.
     -- Galushki sami  skachut. A eti shtuki i stakanom vody ns zap'esh'. Ili ne
privyk eshche?
     -- I horosho, -- vstavil Nikolaj, -- YA lichno predpochitayu dokazyvat' svoyu
lyubov' k medicine drugimi sposobami.
     --  Da  vy sadites',  sadites',  -- predlozhil Leonid Sergeevich. Sam  on
otoshel k stolu u okna i, vklyuchiv bra, vozilsya tam s chem-to.
     -- Pomoch'? -- predlozhil Nikolaj.
     -- Spasibo, Kolya. YA sam.
     -- Raz tak -- i ladno. V samom dele, Dmitrij Konstantinovich, davajte-ka
syadem.
     Dmitrij Konstantinovich sel za stol,  po-uchenicheski slozhiv  pered  soboj
ruki; Nikolaj bokom primostilsya na krayu stola, pohlopal sebya po karmanam.
     -- Lenya, a kurit' zdes' mozhno?
     -- Voobshche nel'zya, a segodnya mozhno.
     -- Togda izobrazi, pozhalujsta, chto-nibud'  takoe...  Nu<i>,</i> v obshchem, vrode
pepel'nicy.
     -- Sam poishchi.
     --  Ladno,  -- Nikolaj  peresek komnatu i stal ryt'sya v shkafu.  --  |to
mozhno? -- sprosil on, pokazyvaya chashku Petri.
     -- Mozhno.
     Nikolaj snova pristroilsya na stole, zakuril.
     -- Razreshite? --- sprosil u nego Dmitrij Konstantinovich.
     -- Pozhalujsta! -- Nikolaj protyanul pachku. -- Tol'ko... Razve vy kurite?
     -- Voobshche net, a segodnya mozhno, -- usmehnulsya tot.
     -- Vse, --  Leonid shchelknul vyklyuchatelem bra. V rukah u nego bylo nechto,
bol'she  vsego napominavshee  parikmaherskij  fen,  --  plastmassovyj kolpak s
chetyr'mya  regulyatorami  speredi   i  vyhodyashchim  iz  vershiny  puchkom  cvetnyh
provodov.
     --  Mozhet, posidim nemnogo?  -- sprosil Dmitrij Konstantinovich. --  Kak
pered dal'nej dorozhkoj?
     -- Dolgie provody -- lishnie slezy, -- rezko skazal Nikolaj. -- Nachinaj,
Lenya.
     Leonid  sel  v ogromnoe kreslo, slovno  perekochevavshee syuda iz kabineta
stomatologa;  nazhav  utoplennuyu  v  podlokotnike klavishu, razvernul  ego  ko
vmontirovannomu v  stenu pul'tu s  konsol'noj  panel'yu, nadel "fen"  i  stal
medlennymi i ostorozhnymi dvizheniyami podgonyat' ego po golove.
     -- Kolya, -- skazal on, -- avtoblokirovka vklyuchena. No na vsyakij sluchaj.
Vot tut v shkafchike, shpric i ampuly. Posmotri.
     -- Posmotrel.
     -- Voz'mesh' vot etu, s obodkom...
     -- |tu?
     -- Da. Obrashchat'sya so shpricem umeesh'?
     --  YA   umeyu,  --   skazal  Dmitrij  Konstantinovich.  --  Vernee,  umel
kogda-to...
     --  Dumayu,  eto  ne ponadobitsya.  No  v  krajnem  sluchae  pridetsya  vam
vspomnit' starye navyki.
     -- Dolgo eto budet?
     -- Sorok pyat' minut.
     -- Dolgo...
     --  Nachnem,  pozhaluj!  --  Leonid otkinulsya na spinku  kresla,  prikryl
glaza.
     --  Ni  puha  ni  pera!  --  skazal  Nikolaj.  --  A  ya poshel  k chertu.
Vozvrashchajsya dzhinnom!
     On  tihon'ko,  na  cypochkah  podoshel  k  Dmitriyu  Konstantinovichu, sel,
polozhil  pered  soboj sigarety.  Do sih por ih bylo  troe. Teper' --  dvoe i
odin.

     <B>LEONID</b>

     CHerez pyat' minut  ya usnu, I prosnus'  -- kem?  Samim soboj?  Vsemogushchim
dzhinnom? Ili prosto garmonicheskoj  lichnost'yu  s uravnoveshennym harakterom  i
horoshim pishchevareniem? Ns znayu. Luchshe by sejchas ni o chem ne dumat'. Ne dumaj!
Ne mogu. Uzh tak ya ustroen. I voobshche samoe trud-nos -- ne dumat' ob obez'yane.
Zrya ya vvyazalsya  v eto delo. Vvyazalsya? YA zhe sam vse eto zateyal. No nuzhno bylo
by eshche  poprobovat'... Ne  mogu  ya bol'she probovat' --  eto moj edinstvennyj
shans.
     Vot uzh ns dumal" chto ya tak tshcheslaven. Tshcheslaven. I zhazhdu, chtoby moe imya
voshlo v annaly. Mozhet byt', zavtra vojdet...
     Eshche  chetyre s  polovinoj  minuty.  Net,  nado  uspokoit'sya. Uporyadochit'
mysli.  Tak  ya,  togo glyadi,  i ne  usnu. Mozhet,  eto mne  stoilo proglotit'
trioksazin? Davaj uporyadochivat' mysli.
     Pozhaluj,  vse nachalos'  s shefa. Ili s Tan'ki?  S shefa i Tan'ki. Vecherom
Tan'ka skazala,  chto ej nadoelo so mnoj,  chto iz menya  nikogda  ne vyjdet ne
tol'ko uchenogo,  no i prosto muzha. I ushla. |to ona umeet -- uhodit'. "Vsegda
nado ujti  ran'she, chem nachnet  tlet'  bumaga"  --  tak ona  skazala i izyashchno
pogasila papirosu. Kurila ona tol'ko papirosy. Kogda rebyata ezdili v Moskvu,
to  privozili  ej  pol'skie  nabory:  sigarety  ona  razdavala,  a  papirosy
ostavlyala sebe. Vprochem, kurila ona sovsem nemnogo.
     Togda ya  poshel  v aspirantskoe  obshchezhitie,  i my  s  rebyatami  do  utra
raspisyvali "pul'ku"  i pili chernyj kofe pol-litrovymi pialami. A utrom menya
vyzval shef.
     YA ego lyublyu, nashego shefa  I  uvazhayu  -- do glubiny  dushi. Tol'ko emu-to
etogo ne  skazhesh':  on velikij. Voobshche, po-moemu, vse  uchenye razdelyayutsya na
tri  kategorii  -- velikih teoretikov, genial'nyh eksperimentatorov i vechnyh
laborantov.  SHef  --  velikij teoretik.  YA  vechnyj laborant,  i eto menya  ne
slishkom  ogorchaet. Ved' vsegda nuzhny ne  tol'ko velikie,  no i takie, kak ya.
Sobirateli  faktov. Menya eto vpolne ustraivaet. Bol'she,  ya lyublyu eto.  Kogda
ostaetsya odin na odin s delom  nudnym  i protivnym, kogda tebe nuzhno sdelat'
tysyachu encefalogramm, izuchat' i delat' vyvody iz sopostavleniya kotoryh budut
drugie,  -- vot togda ty: chuvstvuesh', chto  bez tebya im ne obojtis'. I tysyacha
povtorenij odnoj i toj zhe  operacii uzhe ne rutina,  a rabota. Tak vot,  menya
vyzval shef.
     -- Lenya, -- on u nas demokrat, nash shef. -- Lenya...
     YA uzhe znal,  chto za etim posleduet. Da, konechno, menya derzhat na  stavke
starshego  nauchnogo sotrudnika.  U  menya zhe do  sih por net stepeni. I ved' ya
umnyj paren',  mne nichego ne stoit zashchitit'sya  v  poryadke  soiskatel'stva. I
yazyki ya znayu, a  ved' eto kak raz kamen' pretknoveniya u bol'shinstva. I tem u
nas hot' otbavlyaj. Vot, naprimer:  "Nekotorye aspekty  dinamicheskoj cifrovoj
modeli mozga" -- eto zhe  zamechatel'no!  CHem ne "dissertabel'naya"  tema? "I v
samom dele, -- podumal ya, -- pochemu by ne vzyat'sya?"
     --  Vladimir  Isaevich.  --  skazal ya, --  davajte.  "Nekotorye  aspekty
dinamicheskoj cifrovoj modeli mozga" -- eto zhe zamechatel'no!
     SHef onemel. On uzhe stol'ko raz zagovarival so mnoj ob etom, no ya vsegda
izvorachivalsya,    ssylayas'   na    obshchestvennye    nagruzki    i    semejnye
obstoyatel'stva...
     Nakonec shef obrel dar rechi.
     --  Molodec, Lenya!  -- prochuvstvovanno  skazal on. --  Tol'ko  ved' ona
nudnaya, eta model'. Vy predstavlyaete, skol'ko tam...
     -- Predstavlyayu, -- skazal ya. -- Ochen' dazhe predstavlyayu.
     SHef  sochuvstvenno posmotrel na  menya  i  kivnul. YA tozhe  kivnul,  chtoby
pokazat', chto ocenil ego sochuvstvie.
     -- Nu chto zh, -- skazal shef, --  berites', Lenya, a my vas podderzhim. Vsyu
ostal'nuyu rabotu ya s vas snimayu, zanimajtes' svoej temoj. Goda vam hvatit?
     -- Hvatit, -- ne smorgnuv glazom, sovral ya. -- Bezuslovno, hvatit.
     Na etom audienciya konchilas'. I nachalis' sploshnye budnie prazdniki.
     V  kachestve  modeliruemogo  ob®ekta  ya  reshil vzyat'  sobstvennyj  mozg.
Vo-pervyh, vsegda pod rukoj; vo-vtoryh,  drugogo  takogo  ideal'no  srednego
ekzemplyara nigde ne  najdesh'; i ne bolel ya nikogda, i ne kretin, i ne genij,
sploshnoe srednee arifmeticheskoe.
     Tak  proshlo devyat' mesyacev --  vpolne  normal'nyj  srok,  chtoby  rodit'
model'. I togda menya zaelo: rabota sdelana, model' postroena. A dal'she  chto?
Kakaya  iz etogo,  k lyadu,  dissertaciya?  Vyvody-to hot' kakie-nibud'  dolzhny
byt'! A vyvody, kak izvestno, ne po moej chasti.
     Konechno,  est'  shans  zashchitit' i  tak.  Nedarom  na  kazhdogo  kandidata
tehnicheskih, filologicheskih i prochih nauk prihoditsya minimum tri medicinskih
-- statistika veshch' velikaya. No nadeyat'sya tol'ko na nee?.. Protivno.
     I  togda  ya vspomnil pro Kol'ku. My s nim  uchilis' eshche  v shkole.  Potom
vmeste postupali na fizmat. On postupil, a ya ne proshel po konkursu i podalsya
na biofak.
     YA prishel k  Kol'ke  s papkoj, v kotoroj mogla  by  umestit'sya  rukopis'
pervogo toma "Vojny i mira" i s butylkoj  gamzy.  My posideli, povspominali.
Potom ya sprosil:
     -- Slushaj, mozhesh' ty poschitat' na svoej tehnike?
     -- CHto poschitat'? -- Kol'ka vsegda na vopros otvechaet voprosom.
     YA ob®yasnil. Mne nuzhny byli hot' kakie-nibud' analogii,  zakonomernosti,
algoritmy.
     -- A dlya chego vse eto nuzhno? -- sprosil on.
     -- Nadeyus', chto takoe elektroencefalogramma, ty znaesh'? Nu  vot.  A eto
zapis' elektricheskoj aktivnosti kazhdoj kletki  mozga v  techenie soroka minut
zhiznedeyatel'nosti.
     -- Populyarno.
     -- Kak prosil.
     -- Ladno.  -- skazal Kol'ka. --  Ostav'. Posmotrim, chto iz etogo  mozhno
sdelat'.
     Na etom moe uchastie konchilos'.  Sobstvenno,  eto  vsegda byvaet  tak, i
inache,  navernoe, prosto ne  mozhet: ya sobral fakty, a vyvody  dolzhen sdelat'
kto-to drugoj. Tol'ko  na etot raz  vyvody uzh  bol'no sumasshedshie...  CHto zh,
skoro vyyasnitsya,  dostatochno  li oni sumasshedshie,  chtoby  byt'  istinoj, kak
skazal kto-to iz velikih.

     <B>NIKOLAJ</b>

     Lenya  prishel  ko  mne  v konce  aprelya.  Nado skazat',  emu  nemnogo ne
povezlo: pridi on hotya by mesyacem  ran'she, ya vzyalsya by za eto delo srazu, no
v mae nado  bylo zakanchivat' dve  temy. i nichem postoronnim  ya zanimat'sya ne
mog A  potom, kogda my konchili, ya poprostu zabyl. Ne to chtoby ya byl takim uzh
neobyazatel'nym,  prosto, kogda  zakrutish'sya  vkonec, zabyvaesh'  obo vsem.  I
vspomnil ya o Lene tol'ko  v iyune. Nado otdat' emu dolzhnoe --  on ni razu  ne
napomnil mne  o sebe, ni razu ne potoropil. Takaya delikatnost' dazhe  udivila
menya. Sperva ya  podumal, chto emu vse eto poprostu ne tak uzh nuzhno; no potom,
kogda vspomnil  Len'ku luchshe, -- ved' my s nim ne videlis' neskol'ko let, --
soobrazil, chto dlya nego takoe povedenie vpolne estestvenno: on otdal vse mne
i teper' zhdal. Mne by takoj harakter... ZHdat' ya sovsem ne umeyu. I terpet' ne
mogu. Lenya srazu kak-to vyros v moih glazah.
     Koroche  govorya,  v  nyune ya vspomnil  o  Leninoj  pros'be. YA  vozilsya  s
televizorom i neozhidanno v razvale na stole natknulsya na ego papku. Srazu zhe
raskryl,  posmotrel. I nichego ne  uvidel. Net, tam  byli grafiki, formuly --
vse  na meste. No nikakogo  fizicheskogo smysla  v nih ya ne ulovil V principe
ono   ponyatno:  ya  ved'  v  biologii   voobshche   malo  smyslyu,   a  v   takoj
specializirovannoj  oblasti i podavno.  No u nevedeniya est'  i  svoya horoshaya
storona -- vot ona,  preslovutaya  dialekticheskaya  dvojstvennost'! --  svezhij
vzglyad. Ne znaya biologii, ya mog nadeyat'sya uvidet' to, chego normal'nyj biolog
v  zhizni   by  ne  zametil.  Odnako  moguchaya  eta  teoriya  na  praktike   ne
podtverdilas'. Vo vsyakom sluchae srazu. CHerez neskol'ko dnej -- ya v eto vremya
byl  v  otpuske  -- u menya uzhe vyrabotalsya uslovnyj refleks:  kak  tol'ko  ya
bralsya za Leniny grafiki, na menya napadala bezuderzhnaya zevota
     Nado skazat', ya voobshche ne  doveryayu sposobu  "medlenno  i  metodichno"  i
vsegda  byl priverzhencem metoda "tyka". Konechno nauchno obosnovannogo "tyka".
I associativnyh svyazej
     YA dumal, s chem mogut associirovat'sya eti krivye. No  v golovu nichego ne
prihodilo.
     "Poschitaj na svoej  tehnike", --  skazal  Lenya.  No prezhde chem schitat',
nuzhno sformulirovat' zadanie. Kak? Ni malejshego nameka ya ne videl. I togda ya
stal bezuderzhno eksperimentirovat'. |to nazyvaetsya "algoritm  Martyshki". Toj
samoj, kotoraya  "...to ih na hvost  nanizhet, to ih ponyuhaet, to ih polizhet".
Prezhde vsego  naglyadnost'.  K schast'yu,  Lenya akkuratist --  mne  ne prishlos'
privodit'  ego  grafiki  k  edinomu  masshtabu.  YA  proboval  nakladyvat' ih.
proboval...
     Govoryat, len' -- dvigatel' progressa. V samom dele: len' stalo cheloveku
peshkom hodit'  -- avtomobil' izobrel. I tak dalee.  Menya tozhe vyruchila len'.
CHtoby  ne  razglyadyvat'  chasami  eti  durackie  krivye,  ya pereschital  ih  i
vosproizvel  v  zvukovom  diapazone.  Potom  zapisal na  magnitofon  i nachal
prokruchivat'   v  kachestve  zvukovogo  soprovozhdeniya.   A  sam  vernulsya   k
televizoru.
     YA  zhivu  v  odnokomnatnoj  kvartire  na  vtorom  etazhe   devyatietazhnogo
kooperativnogo doma.  Narod v  dome  po  bol'shej chasti svoj, institutskij, v
osnovnom molodezh'. Poetomu, kogda ya stavlyu magnitofon na okno i zapuskayu ego
na polnuyu gromkost', vozrazhenii obychno ne byvaet. Vo vsyakom sluchae, nikto ne
prihodit i ne govorit: "Da zatknite zhe vy svoyu proklyatuyu mashinu!"
     No  na  etot  raz,  ne  uspel ya prognat' plenku kakih-nibud' tri-chetyre
raza, kak  sosed sverhu zabarabanil chem-to ob  pol.  YA  vysunulsya v  okno  i
osvedomilsya, ne meshayu li spat'.
     -- Spat' vy  mne ne meshaete, no rabotat' -- ochen'.  Nel'zya li neskol'ko
potishe?
     -- Otchego zhe nel'zya? -- vezhlivo otvetil ya.
     I ubavil zvuk.
     CHut'-chut'.
     Soseda sverhu ya sovsem ne znal. On ne  iz nashego instituta. Inogda my s
nim  vstrechalis' na  lestnice  i rasklanivalis'  po vsem  pravilam  etiketa.
Vneshne  on pohodil  na zapravilu kakoj-nibud' gangsterskoj shajki: massivnyj,
kvadratnyj, s licom boksera i korotkoj strizhkoj.
     Minut  cherez pyatnadcat' razdalsya  zvonok. Kak  byl, v  odnih trusah,  ya
poshel otkryvat' --  zhenshchin vrode by ne ozhidalos'. Na poroge stoyal "gangster"
s tret'ego etazha.
     --  Prostite,  pozhalujsta,  --  skazal  on,  --  mne ochen'  ne  hochetsya
preryvat'  vashih zanyatij,  no...  YA,  konechno,  ochen'  lyublyu  muzyku...  Sam
nekotorym obrazom muzykant... No nel'zya li vse-taki potishe?
     YA uzhe prigotovitsya bylo otvetit', no on prodolzhil:
     -- I potom, chert poberi,  mozhno li tak varvarski obrashchat'sya s  muzykoj?
|to chto u vas, pere-pere-perezapis'?
     -- Kakoj muzykoj? -- obaldel ya.
     On ukazal rukoj na okno s magnitofonom. YA shvatilsya za shevelyuru.
     --  Prohodite,  pozhalujsta,  --  poprosil  ya.  --  Tol'ko  izvinite,  ya
neskol'ko ne v forme...
     -- Nu  zachem zhe,  --  vezhlivo  vozrazil  sosed. -- Vy  tol'ko  sdelajte
nemnozhko potishe. YA vovse ne hochu vam meshat'.
     -- CHto vy,  chto vy,  -- burno zaprotestoval  ya. -- Zahodite! V poryadke,
tak  skazat',  ustanovleniya  dobrososedskih  otnoshenij. A to prosto neudobno
poluchaetsya -- dva goda zhivem v odnom dome i dazhe ne znakomy.
     YA usadil ego na divan, a sam toroplivo stal natyagivat' dzhinsy i rubashku
-- vse-taki neudobno prinimat' gostej v trusah.
     -- Tak vy govorite, eto muzyka? -- sprosil ya.
     -- A chto zhe eto eshche mozhet byt'? -- slegka razdrazhenno pariroval  on. --
Tol'ko muzyka,  isporchennaya  varvarskimi  rukami  radistov.  Radiolyubitelej,
vinovat. I prekrasnaya byla muzyka...
     YA pospeshno sbavil gromkost'. On prislushalsya.
     -- Prekrasnaya byla muzyka... -- povtoril on -- Poligarmonium?
     --  Ne znayu, --  skazal ya i vdrug nachal vdohnovenno vrat', mne prishla v
golovu oslepitel'naya ideya. Nedarom ya veryu vo vdohnovenie i prozrenie. -- |to
sochinenie odnogo moego priyatelya. On ne byl muzykantom...
     -- Kompozitorom, -- popravil menya sosed.
     --  Kompozitorom, -- soglasilsya  <i>ya. --</i> On  byl  diletant.  Lyubitel'. On
podaril mne zapis'...
     -- No pochemu ona v takom sostoyanii?
     -- Vidite li, ya tut... V obshchem eto sluchajnost'... Zapis' povrezhdena.
     -- Tak neuzheli ne sohranilos' partitury?
     -- Ona pogibla. Sgorela pri pozhare. A vy, kazhetsya, sami muzykant?
     --Da.
     -- Prostite za navyazchivost', a vy ne vzyalis' by...
     -- Vosstanovit'? -- On byl na redkost' dogadliv.
     YA molcha kivnul i potupilsya, chtoby on ne  uvidel, kak  zagorelis' u menya
glaza.
     -- CHto  zh, -- skazal on. -- pozhaluj... Mozhno  bylo by popytat'sya. Hotya,
rabota, konechno. grandioznaya( -- On pomolchal, pozheval  gubami.  -- Ladno, --
skazal   on  vdrug   reshitel'no  i   v  etot  moment  pokazalsya   mne  samim
sovershenstvom, etakim podarkom sud'by. -- Davajte.

     <B>DMITRIJ KONSTANTINOVIch</b>

     Bol'she vsego eto  bylo  pohozhe  na rabotu arheologa,  rekonstruiruyushchego
kakoj-nibud' drevnij hram ili dvorec. Ot nego i ostalis'-to krohi fundamenta
da slabyj kontur, prosmatrivayushchijsya  lish' s samoleta; no prohodit  neskol'ko
let, i vot ty nahodish' v knige  fotografiyu,  pod kotoroj napisano: "Zikkurat
Urnammu.  Rekonstrukciya".  I  postrojka   stol'   krasiva,  stol'  organichno
vpisyvaetsya  v  landshaft,  chto  nevozmozhno ne poverit' -- da, imenno tak eto
vyglyadelo kogda-to, tak i nikak inache. Paleoskul'ptor, po ostankam  cheloveka
vossozdayushchij    ego    portret;    paleontolog,    po   neskol'kim    kostyam
vosstanavlivayushchij oblik dinozavra, -- oni mogli by ponyat' to, s chem prishlos'
stolknut'sya mne.
     Prezhde   vsego   nado   bylo  zapisat'  partituru.   Posle   neskol'kih
proslushivanij ya spravilsya  s etoj  zadachej  dovol'no legko.  No potom( Potom
nachalis' muki. I vpervye v zhizni ya mog skazat' -- eto byli muki tvorchestva.
     Kakoe eto magicheskoe  slovo --  tvor-chest-vo. Sozidanie. Iz nichego,  iz
pamyati, iz sobstvennoj dushi izvlech' muzyku -- chto mozhet byt' vyshe etogo?! No
ya izvlekal  ee tol'ko  iz instrumenta i listov partitury. YA byl ispolnitelem
-- neplohim ispolnitelem -- i ne bolee  togo.  A bol'she vsego  mne  hotelos'
uslyshat':  kompozitor Dmitrij SHtudin. Tshcheslavie? Ne  znayu. Mozhet  byt'. Hotya
glavnoe dlya menya  v konechnom schete bylo  ne  eto, a sam  process tvorchestva,
process mne nedostupnyj. Kak  govorit'sya, bodlivoj korove bog rog ne daet( I
teper' mne predstavilsya edinstvennyj shans. Edinstvennyj -- potomu chto v etoj
zapisi, kotoruyu  Nikolaj Mihajlovich prosil menya vosstanovit', ya pochuvstvoval
ruku geniya. YA sam ne bog vest' chto. No  pochuvstvovat' geniya, uznat' ego--eto
ya  mogu. Tut  prosto  nevozmozhno oshibit'sya.  Potomu chto garmoniya,  nastoyashchaya
garmoniya lyubogo zastavit ostanovit'sya v svyashchennom trepete.
     Zapis'  byla  preotvratnaya. YA ponimayu,  Nikolaj  Mihajlovich  ne  to  ee
peregrel, ne to peremagnitil -- chto-to takoe on mne govoril, -- no kak mozhno
tak  obrashchat'sya  s  shedevrom?!  Vprochem,  ya emu  ne  sud'ya. No  poteri  byli
nevospolnimy:  stertymi  okazalis'  celye  partii, vo  mnogih  mestah  ziyali
muchitel'nye v svoej disgarmonichnosti pustoty(
     V sorok  chetvertom  godu,  kogda  ya  popal v  gospital',  mne  dovelos'
povidat'  tam  vsyakoe: lyudej  s  otorvannymi rukami i nogami, s  obozhzhennymi
licami, slepyh, poteryavshih pamyat'( Pozhaluj, tol'ko  togda ya ispytyval  takoe
chuvstvo, kak  sejchas. Peredo mnoj byl invalid,  tyazhelyj invalid, i ya  dolzhen
byl vernut' ego k zhizni.
     Nikolaj Mihajlovich zabegal ko mne chut' li ne kazhdyj den' -- uznat', kak
prodvigaetsya rabota. Odnazhdy ya ne  vyderzhal i naoral na nego: sperva dovesti
muzyku do takogo  sostoyaniya, a potom spravlyat'sya  o nej. |to verh licemeriya!
Slovom, ya  zdorovo peregnul. Potom,  konechno, zashel k nemu, izvinilsya, i  my
dogovorilis' -- kogda ya kopchu, sam skazhu. A do teh por proshu ego ne toropit'
menya.  No,  vstrechayas'  na  lestnice ili  vo dvore, ya  vse  vremya  lovil ego
umolyayushchij vzglyad.  V obshchem-to,  ya ponimal  ego, i  sam tak zhe neterpeliv. No
zdes'  nuzhno  bylo  sobrat' vse sily,  vse terpenie --  malejshaya pospeshnost'
mogla privesti k oshibke. Garmoniya -- ona ne lyubit toroplivyh. Takoj uzh u nee
harakter,
     Rabotal ya po vecheram -- dnem ya prepodayu v muzykal'noj shkode. Kogda-to ya
mechtal o slave, ob imeni,  no  so vremenem  ponyal,  chto vyshe prepodavatelya v
muzshkole mne ne podnyat'sya.  CHto zh, ya smirilsya s etim.  Bol'she togo -- rabota
dostavlyala mne radost'. No teper' prishlo iskushenie. Velikoe iskushenie.
     Sal'eri --  vot imya etomu iskusheniyu. Ved' eto  byla  by, mogla by  byt'
Pervaya simfoniya  SHtudina.  K  schast'yu, eto dlilos' vsego  neskol'ko chasov. A
potom, dazhe ne smog rabotat', do togo mne bylo merzko. YA stal protiven sebe.
YA vyshel  iz  doma  i dolgo  brodil  po ulicam,  pytayas'  vernut'  utrachennoe
ravnovesie( Ved' ty zhe ne poddalsya, govoril ya sebe. Tak za chto zhe kaznit'sya?
I ne mog najti otveta za chto. No merzkij vkus na dushe ne propadal.
     Togda ya snova vzyalsya za rabotu, chtoby prognat', rastvorit' etot osadok.
I rabota pomogla.  Teper', kogda vse pozadi, ya mogu s  polnym pravom skazat'
-- eto byla nastoyashchaya rabota.
     Kogda polnaya partitura byla gotova, ya prines ee Nikolayu Mihajlovichu. No
okazalos',  chto on ne umeet  chitat' noty i potomu  ne  mozhet  proslushat'  ee
glazami.  Po  zamyslu  nevedomogo avtora,  eto  dolzhno  bylo ispolnyat'sya  na
poligarmoniume. YA govoryu "eto", potomu chto ne znayu emu nastoyashchego imeni. |to
ne  simfoniya, ne( ne( |to Muzyka Muzyk.  SHedevr. CHerez mesyac ya vpervye sumel
ispolnit' ego tak,  kak zadumal  avtor. Tut  ne  moglo  byt'  somnenij,  ibo
krasota vsegda odnoznachna. Esli eto nastoyashchaya krasota.
     My (ya  uzhe privyk govorit' my)  zapisali  ee, i Nikolaj Mihajlovich unes
plenku.
     A cherez  nedelyu on  priglasil  menya  k  sebe.  YA zhdal  etogo  -- gde-to
podsoznatel'no byl gotov, no v poslednij moment ispugalsya. Sam ne znayu chego.
|ta istoriya ne mogla konchit'sya nichem Dolzhen byl prozvuchat' final'nyj akkord.
No  ya togda  ne  mog  i podozrevat', kakim  on budet.  Rabota ne mozhet  byt'
samocel'yu,  kak by  ni  byl prityagatelen process tvorchestva. Ona dolzhna byt'
otdana. Lyudyam. No esli by ya mog znat', kakim obrazom eto budet sdelano(

     <B>TROE</b>

     Oni sideli  za  stolom v komnate  Nikolaya -- Dmitrij  Konstantinovich  i
Leonid na  divane,  Nikolaj na  trehnogoj  taburetke, prinesennoj  iz kuhni:
mebel'yu kvartira, myagko vyrazhayas', byla nebogata.
     --  Prezhde  vsego, Dmitrij  Konstantinovich,  ya dolzhen  ochen' izvinit'sya
pered vami, -- skazal Nikolaj. --- Za chto? -- nedoumevaya, sprosil tot.
     --  Za  rozygrysh.  Mozhet  byt',  eto  zhestoko,  no  pover'te,  eto  byl
edinstvennyj vyhod. Inache  vy ne poverili by i ne vzyalis' by za eto delo( --
Koroche, Kol'ka, -- podal golos  Leonid. -- A  koroche -- to, chto  vy  vzyalis'
vosstanavlivat', ne muzyka. Vernee, ne bylo muzykoj.
     --  Nu  znaete li( --  nachal  bylo Dmitrij  Konstantinovich,  no  Leonid
ostanovil ego:
     -- Ochen' proshu vas, vyslushajte. Potom govorite i delajte chto ugodno, no
snachala vyslushajte.
     -- Horosho. -- Dmitrij Konstantinovich i sam ne zametil, kak ohrip.
     --  Vidite  li, --  prodolzhal Nikolaj, --vse  my  troe v konechnom schete
delali odno delo. Hotya vasha dolya.  Dmitrij Konstantinovich, konechno,  gorazdo
bol'she nashej |to klassicheskij sluchaj necelenapravlennogo issledovaniya.  Lenya
sdelal  to,  chto  nazyvaetsya  dinamicheskoj  cifrovoj  model'yu  mozga.  Ochen'
populyarno  eto  tak: zapisyvaetsya elektricheskaya  deyatel'nost' kazhdoj  kletki
mozga,  sostavlyayutsya  grafiki,   vyvodyatsya  formuly  etih   grafikov.   Lenyu
zainteresovalo, net li v nih kakoj-libo zakonomernosti. S  etim on prishel ko
mne  CHtoby naglyadnee  stal  ves' kompleks, ya  perevel eti grafiki v zvukovoj
diapazon. Tut-to poyavilis' vy i skazali, chto eto muzyka. Sudite sami: mog li
ya ustoyat',  kogda otkryvalas' vozmozhnost'  stol' original'nogo eksperimenta?
Skazhi ya vam vse srazu, razve vzyalis' by vy za takuyu rabotu?
     -- Pozhaluj, net( -- neuverenno progovoril Dmitrij Konstantinovich.
     -- Nu vot. A teper'(
     -- Teper' ostalos' tol'ko nalozhit' etu ispravlennuyu vami zapis' na mozg
ob®ekta. -- Leonid vstal i podoshel k oknu.
     -- I togda?
     --  My sami ne znaem, chto togda, -- ne oborachivayas',  skazal Leonid. --
Esli by my znali..  U nas est' tol'ko  neskol'ko gipotez. V osnovnom u nego,
-- on kivnul na Nikolaya
     Potom oni sideli do polunochi  do  teh  por poka ne prishla vzvolnovannaya
zhena Dmitriya Konstantinovicha uznat', chto sluchilos'. Ee tozhe usadili za stol,
kon'yaku uzhe ne ostalos', i oni pili tol'ko kofe Antonina Andreevna shodila k
sebe  i  prinesla pirog s  myasom.  Oni  sideli,  eli i razgovarivali  --  im
predstavlyalis' vse novye i novye varianty togo, chto proizojdet zavtra.
     Bol'she  vseh govoril Nikolaj.  CHelovecheskij mozg  -- samoe strannoe izo
vsego,  chto  my  znaem.  Vozmozhnosti   ego  fenomenal'ny   Vzyat'   hotya   by
lyudej-schetchikov vrode  SHakuntaly Devi ili Uil'yama Klajna;  lyudej, obladayushchih
fenomenal'noj pamyat'yu, real'nyh proobrazov fantasticheskogo Kumbi. I pri etom
nash  mozg  zagruzhen  lish'   na   neskol'ko  procentov  svoih   potencial'nyh
vozmozhnostej.  Predstav'te  sebe pitekantropa,  popavshego  v  zvezdolet.  On
prisposobit etu "stal'nuyu peshcheru" pod zhilishche, no nikogda ne  smozhet raskryt'
vseh vozmozhnostej korablya. Byt' mozhet, my v samih sebe takie zhe pitekantropy
v  zvezdolete?  Potom hiatus,  ziyanie  mezhdu  neandertal'cem i kroman'oncem.
Neandertalec,  po  slozhnosti mozga ne prevoshodyashchij sovremennyh primatov,  i
kroman'onec,   obladayushchij  mozgom   sovremennogo   cheloveka.   A   ved'  oni
sosushchestvovali! Vprochem, eto sovsem drugoj vopros --  vopros  proishozhdeniya.
Glavnoe --  mozg  s teh  por  ne izmenilsya. I dazhe  segodnya  zadejstvovan na
kakoj-to millimizernyj procent. Mozhet byt', esli nalozhit' na normal'nyj mozg
"ispravlennuyu" encefalogrammu( CHto budet togda? Kakim  stanet etot  chelovek,
ispravlennyj i garmonichnyj?
     Glavnoe, govoril Leonid,  stanet  li on  voobshche  drugim? My ishodim  iz
predposylki,  chto nakladyvaemye  impul'sy vozbudyat  nezadejstvovannye kletki
mozga tak zhe, kak stimuliruyut  ostanovivsheesya serdce, posylaya v nego biotoki
zdorovogo.  Nu  a  esli nichego  ne  proizojdet?  Ili vmeshatel'stvo  konchitsya
katastrofoj? Nuzhno  bylo by provesti eshche mnogo predvaritel'nyh issledovanij:
sravnit'  ishodnuyu  encefalogrammu  s   encefalogrammami   hotya  by  teh  zhe
lyudej-schetchikov i vsyacheskih ekstrasensov; potom sravnit'  vse eti grafiki  s
ispravlennym i posmotret', kakie blizhe k nemu( No tut zhe on oprovergal sebya,
utverzhdaya,  chto  vse  eto  mozhno  budet   sdelat'  potom.   Nikakih  vrednyh
posledstvij byt' ne mozhet, apparatura imeet nadezhnuyu blokirovku i vse  vremya
podderzhivaet obratnuyu svyaz' s ob®ektom.
     Dmitrij  Konstantinovich,  raspalivshis', vdrug razrazilsya celoj tiradoj.
Hudozhniki   --  inzhenery  chelovecheskih  dush.   No  do  sih  por  oni   mogli
vozdejstvovat'   na  eti  samye  dushi   tol'ko   oposredovanno,  cherez  svoi
proizvedeniya. Teper' zhe otkryvaetsya novaya  era. Hudozhniki stanut  podlinnymi
masterami, vayatelyami,  tvorcami  dush. I pervym iskusstvom, sovershivshim  eto,
okazhetsya muzyka -- samoe chelovechnoe izo vseh iskusstv.
     I  snova  govoril Nikolaj. Kakie zhe  perspektivy otkroyutsya? Realizuyutsya
potencii, delayushchie  cheloveka  matematikom, hudozhnikom  ili muzykantom, kogda
emu pod gipnozom  vnushayut,  chto on Lobachevskij, Repin  ili Paganini? A mozhet
byt',    osushchestvyatsya   telepatiya,   telekinez,   levitaciya?   Ili    prosto
garmoniziruetsya vnutrennyaya deyatel'nost'  cheloveka? Ved' est'  zhe mnenie, chto
nezadejstvovannye  procenty mozga  rabotayut na  obespechenie  bessoznatel'noj
zhiznedeyatel'nosti organizma. Togda -- chelovek, ne znayushchij  boleznej. CHelovek
Zdorovyj. Ili(
     I vdrug do Dmitriya Konstantinovicha doshlo: zavtra. Opyt budet zavtra!
     -- A kto( ob®ekt? -- vnezapno  sprosil  on, slegka zapnuvshis'  na  etom
slove.
     -- YA, -- korotko otvetil Leonid.
     V komnate stalo tiho.
     Ochen' tiho.

     <B>FINALXNYJ AKKORD</b>

     Nikolaj pritushil sigaretu. CHashka Petri uzhe byla polna okurkov.
     -- Kazhetsya,  vse. Blokirovka  ne srabotala --  znachit, s nim  nichego ne
sluchilos'. Vo vsyakom sluchae, nichego plohogo
     Dmitrij Konstantinovich molcha  kivnul. Poslednie minuty byli  nevynosimo
dlinnymi, sdelannymi iz  chego-to fantasticheski tyaguchego i lipkogo. Kazalos',
sejchas mozhno oshchutit' kvant vremeni,  kak viden  v absolyutnoj  temnote  kvant
sveta.  On  byl  uveren,  chto  sdelannoe im  nikuda  ne  goditsya,  chto  etot
riskovannyj eksperiment -- popytka s negodnymi sredstvami. On dostal paketik
i vylushchil dve tabletki,
     -- Kolya, -- skazal on tiho i vdrug vpervye obratilsya k Nikolayu na "ty",
-- prinesi mne, pozhalujsta, vody.
     Nikolaj vstal, sdelal shag. I  zamer.  Leonid vse eshche sidel, otkinuvshis'
na spinku kresla, glaza ego byli zakryty. No "fen" vdrug stal pripodnimat'sya
nad golovoj, slovno othodyashchie ot nego provoda priobreli zhestkost' i potyanuli
kolpak vverh, potom medlenno -- ochen' medlenno -- poplyl po vozduhu i leg na
panel'  pul'ta.   U   Nikolaya   perehvatilo  dyhanie:  pohozhe,   pitekantrop
poznal-taki tajny zvezdoleta.
     Szadi hriplo, s nadryvom dyshal Dmitrij Konstantinovich.
     Leonid otkryl glaza i nachal medlenno podnimat'sya iz kresla.
     Segodnyashnyaya  genial'nost',   ponyal   Nikolaj,   telepatiya,   telekinez,
levitaciya( Net! Ne  to! Ibo vse eto chastnosti, a teper' my vstaem  pered  ih
summoj --  polnym  upravleniem okruzhayushchej sredoj.  I ponadobyatsya  sovershenno
novye ponyatiya, nevedomye poka chelovecheskomu soznaniyu i yazyku.
     Mysl' byla  smutnoj, on  sam eshche  ne mog  postich'  ee  do konca, no ona
uporno bilas'  v  mozgu, slovno  pronikaya  otkuda-to  izvne. Ili  eto <i>ne ego</i>
mysl'?
     Sejchas Leonid povernetsya i skazhet(

     <i>1971</i>

        MALENXKIJ POLUSTANOK V NOCHI

     <B>I</B>

     Sveta Barzhin  zazhigat' ns stal. Otrabotannym dvizheniem povesiv  plashch na
veshalku, on proshel v komnatu i sel v kreslo. Zakuril. Dym pokazalsya kakim-to
sladkovatym, nepriyatnym, -- i to skazat', tret'ya pachka za segodnya(
     V kvartire stoyala tishina. Osobaya, elektricheskaya -- vot utrobno zavorchal
na  kuhne   holodil'nik;  chut'  slyshno   strekotal  v  prihozhej  schetchik  --
sovremennyj  ekvivalent sverchka; zamurlykal svoyu pesenku kondicioner( bylo v
etoj tishine chto-to chuzhoe, tosklivoe.
     Barzhin  protyanul  ruku i dernul  shnurok  torshera.  Temnota  sgustilas',
slovno usluzhlivye  maksvellovskie demony sognali bluzhdayushchie  fotony  v yarkij
konus, razdeliv polumrak komnaty na svet i t'mu, iz kotoroj pyalilos' belesoe
bel'mo kineskopa. Smotret' na nego bylo nepriyatno.
     "|k menya,  --  podumal Barzhin. -- A vprochem, kogo by  ne razvezlo posle
stol' blistatel'nogo provala? I vsyakomu na moem  meste bylo by tak  zhe hudo.
Ved'  kak vse gladko  shlo, na divo prosto gladko. So stupen'ki na stupen'ku.
Ot opyta k opytu. Ot idei k idee. I vdrug,  razom, -- vse. Pravda, sdelano i
bez togo  nemalo  CHto  zh,  budem  razrabatyvat'  long-stress.  Obsasyvat'  i
dovodit'.  Tozhe neploho. I  voobshche(  "Kamin  zatoplyu, budu  pit', Horosho  by
sobaku kupit'(" Mozhet, i v samom dele napit'sya?"
     On vstal, proshelsya po komnate.  Postoyal u okna,  glyadya, kak  stekayut po
steklu  dozhdevye kapli, potom  proshel  v spal'nyu i otkryl  dver'  v  "teshchinu
komnatu".  "Hotel  by  ya  znat',  --  podumal  on,  --  chto  imeli  v   vidu
proektirovshchiki,  vycherchivaya na svoih vatmanah eti  zakuty?  Kak tol'ko ih ne
ispol'zuyut: i fotolaboratorii delayut, i biblioteki. i prosto chulany( No  dlya
chego  oni  prednaznachalis'  pervonachal'no?"  Vprochem,  emu eta konura  ochen'
prigodilas'. On  shchelknul  vyklyuchatelem i  shagnul  vnutr', k  teplo i  vlazhno
pobleskivayushchim  zheltym  lakom  sekciyam  kartoteki.  Barzhin pogladil rukoj ih
skol'zkuyu  poverhnost',  vydvinul  i  zadvinul neskol'ko  yashchikov,  bescel'no
provel pal'cem  po  torcam  kartochek(  Net, chto  ni govori, a sama kartoteka
poluchilas' ochen'  neplohoj. I formu dlya  kartochek on  podobral udobnuyu. Da i
mudreno ej  bylo okazat'sya  neudachnoj --  ved'  pozaimstvoval  ee  Barzhin  u
kartoteki  Vtorogo Byuro,  na  opisanie kotoroj  natknulsya  v  svoe  vremya  v
kakoj-to knige. Pravda, emu nikogda ne udalos' by  navesti v svoem hozyajstve
takogo obrazcovogo  poryadka, esli  by ne Mulyar.  Strast' k  sistematizacii u
Mulyara pryamo-taki v krovi. Nedarom on v proshlom rabotal v otdele kadrov(
     Barzhin obvel stellazh vzglyadom. Polsotni yashchikov,  chto-to okolo  -- tochno
on  sam ne znal -- pyatnadcati tysyach  kartochek. V  sushchnosti, ne tak uzh mnogo:
ved'  kartoteka  ohvatyvaet vse  chelovechestvo  na protyazhenii  primerno  dvuh
vekov. No eto i ne malo, -- nesmotrya dazhe na yavnuyu nepolnotu.
     Skol'ko sil i let vlozheno syuda! Esli iskat' nachalo, to ono, bezuslovno,
zdes'(

     <B>II</B>

     (tol'ko na chetvert' veka ran'she,  kogda ne  bylo eshche ni etoj kartoteki,
ni  etoj  kvartiry.  a sam Barzhin byl  ne  doktorom  biologicheskih nauk,  ne
Borisom  Veniaminovichem,  a  prosto  Bor'koj,  eshche chashche  -- tol'ko  ne doma,
razumeetsya, -- i vovse Barzhoj.
     I bylo  Bor'ke-Barzhe  trinadcat'  let.  Kak  i  lyubvi, kollekcionerstvu
pokorny  vse   vozrasty.   No  tol'ko  v  detstve  lyuboe  kollekcionirovanie
ravnopravno.  Byvaet, konechno, i  pochtennyj  akademik  sobiraet  upakovki ot
britvennyh  lezvij,  -- no  togda ego nikto ne  schitaet sobiratelem vser'ez.
CHudak, i tol'ko. Vot esli by on sobiral farfor, kartiny, marki, nakonec, ili
biblioteku, -- no tol'ko  ne professional'nuyu, a -- uniki,  polnoe  sobranie
prizhiznennyh  izdanij Svifta, -- vot togda eto nastoyashchij sobiratel', i o nem
otzyvayutsya     s    uvazheniem.    Kollekcionirovanie    pridaet     cheloveku
respektabel'nost'.  Esli hotite, chtoby  vas prinyali vser'ez, ne  uvlekajtes'
detektivami i fantastikoj, kollekcionirujte akademicheskie izdaniya.
     Ne to  v  shkole. CHto  by  ty ni  sobiral, -- eto vyzovet interes, i  ne
vazhno,  uvlekaesh'sya  li ty  numizmatikoj  ili  bonistikoj, loteristikoj  ili
filumeniej,  filatelist  ty  ili  bibliofil(  Da  i  slov  takih  obychno  ne
upotreblyayut v shkol'nye gody. Vazhen sam svyashchennyj duh kollekcionirovaniya.
     Bor'kin sosed po parte sobiral marki; Sashka Ivanov kazhdoe leto popolnyal
svoyu kollekciyu  ptich'ih yaic;  na  urokah  i na peremenah  vsegda  kto-nibud'
chto-nibud'  vymenival, sostavlyalis' hitrye kombinacii. |ti uvlecheniya znavali
svoi bumy i krizisy, no nikogda ne ischezali sovsem I tol'ko Bor'ka  nikak ne
mog vzyat' v tolk zachem vse eto nuzhno.
     No chto-to sobirat' nado bylo -- hotya by dlya podderzhaniya renome I takoe,
chtoby vse ahnuli. -- aj da Barzha! I tut podvernulsya rasskaz Nagibina  "|ho".
|to bylo kak otkrovenie. Samo soboj,  Bor'ka  byl dalek ot pryamogo plagiata.
No ponyal,  chto  mozhno sobirat' veshchi, kotorye ne poshchupaesh' rukami.  I on stal
kollekcionirovat' chudesa.
     Konechno, ne  volshebnye. Prosto izo vseh zhurnalov.  gazet, knig, kotorye
chital, on stal  vybirat' fakty o neobychnyh  lyudyah. Neobychnyh v samom shirokom
smysle slova. Vol'f  Messing, Roza Kuleshova, SHakuntala Devi i  Uil'yam Klajn,
-- vse chto popadalos'  emu o podobnyh lyudyah, on vypisyval, delal  vyrezki  i
podborki. Sperva oni nakleivalis' v obshchie  tetradi.  Potom na smenu tetradyam
prishla sistema katalozhnyh kartochek, -- Bor'kina mat' rabotala v biblioteke
     K  desyatomu  klassu  Boris  razrabotal  uzhe  strojnuyu  sistemu.  Kazhdoe
soobshchenie sperva popadalo v "chistilishche", gde vylezhivalos' i pereproveryalos'.
Esli  Ono  podtverzhdalos'  drugimi  ili  hotya  by ne  oprovergalos'  --  emu
otkryvalas' doroga v "raj", k dal'nejshej sistematizacii. Esli zhe okazyvalos'
utkoj, vrode istorii Rozy Kuleshovoj, to ne vybrasyvalos',  kak sdelal by eto
na Bor'kinom meste drugoj, a shlo v otdel'nyj yashchik -- "ad".
     CHem  dal'she, tem bol'she vremeni  otdaval Bor'ka svoemu  detishchu,  i  tem
ser'eznee k nemu otnosilsya. No bylo by preuvelicheniem skazat', chto uzhe togda
v  nem probudilis' derzkie zamysly. Net, ne  bylo etogo,  esli  dazhe budushchie
biografy  i  stanut  utverzhdat'  obratnoe.  Vprochem, eshche  vopros, stanut  li
biografy zanimat'sya personoj  d.b.n. B.V.Barzhina( Osobenno v svete poslednih
sobytij.
     Tak ili  inache,  k  postupleniyu  Borisa  na  biofak  LGU kollekciya byla
neprichastna.  Esli  uzh kto-to  i byl povinen  v  etom,  to Rita  Zajceva, za
kotoroj on potel  by  i znachitel'no  dal'she. Emu ZHE Bylo bolee ili menee vse
ravno, kuda postupat'. Prosto mat' nastaivala, chtoby on shel v institut( A na
biofak v te gody byl ko vsemu ne slishkom bol'shoj konkurs.
     I tol'ko vstrecha so  Starikom  izmenila vse A bylo  oto uzhe na  tret'em
kurse
     Starik  v te pory  byl doktorom, kak prinyato govorit' v  takih sluchayah,
"avtorom celogo ryada rabot", chto, zametim, vpolne dlya doktora estestvenno, a
takzhe -- avtorom neskol'kih nauchno-fantasticheskih povestej  i rasskazov, chto
uzhe gorazdo  menee  estestvenno i  sniskalo emu  pylkuyu lyubov'  studentov  i
aspirantov,  v to vremya kak  inye  kollegi  otnosilis' k nemu s opredelennym
skepsisom. Uzhe togda vse nazyvali ego Starikom, prichem ne tol'ko  za  glaza.
Da on i  v samom dele vyglyadel  znachitel'no starshe svoih soroka  s nebol'shim
let,  a Borisu  i ego odnokursnikam kazalsya i  vovse(  nu ne to chtoby staroj
pesochnicej, no vrode togo.
     Starik podoshel k Borisu  pervym: ot kogo-to  on uznal  pro kollekciyu, i
ona zainteresovala ego. Na sleduyushchij vecher on nagryanul k Barzhinym v gosti.
     --  Znaete,  Boris  Veniaminovich,   --  skazal  on,  uhodya   (eto  bylo
harakternoj chertoj Starika:  vseh  studentov  on  znal po imeni i otchestvu i
nikogda  ne velichal inache), --  ochen' poluchaetsya  lyubopytno. Sdaetsya  mne, k
etomu  razgovoru  my eshche vernemsya.  A bude mne popadetsya  chto-nibud' v takom
rode,  --  obyazatel'no sohranyu dlya vas. Net, ej-ej, zolotaya eto  zhila,  vasha
homofenomenologiya.
     On pervym  vvel eto slovo. I  tak ono  i ostalos': "homofenomenologiya".
Nesmotrya na neudoboproiznosimost'.  Iz uvazheniya  k Stariku? Vryad  li. Prosto
luchshego nikto ne predlozhil. Da i nuzhdy osoboj v terminah Boris ne videl
     A zhizn' shla svoim cheredom. Boris konchil biofak, -- esli i ne s bleskom,
to  vse zhe ochen' neploho, nastol'ko, chto ego ostavili v aspiranture. A kogda
on, nakonec, zashchitilsya i  smog stavit' pered svoej familiej kabbalisticheskoe
"k.b.n.", -- Starik  vzyal ego  k sebe,  potomu chto  sam  Starik  byl  teper'
direktorom   leningradskogo    filiala   VNIIPPB,    to   bish'   Vsesoyuznogo
nauchno-issledovatel'skogo   instituta    perspektivnyh   problem   biologii,
organizacii, v prostorechii  imenovavshejsya "domom na Pryazhke". Net-net, potomu
lish',  chto zdanie,  gde  pomeshchalsya filial, bylo  dejstvitel'no postroeno  na
naberezhnoj   Pryazhki,  tam  gde  eshche  sovsem  nedavno   stoyali   pokosivshiesya
dvuh-trehetazhnye domishki(
     Starik dal Barzhinu laboratoriyu i skazal:
     --  Nu,  a teper'  --  rabotajte,  Boris  Veniaminovich.  No  snachala --
podberite sebe lyudej. |tomu vas uchit', kazhetsya, ne nado.
     Lyudi u  Barzhina k tomu vremeni uzhe byli. I rabota  -- byla.  Potomu chto
nachalas' ona pochti god nazad.
     V  tot  vecher  oni  so Starikom  sideli  nad  barzhinskoj  kollekciej  i
rassuzhdali na  temu  o  tom,  skol'ko zhe absolyutno  ne ispol'zuemyh rezervov
hranit v sebe chelovecheskij organizm, osobenno mozg.
     -- Potryasayushche, -- skazal Starik.  --  Prosto potryasayushche!  Ved'  vse eti
lyudi  absolyutno normal'ny. Vo vsem,  krome svoej fenomenal'noj sposobnosti k
chemu-to odnomu. |to -- ne patologicheskie tipy,  net. A chto, esli predstavit'
sebe  vse  eti  vozmozhnosti  skoncentrirovannymi v  odnom  cheloveke,  etakom
Bol'shom Buharce, a?  Vpechatlyayushchaya byla  by kartina(  Poprobujte-ka postroit'
takuyu model', Boris Veniaminovich(

     <B>III</B>

     Zvonok.
     Barzhin zadvinul yashchiki kartoteki, vyshel iz chulana, pogasil svet.  Zvonok
povtorilsya.  "Ish', ne  terpitsya komu-to,  --  podumal  Barzhin.  --  I  komu,
glavnoe?"
     Za dver'yu  stoyal  Ozol.  Esli  kogo-libo iz svoih  Barzhin i mog  sejchas
prinyat', to imenno Ozola. Ili -- Mulyara, no  Mulyar gde-to  v Krymu. Ved' oba
oni ne byli segodnya v laboratorii, oni -- "vneshtatnye".
     -- Privet! -- skazal Ozol. -- Mezhdu prochim, shef, eto -- hamstvo.
     -- CHto -- eto? -- udivilsya Barzhin. On nikak ne mog privyknut' k maneram
Ozola.
     -- CHistoserdechnoe raskayanie  oblegchaet vinu, -- myagko posovetoval Ozol.
Potom  prislushalsya:  --  U  vas,  kazhetsya,  tiho?  Nu  da  v  lyubom  sluchae,
razgovarivat' na lestnice  -- ne luchshij  sposob. -- I proshel v  kvartiru; ne
razdevayas', zaglyanul v komnatu: -- Neuzhto ya pervyj?
     -- Pervyj, -- podtverdil Barzhin. -- I, nadeyus', poslednij.
     --  Ne nadejtes', -- poobeshchal  Ozol i sprosil:  --  CHem vy  boretes'  s
rannim sklerozom, Boris?
     Tem  vremenem  on razdelsya,  vytashchil iz portfelya i sunul  v holodil'nik
butylku vina.
     -- CHto vy zateyali, Vadim? -- sprosil Barzhin.
     -- Otmetit' vash den' rozhdeniya.
     Barzhin krehnul.
     -- Nokaut, -- konstatiroval Ozol. -- Vot oni, uchenye, geroi, zabyvayushchie
sebya v trude(
     -- Uel.  -- skazal Barzhin. -- Oh i  uel ty  menya, Vadim Sergeevich! Nu i
ladno, nap'emsya. "(Kamin zatoplyu, budem pit'("
     -- Citatchik, -- grustno skazal Ozol. -- Nachetchik. Kak tam eshche?
     "Znaet on  ili  net, -- razmyshlyal  Barzhin.--  Pohozhe, chto net. No togda
pochemu ne sprashivaet, chem segodnya konchilos'? Vyhodit, znaet. CHert by ih vseh
pobral vmeste s ih chutkost'yu i taktichnost'yu!"
     --  Kstati, shef,  zaodno  obmoem malen'kij gonorar,  -- skromno  skazal
Ozol.
     --CHto?
     -- "Saga o saskavache".
     -- Gde?
     -- Est' takoj  novyj  zhurnal, "Kamchatka" nazyvaetsya.  V Petropavlovske.
Sluchajno uznal, sluchajno poslal, sluchajno napechatali( Byvaet!
     -- Pozdravlyayu!
     -- Ladno, -- burknul  Ozol. -- Pozdravlyat' posle budete. Potom. A  poka
-- nakryvajte  na stol. Ved' sejchas sobirat'sya nachnut. Ne u vseh zhe skleroz.
A ya zajmus' kofe. CHto u vas tam est'?
     ---- Sami razberetes', -- skazal Barzhin.
     --  Razberus', estestvenno.  -- Ozol skrylsya  v  kuhnyu, i vskore ottuda
razdalsya ego stradal'cheskij golos: -- I kogda  ya nauchu vas pokupat' kofe bez
cikoriya, Boris?
     "Znaet, --  reshil Barzhin. -- Konechno, znaet. Nu i pust'". Pochemu-to emu
stalo polegche, -- samuyu malost', no polegche.

     <B>IV</B>

     Ozol-taki znal.
     S samogo utra u nego vse valilos' iz ruk. Dazhe pravka staryh rukopisej,
-- rabota udivitel'no interesnaya, kotoroj  on vsegda vvodil sebya v normu, --
i  to ne shla. On pytalsya chitat', valyayutsya na divane,  kuril( S chetyreh nachal
dozvanivat'sya v laboratoriyu  --  tshchetno. I  tol'ko  okolo  semi emu pozvonil
Gigo.
     Itak, pervaya popytka okazalas' neudachnoj. Ploho. No i ne tragediya.
     -- S shefom zdorovo neladno, -- skazal Gigo. -- YA, konechno, ponimayu, emu
tyazhelee vseh nas, no( On dazhe ne poproshchalsya ni s kem. YA takogo ne pomnyu.
     Nu, konechno, -- eto  zhe Barzhin, "schastlivchik Barzhin", ne znavshij eshche ni
odnogo  porazheni