Lyudmila Petrushevskaya. Skamejka-premiya
---------------------------------------------------------------
OCR, vychitka: Vladislav Zarya
---------------------------------------------------------------
DEJSTVUYUSHCHIE LICA
KSYUSHA.
BAH.
ALXMA YANOVNA.
Komnata. K s yu sh a sidit na krovati, B a h na stule.
K s yu sh a. Davaj skorej, a to ona pridet i lyazhet.
B a h. Lagunova uzhe priletela.
K s yu sh a. Kochubyakin v kabinete.
B a h. Kakaya-to neputevaya staruha.
K s yu sh a. Kakoe tebe delo. Davaj.
B a h. Kochubyakin v kabinete. A ona kogda priehala? Utrom?
K s yu sh a. Kakaya mozhet byt' raznica?
B a h. Nado znat' vse.
K s yu sh a. Ona priletela utrennim samoletom.
B a h. Zdes' net aerodroma, golaya tajga.
K s yu sh a. Na vertolete, ne vse li ravno. Vertolety vezde hodyat.
B a h. Nu, vot. Kochubyakin vstretil ee v kabinete, vstal ot stola.
K s yu sh a. Slushaj, otkuda tut kabinet?
B a h. Nu, v vagonchike.
K s yu sh a. Tam tesno.
B a h. Ona, uchti, krasivaya.
K s yu sh a. I zamerzla.
B a h. Znachit: "Uh, kakaya krasivaya k nam priletela!"
K s yu sh a. I "Ne nado li chayu. Bepa! CHayu!"
B a h. Kakaya eshche Vera?
K s yu sh a. Zabyl? (Protyagivaet emu listok).
B a h. A gde ona sidit?
K s yu sh a. Tut zhe. Stol v stol.
B a h. Net. K nemu prihodyat, a ona dolzhna dolozhit'.
K s yu sh a. |to i budet smeshno. "Lev Nikolaevich, k vam prishli!" A on tut
zhe sidit. Ili "Lev Nikolaevich zanyat". A on v eto vremya...
B a h. Otkuda Lev Nikolaevich?
K s yu sh a. CHitaj. (Protyagivaet listok).
Bah. Zachem?
K s yu sh a. Perebrali. Ivan Sergeevich, Fedor Mihajlovich, Mihail YUr'evich.
CHtoby potom shutili. Nazyvali "Nash-to Lermontov chego uchudil".
B a h. |to-to ya pomnyu.
K s yu sh a. Nu vot. Nu chto, nachali? A to babka lyazhet spat', togda
neudobno.
B a h. Ona kakaya-to, po-moemu, neobychnaya.
K s yu sh a. CHto ty za nee vzyalsya! Kazhdyj otdyhaet kak mozhet. Slushaj, ty
vchera, ya vizhu, horosho pogostil u sestrichek, vse iz golovy vykinul.
B a h. Obyknovenno, ty chto.
K. s yu sh a. YA teper' vse dolzhna vosstanavlivat'. Slushaj. YA ne znayu, ty
eto vosprinimaesh', po-moemu, kak budto ya tebya zastavila. Ty zhe sam zahotel.
YA brosila muzha, brosila detej, radi chego, sprashivaetsya? CHto ya, nachal'nik
tebe, podgonyat', chtoby ty voshel vo vkus? Luchshe ya budu odna.
B a h. Zachem? Zachem?
K s yu sh a. Lyalechku tam bez menya prostudili.
B a h. Da, ya vspomnil.
K s yu sh a. Razojdemsya luchshe po-mirnomu, poka eshche ne pozdno. Potom uzhe
budet zhal'chej.
B a h. Nu vot. Kobylyakin govorit: "Vera, chayu". A ona snimaet s pechki
chajnik i govorit: "Pust' SHishkin eshche narubit vody".
K s yu sh a. Molodec, Bah! (Pishet).
B a h. A Lagunova sprashivaet: "Pochemu narubit?"
K s yu sh a. A potomu chto voda v bochke zamerzla, a ya ne budu za svoyu
zarplatu ledorubom, otvechaet sekretarsha Verochka. (Pishet).
B a h. Ej skol'ko let?
K s yu sh a (protyagivaet listok). U tebya skleroz.
B a h (chitaet). Verochke shest'desyat pyat' let? Ty chto?
K s yu sh a. Kak shest'desyat pyat'? Slushaj, a ty zabyl, my hoteli
posmeshnej. (Smotrit v listok). Ne Kobylyakin, a Kochubyakin. Ty chto vchera pil?
B a h. Kakuyu-to kislyatinu.
K s yu sh a. Naprasno ya s toboj ne poshla, ya by tebe ne razreshila.
B a h. Sestry pomnyat menya s Ninkoj po proshlomu godu i s Vanechkoj.
K s yu sh a. Konechno, ne ob®yasnyat' zhe. U nih horoshaya pamyat', Oni ochen'
chutkie. My s Olegom u nih byli v pozaproshlom godu i s zhivotom. Oni srazu
zametili, predlozhili sest'. Slushaj, davaj-davaj-davaj. A to Al'ma pridet.
Vot mne ne povezlo. Drugih celyj den' net doma, a eta lezhit i kurit, chitaet
kakuyu-to dryan' v chetyreh tomah. Noch'yu glubokoj vchera smylas', ya vstala v
chetyre, ee uzhe net. Prosnulas' v devyat', ona prishla vsya mokraya, veshala svoe
polotence. Vot, glyadi! Tom vtoroj, tretij i chetvertyj. Bah. A nel'zya s nej
pogovorit'? Tak i tak.
K s yu sh a. Ty chto? YA suevernaya.
B a h. U menya, kak nazlo, vecherom horosho rabotaet eto delo. (Stuchit
sebya po golove). I noch'yu.
K s yu sh a. Ona lozhitsya v vosem' vechera, vstaet v chetyre utra.
B a h. YA ne nanimalsya rabotat' po utram. YA sova. Vse zhavoronki
prestupniki.
K s yu sh a. Dnem ona s devyati do shesti lezhit i kurit. Na obed ne zhelaet.
YA ej teper' prinoshu, kak dura. Odin raz ya ej prinesla... Ona tak
blagodarila! YA podumala, ona zabolela, chto-to bormotala pro nos... Potom,
glyazhu v chetyre utra ee net. Nichego sebe, dumayu, nos. Opyat' prinoshu obed. Ona
opyat' bormochet: "Bog vas nagradit, detochka, za bol'nuyu zhenshchinu". Ty by videl
ee! Bol'naya zhenshchina! A ya zhivu kak v dymu, ona kurit celymi pachkami. YA tut
bez tebya pytalas' rabotat'. CHto my v Moskve nabrosali.
B a h. YA tozhe ne mog odin rabotat'. Ty menya chem-to vdohnovlyaesh' kak
slushatel'. Poka Nina s Vanechkoj uehali k moim, Lizku vzyala teshcha, my dozhny
zakonchit'.
K s yu sh a. Konechno! Ot etogo zavisit vsya tvoya zhizn'. Ty eto ponimaesh'?
Ty molodec, chto nashel etu broshyuru. |to zhe pervoe obobshchenie po strane! YA
sprashivayu, nikto ne slyshal, kakoj-takoj syakinskij eksperiment.
B a h. U tebya net kuska hleba? Horosho, chto ya ne poehal s Ninoj. YA u
svoih ochen' zhireyu. Splyu i em. Zdes' ne em nichego.
K s yu sh a. Hochesh', ya tebe tozhe budu prinosit'? Zdes' kormyat nevkusno,
no zato dayut mnogo kash.
B a h. Net, staruha, ya dolzhen sohranyat' formu. My s Ninoj edem na slet
cherez dve nedeli, ya tam budu vystupat'.
K s yu sh a. CHerez dve nedeli ya uzhe budu doma.
B a h. V pozaproshlom godu mne dali bronzovuyu medal' za pesnyu "Golubye
palatki".
K s yu sh a. Slova i muzyka Baha. Smeyalis'?
B a h. U menya uzhe davno svoe imya. Ladno. Davaj rabotat'. YA segodnya
vecherom idu v Biblejskuyu dolinu.
K s yu sh a. Sestry vedut?
B a h. Oni samye.
K s yu sh a. Oni v tebya vlyubilis'?
B a h. YA sam v nih vlyublen. Sem'desyat devyat' let, a kakaya energiya!
Starshaya eshche na bazare torguet.
K s yu sh a. Veronika?
B a h. YA ih putayu poka chto.
K s yu sh a. Rabotaem. (Smotrit v listok). Lagunova. Smeetsya. Uh i
zamerzla ya!
B a h. SHeludyakin. U nas zdes', mezhdu prochim, vechnaya merzlota.
K s yu sh a. Kochubyakin! Bah, na tebe spisok dejstvuyushchih lic. Smeyutsya.
(Pishet.)
B a h. Lagunova. Vot kak raz ya i priehala uznat' o metode... (smotrit v
listok) inzhenera Baratynskogo. Zachem Baratynskogo?
K s yu sh a. Ty sam predlozhil, pomnish'? Dlya smeha.
B a h. Kakaya-to evrejskaya familiya.
K s yu sh a. O metode Bondareva.
B a h (zacherkivaet i perepisyvaet familiyu v spiske). YA predlozhil,
potomu chto byl takoj poet, ya na ego stihi napisal pesnyu: slova Baratynskogo,
muzyka Baha. V Mozhajske na slete poluchil diplom i medal' vtoroj stepeni.
Spet'?
K s yu sh a. YA pishu. O metode Bondareva.
B a h. Kolyu... (Smotrit v listok.) Kochubyakin. Smeyas'. A ya kak raz
podpisal prikaz ob uvol'nenii inzhenera Bondareva po sobstvennomu zhelaniyu.
Ksyusha pishet. Vhodit A l ' m a YA n o v n a, tiho veshaet polotence.
K s yu sh a. YA imenno radi etogo i ehala syuda za tridevyat' zemel',
brosila srochnuyu rabotu i bol'nogo rebenka.
B a h. Radi chego etogo?
K s yu sh a. Radi uvol'neniya inzhenera Bondareva.
B a h. A ya vas ne priglashal syuda.
K s yu sh a (pishet). Vas zovut Lev Nikolaevich?
B a h. Leva. Prosto Leva. Slushaj, ty krasivaya baba, zachem on nuzhen
tebe, voz'mi luchshe menya. YA umeyu lyubit'.
K s yu sh-a (pishet). Reshaetsya sud'ba, a vy... Tri tochki.
B a h. Pishite, pishite, vse ravno nichego ne izmenish'. Poezd tronulsya,
gospoda prisyazhnye zasedateli, Il'f i Petrov. Moj lyubimyj avtorskij duet. Nu,
slushaj, krasivaya baba, chto zhe nam s toboj delat'?
K s yu sh a (pishet). YA ehala tak daleko, a v chem delo? Pochemu on
uvolilsya?
B a h. Da on zhenat, chego ty za nim begaesh'?
K s yu sh a. ZHe-nat. Genial'no. (Pishet.)
B a h. ZHenat, i ochen' nevidnyj iz sebya. Davajte zaprem dver'? Uzhe konec
rabochego dnya. Nochevat'-to vse ravno negde, ya vam postelyu na polu. YA ochen'
staratel'nyj muzhchina. Lyuboe delo dovozhu do rogov i kopyt. Kak govoril Il'f i
Petrov.
K s yu sh a (pishet). Kak govori-li?
B a h. Kak govori-l Il'f i Petrov.
A l ' m a YA n o v n a. Il'f i Petrov tozhe moya lyubimaya pisatel'.
Bah i Ksyusha oborachivayutsya.
Prekrasnaya pogoda, kak mne kazhetsya.
K s yu sh a. Al'mochka YAnovna, kak vy sebya chuvstvuete?
A l ' m a YA n o v n a. Krovotecheniya iz nosa ne bylo.
B a h. Pishi, pishi.
A l ' m a YA n o v n a. U menya sluchayutsya krovotecheniya iz nosa. Segodnya i
vchera ne byl, proshlyj leto v Suhumi byl.
B a h (nastojchivo). ZHenshchina, ya vam govoryu, spat' bol'she negde, krome
kak so mnoj. Krugom tajga. Sama zhe zaletela.
K s yu sh a (pishet). A esli ya budu krichat'?
B a h. A za oknom chto? U-u, u-u. Kto vas uslyshit? Staruha
gluhaya.
A l ' m a YA n o v n a. U menya prekrasnyj sluh. Ksyusha, ya prilyagu.
Zakanchivayu pervyj tom. Vy chitali roman "Tabak"?
B a h. Da chto ot vas ot etogo, ubudet? (Razojdyas' okonchatel'no). YA
muzhchina, ty baba, kakoj razgovor. Staruha ne slyshit nichego.
A l ' m a YA n o v n a. YA v molodost' izuchal anglijskij boks. Vidimo, u
menya iz-za etogo i nosovye krovotecheniya. No nekotorye udary ya pomnil. Huk
sprava.
K s yu sh a. Vas ved' posadyat, glupyj chelovek. (Pishet).
B a h. A ty chto, zhalovat'sya pobezhish', chto ya tebya opozoril? A? CHto ty
vse strochish'? Bros' svoi pisul'ki.
K s yu sh a. Nu, Bah! Nu, Bah!
A l ' m a YA n o v n a. YA znayu kompozitor Bah.
B a h. YA vse vashi pisul'ki v pechke sozhgu, a budesh' soprotivlyat'sya... U
nas tut volki... A kosti obglodannye opoznaniyu ne podlezhat. I sobak mnogo...
A l ' m a YA n o v n a. Kompozitor Bah rodilas' gorod |jzenah.
Segodnya zharko, ne pravda li? Kak mne kazhetsya.
B a h. Tol'ko ya tebya vykinu, vse sbegutsya, tut budet takaya svistoplyaska
do utra.
A l ' m a YA n o v n a. Svistoplyaska -- eto nacional'ny russki tanec?
Pauza.
Poslushajte, Ksyusha, vam nuzhno idti na uzhin. Segodnya kurica s vermishel'yu,
syrniki i kasha mannaya. Idite, idite, eto vash obyazannost'.
K s yu sh a (pishet). Minutku, u nas vazhnyj razgovor.
A l ' m a YA n o v n a. Molodoj chelovek, mne nado pereodet'sya vo ves'
suhoj odezhda.
B a h (rezko). Ona mne nra.
A l ' m a YA n o v n a. Zavorachivayus' prostynya. (Dostaet s krovati
prostynyu).
K s yu sh a. Bah, tebya prosyat vyjti na minutu.
B a h vyhodit.
A l ' m a YA n o v n a. Ksyusha, ya vam ne pomeshalas'? (Pereodevaetsya za
dvercej shkafa).
K s yu sh a. Nichego, nichego.
A l ' m a YA n o v n a (vysunuvshis'). Muzhchina vsegda govorit gromkie
frazy, no ona bol'she govorit, chem delaet. Ona, muzhchina, kogda nervnichaet,
mozhet krichat' na zhena, chto ona ego ub'et. U menya byl muzh. Karl. Ona mne eto
govorila. Nuzhno prosto perevesti razgovor na drugaya storona, o literatura, o
pogoda. ZHenshchina umnyj, muzhchina glupaya. YA ej skazal: Karl, ty umnaya muzhchina,
posmotri, kto tam prishel cherez okno. Karl posmotrela, skazala: zima prishel.
I ona otvleklas'. I my razoshlis' cherez dvadcat' pyat' goda. Doch' dvadcat'
pyat' goda. Karl sidela v lager' dlya strogogo rezhima sem' goda. Karl byla
nachal'nik strojki v Karamaa. Kogda ee posadili, ona ushla, ya byl molodoj
chelovek pyat'desyat let. CHerez dvenadcat' let Karl vernulas'. Ili ona
vernulsya? Kak pravil'no? Ona vernulsya. YA uzhe togda shest'desyat dva god.
Staruha i vse tak dalee. CHerez dva god my razoshlis'. Ona uehala Tallin. No ya
ostalsya starom dome Ihumaa. Rabotayu kollektiv opery i baleta peredvizhnoj. YA
horeograf. Tir'yam pam pam. Tak dalee. (Vyhodit iz-za shkafa).
K s yu sh a (krichit). Bah, mozhno!
A l ' m a YA n o v n a. Ona priezzhaet ko mne Ihumaa, privozit chto-to,
hodit na doch'. Doch' vyrodil rebenok. Doch'. A Karl imeet zhena solistka baleta
operetta molodaya zhenshchina sorok pyat' let tvorcheskij pensioner. Klyumova
Ioganna.
Ksyusha (krichit). Bah! Idi! Gluhoj! (Vyhodit, vozvrashchaetsya). Ushel, chto
li? CHto delat'-to. Nado idti na uzhin.
A l ' m a YA n o v n a. I on tozhe, solistka baleta, Ioganna, ushel ot
muzh, i oni s moej Karl snimayut kvartira. I oni ozhidayut, chto ya umiral. Oni
budut zhivat' v moj dom i menyat' na Tallin.
K s yu sh a. Al'mochka YAnovna, bros'te, ne rasstraivajtes'. YA sbegayu
pouzhinayu, esli Bah pridet, pust' obozhdet, idiot kakoj-to, chestnoe slovo.
Neorganizovannyj.
A l ' m a YA n o v n a. Muzhchina glupaya. Oni dumali, chto ya umer proshlyj
leto, kogda byl krovotechenie iz nosa tri den' i tri noch'. YA priehal iz-za
Suhumi. Ona mne dostal putevku, vernee skazat', on, invalid operetta, etot
Iogann Klyumova. Ona zhivali moya dom eto dvadcat' pyat' dni. Dvadcat' chetyre
dni putevka, den' priezda den' ot®ezda odna den'.
K s yu sh a. Vot durak, teper' ego zhdi.
A l ' m a YA n o v n a. Vrach'ya byli tri dni, ya umiral. Karl ne uhodila
ot menya, zabotilas', davala pit', a ya uzhe ne zhivaya byl, bez krov'! Bez
krov'! Ona plakal na koleni. YA ee prostil pered smert'. A on, Iogann
Klyumova, on privez lekarstvo iz-za Tallin Finlyandiya, ya togda zazhil. |to on,
a ne ona menya spas, on, zhena moya muzh!
K s yu sh a. Ili ya pojdu, a to uzhin zakanchivaetsya.
A l ' m a YA n o v n a. Kazhdyj zhenshchin zhdet muzhchina. Zachem?
K s yu sh a. Al'ma YAnovna, esli on pridet, zaderzhite ego.
A l ' m a YA n o v n a. Ona vas ubivat'. Zachem zaderzhivat' takuyu
muzhchinu? Ona krichala, ona umeet lyubit', a staruha gluhoj. YA ne gluhoj,
naprimer. Ona odin raz lyubit, potom tri mesyac lechit'sya on.
K s yu sh a. Al'ma YAnovna, eto my p'esu pishem o rabochem klasse s nim.
Takoj tekst. Stroitel'stvo na vechnoj merzlote.
A l ' m a YA n o v n a. Zachem?
K s yu sh a. Ochen' nuzhny den'gi. Tam konkurs na luchshuyu p'esu o rabochem
klasse, moral'nyj oblik na proizvodstve, predstavlyaete? Premiya tri tysyachi
rublej. Da tri tysyachi dogovor s ministerstvom. Da eshche, kogda p'esa pojdet,
budet kapat' s kazhdogo spektaklya... No ya suevernaya. Eshche nichego net.
A l ' m a YA n o v n a. O horoshaya stroitel'stvo ne nado pisat' p'esa, ne
nado opera i balet. A o plohaya stroitel'stvo nado pisat' rajonnaya
prokuratura! A ne premiya. Kak moya muzh. Hlopotala srok. Pila tak dalee.
K s yu sh a. No vy chitali o syakinskom eksperimente?
A l ' m a YA n o v n a. Net.
K s yu sh a. Vot vidite! My pervye, my nashli etu broshyuru. My hotim tam
podpustit' lyubov'. Koroche govorya, eto p'esa o cheloveke! Nu ladno, ya
pobezhala.
A l ' m a YA n o v n a. A zachem vam ona?
K s yu sh a. Kto?
A l ' m a YA n o v n a. Bah.
K s yu sh a. Bah strashno talantlivyj, on pishet pesni, on vrach, no ochen'
sposobnyj. U nego dvoe detej. A ya organizovyvayu ego.
A l ' m a YA n o v n a. Vrach skazala mne, chto mne nikogda ne mozhno na
yug, chto eshche raz yug, ya umru tak dalee. Vrach skazala, oni slyshali, Ioganna i
Karl. Togda na etot god Ioganna Klyumov dostal, hromoj solistka operetta, u
sebya na teatr putevka na yug syuda dlya mne.
K s yu sh a. Nu i zachem vy poehali, raz vam nel'zya?
A l ' m a YA n o v n a. Komissiya zasedal putevochnaya na eya imya, byla
skandal. Ioganna lyubil skandal i hvatil putevka. Moj familiya eto eya familiya
moj muzh familiya. Oni privezli mne putevka, ya poehal.
K s yu sh a. Tak ya na vas nadeyus', chto vy ego zaderzhite. On mozhet vam
okazat' konsul'taciyu. On vrach, imejte eto v vidu.
A l ' m a YA n o v n a. Da, ya hochu zhit', ya malo zhil. Sem' let ya ezdil k
nej, k muzh, na svidaniya. Ona stroila dom i ochki vtirala, ee zamestitel' byl
vor, cement ona prodala, Kal'yu. Kolya po-russki. Dom upala, tri rabochaya
upala. |ta Kolya tri god poluchila, prishla posle dva mesyac po amnistiya. Moya
muzh prosidela sem' let do zvonka.
K s yu sh a. Skol'ko vy vynesli, pravda? No vam zhe nado uezzhat' otsyuda,
vam zhe nel'zya, Al'mochka.
A l ' m a YA n o v n a. Karl, ona horoshaya. I Ioganna horoshij tvorcheskij
pensioner, tol'ko bez kvartir. I ya horoshij, no u menya kvartir oni hoteli.
Vsyu zhizn' mechtal chitat' kakoj-to roman chetyre tom. Teper' nashel roman
"Ta6ak"! Doma net vremya, doch' vyrodil doch'!
Vhodit B a h.
B a h. Neozhidanno vryvaetsya Verochka vsya v snegu, sekretar'. Vy chto, Lev
Nikolaevich! YA vsya obozhdalasya vas, a vy ne idete. Ne Lev Tolstoj nashelsya,
zhenshchin obmanyvat'.
K s yu sh a. Gde ty byl, a? YA tebya zhdu, na uzhin opazdyvayu, a tebe hotya by
sobstvenno govorya hny.
B a h. YA el ponchiki i sochinyal pesnyu. Zapisyvaj bystro. "Vy chto, Lev
Nikolaevich!"
Ksyusha pishet.
A l ' m a YA n o v n a. Muzh moya doch' v Ihumaa sovsem ne zarabatyvala,
muzh u nego plohaya sovsem filolog. Strukturalist. Pishet stihi kak naprimer
idiota. Net v rifma, ne mogla. ZHurnal ne vzyali. Nado pisala o stroitel'stvo,
o stroitel'stvo mozhno bez rifma, belyj stih. Ona ne mogla o stroitel'stvo.
B a h. Pishi. Kulebyakin.
K s yu sh a. Kochubyakin, ty chto! Skleroz!
B a h. Pishi. Kochubyakin: ne govori, staruha, u samoj muzhik p'et! Pishi. U
menya chto-to horosho eto delo rabotaet. (Stuchit sebya po golove).
A l ' m a YA n o v n a. Bah, vy horoshaya vrach. Mozhno ne umiral, esli
hodil na more tol'ko noch'? Noch' solnca net?
B a h (sbityj s tolku). Noch' solnca? Noch' solnca net.
K s yu sh a (pishet). Noch' solnca net. |to kto, Kochubyakin skazal? Zdorovo.
B a h. Slushaj, ya nichego ne ponimayu. Poshli na skamejku. YA chuvstvuyu,
nachinaetsya seksual'no-finansovyj krizis. Ksyusha. Na skamejku? Poshli. Molodec.
Organizator.
A l ' m a YA n o v n a (v vostorge). Noch' holod!
B a h. YA, ya! Noch' holod! Skamejka premiya!
Uhodyat.
K o n e c
1983
Last-modified: Thu, 21 Oct 1999 19:50:50 GMT