Uil'yam SHekspir. Zimnyaya skazka (per.T.SHCHepkinoj-Kupernik)
----------------------------------------------------------------------------
Perevod T. SHCHepkinoj-Kupernik
Uil'yam SHekspir. Dramy
M., "|KSMO-PRESS", 2000
OCR Bychkov M.N. mailto:bmn@lib.ru
----------------------------------------------------------------------------
Dejstvuyushchie lica
Leont, korol' Sicilii.
Mamilij, ego syn.
Kamillo |
Antigon } sicilijskie vel'mozhi.
Kleomen |
Dion.
Poliksen, korol' Bogemii.
Florizel', ego syn.
Arhidam, bogemskij vel'mozha.
Staryj pastuh, nazvannyj otec Perdity.
Molodoj pastuh, ego syn.
Avtolik, brodyaga
Moryak.
Tyuremshchik.
Germiona, koroleva, zhena Leonta.
Perdita, doch' Leonta i Germiony.
Paulina, zhena Antigona.
|miliya, pridvornaya dama Germiony.
Mopsa |
} pastushki.
Dorkas |
Vel'mozhi, pridvornye damy, slugi,
pastuhi i pastushki. Vremya, zamenyayushchee hor*.
Mesto dejstviya chast'yu v Sicilii, chast'yu
v Bogemii.
Dejstvie I
Scena pervaya
Siciliya. Prihozhaya vo dvorce Leonta.
Vhodyat Kamillo i Arhidam.
Arhidam
Esli vam kogda-nibud' pridetsya, Kamillo, pobyvat' v Bogemii po takomu
zhe povodu, kotoryj privel menya syuda, vy uvidite, kak ya uzhe skazal, bol'shuyu
raznicu mezhdu nashej Bogemiej i vashej Siciliej.
Kamillo
Kazhetsya, etim letom korol' Sicilii namerevaetsya otdat' korolyu Bogemii
vizit, kak etogo trebuet prilichie.
Arhidam
To, chego ne budet dostavat' v nashem prieme, vozmestitsya nashej lyubov'yu,
ibo, poistine...
Kamillo
Polnote, chto vy!
Arhidam
Net, ya govoryu so vsem znaniem dela: my ne mozhem tak velikolepno...
izumitel'no... ya ne znayu, kak vyrazit'sya. My ugostim vas snotvornym
napitkom, chtoby vashi chuvstva, ne zametiv vseh nashih nesovershenstv, esli ne
za chto budet pohvalit', po krajnej mere ne osudili by nas.
Kamillo
Vy slishkom dorogo cenite to, chto delaetsya ot dushi.
Arhidam
Ver'te mne: ya govoryu po lichnomu ubezhdeniyu i kak mne podskazyvaet moya
sovest'.
Kamillo
Korol' Sicilii ne mozhet proyavit' sebya slishkom vnimatel'nym k korolyu
Bogemii. Oni vospityvalis' vmeste v detstve, i mezhdu nimi ukorenilas' takaya
privyazannost', kotoraya ne mogla ne rascvesti teper'. S teh por, kak oni
vozmuzhali i korolevskie obyazannosti razluchili ih - hotya lichno oni i ne
vstrechalis', - oni podderzhivali otnoshenij drug s drugom, obmenivayas'
pis'mami, podarkami, druzhestvennymi posol'stvami. Takim obrazom, dazhe i v
razluke oni kak by ne rasstavalis', izdali protyagivaya drug drugu ruki i
obnimayas' s raznyh koncov sveta. Da prodlyat nebesa ih druzhbu!
Arhidam
YA polagayu, nikakie prichiny, nich'ya zloba ne mogli by izmenit' eto. Kak
vy schastlivy, chto u vas takoj prelestnyj yunyj princ Mamilij... Mne ne
dovodilos' vstrechat' rebenka s takimi prekrasnymi zadatkami.
Kamillo
YA vpolne razdelyayu nadezhdy na nego: eto prekrasnejshij rebenok. On
vselyaet radost' v serdca poddannyh i molodit starikov. Te, kto do ego
rozhdeniya uzhe hodili na kostylyah, teper' hotyat zhit', chtoby uvidet' ego
vzroslym.
Arhidam
A bez etogo oni hoteli by umeret'?
Kamillo
Konechno, esli by u nih ne bylo drugih prichin zhelat' zhit'.
Arhidam
Esli by u korolya ne bylo naslednika, oni vse-taki pozhelali by zhit',
hotya by na kostylyah, v ozhidanii, poka on roditsya.
Uhodyat.
Scena vtoraya
Siciliya. Tronnyj zal vo dvorce.
Vhodyat Leont, Germiona, Mamilij, Poliksen, Kamillo
i svita
Poliksen
Uzh devyat' raz na nebe novyj mesyac
Vidali pastuhi s teh por, kak tron moj
Nezanyatym stoit; takoe zh vremya
YA blagodarnost'yu b napolnit' mog,
Moj brat! no vse zh, uehav, ya b ostalsya
Navek v dolgu: i vot, kak cifru stavya
Na vidnom meste, umnozhayu etim
Odnim "blagodaryu" ya mnogo tysyach
Stoyashchih pered nej.
Leont
YA blagodarnost'
Primu lish' v den' ot®ezda.
Poliksen
Znachit - zavtra!
V dushe trevoga: chto moglo sluchit'sya
V otsutstvie moe? chtob ne zastavil
Nedobryj veter doma nas skazat':
"Moj strah byl spravedliv!". K tomu zh ya, verno,
Vas utomil!
Leont
O net, moj brat ya krepche -
Ne utomlyus' tak skoro.
Poliksen
Net, pora
Leont
Eshche nedelyu?
Poliksen
Nevozmozhno, zavtra.
Leont
Podelim popolam - protivorechit'
Ne stanu ya.
Poliksen
Molyu, ne ubezhdajte
Nich'im, nich'im slovam ne udalos' by
Ugovorit' menya skorej, chem vashim.
Bud' nuzhno vam prisutstvie moe -
Na vse poshel by, - no dela ne terpyat...
I, etomu meshaya, vasha druzhba
Bichom mne stanet, ya zh, ostavshis', budu
Lish' v tyagost' vam; chtob etogo izbegnut' -
Prostite, brat moj!
Leont.
(Germione)
Bezmolvna koroleva? Govorite zh!
Germiona
Hotela ya molchat', poka on klyatvu
Vam dast, chto vse zh uedet.
Gosudar', Vy v pros'bah slishkom holodny.
Skazhite,
CHto vse v Bogemii blagopoluchno. -
Vcherashnij den' nam etu vest' prines!
On s ukreplenij budet sbit!
Leont
Prekrasno!
Germiona
Kol' on stremitsya k synu, nu, togda
Pust' skazhet eto - my ego otpustim.
Pust' v etom klyatvu dast, - derzhat' ne stanem,
Ego my sami pryalkami progonim! (Poliksenu.)
No ya u vas proshu vzajmy nedelyu,
Moj gosudar'. I esli k vam v Bogemiyu
Poedet moj suprug, to obeshchayu
Na mesyac dol'she sroku dat' emu
Dlya vozvrashchen'ya, hot' lyublyu Leonta
Ni na odin udar chasov ne men'she
Lyuboj zheny. Ostanetes'?
Poliksen
Nel'zya.
Germiona
Net, vy ostanetes'?
Poliksen
Nel'zya mne, pravda!
Germiona
O, pravda?
Otkaz vash slabo vyrazhen; no esli b
Sdvigali vashi klyatvy zvezdy v nebe -
Skazala b ya: "Ne uezzhajte!". - Pravda,
Vam ne uehat'! "Pravda" korolevy
Ne nizhe "pravdy" korolya! Nu, chto zhe?
Il' mne schitat' vas plennikom, ne gostem?
Togda dadite vykup, uezzhaya,
Bez blagodarnostej. Tak chto zh? Moj plennik
Il' milyj gost'? Po vole groznoj "pravdy"
Odnim iz dvuh vam nado byt'.
Poliksen
Tak gostem!
Ved' plennik - znachit oskorbitel' vash.
Mne zh oskorbit' trudnee vas, chem vam
Menya karat'.
Germiona
Togda i ya - hozyajka.
A ne tyuremshchica! Nu, rasskazhite,
Kak v detstve vy prokazili s Leontom.
Vy byli shalunami?
Poliksen
Byli my
Det'mi; i dumali, nazad ne glyadya,
CHto zavtra budet to lee, chto vchera,
CHto nashe detstvo vechno.
Germiona
Suprug moj, verno, hudshij byl shalun?
Poliksen
My byli tochno bliznecy-yagnyata,
CHto bleyut i na solnce vmeste skachut:
Nevinnost' my davali za nevinnost',
Ne znali zla, ne ponimali dazhe,
CHto est' ono; zhivi my dol'she tak, -
Ah! esli b krov' v nas ne byla, sil'nej,
CHem slabyj duh, - mogli b my smelo nebu
Skazat': "Ne greshny!", - isklyuchaya razve
Greh pervorodnyj.
Germiona
Dumayu, s teh por
Vy naverstali eto?
Poliksen
Koroleva!
Prishli k nam iskushen'ya... ved' v te dni
Moya zhena byla eshche rebenkom,
I vashej prelesti eshche ne videl
Moj yunyj drug!
Germiona
Na pomoshch', milost' neba!
Bez vyvodov, chtob ne skazali vy,
CHto demony my s vashej korolevoj!
No my prostim vash greh i svoj zagladim,
Kol' vy vpervye sogreshili s nami
I dal'she ne greshili vy ni s kem,
Kak tol'ko s nami.
Leont
CHto zhe, on soglasen?
Germiona
On ostaetsya!
Leont
(Mne on otkazal.)
Ty luchshe nikogda ne govorila,
Drug Germiona!
Germiona
Nikogda?
Leont
Net, raz...
Germiona
Kak, dvazhdy? no kogda zh byl pervyj raz?
Proshu, skazhi! Kormite nas hvalami,
Kak ptic ruchnyh!
Postupok dobryj gibnet bez ocenki
I sotni nesvershennyh ubivaet.
Hvala - nam plata! Ty na sotni mil'
Menya vpered podgonish' poceluem,
A shporami - na shag odin. No k delu.
Vot eto - moj vtoroj postupok dobryj.
No pervyj? U nego byl starshij brat, -
Il' ya oshiblas'? Bud' blagim on nazvan!
Tak raz eshche ya kstati govorila:
Kogda, skazhi? YA zhazhdu znat'.
Leont
To bylo,
Kogda tri gor'kih mesyaca minuli
I, nakonec, zastavil ya tebya
Mne ruku belosnezhnuyu otdat'
V zalog lyubvi; togda skazala ty -
"Tvoya navek!".
Germiona
Da, to byl mig blagoj.
Dva raza horosho ya govorila:
Raz - chtob navek supruga priobrest',
Drugoj - chtob druga priobrest', na vremya.
(Protyagivaet ruku Poliksenu.)
Leont
(v storonu)
O, slishkom pylko!
Tak sila druzhby pyshet strast'yu.
Vot tremor cordio {Serdcebienie.}! Tak i skachet serdce...
Ne s radosti, o net! Ih razgovor
Na vid nevinen: ih neprinuzhdennost',
Serdechnost' druzhby, iskrennost' yavlyaet
I im k licu vse eto, mozhet byt'...
No ruki pozhimat', spletaya pal'cy,
Kak delayut oni, i ulybat'sya,
Kak v zerkale, drug drugu, i vzdyhat',
Kak umirayushchaya lan', mne eto
Ne po dushe, ya ne pojmu... Mamilij!
Ty syn moj?
Mamilij
Da, moj gosudar'.
Leont
Po chesti?
Ty petushok moj! |! ty nos zapachkal.
Moj nos - vse govoryat. Nu, kapitan,
Byt' nado chistym, Kapitan, opryatnym.
I skot ved' derzhat v chistote, i dazhe
Rogatyj skot...
(Nablyudaet za Poliksenom i Germionoj.)
Kak? vse eshche igrayut
Ruka s rukoj?.. Nu, rezvyj moj telenok,
Ty moj telenok?
Mamilij
Esli vam ugodno.
Leont
Net, ne hvataet rozhek, chtob ty shozhim
So mnoyu byl. A govoryat - my shozhi,
Kak dva yajca... tak zhenshchiny tolkuyut.
Boltayut zrya... No bud' oni fal'shivej
Deshevoj chernoj kraski, vetra, voln,
Igral'noj kosti, godnoj dlya togo,
Kto putaet moe s tvoim, - i vse zhe
Moj syn so mnoyu shozh. Vzglyani, moj mal'chik,
Glazami golubymi... Ty, plutishka,
Kusochek moj! Il' tvoya mat'... Vozmozhno l'?
Strast'!.. mozhesh' serdce ty ubit' nasil'no
I sdelat' nevozmozhnoe - vozmozhnym;
ZHit' v snoviden'e (kak vozmozhno eto?),
Iz vymysla - dejstvitel'nost' tvorit'...
S "nichem" v odno slivat'sya; mudreno li,
CHto mozhesh' slit'sya s "chem-to"? I slilas'!
Vplot' do izmeny... |to vizhu ya -
I yasno do togo, chto mozg otravlen
I um ozhestochen...
Poliksen
CHto s korolem?
Germiona
Rasstroen chem-to...
Poliksen
CHto, moj gosudar'?
CHto s vami, dorogoj moj brat?
Germiona
Kak budto
Vy chem-to ozabocheny ser'ezno.
Vzvolnovany, moj gosudar'?
Leont
O net!
(V storonu.)
Kak vydaet priroda svoyu slabost',
Svoe bezum'e, delayas' igrushkoj
Dlya besserdechnyh! - Glyadya na cherty
Ego lica, ya vdrug nazad unessya
Za dvadcat' dolgih let: sebya uvidel
V zelenoj kurtke barhatnoj, s kinzhalom -
Zavyazannym, chtob sdelat'sya ne mog
Hozyainu opasnym ukrashen'em.
Kak byl na eto zernyshko pohozh ya,
Na etogo malyutku! (Mamiliyu.)
CHestnyj drug moj,
Ty dash' sebya v obidu?
Mamilij
Net, gosudar', ya drat'sya budu.
Leont
Vot kak? Pust' zhdet tebya uspeh! Moj brat,
Vam tak zhe l' dorog yunyj vash naslednik,
Kak nam nash syn?
Poliksen
O da, kogda ya doma -
On vse mne: delo, radost' i zanyat'e;
To pylkij drug, to besposhchadnyj vrag.
Moj l'stec, moj voin, moj sanovnik - vse
Iyul'skij den' s nim zimnego koroche,
Izlechivaet on vesel'em detskim
Mrak tyazhkih dum.
Leont
Tak s etim kavalerom
U nas! My s nim ujdem: vas predostavim
Zanyatiyam vazhnee. Germiona,
Lyubov' mne dokazhi ego priemom:
Vse luchshee v Sicilii otdaj, -
Vsled za toboj i synom on vseh blizhe
Moej dushe!
Germiona
Kol' stanete iskat' nas -
V sadu my budem. Podozhdat' vas tam?
Leont
Kak vam ugodno! YA vas razyshchu,
Gde b ni byli. (V storonu.) YA udochku zabrosil.
Hotya oni kryuchka ne zamechayut...
Smelej, smelej!..
(Nablyudaet za Poliksenom i Germionoj.)
O! kak k nemu protyagivaet klyuv!
Vooruzhivshis' smelost'yu zheny,
CHej muzh doverchiv!.. Kak, uzhe ushli?
Uhodyat Poliksen, Germiona i svita.
YA vlez po poyas! Po ushi! Rogat!
(Mamiliyu.)
Stupaj igrat'... Igraet mat' tvoya...
I ya igrayu, no plohuyu rol'.
Ee konec - mogila; svist, nasmeshki -
Moj pogrebal'nyj zvon. - Stupaj igrat'!
Vsegda na svete oluhi byvali...
I ne odin suprug vot v etot mig
ZHenu laskaet, ne podozrevaya,
CHto shlyuzy byli bez nego otkryty
I chto v ego prudu sosed blizhajshij
S ulybkoj udit. V etom uteshen'e -
I u drugih vorota otkryvali,
Kak u menya, pomimo voli. - Esli b
Stradali vse, ch'i zheny neverny, -
Povesit'sya b prishlos' desyatoj chasti
Lyudskogo roda! Vrach tut ne pomozhet
Tut svodnichaet nekaya planeta,
Tam, gde carit, - ona razit, a ej
Podvlastny sever, yug, vostok i zapad!
Net dlya utroby barrikad! Ona
Vraga vpuskat' i vypuskat' gotova
So vsem dobrom!.. I tysyachi sred' nas
Bol'ny, togo ne znaya. CHto, moj mal'chik?
Mamilij
YA ves' v tebya, ya slyshal.
Leont
Ochen' rad.
CHto, zdes' Kamillo?
Kamillo
Zdes', moj gosudar'.
Leont
Stupaj igrat', moj syn: ty chestnyj malyj.
Mamilij uhodit.
Kamillo! Znatnyj gost' reshil ostat'sya!
Kamillo
Da, trudno bylo yakor' ukrepit' vam:
Kak ni brosaj - shel vverh!
Leont
A! Ty zametil?
Kamillo
Korol' na vashi pros'by ne sdavalsya,
Na vazhnost' del ssylayas'.
Leont
Ty zametil?
(V storonu.)
Tak; vse krugom uzh spletnichayut, shepchut:
"Korol' Sicilii uzhe...". Daleko zh
Zashli! YA vizhu sam. (Gromko.)
Kak on ostat'sya
Reshil?
Kamillo
Po pros'be dobroj korolevy.
Leont
Gm... korolevy, da; a "dobroj" - kstati.
Moglo by byt', no tut - ne tak. Skazhi,
I prochim eto brosilos' v glaza?
Il' odnomu tebe? Tvoj um, kak gubka,
On vpityvaet bol'she teh churbanov.
Kto ton'she, tot podmetil. Kto rassudkom
Drugih bogache - razglyadel. A chern'?..
Ona slepa dlya del takih? skazhi!
Kamillo.
Dlya del kakih? Vsem yasno, gosudar':
Korol' ostalsya...
Leont
Kak?
Kamillo
Korol' ostalsya...
Leont
Da, no zachem?
Kamillo
Zatem, chtoby ispolnit' pros'bu vashu
I nashej korolevy...
Leont
A! Ispolnit'.
Ispolnit' pros'bu vashej korolevy!
Dovol'no. - Vveril ya tebe, Kamillo,
So vsem, chto blizko serdcu, i Sovet
Moj gosudarstvennyj, gde ty, kak zhrec,
Mne dushu ochishchal; ya uhodil,
Kak obrashchennyj greshnik. No oshibsya
YA v, chestnosti tvoej; obmanut tem,
CHto chestnost'yu kazalos'.
Kamillo
Net, korol' moj.
Leont
Stoyu na etom: ty ne chesten. Ili
Hotel by ty byt' chestnym, no - trusliv,
I ty nasil'no chestnosti meshaesh'
V ee puti; il' prosto ty sluga,
Doveriem polnejshim oblechennyj
I potomu - nebrezhnyj, il' glupec,
CHto krupnyj proigrysh v igre nechestnoj
Za shutku prinimaet!
Kamillo
Gosudar' moj!
Byt' mozhet, ya nebrezhen, glup, trusliv -
Net cheloveka, chtob kogda-nibud'
Svoyu nebrezhnost', glupost' ili trusost'
Sredi beschislennyh deyanij mira
Ne vykazal; no esli tol'ko v vashih
Delah ya dobrovol'no byl nebrezhen,
Vinoj byla lish' glupost'; kol' userdno
Razygryval glupca - ya byl nebrezhen,
Ne vzveshival posledstvij; kol' boyalsya
Postupkov ya s somnitel'nym ishodom,
Uspeh kotoryh mog by osudit'
Nevypolnen'e ih, - to byl lish' strah,
I mudrym svojstvennyj. Tak, gosudar',
Ot etih nedostatkov ved' i chestnost'
Ne mozhet byt' svobodna; no molyu vas
Pryamee byt': pozvol'te mne vzglyanut'
Vine moej v lico; kol' ne priznayu -
YA ne vinoven.
Leont
Razve ty ne videl
(Ne mog ne videt' il' tvoi ochki
Plotnej rogov bychach'ih?), il' ne slyshal
(Gde vse tak yasno, tam molva ne mozhet
Bezmolvstvovat'), ili ne dumal (mysl'
V tom ne zhivet, kto |togo ne dumal),
CHto neverna zhena mne? Soznavajsya
(Il' budesh' ty besstydno otricat'
CHto u tebya est' zren'e, sluh i mysl'?),
CHto koroleva - pritcha vo yazyceh
I huzhe devki-pryahi, chto sdaetsya
Eshche do svad'by... Soglasis', - soznajsya!
Kamillo
O, ya ne mog by slushat', kak ponosyat
Vladychicu moyu, ne zagorevshis'
ZHelan'em otomstit'. Klyanus' dushoj -
Vpervye slyshu ya slova, chto k vam
Nejdut. Ih povtoryat' - ne men'shij greh,
CHem tot, bud' pravdoj on!
Leont
Da! tak sheptat'sya...
I l'nut' shchekoj k shcheke... i nosom k nosu...
I celovat' v poluotkrytyj rot,
Smeh vzdohom preryvat' (vernejshij priznak
Razbitoj chesti!) Ezdit' stremya v stremya...
V uglah sheptat'sya- gnat' chasy... zhelat'
CHas obratit' v minutu, utro - v noch',
ZHelat', chtob vse glaza krugom oslepli,
CHtob na svobode ih glazam greshit'?
Vse eto - nichego? Da, no togda
Ves' mir, so vsem, chto v nem, - nichto, i nebo
Nichto, i vsya Bogemiya - nichto,
ZHena moya - nichto,
Kol' eto - nichego!
Kamillo
Korol' moj dobryj,
Bezum'e skoree izlechite:
Ono opasno.
Leont
Govori, ya prav?
Kamillo
Net, net!
Leont
YA prav. Ty lzhesh', ty lzhesh', Kamillo,
Ty lzhesh', tebya za eto nenavizhu,
Ty glupyj oluh, bezgolovyj rab
Il' zhalkij soglashatel', bezrazlichno
Glyadyashchij na dobro i zlo, gotovyj
Lyuboe vybrat'! Bud' v nej pechen' tak zhe
Otravlena, kak zhizn', - ona b i chasu
Ne prozhila.
Kamillo
Kto zh otravil ee?
Leont
Tot, kto ee, kak medal'on, povesil
Sebe na sheyu! Kto? Korol' bogemskij!
Bud' tol'ko u menya takie slugi,
CHtob chest' moyu lyubili naravne
S svoeyu vygodoj, - oni b svershili
To, chto deyan'yu zlomu pomeshalo b,
Ved' ty byl kravchim korolya, tebya ya
Vozvysil iz nichtozhestva... Ty vidish'
Tak yavstvenno, kak nebo vidit zemlyu, -
Kak muchus' ya; ty b mog pripravit' kubok,
CHtob moemu vragu dat' vechnyj son;
Mne tot napitok dal by iscelen'e.
Kamillo
YA mog by eto sdelat' ne mgnovenno,
A medlennoj otravoj, chtob ne vydat',
CHto yad v pit'e; no ne mogu poverit'
V pozor prekrasnoj nashej korolevy,
CHto tak chista v velichii svoem.
YA vas lyubil...
Leont
Ne verish' mne? Bud' proklyat!
Il' dumaesh' - tak slab ya, tak bezumen,
CHtob samogo sebya obrech' na muki
I lozha moego gryaznit' pokrovy,
V ch'ej belizne moj sladkij son, ch'i pyatna
Bol'nej shipov, kolyuchek, zhal osinyh...
CHtob, ten' nabrosit' na rozhden'e syna,
Kotorogo lyublyu, svoim schitayu...
Tak bez prichiny vazhnoj postupil by?
Kto b tak bezumen byl?
Kamillo
YA dolzhen verit'...
YA veryu vam i ustranyu bogemca...
No s tem, chtob vy, kogda ego ne budet,
Lyubov' svoyu vernuli koroleve,
Hot' radi syna, etim prekrativ
Vse zloyazych'e pri dvore i v stranah,
Soyuznyh nam...
Leont
Ty mne daesh' sovet,
Kotoryj ya i tak reshil ispolnit':
YA chest' ee ne oporochu, net.
Kamillo
Moj gosudar'!
Idite zh, sohranyajte vid veselyj,
Pristojnyj druzhbe, prazdnestvu, i s nim
I s korolevoj. YA ved' vinocherpij:
Kol' dam emu bezvrednogo pit'ya -
YA bol'she ne sluga vam.
Leont
Esli eto
Ispolnish' - ya tebe otdam polserdca;
Net, - serdce razdroblyu tvoe!
Kamillo
Ispolnyu.
Leont
YA budu vesel, kak ty mne skazal.
(Uhodit.)
Kamillo
O, zhenshchina neschastnaya... No ya?
Kak mne-to byt'? YA dolzhen dat' otravu
Dostojnomu monarhu, povinuyas'
Vlastitelyu, kotoryj, sam s soboj
V bor'be bezumnoj, hochet, chtob drugie
Stradali s nim. Kol' eto sovershu ya -
Nagrada zhdet. Da, znaj primery ya,
Kak tysyachi careubijc v blazhenstve
ZHivut, i to b ya etogo ne sdelal.
No ne hranyat pergament, bronza, kamen'
Takih zamet. Zdes' i zlodej otstupit.
Bezhat' ya dolzhen! Sdelat' eto, net li -
Vse gibel'. Vot schastlivaya zvezda!
Korol' bogemskij!
Poliksen
(vhodit.)
Stranno: on kak budto
Ne tak radushen... Ne skazat' ni slova!
Privet, Kamillo!
Kamillo
Gosudar', privet!
Poliksen
CHto slyshno pri dvore?
Kamillo
Tak, nichego...
Poliksen
Korol' glyadit, kak budto on utratil
Provinciyu il' kraj, chto on lyubil,
Kak samogo sebya. Ego ya vstretil
Privetstviem obychnym; on na eto
Otvel v druguyu storonu glaza
I proch' poshel s grimasoyu prezren'ya,
Menya ostaviv razmyshlyat'. CHto znachit
Takaya peremena?
Kamillo
Ne smeyu znat', korol'.
Poliksen
Ne smeesh'? Kak, ne znaesh'! Ili znaesh',
No mne skazat' ne smeesh'? Verno, tak.
Ty sam sebe ne skazhesh', esli znaesh',
CHto znat' ne smeesh', dobryj moj Kamillo.
Menyaesh'sya v lice ty; po tebe,
Kak v zerkale, svoe smushchen'e vizhu.
No esli tak to, znachit, v etom dele
Zameshan ya?
Kamillo
Sred' nas bolezn' yavilas'
I koj-kogo zatronula... no ya...
Nazvat' bolezn' ne smeyu; zanesli zhe
Nam vy ee - zdorovyj.
Poliksen
YA zanes?
No razve u menya vzglyad vasiliska?
Na mnogih ya smotrel, i tol'ko radost'
Daval moj vzglyad, ne ubival. Kamillo,
Ty blagorodnyj chelovek, k tomu zhe
Uchenyj opytnyj, chto ukrashaet
Ne men'she nas, chem predkov imena,
Proslavivshih nash rod. - YA umolyayu,
Kol' znaesh' ty, chto nadlezhit mne znat', -
Ne zaklyuchaj zhe etogo v temnicu
Molchaniya i tajny!
Kamillo
YA ne smeyu.
Poliksen
Zanes bolezn' ya, mezhdu tem zdorov.
Otvet mne nuzhen, slyshish' li, Kamillo?
Tebya ya zaklinayu vsem, chto chestno,
Kak eta pros'ba chestnaya moya, -
Skazhi, kakaya tajnaya opasnost'
Ko mne podkralas', blizko li ona,
Il' daleko; kak otvratit' ee,
Kogda vozmozhno; esli nevozmozhno -
Kak vynesti?
Kamillo
Otvechu, gosudar',
Kol' chestno zaklinaet tot menya,
Kogo schitayu chestnym. Vot sovet moj:
Ego ispolnit' nado tak zhe bystro,
Kak vymolvlyu: il' oba - vy i ya -
Propali, i - proshchajte!
Poliksen
O, Kamillo...
Kamillo
On dal mne poruchen'e - vas ubit'.
Poliksen
Kto on, Kamillo?
Kamillo
Moj korol'!
Poliksen
Za chto?
Kamillo
On dumaet, net, bol'she, on klyanetsya,
(Kak budto videl sam il' sam prinudil
K tomu), chto vy kosnulis' korolevy
Prestupno...
Poliksen
O... puskaj togda sgustitsya
V otravu krov' moya, puskaj menya
S predavshim Vysshego postavyat ryadom;
Pust' stanet chest' moya gniloj zarazoj,
Protivnoj dlya tupejshego chut'ya,
Pust' ot menya vse v uzhase begut
I nenavidyat, kak strashnejshij mor,
Izvestnyj miru v knigah il' po sluham.
Kamillo
Klyanites' vsemi zvezdami na nebe
I ih vliyan'em: legche okeanu
Lune povinovat'sya zapretit',
CHem klyatvami l', sovetami l' razrushit'
Ego bezum'ya zdan'e, chej fundament -
Uverennost' ego: ono prebudet
Vplot' do ego konca.
Poliksen
Kak eto stalos'?
Kamillo
Ne znayu; tol'ko znayu, bezopasnej
Ne sprashivat', a ot nego bezhat'.
Tak esli doveryaete vy chesti,
ZHivushchej v etom tele, - chto zalogom
Vam otdayu, - segodnya zh noch'yu v put'!
Preduprezhu ob etom vashih slug
I raznymi hodami, po dva, po tri,
Iz goroda ih vyvedu, a sam
U vas na sluzhbe poishchu udachu,
Utrachennuyu zdes'! Dover'tes' mne!
Klyanus' vam chest'yu predkov, ya skazal
Vam pravdu; zahotite proveryat' -
ZHdat' ne posmeyu. Vy zh ne bezopasnej,
CHem chelovek, ustami korolya
Prigovorennyj k smertnoj kazni.
Poliksen
Veryu!
YA vse prochel v ego lice. Daj ruku!
I bud' mne kormchim. ZHizn' tvoya otnyne
Slita s moej. Suda moj gotovy,
A svita zhdet ot®ezda moego
Uzhe dva dnya. V nem probudilas' revnost'
K prekrasnomu sozdan'yu. CHem ono
Bescennee, tem bol'she budet revnost',
CHem vyshe on, tem i ona sil'nej,
I, dumaya, chto on obmanut tem,
Kto vydaval sebya vsegda za druga,
On budet gorshe mstit'! YA polon straha
Bud' schastliv moj ot®ezd, i pomogi on
Prekrasnoj koroleve, chto bezvinno
Moi nevzgody delit! V put', Kamillo!
I chtit' tebya ya budu, kak otca,
Kol' vyvedesh' zhivym menya. Bezhim!
Kamillo
Poka eshche v moem rasporyazhen'e
Klyuchi ot vseh vorot - proshu, speshite:
Ne medlim ni minuty, gosudar'!
(Uhodyat.)
Dejstvie II
Scena pervaya
Pokoi vo dvorce.
Germiona, Mamilij i pridvornye damy.
Germiona
Voz'mite mal'chika: on nadoel mne
Nevynosimo.
1-ya dama
Milyj princ, davajte
Igrat' so mnoj, hotite?
Mamilij
Ne hochu.
1-ya dama
No pochemu zhe, princ?
Mamilij
Menya celuesh' ty i govorish',
Kak s malen'kim: tebya lyublyu ya bol'she.
2-ya dama
Za chto zhe, princ?
Mamilij
Uzh ne za to, chto brovi
Tvoi chernej: hot' zhenshchinam idet,
CHtob brovi byli cherny, govoryat,
Ne slishkom tol'ko gusty, a dugoyu,
Kak lunnyj serp, nacherchennyj perom.
2-ya dama
Kto etomu vas nauchil?
Mamilij
YA sam
Uznal iz zhenskih lic. A u tebya
Kakie brovi?
1-ya dama
Sinie, moj princ.
Mamilij
O net, ty shutish'. Sinij nos ya videl
U zhenshchiny, brovej zhe sinih - net.
1-ya dama
Vot koroleva vse kruglej. Smotrite,
Pridetsya skoro nam za novym princem
Hodit'; tut vy i poigrali b s nami -
Da zahotim li my?
2-ya dama
Da, razdalas'
Ona zametno.
V dobryj chas, skazat'!
Germiona
CHto tam u vas za tajny?
Nu, pojdi-ka
Opyat' ko mne: syad', rasskazhi mne skazku.
Mamilij
Veseluyu il' grustnuyu ty hochesh'?
Germiona
Hochu poveselee.
Mamilij
K zime podhodit grustnaya! YA znayu
Odnu pro ved'mu i duhov...
Germiona
Vot otlichno!
Sadis', rasskazyvaj, da horoshen'ko
Menya ty napugaj, ved' ty umeesh'.
Mamilij
ZHil-byl kogda-to chelovek...
Germiona
No syad'...
Mamilij
On zhil na kladbishche... ya budu tiho
Rasskazyvat', a to sverchki uslyshat...
Germioyaa
Tak govori mne na ushko...
Vhodyat Leont, Antigon, vel'mozhi i svita
Leont
Ego vidali? I ego lyudej?
I s nim Kamillo?
1-j vel'mozha
Da, u roshchi pinij.
YA v zhizni ne vidal, chtob tak speshili.
Smotrel im vsled do samyh korablej.
Leont
Kak schastliv ya, chto prav, chto ne oshibsya!
O, esli b men'she znat'! V podobnom schast'e -
Proklyat'e! Esli v chashu popadet
Pauk, my mozhem vypit' i ot yadu
Ne zaboleem, ibo v nas soznan'e
Otravleno ne budet... esli zh nam
Pokazhut etu merzost', skazhut, chto
My pili, stisnet sudoroga gorlo
I grud'... ya pil - i videl pauka:
Kamillo pomogal im, etot svodnik!
Na zhizn' moyu, na tron tut pokushen'e -
Vse podozren'ya verny! Lzhivyj plut,
Mnoj izbrannyj byl perekuplen im.
Otkryl moe nameren'e, i ya
Ostalsya v durakah, im na potehu
Igrushkoyu! No kak zhe im otkryli
Vse vyhody?
1-j vel'mozha
Imel on polnomoch'ya:
Ved' ran'she eto tak ne raz byvalo
Po vashemu prikazu.
Leont
Slishkom verno!
(Germione.)
Daj syna! Rad, chto ne toboj on vskormlen.
Da... on v menya, no vse zhe slishkom mnogo
V nem krovi est' tvoej!
Germiona
CHto eto? SHutka?
Leont
Rebenka proch'! Ego k nej ne puskajte.
Ubrat' ego!
Mamiliya uvodyat neskol'ko strazhnikov.
Pust' s tem ona igraet,
Kem tyazhela! Ved' etim Poliksenu
Obyazana ona!
Germiona
Nepravda, net!
Gotova klyatvu dat', chto ty mne verish',
Kak sam ni otrical by!
Leont
(vel'mozham)
Vy, sin'ory,
Vzglyanite horoshen'ko na nee.
Vy skazhete: "Krasiva!" No pri etom
Pribavite vy v spravedlivom serdce
"Kak zhal', chto ne chista i ne chestna!"
No lish' pohvalite ee za vneshnost',
Dostojnuyu hvaly, po pravde, - totchas
Pozhat'ya plech... i "gm"... i "ah"! Te klejma,
CHto klevete nuzhny... net, ya oshibsya:
CHto zhalosti nuzhny, ved' kleveta
Klejmit sama nevinnost'" "Gm" i "ah"
Poyavyatsya, lish' skazhete "krasiva" -
Skorej, chem skazhete "chista", no znajte
Iz ust togo, komu vseh gorshe eto:
Ona - prelyubodejka!
Germiona
Esli b eto
Skazal zlodej, chernejshij v celom mire -
Vdvojne b on stal zlodeem. Vy zh, suprug moj -
Oshiblis'.
Leont
Vy oshiblis', koroleva,
Prinyavshi Poliksena za Leonta.
O, ty sozdan'e... ya ne nazovu
Tebya, kak stoish' ty, chtob ne podat'
Primera cherni vseh ravnyat' nazvan'em
I raznicu pristojnuyu zabyt'
Mezh korolem i nishchim. - YA skazal:
Ona prelyubodejka; s kem - skazal;
K tomu zh ona izmennica; Kamillo
Ee soobshchnik; znaet on otlichno
To, chto ej stydno znat' samoj: ona
(Kak i ee prezrennyj souchastnik)
Klyatvoprestupnica! ne luchshe teh,
Kogo pozorom chern' klejmit, i znala
O begstve ih.
Germiona
Net, net, klyanus' vam zhizn'yu -
Ne znala. Kak raskaetes' vy gor'ko,
Uznavshi pravdu, chto takim pozorom
Menya pokryli. Malo uteshen'ya
Mne budet, dazhe esli b vy skazali,
CHto vy oshiblis'.
Leont
Net, kol' ya oshibsya
V teh osnovan'yah, na kotoryh stroyu,
To ne dovol'no krepok centr zemli,
CHtob vynest' na sebe kubar' mal'chishki!
Proch' s glaz moih! Svesti ee v tyur'mu!
Kto slovo skazhet za nee - vinoven
Odnim uzh tem.
Germiona
Nedobraya planeta
Carit sejchas, i ya dolzhna terpet',
Poka ne stanet nebo blagosklonnej.
Sin'ory, ne umeyu plakat' ya
Po-zhenski; bez takoj rosy, byt' mozhet,
Issohnet zhalost' v vas; no u menya
V grudi sil'nej ogon' velikoj skorbi,
CHem navodnen'e slez; ya vas molyu
Sudit' menya, kak miloserd'e serdca
Podskazhet vam; a volya korolya -
Da sovershitsya!
Leont
(strazhe)
Dolgo li mne zhdat'?
Germiona
No kto so mnoj pojdet?
Proshu dozvolit'
Mne zhenshchin vzyat' - ved' v etom polozhen'e
Nuzhdayus' ya v uhode. Nu, ne plach'te
Vy, durochki: kogda vy ubedites',
CHto vasha gospozha tyur'my dostojna,
To ne zhalejte slez, hotya b na volyu
YA vyshla. Gore budet mne vo blago -
Prostite, gosudar', ya ne zhelala b
Vas videt' v gore, no teper', boyus',
Uvizhu. Nu, idem - vam razreshili.
Leont
Ispolnit', chto velel ya. Proch'!
Koroleva i damy uhodyat v soprovozhdenii strazhi.
1-j vel'mozha
O gosudar', vernite korolevu.
Antigon
Prover'te vse, chtob sud ne stal nasil'em
I chtob iz-za nego ne postradali
Vy, koroleva, syn vash.
1-j vel'mozha
Za nee
YA b otdal zhizn' i, gosudar', otdam,
Kol' primete, - bezgreshna koroleva
Pred nebom i pred vami v tom, v chem vy
Ee vinite...
Antigon
Esli zhe inoe
Okazhetsya - zapru zhenu v konyushnyu,
Sam v paru s nej vpryagus' ya, chtob s nee
Glaz ne spuskat' i byt' vsegda s nej ryadom:
Togda lish' tol'ko verit' stanu ej!
Zatem chto kazhdyj dyujm vseh zhenshchin v mire,
CHastichka kazhdaya ih ploti - lzhiva,
Kol' Germiona lzhet.
Leont
Molchat'!
1-j vel'mozha
Korol' moj...
Antigon
My govorim dlya vas, ne dlya sebya:
Vas obmanul kakoj-nibud' naushnik...
Bud' proklyat on! Hotel by znat' zlodeya -
Raspravilsya b ya s nim. Ona beschestna?
Tri dochki u menya: dvenadcat' - starshej,
Vtoroj - devyatyj god i mladshej - pyatyj;
Kol' vasha pravda - im otvet nesti!
I vseh ih - do chetyrnadcati let -
YA oskoplyu, chtob ne mogli plodit'
Obmanshchic plemya. V nih moe potomstvo...
No luchshe samomu mne stat' skopcom,
CHem otpryskov dozhdat'sya nedostojnyh.
Leont
Dovol'no slushal ya! Ni slova bol'she!
Net v etom dele v vas chut'ya, kak budto
U mertveca v nosu, ya zh chuyu, vizhu,
Kak chuvstvuete eto vy dvizhen'e
I ruku vidite.
Antigon
Nu, esli tak -
To ne pridetsya horonit' nevinnost'.
Net ni zerna ee, chtoby ukrasit'
Prezrennyj lik zemli.
Leont
Kak! mne ne veryat?..
1-j vel'mozha
Hotel by, chtob poverili ne vam,
A mne, chtob pravdoyu byla ee
Nevinnost', a ne vashi podozren'ya,
I pust' razit vash gnev!
Leont
CHto za nuzhda mne
Ob etom s vami rassuzhdat'? YA vlasten
ZHelan'yu sledovat'. Moim pravam
Sovety ne nuzhny: moya lish' milost'
Ih trebuet, no esli vy - v bezum'e l',
Pritvorno li - ne v silah, ne hotite
Vsyu istinu prinyat', kak ya, - to znajte:
Sovetov mne ne nado; eto delo -
Ego poteri, vygody, svershen'e -
Vse lish' v moih rukah.
Antigon
A bylo b luchshe,
Moj gosudar', vse obsudit' vam tajno
I bez oglaski...
Leont
Kak vozmozhno eto?
Da ty ili ot starosti rehnulsya,
Il' ot rozhden'ya glup. Pobeg Kamillo,
Ih obrashchen'e vol'noe, besstydstvom
Prevysivshee hudshie dogadki-
(Dlya dokazatel'stv ne hvatalo tol'ko
Vooch'yu videt': vse drugoe bylo
Uzh nalico) - vse vynuzhdaet k dedu.
No ya reshil dlya podtverzhdeniya - ibo
V takih voprosah vazhnyh net opasnej
Pospeshnosti - goncov otpravit' v Del'fy,
V hram Apollona: verny i nadezhny
Dion i Kleomen; oni dostavyat
Otvet orakula; sovet svyashchennyj
Primu ya, prodolzhat' li eto delo,
Il' konchit'. Horosho l' ya postupil?
1-j vel'mozha
Prekrasno, gosudar'.
Leont
Hotya s menya dovol'no znat', chto znayu,
No dlya spokojstviya drugih orakul
Pust' dast otvet: dlya teh, kto ne zhelaet
V doverchivosti glupoj znat' vsyu pravdu.
Zatem: sochli za blago korolevu
My udalit', podvergnut' zatochen'yu,
CHtoby i ej ne udalos' bezhat'.
Idemte zhe, namereny s narodom
My govorit': vo vseh takoe delo
Volnen'e vozbudit.
Antigon
(v storonu)
Skorej nasmeshku,
Kol' pravdu budut znat'.
Uhodyat.
Scena vtoraya
Siciliya. Priemnaya v tyur'me.
Vhodit Paulina so slugami.
Paulina
Tyuremshchika pozvat' ko mne syuda,
Skazat' emu, kto ya. - O koroleva!
V Evrope net dostojnogo tebya
Dvora: tak chto zh ty delaesh' v temnice?
Vhodit tyuremshchik.
Vy znaete, kto ya?
Tyuremshchik
Vy - gospozha
Dostojnaya i chtimaya.
Paulina
Svedite zh
Menya vy k koroleve.
Tyuremshchik
Ne smeyu: poluchil prikaz strozhajshij
K nej nikogo ne dopuskat'.
Paulina
Vot slavno!
Nevinnost' pod zamkom derzhat', lishaya
Svidan'ya s blizkim., nu, dopustimo l'
Kogo-nibud' iz dam ee mne videt'?
|miliyu?
Tyuremshchik
Kol' vam ugodno budet
Prisluzhnic vashih udalit', -
mogu ya |miliyu pozvat'.
Paulina
Tak pozovite!
A vy stupajte.
Tyuremshchik
I, prostite mne,
Prisutstvovat' ya dolzhen pri svidan'e.
Paulina
Pust' tak, idi.
Tyuremshchik uhodit.
Kak zdes' hotyat nevinnost' zapyatnat',
CHto posle ne otmoesh'!
Vhodit tyuremshchik s |miliej.
Dorogaya,
Kak pozhivaet nasha koroleva?
|miliya
Kak tem, kto tak velik i tak neschasten,
Vozmozhno zhit'!..
Ot gorya i volnenij,
Perenosimyh s istinnym velich'em,
Ona na dnyah do sroka razreshilas'.
Paulina
Syn?
|miliya
Doch'. Ditya krasivo i zdorovo
I budet zhit'; mat' raduetsya kroshke
I vse tverdit "Ty plennica, bednyazhka...
Nevinna ya, kak ty!"
Paulina
Mogu poklyast'sya!
Bud' proklyato bezum'e korolya!
On dolzhen znat', i budet! Delo eto,
Kak zhenshchina, ya na sebya voz'mu.
Kol' podslashchu yazyk moj - pust' otsohnet
I nikogda uzhe v zapale gnevnom
Ne protrubit on pravdy! - YA proshu vas,
Pochten'e peredajte koroleve;
Kol' mne ona ditya svoe doverit -
Doch' korolyu snesu i za nee
Vstuplyus' ya gromoglasno. My ne znaem -
Rebenka vid smyagchit ego, byt' mozhet:
Nevinnosti molchan'e inogda
Tam ubezhdaet, gde bessil'na rech'.
|miliya
V vas chest' i dobrota tak ochevidny,
CHto plan vash vam ne mozhet ne udat'sya.
Net zhenshchiny, chtob luchshe vas mogla
Ispolnit' eto delo... Obozhdite
V sosednej komnate, ya koroleve
O vashem predlozhen'e dolozhu;
Ona ob etom dumala segodnya,
No ne reshalas' poprosit' pridvornyh,
Boyas' otkaza.
Paulina
Vy skazhite ej,
Pushchu ya v hod yazyk, i esli um moj
Sravnitsya s smelost'yu moej - togda
Dob'yus' dobra!
|miliya
Blagoslovi vas nebo!
YA k nej pojdu, a vy poblizhe bud'te.
Tyuremshchik
No esli koroleva pozhelaet
Otdat' mladenca - ya podvergnus' kare:
Prikaza net.
Paulina
Ne bojtes' nichego.
Rebenok zaklyuchennym byl v utrobe,
Zakonami prirody on ottuda
Osvobodilsya; gnevu korolya
Ne podlezhit! a takzhe ne vinoven
(Kol' est' vina) v prostupke korolevy.
Tyuremshchik
Tak mne sdaetsya.
Paulina
Ne bojtes' nichego: klyanus' vam chest'yu,
Mezh vami i opasnost'yu ya stanu.
Uhodyat.
Scena tret'ya
Pokoj vo dvorce korolya.
Vhodyat Leont, Antigon, vel'mozhi i slugi.
Leont
Ni dnem, ni noch'yu net pokoya... slabost'
Terpet' vse eto... prosto slabost'. Esli b
Prichina etogo vsego pogibla!
Hotya by chast' prichiny: Germiona!
Prelyubodejka! Ved' korol'-rasputnik
Nedosyagaem, bezopasen, vne
Pricela moego uma, ee zhe
Mogu ya zahvatit'! Ne bud' ee -
Sgori ona! - ko mne na polovinu
Vernut'sya b mog pokoj!! |j!..
1-j sluga
CHto ugodno?
Leont
Kak nynche mal'chik?
1-j sluga
Noch'yu spal spokojno;
Nadezhda est', chto oslabel nedug.
Leont
Vot blagorodstvo krovi!
Edva uznal on materi pozor.
Kak zagrustil, zachah i, potryasennyj,
Ves' greh kak budto prinyal na sebya.
Utratil zhivost', appetit i son
I zahirel. Ostav' menya... stupaj,
Vzglyani, chto s nim.
Uhodit 1-j sluga
Net! net! O tom ne dumat',
Poka i mysl' o mesti nevozmozhna!
Sam po sebe mogushchestvom on silen...
Soyuzniki... druz'ya... Ego ostavlyu
Do vremeni: pust' ran'she mest' moya
Srazit ee! Kamillo s Poliksenom
Smeyutsya nado mnoj; nad gorem shutyat.
O, popadis' oni mne tol'ko v ruki -
To, verno by, togda uzh ne smeyalis',
Kak ne smeyat'sya ej!
Vhodit Paulina s rebenkom na rukah.
1-j vel'mozha
Ostanovites'!
Paulina
Net, luchshe okazhite mne podderzhku:
Il' gnev svirepyj korolya strashnee,
CHem korolevy smert'?.. dushi nevinnoj,
CH'ya chistota daleko prevoshodit
Leonta revnost'!
Antigon
|togo ne malo.
1-j vel'mozha
Korol' ne spal vsyu noch' i prikazal,
CHtob ne vhodil nikto!
Paulina
Ne goryachites'!
YA son emu nesu. A vy, kak teni,
Vokrug nego skol'zya, vzdyhaya gor'ko
Na kazhdyj besprichinnyj vzdoh ego,
Vy... vy ego bessonnicy prichina
YA zh prihozhu s celebnym slovom pravdy,
CHtob mozg ego prochistit' ot otravy,
Lishivshej sna ego.
Leont
CHto tam za shum?
Paulina
Ne shum, moj gosudar', my obsuzhdaem,
Kogo zvat' v kumov'ya vam.
Leont
CHto takoe?
Proch' derzkuyu! Tebe ya, Antigon,
Velel ee ko mne ne dopuskat':
YA znal, ona pridet!
Antigon
YA zapretil ej,
I vashim gnevom i svoim grozya,
YAvlyat'sya k vam.
Leont
I uderzhat' ne mog?
Paulina
Ot zlogo dela uderzhal by: zdes' zhe
(Kol' s vas primera ne voz'met, za pravdu
V tyur'mu menya upryatav) - ya klyanus' -
Ne uderzhat' emu menya!
Antigon
Slyhali?
Kak poneset, ya otpuskayu vozhzhi -
I ne spotknetsya.
Paulina
Dobryj gosudar',
Molyu vas vyslushat' menya! Pover'te,
YA vam i vernaya sluga i vrach,
Sovetnik chestnyj, hot' na vid i huzhe
Teh, chto, potvorstvuya durnym vlechen'yam,
Vas okruzhayut: ya yavlyayus' k vam
Ot vashej dobroj korolevy.
Leont
Dobroj?
Paulina
Da, dobroj, dobroj, povtoryayu, dobroj,
Mechom by eto dokazala - bud' ya
Slabejshim mezhdu vas muzhchinoj.
Leont
Proch'!
Paulina
Komu glaza ne dorogi - puskaj
Podstupitsya! Ujdu ya Dobrovol'no,
No konchiv delo dobroj korolevy.
Vam koroleva dochku rodila
I zhdet, chtob vy ee blagoslovili.
Leont
Proch'! Nechist'! ved'ma! Von ee,
za dveri!
Von, svodnya gnusnaya!
Paulina
O net, nepravda...
YA eto delo znayu tak zhe ploho,
Kak vy menya; moya zh sravnitsya chestnost'
S bezum'em vashim: etogo dovol'no,
CHtob v etom mire chestnoj slyt'!
Leont
Izmena!
Gonite zhe! Otdajte ej ublyudka!
Ty, duren', babij prihvosten', s nasesta
Nasedkoj sognannyj! Beri ublyudka!
Otdaj svoej staruhe!
Paulina
Vechno budut
Tvoi beschestny ruki, esli ty
Voz'mesh' princessu posle gnusnoj klichki,
CHto dal on ej.
Leont
ZHeny svoej boitsya!
Paulina
O, bojsya vy svoej - detej zakonnyh
Vy priznavali by!
Leont
Gnezdo izmeny!
Antigon
YA ne izmennik!
Paulina
I ne ya; odin
Izmennik zdes': on sam. On chest' svoyu,
I korolevy, i nadezhdy - princa,
I docheri - dal v zhertvu klevete,
CHto vseh mechej ostree, i ne hochet
(I vse proklyat'e v tom, chto nevozmozhno
Ego zastavit') vyrvat' s kornem proch'
To podozren'e, chto nastol'ko zh gnilo,
Naskol'ko prochen dub il' kamen'.
Leont
Baba
S neuderzhimym yazykom! Ty doma
B'esh' muzha, tak i za menya vzyalas'?
SHCHenok ne moj - otrod'e Poliksena
Doloj ego, doloj i vmeste s matkoj!
V koster oboih!
Paulina
|to vash rebenok!
Kak govorit poslovica: "Na vas
Pohozhe tak, chto sram!" Da poglyadite zh:
Izdan'e melkoe, no celikom
V nem kopiya s otca: glaza, nos, guby...
Nahmurennye brovki, lob vysokij
I yamki na shchekah i podborodke, -
Ulybka, ruchki, pal'chiki i nogti.
Priroda, ty - boginya vseblagaya!
Sozdav ee vo vsem otcu podobnoj,
Kol' ty i dushu sozdaesh', smeshaj v nej
Vse kraski, krome zheltoj... chtob chuzhimi
Svoih detej by ne schitala!
Leont
Ved'ma!
Ty zh, staryj duren', viselicy stoish',
CHto ne zazhmesh' ej rta!
Antigon
Kol' vseh takih
Muzhej povesit' - poddannyh nemnogo
Ostalos' by u vas.
Leont
Ubrat' ee!
Paulina
Tak hudshij, nechestivejshij suprug
Ne sdelal by.
Leont
Sozhgu tebya!
Paulina
Ne strashno!
Tot eretik, kto na kostrah szhigaet,
Ne te, kto v nih gorit. Vas zvat' ne smeyu
Tiranom, no postupok vash zhestokij
S zhenoj (kogda ves' povod k obvinen'yu
Vash vzdornyj vymysel) imeet privkus
Tiranstva, da - on pered celym svetom
Vas opozorit!..
Leont
Gde prisyaga vasha?
Ubrat' ee skorej! Bud' ya tiranom -
Ne zhit' by ej. Tak zvat' menya ne stala b,
Znaj, chto pred nej tiran. Prognat' ee!
Paulina
K chemu menya tolkat'? Sama ujdu!
No pozabot'tes' o svoem rebenke.
Moj gosudar'! Doch' - vasha. Pust' YUpiter
Poshlet ej um yasnee, chem u vas.
Proch' ruki vy, potatchiki bezum'yu,
Nikto iz vas dobra emu ne hochet!..
Tak, tak, proshchajte, uhozhu.
(Uhodit.)
Leont
Izmennik ty! Ty poduchil zhenu!
Moe ditya? Net! Proch'! Ty, chto nad nim
Tak umilyaesh'sya, - tashchi ego:
Pust' na kostre sozhgut ego nemedlya!
Ty, i nikto drugoj. Beri ego -
I cherez chas mne skazhesh', chto ispolnil,
I pri svidetelyah, inache zhizn'yu
I sostoyan'em mne otvetish'. Esli zh
Otkazhesh'sya, prezrish' moj gnev - skazhi,
I vyshibu ya sobstvennoj rukoyu
Mozgi ublyudku! Ty ego sozhzhesh' -
Ty poduchil zhenu.
Antigon
Net, gosudar',
Svideteli vel'mozhi vse, pust' budut
Oni porukoj mne!
1-j vel'mozha
Da, gosudar'.
V ee prihode on ne vinovat.
Leont
Vy vse lzhecy.
1-j vel'mozha
Molyu vas, luchshe dumajte o nas;
My vam vsegda sluzhili veroj-pravdoj
I - na kolenyah - prosim doveryat' nam.
My prosim vas, v nagradu nam za sluzhbu
V bylom i vpred', reshen'e otmenit'.
Ono krovavo strashno, privedet
Ono k bede. My molim na kolenyah.
Leont
CHto zh, ya pero, koleblemoe vetrom?
Il' dopushchu, chtoby menya ublyudok
Nazval otcom? Net, luchshe szhech' teper' zhe,
CHem posle proklinat'! No pust' zhivet.
A vse zh emu ne vyzhit'!.. (Antigonu.) Ty! Syuda!
Ty nezhno i userdno tak staralsya
S svoeyu staroj povival'noj babkoj
Spasti ublyudku zhizn'... Ublyudku - verno,
Kak to, chto boroda tvoya seda.
Na chto gotov ty, chtob spasti shchenka?
Antigon
Na vse, moj gosudar', chto tol'ko v silah,
CHto chest' dozvolit ya gotov otdat'
Vsyu krov' poslednyuyu, chtob spasti
Nevinnost'; sdelayu vse, chto vozmozhno.
Leont
Vpolne vozmozhno. Poklyanis' mechom,
CHto vse ispolnish'?
Antigon
Gosudar', klyanus'.
Leont
Tak slushaj... I smotri: kol' ty otstupish'
Hotya na jotu - smert' grozit ne tol'ko
Tebe, no i tvoej zhene boltlivoj.
Poka - proshchayu ej. Povelevayu
Tebe, vassalu moemu: otsyuda
Voz'mesh' ublyudka ty i otvezesh'
V gluhoj, pustynnyj kraj, daleko, vne
Moih vladenij; tam ee ostavish'
Na proizvol sud'by i bez zashchity,
Na milost' roka... chuzhdoyu ona
YAvilas' mne; tebya ya zaklinayu
Spaseniem tvoej dushi i tela,
CHtob ty ee pokinul v chuzhdom meste -
Reshit pust' sluchaj: zhizn' il' smert'. Beri!
Antigon
Klyanus'. Hotya nemedlennaya smert'
Byla b dobrej. Idem, mladenec bednyj!
I pust' kakoj-nibud' moguchij duh
Nauchit korshunov i hishchnyh ptic
Vskormit' tebya. Slyhal ya, inogda
Medvedi, volki, pozabyv, svirepost',
YAvlyali milost'! (Leontu) Bud'te zhe schastlivej,
CHem zasluzhil podobnyj vash postupok!
Tebya zhe ot zhestokosti ego
Pust' ograzhdayut nebesa, bednyazhka,
Nesomaya na smert'.
Leont
CHuzhoe semya
Vospityvat' ne stanu.
Vhodit 2-j sluga.
2-j sluga
Gosudar',
Ot poslannyh k orakulu goncov
Izvestie: Dion i Kleomen,
Iz Del'f pribyv, uzhe soshli na bereg
I ko dvoru speshat.
1-j vel'mozha
Takaya skorost'
Neveroyatna.
Leont
Dvadcat' tretij den'
S ot®ezda ih? Da, bystro. |to znachit,
CHto moshchnyj Apollon zhelaet skoro
Vsyu istinu otkryt'. Prigotovlyajtes'
Sobranie sozvat', chtoby predstala
Na sud izmennica, supruga nasha,
I kak publichnym bylo obvinen'e,
Tak budet spravedlivym i otkrytym
I sud nad nej. Poka ona zhiva,
Mne serdce v tyagost'! Udalites' vse:
Ispolnite prikaz moj.
Uhodyat.
Dejstvie III
Scena pervaya
Siciliya. Gorodskaya ulica.
Vhodyat Kleomen i Dion.
Kleomen
CHudesnyj klimat tam, i vozduh nezhen...
Cvetushchij ostrov... Hram zhe prevyshaet
Vse pohvaly!
Dion
YA rasskazhu o tom,
CHem porazhen: o bleske odeyanij
Bozhestvennyh (inache ne nazvat' ih)
I velichavosti zhrecov. A zhertva...
Byl nezemnoj torzhestvennosti polon
Obryad svyashchennyj!
Kleomen
No vsego prevyshe
Orakula gromopodobnyj glas,
Srodni gromam YUpitera; vse chuvstva
Vo mne on zaglushil...
Dion
Kogda b ishod
Poezdki nashej byl dlya korolevy
(O, esli b tak!), kak i dlya nas, udachen,
My s®ezdili b nedarom.
Kleomen
Apollon
Nam pomogi! Vse eti oglasheniya,
Vedushchie k pozoru Germiony,
Ne po dushe mne!
Dion
Bystryj hod sobytij
Skorej vse konchit lish' izvestnym stanet
ZHrecom velikim skrytyj za pechat'yu
Otvet orakula, - naverno, chudo
Uznaem my! Drugih konej, zhivee.
I schastliv bud' ishod!
Uhodyat.
Scena vtoraya
Siciliya. Zal suda.
Leont, vel'mozhi, chinovniki po rangam.
Leont
Nam etot sud, k velikoj skorbi nashej,
Ne po serdcu. Vinovnaya pred nami -
Doch' korolya, moya supruga, ta,
Kogo lyubil ya slishkom. Ot upreka
V tiranstve ya svoboden, raz otkryto
My sudim... Sud pojdet zakonnym hodom -
Il' k obvinen'yu, ili k opravdan'yu.
Vvedite plennicu!
CHinovnik
Ugodno korolyu, chtob koroleva
Predstala lichno pred sudom... Molchan'e!
Vvodyat Germionu pod strazhej, za nej Paulina i damy.
Leont
Prochtite obvinen'e.
CHinovnik
(chitaet)
"Germiona, supruga slavnogo Leonta, korolya Sicilii, nastoyashchim ty
obvinyaesh'sya i predaesh'sya sudu po obvineniyu v gosudarstvennoj izmene s
Poliksenom, korolem Bogemii, i v tom, chto vstupila v zagovor s Kamillo s
cel'yu lishit' zhizni nashego vlastitelya korolya, tvoego carstvennogo supruga;
kogda zhe zamysel etot byl chast'yu otkryt, ty, Germiona, protivno dolgu i
vernopoddannicheskoj prisyage, pomogla prestupnikam sovetom i delom spastis'
begstvom v nochnoe vremya".
Germiona
Kogda vse to, chto ya mogu skazat',
Est' tol'ko otrican'e obvinen'ya,
A dokazatel'stv u menya net, krome
Moih zhe slov, chto pol'zy otvechat':
"YA ne vinovna"? Ved' moyu nevinnost'
Schitayut za obman i tak i primut
Moi slova. No esli sily neba -
Istochnik del lyudskih (a eto tak!),
To chistote udastsya pristydit'
Lozh' obvinen'ya i pered stradan'em
Nasil'e zatrepeshchet; gosudar'!
Vy luchshe znaete (hot' ne hotite
Soznat'sya v etom), kak vsya zhizn' moya
Nastol'ko zhe chista, chestna, nevinna,
Naskol'ko ya neschastna. |to bol'she,
CHem znaem iz istorii, chem mozhno,
Sygrav na scene, zritelej rastrogat'.
Vzglyanite - ya delila s korolem
I tron i lozhe; ya, doch' korolya,
Mat' princa, - ya dolzhna stoyat' vot zdes'
I zhizn' i chest' vymalivat' slovami
Pered lyubym, kto hochet slushat'. S zhizn'yu,
Kak i s pechal'yu, mne legko rasstat'sya.
No chest' moya - moih nasledstvo blizkih,
I za nee vstupayus'; gosudar',
Vzyvayu k vashej sovesti: naskol'ko
Menya vy do priezda Poliksena
Lyubili, - kak ya stoila lyubvi!
Kogda priehal on - v chem prestuplen'e?
CHto sdelala, chtob zdes' teper' stoyat'?
Kol' hot' na jotu chest' ya prestupila,
Ne tol'ko delom - mysl'yu, pust' serdca
Vseh slyshashchih menya okameneyut
I blizkie pozorom zaklejmyat
Moyu mogilu!
Leont
YA eshche ne slyshal,
CHtob u poroka naglosti ne stalo
Svoyu vinovnost' otricat'.
Germiona
Da, pravda,
No eto ne otnositsya ko mne.
Leont
Ne hochesh' ty soznat'sya!
Germiona
V toj vine,
Kotoroj net za mnoj, i ne dolzhna
YA priznavat'sya. Poliksen, s kotorym
YA obvinyayus' zaodno, priznayus',
Lyubim mnoj byl, kak on togo dostoin:
Lyubov'yu toj, chto podobala mne.
Ego lyubila tak - i ne inache, -
Kak vy ego veleli mne lyubit',
I, ne lyubya ego, byla by ya
Oslushnicej, neblagodarnoj k vam
I k drugu, ch'ya lyubov' sebya vsecelo
S teh par, kak nauchilas' govorit',
Vam otdavala! CHto do zagovora -
Mne vkus ego nevedom, hot' menya
Hotyat im ugostit'. Vse, chto ya znayu, -
To, chto Kamillo chestnyj chelovek,
A pochemu bezhal on - sami bogi
Ne znayut, esli znayut to, chto ya.
Leont
O begstve znala ty, kak i o tom,
CHto ty bez nih namerevalas' sdelat'.
Germiona
Moj gosudar'!
YA vashih slov sovsem ne ponimayu, -
I zhizn' moya vo vlasti vashih snov.
YA vam ee vruchayu.
Leont
Sny moi -
Tvoi postupki! Prizhila rebenka
Ty s Poliksenom - eto snilos' mne.
Ne znaesh' ty styda, kak vse takie,
Ne znaesh' pravdy! Otricat' ne stoit,
Kak vykinul ya tvoego shchenka
Bezrodnogo (v chem ty vinovna bol'she,
CHem on), - tak ispytat' tebya zastavlyu
Vsyu silu pravosud'ya: prigovorom
Legchajshim budet - smert'.
Germiona
K chemu ugrozy?
Vy mne grozite tem, chego ishchu ya.
ZHizn' bol'she ne nuzhna mne ni na chto:
Ee venec i radost' - vashe chuvstvo -
YA poteryala: da, ono ischezlo,
A kak? Ne znayu. A vtoraya radost' -
Moj pervenec so mnoyu razluchen,
Kak s zachumlennoj, otnyat; tret'yu radost' -
Ditya zvezdy neschastnoj otorvali
S nevinnym molokom v ustah nevinnyh,
CHtoby ubit'. Menya zh na vseh stolbah
Proslavili razvratnicej i v zlobe
Neslyhannoj lishili posle rodov
Teh prav, chto kazhdoj zhenshchine dostupny,
I, nakonec, syuda privolokli,
Poluzhivuyu. O, moj gosudar',
Kakie zh blaga u menya est' v zhizni,
CHtob mne boyat'sya smerti? Tak konchajte,
No slushajte i ver'te mne: ne zhizn' -
CHto v nej? - no chest' moyu spasti hochu ya.
Kogda menya prigovorili vy
Po podozren'yu, bez drugih ulik,
CHem vasha revnost', ya vam govoryu -
Tut proizvol, a ne zakon. (Sudu.) Proshu vas:
Orakula otvetu ya vveryayus' -
Bud' Apollon sud'ya mne!
1-j vel'mozha
|ta pros'ba
Zakonna. Tak vo imya Apollona
Orakula otvet syuda vnesite.
Vyhodit chinovnik.
Germiona
Moim otcom byl russkij imperator.
O, esli b byl on zhiv i slyshal zdes'
Dopros rodimoj docheri i videl
Vsyu glubinu moej toski, no vzorom
Lish' zhalosti - ne mesti!
Vhodyat chinovniki, Kleomen i Dion.
CHinovnik
Klyanites' nad sekiroj pravosud'ya,
Dion i Kleomen, vy oba v tom,
CHto byli v Del'fah, privezli otvet
Orakula, chto byl on za Pechat'yu
Vam dan zhrecom velikim Apollona,
CHto vy svyatoj pechati ne sryvali -
I tajny ne prochli.
Kleomen i Dion
Klyanemsya v etom.
Leont
Sorvite zhe pechati i chitajte.
CHinovnik
(chitaet)
"Germiona chista; Poliksen bezuprechen; Kamillo vernyj poddannyj. Leont
revnivyj tiran; ego nevinnyj mladenec zachat zakonno. Korol' budet zhit' bez
naslednika, poka ne najdet poteryannoe".
Vel'mozhi
Blagodaren'e, Apollon velikij!
Germiona
Hvala!
Leont
Prochel ty verno?
CHinovnik
Da, monarh,
Prochel, chto zdes' stoit.
Leont
Tak u orakula ni slova pravdy:
Sud prodolzhaetsya! Zdes' vse - obman.
Pospeshno vhodit sluga.
Sluga
O gosudar'! Korol' moj!
Leont
CHto sluchilos'?
Sluga
Za etu vest' vse proklyanut menya!
Naslednyj princ ot straha, ot volnen'ya
Za korolevu - umer.
Leont
CHto?
Sluga
Skonchalsya.
Leont
Razgnevan Apollon: karaet nebo
Moyu nespravedlivost'.
Germiona lishaetsya chuvstv.
No... chto s nej?
Paulina
Ej eta vest' smertel'na. Vot, smotrite,
Kak smert' razit!
Leont
Ee vy unesite:
Udar byl v serdce; no ona ochnetsya!
YA vverilsya ne v meru podozren'yam!
YA vas molyu, o nej zabot'tes' nezhno!
Vernite k zhizni! Apollon, prosti mne:
Koshchunstvenno tebya ya oskorbil...
Paulina, damy unosyat korolevu.
YA s Poliksenom primiryus', ya snova
Lyubov'yu zavoyuyu korolevu!
Vernu Kamillo ya, on dobr i chesten!
Podvignut revnost'yu k krovavym myslyam
I k mshcheniyu, Kamillo ya izbral
Orudiem, chtob druga moego
On otravil, i eto by svershilos' -
Ne bud' Kamillo duhom blagoroden!
Zamedlil ispolnen'e... hot' sulil ya
Smert' za otkaz, nagradu za svershen'e.
No, chelovechen i gluboko chesten,
Moj zamysel on carstvennomu gostyu
Otkryl, svoi bogatstva zdes' pokinul
Nemalye, i smelo vsem opasnym
Sluchajnostyam sud'by sebya on vveril,
Bogat lish' chest'yu. O, kak on blistaet
Skvoz' rzhavchinu moyu, svoim primerom
CHernya moi dela.
Paulina
(vbegaya)
O, gore! Gore!
Razrezh'te mne shnurovku, chtoby serdce,
Porvav ee, samo by ne razbilos'!
1-j vel'mozha
Dobrejshaya, no chto sluchilos' s vami?
Paulina
Kakie muki mne, tiran, gotovish'?
Na dybu vzdernesh'? Kolesuesh'? ZHidkim
Svincom zal'esh'? Kakoj zhe, staroj pytke
Il' novoj ya podvergnus'? Kazhdym slovom
YA zasluzhu tvoj samyj strashnyj gnev.
Tvoe zlodejstvo, s revnost'yu nelepoj,
Dostojno mal'chishki il' devchonki
Devyatiletnih, chto ono svershilo!
Podumaj - i togda sojdi s uma!
Vse prezhnie bezumstva - vzdor pred etim.
Vzdor to, chto Poliksena predal ty, -
Ty vykazal sebya neblagodarnym
Glupcom, i tol'ko; vzdor i to, pozhaluj,
CHto otravit' hotel ty chest' Kamillo,
Skloniv ego k ubijstvu, - vse pustoe
V sravnenii s chudovishchnym postupkom
I to, chto doch'-malyutku hishchnym pticam
Ty brosil, tozhe vzdor, hotya sam d'yavol
Zaplakal by skorej, chem eto sdelat';
Ty kosvenno vinoven v smerti princa,
CHej blagorodnyj duh, neobychajnyj
V takom rebenke, serdce razorvat'sya
Zastavil, vidya, kak otec pozorit
Mat' chistuyu ego; net, i za eto
Ty ne otvetish'! No poslednij greh...
O plach'te vse, uslyshav... koroleva...
Cvet nezhnyj, chistyj... umerla. I mshchen'e
Ne gryanulo eshche!
1-j vel'mozha
Spasi nas nebo!
Paulina
Mertva, klyanus', a kto ne verit klyatve -
Pust' poglyadit! i esli vy vernete
Ej krasku ust, siyan'e glaz, dyhan'e
I vnutrennyuyu teplotu, ya budu
Sluzhit' vam, kak bogam! No ty, tiran...
Ostav' raskayan'e: greh slishkom strashen,
CHtob vymolit' proshchen'e... I predajsya
Otchayan'yu. Da! Desyat' tysyach let
Stoj na kolenyah ty pod vechnoj burej,
Postyas' na golyh kamnyah, v lyutoj stuzhe, -
Tvoi molitvy vse zh bogov ne tronut,
I net tebe proshchen'ya!
Leont
Prodolzhaj...
Ne skazhesh' slishkom mnogo! Zasluzhil ya
Gorchajshie ukory.
1-j vel'mozha
No dovol'no:
CHto b ni bylo, vy ne imeli prava
Tak derzko govorit'...
Paulina
Proshu proshchen'ya:
V svoih vinah, kogda ih soznayu,
Raskaivayus' ya. Uvy! byla ya
Po-zhenski slishkom pylkoj: porazhen
On pryamo v serdce. - CHto proshlo, chego
Ne vorotit', o tom uzh ne goryuyut.
Ot slov moih vy ne pechal'tes'! Kary
YA zasluzhila, vam napomniv to,
CHto nado vam zabyt'. Korol' moj dobryj,
Prostite glupoj zhenshchine: lyubov'
K pokojnoj koroleve... snova glupost'!
Ne stanu bol'she govorit' o nej,
O vashih detyah, o moem supruge
(Pogib i on!..) Terpen'e, gosudar',
Molchat' ya budu.
Leont
Ty skazala pravdu...
I eta pravda dlya menya priyatnej,
CHem sostradanie tvoe. Proshu,
Svedi menya ty k prahu korolevy
I syna; ih shoronim vmeste, nadpis'
Nad grobom budet - o prichine smerti -
Na vechnyj mne pozor... i ezhednevno
K nim v sklep ya budu prihodit', i slezy
Mne budut uteshen'em. I poka
Priroda mne pozvolit, obeshchayu
Byvat' tam kazhdyj den'. Vedi zh menya
K moej pechali.
(Uhodit.)
Scena tret'ya
Bogemiya. Pustynnaya mestnost' na beregu morya.
Vhodyat Antigon s rebenkom i moryak.
Antigon
Ty ubezhden, chto nash korabl' prichalil
K Bogemii pustynnoj?
Moryak
Da, no tol'ko,
Boyus', ne v dobryj chas; temneet nebo,
Grozit nam burya! Sovest' govorit mne,
CHto nebesa nash zamysel progneval!
I hmuryatsya oni.
Antigon
Da budet volya ih! Stupaj zhe k moryu,
Smotri za lodkoj. Ne zamedlyu ya
Prijti.
Moryak
Speshite zh i ne zahodite
Daleko vglub': vot-vot nagryanet burya,
K tomu zhe v etom krae mnogo hishchnyh
Zverej, kak slyshno, voditsya...
Antigon
Stupaj,
Pridu ya skoro.
Moryak
YA serdechno rad
Pokonchit' s etim.
(Uhodit.)
Antigon
Bednaya malyutka.
Slyhal ya, hot' ne veril, chto yavlyat'sya
Nam mogut mertvecy. Kol' eto tak,
YA videl mat' tvoyu proshedshej noch'yu, -
Son nikogda tak ne byl s zhizn'yu shozh!
Ona pechal'no golovoj kachala...
Ne videl chashi gorya ya polnej,
No i prekrasnej. V belom odeyan'e,
Ona, svyatoj podobno, poyavilas'
V kayute, gde ya spal: sklonilas' trizhdy,
Vzdohnula, chtob zagovorit', no hlynul
Potok iz glaz; kogda zhe burya stihla,
Ona skazala: "Dobryj Antigon,
Kol' ty sud'boyu izbran, vopreki
Tvoim zhelan'yam, byt' moej malyutki
Neschastnoj palachom, ispolni klyatvu.
V Bogemii nemalo mest pustynnyh,
Tam, placha, ty ostav' ee. Malyutku
Sochtut pogibshej... Perditoj ee
Ty nazovi. Za to zh, chto zluyu volyu
Leonta ty ispolnil, bol'she v zhizni
ZHeny ty ne uvidish'!" Tut so stonom
Rastayala ona, kak vozduh... Dolgo
Ne mog v sebya prijti ya: mne kazalos',
CHto eto ne byl son. Ved' sny - igrushki,
No etim snom reshil ya sueverno
Rukovodit'sya. Verno, Germiona
Umershchvlena; i Apollon zhelaet,
CHtob devochka - rebenok Poliksena -
Ostalas' zdes', chtob zhit' il' umeret',
No na zemle togo, kto ej otec!
Bud' schastliva, o bednyj moj cvetochek!
(Kladet rebenka.)
Lezhi... Tvoi bumagi zdes'; vot svitok,
Pri schast'e - hvatit tut na vospitan'e
I bol'she. - Burya blizitsya. Bednyazhka!
Za materinskij greh - na gibel' ty
Obrechena. YA plakat' ne umeyu,
No serdce krov'yu oblilos'. YA proklyat,
CHto klyatvoj dal svyazat' sebya! Prosti!
Temneet. Groznoj kolybel'noj pesnej
Ty budesh' ubayukana... Ne videl
YA dnem takogo mraka.
Zvuki ohoty i rev.
CHto za shum?
Dobrat'sya b mne do lodki... Gonyat zverya!
Nu, mne prishel konec!..
(Ubegaet, presleduemyj medvedem.)
Vhodit staryj pastuh.
Staryj pastuh
Hotel by ya, chtoby mezhdu desyat'yu i dvadcat'yu godami ne bylo nikakogo
vozrasta ili chtoby molodezh' mogla prospat' eto vremya; a to ved' v eti gody u
nih tol'ko i dela, chto delat' devkam detej, obirat' starikov, vorovat' da
drat'sya. Von, slyshite? Nu, kto zhe, krome etih poloumnyh sorvancov,
vzdumaet ohotit'sya v takuyu nepogodu! Oni spugnuli dvuh moih luchshih yarochek -
boyus' ya, chto volk skoree ih najdet, chem hozyain. (Zametiv rebenka.) |to chto
takoe? Rebenok! da prehoroshen'kij rebyatenok! Mal'chik ili devochka, lyubopytno
znat'? Horoshen'kij, prehoroshen'kij, uzh verno, chej-nibud' greshok! Hot' ya i ne
uchenyj, a srazu vizhu, chto tut delo bez kakoj-nibud' pridvornoj sluzhanochki ne
oboshlos'. Byla rabota gde-nibud' na lestnice, a to na sunduke, a to i za
dver'yu; i, pozhaluj, poteplej im bylo, chem etomu bednyazhke zdes'. Voz'mu ego
iz zhalosti, podozhdu tol'ko, poka synishka pridet - on tut aukaetsya.
Molodoj pastuh
(za scenoj)
|ge-ge-gej!
Staryj pastuh
A, da ty tut kak tut! Koli hochesh' podivit'sya na takoe, o chem budut
govorit', kogda ty pomresh' i sgniesh', podi-ka syuda!
Vhodit molodoj pastuh.
No chto s toboj?
Molodoj pastuh
Sejchas ya videl takoe na more i na zemle - hotya skazat' naverno, gde
more i gde nebo, nevozmozhno, potomu chto teper', gde more, gde nebo, ne
razberesh': mezhdu nimi i konchika shila ne protknut'.
Staryj pastuh
Da chto takoe, malyj?
Molodoj pastuh
Posmotrel by ty, kak ono revet, besitsya, kidaetsya na bereg - no ne v
etom sila. Oh, kak eti bednye lyudi zhalostno vopili... a ih to vidat', to
opyat' ne vidat', korabl' to slovno lunu hochet protknut' machtoj, to vdrug
pena i volny ego glotayut, kak probku pivnoj bochonok. A na zemle-to...
Medved'-to rval ego za plecho, a on to zval menya na pomoshch', to krichal, chto on
znatnyj dvoryanin Antigon; no, chtoby pokonchit' s korablem, more proglotilo
ego, kak izyuminku, tol'ko sperva neschastnye lyudi vopili, a ono nad nimi
hohotalo, i neschastnyj dvoryanin tozhe vopil, a medved' tozhe nad nim
izdevalsya, i oba reveli gromche morya i buri.
Staryj pastuh
Miloserdie Bozhie, da kogda zhe vse eto priklyuchilos', mal'chugan?
Molodoj pastuh
Da vot sejchas, siyu minutu, ya i mignut' ne uspel, kak vse eto stryaslos':
lyudi pod vodoj eshche ostyt' ne uspeli, a medved' tol'ko napolovinu poobedal
dvoryaninom; on i po sej chas nad nim truditsya.
Staryj pastuh
|h, ne bylo menya tam, - ya by pomog stariku!
Molodoj pastuh
Da, ty by, mozhet, i korablyu pomog? Uzh tut u tvoej zhalosti sovsem ne
bylo by tverdoj pochvy pod nogami!
Staryj pastuh
Pechal'nye dela, pechal'nye dela... No posmotri-ka syuda, mal'chik,
blagoslovi tebya bog, - ty vstretilsya s umirayushchimi, a ya s novorozhdennym! Est'
na chto posmotret': krestil'naya rubashechka - vporu gospodskomu rebenku...
Glyadi syuda... da derzhi, derzhi... otkroj... posmotrim! Mne bylo predskazano,
chto ya razbogateyu blagodarya feyam! |to, verno, i est' podkidysh fei*.
Otkroj-ka, chto tam vnutri?
Molodoj pastuh
Nu i udachlivyj ty starik! Vidno, vse tvoi prezhnie grehi tebe proshcheny:
zhit' tebe v schast'e! Zoloto, splosh' zoloto!
Staryj pastuh
|to volshebnoe zoloto, vot uvidish', mal'chik... Zabiraj vse da pryach'
horoshen'ko. Skorej domoj, domoj... blizhajshej dorogoj! Schast'e nam privalilo,
mal'chugan, a chtob ego ne spugnut', nado prezhde vsego derzhat' yazyk za zubami.
Brosim ovec skorej, mal'chugan, domoj, kratchajshim putem!
Molodoj pastuh
Nu, ty idi so svoej nahodkoj, a ya posmotryu, ne brosil li medved'
dvoryanina i chto on ot®el ot nego: medvedi ved' opasny tol'ko poka golodny;
esli ot dvoryanina hot' chto-nibud' ostalos', ya ostatki shoronyu.
Staryj pastuh
Dobroe delo. Esli ty chto-nibud' razberesh' v tom, chto ostalos', pozovi
menya, ya posmotryu.
Molodoj pastuh
Ladno; ty mne pomozhesh' ego zaryt' v zemlyu.
Staryj pastuh
Schastlivyj eto den' dlya nas s toboj, mal'chugan; i my za nego otplatim
dobrym delom!
Uhodyat.
Dejstvie IV
Scena pervaya
Poyavlyaetsya Vremya (zamenyayushchee hor).
Vremya
YA dlya nemnogih schast'e, skorb' dlya vseh,
Dlya zlyh i dobryh - strah i radost'. Greh
Tvoryu i razrushayu bez usil'ya!
YA - Vremya! nyne pered vami kryl'ya
YA razvernu. Ne stav'te mne v vinu
Moj bystryj let i to, chto ya skol'znu
CHerez shestnadcat' let, nichem probela
Ne zapolnyaya. Vlast' dana mne - smelo
Zakony narushat', v edinyj chas
Sozdat' obychaj, svergnut' - vse zaraz.
YA - vechno to zhe, s drevnosti dalekoj
Do nashih dnej. Moe vziralo oko
Na samoe nachalo bytiya;
I sdelayu takim zhe proshlym ya
To, chto carit teper'. Ono uvyanet
I skazkoyu, kak eta skazka, stanet!
Perevernut' chasy pozvol'te mne.
I dumajte, chto byli vy vo sne.
Leonta, chto skorbit v uedinen'e
O sledstviyah revnivyh podozrenij,
Poka ostavim; vas zhe moj polet
V prekrasnyj kraj bogemskij uneset.
U korolya - zapomnit' vas proshchu -
Syn, Florizel'; teper' skazat' speshu,
CHto Perdita krasavicej prelestnoj
Vzrosla; chto s neyu budet? - neizvestno...
Prorochit' ne hochu: nastupit chas -
So vremenem otkroetsya dlya vas,
CHto s dochkoj pastuha priemnoj stalos'.
Skuchat', nadeyus', huzhe vam sluchalos'?
Kol' net - to vremya mozhet lish' zhelat'
Vam hudshej skuki nikogda ne znat'.
Scena vtoraya
Bogemiya. Zal vo dvorce korolya Poliksena.
Poliksen
Proshu tebya, dobryj moj Kamillo, ne nastaivaj bol'she! Ved' dlya menya
otkazat' tebe v chem-libo - ravnosil'no bolezni; no soglasit'sya na tvoyu
pros'bu budet smert'yu.
Kamillo
Vot uzh pyatnadcat' let, kak ya ne videl rodiny!* Hot' ya bol'shuyu chast'
zhizni provetrivalsya v chuzhih krayah, no slozhit' svoi kosti hotel by doma!
Krome togo, raskayavshijsya korol', moj povelitel', prisylal za mnoyu... YA mog
by emu prinesti uteshenie v ego skorbi, po krajnej mere imeyu smelost' tak
dumat'. Vse eto pobuzhdaet menya ehat'.
Poliksen
Esli ty lyubish' menya, Kamillo, ne unichtozhaj vseh svoih prezhnih zaslug,
pokinuv menya teper'. Dostoinstva tvoi priuchili menya nuzhdat'sya v nih. Legche
bylo by nikogda tebya ne znat', chem ispytyvat' nedostatok v tvoem
prisutstvii. Ty zastavil menya nachat' raznye predpriyatiya, s kotorymi nikto
ne spravitsya, krome tebya! Ty dolzhen ostat'sya, hotya by dlya togo, chtoby
vypolnit' vse eto, a inache uvezesh' s soboj vse svoi zaslugi. Esli ya
nedostatochno cenil ih do sih por, potomu chto oni neocenimy, ya budu uchit'sya,
kak eshche usilit' moyu blagodarnost'; mne budet nagradoj vozmozhnost' vykazyvat'
tebe moyu lyubov'. Proshu tebya, ne govori bol'she ob etoj rokovoj strane
Sicilii! Pri odnom ee imeni menya nachinaet terzat' vospominanie o
raskayavshemsya, kak ty ego nazyvaesh', o primirivshemsya so mnoj korole i brate.
Utrata ego neocenennoj suprugi i detej vsegda zanovo probuzhdaet pechal'. -
Skazhi, davno li ty videl moego syna, princa Florizelya? Koroli byvayut
neschastny, esli horonyat horoshih detej, no oni ne menee neschastny, esli u nih
durnye deti.
Kamillo
Gosudar', ya videl princa dnya tri tomu nazad. Kakie u nego priyatnye dela
- ya ne znayu; no ya zametil, chto za poslednee vremya on ochen' otdalilsya ot
dvora i menee primerno ispolnyaet svoi obyazannosti, chem ran'she.
Poliksen
YA sam zametil eto, Kamillo, i nastol'ko etim ozabochen, chto poruchil
odnoj pare glaz nablyudat' za ego vremyapreprovozhdeniem Mne soobshchayut, chto on
vse vremya prebyvaet v dome odnogo prostogo pastuha. |to chelovek, kotoryj, k
izumleniyu svoih sosedej, vdrug iz polnogo nichtozhestva prevratilsya v bogacha.
Kamillo
Slyshal i ya, gosudar', ob etom cheloveke, i o tom, chto u nego doch'
neobyknovennoj krasoty. Slava o ee krasote razneslas' kuda dal'she, chem mozhno
bylo ozhidat', prinimaya vo vnimanie, chto beret ona nachalo iz takoj lachugi.
Poliksen
I eto mne izvestno; i ya boyus', ne eta li primanka privlekaet tuda moego
syna. Poedem s toboj tuda. Tam my vydadim sebya ne za teh, kto my v
dejstvitel'nosti, i potolkuem s pastuhom On, verno, chelovek prostoj, i nam
netrudno budet vyvedat' prichiny chastyh poseshchenij moego syna. Proshu tebya,
pomogi mne v etom dele; otlozhi poka mysli o Sicilii.
Kamillo
Ohotno povinuyus' vashemu prikazaniyu.
Poliksen
Dorogoj moj Kamillo!.. - Nam nuzhno pereodet'sya.
Uhodyat.
Scena tret'ya
Bogemiya. Doroga nedaleko ot myzy pastuha.
Avtolik vhodit s peniem.
Avtolik
Edva proglyanet v polyah zlatocvet -
Gej-go! S devchonkami v dol zelenyj!
Nastupaet goda luchshij rascvet,
Aloj krovi vlast' nad zimoj studenoj.
Na zaborah, beleyas', sohnet bel'e,
Gej-go! Poyut ptashki tak, chto chudo...
Vorovskoe serdce likuet moe,
Kvarta elya - ved' eto carskoe blyudo!
Tiri-liri! - poet zhavoronok moj,
Gej-go! - podpevayut drozd i sinica,
Pod etu pesenku nam s kumoj
V dushistom sene lyubo vozit'sya.
Sluzhil ya princu Florizelyu i v svoe vremya v barhate hodil, a teper' ya
bez mesta. (Poet.)
No zachem mne ob etom tuzhit', moj svet.
Noch'yu yarko siyaet luna,
YA brozhu zdes' i tam, no somneniya net,
CHto doroga moya verna
Esli mednik s sumoj smeet zhit', moj svet,
I brodit' v lyubom okolotke, -
Za sebya ya sumeyu dat' otvet,
Hot' zakujte menya v kolodki!
YA promyshlyayu prostynyami, a vot kogda korshuny gnezda v'yut, togda beregite
i melkoe bel'e. Otec nazval menya Avtolikom; govoryat, on, kak i ya, rodilsya
pod znakom Merkuriya - i tozhe lyubil pozhivit'sya tem, chto ploho lezhit. Igra v
kosti da devochki doveli menya do takogo naryada, dohody moi - melkoe
vorovstvo. Za razboj na bol'shih dorogah plet'mi derut i veshayut, a dlya menya
pleti i viselica - pryamo uzhas! CHto kasaetsya budushchej zhizni, - mysl' o nej mne
ne meshaet spat'. A! Pozhiva! pozhiva!
Vhodit molodoj pastuh.
Molodoj pastuh
Dajte-ka soobrazit': s kazhdyh odinnadcati golov - dvadcat' vosem'
funtov shersti; za kazhdye dvadcat' vosem' funtov shersti - funt sterlingov i
neskol'ko shillingov. Ostrizheno poltory tysyachi golov; skol'ko zhe eto budet
shersti?
Avtolik
Esli silok ne porvetsya - teterya moya.
Molodoj pastuh
Nichego ne mogu bez schetov podelat'! Nu, posmotrim-ka, chto mne nado
zakupit' k prazdniku strizhki ovec. Saharu tri funta; korinki pyat' funtov;
risu... i chto eto moya sestrica budet delat' s risom? No otec velel ej byt'
hozyajkoj na prazdnike, i eto uzh ee delo. Ona sdelala dvadcat' chetyre buketa
dlya molodcov, kotorye budut strich' ovec; vse oni pevcy i otlichno poyut na tri
golosa, bol'shej chast'yu tenora i basy; sredi nih tol'ko odin puritanin, on
poet psalmy pod volynku. Nado kupit' shafranu, chtoby podkrashivat' testo v
pirogah; muskatnyj oreh, finikov... net, etogo v spiske net: sem' shtuk
orehov, koreshok-dva imbiryu (nu, eto ya mogu v pridachu vyprosit'), chetyre
funta chernoslivu i stol'ko zhe izyumu.
Avtolik
(lezha na zemle)
O, zachem ya rodilsya na svet...
Molodoj pastuh
Pomiluj nas, chto takoe?
Avtolik
O, pomogite mne, pomogite, sorvite s menya eti tryapki, a tam - smert',
smert'!
Molodoj pastuh
Bednaya ty dusha... tebe by skoree pribavit' tryapok sledovalo, chem eti
sryvat'.
Avtolik
Menya ograbili, sudar', i izbili; ukrali den'gi i odezhdu, a mne ostavili
etu otvratitel'nuyu rvan'!
Molodoj pastuh
Kto zhe eto tebya ograbil - konnyj ili peshij?
Avtolik
Peshij, dobryj gospodin, peshij!
Molodoj pastuh
Da uzh vidno, chto on byl peshij, sudya po tomu odeyaniyu, chto on tebe
ostavil... A esli etot kamzol konnomu sluzhil, to posluzhil nemalo. Davaj
ruku, ya tebe pomogu. Nu, davaj zhe ruku! (Pomogaet emu vstat'.)
Avtolik
Oh! ostorozhnee, dobryj gospodin!
Molodoj pastuh
Ah ty, neschastnaya dusha!
Avtolik
Oh, potishe, dobryj gospodin, tishe, boyus', ne vyvihnuto li u menya plecho!
Molodoj pastuh
Nu, chto, mozhesh' stoyat'?
Avtolik
Ostorozhnee, dobryj gospodin, ostorozhnee! (Vytaskivaet iz karmana u nego
koshelek.) Vy takoe miloserdnoe delo sdelali...
Molodoj pastuh
Tebe, nebos', den'zhonok nado, u menya najdetsya dlya tebya malaya tolika.
Avtolik
Net, moj dobryj gospodin, net, umolyayu vas u menya tut v treh chetvertyah
mili zhivet rodstvennik, k kotoromu ya i shel; tam ya najdu i den'gi, i vse, chto
mne nuzhno; ne predlagajte mne deneg, umolyayu vas, - eto ubivaet moe serdce!
Molodoj pastuh
Kakov na vid byl tot molodchik, chto tebya ograbil?
Avtolik
YA s nim poznakomilsya, igraya v fortunku; on kogda-to sluzhil pri dvore u
princa; ne skazhu vam, dobryj gospodin, za kakuyu dobrodetel', no ego
nesomnenno ottuda prognali.
Molodoj pastuh
Za kakoj porok, hochesh' ty skazat', potomu chto za dobrodetel' ot dvora
ne progonyayut: za dobrodetel'yu uhazhivayut, chtoby ona tam ostavalas', no ona
tam dolgo ne zagashchivaetsya.
Avtolik
YA i hotel skazat' - za kakoj porok, sudar'. YA horosho znayu etogo
cheloveka; s teh por on uspel byt' fokusnikom s obez'yanoj, sudebnym
pristavom, pokazyval v kukol'nom teatre istoriyu bludnogo syna, zhenilsya na
vdove mednika, zhivshej v mile ot moego imen'ya, i, perebrav mnogo
moshennicheskih professij, okonchatel'no ostanovilsya na professii brodyagi. Ego
zovut Avtolikom.
Molodoj pastuh
Ah, chert voz'mi! Da eto tot samyj vor, zhizn'yu klyanus', chto shlyaetsya po
prihodskim prazdnikam, yarmarkam i medvezh'im travlyam.
Avtolik
Sovershenno verno, sudar', eto on, on i est'... |tot imenno brodyaga i
vyryadil menya v takoj naryad...
Molodoj pastuh
Vo vsej Bogemii net takogo trusa: vam stoilo by tol'ko poglyadet' na
nego pogroznee da plyunut' emu v mordu - on by sejchas dal tyagu.
Avtolik
Dolzhen vam priznat'sya, sudar', chto ya ne lyublyu drat'sya, u menya serdce ne
lezhit k etomu, i on eto znaet, ruchayus' vam.
Molodoj pastuh
Nu, kak vy teper' sebya chuvstvuete?
Avtolik
Dobryj gospodin, gorazdo luchshe, chem prezhde: ya mogu i stoyat' i hodit'.
Teper' ya s vami proshchus' i potihon'ku pobredu k moemu rodstvenniku.
Molodoj pastuh
Ne vyvesti li mne vas na dorogu?
Avtolik
Net, prigozhij moj gospodin, net, dobrejshij moj gospodin.
Molodoj pastuh
Nu, tak proshchajte, mne nado toropit'sya za raznymi pryanostyami k nashej
strizhke ovec.
Avtolik
Vseh blag, dobrejshij gospodin!
Molodoj pastuh uhodit.
Posmotrim, hvatit li u tebya v koshel'ke porohu, chtoby pokupat' pryanosti!
Pridu i ya na vashu strizhku ovec, i, esli ne obstrigu strigunov, vycherknite
menya iz spiska i zanesite moe imya v knigu dobrodeteli.
(Uhodit s peniem.)
Vpered, vpered cherez pleten',
Privol'noyu dorogoj.
Projdesh' s veselym serdcem - den'.
Versty s pechal'nym - mnogo!
Scena chetvertaya
Bogemiya. Luzhajka pered domom pastuha.
Vhodyat Florizel' i Perdita,
Florizel'
Daet tebe naryad tvoj neobychnyj
ZHizn' novuyu. Ty ne pastushka - Flora,
Predvestnica aprelya... |tot prazdnik,
Mne kazhetsya, bogov sobran'e mladshih,
A ty - carica ih!
Perdita
Moj princ lyubeznyj,
Za krajnosti ne smeyu vas branit':
Prostite vyrazhen'e... Vy sebya,
Strany nadezhdu, skryli pod smirennoj
Odezhdoj pastuha; menya zh, prostuyu
Pastushku, vy boginej naryadili...
Ne pozvolyaj nash prazdnik vseh bezumstv,
Ne bud' privychny lyudi k nim, - mne bylo b
Naryad vash stydno videt': on kak budto
Mne sluzhit zerkalom.
Florizel'
Blagoslovlyayu
Tot mig, kogda sletel moj dobryj sokol
K tvoim polyam!..
Perdita
O, bylo by za chto!
Neravenstvo strashit. Velich'e vashe
K boyazni ne privyklo; ya zh drozhu
Pri mysli, chto, kol' vash otec sluchajno
Zaedet v nashu glush', kak vy? O, bogi!
CHto mog by on podumat', vstretiv syna
V podobnom zhalkom vide? CHto skazal by?
I kak, v moem zaimstvovannom bleske,
Vzglyanula b ya v surovyj lik?
Florizel'
Ne bojsya!
Nas radost' zhdet. Ved' sami bogi chasto,
Smiryayas' pred lyubov'yu, prinimali
ZHivotnyh vid: tak stal bykom YUpiter
I tochno byk mychal; Neptun zelenyj
Bleyal kozlom; a bog, odetyj v plamya,
Sam Apollon zlatoj byl pastuhom,
Kak ya sejchas! No vse ih prevrashchen'ya
Podobnoj krasotoj ne vyzyvalis'
I ne byli nevinny, kak moe:
Moi zhelan'ya chesti ne prevysyat,
Strast' ne sozhzhet nevinnosti!
Perdita
No, princ,
Reshen'e vashe ustoyat' ne smozhet,
Kol' zapretit korol', a tak i budet...
Odno iz dvuh pridetsya neizbezhno:
Il' vam s svoim nameren'em dostat'sya,
Il' mne s moeyu zhizn'yu.
Florizel'
Dorogaya,
Ne omrachaj, proshu, nenuzhnym strahom
Veselyj prazdnik. Il' tvoim ya budu,
Il' ot otca ya otrekus', ne v silah
Sebe i nikomu prinadlezhat',
Kol' ne tebe! I budet tak, hotya by
Sud'ba skazala "net". Razveselis' zhe -
I razgoni grust' etih myslej - vsem,
CHto vidish' ty vokrug. A vot i gosti.
Tak bud' svetla, krasavica, kak budto
B den' nashej svad'by: my s toboj ved' oba
Klyalis', chto on nastanet!
Perdita
O fortuna!
Poshli udachi nam!..
Florizel'
Podhodyat gosti:
Vstret' ih radushnej; pust' nas narumyanit
Vesel'e dokrasna!..
Vhodyat staryj pastuh, Poliksen, Kamillo, pereodetye,
molodoj pastuh, Mopsa, Dorkas i drugie pastuhi
i pastushki.
Staryj pastuh
|h, dochka, bud' zhiva moya staruha,
Ona b byla klyuchar', dvoreckij, povar,
Hozyajka i sluzhanka: vseh vstrechala b,
Vseh ugoshchala, spela b i splyasala!
Na tom konce stola i na drugom...
S odnim, s drugim, lico b ee pylalo
I ot hlopot i ot togo, chem zhazhdu
Vse zalivala b, chokayas' s gostyami
Ty zh v storone, kak gost'ya, ne hozyajka
Vsego sobran'ya! Priglashaj lyubeznej
Vot etih neznakomcev k nam na prazdnik
Ved' eto budet luchshij put' k znakomstvu.
Nu, ne krasnej, da vstret' ih kak prilichno
Hozyajke prazdnika. Zovi zhe nas
Popirovat' na strizhke stad tvoih,
Im procvetan'ya pozhelat'!
Perdita
(Poliksenu)
Proshu vas...
Otec velel mne nynche byt' hozyajkoj
Na prazdnike (Kamillo.) Pozhalujsta,
proshu vas.
Daj, Dorkas, mne cvetov... - Pozvol'te mne
Vam podnesti. Vot rozmarin i ruta* -
Oni cvetut i pahnut i zimoj.
Voz'mite ih na pamyat' vy i bud'te
Gostyami zdes'.
Poliksen
Prekrasnaya pastushka,
Ty pravil'no podobrala dlya nas
Cvety zimy.
Perdita
Kogda stareet god,
Eshche do smerti leta, - do rozhden'ya
Zimy drozhashchej, - vseh pyshnej cvetut
Gvozdiki ili pestrye levkoi:
Ih "nezakonnymi det'mi prirody"
Zovut inye; zdes' v sadu ih net -
YA ne sazhayu ih.
Poliksen
No otchego zhe,
Krasavica?
Perdita
YA slyshala, chto im
Dalo iskusstvo etu pestrotu,
A ne velikaya priroda.
Poliksen
CHto zhe?
No ved' prirodu uluchshayut sredstvom,
Kotoroe priroda sotvorila;
Iskusstvo takzhe sozdano prirodoj.
Vot vidish', milaya: my privivaem
Porodistyj otrostok k dikoj vetke
I zastavlyaem grubyj stvol zachat'
Ot luchshego rostka. Iskusstvo eto
Prirodu uluchshaet, izmenyaet,
Vernej: ono samo - priroda.
Perdita
Pravda.
Poliksen
Tak nasadi v svoem sadu levkoev
I nezakonnymi ih ne zovi.
Perdita
Ne stanu
Zemli ya tratit' na takoj cvetok,
Kak krasit'sya ne stanu, chtob za eto
Vot etot yunosha menya hvalil
I v zheny pozhelal. Vot vam cvety:
CHeber, lavanda, myata, majoran,
Vot nogotki, chto spat' lozhatsya s solncem
I vmeste s nim vstayut v slezah... Cvety
Iz serediny leta - i, po mne,
Godyatsya lyudyam srednih let.
Proshu vas...
Kamillo
Bud' ya v tvoih stadah, travy ne el by,
A tol'ko b na tebya smotrel.
Perdita
O, bogi!
Vy tak by otoshchali k yanvaryu,
CHto vas by vetrom sdulo. - Nezhnyj drug moj,
ZHal', net cvetov vesennih u menya,
CHto podoshli by vam; i vam, podrugi,
Nesushchie na devstvennyh vetvyah
Cvety nevinnosti. - O Prozerpina,
Gde te cvety, chto s kolesnicy Diya
Ty v strahe razronyala? Gde narcissy,
Predshestvenniki lastochek, ch'ya prelest'
Plenyaet vetry marta? Gde fialki,
CHej temnyj cvet nezhnee vek YUnony,
Dyhaniya Venery? Skorospelki,
CHto, blednye v bezbrach'e, umirayut,
Velich'ya Feba ne uzrev? (Nedug
Dlya dev obychnyj.) Bukvicy-vostrushki?
I carskie vency? I raznyh lilij
Sem'ya, i strojnyj iris? Ih bylo nado,
CHtob vam splesti venki, tebya zhe imi
Osypat', nezhnyj drug!..
Florizel'
Kak mertveca!
Perdita
O, net! kak lozhe dlya lyubovnyh igr,
A mozhet byt', kak mertveca, no tol'ko
CHtob shoronit' tebya v moih ob®yat'yah!
Voz'mite zhe cvety! - No ya igrayu,
Kak v pastorali v Duhov den'! Naryad
Menyaet nrav moj.
Florizel'
CHto by ty, moj angel,
Ni delala - vse luchshe s kazhdym migom:
Ty govorish' - i ya by vechno slushal,
Poesh' - i ya b hotel, chtob prodavala
I pokupala, podavala bednym,
Molilas' by, rasporyazhalas' v dome -
Vse pen'em! Tancevat' nachnesh' - hotel by,
CHtob stala ty morskoj volnoj i v plavnom
Dvizhen'e vechno-vechno kolebalas';
Tvoj kazhdyj shag i kazhdyj tvoj postupok
YAvlyaetsya vencom tvoih svershenij,
Vse carstvenno v tebe.
Perdita
O, Dorikles,
Vy chereschur mne l'stite. Vasha yunost'
Da kraska neporochnogo rumyanca
Porukoyu, chto vy pastuh nevinnyj:
Inache zapodozrila by ya,
CHto v vas est' fal'sh'.
Florizel'
Prichin tak dumat' - men'she,
CHem u menya prichin est' opravdat'
Tvoyu boyazn'. Proshu tebya na tanec!
Daj ruku: nas, kak pary golubkov,
Ne razluchit'.
Perdita
Za golubkov ruchayus'!
Uhodyat tancevat'.
Poliksen
Eshche takoj krasotki ne byvalo
V glushi polej; ee slova, postupki -
Vse veet vysshim blagorodstvom, strannym
V takih mestah.
Kamillo
CHto on ej govorit?..
Ej kraska brosilas' v lico... Klyanus',
Ona carica tvoroga i slivok!
Molodoj pastuh
|j, muzyka!
Dorkas
Ty s Mopsoj! Gde chesnok,
CHtob poceluj pripravit'?
Mopsa
CHto takoe?
Molodoj pastuh
Molchat', ni slova: nado znat' prilich'e!
Igrajte! V plyas!
Plyaska pastuhov i pastushek.
Poliksen
Skazhi-ka, drug, chto za pastuh krasivyj
S tvoej tancuet dochkoj?
Staryj pastuh
A! Dorikles zovut ego; imen'em
On hvalitsya; hot' ot nego lish' eto
YA znayu, no emu vpolne ya veryu,
Glyadit on chestnym. Govorit, chto lyubit
On doch' moyu, i etomu ya veryu:
Tak mesyac v vodu ne glyadit, kak on
V glazah ee chitaet; a v lyubvi ih
Polpoceluya raznicy ne budet,
Poistine!
Poliksen
Ona tancuet slavno.
Staryj pastuh
I vse tak delaet hot' i ne sled by
Mne tak hvalit'. A esli on ee
Poluchit, - to, chto prineset ona,
Vo sne emu ne snilos'!
Vhodit rabotnik.
Rabotnik
Oh, hozyain! Poslushali by vy raznoschika tam u vorot! Vy by ne stali
bol'she nikogda plyasat' pod buben i dudki, da i volynka by vas s mesta ne
sdvinula. Raspevaet on mnozhestvo pesen - i poet skoree, chem vy den'gi
schitaete; tak poet - slovno ob®elsya balladami, vse tak i razvesili ushi ot
ego pesen.
Molodoj pastuh
Vot uzh kstati prishel! Davaj ego syuda! Smert' kak lyublyu ballady,
osobenno kogda kakuyu-nibud' grustnuyu istoriyu da poyut na veselyj lad, a
horoshuyu shutochnuyu pesnyu da tak zhalostno raspevayut.
Rabotnik
U nego pesni i dlya muzhchin i dlya zhenshchin, vseh razmerov! Ni odin
prikazchik ne podberet luchshe perchatok po merke. Est' horoshen'kie lyubovnye
pesenki dlya devic, tak, bez vsyakih gnusnostej, chto bol'shaya redkost' - s
takimi delikatnymi pripevami, vrode: "Hvataj ee, valyaj ee", - a esli tut
sluchitsya kakoj-nibud' rotozej da zahochet pakostej ej nadelat' i vovremya ne
ostanovitsya - tak u nego devica otvechaet: "Gop, ne povredi menya, lyubeznyj!"
- tak vot ot nego i otdelyvaetsya: "Gop, ne povredi menya, lyubeznyj!"
Poliksen
Vot prevoshodnyj malyj!
Molodoj pastuh
Uzh pover' mne, zamechatel'nyj malyj! A est' u nego horoshie tovary?
Rabotnik
U nego lenty vseh cvetov radugi; kryuchki takie, chto ni odnomu bogemskomu
advokatu s nimi ne spravit'sya, hotya by on ih optom dokupal: tesemki, galuny,
polotno, batisty; i vospevaet on ih kak bogov ili bogin'; mozhno podumat',
chto on poet ne o rubashke, a ob angelochke, tak on voshvalyaet vyshivku na
rukavah i na vyreze.
Molodoj pastuh
Privedi zhe ego, pozhalujsta, da pust' idet s pesnej.
Perdita
Tol'ko predupredi ego, chtoby nikakih skvernyh slov ne bylo v ego
pesnyah.
Rabotnik uhodit.
Molodoj pastuh
Da, est' takie sredi etih raznoschikov, sestrica, u kotoryh etogo
bol'she, chem ty dumaesh'.
Perdita
Da, dobryj bratec, dazhe, mozhet byt', bol'she, chem mogu podumat'.
Vhodit Avtolik, s pesnej.
Avtolik
Vot polotno, kak sneg, belo;
Vot krep, chto vorona krylo;
Perchatki - zapah roz damasskih;
Vot dlya lica, dlya nosa maski;
A vot - braslety, busy vam,
Duhi prekrasnye dlya dam,
CHepcy, nagrudniki, karmashki
Dlya parnya, chtob kupit' milashke!
SHCHipcy dlya plojki i bulavki.
Vse, chto devicam nuzhno v lavke...
Da pokupajte, paren'ki, da pokupajte,
Svoih devic ne ogorchajte,
|j, pokupajte!..
Molodoj pastuh
Ne bud' ya vlyublen v Mopsu, ne vidat' by tebe moih denezhek; no tak kak ya
u nee v rabstve, to dolzhen platit' dan' - lentami i perchatkami.
Mopsa
Ty mne ih obeshchal k prazdniku. Vprochem, luchshe pozdno...
Dorkas
To li eshche on tebe obeshchal, esli verit' lyudyam?
Mopsa
Zato tebe on polnost'yu dal vse, chto obeshchal, mozhet byt', dazhe bol'she
togo...
Molodoj pastuh
Neuzhto ne ostalos' u devushek tonkogo obrashcheniya? Malo vam vremeni, kogda
vy doit' idete, ili spat' lozhites', ili za pechkoj smotrite, chtoby
razbaltyvat' svoi tajnosti... CHto vy treplete yazykom pered nashimi gostyami?
Konchajte blagovest, i ni slova bol'she.
Mopsa
YA konchila. Nu, ty obeshchal mne ozherel'e i paru dushistyh perchatok.
Molodoj pastuh
Razve ya ne govoril tebe, chto menya po doroge nadul moshennik i ukral u
menya vse den'gi?
Avtolik
Verno, sudar', stol'ko etakih moshennikov teper' razvelos', chto nado
byt' ostorozhnej!
Molodoj pastuh
Ne bojsya, priyatel', zdes' u tebya nichego ne propadet, bud' spokoen.
Avtolik
Nadeyus', sudar', u menya s soboj mnogo dorogih tovarov.
Molodoj pastuh
A eto chto u tebya, ballady?
Mopsa
Ah, kupi neskol'ko shtuk: ya strah kak lyublyu ballady v knizhkah! potomu
chto uzh raz napechatano - znachit pravda.
Avtolik
Vot tut, ochen' horoshaya, poetsya na samyj zhalostnyj motiv: o tom, kak
zhena rostovshchika rodila vmesto rebenka dvadcat' meshkov s den'gami i kak ej
hotelos' poest' zmeinyh golov i zharenyh zhab.
Mopsa
A eto byla pravda?
Avtolik
Istinnaya pravda, i sluchilos' vsego mesyac tomu nazad.
Dorkas
Oh, tol'ko by ne vyjti za rostovshchika!
Avtolik
Tut i imya povival'noj babki, chto prinimala, - gospozha Spletnica, - i
pyati ili shesti chestnyh zhenshchin, kotorye byli svidetel'nicami. Stal by ya
raznosit' vzdornye rasskazy!
Mopsa
Ah, pozhalujsta, kupi etu!
Avtolik
A vot eshche ballada: kak v pyatnicu tridcatogo aprelya podnyalas' na sorok
tysyach sazhen nad vodoyu ryba i spela etu balladu o zhestokoserdnyh devushkah.
Nado skazat', chto eto byla zhenshchina, obrashchennaya v holodnuyu rybu za to, chto
ne hotela obruchit'sya s tem, kto ee lyubil. Ballada ochen' grustnaya, i,
glavnoe, vse pravda.
Dorkas
Da, ty dumaesh', pravda?
Avtolik
Pyat' sudejskih podpisej ee udostoveryayut, a svidetel'stv bol'she, chem moj
korob mozhet vmestit'.
Molodoj pastuh
Otlozhi-ka ee... Nu, a eshche?
Avtolik
Vot veselaya ballada, no prevoshodnaya!
Mopsa
Kupi i veseluyu.
Avtolik
Vot vam zamechatel'naya! poetsya na golos "Dve vlyubilis' v odnogo"! Vo
vsej okruge net devicy, kotoraya by ee ne raspevala: narashvat berut, uveryayu
vas.
Mopsa
My ee mozhem propet' s Dorkas, esli ty voz'mesh'sya nam podpevat'; ona
ved' na tri golosa.
Avtolik
YA-to svoj golos znayu; eshche by mne ne pet', eto ved' moe remeslo!
Valyajte!
Proch' ot vas ya uhozhu. A kuda - vam ne skazhu!
Dorkas
Ah, kuda?
Mopsa
Ah, kuda?
Dorkas
Ah, kuda?
Mopsa
Gde zhe vse tvoi obety
Otkryvat' mne vse sekrety?
Dorkas
YA s toboj pojdu tuda.
Mopsa
V les, na mel'nicu, v selo?
Dorkas
Ah, kuda b ni shel, vse zlo.
Avtolik
Nikuda!
Mopsa
Nikuda?
Avtolik
Nikuda!
Mopsa
Ty v lyubvi ved' klyalsya mne?
Dorkas
Mne zhe klyalsya ty vdvojne!
Tak kuda, ah, kuda ty, kuda?
Molodoj pastuh
Nu, my etu pesnyu spoem tam, a to otec i eti gosti ser'ezno
razgovarivayut, ne nado im meshat'. Tashchi svoj korob. Devochki, ya vam obeim
vsego kuplyu! Raznoschik, chur, mne pervyj vybor! Za mnoj, devochki!
(Uhodit s Mopsoj i Dorkas.)
Avtolik
(v storonu)
I uzh zaplatish' ty mne za nih kak sleduet!
(Uhodit s peniem.)
Ugodno l' galunochkov,
Na vorotnik shnurochkov,
Krasotka, svetik moj?
Vot vam shelka cvetnye,
Ubory golovnye -
Po mode gorodskoj!
Raznoschik vam ustupit,
A denezhki vse kupyat -
Beri tovar lyuboj!
(Uhodit.)
Rabotnik
(vhodit)
Hozyain, tut prishli tri vozchika, tri pastuha, tri volopasa, tri
svinopasa. Vse oni vyryadilis' v zverinye shkury i nazyvayut sebya zadirami, u
nih osobennyj tanec; devki govoryat, chto eto ne tanec, a putanica iz pryzhkov
i skachkov, - nu, da eto potomu, chto oni v etom ne uchastvuyut. A sami-to oni
nadeyutsya, chto vam tanec ponravitsya, i esli pokazhetsya dikim, to tol'ko tem,
kto privyk kruzhit'sya, kak sharik...
Staryj pastuh
Nu ih, ne nado, i bez togo dovol'no vsyakih derevenskih durachestv. YA
dumayu, my vas utomili, sudar'?
Poliksen
|to ty utomlyaesh' teh, kto hochet nas razvlech', zastavlyaya ih zhdat'.
Pozhalujsta, pokazhi nam eti chetyre trojki pastuhov!
Rabotnik
Govoryat, odna iz etih troek pered samim korolem plyasala! Hudshij iz ee
plyasunov prygaet ne men'she chem na dvenadcat' s polovinoj futov v vyshinu!
Staryj pastuh
Budet boltat'! Raz pochtennym gostyam ugodno - pust' vojdut, da pozhivee.
Vhodyat dvenadcat' pastuhov, odetyh satirami, plyashut
i uhodyat.
Poliksen
(staromu pastuhu, s kotorym govoril)
Potom, otec, uznaesh' ostal'noe.
(V storonu.)
Ne slishkom li u nih zashlo daleko?
Pora ih razluchit'. Prostoj starik
Vse razboltal. (Florizelyu.) CHto, pastushok
prekrasnyj?
Tak polno vashe serdce chem-to vazhnym,
CHto ne do prazdnestv vam? No v vashi gody.
Kogda ya byl vlyublen, ya zasypal
Lyubimuyu darami. YA razryl by
Sokrovishcha shelkov u prodavca
I brosil ej k nogam! A vy emu
Pozvolili ujti? Podruzhka vasha
Vas mozhet upreknut', uvidya v etom
Otsutstvie lyubvi, i opravdat'sya
Vam budet trudno", esli vy hotite,
CHtob schastliva byla ona.
Florizel'
O, net!
Ona k takim bezdelkam ravnodushna:
Lary, chto nuzhny ej, vse skryty v serdce
Moem, a serdce podaril ya ej,
Hot' ne vruchil eshche. Tak slushaj,
YA vyskazhu vse to, chem serdce polno,
Pred etim starcem, ved' i on kogda-to
Lyubil. Vot, ruku ya tvoyu beru -
Tu ruku, chto, kak puh, myagka, bela,
Kak zuby negra ili sneg, chto dvazhdy
Proveyan vetrom severnym.
Poliksen
CHto zh dal'she?
Kak yunosha belit userdno ruchku,
CHto bez togo bela; ya perebil vas!
Tak prodolzhajte; dajte mne uslyshat',
V chem klyatva?
Florizel'
Vas v svideteli beru.
Poliksen
I druga moego?
Florizel'
Ego, i bol'she -
Vseh! Nebesa, i zemlyu, i ves' mir!
Klyanus', chto bud' monarhom ya venchannym,
Bud' yunoshej prekrasnejshim na svete,
Imej dostoinstv, vlasti i poznanij
Vseh bol'she v mire, - bez ee lyubvi
YA ne cenil by nichego. Vse eto
Ej posvyatil by, otdal ej odnoj,
Il' pust' vse gibnet!
Poliksen
Predlozhen'e yasno.
Kamillo
I v nem zvuchit lyubov'.
Staryj pastuh
Nu, dochka! Ty
CHto skazhesh'?
Perdita
Govorit' ya ne umeyu
Tak horosho, i luchshe ne pridumat',
No po svoej dushe - mogu sudit'
O chistote ego.
Staryj pastuh
Tak po rukam!
Svideteli vy, novye druz'ya:
Za dochkoj ya pridanoe sravnyayu
S ego bogatstvom.
Florizel'
S nim sravnyat'sya mogut
Lish' dobrodeteli ee: po smerti
Odnoj osoby poluchu ya stol'ko,
CHto i ne snilos' vam. No obruchi nas
Ty pri svidetelyah!
Staryj pastuh
Davaj zhe ruku,
I ty davaj...
Poliksen
Postoj, pastuh, proshu,
Est' u tebya otec?
Florizel'
Da. Nu, tak chto zhe?
Poliksen
On eto znaet?
Florizel'
Net, i znat' ne dolzhen!
Poliksen
No, ya schitayu,
Otec na svad'be syna - luchshij gost'
I pervyj za stolom. - Eshche vopros
Byt' mozhet, tvoj otec stal nesposoben
K delam razumnym? Poglupel, byt' mozhet,
Ot dryahlosti, bolezni i ne mozhet
Ni govorit', ni slyshat', razlichat'
Lyudej, vesti svoi dela, lezhit
V posteli, vpavshi v detstvo?
Florizel'
Vovse net:
Vpolne zdorov i krepok on, kak redko
Drugoj v ego goda.
Poliksen
Klyanus' ya etoj
Sedoyu borodoj! Kol' eto tak -
Plohoj ty syn. Da, syn imeet pravo
Sam vybirat' zhenu; no i otec
(CH'ya radost' tol'ko v detyah i vo vnukah)
Imeet pravo prinimat' uchast'e
V podobnom dele.
Florizel'
YA soglasen s vami,
No est' k tomu, pochtennyj drug, prichiny;
YA umolchu o tom, chto mne meshaet
Skazat' otcu ob etom.
Poliksen
No ty skazhesh'!
Florizel'
Net.
Poliksen
YA proshu tebya, skazhi.
Florizel'
Nel'zya!
Staryj pastuh
Skazhi, moj syn, navryad li ogorchit
Ego tvoj vybor.
Florizel'
Net, on znat' ne dolzhen.
Skrepi nash brak.
Poliksen
Razvod tvoj, moj gospodchik,
(otkryvaet lico)
Kogo nazvat' ne smeyu synom: slishkom
Ty nizko pal! Naslednik skiptra - vybral
Pastushij posoh!
Ty zh, predatel' staryj, -
ZHal', chto, povesiv, tol'ko na nedelyu
ZHizn' sokrashchu tebe. A ty, krasotka,
Koldun'ya hitraya! Ty, verno, znala,
CHto tot, s kem ty izvolila svyazat'sya, -
Princ! korolevskij syn!
Staryj pastuh
Oh, serdce! Serdce!
Poliksen
Tvoe lico velyu ya iscarapat'
Ternovnikom, chtob sdelalas' ty huzhe
Svoej porody. Ty zh, mal'chishka glupyj,
Posmej vzdohnut' hot' raz, chto ty rasstalsya
S svoej pastushkoj (a rasstat'sya dolzhen
Navek), i ya tebya lishu nasledstva
I ot rodstva s toboyu otkazhus'.
Dalek mne stanesh', kak Devkalion!
Zapomni! Nu, za mnoj! Tebe, holop,
Na etot raz nash gnev smertel'noj kary
Ne naneset. Tebe zhe, charodejka,
Dostojnaya ne pastuha, no dazhe
Ego! kto (esli b ne velich'e nashe)
Tebya ne stoit! esli ty otnyne
Emu otkroesh' dver' lachugi etoj
Ili ego oputaesh' v ob®yat'yah, -
Predam ya smerti, i takoj zhestokoj,
Naskol'ko ty nezhna!
(Uhodit.)
Perdita
Pogibla ya!
YA ne boyalas', raz il' dva hotela
Zagovorit', skazat' emu, chto solnce,
Siyaya nad ego dvorcom, ne, pryachet
Svoj lik ot nashej hizhiny i smotrit
Ravno na vseh. - Ugodno l' vam ujti?
YA vas preduprezhdala, - umolyayu,
Zabot'tes' o sebe... Moj son ischez.
Prosnuvshis' - mne ne carstvovat': ya budu
Pasti ovec i plakat'.
Kamillo
CHto, starik?
Nu, govori, pokuda zhiv!
Staryj pastuh
Ne v silah
Ni govorit', ni dumat'. CHto uznal ya!
(Florizelyu.)
Vy starika vos'midesyati let
Ubili! Umeret' ya dumal mirno
Na toj krovati, gde otec moj umer,
Lech' ryadom s chestnymi ego kostyami...
No savan na menya palach nadenet,
Svyashchennik mne ne kinet gorst' zemli...
Proklyataya! ty znala, chto on princ,
I s nim slyubilas'! YA pogib! pogib!
Kogda by smert' sejchas prishla, - ya b umer.
V zhelannyj chas!
(Uhodit.)
Florizel'
CHto na menya tak smotrish'?
YA ogorchen, ne ustrashen; reshen'e
Otlozheno, no - neizmenno. Tot zhe
YA, chto i byl. CHem bolee menya
Tyanut' nazad - tem rvus' vpered sil'nee,
Na privyazi ne sleduyu pokorno!
Kamillo
Moj princ! Nrav vashego otca izvesten:
Sejchas s nim govorit' nel'zya; da, verno,
Vy ne namereny; i vas poka
On na glaza ne pustit, ya boyus'.
Poka monarshij gnev ne ukrotitsya,
K nemu vy ne yavlyajtes'.
Florizel'
Net zhelan'ya!
Kamillo, eto vy?
Kamillo
Da, ya, moj princ.
Perdita
Kak chasto govorila ya - tak budet!
Moe velich'e mozhet dlit'sya tol'ko,
Poka o nem ne znayut.
Florizel'
Net! ischeznet
Ono lish' s vernost'yu moej: togda
Puskaj priroda zemlyu sokrushit
I zhizn' v nej unichtozhit. No vzglyani zhe,
Puskaj otec lishit menya nasledstva.
Lyubov' - moe nasled'e!
Kamillo
Moj sovet...
Florizel'
Proshu soveta u lyubvi; kol' razum
S nej soglasitsya - budu ya razumen,
Kol' net - moya dusha, plenyas' bezum'em,
Ego zovet!
Kamillo
Otchayan'e, moj princ!
Florizel'
Pust' budet tak; no ispolnenie klyatvy
YA chestnost'yu schitayu. Net, Kamillo,
Ni za prestol bogemskij, ni za slavu,
CHto on sulit, za vse, chto vidit solnce,
Tait zemlya ili skryvaet more
V nevedomyh glubinah, - ne narushu
Obeta, chto vozlyublennoj ya dal.
I vas proshu, vy vernyj drug otcu:
Kogda menya ne budet s nim (a ya
Klyanus' - menya on bol'she ne uvidit),
Sovetom dobrym gnev ego smyagchajte.
YA i moya sud'ba - my budem bit'sya
Za budushchee vmeste. A emu
Skazhite: moryu ya vveryayus' s toj,
Kogo mne na zemle hranit' meshayut.
Udachno dlya namerenij moih
Na yakore stoit korabl' moj blizko.
Ego k drugoj prednaznachal ya celi.
Kuda nash put' - vam bespolezno znat',
YA zh otkryvat' ne dolzhen.
Kamillo
O, moj princ!
Kogda b vash duh sovetam byl poslushnej
Il' tverzhe v chas nuzhdy!
Florizel'
(Perdite)
Poslushaj, drug. (Otvodit ee v storonu.)
(Kamillo.)
Potom pogovorim!
Kamillo
On nepreklonen...
Reshil bezhat'. Kakoe bylo b schast'e
Ispol'zovat' ego pobeg! Spasti
Ego, serdechno posluzhit' - za eto
Lyubimuyu Siciliyu uvidet'
I korolya neschastnogo ee,
Kogo tak zhazhdu videt'!
Florizel'
Nu, Kamillo,
Prostite: stol'ko dela, chto ujdu ya
Bez ceremonii.
Kamillo
Princ, izvestny vam
Moi uslugi skromnye; lyubov'
K monarhu, vashemu otcu...
Florizel'
Zaslugi
Velikie; dlya moego otca
Net slashche muzyki, chem vam hvaly:
Ne znaet on, kak vam vozdat'.
Kamillo
Tak vot...
Kol' verite v moyu lyubov' k nemu,
A znachit, i k tomu, chto lyubit on, -
K vam, milyj princ, - pozvol'te dat' sovet vam:
Kogda obdumannyj i tverdyj plan vash
Vy izmenit' soglasny - chest' porukoj,
YA ukazhu vam kraj, gde primut vas,
Kak vashemu velich'yu podobaet,
Gde mozhete s lyubimoj obvenchat'sya
(YA vizhu, s nej vas mozhet razluchit'
Odna lish' smert', chego hrani vas bogi!).
Tem vremenem upotreblyu vse sily,
CHtoby smyagchit' gnev vashego otca
I k primiren'yu privesti.
Florizel'
Kamillo!
Vozmozhno l'? |to ved' granichit s chudom!
Togda ty budesh' vyshe cheloveka!
Tebe vveryayus' ya!
Kamillo
Vy put' sebe
Nametili uzhe?
Florizel'
YA? Net eshche;
No, tak kak vinovat nezhdannyj Sluchaj
V bezumstve begstva nashego, my budem
Rabami sluchaya i ponesemsya
Po vole vetra!
Kamillo
Slushajte zh menya:
Kol' zamysel reshili vy ispolnit'
I ubezhat' - v Siciliyu plyvite;
Predstav'tes' tam monarhu i predstav'te
Svoyu princessu (byt' uzh ej princessoj).
Naden'te na nee naryad, dostojnyj
Podrugi vashej; YA otsyuda vizhu,
Kak vas Leont v davno pustyh ob®yat'yah
Sozhmet, zaplachet i prosit' u syna
Proshchen'ya budet za otca, i ruki
Princesse vashej yunoj celovat'!
I vspominat' svoj gnev, svoyu lyubov';
I pervyj - klyast', vtoruyu zh ponuzhdat'
Rascvest' skoree mysli!
Florizel'
O, Kamillo!
Kakoj zhe dlya takogo poseshchen'ya
Najti predlog?
Kamillo
Skazhite, chto korol'
Poslal vas otvezti emu privet
I uteshen'e; kak sebya vesti
I chto skazat' ot imeni otca,
CHto nam troim lish' vedomo, - vse eto
YA napishu vam, pri svidan'yah s nim
CHto govorit', chtob on uveren byl,
CHto v vas vtoroe serdce Poliksena
I chuvstv ego yazyk.
Florizel'
Blagodaryu!
Est' v etom plane zhizn'.
Kamillo
I on nadezhnej,
CHem vverit' tak sud'bu svoyu bezumno
CHuzhim volnam, bezvestnym beregam,
Neschast'yam vsyakim, bez nadezhd na pomoshch'.
Edva stryahnesh' odno - kak zhdat' drugogo,
Nadeyas' lish' na yakorya, chto mogut
Na meste tol'ko uderzhat' vas tam,
Gde protiv voli budete stoyat':
Vy znaete, ved' schastie - vernejshij
Zalog lyubvi; a skorb' i svezhest' serdca,
I nezhnyh shchek rumyanec izmenyaet...
Perdita
Skorb' mozhet izmenit' rumyanec shchek,
No serdca - net!
Kamillo
Vot kak ty rassuzhdaesh'!
Nu, v dome tvoego otca ne budet
V sem' let drugoj takoj, kak ty.
Florizel'
Kamillo!
Ona svoej sud'by nastol'ko vyshe
Dushoj, naskol'ko nizhe nas rozhden'em.
Kamillo
No zhal', chto net u nej obrazovan'ya;
Ona mogla b uchit' uchitelej.
Perdita
V otvet mogu ya tol'ko pokrasnet'.
Florizel'
O, milaya! no kak ternist nash put'!
Kamillo, moego otca spasitel',
Nash obshchij vrach! No kak mne byt'? CHto delat'?
Ne snaryazhen ya, kak bogemskij princ.
Tak mne nel'zya v Siciliyu yavit'sya.
Kamillo
Ne bojtes', princ, imushchestvo moe
Vse tam: ya dam svoi rasporyazhen'ya
Vas snaryadit' po-carski, tak, kak budto
Sam stavil vashu p'esu. Vot, hotya by,
CHtob znali vy kak budto vse, - dva slova...
Govoryat v storone.
Vhodit Avtolik.
Avtolik
Ha-ha-ha! Nu i dura zhe eta CHestnost'! Da i Doverchivost', ee nazvannaya
sestrica, tozhe prostovata. YA rasprodal ves' svoj hlam; v korobe u menya ne
ostalos' ni poddel'nogo kameshka, ni lenty, ni zerkal'ca, ni muskusnogo
oreshka, ni pryazhki, ni zapisnoj knizhki, ni ballady, ni nozhichka, ni tesemki,
ni pary perchatok, ni shnurka dlya bashmakov, ni brasletki, ni rogovogo kolechka,
nichego... tak on otoshchal. Lezli ko mne napereboj: kto chto pervyj shvatit -
tochno moi pobryakushki osvyashcheny ladanom i prinosyat blagoslovenie pokupatelyam!
Vot tut-to ya i rassmotrel, chej koshelek tuzhe nabit, a chto ya uvidel, to i
zapomnil. Priyatel' moj pastuh (kotoromu sushchego pustyaka ne hvataet, chtoby
byt' umnym chelovekom) tak uvleksya pesnyami devok, chto ego nel'zya bylo s mesta
sdvinut', poka on ne naslushalsya i slov i napeva; eto tak privleklo ko mne
prochee stado, chto uzh ni u kogo ni dlya chego drugogo, krome pesni i vnimaniya,
ne ostalos': i ne to chto u nih koshel'ki taskat', ya mog by srezat' u nih
lyuboj klyuch, visyashchij na cepochke, - oni by i ne pochuvstvovali - tol'ko slushali
pesnyu moego malogo da voshishchalis' ee pustotoj; za eto vremya ih vrode kak
letargicheskogo sna ya pochti vse ih koshel'ki, tugo nabitye dlya prazdnika,
prikarmanil; i, ne yavis' tut starik s svoimi voplyami naschet dochki i
korolevskogo syna i ne sgoni on etih galok s myakiny, ya by u vsej kompanii ni
odnogo koshel'ka v zhivyh ne ostavil.
Kamillo, Florizel' i Perdita vozvrashchayutsya na avanscenu.
Kamillo
Moe pis'mo pribudet vmeste s vami
I vse somnen'ya eti raz®yasnit.
Florizel'
A to pis'mo, chto vam Leont napishet...
Kamillo
Gnev korolya smyagchit.
Perdita
Spasi vas nebo!
Otradna vasha rech'.
Kamillo
Kto eto zdes'?
Ispol'zuem ego; ved' vse goditsya,
CHto mozhet nam pomoch'.
Avtolik
(v storonu)
Esli oni menya podslushali - konchenoe delo: viselica.
Kamillo
|j, priyatel'... da chego eto ty tam tryasesh'sya? Ne bojsya, tebe nikto ne
sdelaet vreda.
Avtolik
YA bednyj chelovek, sudar'.
Kamillo
Nu i prodolzhaj byt' takim: etogo u tebya nikto ne otnimet! No my dolzhny
zaimstvovat' u tebya tvoyu bednuyu vneshnost', potomu skin' nemedlenno kozhu - ty
ponimaesh', eto neobhodimo. Obmenyajsya kamzolom s etim molodym chelovekom, hot'
on ot etogo v vyigryshe i ne budet, no vse zhe vot tebe pribavka. (Daet emu
deneg.)
Avtolik
YA bednyj chelovek, sudar'. (V storonu.) Znayu ya vse...
Kamillo
Potoraplivajsya: on uzhe skinul kozhu.
Avtolik
Vy ne shutite, sudar'? (Oh, chuyu ya tut kakie-to plutni!)
Kamillo
Skorej, proshu.
Avtolik
Konechno, ya pribavku poluchil, no sovest' mne ne pozvolyaet vzyat' ee.
Kamillo
Rasstegivajsya, rasstegivajsya!..
Florizel' i Avtolik menyayutsya odezhdoj.
Schastlivica! Pust' sbudetsya moe
Prorochestvo; stupajte vy v storonku,
U milogo sebe voz'mite shlyapu,
Nadvin'te na glaza, lico zakrojte,
Snimite svoj naryad i postarajtes'
Stat' nepohozhej na sebya, chtob tajno
(Boyus' - glaza vezde) vy na korabl'
Mogli probrat'sya.
Perdita
Vizhu v vashej p'ese
Mne nado rol' igrat'.
Kamillo
Nel'zya inache. -
Gotovy, princ?
Florizel'
Vstret' ya sejchas otca,
On ne priznal by syna.
Kamillo
Dajte shlyapu! (Daet ee Perdite.)
Idite, gospozha... Idite! (Avtoliku.)
Proshchaj, moj drug!
Avtolik
Moe pochten'e, sudar'!
Florizel'
O, milaya, chto my s toboj zabyli!
Dva slova... (Govorit v storonu.)
Kamillo
(v storonu)
YA zhe korolyu nemedlya
Otkroyu begstvo ih i cel' puti.
Nadeyus', ubedit' ego sumeyu
Za nimi vsled otplyt', i s nimi vmeste
Vernus' v Siciliyu: ee uvidet'
Hochu, kak zhenshchina!
Florizel'
Vedi nas, schast'e!
Itak, Kamillo, v gavan' my idem...
Kamillo
I chem skorej - tem luchshe,
Uhodyat Florizel', Perdita i Kamilla
Avtolik
Ponyal, v chem delo. Vse slyshal: ostryj sluh, zorkij vzglyad i provornye
ruki neobhodimo imet' karmannomu voru; ne meshaet i horoshee chut'e, chtoby
srazu znat', chem pahnet. Vidno, sejchas tol'ko nepravednym trudom i
prozhivesh'! CHto by za obman byl bez vygody? ili vygoda - bez obmana? Bogi v
etom godu na menya smotryat skvoz' pal'cy, i my mozhem koe-chto prodelyvat'...
Sam princ sobiraetsya sdelat' plutovskoe delo, udiraet ot batyushki, kak ego ni
strenozhivali. Esli by ya polagal, chto chestno bylo by predupredit' korolya, -
ya by etogo ne sdelal; no uzh zato, esli skryt' - eto budet podlost'yu: budu
veren svoej professii.
Vhodyat staryj i molodoj pastuhi.
Otojdem v storonu; tut est' rabota dlya pylkogo uma. Na kazhdom
perekrestke, v kazhdoj lavke, v cerkvi, na sude u viselicy - umnomu cheloveku
vezde najdetsya rabota
Molodoj pastuh
Polno, polno, i chto ty za chelovek! U tebya net drugogo vyhoda, kak
tol'ko skazat' korolyu, chto ona podkidysh, a vovse ne tvoya plot' i krov', -
znachit, ne tvoya plot' i krov' oskorbila korolya, znachit, ne tvoya plot' i
krov' dolzhna byt' nakazana im. Pokazhi te veshi, kotorye pri nej byli; i to,
chto bylo spryatano, i to, chto bylo na nej. Kak eto sdelaesh', tak zakon nichego
s toboj i ne podelaet, ruchayus' tebe.
Staryj pastuh
Da, da, ya vse rasskazhu korolyu, ot slova do slova, i pro vse prodelki
ego synka rasskazhu. On i s otcom i so mnoj postupil beschestno - hotel menya
sdelat' korolevskim zyatem!
Molodoj pastuh
Da, uzh samoe men'shee, chto ty by stal emu zyatem; vot vzdorozhala by
krov', uzh ya i ne znayu, pochem stala by za unciyu!
Avtolik
(v storonu)
I umny zhe, such'i deti!
Staryj pastuh
Nu, idem k korolyu. Kak on uvidit, chto zdes', v svertke, tak pocheshet
borodu.
Avtolik
Ne pomeshalo by eto pobegu moego hozyaina.
Molodoj pastuh
Tol'ko by ego zastat' vo dvorce!
Avtolik
Hot' ya ot prirody ne chesten, no pri sluchae byvayu takovym: spryachu-ka ya
moi raznoschich'i ukrasheniya v karman. (Snimaet fal'shivuyu borodu.) |j, vy,
derevenshchina, kuda vash put'?
Staryj pastuh
Vo dvorec, s pozvoleniya vashej milosti.
Avtolik
CHto u vas tam za dela? Kakie? S kem? CHto u vas v uzelke? Gde vashe
mestozhitel'stvo? Imya? Vozrast? Sostoyanie? Vospitanie i prochie podrobnosti?
Otvechajte.
Molodoj pastuh
My lyudi prostye, sudar'.
Avtolik
Lozh'! lyudi vy grubye, volosatye, ne smet' lgat'! Lgat' polagaetsya
tol'ko kupcam; oni chasto nas, voennyh, naduvayut, no my platim im za eto
zvonkoj monetoj, a ne ostroj stal'yu, tak chto oni lgut ne darom.
Molodoj pastuh
(v storonu)
Vasha milost' mogli by nas vo lzhi uprekat', koli sami by etim delom ne
zanimalis'!
Staryj pastuh
Vy, sudar', pridvornyj, s vashego pozvoleniya?
Avtolik
S pozvoleniya ili bez pozvoleniya - konechno, pridvornyj. Razve ty ne
vidish' pridvornogo vida v moej odezhde? Razve u menya ne pridvornaya pohodka?
Ty ne chuesh' nosom ot menya pridvornogo zapaha? Ne otrazhaetsya na tvoem
nichtozhestve moe pridvornoe prezrenie. Ne dumaesh' li ty, chto raz ya
interesuyus' tvoimi delami, tak ya uzh i ne pridvornyj? YA pridvornyj, s golovy
do nog; i mogu tvoe delo prodvinut' ili provalit', - poetomu dokladyvaj po
poryadku!
Staryj pastuh
U menya, sudar', delo k korolyu.
Avtolik
Advokata imeesh'?
Staryj pastuh
A chto eto takoe, s vashego pozvoleniya?
Molodoj pastuh
Advokatami pri dvore zovut fazanov: skazhi, chto ne zahvatil...
Staryj pastuh
Net, sudar', net, u menya pri sebe net ni fazana, ni petuha, ni kuricy.
Avtolik
Kak schastlivy my, znatnye osoby!
I ya takim mog sozdan byt' prirodoj,
Ne stanu prezirat' prostonarod'ya!
Molodoj pastuh
Naverno, eto vazhnyj caredvorec!
Staryj pastuh
Plat'e-to na nem horosho, da nosit on ego ploho.
Molodoj pastuh
On chudakom prikidyvaetsya, dlya pushchej vazhnosti, navernoe... Znatnyj
vel'mozha, ya po ego zubochistke vizhu*.
Avtolik
A etot uzel? CHto v tvoem uzle? Larec! Otkuda?
Staryj pastuh
Sudar', v etom larce i uzle - tajna, kotoruyu mozhet uznat' tol'ko
korol', i on ee uznaet sej zhe chas, esli tol'ko ya doberus' do nego.
Avtolik
Ty trud svoj darom tratish', starec.
Staryj pastuh
Pochemu zhe, sudar'?
Avtolik
Korolya net vo dvorce; on sel na svoj novyj korabl', chtoby prognat'
melanholiyu i provetrit'sya; i - esli tol'ko ty sposoben ponimat' takie veshi -
korol' preispolnen skorbi!
Staryj pastuh
Tak govoryat, sudar', iz-za syna, kotoryj hochet zhenit'sya na docheri
pastuha.
Avtolik
Esli etot pastuh eshche ne shvachen, skazhi emu, chtob udiral: ego zhdut takie
pytki, chto lyubomu cheloveku slomayut spinnoj hrebet, lyubomu chudovishchu razob'yut
serdce.
Molodoj pastuh
Vy tak polagaete, sudar'?
Avtolik
Ne tol'ko on sam preterpit vse samoe strashnoe i tyagostnoe, chto tol'ko
mogut izobresti chelovecheskij um i zhazhda mesti, no vsya ego rodnya do
pyatidesyatogo kolena pojdet na viselicu. Hot' i ochen' eto zhalko, no
neobhodimo. Staryj moshennik, pastuh, ovechij nadsmotrshchik, zadumal, chtoby ego
doch' v znat' popala. Govoryat, chto ego pob'yut kamen'yami; no ya nahozhu, chto eto
dlya nego slishkom myagkaya smert': tron nashego monarha pomestit' v ovcharnyu! Da
za eto malo smerti, i samaya strashnaya nedostatochna!
Molodoj pastuh
A vy ne slyhali, sudar', est' u starika syn, s vashego pozvoleniya?
Avtolik
Est', i s nego zazhivo sderut kozhu; potom vymazhut ego medom i polozhat u
osinogo gnezda, a kogda on budet na tri chetverti i odnu drahmu mertv, ego
ozhivyat vodkoj ili drugim kakim-nibud' goryachitel'nym; potom, obodrannogo, v
samyj zharkij den', predskazannyj v vestnike pogody, ego postavyat k kirpichnoj
stene, - pod otvesnye solnechnye luchi, i tam on ostanetsya, poka muhi ne
zaedyat ego nasmert'. No chto my tolkuem ob etih gnusnyh moshennikah! Ih
prestuplenie tak tyazhelo, chto vse ih stradaniya vyzyvayut tol'ko ulybku.
Skazhite mne, potomu chto vy na vid lyudi prostye i chestnye, chto za dela u vas
k korolyu? Esli ya poluchu dostodolzhnuyu blagodarnost', ya provozhu vas tuda, gde
on nahoditsya, predstavlyu emu i shepnu o vas slovechko, i esli est' chelovek,
krome korolya, kotoryj mozhet sdelat' vashe delo, - tak on pered vami.
Molodoj pastuh
On, verno, ochen' vliyatel'nyj chelovek, stolkujsya s nim, daj emu deneg.
Hot' vlast' - upryamyj medved', vse zhe s pomoshch'yu zolota ee chasto vodyat za
nos, vyvoroti emu vnutrennost' tvoego koshel'ka na ladon', i delo s koncom;
pomni - "pob'yut kamen'yami i zazhivo sderut kozhu".
Staryj pastuh
Proshu, vasha milost', vzyat'sya za nashe delo. Vot zoloto, chto pri mne, ya
vam dam eshche stol'ko zhe, a molodca ostavlyu zalozhnikom, poka prinesu.
Avtolik
Posle togo, kak ya ispolnyu svoe obeshchanie?
Staryj pastuh
Tak tochno, sudar'.
Avtolik
Ladno, davaj polovinu, - ty v etom dele tozhe zainteresovan.
Molodoj pastuh
V nekotoroj stepeni, sudar'. No hot' i ploho byt' v moej shkure, a vse
zhe, avos', ee s menya ne sderut.
Avtolik
Net, eto sdelayut so shkuroj syna pastuha, on dolzhen, chert ego voz'mi,
posluzhit' drugim primerom!
Molodoj pastuh
Ochen', ochen' uteshitel'no. My dolzhny popast' k korolyu i pokazat' emu
nashi dikovinki, on dolzhen uznat', chto ego doch' mne ne sestra, inache my
propali, sudar'; ya vam dam stol'ko zhe, skol'ko daet starik, kogda delo budet
sdelano, i ostanus' u vas zalozhnikom, kak skazano, poka on hodit za
den'gami.
Avtolik
YA vam veryu, stupajte k moryu; idite vpravo, ya tol'ko posmotryu za ogradu
i posleduyu za vami.
Molodoj pastuh
Blagosloven'e, chto popalsya etot chelovek, pryamo blagosloven'e!
Staryj pastuh
Pojdem vpered, kak on velel. Providenie ego poslalo nas spasti.
Uhodyat.
Avtolik
Esli by ya dazhe hotel byt' chestnym, fortuna ne poterpela by etogo: ona
tak i suet mne pryamo v rot dobychu! Teper' u menya dvojnoj sluchaj: "zoloto
poluchit' i moemu princu uslugu okazat'". Kak znat'? Byt' mozhet, eto pomozhet
mne poluchit' povyshenie! Privedu k nemu na korabl' etih dvuh slepyh krotov;
esli on reshit otpravit' ih opyat' na bereg i ih delo k korolyu ne kasaetsya
ego, - nu, on nazovet menya moshennikom za slishkom bol'shoe userdie, i tol'ko;
ya uzh privyk k etoj klichke so vsem prisushchim ej sramom. Predostavlyu ih princu:
mozhet byt', iz etogo chto-nibud' i vyjdet.
Dejstvie V
Scena pervaya
Siciliya. Zal vo dvorce korolya Leonta.
Vhodyat Leont, Kleomen, Dion, Paulina i drugie.
Kleomen
O, gosudar', dovol'no kak podvizhnik
Vy kayalis', i net takoj viny,
CHtob vy ne iskupili; pravo, dolg
Sverh mery uplatili vy: zabud'te zh
Svoj greh byloj i po primeru neba
Sebe prostite!
Leont
Net, poka ya pomnyu
Ee i chistotu ee, - ne v silah
YA svoj pozor zabyt'; vse pomyshlyayu,
Kakoe zlo ya sam sebe sodeyal:
Naslednika lishil svoyu stranu,
Nezhnejshuyu iz zhen, moyu nadezhdu,
YA pogubil.
Paulina
O, verno, slishkom verno.
Kogda by vy vseh zhenshchin brali v zheny.
Poocheredno, i u kazhdoj vzyali
Prekrasnoe kakoe-nibud' svojstvo,
CHtob na zemle obrazchik sovershenstva
Sozdat', - vse zh ta, kogo ubili vy,
Neprevzojdennoj budet.
Leont
Da... ubil!
Ee ubil ya... No razish' ty bol'no,
Tak govorya. Slova v tvoih ustah
Gor'ki, kak i v moej dushe: porezhe
Ob etom, drug...
Kleomen
Ne nado by sovsem.
O tysyache drugih veshchej mogli by
Vy govorit' - poleznej i pristojnej
Dlya vashej dobroty.
Paulina
Ego hotite
Opyat' zhenit'?
Dion
Kto etogo ne hochet -
Ne hochet blaga rodine, ne hochet
Prodlen'ya roda slavnogo, ne myslit,
Kogda korol' ostanetsya bezdetnym,
Kak mozhet vspyhnut' v korolevstve smuta
I ravnodushnyh poglotit'. Ne luchshe l'
Vozradovat'sya nam, chto koroleva
V selen'yah pravednyh? I chto zh prekrasnej
Dlya blaga korolya - i v nastoyashchem,
I v budushchem, - chem nezhnuyu podrugu
Emu najti?
Paulina
No ne najti dostojnoj
Preemnicy usopshej... A k tomu zhe,
Prorochestvo bogov dolzhno svershit'sya:
Sam Apollon bozhestvennyj skazal
Orakula ustami, chto ne budet
U korolya naslednika, poka
On ne otyshchet docheri propavshej;
Hot' etogo nash um vmestit' ne mozhet,
Kak i togo, chtoby, vosstav iz groba,
YAvilsya vdrug moj Antigon, pogibshij
S rebenkom vmeste! - Vy sovet daete
CHtob gosudar', ne vnemlya vole neba,
Poshel protiv bogov! Ne bespokojtes':
Naslednik budet! Aleksandr Velikij
"Dostojnejshemu" otdal tron: i etot
Dostojnejshij nashelsya!
Leont
O, Paulina!
Moj dobryj drug! Ty pamyat' Germiony,
YA znayu, chtish'... O, esli b ran'she ya
Vnimal tvoim sovetam! ya by nyne
Glyadel v glaza prekrasnoj korolevy,
Pil sladost' s ust ee...
Paulina
I stanovilis'
Ot etogo b oni vse slashche!
Leont
Pravda!
Net bol'she zhen takih tak mne ne nado
ZHeny. Vzyat' hudshuyu... i dat' ej schast'e?
No ved' togda svyashchennyj duh usopshej
Vselitsya snova v telo, i syuda,
K nam, greshnym, yavitsya i sprosit v gneve:
"Za chto zhe mne?"
Paulina
Bud' eto ej vozmozhno,
Ona byla b prava.
Leont
I pobudila b
Ubit' druguyu!
Paulina
YA b tak postupila,
Bud' prizrak ya... Vzglyanut' by vam velela
Toj v tusklyj vzor; sprosila by: "Za chto
Ee izbral ty?" I potom by s voplem,
Sluh razdirayushchim, ischezla b, molviv:
"Moi glaza ty vspomni..."
Leont
Zvezdy, zvezdy!
Drugie vse - pogasnuvshie ugli!! -
Ne bojsya: u menya zheny ne budet.
Paulina
Klyanetes' ne zhenit'sya, kol' na eto
Ne dam soglas'ya?
Leont
Nikogda, klyanus'.
Paulina
Vy vse svideteli, chto dal on klyatvu.
Kleomen
Kak vy surovy s nim...
Paulina
Poka drugoj,
Podobnoj Germione, kak portret,
Ne vstretit on!..
Kleomen
No, gospozha...
Paulina
Konchayu,
No esli hochet gosudar' zhenit'sya
Vo chto by to ni stalo, mne dozvol'te
Vam korolevu vybrat'! Hot' ne budet
Tak moloda, kak ta, no tak s nej shozha,
CHto duh umershej byl by rad uvidet'
Ee u vas v ob®yat'yah.
Leont
Drug moj vernyj,
ZHenyus' ya, esli ty prikazhesh'.
Paulina
|to
Sluchitsya, kol'... voskresnet koroleva.
Ne ranee...
Vhodit vel'mozha.
Vel'mozha
K vam chuzhestranec; govorit, chto on
Princ Florizel' bogemskij i s princessoj
(Prekrasnej vseh na svete), vam zhelaet
Predstavit'sya.
Leont
Kak!.. Kto?.. Priezd podobnyj
S ego otca velich'em ne sovmesten.
Nezhdannost' i vnezapnost'... vse za to,
CHto poseshchen'e vyzvali, byt' mozhet,
Nuzhda il' sluchaj... Svita s nim?
Vel'mozha
Nemnogo
Prostyh lyudej.
Leont
I govorish', princessa...
Vel'mozha
Da, sovershennej vseh zemnyh sozdanij
Pod solncem, kazhetsya.
Paulina
O, Germiona!
Kak nastoyashchee hvalit'sya lyubit
Pered proshedshim! Tak tvoya krasa
Dorogu dat' dolzhna krase novejshej?
(Vel'mozhe.)
A sami vy tverdili i pisali
(No holodnej slova, chem ih predmet):
"Byla i budet nesravnenna". Nadpis'
Byla prilivom v chest' ee krasy:
Nastal otliv, vy hvalite druguyu.
Vel'mozha
Prostite pervuyu pochti zabyl ya...
Proshu proshchen'ya, no, vzglyanuv na etu,
Vy sami voshitites'. Vot sozdan'e,
CHto, esli b sektu osnovalo, srazu
Zatmilo b vseh, verbuya prozelitov
Odnim lish' priglashen'em.
Paulina
Kak? I zhenshchin?
Vel'mozha
Ee polyubyat zhenshchiny - za to,
CHto doblestnej muzhchin ona. Muzhchiny zh
Za to, chto perl ona sred' zhenshchin.
Leont
Vstret' ih
Ty; Kleomen, s pochtennymi druz'yami,
Vvedi syuda.
Kleomen i eshche neskol'ko chelovek uhodyat.
I vse zhe eto stranno,
YAvlyat'sya tak vrasploh.
Paulina
Kogda b nash princ
(Sokrovishche sredi detej) byl zhiv,
Emu b on paroj byl: ved' mezhdu nimi
Net raznicy na mesyac...
Leont
Proshu, ne muchaj, zamolchi! Ty znaesh',
On umiraet zanovo, lish' stoit
Nazvat' ego. Pri vide princa mogut
Ot slov tvoih rodivshiesya mysli
Menya lishit' rassudka. Vot oni.
Vhodit Kleomen s ostal'nymi vel'mozhami, Florizelem
i Perditoj.
Princ, vasha mat' byla verna suprugu:
Portret otca ona zapechatlela,
Zachavshi vas Vy tak s otcom pohozhi,
CHto esli by mne bylo dvadcat' let,
To ya, naverno, vas nazval by bratom,
Kak zval ego, i stal by vspominat' vam
Prokazy dnej bylyh. Privet serdechnyj!
I vam, princessa divnaya. O gore...
YA poteryal chetu, chto tochno tak zhe
Mogla b stoyat' mezh nebom i zemleyu,
Vseh krasotoj divya, podobno vam.
Uvy, ya po svoej vine utratil
I vas i druzhbu vashego otca,
Kotorogo, kak ya ni slomlen gorem,
Hotel by v zhizni uvidat' eshche.
Florizel'
V Sicilii ya po ego zhelan'yu.
On shlet privet - kak korolyu i bratu
Korol' i brat. I esli b ne bolezn',
Obychnyj sputnik starosti, chto chasto
Lishaet sil ego, on sam morya
I zemli, razdelyayushchie vas,
Izmeril by, chtob vas opyat' uvidet'.
Velel skazat', chto vas on lyubit bol'she,
CHem vse vency i vseh, kto nosit ih.
Leont
O, blagorodnyj brat, moya vina
Pered toboj mne snova glozhet serdce.
A dobrota tvoya - uprek gorchajshij
Zamedlennost' i lenost'. YA vam rad,
Kak veshnim dnyam - zemlya. - No kak reshilsya
On etu krasotu podvergnut' gnevu
Il' hot' kaprizu gordogo Neptuna
Iz-za togo, kto nedostoin muk,
Tem bol'she - riska zhizn'yu.
Florizel'
Gosudar',
Ona iz Libii...
Leont
Gde hrabryj Smalus
Lyubov' i trepet poddannym vnushaet.
Florizel'
Da, ot nego (ch'i slezy v mig razluki
Ej otdany, kak docheri); ottuda
Poputnyj veter nam pomog doplyt'
I poruchenie otca ispolnit':
Vas navestit', moj gosudar'. YA svitu
Ot beregov Sicilii otpravil
V Bogemiyu, chtob soobshchit' otcu
I ob udache v Libii i takzhe
O tom, chto my s zhenoj blagopoluchno
K vam pribyli.
Leont
Pust' blagostnye bogi
Nash vozduh ot zarazy ohranyayut,
Poka vy zdes'. Otec vash - iz lyudej
CHistejshij, luchshij, protiv ch'ej osoby
Svyashchennoj ya kogda-to pogreshil,
I v gneve nebesa menya potomstva
Za to lishili; vashemu zh otcu
Oni poslali v vas blagosloven'e,
Kak zasluzhil on. YA by mog byt' schastliv
I mog by videt' syna ili doch',
Kak vy, prekrasnyh.
Vhodit vel'mozha.
Vel'mozha
Gosudar' velikij,
Pochti neveroyatnoe izvest'e,
No pravda nalico. Vam, gosudar',
Korol' bogemskij shlet privet svoj lichnyj
I prosit vas, chtob zaderzhali princa,
Kotoryj, pozabyv svoj dolg i chest',
Otrekshis' ot otca i ot prestola,
Bezhal s pastushkoj.
Leont
Gde zh korol' bogemskij?
Vel'mozha
Zdes', v gorode, ya pryamo ot nego;
YA govoryu neyasno... izumlennyj
Sobyt'yami i etim poruchen'em...
On k vashemu dvoru speshil, v pogone
Za beglecami, no dorogoj - vstretil
Otca i brata podstavnoj princessy.
Bezhavshej vmeste s etim yunym princem
Iz mest rodnyh.
Florizel'
Mne izmenil Kamillo,
CH'ya chest' i vernost' byli nerushimy
Dosel'.
Vel'mozha
Emu v lico skazhite eto:
On pribyl s gosudarem.
Leont
Kto? Kamillo?
Vel'mozha
Kamillo, gosudar', ya govoril s nim.
On bednyakov doprashivaet. - V zhizni
Ne videl ya takogo straha: zemlyu
Celuyut, pali nic, klyanutsya, plachut,
Korol', zatknuvshi ushi, ugrozhaet
Im tysyach'yu smertej.
Pepdita
Otec moj bednyj!
Presleduyut nas bogi, ne zhelayut
Soyuz nash dopustit'.
Leont
Vy obvenchalis'?
Florizel'
Net... i, dolzhno byt', nam ne obvenchat'sya,
Poka zemli ne poceluyut zvezdy.
Orel, reshetka - vse ravno.
Leont
Tak eto
Doch' korolya?
Florizel'
Ona takoyu budet,
Kol' stanet mne zhenoj.
Leont
CHto sovershitsya,
Sudya po spehu vashego otca,
Ne ochen' skoro. - Mne gluboko zhal',
CHto vy narushili ego lyubov',
V nej byl vash dolg; i zhal', chto vy izbrali
Tu, kto bogache krasotoj, chem rodom,
I vashej byt' ne mozhet!
Florizel'
Obodris',
Lyubimaya, pust' rok vrazhdebnyj gonit,
Pust' gonit nas otec; nikto ne vlasten
V nas izmenit' lyubov'. O, gosudar',
Pripomnite sebya v takie gody,
Pripomnite svoyu lyubov'. I bud'te
Zashchitoj mne: otec po vashej pros'be
Sokrovishche b vam otdal, kak bezdelku.
Leont
O, esli tak, ya vyprosil by eto
Sokrovishche, chto on ne ocenil.
Paulina
Kakaya pylkost'! Vasha koroleva
Dostojnee byla podobnyh vzorov,
CHem ta, chto pered vami.
Leont
Predo mnoyu.
(Florizelyu.)
Kak raz byla sejchas ona... no vam
YA ne otvetil... ya pojdu k nemu:
ZHelan'ya vashi ne protivny chesti,
YA drug i im i vam. Za etim delom
K nemu napravlyus' ya; za mnoyu, princ, -
Posmotrim, chto udastsya mne... Idemte.
Uhodyat.
Scena vtoraya
Siciliya. Pered dvorcom Leonta.
Vel'mozha i Avtolik.
Avtolik
Skazhite, pozhalujsta, a vy sami prisutstvovali pri etom rasskaze?
Vel'mozha
YA byl pri tom, kak vskryvali uzel, slyshal, kak staryj pastuh
rasskazyval, kak on ego nashel; vse eto vyzvalo bol'shoe udivlenie, no nas tut
zhe udalili iz zala, i ya uspel tol'ko rasslyshat', chto pastuh nashel rebenka.
Avtolik
Dorogo by ya dal, chtoby znat', chem, vse eto konchilos'.
Vel'mozha
YA ne mogu soobshchit' vam vseh podrobnostej; no ya zametil odno: chto i
korol' i Kamillo strashno vzvolnovalis', izmenilis' v lice i tak smotreli
drug na druga, chto, kazalos', vot-vot u nih glaza na lob vylezut, V ih
molchanii bylo krasnorechie. Kazhdoe dvizhenie chto-to govorilo. Vpechatlenie bylo
takoe, budto oni uslyhali, chto novyj mir narodilsya ili staryj razrushilsya. V
nih chuvstvovalos' volnenie, izumlenie, no samyj mudryj nablyudatel' - esli by
tol'ko ogranichilsya tem, chto vidit, - ne mog by skazat', chto etomu prichinoj:
radost' ili gore. Vo vsyakom sluchae - verh togo ili drugogo. No vot idet
chelovek, kotoryj, mozhet byt', bol'she znaet.
Vhodit 2-j vel'mozha.
Kakie novosti, Rodzhero?
2-j vel'mozha
Sploshnye poteshnye ogni. Predskazanie orakula ispolnilos': nashlas' doch'
korolya. Za kakoj-nibud' chas otkrylos' stol'ko chudes, chto sochinitelyam ballad
trudno budet s etim spravit'sya. Vot idet upravitel' sin'ory Pauliny, on
bol'she vam smozhet soobshchit'.
Vhodit 3-j vel'mozha.
CHto slyshno, sin'or? Vse eti novosti, kotorye vydayut nam za dostovernye,
do togo pohozhi na staruyu skazku, chto dostovernost' ih vyzyvaet sil'noe
podozrenie. Neuzheli korol' nashel naslednuyu princessu?
3-j vel'mozha
Vse sushchaya pravda, dokazannaya i podtverzhdennaya. Vse pokazaniya do togo
edinodushny, chto my gotovy poklyast'sya, chto ne tol'ko slyshali, no i videli vse
svoimi glazami: mantiya korolevy Germiony, ee ozherel'e; najdennye tut zhe
bumagi, pisannye Antigonom, pocherk kotorogo ne podlezhit somnen'yu; nakonec,
carstvennaya vneshnost' molodoj devushki, ee shodstvo s mater'yu, vrozhdennoe
blagorodstvo, prevoshodyashchee ee vospitanie, i mnogo drugih dokazatel'stv, -
vse neosporimo govorit za to, chto ona - doch' korolya. Videli li vy vstrechu
dvuh korolej?
2-j vel'mozha
Net.
3-j vel'mozha
Nu, togda i nechego govorit': vy propustili takoe zrelishche, kakogo
nikogda ne uvidite. Peredat' ego slovami nel'zya. Vy by uvideli, kak odna
radost' venchala druguyu, no pri etom kazalos', budto samo gore plachet i ne
hochet rasstat'sya s nimi, - tak ih radost' utopala v slezah... |ti vzory,
podnyatye k nebesam, eti prostertye ruki! A vyrazhen'e ih lic tak izmenilos',
chto mozhno bylo raspoznat' korolej ne po licam, a po ih odeyaniyam. Korol',
nashedshij propavshuyu doch', ne pomnil sebya ot radosti, vosklicaya: "O, Germiona,
Germiona!" Potom prosil proshen'ya u bogemskogo korolya, potom kidalsya obnimat'
svoego zyatya, potom prinimalsya dushit' v ob®yat'yah svoyu doch'. Teper' on
blagodarit starogo pastuha, a tot stoit, kak vyvetrivshayasya figura u fontana,
perezhivshaya mnogo vekov. YA nikogda ne slyshal o podobnyh proisshestviyah. |to
prevoshodit vsyakie rasskazy i prevyshaet vsyakie opisaniya.
2-j vel'mozha
Skazhite, a kakova zhe sud'ba Antigona, kotoryj otsyuda uvez rebenka?
3-j vel'mozha
Tut opyat', kak v staroj skazke, kotoruyu prihoditsya konchat', hotya uzhe
doverie k nej vydohlos' i nikto bol'she ne slushaet ee: ego rasterzal medved';
eto videl syn pastuha, za pravdivost' kotorogo ruchaetsya ne tol'ko ego
neobychajnoe prostodushie, no i platok i persten', kotorye priznala Paulina.
1-j vel'mozha
A chto zhe stalos' s ego korablem i sputnikami?
3-j vel'mozha
Potonuli, v samyj moment gibeli ih vladel'ca, na glazah u pastuha;
takim obrazom, vse, kto sluzhil orudiem, chtoby pogubit' rebenka, pogibli sami
v tu minutu, kogda on byl spasen... No kakaya blagorodnaya bor'ba mezhdu gorem
i radost'yu proishodit v Pauline. Mozhno bylo by skazat', chto odnim glazom ona
plachet o gibeli supruga, a drugim blagodarit orakula za ispolnenie
predskazaniya. Ona podnyala princessu s polu i tak prizhala ee k grudi, slovno
hotela navek prikrepit' ee k svoemu serdcu, chtoby ne poteryat' vtoroj raz.
1-j vel'mozha
Blagorodstvo etoj sceny dostojno carstvennyh zritelej - takovy byli
ved' i ispolniteli.
3-j vel'mozha
No samoe trogatel'noe iz vsego, vyudivshee iz moih glaz esli ne rybu, to
celyj potok, - eto to, kak potryasayushche podejstvoval na doch' rasskaz o smerti
korolevy, ob obstoyatel'stvah, byvshih ee prichinoj (v kotoryh muzhestvenno
soznalsya i raskayalsya korol'). Gore ee vse vozrastalo i vozrastalo, i,
nakonec, voskliknuv "uvy", ona zalilas', kak mne pokazalos', krovavymi
slezami, po krajnej mere, moe serdce plakalo krov'yu. Pri vide etogo lyudi,
tverdye, kak mramor, menyalis' v lice... inye plakali, inye lishalis'
chuvstv... Esli by ves' mir videl eto - gore bylo by vsemirnym.
1-j vel'mozha
Oni uzhe vernulis' vo dvorec?
3-j vel'mozha
Net, princessa uznala, chto u Pauliny hranitsya statuya, izobrazhayushchaya ee
mat', nad kotoroj trudilsya mnogo let i kotoruyu zakonchil znamenityj
ital'yanskij master Dzhulio Romano*, kto, bud' on sam bessmerten i sposoben
ozhiv- lyat' dyhan'em svoi sozdaniya, mog by prevzojti prirodu, podrazhaya ej v
sovershenstve. Govoryat, on sdelal Germionu do togo pohozhej na nastoyashchuyu
Germionu, chto hochetsya s nej zagovorit' v nadezhde poluchit' otvet. Tuda ona
pospeshila, s zhadnym neterpeniem lyubvi, tam oni i ostanutsya uzhinat'.
2-j vel'mozha
YA tak i dumal, chto u Pauliny est' chto-to vazhnoe: so vremeni smerti
Germiony ona neglasno, dva-tri raza v den', poseshchala svoyu otdalennuyu villu.
Ne otpravit'sya li i nam tuda zhe, chtoby razdelit' obshchee likovanie?
1-j vel'mozha
Kto by otkazalsya ot etogo, imeya malejshuyu vozmozhnost' dostupa! Kazhdoe
mgnoven'e vidish' tam kakuyu-nibud' novuyu radost'. My lishaem sebya redkogo
zrelishcha. Idem!
Uhodyat vse troe.
Avtolik
Da, vot teper' ne tyagotej nado mnoj klejmo moego proshlogo - i na moyu
golovu posypalis' by vsyakie blaga: ved' eto ya privel starika s synom na
korabl' k princu, rasskazal emu, kak oni govorili ob uzle i prochee... no on
togda byl slishkom zanyat svoej pastushkoj, to est' toj, kotoruyu on schital
pastushkoj. Ona stradala morskoj bolezn'yu, da i sam on byl ne mnogim luchshe
ee, a nepogoda vse sil'nee bushevala. Tak i ostalas' tajna neotkrytoj;
vprochem, dlya menya eto vse ravno: esli by dazhe ya otkryl etu tajnu, eto nikogo
ne zastavilo by proglotit' vse moi drugie pogreshnosti. - Vot idut te, kogo
ya, pomimo voli, oblagodetel'stvoval. Oni uzhe v polnom rascvete blagopoluchiya.
Vhodyat staryj pastuh i molodoj pastuh.
Staryj pastuh
Da, mal'chik, u menya-to uzh detej byt' ne mozhet, zato vse tvoi synov'ya i
docheri rodyatsya znatnymi dvoryanami.
Molodoj pastuh
A! kak kstati ya vas vstrechayu, sudar'. Vy na dnyah otkazalis' drat'sya so
mnoj, potomu chto ya ne prirodnyj dvoryanin. Nu-ka, vidite vy etot kamzol?
Skazhite, chto ne vidite! A esli ne vidite, chto ya prirodnyj dvoryanin, tak
luchshe togda skazhite, chto etot kamzol neprirodnyj dvoryanin, skazhite, chto ya
lgu, nu-ka, ne zhelaete li ispytat' - prirodnyj ya dvoryanin ili net?
Avtolik
YA znayu, sudar', chto vy teper' prirodnyj dvoryanin.
Molodoj pastuh
Da, i vot uzhe chetyre chasa, kak ya prirodnyj dvoryanin.
Staryj pastuh
Da, i ya tozhe, mal'chugan.
Molodoj pastuh
Da, i ty tozhe. Tol'ko ya stal prirodnym dvoryaninom ran'she, chem moj otec,
potomu chto korolevskij syn vzyal menya za ruku i nazval bratom, a potom uzh oba
korolya nazvali moego otca bratom, a princessa, sestra moya, nazvala otca
batyushkoj, i togda my oba zaplakali, i eto byli pervye dvoryanskie slezy,
kotorye my prolili.
Staryj pastuh
Mozhet, bog dast, pozhivem i eshche mnogo prol'em, synok.
Molodoj pastuh
Inache byla by bol'shaya nezadacha... raz uzh my popali v takoe prevratnoe
polozhenie.
Avtolik
Smirenno molyu vas, sudar', prostite mne moi provinnosti i
pohodatajstvujte za menya pered moim povelitelem - princem.
Staryj pastuh
Proshu, synok, sdelaj eto. Raz my dvoryane, my dolzhny byt' blagorodny.
Molodoj pastuh
Ty izmenish' svoyu zhizn'.
Avtolik
Da, esli tak ugodno vashej milosti.
Molodoj pastuh
Davaj ruku. YA poklyanus' princu, chto ty samyj chestnyj i vernyj malyj,
kakoj tol'ko est' v Bogemii.
Staryj pastuh
Ty mozhesh' eto skazat', no ne klyast'sya.
Molodoj pastuh
Kak ne klyast'sya, raz ya dvoryanin! Pust' neotesannoe muzhich'e prosto
govorit - ya budu klyast'sya.
Staryj pastuh
A esli eto nepravda, synok?
Molodoj pastuh
Hot' raz nepravda byla - prirodnyj dvoryanin mozhet klyast'sya radi druga,
i ya poklyanus' princu, chto ty slavnyj malyj na vse ruki i p'yanstvovat' ne
budesh', hot' ya znayu, chto ty vovse ne slavnyj malyj, i ne na vse ruki, i
p'yanstvovat' budesh', no ya poklyanus' v etom i hotel by, chtoby ty stal slavnym
malym na vse ruki.
Avtolik
Po mere sil postarayus', vasha milost'.
Molodoj pastuh
I glavnoe, postarajsya byt' hrabrym malym, potomu chto ya ne mogu ponyat',
kak zhe ty mozhesh' pit', ne buduchi hrabrym malym... CHu! Vot koroli i princy,
nashi rodstvenniki, otpravlyayutsya smotret' izobrazhenie korolevy. Ladno, idi za
nami: my tebe budem dobrymi gospodami.
Uhodyat.
Scena tret'ya
Siciliya. Kapella v dome Pauliny.
Leont
O, mudraya i dobraya Paulina,
Kak ty menya uteshila.
Paulina
Nu, chto zhe?
Hot' ploho postupala ya, byt' mozhet,
No vam dobra zhelala... Mne za sluzhbu
Vy zaplatili, nynche udostoiv
S venchannym bratom i s chetoj naslednoj
Moj dom ubogij posetit'; vy chest' mne
Takuyu okazali, chto vsej zhizni
Ne hvatit otplatit' vam.
Leont
O, Paulina,
Vsya chest' - zabota lish' tebe. No dumal
YA korolevy statuyu uvidet'.
A galereyu my proshli, divyas'
Na redkosti, odnako ne vidal ya
Togo, chto zhazhdet doch' moya uvidet'.
Gde izvayan'e materi?..
Paulina
Kak ravnoj
Pri zhizni koroleva ne imela,
Tak prevzoshlo ee izobrazhen'e
Vse prochie sozdan'ya ruk lyudskih.
I potomu - hranyu ego otdel'no.
Gotov'tes' videt' to, chto s zhizn'yu shozhe,
Kak son so smert'yu. Vot... Skazhite: "CHudo".
(Otdergivaet zanaves i pokazyvaet Germionu,
stoyashchuyu v vide statui.)
Molchan'e vashe ya cenyu: v nem viden
Vostorg vash... no skazhite... pervyj vy:
Est' shodstvo zdes'?
Leont
Ee zhivaya poza.
O, ukoryaj menya, prekrasnyj kamen',
CHtob mog tebya nazvat' ya Germionoj!
Net, ty s nej shoden tem, chto ne korish', -
Ona vsegda byla nezhna, kak detstvo,
Kak miloserd'e. No - ona byla
Molozhe, bez takih morshchin.
Poliksen
Da, pravda.
Paulina
Tut vidno, kak nash skul'ptor prevoshoden.
Pribavil on shestnadcat' let. Takoyu
Byla b ona, zhivya teper'.
Leont
Dala by
Ona mne stol'ko schast'ya, skol'ko skorbi
Darit teper'. - Takoj ona stoyala
V velich'e gordom... no zhivoj i teploj..
Ne hladnym kamnem... v chas, kogda lyubvi
YA u nee molil. YA pristyzhen!
Mne kamen' shlet ukor, chto byl ya kamnem.
Volshebnyh char polno tvoe velich'e,
Ty voskresila vsyu byluyu skorb'
I doch' tvoyu zastavila v vostorge
Pered toboj okamenet'.
Perdita
Prostite,
I ne zovite eto suever'em:
Sklonyas', proshu ee blagosloven'ya.
Ty, koroleva divnaya, ch'ya zhizn'
Okonchilas' - lish' nachalas' moya,
Daj ruku mne oblobyzat'.
Paulina
Postojte...
On tol'ko chto ee zakonchil... kraski
Eshche ne vysohli.
Kamillo
Moj gosudar'... tyazheloj vashej skorbi
SHestnadcat' zim razveyat' ne mogli,
SHestnadcat' vesen - rastopit'; tak redko
I radost' dlitsya; skorb' zhe ubivaet
Sebya vsegda skorej.
Poliksen
Moj dobryj brat,
Pozvol' tomu, kto byl prichinoj gorya,
Nastol'ko zh oblegchit' tvoj gnet, naskol'ko
S toboj ego razdelit on.
Paulina
Po pravde,
Znaj ya, kak eta statuya moya
Vzvolnuet vas, ya b vam ee ne stala
Pokazyvat'...
Leont
Ne zakryvaj zavesy.
Paulina
Dovol'no - il' pochudit'sya vam mozhet,
CHto dvizhetsya ona?
Leont
Ostav', ostav'...
YA umer by, chtoby uvidet' eto.
Kto izvayal ee?.. Smotri, moj brat, -
Ona kak budto dyshit, i po zhilam
Struitsya krov'...
Poliksen
Da, divnaya rabota
Usta ee goryachej zhizn'yu veyut.
Leont
Nedvizhnost' glaz v dvizhen'e perehodit...
Kak mozhet lgat' iskusstvo!
Paulina
YA zadernu
Zavesu; gosudar' gotov v volnen'e
Podumat', chto ona zhiva.
Leont
O, drug moj,
Tak dvadcat' let podryad hochu ya dumat':
Vsya mudrost' mira ne sravnitsya s etim
Bezum'em divnym. O, ne zakryvaj...
Paulina
Mne zhal', chto ya tak vzvolnovala vas.
Boyus' vas dal'she muchit'.
Leont
O, Paulina,
Moe muchen'e sladostnej, chem vse
Uspehi serdca. No ona ved' dyshit!
Uzhel' rezec izobrazil dyhan'e?
Pust' nado mnoj nikto ne posmeetsya. -
Hochu pocelovat' ee...
Paulina
Net, net.
Okraska ust ee eshche vlazhna,
Isportite ee vy poceluem...
Zapachkaetes' kraskoj... YA zadernu.
Leont
Net! dvadcat' let eshche smotret'.
Perdita
I ya
Gotova stol'ko zhe stoyat'.
Paulina
Ujdite zh
Otsyuda; il' dolzhny reshit'sya chudo -
Uvidet' bol'shee. Kol' vy derznete -
Mogu zastavit' statuyu sojti,
Dat' ruku vam. No vy togda reshite
Oshibochno, chto eto koldovstvo,
Vlast' temnyh sil.
Leont
CHto ni velish' ej sdelat' -
YA schastliv videt'! CHto velish' skazat' -
YA schastliv slyshat'! Kol' zastavit' mozhesh'
Ty dvigat'sya - i govorit' zastavish'!
Paulina
Pust' vera v vas prosnetsya! Stojte tiho:
Kto dumaet, chto eto zlye chary,
Te pust' ujdut.
Leont
Nikto ne shevel'netsya!
Muzyka.
Paulina
Pust' zvuki muzyki ee probudyat.
Prosnis'... dovol'no kamnem byt'. Pribliz'sya...
I vseh, kto smotrit, chudom porazi.
Tvoj sklep zapru ya: vyhodi na volyu,
Verni svoe ocepenen'e smerti;
ZHizn' dobraya tebya osvobozhdaet!
Germiona spuskaetsya s p'edestala.
Idet - ne trepeshchite: svyaty vse
Ee postupki; svyaty eti chary;
Ne otstranyajtes', il' ona vtorichno
Umret togda, i vy ee ub'ete.
Ej dajte ruku v yunosti dala vam
Ona svoyu - teper' zhe vashej zhdet.
Leont
(obnimaet)
Tepla... Kol' eto koldovstvo - ono
Zakonnej pishchi.
Poliksen
Vot, ego celuet...
Kamillo
Rukami obvila!
Kol' est' v nej zhizn' - puskaj zagovorit.
Poliksen
Da, i otkroet, gde ona zhila
I kak spaslas' ot smerti!
Paulina
Esli b tol'ko
Vam eto rasskazali, vy by, verno,
Smeyalis', kak nad skazkoj. No ona
ZHiva, hotya eshche molchit. Minutu!
Princessa, na koleni! i prosite
Blagosloven'ya materi svoej.
(Koroleve.)
Vot vasha doch'!
Germiona
O, bogi! vzor sklonite
I blagost' iz chash svyatyh nalejte
Na doch' moyu! Ditya moe, skazhi,
Kak ty spaslas'? I gde zhila? I kak
Nashla otca? YA ot Pauliny vernoj
Uznala, chto orakul predskazal
Tvoe spasen'e*, i reshilas' zhit',
CHtob uvidat' tebya.
Paulina
Ob etom posle,
CHtoby sejchas ne omrachat' drug drugu
Rasskazom skorbnym svetlyj mig. Stupajte,
Schastlivcy, vmeste! Radost' vashu vsem
Darite vy! YA zh, staraya golubka,
Ukryvshis' v obnazhennyh vetkah, budu
Odna navek poteryannogo druga
Oplakivat' do groba.
Leont
Net, Paulina!
Ty mne dala zhenu - za eto ya
Tebe dam muzha. Takovo uslov'e
Mezh nami bylo: ty nashla zhenu mne,
No kak? Vopros! Ee ya videl sam
V grobu, i chasto na ee mogile
Molilsya tshchetno!.. Mne ne nado muzha
Tebe iskat' daleko (chuvstva mne
Ego izvestny). Podojdi, Kamillo,
Daj ruku toj, ch'ya chest' i dobrodetel'
Proslavleny molvoj; tomu porukoj
Dva korolya. - Pokinem eto mesto.
(Germione.)
Vzglyani zh na brata! Oba mne prostite,
CHto vashi vzory chistye razroznil
YA gnusnym podozren'em. - Vot tvoj zyat',
Syn korolya: on izvolen'em neba
Pomolvlen s nashej docher'yu. - Paulina,
Vedi zhe nas skorej, chtob na dosuge
Sprosit' iz nas mog kazhdyj i otvetit',
Kakuyu rol' i kak igral za vremya
Razluki dolgoj. Poskorej - idem.
Uhodyat.
Kommentarii
P'esa datiruetsya 1610-1611 godami; ee tekst byl vpervye napechatan v
shekspirovskom "folio" 1623 goda. Istochnikom syuzheta "Zimnej skazki" posluzhil
roman Roberta Grina "Pandosto, ili Torzhestvo vremeni" (1588). Pandosto Grina
u SHekspira prevratilsya v Leonta, a Dorast i Favniya - vo Florizelya i Perlitu.
Personazhi, podobnye Avtoliku, Pauline i Antigonu u Grina otsutstvuyut.
SHekspir, izvestnyj kak avtor mnogochislennyh p'es na syuzhety iz
anglijskoj i antichnoj istorii, v etoj pozdnej drame dal volyu fantazii i
osnovatel'no porezvilsya kak s istoriej, tak i s geografiej: korablekrushenie
zdes' proishodit u beregov Bogemii (CHehii), s kotoroj podderzhivaet tesnye
otnosheniya Siciliya; zhena korolya Sicilii Germiona - doch' russkogo imperatora;
geroi ezdyat za sovetom na nekij ostrov k Del'fijskomu orakulu (!), odnako v
p'ese est' mesto i dlya puritanina, ispolnyayushchego psalmy pod volynku, i t. d.
Str. 502. Uzhe perechen' dejstvuyushchih lic p'esy obnaruzhivaet prichudlivoe
smeshenie imen: Leont, Poliksen - greki, Mamilij - rimlyanin, Paulina -
ital'yanka. Imya Florizel', po-vidimomu, obrazovano SHekspirom ot latinskogo
"flor" - "cvetok", "cvetushchij". Avtolik nosit imya syna Merkuriya, pokrovitelya
vorov i torgovcev, kotoryj v plutovstve prevzoshel dazhe svoego otca.
Krest'yanin nazvan clown, t. e. "derevenshchina", "shut".
Str. 558. "Podkidysh fej". - Soglasno pover'yu, fei mogli vykrast' u
lyudej polyubivshegosya im rebenka i podmenit' ego sobstvennym.
Str. 561. "...Pyatnadcat' let ya ne videl na rodiny". - Netochnost': vo
vstuplenii k dejstviyu bylo skazano, chto proshlo shestnadcat' let.
Str. 572. Ruta byla simvolom blagodati, a rozmarin - vospominaniya,
pamyati.
Str. 600. Zubochistkoj vo vremena SHekspira v Anglii pol'zovalis'
aristokraty, sledovavshie francuzskoj mode.
Str. 617. Dzhulio Romano (1492 ili 1499-1546) - ital'yanskij arhitektor i
zhivopisec.
Str. 625. "YA ot Pauliny vernoj // Uznala, chto orakul predskazal // Tvoe
spasen'e..." - Netochnost': Germiona prisutstvovala pri chtenii prorochestva
orakula.
Last-modified: Mon, 15 Sep 2003 17:01:38 GMT