetil tochku.
                      - Vot chto, Terkin, v odinochku
                      Ne rezon tebe idti.
                      Poterpi uzh, daj otsrochku,
                      Nam s toboyu po puti...

                      Otpusk tochno, akkuratno
                      Za toboj proshu uchest'.

                      I boec skazal:
                      - Ponyatno.-
                      I eshche dobavil:
                      - Est'.

                      Vstal po forme u poroga,
                      Prizadumalsya nemnogo,
                      Na sekundu na odnu...

                      General usy potrogal
                      I skazal, podnyavshis':
                      - Nu?..

                      Skol'kih on, nad kartoj sidya,
                      Slovom, podpis'yu svoej,
                      Pered tem v glaza ne vidya,
                      Posylal na smert' lyudej!

                      CHto zhe, vseh i ne uvidish',
                      S kazhdym k rosstanyam ne vyjdesh',
                      Na proshchan'e vsem nel'zya
                      Zaglyanut' teplo v glaza.

                      Zaglyanut' v glaza, kak drugu,
                      I pozhat' pokrepche ruku,
                      I po imeni nazvat',
                      I udachi pozhelat',
                      I, pomedlivshi minutku,
                      Obodrit' starinnoj shutkoj:
                      Mol, hotya i tyazhelo,
                      A, mezhdu prochim, nichego...

                      Net, na vseh tebya ne hvatit,
                      Hot' kakoj ty general.

                      No s odnim prostit'sya kstati
                      General ne zabyval.

                      Obnyalis' oni, muzhchiny,
                      General-major s bojcom, -
                      General - s lyubimym synom,
                      A boec - s rodnym otcom.

                      I bojcu za tem porogom
                      Predstoyala put'-doroga
                      Na rodnuyu storonu,
                      Pryamikom - cherez vojnu.



                      YA pokinul dom kogda-to,
                      Pozvala doroga vdal'.
                      Ne mala byla utrata,
                      No svetla byla pechal'.

                      I godami s grust'yu nezhnoj -
                      Mezh inyh lyubyh trevog -
                      Ugol otchij, mir moj prezhnij
                      YA v dushe moej bereg.

                      Da i ne bylo pomehi
                      Vzyat' i vspomnit' naugad
                      Staryj les, kuda v orehi
                      YA hodil s tolpoj rebyat.

                      Les - ni pulej, ni oskolkom
                      Ne poranennyj nichut',
                      Ne porublennyj bez tolku,
                      Bez poryadku kak-nibud';

                      Ne korchevannyj fugasom,
                      Ne povalennyj ognem,
                      Hlamom gil'z, zhestyanok, kasok
                      Ne zavalennyj krugom;

                      Blindazhami ne izrytyj,
                      Ne obkurennyj zimoj,
                      Ni svoimi ne obzhityj,
                      Ni chuzhimi pod zemlej.

                      Milyj les, gde ya mal'chonkoj
                      Plel iz vetok shalashi,
                      Gde odnazhdy ya telenka,
                      Sbivshis' s nog, iskal v glushi...

                      Polden' rannego iyunya
                      Byl v lesu, i kazhdyj list,
                      Polnyj, radostnyj i yunyj,
                      Byl goryach, no svezh i chist.

                      List k listu, listom prikrytyj,
                      V sbore listvennom gustom
                      Pereschitannyj, promytyj
                      Pervym za leto dozhdem.

                      I v glushi rodnoj, vetvistoj,
                      I v tishi dnevnoj, lesnoj
                      Molodoj, gustoj, smolistyj,
                      Zolotoj derzhalsya znoj.

                      I v spokojnoj chashche hvojnoj
                      U zemli meshalsya on
                      S murav'inym duhom vinnym
                      I p'yanil, sklonyaya v son.

                      I v istome pticy smolkli...
                      Svetloj kapleyu smola
                      Po kore nagretoj elki,
                      Kak sleza vo sne, tekla...

                      Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      Storona moya lesnaya,
                      Kraj nedavnih detskih let,
                      Otchij kraj, ty est' il' net?

                      Detstva den', do groba milyj,
                      Detstva son, chto serdcu svyat,
                      Kak legko vse eto bylo
                      Vzyat' i vspomnit' god nazad.

                      Vspomnit' razom chto pridetsya -
                      Sonnyj polden' nad vodoj,
                      Dvorik, stezhku do kolodca,
                      Gde pesochek zolotoj;

                      Knigu, chitannuyu v pole,
                      Knut, svisayushchij s plecha,
                      Led na rechke, globus v shkole
                      U Ivana Il'icha...

                      Da i ne bylo zapreta,
                      Proezdnoj kupiv bilet,
                      Vdrug tuda priehat' letom,
                      Gde ty ne byl desyat' let...

                      CHtoby s laskoj, hot' ne detskoj,
                      Vnov' obnyat' staruhu mat',
                      Ne pod provolokoj nemeckoj
                      Nuzhno bylo propolzat'.

                      CHtob so vzrosloj grust'yu sladkoj
                      Prazdnik vstrechi perezhit' -
                      Ne ukradkoj, ne s oglyadkoj
                      Po rodnym lesam kruzhit'.

                      CHtob serdechnym razgovorom
                      S zemlyakami vstretit' den' -
                      Ne nuzhda byla, kak voru,
                      Pod stenoyu pryatat' ten'...

                      Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      Storona moya lesnaya,
                      Kraj, stradayushchij v plenu!
                      YA pridu - lish' dnya ne znayu,
                      No pridu, tebya vernu.

                      Ne zverinym robkim sledom
                      YA pridu, tvoj krovnyj syn, -
                      Vmeste s nasheyu pobedoj
                      YA idu, a ne odin.

                      |tot chas ne za goroyu,
                      Dlya menya i dlya tebya...

                      A chitatel' toj poroyu
                      Skazhet:
                      - Gde zhe pro geroya?
                      |to bol'she pro sebya,

                      Pro sebya? Uprek umestnyj,
                      Mozhet byt', menya presek.

                      No davajte skazhem chestno!.
                      CHto zh, a ya ne chelovek?,

                      Sporit' zdes' nuzhdy ne vizhu,
                      Soznavajsya v chem v drugom.
                      YA ograblen i unizhen,
                      Kak i ty, odnim vragom.

                      YA drozhu ot boli ostroj,
                      Zloby gor'koj i svyatoj.
                      Mat', otec, rodnye sestry
                      U menya za toj chertoj.
                      YA stonat' ot boli vprave
                      I krichat' s toski klyatoj.
                      To, chto ya vsem serdcem slavil
                      I lyubil - za toj chertoj.

                      Drug moj, tak zhe ne legko mne,
                      Kak tebe s gluhoj bedoj.
                      To, chto ya hranil i pomnil,
                      CHem ya zhil - za toj, za toj -
                      Za nepisanoj granicej,
                      Poperek strany samoj,
                      CHto gorit, gorit v zarnicah
                      Vspyshek - letom i zimoj...

                      I skazhu tebe, ne skroyu, -
                      V etoj knige, tam li, syam,
                      To, chto molvit' by geroyu,
                      Govoryu ya lichno sam.
                      YA za vse krugom v otvete,
                      I zamet', kol' ne zametil,
                      CHto i Terkin, moj geroj,
                      Za menya glasit poroj.

                      On zemlyak moj i, byt' mozhet,
                      Hot' nimalo ne poet,
                      Vse zhe kak-nibud' pohozhe
                      Razmyshlyal. A net, nu - net.

                      Terkin - dal'she. Avtor - vsled.



                      Boj bezvestnyj, o kotorom
                      Rech' segodnya povedem,
                      Byl, proshel, zabylsya skoro...
                      Da i vspomnyat li o nem?

                      Boj v lesu, v kustah, v bolote,
                      Gde vojna stelila put',
                      Gde voda byla pehote
                      Po koleno, gryaz' - po grud';

                      Gde breli bojcy ponuro,
                      I, skol'znuv s brevna v nochi,
                      Artilleriya tonula,
                      Uvyazali tyagachi.

                      |tot boj v bolote dikom
                      Na vtorom godu vojny
                      Ne za gorod shel velikij,
                      CHto odin u vsej strany;

                      Ne za gorduyu tverdynyu,
                      CHto u matushki-reki,
                      A za nekij, skazhem nyne,
                      Naselennyj punkt Borki.

                      On stoyal za tem bolotom
                      U konca lesnoj tropy,
                      V nem ostalos' rovnym schetom
                      Obgorelyh tri truby.

                      Tam s otkrytyh i zakrytyh
                      Ognevyh - komu zabyt'! -
                      Bylo bito, bito, bito,
                      I, kazalos', chto tam bit'?

                      Tam v shchebenku kazhdyj kamen',
                      V shchepki kazhdoe brevno.
                      Nazyvalos' tam Borkami
                      Mesto chernoe odno.

                      A v okruzhku - moh, boloto,
                      Kraj ot mira v storone.
                      I podumat' vdrug, chto kto-to
                      Zdes' rodilsya, zhil, rabotal,
                      Kto segodnya na vojne.

                      Gde ty, gde ty, mal'chik bosyj,
                      Derevenskij pastushok,
                      CHto po etim dymnym rosam,
                      CHto po etim kochkam shel?

                      Bilsya l' ty v gorah Kavkaza,
                      Ili pal za Stalingrad,
                      Moj zemlyak, rovesnik, brat,
                      Vernyj dolgu k prikazu
                      Russkij truzhenik-soldat.

                      Ili, mozhet, a etih dymah,
                      CHto uzhe nedaleki,
                      Vidish' nynche svoj rodimyj
                      Ugol dedovskij, Borki?

                      I u toj cherty nedal'noj,
                      U zemli mnogostradal'noj,,
                      CHto byla k tebe dobra,
                      Vlilsya golos tvoj v pechal'nyj
                      I protyazhnyj ston: "Ura-a..."

                      Kak v boyu udachi malo
                      I dela nehoroshi,
                      Vinovatogo, byvalo,
                      Tam poprobuj poishchi.

                      Artilleriya tolkovo
                      Govorit - ona prava:
                      - Vsya beda, chto tanki snova
                      V les svernuli po drova.

                      A eshche slozhnee schety,
                      CHut' tankista povstrechal:
                      - Podvela opyat' pehota.
                      Zalegla. Propal zapal.

                      A pehota ne hvastlivo,
                      Bez otryva ot zemli
                      Lish' mahnet rukoj lenivo:
                      - Tochno. Tanki podveli.

                      Tak idet ono po krugu,
                      I rugayut vse drug druga,
                      Lish' v soglas'e vse podryad
                      Aviaciyu branyat.

                      Vse horoshie rebyata,
                      Kak posmotrish' - krasota.
                      I nichut' ne vinovaty,
                      I derevnya ne vzyata.

                      I protivnik po bolotu,
                      Po transhejkam torfyanym
                      Sadit vnov' iz minometov -
                      CHto ty hochesh' delaj s nim.

                      Adresa razvedal tochno,
                      SHlet posylki speshnoj pochtoj,
                      I lezhish' ty, adresat,
                      Iznyvaya, zhdesh' za kochkoj,
                      Skoro l' mina vlepit v zad.

                      Peremokshaya pehota
                      V polnyj smak klyanet boloto,
                      Ne mechtaet o drugom -
                      Hot' by smert', da na suhom.

                      Kto-nibud' eshche rasskazhet,
                      Kak lezhali tam v toske.
                      Tret'i sutki kukish kazhet
                      V zhivote kishka kishke.

                      Posypaet dozhdik redkij,
                      Kashel' zloj terzaet grud'.
                      Ni klochka rodnoj gazetki -
                      Koz'yu nozhku zavernut';

                      I ni spichek, ni mahorki -
                      Vse raskislo ot vody.
                      - Soglasis', Vasilij Terkin,
                      Huzhe net uzhe bedy?

                      Tot lezhit u kraya luzhi,
                      Usmehnulsya:
                      - Net, druz'ya,
                      o sto raz byvaet huzhe,

                      |to tochno znayu ya.

                      - Gde uzh huzhe...
                      - A ne spor'te,
                      Kto ne hochet, tot ne ver',
                      YA skazal by: na kurorte
                      My nahodimsya teper'.

                      I glyadit shutnik velikij
                      Na lyudej so storony.
                      Guby - to li ot cherniki,
                      To l' ot holoda cherny,

                      Govorit:
                      - V svoem bolote
                      Ty nahodish'sya sejchas.
                      Ty v cepi. Vo vzvode. V rote.
                      Ty imeesh' svyaz' i chast'.

                      Dazhe setovat' nelovko
                      Pri takoj, chudak, sud'be.
                      U tebya v rukah vintovka,
                      Dve granaty pri tebe.

                      U tebya - v tylu l', na flange, -
                      Sam ne znaesh', kak silen, -
                      Bronebojki, pushki, tanki.
                      Ty, brat, - eto batal'on.
                      Polk. Diviziya. A hochesh' -
                      Front. Rossiya! Nakonec,
                      YA, skazhu tebe koroche
                      I ponyatnej: ty - boec.

                      Ty v stroyu, proshu usvoit',
                      A byt' mozhet, god nazad
                      Ty by zdes' izvedal, voin,
                      To, chto nash izvedal brat.

                      Nogi b s gorya ne nosili!
                      Gde svoi, gde ch'i kraya?
                      Gde tot front i gde Rossiya?
                      Po kakoj rubezh svoya?

                      I odnazhdy noch'yu pozdno,
                      Ot derevni v storone
                      Ukryvalsya b ty v kolhoznoj,
                      Naprimer, sennoj kopne...

                      Tut, oznob vduvaya v dushi,
                      Dolgoj vygnuvshis' dugoj,
                      Smertnyj svist skatilsya v ushi,
                      Blizhe, nizhe, sushe, glushe -
                      I razryv!
                               Za nim drugoj...

                      - Nu, nakryl. Ne dast doslushat'
                      CHeloveka.
                      - On takoj...

                      I za kazhdym tem razryvom
                      Na primolknuvshih rebyat
                      Rvanyj list, kruzhas' lenivo,
                      Vetki sbitye letyat.

                      Tyanet vseh, zovet kuda-to,
                      Uhodi, beda vot-vot...
                      Tol'ko Terkin:
                      - Bros', rebyata,
                      Govoryu - ne popadet.

                      Sam sidit kak budto v kresle,
                      Vseh strahuet ot ognya.
                      - Nu, a esli?..
                      - A uzh esli...
                      Poluchi togda s menya.

                      Slushaj luchshe. YA ser'ezno
                      Rassuzhdayu o vojne.

                      Vot lezhish' ty v toj beshoznoj,
                      V pole broshennoj kopne.

                      Nemec gde? Do blizhnej haty
                      Polversty - ni dat' ni vzyat',
                      I prihodyat dva soldata
                      V pole sena navyazat'.

                      Iz kopnushki vyazhut seno,
                      Toj, gde ty nashel priyut,
                      Uminayut pod koleno
                      I poyut. I chto zh poyut!

                      Hlopcy, ver'te mne, ne ver'te,
                      Tol'ko vrat' ne stal by ya,
                      A poyut hudye cherti,
                      Sam slyhal: "Moskva moya".

                      Tut sostroil Terkin rozhu
                      I privstal, derzhas' za pen',
                      I zapel ves'ma pohozhe,
                      Kak by nemec mog zapet'.

                      Do togo tyanul on krivo,
                      I smotrel pri etom on
                      Tak chvanlivo, tak tosklivo,
                      Tak chudno, - pechenki von!

                      - Vot i smeh tebe. Odnako
                      Uslyhal by ty togda
                      |tu pesnyu, - ty b zaplakal
                      Ot pechali i styda.

                      I smeesh'sya ty segodnya,
                      Potomu chto, znaj, boec:
                      |toj pesni proshlogodnej
                      Nynche nemec ne pevec.

                      - Ne pevec-to - eto verno,
                      |to yasno, chas ne tot...
                      - A derevnyu-to, primerno,
                      Vot berem - ne otdaet.

                      I s toskoyu beskonechnoj,
                      CHto, byt' mozhet, god bereg,
                      Kto-to tak chistoserdechno,
                      Gluboko, kak meh kuznechnyj,
                      Vdrug vzdohnul:
                      - Ogo, synok!

                      Podivilsya Terkin vzdohu,
                      Posmotrel, - nu, nu! - skazal, -
                      I takoj rebyachij hohot
                      Vseh opyat' v rabotu vzyal.

                      - Ah ty, Terkin. Nu i malyj.
                      I v kogo ty udalsya,
                      Tol'ko mat', naverno, znala...
                      - YA ot tetki rodilsya.

                      - Terkin - tetkin, elki-palki,
                      Syp' eshche nazlo vragu.

                      - Ne mogu. Talanta zhalko.
                      Do bombezhki beregu.
                      Poluchaj togda na vybor,
                      CHto imeyu pro zapas.

                      - I za to tebe spasibo.
                      - Na zdorov'e. V dobryj chas.

                      Zaklyuchit' teper' nel'zya li,
                      CHto, mol, gore ne beda,
                      CHto rebyata vstali, vzyali
                      Derevushku bez truda?

                      CHto s udachej postoyannoj
                      Terkin podvig sovershil:
                      Russkoj lozhkoj derevyannoj
                      Vosem' fricev ulozhil!

                      Net, tovarishch, skazhem pryamo:
                      Byl on dolog do toski,
                      Letnij boj za etot samyj
                      Naselennyj punkt Borki.

                      Mnogo dnej proshlo surovyh,
                      Gor'kih, spisannyh v rashod.

                      - No pozvol'te, - skazhut snova, -
                      Tak o chem tut rech' idet?.

                      Rech' idet o tom bolote,
                      Gde vojna stelila put',
                      Gde voda byla pehote
                      Po koleno, gryaz' - po grud';

                      Gde v tryasine, v rzhavoj kashe,
                      Bezotvetno - v schet, ne v schet -
                      SHli, polzli, lezhali nashi
                      Dnem i noch'yu naprolet;

                      Gde podarkom iz podarkov,
                      Kak trudy ni veliki,
                      Ne Rostov im byl, ne Har'kov,
                      Naselennyj punkt Borki.

                      I v glushi, v boyu bezvestnom,
                      V sosnyake, v kustah syryh
                      Smert'yu pravednoj i chestnoj
                      Pali mnogie iz nih.

                      Pust' tot boj ne upomyanut
                      V spiske slavy zolotoj,
                      Den' pridet - eshche povstanut
                      Lyudi v pamyati zhivoj.

                      I v odnoj bessmertnoj knige
                      Budut vse navek ravny -
                      Kto za gorod pal velikij,
                      CHto odin u vsej strany;

                      Kto za gorduyu tverdynyu,
                      CHto u Volgi u reki,
                      Kto za tot, zabytyj nyne,
                      Naselennyj punkt Borki.

                      I Rossiya - mat' rodnaya -
                      Pochest' vsem otdast spolna.
                      Boj inoj, pora inaya,
                      ZHizn' odna i smert' odna.



                      Vseh, kogo vzyala vojna,
                      Kazhdogo soldata
                      Provodila hot' odna
                      ZHenshchina kogda-to...

                      Ne podarok, tak bel'e
                      Sobrala, byt' mozhet,
                      I chto dol'she bez nee,
                      To ona dorozhe.

                      I dorozhe etot chas,
                      Pamyatnyj, osobyj,
                      Vzglyad poslednij etih glaz,
                      CHto zabud' poprobuj.

                      Obojdis' v puti bol'shom,
                      Glupoj slavy radi,
                      Bez lyubvi, chto videl v nem,
                      V tom proshchal'nom vzglyade.

                      On u kazhdogo iz nas
                      Samyj sokrovennyj
                      I bescennyj nash zapas,
                      Neprikosnovennyj.

                      On pro vsyakij chas, druz'ya,
                      Berezhno hranitsya.
                      I s tovarishchem nel'zya
                      |tim podelit'sya,
                      Potomu - on moj, on ves' -
                      Moj, svyatoj i skromnyj,
                      U tebya on tozhe est',
                      Ty podumaj, vspomni.

                      Vseh, kogo vzyala vojna,
                      Kazhdogo soldata
                      Provodila hot' odna
                      ZHenshchina kogda-to...

                      I prihoditsya skazat',
                      CHto iz vseh teh zhenshchin,
                      Kak vsegda, rodnuyu mat'
                      Vspominayut men'she.

                      I ne prinyato rodnoj
                      Setovat' naprasno, -
                      V srok inoj, v lyubvi inoj
                      Mat' sama byla zhenoj
                      S tem zhe pravom vlastnym.

                      Da, druz'ya, lyubov' zheny, -
                      Kto ne znal - prover'te, -
                      Na vojne sil'nej vojny
                      I, byt' mozhet, smerti.

                      Ty ej tol'ko ne perech',
                      Toj lyubvi, chto vprave
                      Obodrit', predosterech',
                      Osudit', proslavit'.

                      Vnov' dostan' listok pis'ma,
                      Perechti snachala,
                      Pust' v zemlyanke polut'ma,
                      Nu-ka, gde ona sama
                      To pis'mo pisala?

                      Pri kakom na etot raz
                      Primostilas' svete?
                      To li spali v etot chas,
                      To l' meshali deti,
                      To l' bolela golova
                      Tyazhko, ne vpervye,
                      Ottogo, brat, chto drova
                      Ne goryat syrye?..

                      Vpryazhena v tot voz odna,
                      Razve ne ustanet?
                      Da zachem tebe zhena
                      ZHalovat'sya stanet?

                      ZHeny dumayut, lyubya,
                      CHto inoe slovo
                      Vse zh skorej najdet tebya
                      Na vojne zhivogo.

                      Nynche zheny vse dobry,
                      Bezzavetny vdostal',
                      Dazhe te, chto do pory
                      Byli ved'my prosto.

                      Smeh - ne smeh, sluchalos' mne
                      S zhenami vstrechat'sya,
                      Ot kotoryh na  vojne
                      Tol'ko i spasat'sya.

                      CHem tomit'sya den' za dnem
                      S toj zhenoyu-kroshkoj,
                      Luchshe polzat' pod ognem
                      Ili pod bombezhkoj.

                      Luchshe, pyat' projdya atak,
                      ZHdat' shestuyu v sutki...
                      Vprochem, eto tol'ko tak,
                      Tol'ko radi shutki.

                      Net, druz'ya, lyubov' zheny, -
                      Sotnyu raz prover'te, -
                      Na vojne sil'nej vojny
                      I, byt' mozhet, smerti.

                      I odno skazat' o nej
                      Vy b mogli vnachale:
                      CHto koroche, chto dlinnej -
                      Ta lyubov', vojna li?

                      No, bestrepetno v lico
                      Glyadya vsyakoj pravde,
                      YA zamolvil by slovco
                      Za lyubov', predstav'te.

                      Kak vojna na zhizn' ni shla,
                      Skol'ko ni pahala,
                      No lyubov' perezhila
                      Srok ee nemalyj.

                      I nedarom netu, drug,
                      Pis'meca dorozhe,
                      CHto iz teh dalekih ruk,
                      Dorogih ustalyh ruk
                      V treshchinkah po kozhe.

                      I ne zrya vzyvayu ya
                      K zhenam nastoyashchim:
                      - ZHeny, milye druz'ya,
                      Vy pishite chashche.

                      Ne lenites' k pis'mecu
                      Pripisat', chto nado.
                      Generalu li, bojcu,
                      |to - kak nagrada.

                      Net, tovarishch, ne zabud'
                      Na vojne zhestokoj:
                      U vojny korotkij put',
                      U lyubvi - dalekij.

                      I ee bol'shomu dnyu
                      Sroki blizki nyne.

                      A k chemu ya rech' klonyu?
                      Vot k chemu, rodnye.

                      Vseh, kogo vzyala vojna,
                      Kazhdogo soldata
                      Provodila hot' odna
                      ZHenshchina kogda-to...

                      No hotya i zhalko mne,
                      Sam pomoch' ne v sile,
                      CHto ostalsya v storone
                      Terkin moj Vasilij.

                      Ne sluchilos' nikogo
                      Provodit' v dorogu.

                      Polyubite vy ego,
                      Devushki, ej-bogu!

                      Lyubyat letchikov u nas,
                      Konniki v pochete.

                      Obratites', prosim vas,
                      K matushke-pehote!

                      Polyubite molodca,
                      Serdce podarite,
                      Do pobednogo konca
                      Verno polyubite!

                      Pust' tot konnik na kone,
                      Letchik v samolete,
                      I, odnako, na vojne
                      Pervyj ryad - pehote.

                      Pust' tankist krasiv soboj
                      I goryach v rabote,
                      A vedesh' mashinu v boj -
                      Poklonis' pehote.

                      Pust' forsist artillerist
                      V boevom raschete,
                      Otstrelyalsya - ne gordis',
                      Dela sut' - v pehote.

                      Obojdite vseh podryad,
                      Luchshe ne najdete:

                      Obratite nezhnyj vzglyad,
                      Devushki, k pehote.



                      Na vojne - v puti, v teplushke,
                      V tesnote lyuboj izbushki,
                      V blindazhe il' pogrebushke, -
                      Tam, gde sluchaj privedet, -

                      Luchshe net, kak bez hlopot,
                      Bez periny, bez podushki,
                      Primostyas' koj-kak drug k druzhke,
                      Otdohnut'... Minut shest'sot.

                      Dazhe bol'she b ne meshalo,
                      No soldatu na vojne
                      Srok takoj dlya sna, pozhaluj,
                      Mozhno videt' lish' vo sne.

                      I predstav', chto vdrug, pokinuv
                      V nekij chas perednij kraj,
                      Ty s poputnoyu mashinoj
                      Popadaesh' pryamo v raj.

                      My zdes' vovse ne zhelaem
                      SHutkoj toj blesnut' sprosta,
                      CHto, mol, raj s perednim kraem
                      |to - smezhnye mesta.

                      Raj po pravde. Dom. Krylechko.
                      Venik - nogi obmetaj.
                      Dal'she - gornica i pechka.
                      Vse, chto nado. CHem ne raj?

                      Vot i v knige ty otmechen,
                      Razdevajsya, prohodi.
                      I plech'mi u teploj pechi
                      Na svobode povedi.

                      Osmotris' vokrug detal'no,
                      Vot v ryadu tvoya krovat'.
                      I uchti, chto eto - spal'nya,
                      To est' mesto - special'no
                      Dlya togo, chtob tol'ko spat'.

                      Spat', soldat, ves' srok nedel'nyj,
                      Samolichno, bezrazdel'no
                      Zanimat' krovat' svoyu,
                      Spat' v suhom teple postel'nom,
                      Spat' v odnom bel'e natel'nom,
                      Kak polozheno v rayu.

                      I po strogomu prikazu,
                      Kol' tebe zdes' byt' prishlos',
                      Ty pomimo sna obyazan
                      Pishchu v den' chetyre raza
                      Prinimat'. No kak? - vopros.

                      Vseh privychek peremena
                      Ponachalu tyazhela.
                      Est' v rayu nel'zya s kolena,
                      Mozhno tol'ko so stola.

                      I nikto v rayu ne mozhet
                      Begat' k kuhne s kotelkom,
                      I nel'zya sidet' v odezhe
                      I korezhit' hleb shtykom.

                      I takaya ustanovka
                      Strogo-nastrogo dana,
                      CHto u nog tvoih vintovka
                      Nahodit'sya ne dolzhna.

                      I v ushcherb svoej privychke
                      Ty ne mozhesh' za stolom
                      Uteret'sya rukavichkoj
                      Ili - tak vot - rukavom.

                      I kogda pokonchish' s pishchej,
                      Ne zabud' eshche, soldat,
                      CHto v rayu za golenishche
                      Lozhku pryatat' ne velyat.

                      Vse takie ogovorki
                      Razobrav, ponyav putem,
                      Prinyal v schet Vasilij Terkin
                      I reshil:
                      - Ne propadem.

                      Vot obed proshel i uzhin.
                      - Kak vam nravitsya u nas?
                      - Nichego. Nemnozhko b huzhe,
                      To i bylo b v samyj raz...

                      Pokuril, vzdohnul i na bok.
                      Kak-to stranno golove.
                      Prostynya - puskaj odna by,
                      Net, tak na, mol, srazu dve.

                      CHistota - oznob po kozhe,
                      I nelovko, chto zdorov,
                      A do krajnosti pohozhe,
                      Budto v gospitale vnov'.

                      Berezhet plecho v krovati,
                      Golovoj ne povernet.
                      Vot i devushka v halate
                      Sovershaet svoj obhod.

                      Dvoe sprava, troe sleva
                      K nej razvedchikov totchas.
                      A ona, kak koroleva:
                      Mol, odna, a skol'ko vas.

                      Terkin smotrit skvoz' resnicy:
                      O kakoj tam rech' krase.
                      Horosha, kak govoritsya,
                      V prifrontovoj polose.

                      Horosha, pri smutnom svete,
                      Doroga, kak net drugoj,
                      I vidat', rebyata eti
                      Otdohnuli den', drugoj...

                      Son-zabven'e na poroge,
                      Rovno, sladko dyshit grud'.
                      Ah, kak holodno v doroge
                      U ob®ezda gde-nibud'!

                      Kak prohvatyvaet veter,
                      Kak luna teplom bedna!
                      Ah, kak trudno vse na svete:

                      Sluzhba, zhizn', zima, vojna.
                      Kak toskuet o posteli
                      Na vojne soldat zhivoj!
                      CHto zh ne spitsya v samom dele?
                      Ne ukryt'sya l' s golovoj?

                      Polchasa i chas prohodit,
                      S boku na bok, navznich', nic.
                      Hot' ubejsya - ne vyhodit.
                      Vse hrapyat, a ty kaznis'.

                      To li zharko, to li zyabko,
                      Ne ponyat', a sna vse net.
                      - Da naden' ty, paren', shapku, -
                      Vdrug dayut emu sovet.

                      Raz®yasnyayut:
                      - Ty ne pervyj,
                      Ne vtoroj stradaesh' tut.
                      Ponachalu nashi nervy
                      Spat' bez shapki ne dayut.

                      I edva nadel rodimyj
                      Golovnoj ubor soldat,
                      Boevoj, propahshij dymom
                      I zemlej, kak govoryat, -

                      Tot, obnoshennyj na slavu
                      Pod dozhdem i pod ognem,
                      CHto eshche kolyuchkoj rzhavoj
                      Kak-to prorvan byl na nem;

                      Tot, v kotorom zhizn' provodish',
                      Ne snimaya, - tak horosh! -
                      I kogda ko snu othodish',
                      I kogda na smert' idesh', -

                      Vidit: net, ne zrya poslushal
                      Teh, chto znali, v chem rezon:
                      Kak-to vdrug sogrelis' ushi,
                      Kak-to stalo myagche, grushe -
                      I vsego svernulo v son.

                      I prosnulsya on do sroka
                      S chuvstvom redkostnym - toch'-v-toch'
                      Slovno gde-nibud' daleko
                      Pobyval za etu noch';

                      Slovno vykupalsya gde-to,
                      Gde - hot' vnov' tuda vernis' -
                      Ne zima byla, a leto,
                      Ne vojna, a prosto zhizn'.

                      I s odnoj nogoj obutoj,
                      SHapku snyat' zabyv svoyu,
                      Na ishode pervyh sutok
                      On zadumalsya v rayu.

                      Horoshi harchi i hata,
                      Osuzhdat' ne stanem zrya,
                      Tol'ko, znaete, vojna-to
                      Ne zakonchena, druz'ya.

                      Posudite sami, bratcy,
                      Kto b chudnej pridumat' mog:
                      Razdevat'sya, razuvat'sya
                      Na takoj korotkij srok.

                      Tut obvyknesh' - srazu kryshka,
                      CHut' pokinesh' etot raj.
                      Luchshe skazhem: peredyshka.
                      Bol'she vremya ne teryaj.

                      Zakusil, sobralsya, vyshel,
                      Delo bylo na mazi.
                      Gruzovik idet, - zaslyshal,
                      Golosuet:
                      - Podvezi.

                      I, chetyre puda gruzu
                      Dobavlyaya po puti,
                      CHerez bort vvalilsya v kuzov,
                      Postuchal: davaj, kruti.

                      Ehal - blizko li, daleko -
                      Komu nado, vymeryaj.
                      Tol'ko, raj, proshchaj do sroka,
                      I opyat' - perednij kraj.

                      Soskochil u povorota, -
                      Glyad' - i doma, u ognya.

                      - Nu, rasskazyvajte, chto tut,
                      Kak tut, hlopcy, bez menya?

                      - Sam rasskazyvaj. Komu zhe
                      Neohota znat' totchas,
                      Kak tam, chto v rayu u vas...

                      - Horosho. Nemnozhko b huzhe,
                      Verno, bylo b v samyj raz...

                      Horosho pospal, bogato,
                      Osuzhdat' ne stanem zrya.
                      Tol'ko, znaete, vojna-to
                      Ne zakonchena, druz'ya.

                      Kak dojdem do toj granicy
                      Po Varshavskomu shosse,
                      Vot togda, kak govoritsya,
                      Otdohnem. I to ne vse.

                      A poka - v puti, v teplushke,
                      V tesnote lyuboj izbushki,
                      V blindazhe il' pogrebushke,
                      Gde nam sluchaj privedet, -

                      Luchshe net, kak bez hlopot,
                      Bez periny, bez podushki,
                      Primostyas' plotnej drug k druzhke,
                      Otdohnut'.
                      A tam - vpered.



                      Stol'ko zhili v oborone,
                      CHto uzhe s peredovoj
                      Sami shli, byvalo, koni,
                      Kak v sele, na vodopoj.

                      I na ves' tot les obzhityj,
                      I na ves' perednij kraj
                      U zemlyanok domovityj
                      Razdavalsya pesij laj.

                      I prizhivshijsya na divo,
                      Petushok - byla pora -
                      Po utram budil komdiva,
                      Kak hozyaina dvora.

                      I vo slavu zimnih buden
                      V bane - paru ne zhalej -
                      Seklis' venikami lyudi
                      Vyazki sobstvennoj svoej.

                      Na vojne, kak na privale,
                      Otdyhali pro zapas,
                      ZHili, "Terkina" chitali
                      Na dosuge.
                               Vdrug - prikaz...

                      Vdrug - prikaz, konec stoyanke.
                      I uzh gde-to daleki
                      Opustevshie zemlyanki,
                      Sirotlivye dymki.

                      I uzhe obyknovenno
                      To, chto minul celyj god,
                      Tochno den'. Vot tak, naverno,
                      I vojna, i vse projdet...

                      I soldat moj posedelyj,
                      Kol' ostanetsya zhivoj,
                      Vspomnit: to-to bylo delo,
                      Kak srazhalis' pod Moskvoj...

                      I s pechal'yu gordelivoj
                      On nachnet v krugu vnuchat
                      Svoj rasskaz netoroplivyj,
                      Esli slushat' zahotyat...

                      Trudno znat'. So starikami
                      Ne vsegda my tak dobry.
                      Tam posmotrim.
                      A pokamest
                      Daleko do toj pory.



                      Boj v razgare. Dymkoj sinej
                      Seryj sneg zavoloklo.
                      I v cepi idet Vasilij,
                      Pod ognem idet v selo.

                      I do otchego poroga,
                      Do rodimogo sela
                      CHerez to selo doroga -
                      Ne inache - prolegla.

                      CHto podelaesh' - inomu
                      I eshche kruzhnee put'.
                      I idet inoj do domu
                      To li step'yu neznakomoj,
                      To l' gorami gde-nibud'...

                      Nizko smert' nad shapkoj svishchet,
                      Hot' kogo sognet v dugu.

                      Cep' idet, kak budto ishchet
                      CHto-to v pole na snegu.

                      I bojcam, chto pomolozhe,
                      CHto vpervye tak idut,
                      V etot chas vsego dorozhe
                      Znat' odno, chto Terkin tut.

                      Horosho - hotya oznobcem
                      Pronimaet pod ognem -
                      Ne poslednim samym hlopcem
                      Pokazat' sebya pri nem.

                      Tolku net, chto v mig tosklivyj,
                      Kak snaryad beret razbeg,
                      Terkin tak zhe zhdet razryva,
                      Kamnem kinuvshis' na sneg;

                      CHto nad strahom men'she vlasti
                      U togo v boyu podchas,
                      Kto sud'bu svoyu i schast'e
                      Ispytal uzhe ne raz;

                      CHto, byt' mozhet, eta sila
                      Ucelevshim iz ognya
                      CHeloveka vynosila
                      Do segodnyashnego dnya, -

                      Do vot etoj borozdenki,
                      Gde lezhit, vobrav zhivot,
                      On, obshityj kozhej tonkoj
                      CHelovek. Lezhit i zhdet...

                      Gde-to tam, za polem brannym,
                      Dumu dumaet svoyu
                      Tot, po ch'im chasam karmannym
                      Vse chasy idut v boyu.

                      I za vsej vokrug pal'boyu,
                      Za razryvami v dymu
                      On sledit, vladyka boya,
                      I reshaet, chto k chemu.

                      Gde-to tam, v peschanoj kruche,
                      V blindazhe suhom, sypuchem,
                      Glyadya v kartu, general
                      Te chasy svoi dostal;

                      Hlopnul kryshkoj, tochno dverkoj,
                      Podnyal shapku, vyter pot...

                      I dozhdalsya, slyshit Terkin:
                      - Vzvod! Za Rodinu! Vpered!..

                      I hotya slova on eti -
                      Klich u smerti na krayu -
                      Sotni raz chital v gazete
                      I ne raz slyhal v boyu, -

                      V dushu vnov' oni vstupali
                      S odinakovoyu toj
                      Vlast'yu pravdy i pechali,
                      Sladkoj gorechi svyatoj;

                      S toyu siloj neizmennoj,
                      CHto lyudej v ogon' vedet,
                      CHto za vse otvet svyashchennyj
                      Na sebya uzhe beret.

                      - Vzvod! Za Rodinu! Vpered!..

                      Lejtenant shchegolevatyj,
                      Konnik, speshennyj v boyah,
                      Po-mal'chishech'i usatyj,
                      Vesel'chak, plyasun, kazak,
                      Pervym vstal, strelyaya s hodu,
                      Pobezhal vpered so vzvodom,
                      Obhodya selo s zadov.
                      I proleg uzhe daleko
                      Sled ego v snegu glubokom -
                      Dal'she vseh v cepi sledov.

                      Vot uzhe u krajnej haty
                      Podnyal on ladon' k usam:

                      - Molodcy! Vpered, rebyata! -
                      Kriknul tak molodcevato,
                      Slovno byl CHapaev sam.

                      Tol'ko vdrug vpered podalsya,
                      Ostupilsya na begu,
                      CHetkij sled ego prervalsya
                      Na snegu...

                      I nyrnul on v sneg, kak v vodu,
                      Kak mal'chonka s lodki v vir.
                      I poshlo v cepi po vzvodu:
                      - Ranen! Ranen komandir!..

                      Podbezhali. I togda-to,
                      S tem i budet ne zabyt,
                      On privstal:
                      - Vpered, rebyata!
                      YA ne ranen. YA - ubit...

                      Kraj sela, sady, zadvorki -
                      V dvuh shagah, v rukah vot-vot...
                      I uvidel, ponyal Terkin,
                      CHto vesti ego chered.

                      - Vzvod! Za Rodinu! Vpered!..

                      I doverchivo po znaku,
                      Za tovarishchem spesha,
                      S mesta brosilis' v ataku
                      Sorok dush - odna dusha...

                      Esli est' v boyu udacha,
                      To v ishode vse podryad
                      S pohvaloj, ves'ma goryachej,
                      Drug o druge govoryat..

                      - Tanki dejstvovali slavno.
                      - SHli sapery molodcom.
                      - Artilleriya podavno
                      Ne udarit v gryaz' licom.
                      - A pehota!
                      - Kak po notam,
                      SHla pehota. Nu da chto tam!
                      Aviaciya - i ta...

                      Slovom, prosto - krasota.

                      I byvaet tak, ne skroem,
                      CHto uspeh glaza slepit:
                      Stol'ko syshchetsya geroev,
                      CHto - glyadish' - odin zabyt,

                      No dlya tochnosti primernoj,
                      Dlya poryadka general,
                      Kto v selo vorvalsya pervym,
                      Znat' na meste pozhelal.

                      Dolozhili, kak obychno:
                      Mol, takoj-to vzyal selo,
                      No ne smog yavit'sya lichno,
                      Tak kak ranen tyazhelo.

                      I togda iz vseh familij,
                      Vseh segodnyashnih imen -
                      Terkin - vyrvalos' - Vasilij!
                      |to byl, konechno, on.



                      Za dalekie prigorki
                      Uhodil srazhen'ya zhar.
                      Na snegu Vasilij Terkin
                      Nepodobrannyj lezhal.

                      Sneg pod nim, nabryakshi krov'yu,
                      Vzyalsya grudoj ledyanoj.
                      Smert' sklonilas' k izgolov'yu:
                      - Nu, soldat, pojdem so mnoj.

                      YA teper' tvoya podruga,
                      Nedaleko provozhu,
                      Beloj v'yugoj, beloj v'yugoj,
                      V'yugoj sled zaporoshu.

                      Drognul Terkin, zamerzaya
                      Na posteli snegovoj.
                      - YA ne zval tebya, Kosaya,
                      YA soldat eshche zhivoj.

                      Smert', smeyas', nagnulas' nizhe:
                      - Polno, polno, molodec,
                      YA-to znayu, ya-to vizhu:
                      Ty zhivoj, da ne - zhilec.

                      Mimohodom ten'yu smertnoj
                      YA tvoih kosnulas' shchek,
                      A tebe i nezametno,
                      CHto na nih suhoj snezhok.

                      Moego ne bojsya mraka,
                      Noch', pover', ne huzhe dnya...

                      - A chego tebe, odnako,
                      Nuzhno lichno ot menya?

                      Smert' kak budto by zamyalas',
                      Otklonilas' ot nego.
                      - Nuzhno mne... takuyu malost',
                      Nu pochti chto nichego.

                      Nuzhen znak odin soglas'ya,
                      CHto ustal berech' ty zhizn',
                      CHto o smertnom molish' chase...

                      - Sam, vyhodit, podpishis'? -
                      Smert' podumala.
                      - Nu chto zhe, -
                      Podpishis', i na pokoj.
                      - Net, uvol'. Sebe dorozhe.
                      - Ne torgujsya, dorogoj.

                      Vse ravno idesh' na ubyl'. -
                      Smert' podvinulas' k plechu. -
                      Vse ravno styanulis' guby,
                      Stynut zuby...
                      - Ne hochu.

                      - A smotri-ka, delo k nochi,
                      Na moroz gorit zarya.
                      YA k tomu, chtob mne koroche
                      I tebe ne merznut' zrya...

                      - Poterplyu.
                      - Nu, chto ty, glupyj!
                      Ved' lezhish', vsego svelo.
                      YA b tebya totchas tulupom,
                      CHtob uzhe navek teplo.

                      Vizhu, verish'. Vot i slezy,
                      Vot uzh ya tebe milej.
                      - Vresh', ya plachu ot moroza,
                      Ne ot zhalosti tvoej.

                      - CHto ot schast'ya, chto ot boli -
                      Vse ravno. A holod lyut.
                      Zavilas' pozemka v pole.
                      Net, tebya uzh ne najdut...

                      I zachem tebe, podumaj,
                      Esli kto i podberet.
                      Pozhaleesh', chto ne umer
                      Zdes', na meste, bez hlopot...

                      - SHutish', Smert', pletesh' teneta.
                      Otvernul s trudom plecho.-
                      Mne kak raz pozhit' ohota,
                      YA i ne zhil-to eshche...

                      - A i vstanesh', tolku malo, -
                      Prodolzhala Smert', smeyas'. -
                      A i vstanesh' - vse snachala:
                      Holod, strah, ustalost', gryaz'...
                      Nu-ka, sladko li, druzhishche,
                      Rassudi-ka v prostote.

                      - CHto sudit'! S vojny ne vzyshchesh'
                      Ni v kakom uzhe sude.

                      - A toska, soldat, v pridachu;

                      Kak tam doma, chto s sem'ej?
                      - Vot uzh vypolnyu zadachu -

                      Konchu nemca - i domoj.
                      - Tak. Dopustim. No tebe-to
                      I domoj k chemu prijti?,
                      Dogola zemlya razdeta
                      I razgrablena, uchti.
                      Vse v zabrose.

                      - YA rabotnik,
                      YA by doma v delo vnik,
                      - Dom razrushen.
                      - YA i plotnik...
                      - Pechki netu.
                      - I pechnik...

                      YA ot skuki - na vse ruki,
                      Budu zhiv - moe so mnoj.
                      - Daj eshche skazat' staruhe:
                      Vdrug pridesh' s odnoj rukoj?
                      Il' eshche kakim kalekoj, -
                      Sam sebe i to postyl...

                      I so Smert'yu CHeloveku
                      Sporit' stalo svyshe sil.
                      Istekal uzhe on krov'yu,
                      Kochenel. Spuskalas' noch'...

                      - Pri odnom moem uslov'e,
                      Smert', poslushaj... ya ne proch'...

                      I, tomim toskoj zhestokoj,
                      Odinok, i slab, i mal,
                      On s mol'boj, ne to s uprekom
                      Ugovarivat'sya stal:
                      - YA ne hudshij i ne luchshij,
                      CHto pogibnu na vojne.
                      No v konce ee, poslushaj,
                      Dash' ty na den' otpusk mne?
                      Dash' ty mne v tot den' poslednij,
                      V prazdnik slavy mirovoj,
                      Uslyhat' salyut pobednyj,
                      CHto razdastsya nad Moskvoj?
                      Dash' ty mne v tot den' nemnozhko
                      Pogulyat' sredi zhivyh?
                      Dash' ty mne v odno okoshko
                      Postuchat' v krayah rodnyh?
                      I kak vyjdut na krylechko, -
                      Smert', a Smert', eshche mne tam
                      Dash' skazat' odno slovechko?
                      Polslovechka?
                      - Net. Ne dam...

                      Drognul Terkin, zamerzaya
                      Na posteli snegovoj.

                      - Tak poshla ty proch', Kosaya,
                      YA soldat eshche zhivoj.

                      Budu plakat', vyt' ot boli,
                      Gibnut' v pole bez sleda,
                      No tebe po dobroj vole
                      YA ne sdamsya nikogda.

                      - Pogodi. Rezon pochishche
                      YA najdu, - podash' mne znak...

                      - Stoj! Idut za mnoyu. Ishchut.
                      Iz sanbata.
                      - Gde, chudak?
                      - Von, po stezhke zanesennoj...

                      Smert' hohochet vo ves' rot:
                      - Iz komandy pohoronnoj.
                      - Vse ravno: zhivoj narod.

                      Sneg shurshit, podhodyat dvoe.
                      Ob lopatu zvyaknul lom.

                      - Vot eshche ostalsya voin.
                      K nochi vseh ne uberem.

                      - A i to ustali za den',
                      Dostavaj kiset, zemlyak.
                      Na pokojnichke prisyadem
                      Da pokurim natoshchak.

                      - Kaby, znaesh', do zatyazhki -
                      SHCHej goryachih kotelok.
                      - Kaby kapel'ku iz flyazhki.
                      - Kaby tak - odin glotok.

                      - Ili dva...

                                 I tut, hot' slabo,
                      Podal Terkin golos svoj:
                      - Progonite etu babu,
                      YA soldat eshche zhivoj.

                      Smotryat lyudi: vot tak shtuka!
                      Vidyat: verno, - zhiv soldat,

                      - CHto ty dumaesh'!
                      - A nu-ka,
                      Ponesem ego v sanbat.

                      - Nu i redkostnoe delo, -
                      Rassuzhdayut ne spesha. -
                      Odno delo - prosto telo,
                      A tut - telo i dusha.

                      - Ele-ele dusha v tele...
                      - SHutki, chto l', zazyab sovsem.
                      A uzh my tebya hoteli,
                      Ponimaesh', v narkomzem...

                      - Ne tolkuj. Zazhdalsya malyj.
                      Vyrubaj shinel' vo l'du.
                      Podnimaj.

                               A Smert' skazala:
                      - YA, odnako, vsled pojdu.

                      Zemlyaki - oni k rabote
                      Prisposobleny k inoj.
                      Vrete, myslit, rastryasete
                      I eshche on budet moj.

                      Dva remnya da dve lopaty,
                      Dve shineli poperek.
                      - Beregi, soldat, soldata.
                      - Ponesli. Terpi, druzhok.

                      Norovyat, chtob men'she tryaski,
                      CHtob rovnee kak-nibud',
                      Beregut, nesut s opaskoj:
                      Smert' storonkoj derzhit put'.

                      A doroga - ne doroga, -
                      Celina, po poyas sneg.
                      - Otdohnuli b vy nemnogo,
                      Hlopcy...

                      - Milyj chelovek, -
                      Govorit zemlyak tolkovo, -
                      Ne trevozh'sya, ne zhalej.
                      Potomu nesem zhivogo,
                      Mertvyj vdvoe tyazhelej.

                      A drugoj:
                      - Ono izvestno.
                      A eshche i to uchest',
                      CHto zhivoj speshit do mesta, -
                      Mertvyj doma - gde ni est'.

                      - Delo, stalo byt', v privychke, -
                      Zaklyuchayut zemlyaki.-
                      CHto zh ty, drug, bez rukavichki?
                      Na-ko tepluyu, s ruki...

                      I podumala vpervye
                      Smert', sledya so storony:
                      "Do chego oni, zhivye,
                      Mezh soboj svoi - druzhny.
                      Potomu i s odinochkoj
                      Sladit' nadobno sumet',
                      Nehotya daesh' otsrochku".

                      I, vzdohnuv, otstala Smert'.



                      ...I mogu vam soobshchit'
                      Iz svoej palaty,
                      CHto, bol'shoj lyubitel' zhit',
                      Vyzhil ya, rebyata.

                      I hotya nater boka,
                      Nalezhalsya lezhnem,
                      Govoryat, zato noga
                      Budet luchshe prezhnej.

                      I nameren ya opyat'
                      Vskore bez podmogi
                      Toj nogoj travu toptat',
                      Vstav na obe nogi...

                      Ozabochen ya sejchas
                      Lish' odnoj zadachej,
                      CHtob popast' v rodnuyu chast',
                      Nikuda inache.

                      S neyu zhil i voeval,
                      Kurs nauk usvoil.
                      Otstupaya, pyl' glotal,
                      Nastupaya, sneg cherpal
                      Valenkami voin.

                      I pokuda chto ona
                      Dlya menya - soldata -
                      Vse na svete, vse spolna:
                      I rodnaya storona,
                      I sem'ya, i hata.

                      I ohota mne skorej
                      K nej v ryady vklinit'sya
                      I, dozhdavshis' dobryh dnej,
                      Po Smolenshchine svoej
                      Topat' do granicy.

                      Vprochem, dazhe sut' ne v tom,
                      YA skazhu tochnee:
                      Dovedis' drugim putem
                      Do konca idti, - pojdem,
                      Gde ugodno, s neyu!

                      Esli zh pulya v tretij raz
                      Klyunet nasmert', zlaya,
                      To po krajnosti sred' vas,
                      Bratcy, svoj poslednij chas
                      Vstretit' ya zhelayu.

                      Tol'ko s etim my speshit'
                      Bez nuzhdy ne stanem.
                      YA bol'shoj lyubitel' zhit',
                      Kak skazal zarane.

                      I, poskol'ku ya speshu
                      Povstrechat'sya s vami,
                      Generalu napishu
                      Temi zhe slovami.

                      Polagayu, general
                      Kak-nikak uvazhit, -
                      On mne orden vydaval,
                      V pros'be ne otkazhet.

                      Za pis'mom, nadeyus', vsled
                      Budu sam obratno...
                      Nu i povaru privet
                      Ot menya dvukratnyj.

                      Pust' i vpred' gotovyat tak,
                      Zapravlyaya zhirno,
                      CHtob v kotle stoyal cherpak
                      Po komande "smirno"...

                      I odnim slova svoi
                      Zaklyuchit' hochu ya:
                      CHto velikie boi,
                      Kak pogodu, chuyu.

                      Tak byvaet u konya
                      CHuvstvo blizkoj svad'by...
                      Do togo bol'shogo dnya
                      Mne bez palok vstat' by!

                      Splyu skorej da zhdu vestej.
                      Vse skazal do korki...
                      Obnimayu vas, chertej.
                      Vash
                         Vasilij Terkin.



                      CH'ya-to pechka, ch'ya-to hata,
                      Na drova raspilen hlev...
                      Kto nazyabsya - delo svyato,
                      Tomu nado obogrev.

                      Delo svyato - ch'ya tam hata,
                      Kto ih nynche razberet.
                      Grejsya, radujsya, rebyata,
                      Sbornyj, smeshannyj narod.

                      Na polu tebe soloma,
                      Zadremalos', tak lozhis'.
                      Ne u teshchi, i ne doma,
                      Ne v rayu, odnako, zhizn'.

                      Tot sidit, razuvshi nogu,
                      Pripodnyav, glyadit na svet.
                      Vsyu oshchupyvaet strogo, -
                      Uznaet - ego il' net.

                      Tot, shinel' smahnuv bez strahu,
                      Vysoko zadrav rubahu,
                      Pryamo v pechku hochet vlezt'.
                      - Ne odin ty, bratec, zdes'.
                      - Otslonites', hlopcy. Temen'...
                      - CHto ty, pravda, kak tot nemec..
                      - Nynche nemec sam ne tot.

                      - Nu, brat, on eshche daet,
                      Otpuskaet, ne skupitsya...
                      - Vse zhe s prezhnim ne sravnitsya, -
                      Snyal sapog s odnoj nogi.
                       - Delo yasnoe, - begi!

                      - Oho-ho. Vojna, rebyatki.
                      - A ty dumal! Vot chudak.
                      - Luchshe net - chajku v dostatke,
                      Hmel' - on greet, da ne tak.

                      - |to ch'ya zhe ustanovka
                      Gret'sya chaem? Vot i vresh'.
                      - |j, ne stav' k ognyu vintovku...
                      - A eshche kulesh horosh...

                      Oprokinutyj istomoj,
                      Terkin dremlet na spine,
                      Ot besedy v storone.
                      Tak li, syak li, Terkin doma,
                      To est' - snova na vojne...

                      |to ranenym izvestno:
                      Vorotis' ty v polk rodnoj -
                      Vse ne to: inoe mesto
                      I narod uzhe inoj.

                      Pribautki, pogovorki
                      Ne takie lovit sluh...

                      - Gde-to nash Vasilij Terkin? -
                      |to slyshit Terkin vdrug.

                      Privstaet, shursha solomoj,
                      CHto tam dal'she - podsterech'.
                      Nikomu on ne znakomyj -
                      I o nem kak budto rech'.

                      No skvoz' shum i gam veselyj,
                      CHto kipel vokrug ognya,
                      Vot on slyshit novyj golos:
                      - |to kto tam pro menya?..

                      - Pro tebya? -
                      Bez ogovorki
                      Tot opyat':
                      - Samo soboj.
                      - Pochemu?
                      - Tak ya zhe Terkin.

                      |to slyshit Terkin moj.

                      CHto-to strannoe tvoritsya,
                      Neponyatnoe umu.
                      Povernulis' totchas lica
                      Molcha k Terkinu. K tomu.

                      Lyudi vrode orobeli:
                      - Terkin - lichno?
                      - YA i est'.
                      - V samom dele?
                      - V samom dele.
                      - Hlopcy, hlopcy, Terkin zdes'!

                      - Ne svernete li mahorki? -
                      Kto-to vytashchil kiset.
                      I ne moj, a tot uzh Terkin
                      Govorit:
                      - Mahorki? Net.

                      Terkin moj - k ognyu poblizhe,
                      Otgibaet vorotnik.
                      Poglyadit, a on-to ryzhij -
                      Terkin tot, ego dvojnik.

                      Esli b poprostu mahorki
                      Terkin vykuril vtoroj,
                      I ne vstryal by, mozhet, Terkin,
                      Promolchal by moj geroj.

                      No, poskol'ku vodit nosom,
                      Zadaetsya chelovek,
                      Terkin moj k nemu s voprosom:
                      - A u vas nebos' "Kazbek"?

                      Tot pomedlil chut' s otvetom:
                      Mol, ne ponyal nichego.
                      - CHto zh, trofejnoj sigaretoj
                      Ugoshchu. -
                               Voz'mi ego!

                      Vidit moj Vasilij Terkin -
                      Ne s togo zashel konca.
                      I ne to chtob chuvstvom gor'kim
                      Ukololo molodca, -

                      Ne lyubil lyudej spesivyh,
                      I, obidu zataya,
                      On skazal, vzdohnuv lenivo:
                      - Vse zhe Terkin - eto ya...

                      Smeh, volnen'e.
                      - Novyj Terkin!
                      - Hlopcy, dvoe...
                      - Vot beda...
                      - Kak dojdet ih do pyaterki,
                      Razbudite nas togda.

                      - Net, brat, shutish', - otvechaet
                      Terkin tot, podzhav gubu, -
                      Terkin - ya.

                      - Da kto ih znaet, -
                      Ne napisano na lbu.

                      Iz karmana gimnasterki
                      Ryzhij - knizhku:
                      - CHto zh ya vam...

                      - Tochno: Terkin...
                      - Tol'ko Terkin
                      Ne Vasilij, a Ivan.

                      No, uzhe s nasmeshkoj glyadya,
                      Tot otvetil moemu:

                      - Ty pojmi, chto rifmy radi
                      Mozhno sdelat' hot' Fomu.

                      |tot vydohnul zatyazhku:
                      - Da, no Terkin-to - geroj.

                      Tot shinelku naraspashku:
                      - Vot vam orden, vot drugoj,
                      Vot vam Terkin-bronebojshchik,
                      Ver'te slovu, ne molve.
                      I mashin podbil ya bol'she -
                      Ne odnu, a celyh dve...

                      Terkin budto by rasteryan,
                      Grustno shchuritsya v ogon'.
                      - YA by mog tebya proverit',
                      Bud' by zdes' u nas garmon'.

                      Vse krugom:
                      - Garmon' najdetsya,
                      Est' u starshego.
                      - Ne tron'.
                      - CHto ne tron'?
                      - Smotri, prosnetsya...
                      - Pust' prosnetsya.
                      - Est' garmon'!

                      Tol'ko vzyal boec trehryadku,
                      Srazu vidno: garmonist.
                      Dlya nachalu, dlya poryadku
                      Kinul pal'cy sverhu vniz.

                      I k meham pripal shchekoyu,
                      Strog i vazhen, hot' ne brit,
                      I pro vecher nad rekoyu
                      Zavernul, zavel navzryd...

                      Terkin moj mahnul rukoyu:
                      - Ladno. Mozhesh', - govorit, -
                      No odno tebya, brat, gubit:
                      Ryzhest' Terkinu nejdet.

                      - Ryzhih devki bol'she lyubyat, -
                      Otvechaet Terkin tot.

                      Terkin sam uzhe hohochet,
                      Serdcem shchedrym nadelen.
                      I ne tak uzhe hlopochet
                      Za sebya, - chto Terkin on.

                      CHut' obidno, da priyatno,
                      CHto takoj zhe ryadom s nim.
                      Neponyatno, da zanyatno
                      Vsem rebyatam ostal'nym.

                      Molvit Terkin:
                      - Sdelaj milost',
                      Bud' ty Terkin nasovsem.
                      I puskaj odnofamilec
                      Budu ya...;

                      A tot:
                      - Zachem?..

                      - Kto zhe Terkin?
                      - Nu i liho!.. -

                      Hohot, shum, nerazberiha...
                      Vstal kakoj-to starshina
                      Da kak kriknet:
                      - Tishina!

                      CHto vy tut ne razberete,
                      Ne pojmete mezh soboj?
                      Po ustavu kazhdoj rote
                      Budet pridan Terkin svoj,

                      Slyshno vsem? Poryadok yasen?
                      ZHalob netu? Ni odnoj?
                      Razojdis'!

                                 I ya soglasen
                      S etim strogim starshinoj.
                      YA by, mozhet byt', i vzvodam
                      Pridal Terkina v druz'ya...

                      Vprochem, vse tut mimohodom
                      K razgovoru vstavil ya.



                      Po kotoroj rechke plyt', -
                      Toj i slavushku tvorit'...

                      S pervyh dnej godiny gor'koj,
                      V tyazhkij chas zemli rodnoj,
                      Ne shutya, Vasilij Terkin,
                      Podruzhilis' my s toboj.

                      No eshche ne znal ya, pravo,
                      CHto s pechatnogo stolbca
                      Vsem pridesh'sya ty po nravu,
                      A inym vojdesh' v serdca.

                      Do vojny edva v pomine
                      Byl ty, Terkin, na Rusi.
                      Terkin? Kto takoj? A nyne
                      Terkin - kto takoj? - sprosi.

                      - Terkin, kak zhe!
                      - Znaem.
                      - Dorog.
                      - Paren' svoj, kak govoryat.

                      - Slovom, Terkin, tot, kotoryj
                      Na vojne lihoj soldat,
                      Na gulyanke gost' ne lishnij,
                      Na rabote - hot' kuda...

                      ZHal', davno ego ne slyshno,
                      Mozhet, chto hudoe vyshlo?
                      Mozhet, s Terkinym beda?

                      - Ne moglo togo sluchit'sya.
                      - Ne pohozhe.
                      - Vraki.
                      - Vzdor...

                      - Kak zhe, esli ochevidca
                      Podvozil odin shofer.

                      V tom boyu lezhali ryadom,
                      Terkin budto by privstal,
                      V tot zhe mig ego snaryadom
                      Bronebojnym - napoval.

                      - Net, snaryad udaril mimo.
                      A slyhali tak, chto mina...

                      - Pulya-dura...
                      - A u nas
                      Govorili, chto fugas.

                      - Pulya, bomba ili mina -
                      Vse ravno, ne v tom vopros.
                      A slova pered konchinoj
                      On kakie proiznes?.

                      - Govoril naschet pobedy.
                      Mol, vpered. Primerno tak...

                      - ZHal', - skazal, - chto do obeda
                      YA ubityj, natoshchak.
                      Neizvestno, mol, rebyata,
                      Otpravlyayas' na tot svet,
                      Kak tam, chto: bez attestata
                      Priznayut nas ili net?

                      - Net, inoe pochemu-to
                      Slyshal ranenyj boec.
                      Molvil Terkin v tu minutu:
                      "Mne - konec, vojne - konec".

                      Esli tak, togda ne ver'te,
                      Razve eto nevdomek:
                      Ne podverzhen Terkin smerti,
                      Kol' vojne ne vyshel srok...

                      SHutki, sluhi v etom duhe
                      Avtor slyshit ne vpervoj.
                      Pravda pravdoj ostaetsya,
                      A molva sebe - molvoj.

                      Net, tovarishchi, geroyu,
                      Stol'ko lyamku protashchiv,
                      Vyhodit' teper' iz stroya? -
                      Izvinite! - Terkin zhiv!

                      ZHiv-zdorov. Bodrej, chem prezhde.
                      Pomirat'? Naoborot,
                      YA v takoj teper' nadezhde:
                      On menya perezhivet.

                      Vse hudoe on izvedal,
                      On teryal rodimyj kraj
                      I odnu politbesedu
                      Povtoryal:
                      - Ne unyvaj!

                      S pervyh dnej godiny gor'koj
                      Mir slyhal skvoz' groznyj grom,
                      Povtoryal Vasilij Terkin:
                      - Pereterpim. Peretrem...

                      Nipochem trudy i muki,
                      Gorech' bedstvij i poter'.
                      A komu zhe knigi v ruki,
                      Kak ne Terkinu teper'?!

                      Rassudi-ka, drug-tovarishch,
                      Posmotri-ka, gde ty vnov'
                      Na privalah kashu varish',
                      V derevnyah gryzesh' morkov'.

                      Snova vodu privelosya
                      Iz kakoj cherpat' reki!
                      Gde stuchat tvoi kolesa,
                      Gde stupayut sapogi!

                      Oglyanis', kak vstal s rassveta
                      Ili noch' ne spal, soldat,
                      Byl il' ne byl zdes' dva leta,
                      Dve zimy tomu nazad.

                      Vsya ona - ot Podmoskov'ya
                      I ot Volzhskogo verhov'ya
                      Do Dnepra i Zadneprov'ya -
                      Vdal' na zapad storona, -
                      Prezhde otdannaya s krov'yu,
                      Krov'yu vnov' vozvrashchena.

                      Vnov' otnyne eto svyato:
                      Gde ni svet, to nasha hata,
                      Gde ni dym, to nash koster,
                      Gde ni stuk, to nash topor,
                      CHto ni gruz idet kuda-to, -
                      Nash marshrut i nash motor!

                      I takuyu-to mahinu,
                      Gde goni, goni mashinu, -
                      Est' gde ehat' vdal' i vshir',
                      On peshkom, ne vpolovinu,
                      Vsyu promeril, bogatyr'.

                      Bogatyr' ne tot, chto v skazke -
                      Bezzabotnyj velikan,
                      A v pohodnoj zapoyaske,
                      CHelovek prostoj zakvaski,
                      CHto v boyu ne chuzhd opaski,
                      Kol' ne p'yan. A on ne p'yan.

                      No pokuda vzdoh v zapase,
                      Tolku net o smertnom chase.
                      V mukah tverd i v gore gord,
                      Terkin zhiv i vesel, chert!

                      Prazdnik blizok, mat'-Rossiya,
                      Oberni na zapad vzglyad:
                      Daleko ushel Vasilij,
                      Vasya Terkin, tvoj soldat.

                      To ser'eznyj, to poteshnyj,
                      Nipochem, chto dozhd', chto sneg, -
                      V boj, vpered, v ogon' kromeshnyj
                      On idet, svyatoj i greshnyj,
                      Russkij chudo-chelovek.

                      Raznosis', molva, po svetu:
                      Ob®yavilsya staryj drug...
                      - Nu-ka, k svetu.
                      - Nu-ka, vsluh.



                      Tret'e leto. Tret'ya osen'.
                      Tret'ya ozim' zhdet vesny.
                      O svoih net-net i sprosim
                      Ili vspomnim sred' vojny.

                      Vspomnim s nami otstupavshih,
                      Voevavshih god il' chas,
                      Pavshih, bez vesti propavshih,
                      S kem vidalis' my hot' raz,
                      Provozhavshih, vnov' vstrechavshih,
                      Nam popit' vody podavshih,
                      Pomolivshihsya za nas.

                      Vspomnim v'yugu-zaviruhu
                      Prifrontovoj polosy,
                      Hatu s dedom i staruhoj,
                      Gde nash drug chinil chasy.

                      Im by ne bylo iznosu
                      Vpred' do budushchej vojny,
                      No, kak voditsya, bez sprosu
                      Snyal ih nemec so steny:

                      To li veshch'yu dragocennoj
                      Te kuranty poschital,
                      To l' reshil s nuzhdy voennoj, -
                      Kak-nikak cvetnoj metall.

                      SHla zima, vesna i leto.
                      Nemec zhit' velel zhivym.
                      SHla vojna daleko gde-to
                      CHeredom gluhim svoim.

                      I v tvoej rodimoj rechke
                      Mylsya nemec tylovoj.
                      Na tvoem sidel krylechke
                      S nepokrytoj golovoj.

                      I krugom ego poryadki,
                      I nemeckij, privoznoj
                      Na smolenskoj uzkoj gryadke
                      Zelenel salat vesnoj.

                      I hodil storonkoj, bokom
                      Ty po ulochke svoej, -
                      Uberegsya nenarokom,
                      ZHit' zhivi, dyshat' ne smej.

                      Tak i zhili ded da baba
                      Bez chasov svoih davno,
                      I uzhe svetilos' slabo
                      Na pustoj stene pyatno...

                      No so strast'yu neizmennoj
                      Ded sudil, ryadil, gadal
                      O kampanii voennoj,
                      Kak v otstavke general.

                      Na dorozhke vozle haty
                      Kostylem starik chertil
                      Okruzhen'ya i ohvaty,
                      Flangi, klin'ya, rejdy v tyl...

                      - CHto zh, za chem tam ostanovka? -
                      Sprosyat lyudi.- Srok ne mal...

                      Ded-soldat morgal nelovko,
                      Kashlyal:
                      - Peregruppirovka...-
                      I tainstvenno vzdyhal.

                      U lyudej uzhe ukradkoj
                      Nagotove byl uprek,
                      Slovno dobruyu dogadku
                      Ded po skuposti bereg.

                      Slovno dumal podorozhe
                      Zaprosit' s dushi zhivoj.
                      - Ded, kogda zhe?
                      - Ded, nu chto zhe?
                      - Gde zh on, ded, Budennyj tvoj?

                      I edva vojny pogudki
                      Zavodil vdali vostok,
                      Ded, ne medlya ni minutki,
                      Ob®yavil, chto gryanul srok.

                      Otlichal totchas po sluhu
                      Grohot nashih batarej.
                      Begal, topal:
                      - Daj im duhu!
                      Daj eshche! Dobav'! Progrej!

                      No stihala kanonada,
                      Potuhal zarnic pozhar.
                      - Ded, nu chto zhe?
                      - Dumat' nado,
                      Zdes' ne glavnyj byl udar.

                      I uzhe kazalos' dedu, -
                      Sam hotel togo il' net, -
                      Pered vsemi za pobedu
                      Lichno on derzhal otvet.

                      I, taya svoyu kruchinu,
                      Dlya vsego na svete on
                      I ugadyval prichinu,
                      I pridumyval rezon.

                      No kogda pora nastala,
                      Dolgozhdannyj vyshel srok,
                      To vpervye voin staryj
                      Nichego skazat' ne mog...

                      Vse trevogi, vse zaboty
                      U lyudej slilis' v odnu:
                      CHtob za chas do toj svobody
                      Ne postigla smert' v plenu.



                      V noch', kak vse, starik s zhenoj
                      Poselilis' v yame.
                      A vojna - ne storonoj,
                      Net, nad golovami.

                      Dovelos' pod starost' let:
                      Ni v puti, ni doma,
                      A u vhoda na tot svet
                      ZHdat' v chasy priema.

                      Pod nakatom iz zherdej,
                      Na meshke kartoshki,
                      S uzelkom, s gorshkom uglej,
                      S kuricej v lukoshke...

                      Dve vojny proshel soldat
                      Celyj, nevredimyj.
                      Poshchadi ego, snaryad,
                      V konople rodimoj!

                      Prosvisti nad golovoj,
                      No vblizi ne padaj,
                      Dazhe esli ty i svoj, -
                      Vse ravno ne nado!

                      Melko krestitsya zhena,
                      Sam ne skroesh' drozhi!
                      Ved' zhivaya smert' strashna
                      I soldatu tozhe.

                      Stihnul grohot ognevoj
                      S polnochi vpervye.
                      Vdrug - shagi za konoplej.
                      - Nu, idut... nemye...

                      Po kartofel'nym ryadam
                      K pogrebushke pryamo.
                      - Nu, starik, ne vyjti nam
                      Iz gotovoj yamy.

                      No starik vstaet, plyuet
                      Po-muzhicki v ruku,
                      Za topor - i napered:
                      Zaslonil staruhu.

                      Gibel' vernuyu svoyu,
                      Kak tot mig ni gorek,
                      Poreshil vstrechat' v boyu,
                      Derzhit svoj toporik.

                      Vot shagi u kraya - stop!
                      I na shubu gluho
                      Osypaetsya okop.
                      Obmerla staruha.

                      Vse zhe vrode kak zhiva, -
                      Nashe mesto svyato, -
                      Slyshit russkie slova:
                      - ZHiteli, rebyata?..

                      - Detki! Rodnen'kie... Detki!..
                      Uronil toporik ded.
                      - My, otec, eshche v razvedke,
                      Teh vstrechaj, chto budut vsled.

                      Na podbor orly-rebyata,
                      Molodec do molodca.
                      I starshoj u apparata, -
                      Hot' ty chto, znakom s lica.

                      - Zakurit'? Verti, papasha.-
                      Ded saditsya, vyter lob.
                      - Nu, rebyata, schast'e vashe -
                      Golos podali. A to b...

                      I starshoj emu kivaet:
                      - Nichego. Na tom stoim.
                      Na vojne, otec, byvaet -
                      Popadaet po svoim.

                      - Tochno tak. - I tut by dedu
                      V samyj raz, chto pokurit',
                      V samyj raz prodlit' besedu:
                      Stol'ko zhdal! - Pogovorit'.

                      No oni speshat ne v shutku.
                      I eshche ne snyalsya dym...
                      - Pogodi, otec, minutku,
                      Daj sperva osvobodim...

                      Molodec emu pri etom
                      Podmignul dlya krasoty,
                      I ego po vsem primetam
                      Ded uznal:
                      - Tak eto zh ty!

                      Drug-znakomec, master-uhar',
                      S kem sideli u stola.
                      Poglyadi skorej, staruha!
                      Uznaesh' ego, orla?

                      Ta kak glyanula:
                      - Synochek!
                      Golubochek. Vot uzh gost'.
                      Mozhet, sala s®esh' kusochek,
                      Voeval, ustal nebos'?

                      Smotrit on, shutnik tot samyj:
                      - Zakusit' by schel za chest',
                      No ved' netu, babka, sala?
                      - Da i net, a vse zhe est'...

                      - Znachit, cel, orel, pokuda.
                      - Nu, otec, ne tol'ko cel:
                      Otstupal soldat otsyuda,
                      A teper', glyadi, kto budu, -
                      Vrode dazhe oficer.

                      - Oficer? Tak-tak. Ponyatno, -
                      Ded kivaet golovoj.-
                      Nu, a esli... na popyatnyj,
                      To opyat' kak ryadovoj?..

                      - Net, otec, zabud'. Otnyne
                      Nerushim prostoj zavet:
                      Ni v bol'shom, ni v malom chine
                      Na popyatnyj hodu net.

                      Otkazhi mne v cherstvoj korke,
                      Progoni togda za dver'.
                      |to ya, Vasilij Terkin,
                      Govoryu. I ty uzh ver'.

                      - Da uzh veryu! Kak poluchshe,
                      Na kakoj teper' maner:
                      Gospodin, skazat', poruchik
                      Il' tovarishch, oficer?

                      - Star godami, slab glazami,
                      I, odnako, ty, starik,
                      Za dva goda s gospodami
                      K obrashcheniyu privyk...

                      Ded - plevat'sya, a staruha,
                      Podpershis' odnoj rukoj,
                      CHut' sklonyas' i etu ruku
                      Vzyavshi pod lokot' drugoj,
                      Vse smotrela, kak na syna
                      Smotrit mat' iz ugolka.

                      - 3akusi eshche, - prosila, -
                      Zakusi, poesh' poka...
                      I speshil, a vse zh otvedal,
                      Ugostilsya, kak rodnoj..
                      Tabaku otsypal dedu
                      I prostilsya.

                      - Svyaz', za mnoj! -
                      I uzhe projdya nemnogo, -
                      Master pamyatliv i tut, -
                      Terkin budto by s poroga
                      Pro chasy sprosil:

                      - Idut?
                      - Kak ne tak! - i vnov' prichina
                      Babe kinut'sya v slezu.

                      - Budet, babka! Iz Berlina
                      Dvoe novyh privezu.



                      Za rekoj eshche Ugroyu,
                      CHto ostalas' pozadi,
                      General skazal geroyu:
                      - Nam s toboyu po puti...

                      Vot, kazalos', parnyu schast'e,
                      Nastupat' raschet pryamoj:
                      So svoej gvardejskoj chast'yu
                      Na vojne pridet domoj.

                      No edva l' uzhe moj Terkin,
                      ZHizn'yu tertyj chelovek,
                      Pri devchonkah na vecherke
                      Pomyshlyal kurit' "Kazbek"...

                      Vse zhe s kazhdym perehodom,
                      S kazhdym dnem, chto blizhe k nej,
                      Storona, otkuda rodom,
                      Zemlyaku byla bol'nej.

                      I v puti, v goryachke boya,
                      Na privale i vo sne
                      V nem zhila sama soboyu
                      Rech' k rodimoj storone:

                      - Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      Storona moya lesnaya,
                      Pridneprovskij otchij kraj,
                      Zdravstvuj, syna privechaj!

                      Zdravstvuj, pestraya osinka,
                      Rannej oseni krasa,
                      Zdravstvuj, El'nya, zdravstvuj, Glinka,
                      Zdravstvuj, rechka Luchesa...

                      Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      YA tvoyu izvedal vlast',
                      Kak dusha moya bol'naya
                      Izdali k tebe rvalas'!

                      YA zagnul takogo kryuku,
                      YA proshel takuyu dal',
                      I vidal takuyu muku,
                      I takuyu znal pechal'!

                      Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      Dymnyj dedovskij bol'shak,
                      YA pro to ne vspominayu,
                      Ne hvalyus', a tol'ko tak!..

                      YA idu k tebe s vostoka,
                      YA tot samyj, ne inoj.
                      Ty vzglyani, vzdohni gluboko,
                      Vstret'sya nanovo so mnoj.

                      Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      Radi radostnogo dnya
                      Ty prosti, za chto - ne znayu,
                      Tol'ko ty prosti menya!..

                      Tak v puti, v goryachke boya,
                      V suete hlopot i vstrech
                      V nem zhila sama soboyu
                      |ta pesnya ili rech'.

                      No vojna - ej vse edino,
                      Vse - horoshie kraya:
                      CHto Kavkaz, chto Ukraina,
                      CHto Smolenshchina tvoya.

                      CHerez reki i rechonki,
                      Po mostam, i vplav', i vbrod,
                      Mimo, mimo toj storonki
                      SHla diviziya vpered.

                      A levee toj poroyu,
                      Rannej osen'yu suhoj,
                      Zanimal selo geroya
                      General sovsem drugoj...

                      Front polnel, kak polovod'e,
                      Vshir' i vdal'. K Dnepru, k Dnepru
                      Koni shli, prosya povod'ya,
                      Kak s dorogi ko dvoru.

                      I v pyli, ryaboj ot pota,
                      Frontovoj smeyalsya lyud:
                      Horosho idet pehota.
                      Raz kolesa otstayut.

                      Nipochem, chto ustavali
                      Po puti k bol'shoj reke
                      Tak, chto lozhku na privale
                      Ne mogli derzhat' v ruke.

                      Vnov' sil'ny svyatym poryvom,
                      SHli vpered svoim putem,
                      So stradal'cheski-schastlivym,
                      Ot zhary otkrytym rtom.

                      Sleva nashi, sprava nashi,
                      Ne otstat' by na hodu.
                      - Nemec kuhni s teploj kashej
                      Vtoropyah zabyl v sadu.

                      - Podperet' ego da v vodu.
                      - Zanyal bereg, sukin syn!
                      - Govoryat, uzh zanyal s hodu
                      Naselennyj punkt Berlin...

                      Zolotoe bab'e leto
                      Ostavlyaya za soboj,
                      SHli vojska - i vdrug s rassveta
                      Nastupil dneprovskij boj...

                      Mozhet byt', v inye gody,
                      Ochishchaya rusla rek,
                      Vse, chto skryli eti vody,
                      Vnov' uvidit chelovek.

                      Obnaruzhit v ilah sonnyh,
                      Izvlechet iz ryb'ej mgly,
                      Kak stvoly dubov morenyh,
                      Orudijnye stvoly;

                      Russkij tank s nemeckim v pare,
                      CHto nashli odin konec,
                      I oboih polusharij
                      Stal', rezinu i svinec;

                      Hlam vojny - pontona dnishche,
                      Tros, oborvannyj v peske,
                      I topor bez toporishcha,
                      CHto saper derzhal v ruke.

                      Mozhet byt', kuda kak pushche
                      I ob etom topore
                      Skazhet kto-nibud' v gryadushchej
                      Gromkoj pesne o Dnepre;

                      O strade neimovernoj
                      Krov'yu pamyatnogo dnya.

                      No o chem-nibud', naverno,
                      On ne skazhet za menya.

                      Pust' ne mne eshche s zadachej
                      Bylo sladit'. Ne beda.
                      V chem-to ya ego bogache, -
                      YA stupal v tot sled goryachij,
                      YA tam byl. YA zhil togda...

                      Esli s gruzom mnogotonnym
                      Otstayut gruzoviki,
                      I kogda-to most pontonnyj
                      Doberetsya do reki, -

                      Pod ognem ne zhdet pehota,
                      Ustavnoj derzhas' stat'i,
                      Za parom idut vorota;
                      Doski, brevna - za lad'i.

                      K nochi budut perepravy,
                      V srok podnimutsya mosty,
                      A rebyatam bereg pravyj
                      Svesil na vodu kusty.

                      Podplyvaj, hvataj za grivu.
                      Slovno dobrogo konya.
                      Peredyshka pod obryvom
                      I zashchita ot ognya.

                      Ne beda, chto s gimnasterki,
                      So vsego ruch'em techet...
                      Tochno tak Vasilij Terkin
                      I vstupil na bereg tot.

                      Na zare tuman kudlatyj,
                      Sputav dymy i dymki,
                      V beregah spolzal kuda-to,
                      Kak reka poverh reki.,

                      I eshche v razgare boya,
                      Nynche, mozhet byt', vot-vot,
                      Vmeste s beregom, s zemleyu
                      Budet v vodu sbroshen vzvod.

                      Vprochem, vsyakoe privychno, -
                      Srok vojny, chto zhizni vek.
                      Ot zastavy pogranichnoj
                      Do Moskvy-reki stolichnoj
                      I obratno - stol'ko rek!

                      Vot uzhe boec poslednij
                      Vylezaet na pesok
                      I zhuet suhar' nemedlya,
                      Potomu - v Dnepre namok,

                      Mokryj sam, shurshit shtanami.
                      Nichego! - Na to desant.
                      - Nastupaem. Dnepr za nami,
                      A, tovarishch lejtenant?..

                      Boj gremel za perepravu,
                      A vnizu, yuzhnee chut' -
                      Nemcy s levogo na pravyj,
                         Zapozdav, derzhali put'.

                      No uzhe ne razminut'sya,
                      Terkin strogo govorit:
                      - Pust' na levom v plen sdayutsya,
                      Zdes' poka priem zakryt,

                      A na levom s hodu, s hodu
                      Podospevshie shtyki
                      Ih tolkali v vodu, v vodu,
                      A voda sebe teki...

                      I eshche mezh beregami
                      Bez razboru, naugad
                      Bomby svai pomogali
                      Zagonyat', stelit' nakat...

                      No uzhe iz pogrebushek,
                      Iz kustov, lesnyh berlog
                      SHel narod - rodnye dushi -
                      Po obochinam dorog...

                      K shtabu na bereg vostochnyj
                      Plelsya stezhkoj, storonoj
                      Nekij nemec besportochnyj,
                      Veselya narod chestnoj.

                      - S perepravy?
                      - S perepravy.
                      Tol'ko-tol'ko iz Dnepra.
                      - Plaval, znachit?
                      - Plaval, d'yavol,
                      Potomu - prishla zhara...
                      - Sytyj, chert!
                      CHistoporodnyj.
                      - V plen speshit, kak na prival...

                      No uzhe lyubimec vzvodnyj -
                      Terkin, v shutki ne vstreval.
                      On kuril, smotrel nestrogo,
                      Dumoj zanyatyj svoej.
                      Za spinoj ego doroga
                      Mnogo raz byla dlinnej.
                      I molchal on ne v obide,
                      Ne komu-nibud' v uprek, -
                      Prosto, bol'she znal i videl,
                      Poteryal i ubereg...

                      - Mat'-zemlya moya rodnaya,
                      Vsya smolenskaya rodnya,
                      Ty prosti, za chto - ne znayu,
                      Tol'ko ty prosti menya!

                      Ne v plenu tebya zhestokom,
                      Po doroge frontovoj,
                      A v rodnom tylu glubokom
                      Ostavlyaet Terkin tvoj.
                      Minul srok godiny gor'koj,
                      Ne vorotitsya nazad.

                      - CHto zh ty, brat, Vasilij Terkin,
                      Plachesh' vrode?..
                      - Vinovat...



                      Nynche rechi o Berline.
                      SHutki proch', - podaj Berlin.
                      I davno uzh ne v pomine,
                      Skazhem, drevnij gorod Klin.

                      I na Odere edva li
                      Vspomnyat dazhe stariki,
                      Kak polgoda s boyu brali
                      Naselennyj punkt Borki.

                      A pod temi pod Borkami
                      Kazhdyj kamen', kazhdyj kol
                      Na tri zhizni vdalsya v pamyat'
                      Nam s soldatom-zemlyakom.

                      Byl zemlyak ne star, ne molod,
                      Na vojne s togo zhe dnya
                      I takoj zhe byl veselyj,
                      Napodobie menya.

                      Prihodilos' parnyu drapat',
                      Bodryj duh vsegda bereg,
                      Povtoryal: "Vpered, na zapad",
                      Prodvigayas' na vostok.

                      Mezhdu prochim, pri othode,
                      Kak sdavali goroda,
                      Bol'she vrode byl on v mode,
                      Bol'she slavilsya togda.

                      I po strannosti, byvalo,
                      Odnomu emu pochet,
                      Tak chto dazhe generaly
                      Byli budto by ne v schet.

                      Srok inoj, inye daty.
                      Razdelen izdrevle trud:
                      Goroda sdayut soldaty,
                      Generaly ih berut.

                      V obshchem, bityj, tertyj, zhzhenyj,
                      Ranoj mechennyj dvojnoj,
                      V sorok pervom okruzhennyj,
                      Po zemle on shel rodnoj.

                      SHel soldat, kak shli drugie,
                      V neizvestnye kraya:
                      "CHto tam, gde ona, Rossiya,
                      Po kakoj rubezh svoya?.."

                      I v plenu sem'yu kidaya,
                      Za vojnoj spesha skorej,
                      CHto on dumal, ne gadayu,
                      CHto on nes v dushe svoej.

                      No kakaya ni moroka,
                      Pravda pravdoj, lozh'yu lozh'.
                      Otstupali my do sroka,
                      Otstupali my daleko,
                      No vsegda tverdili:
                      - Vresh'!..

                      I teper' vzglyanut' na zapad
                      Ot stolicy. Kraj rodnoj!
                      Ne na shutku byl on zapert
                      Za zheleznoyu stenoj.

                      I do malogo selen'ya
                      Ta iz plena storona
                      Ne po shchuch'emu velen'yu
                      Vnov' spolna vozvrashchena,

                      Po velen'yu nashej sily,
                      Russkoj, sobstvennoj svoej.
                      Nu-ka, gde ona, Rossiya,
                      U kakih gremit dverej!

                      I, naveki sbiv ohotu
                      V draku lezt' na svoj avos',
                      Vrag ee - kakoj po schetu! -
                      Pal nichkom i lapy vroz'.

                      Nad kakoj stolicej kruto
                      Vzmyl tvoj flag, otchizna-mat'!
                      Podozhdemte do salyuta,
                      CHtoby v tochnosti skazat'.

                      Srok inoj, inye daty.
                      Pravda, nosha ne legka...
                      No prodolzhim pro soldata,
                      Kak skazali, zemlyaka.

                      Dom rodnoj, zhena li, deti,
                      Brat, sestra, otec il' mat'
                      U tebya vot est' na svete, -
                      Est' kuda pis'mo poslat'.

                      A u nashego soldata -
                      Adresatom belyj svet.
                      Krome radio, rebyata,
                      Blizkih rodstvennikov net.

                      Na zemle vsego dorozhe,
                      Kol' imeesh' pro zapas
                      To okno, kuda ty smozhesh'
                      Postuchat'sya v nekij chas.

                      Na pohode za granicej,
                      V chuzhedal'nej storone,
                      Ah, kak berezhno hranitsya
                      Bol'-mechta o tom okne!

                      A u nashego soldata, -
                      Hot' sejchas vojne otboj, -
                      Ni okoshka net, ni haty,
                      Ni hozyajki, hot' zhenatyj,
                      Ni synka, a byl, rebyata, -
                      Risoval doma s truboj...

                      Pod Smolenskom nastupali.
                      Vypal otdyh. Moj zemlyak
                      Obratilsya na privale
                      K komandiru: tak i tak, -

                      Otluchit'sya razreshite,
                      Deskat', sluchaj dorogoj,
                      Mol, poskol'ku mestnyj zhitel',
                      Do dvora - podat' rukoj.

                      Razreshayut v meru sroka...
                      Kraj izvestnyj do kusta.
                      No glyadit - ne ta doroga,
                      Mestnost' budto by ne ta.

                      Vot i vzgor'e, vot i rechka,
                      Glush', bur'yan soldatu v rost,
                      Da na stolbike doshchechka,
                      Mol, derevnya Krasnyj Most.

                      I nashlis', chto byli zhivy,
                      I skazhi emu sprosta
                      Vse po pravde, chto sluzhivyj -
                      Dostovernyj sirota.

                      U doshchechki na razvilke,
                      Snyav pilotku, nash soldat
                      Postoyal, kak na mogilke,
                      I pora emu nazad.

                      I, podvor'e pokidaya,
                      Za vojnoj spesha skorej,
                      CHto on dumal, ne gadayu,
                      CHto on nes v dushe svoej...

                      No, bezdomnyj i bezrodnyj,
                      Vorotivshis' v batal'on,
                      El soldat svoj sup holodnyj
                      Posle vseh, i plakal on.

                      Na krayu suhoj kanavy,
                      S gor'koj, detskoj drozh'yu rta,
                      Plakal, sidya s lozhkoj v pravoj,
                      S hlebom v levoj, - sirota.

                      Plakal, mozhet byt', o syne,
                      O zhene, o chem inom,
                      O sebe, chto znal: otnyne
                      Plakat' nekomu o nem.

                      Dolzhen byl soldat i v gore
                      Zakusit' i otdohnut',
                      Potomu, druz'ya, chto vskore
                      ZHdal ego dalekij put'.

                      Do zemli sovetskoj kraya
                      SHel tot put' v vojne, v trude.

                      A vojna poshla takaya -
                      Kuhni szadi, chert ih gde!

                      Pozabudesh' i pro golod
                      Za horosheyu vojnoj.
                      SHutki, chto li, sutki - gorod,
                      Dvoe sutok - oblastnoj.

                      Srok inoj, pora inaya -
                      Bej, goni, perenimaj.
                      Belorussiya rodnaya,
                      Ukraina zolotaya,
                      Zdravstvuj, peli, i proshchaj.

                      Pozabudesh' i pro zhazhdu,
                      Potomu chto pivo p'et
                      Na vojne otnyud' ne kazhdyj
                      Tot, chto bral pivnoj zavod.

                      Tak-to s hodu li, ne s hodu,
                      Sostupiv s rodnoj zemli,
                      Pogranichnyh rechek vodu
                      My s boyami pereshli.

                      Schet sveden, idet rasplata
                      Na svetu, nachistotu.
                      No zakonchim pro soldata,
                      Pro togo zhe sirotu.

                      Gde on nynche na poverku.
                      Mozhet, pal v boyu kakom,
                      S melkoj nadpis'yu fanerku
                      Zaneslo syrym snezhkom.

                      Ili snova byl on ranen,
                      Otdohnul, kak dolg velit,
                      I opyat' na pole brani
                      Vmeste s nami bral Til'zit?

                      I, Rossiyu pokidaya,
                      Za vojnoj spesha skorej,
                      CHto on dumal, ne gadayu,
                      CHto on nes v dushe svoej.

                      Mozhet, zdes' eshche bezdonnej
                      I bol'nej dushe zhivoj,
                      Tak li, net, - dolzhny my pomnit'
                      O ego sleze svyatoj.

                      Esli b tu slezu rukami
                      Iz Rossii dovelos'
                      Na nemeckij etot kamen'
                      Donesti, - prozhgla b naskvoz'"

                      Schet velik, idet rasplata.
                      I za toj bol'shoj stradoj
                      Ne zabudemte, rebyata,
                      Vspomnim k schetu pro soldata,
                      CHto ostalsya sirotoj.

                      Grozen schet, strashna rasplata
                      Za mil'ony dush i tel.
                      Uplati - i delo svyato,
                      No vdobavok za soldata,
                      CHto v vojne osirotel.

                      Daleko li do Berlina,
                      Ne schitaj, shagaj, smoli, -
                      Vdvoe men'she poloviny
                      Toj dorogi, chto ot Klina,
                      Ot Moskvy uzhe proshli.

                      Den' idet za noch'yu sledom,
                      Podvedem shtykom chertu.
                      No i v svetlyj den' pobedy
                      Vspomnim, bratcy, za besedoj
                      Pro soldata-sirotu...



                      Po doroge na Berlin
                      V'etsya seryj puh perin.

                      Provoda umolkshih linij,
                      Vetki vymokshie lip
                      Puh perin povil, kak inej,
                      Po bortam mashin nalip.

                      I kolesa pushek, kuhon'
                      Gryaz' i sneg meshayut s puhom.
                      I lozhitsya na shinel'
                      S puhom mokraya metel'...

                      Skuchnyj klimat zagranichnyj,
                      CHuzhdyj kraj krasnokirpichnyj,
                      No vojna sama soboj,
                      I zemlya drozhit privychno,
                      Hrustkij shcheben' cherepichnyj
                      Otryahaya s krysh doloj...

                      Mat'-Rossiya, my polsveta
                      U tvoih proshli koles,
                      Pozadi ostaviv gde-to
                      Rek tvoih razdol'nyj ples.

                      Dolgo-dolgo za obozom
                      V kraj chuzhoj tyanulsya vsled
                      Belyj cvet tvoej berezy
                      I v puti soshel na net.

                      S Volgoj, s drevneyu Moskvoyu
                      Kak ty nynche daleka.
                      Mezhdu nami i toboyu -
                      Tri ne nashih yazyka.

                      Pozdnij den' vstaet ne russkij
                      Nad nemiloj storonoj.
                      CHerepichnyj shcheben' hrustkij
                      Moknet v luzhe pod stenoj.

                      Vsyudu nadpisi, otmetki,
                      Strelki, vyveski, znachki,
                      Kol'ca provolochnoj setki,
                      Zagorodki, dvercy, kletki -
                      Vse narochno dlya toski...

                      Mat'-zemlya rodnaya nasha,
                      V dni bedy i v dni pobed
                      Net tebya svetlej i krashe
                      I zhelannej serdcu net.

                      Pomyshlyaya o soldatskoj
                      Nepredskazannoj sud'be,
                      Dazhe lech' v mogile bratskoj
                      Luchshe, kazhetsya, v tebe.

                      A vsego milej do domu,
                      Do tebya dojti zhivomu,
                      Zayavit'sya v te kraya:
                      - Zdravstvuj, rodina moya!

                      Voin tvoj, sluga naroda,
                      S chest'yu mozhet dolozhit':
                      Voeval chetyre goda,
                      Vorotilsya iz pohoda
                      I teper' zhelaet zhit'.

                      On ispolnil dolg vo slavu
                      Boevyh tvoih znamen.
                      Kto eshche imeet pravo
                      Tak lyubit' tebya, kak on!

                      Den' i noch' v boyah smenyaya,
                      V mesyac shapki ne snimaya,
                      Voin tvoj, zashchitnik-syn,
                      SHel, speshil k tebe, rodnaya,
                      Po doroge na Berlin.

                      Po doroge neminuchej
                      Puh perin klubitsya tuchej.
                      Gorodov gorelyj lom
                      Pahnet palenym perom.

                      I pod grohot kanonady
                      Na vostok, iz mgly i smrada,
                      Kak iz adovyh vorot,
                      Vdol' shosse techet narod.

                      Potryasennyj, opalennyj,
                      Vseh krovej, raznoplemennyj,
                      Gor'kij, v'yuchnyj, peshij lyud...
                      Na vostok - odin marshrut.

                      Na vostok, skvoz' dym i kopot',
                      Iz odnoj tyur'my gluhoj
                      Po domam idet Evropa.
                      Puh perin nad nej purgoj.

                      I na russkogo soldata
                      Brat francuz, britanec brat,
                      Brat polyak i vse podryad
                      S druzhboj budto vinovatoj,
                      No serdechnoyu glyadyat.

                      Na bezvestnom perekrestke
                      Na kakoj-to vstrechnyj mig -
                      Sami tyanutsya k pricheske
                      Ruki devushek nemyh.

                      I ot teh rechej, ulybok
                      Zalit kraskoj sam soldat;
                      Vot Evropa, a spasibo
                      Vse po-russki govoryat.

                      On stoit, osvoboditel',
                      Nabok shapka so zvezdoj.
                      YA, mol, chto zh, pomoch' lyubitel',
                      YA naschet togo prostoj.

                      Mol, takaya sluzhba nasha,
                      Prochim flagam ne v uprek...
                      - |j, a ty kuda, mamasha?
                      - A tuda zh, - domoj, synok.

                      V chuzhine, v puti daleche,
                      V pestrom sborishche lyudskom
                      Vdrug slova rodimoj rechi,
                      Babka v shube, s pososhkom.

                      Starost' vrode, da ne dryahlost'
                      V tu kotomku vpryazhena.
                      Po-dorozhnomu krest-nakrest
                      Vsya platkom opletena,

                      Pozdorovalas' i vstala.
                      Zemlyaku-bojcu pod stat',
                      Derevenskaya, prostaya
                      Nasha truzhenica-mat'.

                      Mat' svyatoj izvechnoj sily,
                      Iz bezvestnyh materej,
                      CHto v trude neiznosimy
                      I v lyuboj bede svoej;

                      CHto sud'boyu, povtorennoj
                      Na zemle sto raz podryad,
                      I rastyat v lyubvi bessonnoj,
                      I teryayut nas, soldat;

                      I zhivut, i ruk ne slozhat,
                      Ne somknut svoih ochej,
                      Kol' nuzhny eshche, byt' mozhet,
                      Vnukam vmesto synovej.

                      Mat' odna v chuzhbine gde-to!
                      - Daleko li do dvora?
                      - Do dvora? Dvora-to netu,
                      A sama iz-za Dnepra...

                      Stoj, rebyata, ne goditsya,
                      CHtoby etak s pososhkom
                      SHla domoj iz-za granicy
                      Mat' soldatskaya peshkom.

                      Net, rodnaya, po poryadku
                      Daj nam delat', ne meshaj.
                      Pervo-napervo loshadku
                      S polnoj sbruej poluchaj.

                      Poluchaj ekipirovku,
                      Nogi kovrikom ukroj.
                      A eshche tebe korovku
                      Vmeste s pridannoj ovcoj.

                      V put'-dorogu chajnik s kruzhkoj
                      Da vederko pro zapas,
                      Da perinku, da podushku, -
                      Nemcu v tyagost', nam kak raz...

                      - Ni k chemu. Kuda, rodnye? -
                      A rebyata - nuzhdy net -
                      Volokut chasy stennye
                      I vedut velosiped.

                      - Nu, proshchaj. Schastlivo ehat'!
                      CHto-to silitsya skazat'
                      I zakashlyalas' ot smeha,
                      Golovoj kachaet mat'.

                      - Kak zhe, detki, put' ne blizkij,
                      Vdrug zaderzhat gde menya:
                      Ni zapiski, ni raspiski
                      Ne imeyu na konya,

                      - Ty ob etom ne pechal'sya,
                      Poezzhaj da poezzhaj.
                      CHto kasaetsya nachal'stva, -
                      Svoj u vseh perednij kraj.

                      Poezzhaj, kati, chto s gorki,
                      A sluchitsya chto-nibud',
                      To skazhi, ne pozabud':
                      Mol, snabdil Vasilij Terkin, -
                      I tebe svoboden put'.

                      Budem zhivy, v Zadneprov'e
                      Zavernem na pirogi.
                      - Daj gospod' tebe zdorov'ya
                      I ot puli sberegi...

                      Daleko, dolzhno byt', gde-to
                      Edet nynche babka eta,
                      Pravit, shchuritsya ot slez.
                      I s bokov dorogi uzkoj,
                      Na zemle eshche ne russkoj -
                      Belyj cvet rodnyh berez.

                      Ah, kak radostno i bol'no
                      Videt' ih v krayu inom!..

                      Pogranichnyj post kontrol'nyj,
                      Propusti ee s konem!



                      Na okolice vojny -
                      V glubine Germanii -
                      Banya! CHto tam Sanduny
                      S ostal'nymi banyami!

                      Na chuzhbine otchij dom -
                      Banya natural'naya.
                      Po poryadku povedem
                      Nashu rech' pohval'nuyu.

                      Dom li, zamok, vse ravno,
                      Delo bezobmannoe:
                      Bannyj par zanes okno
                      Pelenoj tumannoyu.

                      Stul'ya grafskie stoyat
                      Vdol' steny v predbannike.
                      Snyal podshtanniki soldat,
                      Dokuril bez paniki.

                      Dokuril, rubahu s plech
                      Tashchit cherez golovu.
                      Pro soldata v bane rech', -
                      Poglyadim na gologo.

                      Nevysok, da grud' vpered
                      I v kosti nadezhen.
                      Telom bel, - kotoryj god
                      Zagoral v odezhe.

                      I hot' net sejchas na nem
                      Formennyh regalij,
                      CHto znakom soldat s ognem,
                      Srazu b ugadali.

                      Podivilis' by sprosta,
                      CHto ostalsya celym.
                      Pripechatana zvezda
                      Na zhivom, na belom.

                      Nerovna, zato krasna,
                      Vpryam' pod stat' nagrade,
                      Pust' ne speredi ona, -
                      Na lopatke szadi.

                      S golovy do nog mel'kom
                      Osmotret' atleta:
                      Tam eshche rubec struchkom,
                      Tam inaya meta.

                      Znaki, tochno pis'mena
                      Pamyatnoj stranicy.
                      Tut i El'nya, i Desna,
                      I rodnaya storona
                      V stroku s zagranicej.

                      Stol'ko verst ya stol'ko veh,
                      Ne zabyt' inuyu.
                      No razdelsya chelovek,
                      Tak idet v parnuyu,

                      On idet, no kak idet,
                      Prosledim storonkoj:
                      Tak stupaet, tochno led
                      Pod nogami tonkij;

                      Budto delaet G trudom
                      SHag - i nepremenno:
                      - Uh, ty! -"- kryakaet, pritom
                      SHCHuritsya blazhenno.

                      Govor, plesk, veselyj gul,
                      Kapli s potnyh svodov...
                      Ishchet, ruki protyanuv,
                      Prezhde par, chem vodu.

                      Par bodaet v potolok
                      Nu-ka, o hodu na polok!

                      V zhizni mirnoj ili brannoj,
                      U lyubogo rubezha,
                      Blagodarny laske bannoj
                      Nashe telo i dusha.

                      Nichego, chto ty prirodoj
                      Samyj russkij chelovek,
                      A beresh' dlya bani vodu
                      Iz chuzhih; dalekih rek.

                      Mnogo huzhe dlya zdorov'ya,
                      Po zime li, po vesne,
                      Vozle rechek Podmoskov'ya
                      Myt'sya v bane na vojne.

                      - Nu-ka ty, pskovskoj, eleckij
                      Il' eshche kakoj zemlyak,
                      Zacherpni vody nemeckoj
                      Da uvazh', plesni cherpak.

                      Ne zhalej, dobav' na pfennig,
                      A teper' pogladit' shvy
                      Dajte, hlopcy, russkij venik,
                      Dazhe esli on s Litvy.

                      CHest' i slava pompohozu,
                      Snaryazhavshemu oboz,
                      CHto sovetskuyu berezu
                      Azh za Kenigsberg zavez.

                      |j, slavyane, chto s Kubani,
                      S Dona, s Volgi, s Irtysha,
                      Zanimaj vysoty v bane,
                      Zakreplyajsya ne spesha!

                      Do togo, druz'ya, otlichno
                      Tak-to vslast', ne toropyas',
                      Parit' venikom privychnym
                      Zagranichnyj pot i gryaz'.

                      Par na slavu, molodeckij,
                      Mokrym doskam goryacho.
                      Nu-ka, gde ty, drug eleckij,
                      Kin' gvardejskuyu eshche!

                      Kin' eshche, a my osvoim
                      S prezhnej dachej zaodno.
                      Vot teper' spasibo, voin,
                      Otdyhaj. Teper' - ono!

                      Kto ne nashej podgotovki,
                      Togo s polu na polok
                      Ne vstyanut' i na verevke, -
                      Razve tol'ko cherez blok.

                      Tut lyuboj starik lyubitel',
                      Sun'sya tol'ko, kak ni r'yan,
                      Bol'she dvuh minut ne zhitel',
                      A i zhitel' - ne roditel',
                      Potomu ne dast semyan.

                      Net, kuda, kuda, kuda tam,
                      Hot' komu, komu, komu
                      Brat'sya parit'sya s soldatom, -
                      Dazhe chertu samomu.

                      Pust' on zhilovatyj paren',
                      Da takimi vryad li on,
                      Kak soldat, zharami zharen
                      I morozami pechen.

                      Pust' on, v obshchem, tertyj malyj,
                      Hot', ponyatno, cherta net,
                      Da podi syuda, pozhaluj,
                      Tak uznaesh', gde tot svet.

                      Na polke, polke, chto tesan
                      Masterami na vojne,
                      Hodit venik zharkim chesom
                      Po malinovoj spine.

                      CHelovek poet i stonet,
                      Prosit;
                      - Gushche nagnetaj.-
                      Stonet, stonet, a ne donyat:
                      - Daj! Daj! Daj! Daj!

                      Ne doparit'sya v ohotu,
                      V meru tela dlya bojca -
                      Vse ravno, chto nemca s hodu
                      Ne dodelat' do konca.

                      Net, tesni ego, chtob vskore
                      Oprokinut' navznich' v more,
                      A kotoryj na zemle -
                      Istoloch' zhiv'em v "kotle".

                      I za vsyu vojnu vpervye -
                      Nemca net pered toboj.
                      V chest' pobedy ognevye
                      Gryanut sledom za Moskvoj.

                      Gryanet zalp mnogogolosyj,
                      Zaglushaya shum volny.
                      I poshli stvoly, kolesa
                      Na drugoj konec vojny.

                      S pesnej tronulis' kolonny
                      Ne v poslednij li pohod?
                      I ladon'yu zapylennoj
                      Sam soldat slezu utret.

                      Kto-to svistnet, giknet kto-to,
                      Grust' rastaet, kak dymok,
                      I vojna - ne ta rabota,
                      Esli prazdnik nedalek.

                      I vojna - ne ta rabota,
                      YAsno dazhe prostaku,
                      Esli po tri samoleta
                      V pomoshch' pridano shtyku.

                      I ne te kak budto lyudi,
                      I vo vsem inaya stat',
                      Esli tankov i orudij -
                      Sverh togo, chto negde stat'.

                      Sila sile dokazala:
                      Sila sile - ne rovnya.
                      Est' metall prochnej metalla,
                      Est' ogon' strashnej ognya!

                      B'yut Berlinu u zastavy
                      Sudnyj chas chasy Moskvy...

                      A pokamest sud da sprava -
                      Propotel soldat na slavu,
                      Kost' progrel, razgladil shvy,
                      Novyj s nog do golovy -
                      I slezaj, konchaj zabavu...

                      A vnizu - inoj uyut,
                      V dushevoj i vannoj
                      Zavershaet golyj lyud
                      Bannyj trud zhelannyj.

                      Tot uparilsya, a tot
                      Boretsya s istomoj.
                      Nomer pervyj spinu tret
                      Nomeru vtoromu.

                      Tot, mehanik i znatok
                      U svetca hlopochet,
                      Tot makushku mylit vprok,
                      Tot mozoli mochit;

                      Tot platochek nosovoj,
                      Svoj trofej karmannyj,
                      Moet myl'noyu vodoj,
                      Darmovoyu bannoj.

                      Nu, a nash slegka ostyl
                      I - konec lezhanke.
                      V shajke penu narastil,
                      Obrabotal front i tyl,
                      Ne zabyl pro flangi.

                      Bystro sladil s ostal'nym,
                      Obdalsya i vylez.
                      I nevol'no vsled za nim
                      Vse potoropilis'.

                      Ne zatem, chtob on stoyal
                      Vyshe v smysle china,
                      A zatem, chto zhizni dal
                      Na polke muzhchina.

                      Lyubit russkij chelovek
                      Prazdnik sily vsyakij,
                      Ottogo i hleshche vseh
                      On v trude i drake.

                      I v privychke u nego
                      Izdavna, izvechno
                      Za lihoe udal'stvo
                      Uvazhat' serdechno.

                      I s pochten'em vse glyadyat,
                      Kak opyat' bez paniki
                      Ne spesha nadel soldat
                      Novye podshtanniki.

                      Ne spesha nadel shtany
                      I pochti chto novye,
                      S tochki zren'ya starshiny,
                      Sapogi kirzovye.

                      V gimnasterku vlez soldat,
                      A na gimnasterke -
                      Ordena, medali v ryad
                      ZHarkim plamenem goryat...

                      - Zakupil ih, chto li, brat,
                      Razom v voentorge?
                      Tot stoit vo vsej krase,
                      Zanyat samokrutkoj.

                      - |to chto! Eshche ne vse, -
                      Metit shutkoj v shutku.
                      - Lyubo-dorogo. A gde zh
                      Te, mol, ostal'nye?..

                      - Gde poslednij svoj rubezh
                      Derzhit nemec nyne.

                      I edva prostilsya on,
                      Kak bojcy v vostorge
                      Vsled vzdohnuli:
                      - Nu, silen!
                      - Vse ravno, chto Terkin.



                      "Svetit mesyac, noch' yasna,
                      CHarka vypita do dna..."

                      Terkin, Terkin, v samom dele,
                      CHas nastal, vojne otboj.
                      I kak budto ustareli
                      Totchas oba my s toboj.

                      I kak budto oglushennyj
                      V nastupivshej tishine,
                      Smolknul ya, pevec smushchennyj,
                      Pet' privykshij na vojne.

                      V tom bedy osoboj netu:
                      Pesnya, stalo byt', dopeta.
                      Pesnya novaya nuzhna,
                      Dajte srok, pridet ona.

                      YA skazat' hotel inoe,
                      Moj chitatel', drug i brat,
                      Kak vsegda, pered toboyu
                      YA, dolzhno byt', vinovat.

                      Bol'she b mog, da bylo k spehu,
                      Tem, odnako, dorozhi,
                      CHto, sluchalos', vral dlya smehu,
                      Nikogda ne lgal dlya lzhi.

                      I, po sovesti, poroyu
                      Sam vzdohnul ne raz, ne dva,
                      Povtoriv slova geroya,
                      To est' Terkina slova!

                      "YA ne to eshche skazal by, -
                      Pro sebya poberegu.
                      YA ne tak eshche sygral by, -
                      ZHal', chto luchshe ne mogu".

                      I hotya inye veshchi
                      V gody mira u pevca
                      Vyjdut, mozhet byt', pohleshche
                      |toj knigi pro bojca, -

                      Mne ona vseh prochih bole
                      Doroga, rodna do slez,
                      Kak tot syn, chto ros ne v hole,
                      A v godinu bed i groz...

                      S pervyh dnej godiny gor'koj,
                      V tyazhkij chas zemli rodnoj,
                      Ne shutya, Vasilij Terkin,
                      Podruzhilis' my s toboj.

                      YA zabyt' togo ne vprave,
                      CHem tvoej obyazan slave,
                      CHem i gde pomog ty mne,
                      Povstrechavshis' na vojne.

                      Ot Moskvy, ot Stalingrada
                      Neizmenno ty so mnoj -
                      Bol' moya, moya otrada,
                      Otdyh moj i podvig moj!

                      |ti stroki i stranicy -
                      Dnej i verst osobyj schet,
                      Kak ot zapadnoj granicy
                      Do svoej rodnoj stolicy,
                      I ot toj rodnoj stolicy
                      Vspyat' do zapadnoj granicy,
                      A ot zapadnoj granicy
                      Vplot' do vrazheskoj stolicy
                      My svoj delali pohod.

                      Smyli vesny gor'kij pepel
                      Ochagov, chto greli nas.
                      S kem ya ne byl, s kem ya ne pil
                      V pervyj raz, v poslednij raz..

                      S kem ya tol'ko ne byl druzhen
                      S pervoj vstrechi bliz ognya.
                      Skol'kim dusham byl ya nuzhen,
                      Bez kotoryh net menya.

                      Skol'kih ih na svete netu,
                      CHto prochli tebya, poet,
                      Slovno bednoj knige etoj
                      Mnogo, mnogo, mnogo let.

                      I skazat', pomysliv zdravo:
                      CHto ej budushchaya slava!
                      CHto ej kritik, umnik tot,
                      CHto chitaet bez ulybki,
                      Ishchet, net li gde oshibki, -
                      Gore, esli ne najdet.

                      Ne o tom s nadezhdoj sladkoj
                      YA mechtal, kogda ukradkoj
                      Na vojne, pod krovlej shatkoj,
                      Po dorogam, gde prishlos',
                      Bez otluchki ot koles,
                      V dozhd', ukryvshis' plashch-palatkoj,
                      Il' zubami snyav perchatku
                      Na vetru, v lyutoj moroz,
                      Zanosil v svoyu tetradku
                      Stroki, zhivshie vrazbros.

                      YA mechtal o sushchem chude:
                      CHtob ot vydumki moej
                      Na vojne zhivushchim lyudyam
                      Bylo, mozhet byt', teplej,

                      CHtoby radost'yu nezhdannoj
                      U bojca sogrelas' grud',
                      Kak ot toj garmoshki dranoj,
                      CHto sluchitsya gde-nibud'.

                      Tolku net, chto, mozhet stat'sya,
                      U garmoshki za dushoj
                      Ves' zapas, chto na dva tanca, -
                      Razvorot zato bol'shoj.

                      I teper', kak smolkli pushki,
                      Predpolozhim naugad,
                      Pust' nas gde-nibud' v pivnushke
                      Vspomnit posle tret'ej kruzhki
                      S rukavom pustym soldat;

                      Pust' v kakoj-nibud' kapterke
                      U kuhonnogo kryl'ca
                      Skazhut v shutku: "|j ty, Terkin!"

                      Pro kakogo-to bojca;

                      Pust' o Terkine pochtennyj
                      Skazhet vazhno general, -
                      On-to skazhet nepremenno, -
                      CHto medal' emu vruchal;

                      Pust' chitatel' veroyatnyj
                      Skazhet s knizhkoyu v ruke:
                      - Vot stihi, a vse ponyatno,
                      Vse na russkom yazyke...

                      YA dovolen byl by, pravo,
                      I - ne gordyj chelovek -
                      Ni na ch'yu inuyu slavu
                      Ne smenyu togo vovek.

                      Povest' pamyatnoj godiny,
                      |tu knigu pro bojca,
                      YA i nachal s serediny
                      I zakonchil bez konca

                      S mysl'yu, mozhet, derznovennoj
                      Posvyatit' lyubimyj trud
                      Pavshim pamyati svyashchennoj,
                      Vsem druz'yam pory voennoj,
                      Vsem serdcam, chej dorog sud.



Last-modified: Mon, 04 Dec 2000 17:44:57 GMT
Ocenite etot tekst: