УладзГмГр МГкалаевГч ШыцГк. Агеньчык у цемры
---------------------------------------------------------------------
У.ШыцГк. "У час не вярнулГся", "Мастацкая лГтаратура", МГнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лГпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадромаЂ возьмуць старт вялГзныя зоркалИты Г
накГруюцца да далИкГх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца Ђжо Ђ наступным стагоддзГ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы Ђжо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астралИтчыкаЂ у бясконцай прасторы. Аб Гх прыгодах,
лИсе Г знаходках расказваецца Ђ гэтым зборнГку фантастычных апавяданняЂ.
Можна было чакаць, што адбудзецца землетрасенне, навалГцца снежны
буран, урэшце, выпадзе метэарытны дождж. УсИ гэта магло здарыцца, хаця, як
паказвалГ даследаваннГ, планета была старая Г падобныя з'явы, у тым лГку
метэарыты, для яе былГ надзвычай рэдкГя. Але гэта?..
Скрут заплюшчыЂ вочы, каб адагнаць прывГд. Але калГ Ин адкрыЂ Гх, то Ђ
начной цемры, якраз пад яркай блакГтнай кропкай СГрыуса, што вГсеЂ над самым
небасхГлам, свяцГЂся чырванаваты агеньчык.
НГбы каб падражнГць Скрута, Ин блГснуЂ раз, другГ, трэцГ Г згас. Скрут
прастаяЂ, напэЂна, цэлую гадзГну, чакаючы, цГ не з'явГцца гэта чырвоная
кропка зноЂ. Аднак цемра нГбы яшчэ больш пагусцела, Г Ин вобмацкам, не
адважваючыся чамусьцГ запалГць лГхтар, сабраЂ некалькГ каменняЂ Г склаЂ Гх у
грудок, каб заЂтра, калГ развГднее, знайсцГ гэта месца.
На планеце зусГм не было жыцця. Нават калГ б упаЂ метэарыт, яму не было
тут што падпалГць - каменнГ Г пясок не гараць.
Скрут ГмклГва павярнуЂся ЂсГм корпусам, азГрнуЂся. Ззаду была тая ж
цИмная Г сГняя ноч. Над галавой па-ранейшаму блГшчалГ спакойныя, нерухомыя
зоркГ. Скрут уздыхнуЂ, сцяЂ зубы Г, стараючыся не прыспешваць хады, пайшоЂ
унГз, дзе ля падножжа Ђзгорка стаяЂ яго Ђсюдыход.
АгнГ Ђсюдыхода крыху супакоГлГ. Скрут сеЂ, паклаЂ рукГ на пульт. Јн ужо
хацеЂ быЂ аддаць каманду электроннаму вадзГцелю, як раптам, зусГм
неспадзявана для сябе, выключыЂ асвятленне кабГны. Навокал, аднак, нГкога не
было. НГхто не стаяЂ побач Г не свГдраваЂ яму патылГцу крыважэрным позГркам.
Скрут нахмурыЂся, пусцГЂ усюдыход. Але Г аддалГЂшыся ад таго месца, не
ЂключыЂ святла. В Ђсю дарогу не мог пазбавГцца ад пачуцця, быццам нехта
нябачны плыве побач.
ВярнуЂшыся, Скрут расказаЂ усИ Балашу, Той уздыхнуЂ. АдзГнота,
адарванасць ад ЗямлГ, ад усяго жывога, маглГ выклГкаць Г больш моцныя
галюцынацыГ. А для Скрута гэта была першая экспедыцыя. В Балаш абыякава
сказаЂ:
- Аптычны падман...
Скрут не стаЂ пярэчыць. Ва Ђтульным салоне, у прывычных абставГнах яму
цяпер Г самому пачало здавацца, што Ин, вГдаць, памылГЂся. Але пазней раптам
устрывожыла думка: а калГ памылкГ не было?
- СхадзГ, паглядзГ яшчэ, - дазволГЂ Балаш. УбачыЂшы, як Скрут
перасмыкнуЂ плячамГ, дадаЂ: - Разам пойдзем.
На другГ дзень грудок, што склаЂ Скрут, яны знайшлГ лИгка. Адсюль, з
самага верху Ђзгорка, было вГдаць далИка. Мясцовасць была гарыстая. В Ђ тым
напрамку, дзе Ђначы вГсеЂ СГрыус, як ставала вока, таксама цягнулГся скалы,
абрывГстыя, голыя.
- Туды не дабрацца, - Балаш сказаЂ гэта мякка, спачувальна. Јн усИ яшчэ
думаЂ, што Скруту гэта прымроГлася, Г не хацеЂ яго расчароЂваць.
- Давай пусцГм ракету, хай сфатаграфуе той раИн. А потым паглядзГм
здымкГ.
Балаш усмГхнуЂся:
- РабГ...
Праз некаторы час робат даставГЂ плИнку на Ђзгорак. КасманаЂты ЂважлГва
прагледзелГ яе. НГчога адметнага - той жа каменны хаос.
- Пачакаем дацямна, - пашкадаваЂ таварыша Балаш. - Хаця яму зусГм не
абавязкова блГскаць зноЂ.
Агеньчык успыхнуЂ у той жа час, як Г Ђчора. НекалькГ секунд Ин гарэЂ
роЂна, потым мГргнуЂ - раз, другГ, трэцГ, быццам нехта падаваЂ нейкГ ЂмоЂны
сГгнал, Г знГк, як растварыЂся, у чорнай прасторы. Яны зноЂ не паспелГ
зафГксаваць яго прыборамГ, удакладнГць напрамак - надта неверагодным
уявГлася яго Гснаванне. Яны проста ЂпэЂнГлГся, што Ин Исць.
Збянтэжаны Балаш толькГ чмыхнуЂ. А Скрут, не тоячыся, паскардзГЂся:
- Мне страшна, Павел...
- Баяцца нам няма чаго, - адказаЂ заклапочаны Балаш, але Г сам адчуЂ
сябе нГякавата. - Хутчэй за ЂсИ гэта нейкГ мГнерал.
Ва ЂсГх касмГчных даведнГках планета значылася як пазбаЂленая жыцця. Вх
даследаваннГ, назГраннГ таксама пацвердзГлГ гэта. В раптам, калГ тэрмГн Гх
знаходжання тут падыходзГць к канцу, планета вырашыла падкГнуць загадку...
- ЗаЂтра пайду Ђ горы, - пасля доЂгага роздуму прамовГЂ Скрут.
Балаш не адказаЂ. Јн адчуЂ за гэтымГ словамГ маленькую перамогу Скрута
над сабой - яму ж бачылася ва ЂсГм гэтым нешта невытлумачальнае Г таму
страшнае. Балаш разумеЂ, што няЂпэЂненасць Скрута Ђ сваГх сГлах, у сабе,
магчыма, Гдзе ад вялГзнай нервовай напружанасцГ, перажытай за апошнГя гады.
У экспедыцыГ Скрут быЂ не самы маладзейшы. Аднак, вГдаць, справа не ва
Ђзросце. Вншыя больш мужна пераносГлГ нягоды Г час працяглага вандравання. А
Скрут - чалавек занадта ЂражлГвы, схГльны да захапленняЂ, актыЂнай дзейнасцГ
- неЂзабаве пасля старту пачаЂ пакутаваць ад аднастайнасцГ. Јн не захацеЂ,
каб яго паклалГ Ђ анабГИзную камеру - лГчыЂ недаравальным патрацГць марна
хоць часцГнку свайго жыцця. Але не знайшоЂ сябе Г Ђ вахценнай камандзе.
ПраЂда, паскардзГцца на тое, як Ин выконвае свае абавязкГ, сябры не маглГ.
Проста яны заЂважылГ, што яшчэ зусГм нядаЂна няЂрымслГвы, неспакойны Скрут
зрабГЂся надта флегматычны. ВГдаць, прастора аказала адмоЂны ЂплыЂ на яго
больш, чым на астатнГх.
КалГ надышоЂ час першай разведвальнай вылазкГ, таварышы адразу
прапанавалГ паслаць у яе Скрута. А Ђ напарнГкГ яму далГ вопытнага Балаша.
На першым часе здавалася, што да Скрута вярнуЂся ранейшы стан. Але
рэцыдывы касмГчнай хваробы засталГся. Балаш даЂно не помнГЂ, каб вось так,
сутыкнуЂшыся з невядомым, нават пагрозлГвым, касманаЂты выказвалГ боязь.
Звычайна было наадварот. Небяспека мабГлГзоЂвала душэЂныя сГлы, прымушала
дзейнГчаць. ПраЂда, Г Скрут не хаваЂся, нават баючыся. Аднак тут, вГдаць,
справа Ђ тым, што Ин хоча знайсцГ сябе Г таму не хавае сваГх пачуццяЂ ад
таварыша. В, можа, знойдзе, калГ адпусцГць яго на пошук! агеньчыка. Хай
пераканаецца, што гэта хоць Г не вядомая пакуль, але Ђсяго толькГ
якая-небудзь звычайная з'ява прыроды.
Балаш ужо быЂ гатовы адказаць на словы Скрута згодай, аднак перадумаЂ.
У яго не было ЂпэЂненасцГ Ђ тым, што той агеньчык можна знайсцГ. Хутчэй за
ЂсИ тут вГнаваты якГ-небудзь крышталь. У пэЂны час на яго трапляе зорнае
святло, Г тады Ин пачынае палымнець у начной цемры. Удзень яго, зразумела,
не заЂважыш.
Гэта прынясе Скруту расчараванне, пакГне адчуванне, што Гснуе нешта
неразгаданае, разгадаць якое Ђ яго не стала Ђмення. В, магчыма, праз усИ
жыццИ Ин пранясе Ђ сабе пачуццИ вГны, што мог, але не адкрыЂ для людзей адну
з загадак прыроды. Балаш уздыхнуЂ Г сказаЂ:
- У нас вельмГ мала часу.
Балаш не хлусГЂ. Праз двое сутак надыходзГЂ найлепшы момант для старту.
ТолькГ Ђ гэтым выпадку яны здолеюць сустрэцца з экспедыцыяй у вызначаным
пункце прасторы. Любое спазненне прывядзе да таго, што прыйдзецца даганяць
зоркалИт, а гэта значыць, давядзецца тармазГць, змяняць курс Г зноЂ
разганяцца, што не выключае Гншых непрадбачаных непрыемнасцей. Здарылася ж у
Гх вось тут вымушаная пасадка, калГ раптам невядома чаму паскорыЂся рэжым
работы рухавГкоЂ. СГлавое поле планеты яшчэ будуць вывучаць, з гэтага боку
некаторыя даследаваннГ, якГя яны правялГ, прынясуць карысць. Але зараз
галоЂнае для Гх - вярнуцца назад.
- У нас два днГ, дзве ночы Г яшчэ некалькГ гадзГн, - удакладнГЂ Скрут.
В гэта была праЂда. НейкГ час яны сапраЂды мелГ, Г не было патрэбы, каб
Скрут абавязкова знаходзГЂся гэтыя днГ на караблГ. ПадумаЂшы, Балаш амаль
здаЂся.
- Пагаворым ранГцай, - паабяцаЂ Ин.
СвГтанне прыйшло пахмурнае. ШалИны вецер нИс аднекуль з поЂдня хмары
дробнага пяску. У гэтай рухомай шэрай мешанГне было гэтак жа цяжка
арыентавацца, як Г Ђ тумане.
- Можа, пачакаем пагоды? - сказаЂ Балаш.
- У нас толькГ два днГ, адна ноч Г яшчэ некалькГ гадзГн, - паЂтарыЂ
свае словы Скрут.
Балаш усмГхнуЂся Г дазволГЂ выязджаць. Урэшце, лакатары бачаць Г Ђ
больш шчыльным асяроддзГ.
Аднак нГ Скрут, нГ Балаш не ЂлГчылГ адну акалГчнасць - у гарах, дзе
трэба было шукаць агеньчык, давялося хадзГць пешшу, пакГнуЂшы Ђсе прыборы Ђ
кабГне Ђсюдыхода. Скрут вярнуЂся нГ з чым.
Пад вечар вецер сцГх. АсеЂ пясок. На пацямнелым небе заблГшчалГ зоркГ.
- Не бядуй, - суцяшаЂ Балаш таварыша, - сИння мы яго абавязкова зловГм.
Яшчэ звечара яны расставГлГ прыборы, настроГлГ Гх. Цяпер, калГ з'явГцца
агеньчык, яны не толькГ даведаюцца напрамак, але Г адлегласць да яго з
дакладнасцю да аднаго метра. КалГ сцямнела, яны занялГ пазГцыю на вяршынГ
Ђзгорка.
Час, здавалася, да неверагоднасцГ запаволГЂ свой бег. Яны раз-пораз
пазГралГ на гадзГннГкГ, не давяраючы электроннаму сакратару. Але нават
секундная стрэлка быццам ператварылася Ђ мГнутную - так мала абаротаЂ
зрабГла яна па круглым цыферблаце.
Скрут адышоЂ убок, пакГнуЂшы Балаша каля прыбораЂ. Јн хваляваЂся Г
адчуЂ патрэбу зараз пабыць аднаму. ПрысеЂ на камень. Пасля цэлага дня
блуканняЂ было прыемна выпрастаць стомленыя ногГ. Скрут прыхГнуЂся спГной да
скалы, з задавальненнем адчуваючы пад эластычным касцюмам яе зямную
цвИрдасць.
Ноч, перадапошняя для Гх на гэтай планеце, нячутна накрыла ЂсИ навокал.
Густую непраглядную цемру не маглГ перамагчы нГ Млечны Шлях, нГ яркГ СГрыус,
што Ђ сваИй статычнасцГ ЂяЂляЂся як намаляваны. В ЂсИ астатняе было такое ж
далИкае ад рэальнасцГ - нерухомае, нежывое. Адно, што здавалася жывым, гэта
тая чырвоная кропка, якая няйначай сГгналГла Гм аб нечым невядомым Г, можа,
неабходным для людзей. Хутка яна з'явГцца зноЂ. Јн даведаецца, дзе яна, Г
прыйдзе заЂтра на тое месца. Чаму Ин верыць, што за гэтым агеньчыкам нешта
Исць? А раптам, сапраЂды, спадзявацца на нешта незвычайнае можа толькГ такГ
навГчок, як Ин?
Јн помнГць выпадак, якГ стаЂ ужо хрэстаматыйным для многГх пакаленняЂ
вучняЂ касмГчных школ. НекалГ два стажоры прыслалГ з Марса паведамленне, што
сутыкнулГся з рэшткамГ невядомай цывГлГзацыГ. На здымках, якГя яны перадалГ,
людзГ ЂбачылГ нешта вельмГ падобнае на прылады працы, мудрагелГстай формы
фГгуркГ, якГя былГ або параджэннем фантазГГ Гх стваральнГкаЂ, або,
наадварот, расказвалГ аб выглядзе самГх стваральнГкаЂ.
Гэта была сенсацыя. На Марс адправГлГ вялГкую экспедыцыю. В першае
больш-менш дэтальнае абследаванне паказала, што знойдзеныя фГгуркГ - рэшткГ
не загГнуЂшай цывГлГзацыГ, а метэарыта. ТрапГЂшы Ђ атмасферу Марса, Ин
узарваЂся, Г асколкГ, аплавГЂшыся, набылГ гэтую дзГЂную форму.
Але гэта павГнны былГ ЂстанавГць самГ стажоры. Яны не зрабГлГ гэтага,
бо такое Ђжо вялГкае жаданне Ђ кожнага маладога касманаЂта быць
першаадкрывальнГкам. ЦГ не падобны Ин нечым на тых стажораЂ?
Стала халаднавата. У разрэджанай атмасферы планеты перапады тэмпературы
былГ вельмГ значныя. Скрут уключыЂ электраабагрэЂ скафандра. Цяпло разлГлося
па целе, настройваючы на мГрны, разважлГвы лад.
Урэшце ЂсИ мае свой пачатак Г канец. Гэта старая ГсцГна для Скрута
зараз гучала, як адкрыццИ. МГнуць яшчэ суткГ-другГя, Г Ин зноЂ будзе на
зоркалИце. Забудуцца гэтыя начныя гадзГны напружанага чакання, Г пачнуцца
гады, абмежаваныя каютай, салонам Г абсерваторыяй. УсИ аднастайнае,
размеранае, будзИннае Г таму нГбы запаволенае, як жыццИ Ђ анабГИзе. Працуюць
рухавГкГ, падтрымлГваючы на зоркалИце Ђласную сГлу прыцяжэння. ЛГчыльнГкГ
адзначаюць мГльИны пройдзеных кГламетраЂ. А ты не бачыш гэтага руху, не
жывеш Гм. У ГлюмГнатарах тая ж чарната, сям-там праткнутая блГскучымГ
кропкамГ. Яна была Ђчора, заЂчора, месяц назад. ЗоркалИт Г разам з Гм ты
нГбы вГсяце Ђ прасторы на адным Г тым жа месцы. В гэтаму вГсенню не вГдно
мяжы. В Ђжо не верыш нават у тое, што нешта, меЂшае пачатак, будзе мець
канец.
Скрут разумеЂ усю недарэчнасць сваГх думак. БачыЂ, што яны кладуць
адбГтак на яго паводзГны, перажываЂ, ловячы трывожныя позГркГ таварышаЂ. В
не мог нГчога з сабой зрабГць. Яму здавалася, што Ин раптам стаЂ на караблГ
лГшнГ. У той час, як астатнГя працавалГ, Ин, заняты порканнем у сабе, нГчога
карыснага не зрабГЂ. Павольна Г марна цяклГ яго днГ. Нават астранамГчныя
назГраннГ, самы ЂлюбИны яго занятак, не прыносГлГ таго задавальнення, якое
Ин адчуваЂ, знаходзячыся на пазаатмасферных станцыях ЗямлГ. Јн складаЂ
карты, добрасумленна, старанна, як курсант касмГчнай школы на першым годзе
навучання. А Ђ глыбГнГ мозгу Ђвесь час мГльгаЂ напамГн, што гэта, бадай, мог
бы зрабГць Г аЂтамат. ЗдымкГ потым прааналГзаваЂ бы любы спецыялГст. В часам
думалася, цГ не лепш было быць у анабГИзе?
Јн узрадаваЂся гэтаму разведвальнаму палИту. Сутыкненне з невядомым,
хай сабе нежывым светам, - мара кожнага касманаЂта. Да таго ж гэта не
нерухомасць зоркалИта Ђ дрэйфе, якГ, мГж Гншым, нГчым не адрознГваецца ад
палИту з субсветлавой хуткасцю: адлегласцГ Сусвету былГ большыя за людское
ЂяЂленне прасторы Г часу. Але цГ будзе Ин радавацца, калГ вернецца? ЦГ
адолее парсекГ, якГх не вГдаць Г якГя ЂсИ ж Гснуюць, бо выяЂляюцца Ђ
бясконцых Г нудных гадах? Кажуць, што самы лепшы лекар ад нуды - праца.
Увогуле, гэта бясспрэчна. ТолькГ яму яшчэ трэба, каб праца давала
адчувальныя вынГкГ, каб яна, задавальняючы цябе, знаходзГла водгук у Гншых,
была карысная.
НепатрэбнасцГ людзям Ин баяЂся больш за ЂсИ з таго часу, як пачаЂ
задумвацца над сэнсам свайго Гснавання. Јн спадзяваЂся, што Гменна тут, у
космасе, не толькГ нараджаюцца вялГкГя адкрыццГ, але Г правяраюцца чалавечыя
якасцГ. В, вГдаць, пераацанГЂ сам сябе. Космас аказаЂся не скарбонкай,
поЂнай навуковых адкрыццяЂ. У першую чаргу - гэта будзИннасць Г цярпенне,
якога Ђ яго, як аказалася, вельмГ мала.
Јн Г зараз, калГ засталося Ђсяго некалькГ хвГлГн, прыспешвае час. А
Балаш зусГм спакойны. Балаш навучыЂся чакаць - Ин ужо двойчы быЂ у прасторы.
На ЗямлГ мГнула стагоддзе. МногГх, з кГм Балаш пачынаЂ, ужо няма. МногГх не
застане, калГ вернецца адсюль. А скажы, Г Балаш яшчэ раз пакГне Зямлю, хоць
разам з гэтым Ин пакГне апошнГх сваГх блГзкГх. Балаш не сумуе Ђ космасе,
заЂсИды роЂны, сабраны - згустак энергГГ Г разважлГвасцГ. ПэЂна, такГм Г
павГнен быць мудрэц, якГ зведаЂ уладу над сабой Г часам.
НГбы здагадаЂшыся, што Скрут думае зараз пра яго, Балаш азваЂся:
- Увага!
Скрут зГрнуЂ на гадзГннГк. Трыццаць секунд, дваццаць... Јн напружыЂся Г
адчуЂ, што нестае сГлы Ђстаць на ногГ.
СГгнал электроннага сакратара прагучаЂ знянацку. Скрут яго чакаЂ - Г
ЂсИ роЂна ЂздрыгнуЂ. Потым памГргаЂ вейкамГ, адганяючы насланнИ. Пад
СГрыусам, як Г хвГлГну або гадзГну таму назад, была непарушная чарната. Яна
рэзала вочы, наганяла слИзы, Г не было Ђ Ий колГшняга агеньчыка. Ашаломлены
Скрут не варушыЂся Г ЂсИ чакаЂ, чакаЂ...
НапэЂна, мГнула многа часу, калГ Балаш нарэшце сказаЂ:
- Пойдзем...
Вяртанне было сумнае. Балаш адключыЂ электроннага вадзГцеля Г сам
круцГЂ штурвал усюдыхода, выбГраючы дарогу сярод каменняЂ. Скрут быЂ удзячны
яму за гэта. Чаму ж не стала агеньчыка, якГ да гэтага з'яЂляЂся са
здзГЂляючай дакладнасцю? А можа, праЂда на баку Балаша? З гэтым не хацелася
пагаджацца. Скрут думаЂ, думаЂ, Г яму Ђвесь час здавалася, што Ин не можа
зразумець нешта Гстотнае, вельмГ важнае.
Скрут заснуЂ толькГ з дапамогай электраЂсыпляльнГка. Але Г Ђ сне нейкая
думка, знаИмая Г няЂлоЂная, свГдравала мозг.
Гэту думку Скрут амаль зразумеЂ, калГ прачнуЂся ранГцай. У ГлюмГнатар
зоркалИта бГлГ барвовыя промнГ тутэйшага сонца. У Гх святле, як Г на ЗямлГ,
кружылГся драбнюткГя пылГнкГ. А Ђчора Гх не было. Не было, не было...
Скрут усмГхнуЂся здагадцы Г ЂсИй далонню нацГснуЂ на кнопку сГгналу
Ђнутранай сувязГ:
- Павел! Павел!
ДынамГк пабудзГЂ Балаша.
- Што такое? - запытаЂся Ин. - ДаЂ бы адаспацца.
- Гэта не мГнерал, Павел! - ужо радасна крычаЂ Скрут.
- Ты што, знайшоЂ яго? - ГранГчна прамовГЂ Балаш.
- Зараз! Зараз! Чакай, я прыйду!
Праз некалькГ секунд Скрут уварваЂся Ђ каюту Балаша Г плюхнуЂся Ђ
крэсла побач з ложкам.
- Неба было чыстае? - пытаЂся Ин у Балаша.
- Уначы? Чыстае.
- Але агеньчык не свяцГЂся?
- Не.
- Значыць, гэта... ну тое, што ты называеш мГнералам, свецГцца не
адлюстраваным святлом якой-небудзь зоркГ. За адну ноч, ты гэта ведаеш не
горш за мяне, яны не маглГ прыкметна пврамясцГцца на небе. Яны практычна
нерухомыя. Значыць, гэта нешта свяцГлася або само па сабе, або дзякуючы
нейкай сГлкавальнай крынГцы. Першае адпадае, бо Гнакш мы бачылГ б агеньчык
учора. Згодзен?
- Слушна... - Балаш сеЂ на ложку.
- Застаецца другое - нешта жывГць той агеньчык. Јсць нейкая крынГца.
Так?
- ДапусцГм.
- Такой крынГцай можа быць вось што, - Скрут паказаЂ рукой на вясИлкавы
зайчык, якГ застыЂ на сцяне. - Учора, дарэчы, увесь дзень было пахмурна.
- Але ж гэта азначае... - уражаны Балаш не скончыЂ фразу.
- Што мы маем, магчыма, справу з нечым падобным на сонечную батарэю.
Удзень яна набГрае прамянГстую або цеплавую энергГю. А пасля аддае, -
заключыЂ яго думку Скрут.
- Смела прыдумана... - зараз Балаш ужо не ГранГзаваЂ. Јн адчуЂ у
разважаннях Скрута нейкую праЂду. В Ин сказаЂ: - КалГ сИння мы Ђбачым
агеньчык, я затрымаю адлИт. На суткГ. Внакш...
Балаш не дагаварыЂ. Але Скрут Г так ведаЂ, што Ин мог сказаць, Г быЂ
вельмГ Ђдзячны таварышу. ТолькГ цяпер яго Ђжо не мучылГ сумненнГ. Што б там
нГ хавалася за гэтым агеньчыкам, Ин, безумоЂна, быЂ цГкавай з'явай чужой
прыроды. Вартай, каб з Ий пазнаИмГцца блГжэй.
Скрут не памылГЂся. У пэЂны час пад СГрыусам засвяцГлася чырвоная
кропка. Потым яна мГргнула тры разы Г згасла. Але цяпер яе месца было
запеленгавана. В ледзь развГднела, Скрут з Балашам адправГлГся да горнага
хрыбта. УзброГлГся зусГм пазямному - альпенштокамГ, чаравГкамГ з вострымГ
шыпамГ. В толькГ прыборы, якГя маглГ дапамагчы Гм заЂважыць у наваколлГ
металГчныя прадметы, рабГлГ Гх больш падобнымГ на геолагаЂ, чым на
альпГнГстаЂ.
Яны ГшлГ, пераскакваючы расколГны, абходзячы непрыступныя пГкГ,
спускаючыся Ђ цяснГны Г ЂзбГраючыся на абрывГстыя скалы. У зямных умовах яны
наЂрад цГ адолелГ б такую дарогу. Але на планеце, меншай за Зямлю, была
меншай Г Гх вага.
Яны спынГлГся адпачыць каля невысокага плато. Там, за пад'Имам, павГнен
быць той самы агеньчык. Да яго Ђжо рукой падаць.
Скрут прайшоЂ некалькГ крокаЂ, выбГраючы зручнае месца, каб прысесцГ. В
Ђ гэты час замГргаЂ Гндыкатар металашукальнГка. Недзе блГзка быЂ метал цГ
паклады руды. Аднак тое, што яны адпавядалГ каардынатам агеньчыка,
насцярожыла.
Скрут быЂ лягчэйшы, Г Балаш падсадзГЂ яго на плато.
- КГдай мне трос, - папрасГЂ Ин, калГ Скрут апынуЂся наверсе. Скрут
чамусьцГ не адказваЂ. Балаш крыкнуЂ ужо нецярплГва: - Памажы!
ТолькГ тады азваЂся Скрут. Јн гаварыЂ шэптам, Г Балаш не адразу ЂцямГЂ,
што да чаго.
- ЯкГ карабель? - перапытаЂ Ин.
Не адказваючы, Скрут нахГлГЂся над абрывам Г апусцГЂ трос. Балаш зГрнуЂ
уверх Г жахнуЂся: нават праз пластык гермашлема было вГдаць, як збялеЂ твар
таварыша. Таропка перабГраючы рукамГ, Ин ГмклГва ЂзляцеЂ угару. З плато
адкрываЂся шырокГ краявГд. Балаш круцГЂ галавой, дзГвячыся, што магло
ЂразГць Скрута. Јн нГчога не заЂважаЂ - тыя ж скалы, што яны бачылГ Г ЂнГзе,
хГба толькГ большыя.
Тады Скрут нарэшце загаварыЂ выразна:
- ГлядзГ! - Г працягнуЂ руку.
Балаш зГрнуЂ Г ледзь стрымаЂ воклГч. Там, сярод каменных сцен цяснГны,
прысыпаны абвалам, ляжаЂ доЂгГ сГгарападобны корпус зоркалИта. Яны,
касманаЂты, у гэтым памылГцца не маглГ, нават разглядаючы яго здалИк.
Балаш Г Скрут падышлГ блГжэй. ЗоркалИт быЂ стары, такГя будавалГ яшчэ Ђ
пазамГнулым стагоддзГ. Цяпер гэта была куча металГчнага лому.
- Трэба было б паглядзець усярэдзГне, - сказаЂ Балаш, пазГраючы на
пустыя праИмы дэфармаваных ГлюмГнатараЂ Г Ђваходных люкаЂ.
- НаЂрад цГ знойдзем там што... - адказаЂ Скрут. - Агонь, як смерч,
пранИсся па адсеках.
Балаш бачыЂ Г сам, што рубка, дзе павГнны былГ захоЂвацца матэрыялы
экспедыцыГ, ляжала Ђ баку ад асноЂнага корпуса, пачарнелая, сплюшчаная.
Яны пахадзГлГ вакол мИртвага гГганта, спрабуючы вызначыць, што гэта за
зоркалИт, каб прынесцГ на Зямлю апошнюю вестку пра яго трагГчны лИс. Але Г
гэтага не было. Корпус аплавГЂся, як лядзяш пад веснавым сонцам.
Яны маЂклГва пастаялГ крыху Г пайшлГ назад, уражаныя страшнай карцГнай
гГбелГ. В калГ адышлГ Ђжо далИка, Скрут раптам спынГЂся.
- Але што тады свяцГлася? - запытаЂся Ин.
- СапраЂды, - згадзГЂся Балаш Г прыпынГЂся таксама. - А ты ЂпэЂнены,
што гэта менавГта тут?
- Не... Хаця агеньчык павГнен мець нейкае дачыненне да карабля. Цяпер я
Ђ гэтым не сумняваюся.
Балаш зГрнуЂ па баках. Горы, скалы, каменнГ, сярод якГх ужо не вГдаць Г
зоркалИта. В зоркГ зверху не такГя яркГя, як уначы, аднак прыкметныя Ђ
разрэджаным атмасферным покрыве планеты.
- ВазьмГ арыенцГр, - параГЂ Ин Скруту, якГ таксама спрабаваЂ нешта
Ђбачыць у наваколлГ.
Скрут здзГЂлена сказаЂ:
- Гэта Ђбаку, бадай, з кГламетр...
- Пойдзем хутчэй, - адказаЂ Балаш. - Баюся, не паспеем дацямна.
Дарога была пакручастая. МГнула яшчэ з паЂгадзГны, калГ Балаш сказаЂ:
- Недзе тут.
Каменны гушчар, здалося, стаЂ яшчэ больш непраходны. НаЂрад цГ можна
было Ђ Гм што заЂважыць, Г Скрут недаверлГва спытаЂ:
- Тут?
На гэты раз яны не памылГлГся. Выпадкова зГрнуЂшы на вяршыню
абрывГстай, быццам ссечанай, скалы, Балаш ускрыкнуЂ. Там было нешта падобнае
на пячору. Уваход, нГбыта зашклИны, цьмяна паблГскваЂ, адлюстроЂваючы скупыя
барвовыя промнГ надвячоркавага свяцГла.
СпатрэбГлася яшчэ з паЂгадзГны, пакуль Балаш са Скрутам дабрылГ да
месца, ад якога можна было дабрацца да пячоры. Угару вяла вузкая палоска,
параЂнаЂча чыстая ад завалаЂ Г, здавалася, сям-там падпраЂленая - на схГле
былГ нГбы вырубленыя Ђ скалах прыступкГ. МоЂчкГ людзГ лезлГ на гару. А Ий не
было канца.
Пячора адкрылася раптоЂна - дарога вывела Скрута Г Балаша на невялГкую
пляцоЂку перад уваходам у яе.
- Будан... - шапнуЂ Скрут.
- Сакля... - сказаЂ Балаш.
Перад ГмГ стаяла сцяна. Гладкая Г роЂная, авальнай формы, яна
паблГсквала адлюстраваным святлом, нГбы адшлГфаваны агат.
Стомленыя крутой дарогай, людзГ стаялГ перад дзГЂнай пабудовай, не
разумеючы, што гэта.
- Маяк, - выказаЂ здагадку Скрут.
- Для каго? - Балаш ва ЂсГм хацеЂ бачыць сэнс.
МенавГта Ђ маяку Ин яго не ЂбачыЂ. Јн паЂтарыЂ пытанне: - Для каго? Да
карабля не меней кГламетра, Г яго не вГдно адсюль. Хто ставГць знакГ, якГя
нГчога не гавораць?
- Можа маяк быЂ пастаЂлены кГмсьцГ раней? АстралИтчыкГ заЂважылГ яго
сГгналы, павялГ сюды зоркалИт В неспадзявана трапГлГ Ђ аварыю. Думаю, гэта
слушна.
- Хутчэй рамантычна. А слушна?.. - Балаш пакГваЂ галавой. - Нагадвае
стары касмГчны дэтэктыЂ.
Звычайна нешматслоЂны, Балаш раптам зрабГЂся гаваркГ. Скрут са
здзГЂленнем адзначыЂ гэтую перамену Ђ паводзГнах таварыша. ВГдаць, Г яго
знаходка вывела з раЂнавагГ.
- Што гадаць, - Скрут пастукаЂ па чорнай сцяне кулаком, насцярожана
прыслухаЂся, недаверлГва паглядзеЂ на сваю руку, якая Ђ пальчатцы скафандра
выглядала тоЂстай Г кароткай, Г няЂпэЂнена сказаЂ: - Пустата.
Балаш падышоЂ да сцяны, сам пастукаЂ.
- Будзем ламаць? - запытаЂся Скрут.
- Зламаць проста. А што там? Хто рабГЂ, навошта? Ты можаш мне сказаць?
Не? Дык цГ маем мы права разбураць?
Скрут адчуЂ, што логГка Балаша пачала яго раздражняць. КалГ так думаць,
то нельга нават на чужыя планеты апускацца. Раптам што пашкодзГш. В,
стрымлГваючы злосць, Скрут павольна, стараючыся таксама быць лагГчным,
загаварыЂ:
- Маем. Маем права. На планеце няма жыцця. ТолькГ рэшткГ зямнога
зоркалИта. Гэтая сцяна мае да яго нейкае дачыненне. КалГ гэта нават чужы
маяк, то Ин мог паслужыць прычынай гГбелГ зямлян. Мы проста абавязаны
даведацца, што гэта такое!
Балаш слухаЂ не пярэчачы. КалГ Скрут скончыЂ, Ин, згаджаючыся, сказаЂ:
- АдыдзГ, схавайся.
- Давай я, - запратэставаЂ Скрут. - Табе весцГ планеталИт. В Ђрэшце...
Я заЂважыЂ агеньчык.
- Права першаадкрывальнГка? - усмГхнуЂся Балаш. - Згодзен.
Сцяна сапраЂды аказалася шкляная. ТолькГ шкло было спецыяльнае.
ЦвИрдае, трывалае, здольнае вытрымаць моцны Ђдар. Ультрагукавым нажом Скрут
выразаЂ праход Г прасунуЂ галаву. Ужо наступГЂ вечар, Г Ђ сярэдзГне пячоры
панаваЂ змрок. Скрут пакруцГЂ галавой. ЗазначыЂ, што праз гэта шкло праменнГ
святла Гдуць толькГ Ђ адным напрамку - знутры, Г калГ вочы прывыклГ, Ин у
дальнГм кутку заЂважыЂ нейкае Ђзвышэнне. А на Гм... У Скрута моцна забГлася
сэрца.
- Балаш, - паклГкаЂ Ин сябра Г ЂвайшоЂ у пячору.
Јн не памылГЂся. Гэта было ложа, а на Гм у скафандры ляжаЂ... чалавек.
Јн быЂ нежывы Г, вГдаць, даЂно. Скрут памкнуЂся быЂ расшпГлГць скафандр на
чалавеку. Балаш спынГЂ яго:
- Не трэба...
Скрут падумаЂ, што сапраЂды гэтаму зямлянГну Ђжо нГчым не дапаможаш. Јн
пастаяЂ, патрымаЂ руку на яго плячы, нГбы развГтваючыся назаЂсИды, Г пайшоЂ
аглядаць пячору.
Стала Ђжо зусГм цИмна. Балаш уключыЂ лГхтар.
Пячора была амаль пустая. НяроЂныя каменныя сцены, такГ ж каменны
ложак. Побач нешта падобнае на стол. Сям-там Скрут заЂважыЂ раскГданы
Гнструмент, дэталГ, вузлы прыбораЂ, машын.
- Тут павГнна быць сховГшча... - уголас падумаЂ Ин.
- Так... - згадзГЂся Балаш. - Чалавек пражыЂ у пячоры нямала. Јн недзе
трымаЂ свае прыпасы. Яшчэ павГнна быць недзе рэгенерацыйная ЂстаноЂка. Без
яе Ин доЂга не вытрымаЂ бы.
СховГшча было побач з ложкам. ЗнайшоЂшы яго, Балаш зноЂ падышоЂ да
зямлянГна. ДоЂга-доЂга стаяЂ над Гм, потым працягнуЂ руку Г дакрануЂся да
яго ног. Пад нячуткГмГ ад таЂшчынГ ахоЂнага касцюма пальцамГ аказалася
пустата. Балаш адышоЂ Г доЂга глядзеЂ праз празрыстую адсюль сцяну Ђ чорную
ноч. Потым, не абарочваючыся, папрасГЂ:
- Пашукай... ПавГнны быць дзИннГкГ.
Скрут не здагадаЂся, што так уразГла таварыша, Г, аглядаючы нГшы,
раз-пораз кГдаЂ на яго няЂцямныя позГркГ.
- Вось, - нарэшце знайшоЂ Ин касеты з крышталГкамГ, на якГх касманаЂты
звычайна запГсвалГ ЂсИ, што лГчылГ вартым увагГ.
Скрут патрымаЂ Гх у руках, нГбы Ђзважваючы, яшчэ раз зазГрнуЂ у нГшы Г
закуткГ пячоры Г спытаЂ:
- Пачытаем на караблГ?
- Тут, - адрывГста кГнуЂ Балаш.
Скрут здзГвГЂся незвычайнай суровасцГ, якая прагучала Ђ яго голасе. Але
згадзГЂся Г сеЂ на камень, якГ, напэЂна, некалГ служыЂ гаспадару сталом.
Потым уставГЂ крышталГкГ Ђ гуказдымальнГк, якГ за ммога дзесяцГгоддзяЂ
Гстотна не змянГЂ сваИй канструкцыГ, падключыЂ рацыю, каб можна было чуць
запГс у шлемафонах, Г сказаЂ:
- Гатова...
ТолькГ тады Балаш павярнуЂся да святла - рэзкГ, рашучы.
- Уключай! - загадаЂ Ин Г пайшоЂ да ложка. Так Г стаяЂ Ин увесь час,
пакуль зямлянГн няспешна расказваЂ пра сваИ жыццИ.
А Ђ Скрута не хапГла адвагГ стаць побач з Гм - Ин не мог глядзець на
рэшткГ гэтага чалавека, чый раздумны голас прыглушана Г павольна гучаЂ у
шлемафоне.
Невыносна замаруджана цяклГ мГнуты, раскрываючы вялГкую трагедыю
зоркалИта Г таго, хто застаЂся адзГн з вялГкага экГпажа.
"...Перада мной выбар, - нГбы раячыся з субяседнГкам, гаварыЂ
астралИтчык, - памерцГ зараз цГ паспрабаваць жыць... Я не агаварыЂся. Вменна
- паспрабаваць. Гэта жыццИ не прынясе мне радасцГ. Я не змагу калГ-небудзь
вярнуцца на Зямлю. Пра мяне, напэЂна, нГколГ нГхто нават не даведаецца -
наЂрад цГ якГ карабель забрыдзе Ђ гэты раИн. Я не змагу нават выбрацца з
пячоры - косцГ абедзвюх ног раструшчаны Ђ час катастрофы. Я не магу сам сабе
зрабГць аперацыю, бо калГ змог бы вытрываць боль, то трэба мець яшчэ
герметычную камеру - яе таксама няма. ТакГм чынам мая будучыня - адзГнота,
нерухомасць, безнадзейнасць. Але я не прымаю смерць. Пакуль я магу - я
павГнен жыць. Не таму, што Гнстынкт мацнейшы за волю Г я чапляюся за жыццИ.
Я павГнен жыць, бо я - чалавек, Г Ђ мяне яшчэ дзейнГчае мозг..."
Скрут слухаЂ Г ЂяЂляЂ сабе разбГты выбухам зоркалИт, мИртвую планету Г
адзГнокага скалечанага чалавека, якому шчаслГвы, а хутчэй нешчаслГвы выпадак
падараваЂ жыццИ Г якому належала пакутаваць ад бездапаможнасцГ Г бяссГлля
доЂгГя-доЂгГя днГ, месяцы, гады.
ЦГ можа такое вытрымаць чалавек? Скрут не таГЂся перад сабой. Для яго
гэта была не проста цГкаЂнасць. Јн нГколГ не забываЂ, як гняла яго
абмежаванасць прасторы Ђ зоркалИце. Яна была нГшто Ђ параЂнаннГ з прасторай
Сусвету. В Ђ гэтай неадпаведнасцГ яму бачылася нешта ненатуральнае, варожае
чалавеку. Гэта прыгнятала. Скрут разумеЂ свой стан Г нГчога не мог з сабой
зрабГць. Але яму было лягчэй. З Гм заЂсИды знаходзГлГся таварышы з дзяжурнай
змены, яго ахоЂвала моц магутнага зоркалИта. Дзе браЂ стойкасць гэты
касманаЂт? Што надавала яму сГлы? Адчуванне чалавечай годнасцГ? Але ж пра
гэта Г Скрут нГколГ не забываЂ...
"Ох, як гэта невыносна, калГ дзейнГчае мозг. Раней мне здавалася гэта
шчасцем, а зараз мне часам хочацца пашукаць нейкую там кнопку, каб хоць на
Гмгненне выключыць мозг, забыцца Г пазбыцца свайго становГшча".
УзняЂшы вочы Ђ час адной з паЂз, калГ чулася толькГ патрэскванне рацыГ,
Скрут заЂважыЂ побач з ложкам корпус робата. Јн быЂ латаны Г пералатаны.
ЗаклИпкГ Г швы на абшарпаным металГчным корпусе робата, можа, ярчэй за ЂсИ
раскрылГ Скруту жудасную карцГну апошнГх месяцаЂ жыцця чалавека, якГ
стараЂся падоЂжыць Гснаванне свайго адзГнага памочнГка. Гэты робат расчысцГЂ
чалавеку дарогу да пячоры, надзейна абсталяваЂ яе, каб чалавек мог жыць там
столькГ, сколькГ хопГць энергГГ ва Ђцалелых акумулятарах Г сонечных
батарэях. В, напэЂна, чалавек дзялГЂся з робатам, аддаючы яму большую частку
энергГГ, не зважаючы на свой холад Г голад.
Але робат не меЂ чалавечай вынослГвасцГ. Јн знерухомеЂ раней чалавека.
Скрут уявГЂ сабе роспач, якая авалодала тады чалавекам...
НГбы ведаючы наперад аб гэтых думках Скрута, чалавек сказаЂ: "СИння я
застаЂся без АцГлы..."
Адна фраза, Г нГ слова больш, нГводнай скаргГ, нягледзячы на тое, што
для яго гэта было пачаткам канца.
Скрут падумаЂ, што яму не так лИгка будзе зразумець гэтага чалавека,
замураванага Ђ скале далИкай планеты Г непахГснага Ђ сваИй волГ. Чалавек не
спадзяваЂся, што яго калГ-небудзь, хай сабе Г пасля смерцГ, знойдуць. Јн
разважаЂ сам з сабой, бо меЂ, вГдаць, адзГную слабасць - патрэбу Ђ
субяседнГку.
- ...Ты чуеш?
Скрут уздрыгнуЂ. ЗадумаЂшыся, Ин ужо не слухаЂ. ЗабыЂся на Балаша.
- Скрут, ты чуеш? - паЂтарыЂ Балаш.
Скрут прыслухаЂся, аднак не адразу зразумеЂ, чым выклГканы воклГч
таварыша.
"...Я Ђвесь час думаю, дзе была наша памылка? Чаму ЂзарвалГся рухавГкГ?
Першыя сГмптомы непаладак у Гх з'явГлГся, калГ мы ледзь увайшлГ Ђ сГлавое
поле планеты, Мы спадзявалГся наладзГць рухавГкГ, апынуЂшыся на цвИрдай
глебе. Але спынГць рэакцыю Ђжо не Ђдалося. ДзГЂна, яна Гшла быццам бы
павольна, не сцГхаючы Г не нарастаючы. В раптам скачок, выбух..."
У шлемафоне стала цГха. Скрут нецярплГва зГрнуЂ на гуказдымальны
апарат. Балаш трымаЂ руку на выключальнГку.
- А нам удалося, - з горыччу сказаЂ Ин, быццам адчуваючы вГну за тое,
што Ђ Гх папярэднГкаЂ - касманаЂтаЂ - было менш ведаЂ.
Скрут адчуЂ, як яго ахоплГвае неспакой. Што з таго, што на ЗямлГ Ђжо
ведаюць, як спынГць такую рэакцыю? Для гэтага чалавека гэта Ђжо не мае
значэння. Яму важна было самому дайсцГ да ГсцГны, поЂнасцю выкарыстаць свой
яшчэ жывы Г, вГдаць, магутны розум, рашаючы вялГкую загадку. ТолькГ гэтым
Ин, памГраючы, мог перамагчы смерць. ЦГ знайшоЂ Ин прычыну? Скрут махнуЂ
рукой:
- Уключы...
"Але павГнна быць рашэнне гэтай задачы, якога мы тады не бачылГ".
- Канечне, канечне, - шапнуЂ Скрут, думаючы, што Гх апарат вельмГ
марудна здымае гук. Јн трывожыЂся: няЂжо лИс не пашле гэтаму адважнаму
магутнаму чалавеку поспех, няЂжо дарэмныя былГ яго пакуты?
Скрут хваляваЂся, як нГколГ яшчэ Ђ жыццГ. А голас у шлемафоне гучаЂ
роЂна, непадуладны нГякГм няЂдачам. З дня Ђ дзень чалавек коратка кГдаЂ у
мГкрафон: "НГчога новага". Јн, вГдаць, многа працаваЂ, бо ЂсИ радзей Г
радзей траплялГся Ђ запГсе разважаннГ. А можа, Ин бярог энергГю батарэй -
яны ж, як Г робат, не былГ невычэрпныя.
- Больш не магу! - нервова выгукнуЂ Балаш Г пайшоЂ да выхада.
- Мы мусГм даслухаць, - сказаЂ яму Скрут. - Для нас мае значэнне не
сутнасць яго адкрыцця, а сам факт.
Яны Ђжо нГчога не чакалГ ад асуджанага на марудную смерць. Яны думалГ
аддаць яму данГну як чалавеку. А Ин здзГвГЂ Гх зноЂ.
"Здаецца, усИ. Я ведаю формулу".
Трэба быць вялГкГм матэматыкам, каб толькГ запомнГць з аднаго разу гэты
доЂгГ рад ГнтэгралаЂ, лГчбаЂ Г знакаЂ. Чалавек прачытаЂ яе, потым,
падумаЂшы, паЂтарыЂ больш павольна, нГбы даючы слухачам магчымасць удумацца
Ђ яе сэнс. В раптам прамовГЂ з сумненнем: "ЦГ ЂсИ гэта?"
- УсИ! УсИ! - крыкнуЂ Балаш, быццам чалавек мог яго пачуць. - ЛюдзГ на
ЗямлГ вывелГ тваю формулу...
ДоЂгае шыпенне Ђ навушнГках было адказам Балашу. Чалавек маЂчаЂ. Можа,
думаЂ, можа, у яго не стала Ђжо сГлы, каб сказаць апошняе, развГтальнае
слова, а можа, ужо лГчыЂ гэта слова наогул неГстотным, непатрэбным.
МаЂчанне шлемафонаЂ было невыносным. Але нГ Скрут, нГ Балаш не
адважвалГся выключыць апарат. Вм здавалася, што тым самым яны дачасна
абарвуць жыццИ гэтага мужнага чалавека. Прайшла, напэЂна, гадзГна. ВяршынГ
гор пасвятлелГ - пачынаЂся дзень.
- Трэба вяртацца, - сказаЂ Балаш, - мы безнадзейна познГмся.
- Яшчэ крышачку... - папрасГЂ Скрут.
Балаш пакГваЂ галавой, адчуваючы Г сам, што не можа пайсцГ адсюль, не
дачакаЂшыся канца.
ПатушылГ лГхтар. РанГшняе святло, лИгкае, свежае, пранГкла праз
зроблены Скрутам уваход у пячору. Прамень сонца крануЂ гермашлем чалавека, Г
твар яго нГбы ажыЂ, разгладзГлГся пакутлГвыя складкГ. Скрут усхапГЂся, навИЂ
кГнаапарат. В тут шлемафоны ажылГ.
"Вось цяпер, здаецца, усИ".
ЗноЂ прагучала доЂгая формула, пасля паЂзы чалавек паЂтарыЂ яе. Для
гэтага Ин знайшоЂ сГлы. В гэта, вГдаць, былГ яго апошнГя намаганнГ. Апарат
даЂ сГгнал, што запГс скончаны.
- Хто Ин? - спытаЂ Скрут, думаючы над тым, чаму гэта пасвятлеЂ твар
Балаша. - НяЂжо мы не знойдзем дзе-небудзь тут яго Гмя?
- Не ведаю. Але Ин выратаваЂ нас. Јн зазГрнуЂ глыбей, чым мы. Не
ведаючы яго адкрыцця, мы на адваротным шляху паЂтарылГ б лИс яго карабля.
Скрут не быЂ нГ фГзГкам, нГ матэматыкам. Јн не мог зразумець формулы,
знойдзенай гэтым чалавекам. В яго зусГм зараз не хвалявала, што яны маглГ не
вярнуцца. У далИкГм космасе людзГ гатовы Г да гэтага.
Јн сабраЂ батарэГ, далучыЂ да Гх аварыйную батарэю са свайго скафандра
Г падключыЂ да ЂстаноЂкГ, якая Ђначы свяцГла чырвоным агеньчыкам. Потым
заварыЂ прарэзаны надоечы Ђваход у пячору Г пабег даганяць Балаша.
Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT