УладзГмГр МГкалаевГч ШыцГк. ШорахГ чужой планеты
---------------------------------------------------------------------
У.ШыцГк. "У час не вярнулГся", "Мастацкая лГтаратура", МГнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лГпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадромаЂ возьмуць старт вялГзныя зоркалИты Г
накГруюцца да далИкГх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца Ђжо Ђ наступным стагоддзГ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы Ђжо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астралИтчыкаЂ у бясконцай прасторы. Аб Гх прыгодах,
лИсе Г знаходках расказваецца Ђ гэтым зборнГку фантастычных апавяданняЂ.
УсИ навокал было аднастайнае, панылае: голыя, разбураныя часам горы,
кратэры з аплаЂленымГ схГламГ, пясчаныя плато, звГлГстыя, як рэчышчы
колГшнГх рэк, сухГя далГны. Нешта сярэдняе памГж Месяцам Г Марсам.
Углядаючыся Ђ гэты сумны пейзаж, Балачан Гншы раз сам здзГЂляЂся, чаго гэта
Ин трапГЂ сюды, хаця менавГта цераз ягоную настойлГвасць Г адкрылГ тут
назГральную станцыю. Аднак на ЗямлГ яму ЂсИ ЂяЂлялася Гнакшым.
Экспедыцыя ТураЂца, якая вярнулася з прасторы паЂстагоддзя назад,
заЂважыла на гэтай планеце сГстэмы Лаланда нешта незвычайнае. Быццам, як
толькГ далИкГ Г яркГ Лаланд хаваЂся за небасхГлам Г на небе блакГтным
россыпам успыхвалГ зоркГ, у вузкГх цяснГнах, што былГ паблГзу стаянкГ
зоркалИта ТураЂца, узнГкалГ таямнГчыя шорахГ.
Тады ТураЂцу не вельмГ паверылГ. Ад планеты, якую папярэднГя экспедыцыГ
назвалГ Каменным мячыкам, нГхто нГчога незвычайнага не чакаЂ. Паведамленне
паклалГ Ђ архГЂ, Г там яно праляжала аж да таго часу, пакуль на яго не
наткнуЂся Ин, Балачан.
Хто Гншы наЂрад цГ звярнуЂ бы Ђвагу на гэтыя радкГ мГж вялГзнай па
аб'Иму Г разнастайнасцГ ГнфармацыГ, якую даставГла экспедыцыя. Балачан жа
любГЂ касмГчныя загадкГ, лГчыЂ, што кожная з'ява павГнна мець тлумачэнне.
Гэта не мела.
Балачан адшукаЂ ТураЂца, якГ Ђжо не хадзГЂ у прастору, Г папрасГЂ
расказаць пра тыя шорахГ больш падрабязна, чым было Ђ справаздачы. НачальнГк
экспедыцыГ нГчога асаблГвага не дадаЂ. СказаЂ, што Гх уразГла адчуванне
нейкай перамены Ђ начным жыццГ планеты, Г хаця яны яе не зразумелГ, у
дзИннГку, аднак, зрабГлГ запГс. Чаму не пранГклГ Ђ сутнасць? ПашкадавалГ
часу, бо нГчога пэЂнага не бачылГ. Балачан, калГ Ђжо яму што ЂбГвалася Ђ
галаву, рабГЂся напорыстым. Јн цэлы дзень тузаЂ пытаннямГ ТураЂца, Г Ђрэшце
Ђ густым тумане, якГ ахутваЂ таямнГцу шорахаЂ, нГбы блГснуЂ няпэЂны промнГк.
У адну з начэй, як успомнГЂ Туравец, у Гх двойчы прападала радыИсувязь памГж
зоркалИтам Г пошукавымГ групамГ, якГя працавалГ Ђ цяснГнах. НенадоЂга,
хвГлГны на тры кожны раз. Прычыну высветлГць, аднак, не Ђдалося.
СпецыялГсты зоркалИта тады выказалГ меркаванне, што ва ЂсГм было,
вГдаць, вГнаватае пераменнае сГлавое поле планеты, якое на той выпадак магло
рэзка ЂзмацнГцца. В хаця нГхто раней гэтага поля не заЂважаЂ, слова
"пераменнае" адыграла сваю ролю Г з вывадам спецыялГстаЂ пагадз'шГся. Таму Г
трапГла паведамленне ТураЂца на палГцу Ђ сховГшча. А Балачана супадзенне
насцярожыла.
Пасля размовы з ТураЂцом Балачан распачаЂ бурную дзейнасць. ХадзГЂ па
камГтэтах АкадэмГГ навук, даказваЂ, пераконваЂ, патрабаваЂ. В дамогся
свайго. Разам з двума добраахвотнГкамГ, такГмГ ж шукальнГкамГ касмГчных
таямнГц - Камаем Г ТарасевГчам, - Ин апынуЂся на Каменным мячыку. З таго дня
прайшло Ђжо сорак зямных сутак, а Ин усИ яшчэ не мог па-шчырасцГ сказаць,
дарэмна цГ не ляцелГ яны сюды. КалГ Г была таямнГца, то планета моцна
трымала яе, паспяхова хаваючы ад чужых вачэй Г вушэй. Здавалася, не хопГць
таго года, якГ быЂ адмераны Балачану Г таварышам на пошукГ таямнГцы планеты.
Кожны вечар адзГн з Гх тройкГ адпраЂляЂся да цяснГн, дзе людзГ ТураЂца
адзначылГ начныя шорахГ. Там была створана назГральная станцыя. Ва Ђтульным
домГку, абсталяваным дасканалай тэхнГкай, можна было, не баючыся нГчога
непрадбачанага, сачыць за тым, што адбываецца на схГлах гор Г Ђ далГнах. А
сачыць, уласна, не было за чым. ПраЂда, шорахГ ЂзнГкалГ. Чуйныя прыборы
ЂлаЂлГвал! нешта падобнае на рух, быццам нехта спрытны Г асцярожны краЂся
паЂз сцены назГральнай станцыГ. ПрынамсГ, так гучалГ Ђ навушнГках гэтыя
шорахГ. Але калГ Гх пакГдалГ Гстоты, то былГ яны, напэЂна, невГдзГмкамГ, бо
на экранах нГ разу не мГльгнуЂ нават цень. В Камай з ТарасевГчам усИ часцей
заЂважалГ Балачану, што шорахГ хутчэй за ЂсИ ЂзнГкаюць у вынГку значнай
рознГцы дзИнных Г начных тэмператур, якГя параджаюць пэЂныя электрычныя
з'явы.
Гэта было вельмГ падобна на праЂду, Г Ђ Балачана пасля такГх размоЂ
пачынала трывожна ныць сэрца. Јн пакутлГва думаЂ тады, цГ не дапусцГЂ
памылкГ, паддаЂшыся ЂяЂнай загадкавасцГ выпадку. Потым перакананасць брала
верх. ШорахГ ж ГснавалГ, а сГлавое поле - не. В нават калГ Ин з хлопцамГ
высветлГць, чаму перарывалася сувязь, вядома, калГ гэтая з'ява мае дачыненне
да планетных умоЂ, то Г тады яны не дарэмна прыбылГ сюды. Але, як на тое,
сувязь працавала бездакорна, Г Балачан губляЂся, што яму разгадваць - шорахГ
цГ правалы Ђ сувязГ.
- Слухай, Балачан, - сказаЂ аднойчы ТарасевГч, вярнуЂшыся з начнога
дзяжурства, - давай адкладзИм наша паляванне за шорахамГ. УсИ роЂна, калГ Гх
робяць зданГ, мы Гх не заЂважым.
Наставала ранГца Гх сорак першага дня на Каменным мячыку. У далИкай
вышынГ засвяцГлГся няпэЂныя залацГстыя водблГскГ.
- Падман, бутафорыя, - працягваЂ ТарасевГч, кГваючы на пасвятлелае
неба. - Гэта сГмвалГчная атмасфера не захоЂвае нГ цяпла, нГ холаду. Таму Г
трашчыць усИ навокал.
- Уначы? - нечакана пачулася з суседняга пакоя, дзе спаЂ Камай.
Балачан прыслухаЂся. У гэтым пытаннГ-рэплГцы мГльгнуЂ нейкГ прыхаваны
сэнс.
- Табе мала начных? - ТарасевГч зазГрнуЂ у пакой таварыша.
- Мала! - Камай выйшаЂ, не апрануЂшыся, у трусах, нГбы былГ яны на
роднай ЗямлГ, а не за трыльИны кГламетраЂ ад яе. - Ты мне скажы, чаму Ђдзень
мы нГчога падобнага не чуем?
- Бо не слухаем, - пацГснуЂ плячыма ТарасевГч Г падышоЂ да столГка, на
якГм дзяжурны Балачан рыхтаваЂ яму сняданак. - Быка з'еЂ бы!
- Учора слухаЂ, - не адставаЂ Камай.
ТарасевГч насмешлГва зГрнуЂ на яго Г адправГЂ у рот ладны кавалак
смажанага мяса. Не пражаваЂшы добра, з'едлГва спытаЂ:
- Трашчыць?
- Як тонкГ лИд пад нагамГ...
Камай быЂ сур'Изны, Г Балачан раптам адчуЂ непакой.
- Пакуль ты вартаваЂ зданГ, я параЂноЂваЂ запГсы шумаЂ...
- В што? - не вытрымаЂ Балачан.
- Јсць рознГца. Дакладней, уначы выдзяляюцца Гншыя шумы, вГдаць, тыя,
якГя мы ЂмоЂна называем шорахамГ. - Јн заскочыЂ у лабараторыю Г прынИс
стужку, на якой пяро асцылографа пакГнула хвалепадобныя сляды. - Вось
паглядзГце самГ.
Балачан быЂ гатовы расцалаваць Камая. Але стрымаЂ эмоцыГ, пабаяЂся
кпГнаЂ вострага на язык ТарасевГча. В яшчэ яму было нГякавата, што гэта
простая думка аб параЂнаннГ шумаЂ прыйшла Ђ галаву не яму, старшаму Ђ Гх
маленькай групе, а Камаю, хлопцу, якГ толькГ-толькГ скончыЂ унГверсГтэт.
УзяЂшы стужку, Ин нГчога не сказаЂ таварышам Г зачынГЂся Ђ лабараторыГ.
- Што гэта са старым? - здзГвГЂся ТарасевГч. Балачан быЂ старэй Гх год
на дзесяць, не болей. Аднак Гм, дваццацГпяцГгадовым, Ин здаваЂся пажылым. Да
таго ж, яны не забывалГ, што за яго плячыма адкрыццИ лИсу зоркалИта, якГ
адправГЂся некалГ да Палукса. Таму Г называлГ Балачана памГж сабой старым.
- А ты спакойны? - не адказваючы, спытаЂ Камай.
- ПарсекГ - не тая адлегласць, якую мераюць дзеля забавы. Я таксама
хачу знайсцГ нешта новае. В нГ ты, нГ стары не можаце папракнуць мяне, што я
раблю нешта не так. Але хГба мая вГна, што мы гонГмся за мГражом?
- Не верыш Балачану?
- Я не Ђ адпачынку Г буду рабГць усИ, што Ин загадае.
- Ты нГбы перакладваеш адказнасць.
- ДзГвак ты, Камай, у нас адзГн лИс. Але я аддаю перавагу надзейнай
ГдэГ.
Камай хацеЂ нешта адказаць на гэта. ТарасевГч перабГЂ яго:
- Даруй, я стамГЂся.
Камай пачакаЂ, пакуль Ин пойдзе, Г падышоЂ да акна. Вх база была
абсталявана на тэрасе, якая Ђтварылася на паЂднИвым схГле старой гары.
Тэраса была роЂная, як спецыяльна прыгладжаная, навГсала над шырокай
далГнай, Г з яе добра прагледжвалГся нават аддаленыя на дзесяткГ кГламетраЂ
горы. Самае месца для базы на планеце, дзе няма зручных дарог.
Акно было шырокае, на Ђсю сцяну, Г прапускала столькГ святла, што часам
Камаю здавалася, нГбы Ин фГзГчна адчувае, як хвалГ фатонаЂ нястрымным
патокам урываюцца Ђ памяшканне Г вось-вось змятуць хлГпкую празрыстую
перашкоду на сваГм шляху, якой была шыба з тонкага пластыку. Святла
даходзГла столькГ, што без цьмяных акуляраЂ немагчыма было доЂга глядзець
праз акно - нават блГзкГя прадметы злГвалГся Ђ адно Г Ђ вачах з'яЂлялася
рэзь.
Але людзГ не хацелГ заценьваць сваИ акно. Пасля доЂгГх год, праведзеных
у чорнай прасторы воддаль ад роднага Сонца, Гм Г чужы Лаланд з яго нясцерпна
яркГмГ праменнямГ раптам здаЂся блГзкГм. Яны не маглГ нацешыцца з яго
святла.
Недзе там, унГзе, дзе ад далГны, як прапГленыя, адгалГноЂвалГся тры
вузкГя камянГстыя цяснГны, прытулГлася назГральная станцыя. Адсюль яе
простым вокам не разгледзець - маленькГ, на адну аператарскую залу домГк без
акон. Уначы, калГ вядуцца назГраннГ, яны непатрэбныя. Вх замяняюць экраны,
звязаныя з гравГметрамГ, ГнфралакатарамГ, сейсмографамГ, энергаЂлоЂнГкамГ Г
ГншымГ прыборамГ, якГя патрэбны, каб нават малекула, чужародная гэтаму
асяроддзю, не засталася незаЂважанай.
Камаю ЂспомнГлася яго першае дзяжурства на назГральнай станцыГ. Балачан
прапанаваЂ тады пабыць разам. Јн адмовГЂся. З упартасцГ. Хаця на добры лад
варта было згадзГцца. Бо тая ноч далася яму Ђ знакГ. Јн быЂ увесь у
напружаным чаканнГ нечага таямнГчага якое вось-вось павГнна адбыцца за
сценкамГ домГка. Не адрываЂ вачэй ад экранаЂ, прыслуховаЂся да маЂклГвага
дынамГка. Хутка Ђ яго пачало мроГцца Ђ вачах, Г Ин ужо не разумеЂ, цГ то яму
здалося, цГ то на самай справе на экране лакатара паплылГ няпэЂныя,
зменлГвых абрысаЂ ценГ. Јн нават прапусцГЂ першы шорах. Да яго дайшло, што
дынамГк ажыЂ толькГ тады, калГ шорах паЂтарыЂся. Аднак шорахГ былГ яго
адзГным здабыткам, як высветлГлася ранГцай. В не толькГ яго, як аказалася
пазней...
- ЯкГм здаецца свет праз чорныя акуляры?
Камай азГрнуЂся. Балачан стаяЂ побач.
- Нешта мы не так робГм.
Балачан адвярнуЂся ад акна, агледзеЂ пакой - прасторны, амаль без мэблГ
- два сталы Г некалькГ крэслаЂ, усмГхнуЂся:
- ЖывИм, як на ЗямлГ.
- А працуем, як у космасе.
ЗноЂ нешта трывожнае для сябе пачуЂ Балачан у гэтых словах Камая.
Пасур'ИзнеЂ, спытаЂ:
- Абрыдла?
Камай памаЂчаЂ, быццам правяраЂ сябе, проста адказаЂ:
- Не.
Балачан задаволена кГЂнуЂ галавой, прапанаваЂ:
- Пабываем у цяснГнах, зараз?
ГравГлИт апусцГЂся побач са станцыИнным домГкам. Лаланд ужо схаваЂся за
горы, Г Ђ далГне зрабГлася цемнавата. Балачан выскачыЂ з кабГны, са
здавальненнем расправГЂ мускулы. На прыцярушаным тонкГм пластом пылу
каменным доле вГднелГся сляды, пакГнутыя ГмГ Ђ мГнулыя прыезды. А далей
прасцГралася няходжаная цалГна.
- Яшчэ адзГн доказ на карысць ТарасевГча, - зазначыЂ Камай.
Балачан нГчога не адказаЂ Г, нахГлГЂшы галаву, пакрочыЂ да Ђвахода Ђ
блГжэйшую цяснГну. Камай, сочачы за адбГткамГ яго падэшваЂ на пыле, пастаяЂ,
аж пакуль Ин не схаваЂся за павароткай, Г тады пайшоЂ за Гм. Каменны мячык
быЂ меншы за Зямлю, Г вага людзей тут была адпаведна меншая. Аднак ногГ,
адвыклыя ад працяглай нагрузкГ, шаркалГ, чаплялГся за скрытыя пад пылам
зацвярдзелыя камякГ, падгГналГся на роЂным месцы. Камаю падумалася, што Гм
трэба больш рухацца, часцей рабГць вылазкГ па наваколлГ. Гэта Г для справы
будзе карысна, бо яны па сутнасцГ нГчога пра планету не ведаюць, ва ЂсГм
даверылГся вывадам экспедыцыГ ТураЂца. А Исць жа тут, напэЂна, Г Гншыя
цГкавыя куткГ.
КалГ Камай павярнуЂ у цяснГну, Балачан быЂ ужо далекавата. Јн крочыЂ
больш упэЂнена, лягчэй, чым Камай. На адлегласцГ нават не заЂважалася, што
Ин апрануты Ђ скафандр, Г каб не гермашлем - празрысты блГскучы шар на
галаве, можна было б падумаць, што чалавек у звычайным зямным убраннГ.
ЦяснГна была доЂгая Г вузкая. Яе гранГтныя бакГ амаль не пашыралГся
Ђверсе, былГ гладкГя Г роЂныя, як аблГцаваныя. Камай ужо заглядваЂ сюды,
калГ ставГлГ станцыю. Тады Ђ яго не хапГла часу, каб па-сапраЂднаму ацанГць
гэту прыгажосць. А Ђ начныя дзяжурствы Балачан не дазваляЂ выходзГць вонкГ,
ды Ђ цемры нГчога гэтага Г не Ђбачыш.
НеЂзабаве Балачан спынГЂся, узняЂ галаву, нешта выглядаючы на стромкГм
схГле.
- Што там? - крыкнуЂ Камай.
Балачан пачакаЂ яго, тады растлумачыЂ:
- Тут пачынаецца зона найбольшай актыЂнасцГ шорахаЂ.
Камай слГзгануЂ позГркам па каменнай сцяне. НГчога адметнага. Такая ж,
як Г на пачатку цяснГны. НаЂрад цГ маглГ шорахГ ЂзнГкаць недзе тут.
- Гэ-эй, турысты, дзе вы блукаеце?
Голас прагучаЂ неспадзявана. Камай з Балачанам здзГЂлена павярнулГся
тварамГ адзГн да аднаго Г засмяялГся. Не, гэта была не вестка ад таго, хто
шоргае нябачнымГ падэшвамГ па планеце Ђначы. Гэта быЂ знак ад ТарасевГча.
- Хутка вернемся, - паабяцаЂ Балачан таварышу, якГ выклГкаЂ Гх з базы.
- Як заЂсИды, нГчога новага? - шлемафон дакладна перадаЂ ГронГю, якую
ЂклаЂ у свае словы ТарасевГч.
- А што б ты хацеЂ? - пакрыЂдзГЂся Камай.
- НГчога, бо я нГчога не чакаю.
- Га, Балачан! Давай дакажам малаверу Г знойдзем жывую Гстоту вунь на
той гары! - Камай раптам развесялГЂся. - Я веру ТураЂцу.
- Якая патэтыка! - не сунГмаЂся ТарасевГч. - А ты што скажаш, камандор?
- Абед гатовы?
ТарасевГч папярхнуЂся, а Камай зарагатаЂ.
Пазней, калГ яны Ђтрох сядзелГ за абедзенным сталом, Балачан сам
вярнуЂся да гэтай размовы.
- Мы дапускаем памылку, - нечакана для таварышаЂ сказаЂ Ин, - вельмГ
даверылГся прыборам.
- Яны дасканалыя, - запярэчыЂ Камай.
- В бездапаможныя без чалавека, - заЂважыЂ Балачан.
- Як Г чалавек тут, - уставГЂ ТарасевГч.
- Табе абы спрачацца, - папракнуЂ яго Камай.
- Хто пярэчыць? - не звярнуЂ увагГ на Камаеву рэплГку Балачан. - Але
яшчэ няма штучнага мозгу, мацнейшага за чалавечы...
- Ты хочаш сказаць, што мы павГнны пашырыць пошукГ? АблазГць усю
планету? Так? - ажывГЂся Камай. Яго самога не надта задавальняла роля
рэгГстратара пры экранах назГральнай станцыГ. - МарнатраЂства - сядзець
увесь дзень на базе.
- В Ђначы таксама.
- Внструкцыя... - разгубГЂся Камай. Јн ведаЂ, што Ђ Гнструкцыях,
складзеных для касмГчных разведчыкаЂ, было шмат ад фармальнага. Але разам з
тым Ин ведаЂ, што гэты фармалГзм неабходны, бо загадзя Ђсяго не
прадугледзГш, а неасцярожнасць часта прыводзГць да бяды. Таму Ин нагадаЂ: -
Пункт пяты восьмага параграфа гаворыць: "Пакуль не высветлена сутнасць
з'явы, нельга лГчыць, што чалавеку нГчога не пагражае".
- У ГнструкцыГ Исць дадатак, помнГш: "За выключэннем выпадкаЂ, калГ
з'ява непасрэдна пагражае жыццю чалавека", - усмГхнуЂся Балачан.
- Не магу з табой спаборнГчаць, - адмахнуЂся Камай, - ты, напэЂна,
ведаеш усе параграфы Г дадаткГ, пачынаючы з эпохГ ранняга космасу. Аднак у
дадзеным выпадку нашаму жыццю нГчога не пагражае.
- Каб не ты падкГнуЂ мне там у цяснГне гэту Гдэю, я сказаЂ бы, што ты
занадта правГльны чалавек для даследчыка, - Балачан хГтравата блГснуЂ
вачыма. - Так што не прыкГдвайся. В не глумГ Ђ сабе, калГ яна часам наведвае
цябе, тую вар'яцкую Гскарку, якая адна абяцае вялГкае адкрыццИ. Не бойся яе!
- Мудрацы! - ТарасевГч дэманстратыЂна пазяхнуЂ, пасунуЂ на край стала
брудны посуд, пачакаЂ, пакуль робат прыбярэ, Г ЂстаЂ: - То я пайду падрыхтую
гравГлИт. Так, камандор? В праб'ю дзГрку Ђ корпусе, каб стварыць гэту самую
пагрозу, - Ин засмяяЂся Г выйшаЂ.
- Зайздрошчу ТарасевГчу, - сказаЂ Камай, - нГякГх сумненняЂ.
- А ты не думаеш, што гэта занадта простае тлумачэнне? - задумлГва
адказаЂ Балачан.
- Мудрэц, - тонам ТарасевГча паЂтарыЂ Камай Г спытаЂ: - Мне на станцыю
цГ з табой?
- Твая чарга дзяжурыць, значыць, на станцыю. А я паспрабую парушыць
тваю Гнструкцыю. Як ты глядзГш на гэта?
- Табе не дакажаш. Але хоць не пакГдай гравГлИта, - Ин са студэнцкай
пары з павагай ставГЂся да Гмя Балачана Г таму не адчуваЂ за сабой права
аспрэчваць яго рашэннГ, нават нечаканыя, нелагГчныя.
Балачан моЂчкГ кГЂнуЂ галавой. Не мог Ин сказаць клапатлГваму таварышу,
што яго парада пустая. Бо якая рознГца - сядзець на станцыГ цГ Ђ кабГне
гравГлИта? А яму было важна на свае вочы паглядзець начную далГну, пакратаць
каменнГ пальцамГ, адчуць ледзь улоЂны посвГст ветру Ђ вузкГх цяснГнах. В
шорахГ. Каб можна было пачуць Гх уласным вухам, без пасрэднГкаЂ - прыбораЂ.
МенавГта пачуць, а не разглядаць Гх перакладзенымГ на мову лГчбаЂ Г
графГкаЂ, быццам прэпарыраванымГ. Але пра гэта Ин можа толькГ марыць.
Астаткавая атмасфера Каменнага мячыка не толькГ моцна разрэджана, а Г
адрознГваецца ад зямной. Так што, мажлГва, дарэмна Ин ломГцца Ђ адчыненыя
дзверы - нават выйшаЂшы з кабГны, Ин, пазбаЂлены тых самых прыбораЂ, якГя
саступаюць чалавечаму мозгу, убачыць Г зразумее яшчэ менш.
Гэта быЂ не надта аптымГстычны вывад, Г Ђся Гстота Балачана
пратэставала супраць яго. ПагадзГцца з Гм - значыць прызнаць, што Исць мяжа,
за якую чалавеку не пераступГць.
АпоЂначы Камай паведамГЂ, што прыборы зноЂ адзначылГ з'яЂленне шорахаЂ.
Балачан адразу ж выехаЂ з базы. АпынуЂшыся над далГнай, Ин бясшумна апусцГЂ
гравГлИт, прытулГЂ яго пад скалой. Потым схамянуЂся, засмяяЂся. УсИ-такГ
дзейнГчае Гнстынкт самааховы: хГба нельга было пакГнуць гравГлИт пасярод
далГны? Павесялелы Балачан лИгка пераскочыЂ цераз борт.
Начная далГна аказалася таксама прыгожай. Скупое адлюстраванае святло,
якое пасылала на Каменны мячык суседняя планета, не пакГдала паЂценяЂ, Г
гэта стварала ГлюзГю прывычнасцГ, натуральнасцГ. Быццам знаходзГЂся Балачан
у ГГмалаях, а з неба свяцГЂ самы звычайны Месяц. ДалИкГя скальныя
нагрувашчваннГ ЂяЂлялГся хвойнымГ купГнамГ, асобныя магутныя валуны -
гмахамГ, з акон якГх зусГм нядаЂна лГлГся яркГя электрычныя струменГ.
Вмкненне на чужой планеце заЂсИды шукаць зямнога падабенства, уласцГвае,
наколькГ ведаЂ Балачан, усГм касманаЂтам, здзГЂляла яго. Аднак Г яго самога,
аказваецца, яно не абмГнула. НяЂжо Ин, не заЂважаючы, сумуе па ЗямлГ? А
можа, гэта проста Ђнутраная перакананасць, што няма Ђ Сусвеце нГчога
лепшага, дасканалейшага, чым усИ зямное? В цГ не перашкаджае гэта людзям на
чужых планетах, дзе шмат што не Ђкладваецца Ђ гатовыя меркГ? НапэЂна,
ТарасевГч, падслухаЂшы яго думкГ, не стрымаЂ бы яхГднай рэплГкГ: "Мудрэц".
Бадай, гэта было б справядлГва. Зараз не час для самакапання...
У цяснГне, куды Балачан збочыЂ, было цИмна. Јн запалГЂ лГхтар,
скГраваЂшы прамень пад ногГ, прыслухаЂся. ДзьмуЂ вецер, напэЂна, па тутэйшых
вымярэннях шалИны - яго ледзь прыкметнае супрацГЂленне Балачан адчуЂ з
вялГкай прыемнасцю. УзнГк у шлемафоне Г посвГст, амаль нячутны, але ЂсИ
роЂна жаданы, быццам даносГЂся з комГна якой-небудзь паляЂнГчай хаткГ, якГя
пакГнуты на ЗямлГ для аматараЂ прыроды. ЗноЂ яго мозг шукаЂ Г знаходзГЂ
прывычныя аналогГГ, Г гэта пачало злаваць Балачана.
Јн прайшоЂ цяснГну аж да наступнай далГны, потым завярнуЂ у суседнюю, у
апошнюю, трэцюю. Недзе побач з Гм у гэты час нараджалГся Г жылГ шорахГ,
Камай пра Гх адразу паведамляЂ. А яму здавалася, што Ђ цемры цяснГны нГчога
пабочнага не Гснуе. НапэЂна, Ин падумаЂ гэта Ђголас, бо Камай спытаЂ:
- Ты нешта сказаЂ?
- Як там у цябе?
- Звычайна, - няЂпэЂнена адказаЂ Камай.
- А дакладней? - Балачан заЂважыЂ яго ваганнГ.
- Пры тваГм наблГжэннГ шорахГ быццам прападаюць Г потым узнГкаюць ужо
за тваИй спГнай. Але я не ЂпэЂнены...
Не паспеЂ Балачан абдумаць гэту акалГчнасць, як у шлемафоне прагучала:
- Гэй, вы, вартаЂнГкГ зданяЂ! ПГльнуеце?
ТарасевГч не спаЂ. В Балачан адразу дараваЂ яму Г скептыцызм, Г
насмешлГвасць.
- Слухай, - тым часам гудзеЂ ТарасевГч, звяртаючыся да Камая, - прыкрый
свае лакатары, дай чалавеку пацешыцца натуральнай прыродай.
Балачан уявГЂ сабе, як усю прастору цяснГн пранГзваюць зараз, нГбы
павуцГнне, нябачныя выпраменьваннГ панастаЂленых на навакольных вяршынях
прыбораЂ, Г падумаЂ, што Ђ парадзе Исць сэнс. Спадзявацца на чалавечыя
здольнасцГ, дык да канца. Хаця наЂрад цГ што гэта магло даць.
- Выключай, - на ЂсякГ выпадак падтрымаЂ Ин ТарасевГча, - не трэба мяне
страхаваць.
- Јсць, - коратка падпарадкаваЂся Камай. А Балачан нГбы адчуЂ наяве, як
раптам апалГ нябачныя промнГ-павуцГнкГ. Аж у галаве зазвГнела ад уяЂнай
пустаты.
- Не баЂся, аднак, - напаследак параГЂ Камай, - хутка свГтанне.
Балачан зГрнуЂ на гадзГннГк. СапраЂды, ужо мГнула нямала часу, хутка
пара вяртацца, а Ин усИ яшчэ не прыдумаЂ, як яму дзейнГчаць, што шукаць у
гэтых цяснГнах. УсИ навокал было ходжана-пераходжана. Але Г стаяць на месцы
не выпадала, Г Ин патушыЂ лГхтарык. ПайшоЂ у другГ канец далГны, рашыЂшы,
што больш не будзе заходзГць у цяснГны. Јн абмГнуЂ адну, другую, а перад
трэцяй спынГЂся, дзГвячыся, чаго раптам яму так карцГць збочыць у гэту
трэцюю цяснГну. В неспадзявана для сябе ЂсИ-такГ павярнуЂ.
Планета-суседка перамясцГлася на небасхГле Г цяпер вГсела Ђжо над
галавой. У цяснГне крыху пасвятлела, яе сцены халодна паблГсквалГ, як
пакрытыя серабрыстым Гнеем.
Дала аб сабе знаць стома. Балачан адшукаЂ невялГкГ каменны выступ Г
прысеЂ. Навокал лютаваЂ мароз, а яму было цИпла, утульна. Быццам знаходзГЂся
Ин не Ђ гарах, а Ђ салоне зоркалИта. Таго самага, на якГм ляцеЂ сюды.
Навейшага галактычнага лайнера. Гэта цуд сучаснай тэхнГкГ. Нават забываеш,
што ты Ђ прасторы. Часам здаецца, што невялГкГ зямны гарадок накрылГ
каЂпаком, падрэзалГ знГзу Г зрушылГ з месца. МенавГта такГмГ ЂяЂляюцца
калГдоры-вулГцы зоркалИта, пышны сквер на цэнтральнай плошчы, што побач з
камандзГрскай рубкай, басейн-возера з праточнай вадой. В тут Балачан злавГЂ
сябе, што бачыць перад сабой зусГм не зоркалИт, хоць намаляваная Ђ думках
карцГна вельмГ падобная на сапраЂдную, а цГхГ пасИлак на балтыйскГм
узбярэжжы, дзе Ин правИЂ цэлы месяц перад стартам з ЗямлГ. ВГдаць, успамГн
быЂ такГ прыемны, што Балачан ледзь не пачаЂ мроГць. Той такГ знаИмы гарадок
раптам змянГЂ свой выгляд, набыЂ нейкГя фантастычныя рысы. НГбы Ђ адно
злГлГся вулГцы Г дамы, выцягнулГся Ђгору, Г былГ яны не пабудаваныя як
звычайна, а высечаныя Ђ каменнай гары, навГслай над шырокГм зеленаватым
залГвам. А крыху воддаль у залГЂ упадала паЂнаводная рака. Малюнак быЂ такГ
яркГ, што аж засвяцГЂся Ђ вачах. Балачан нават падумаЂ, што Ин нешта
падобнае Ђжо недзе бачыЂ, Гнакш адкуль такая выразнасць, Г тады закГваЂ
галавой, заморгаЂ вейкамГ, як адганяючы насланнИ. В зноЂ убачыЂ вузкую
цяснГну Г калматы блГскучы круг планеты-суседкГ над галавой. УсИ стала на
сваИ месца.
- Трэба ж! - засмяяЂся Балачан.
Таварышы, якГя моЂчкГ сачылГ за эфГрам, адразу адгукнулГся.
- Што ты? - спытаЂ ТарасевГч.
- ЗадрамаЂ, цГ што, - весела адказаЂ Балачан, - прыхГлГЂся Г... Можа,
нават храпака даЂ, га, не чулГ?
ПасмяялГся, Г ЂсИ. А калГ назаЂтра Балачан зноЂ сабраЂся Ђ далГну,
ТарасевГч пажартаваЂ:
- На каменным сеннГчку мякчэй спГцца.
- ВазьмГ падушку, - дадаЂ Камай.
Балачан толькГ пасмГхаЂся. КпГны таварышаЂ мелГ падставу - яму
давядзецца не спаць яшчэ адну ноч. ТрэнГроЂка - трэнГроЂкай, а галава будзе
не вельмГ ясная. Разам з тым Ин не мог паслаць каго Гншага. Јн пачаЂ ужо
Ђжывацца Ђ асяроддзе, Г яму будзе лягчэй заЂважыць любую перамену, калГ яна
здарыцца. Адно толькГ - не было Ђ яго пэЂнай думкГ: весцГ адначасова
назГраннГ са станцыГ цГ не. Хаця ТарасевГч так Г не растлумачыЂ, чаму Ин
параГЂ Камаю выключыць прыборы, Балачан чамусьцГ быЂ упэЂнены, што Ђ парадзе
Исць пэЂны сэнс. Таму сказаЂ ТарасевГчу:
- Пабудзь сИння на базе.
- МГстыка! - абурыЂся Камай.
- Дзе зданГ, там заЂсИды д'ябальшчына, - захоЂваючы сур'Изны выгляд,
уставГЂ ТарасевГч Г горача, можа, трохГ гарачэй, чым вымагаЂ момант,
паабяцаЂ: - Адасплюся...
Јн больш нГчога не дадаЂ. Балачану вельмГ хацелася спытаць, што Ин
зараз думае. Але не адважыЂся. Гэты хлопец перш сам упэЂнГцца, а тады Ђжо
скажа. Внакш слова з яго не выцягнеш, усИ на жарт пусцГць. А то Г
што-небудзь з'едлГвае ЂлепГць. Вось Г прыходзГцца чакаць, пакуль яго думка
сама выспее.
- Я там буду, - коратка сказаЂ Балачан таварышам на развГтанне,
махнуЂшы рукой у бок станцыГ.
- Адрас стары, - не ЂтрымаЂся ТарасевГч, - далГна ШорахаЂ, цяснГна
ЛетуценняЂ.
- Не забудзь запГсаць у Атлас, - пакГнуЂ за сабой апошняе слова
Балачан. Але, дабраЂшыся да месца, усИ-такГ ЂспомнГЂ прыдумку ТарасевГча.
Трапна сказана, можа прывГцца. Вось так, напэЂна, Г з'яЂляюцца назвы Ђ
геаграфГГ Г астраномГГ, а мы потым доЂга шукаем у Гх нейкГ асаблГвы сэнс. А
яго часцей за ЂсИ няма, назва - дзГця хвГлГны, плод фантазГГ жартаЂнГка.
У далГне ЂсИ было як учора. За выключэннем аднаго - спакою Балачана.
Раз за разам абыходзГЂ Ин цяснГны, прысаджваЂся на той самы каменны выступ,
на якГм надоечы ледзь не заснуЂ, нецярплГва ЂскакваЂ Г крочыЂ далей. Јн
чагосьцГ чакаЂ, спадзяваЂся, што менавГта сИння адбудзецца з Гм нешта
незвычайнае.
СвГтанне засцГгла яго паблГзу гравГлИта. Спачатку над базай акрайчык
чорнага неба набрыняЂ цяплом, пасвятлеЂ. Потым у прамежку памГж горнымГ
вяршынямГ блГснуЂ серп Лаланда. Јн поЂнГЂся на вачах, Г разам з гэтым дзень
з гор апускаЂся Ђ далГну.
Балачан зрушыЂ з месца гравГлИт, ГмклГва ЂзмыЂ у вышыню. ДалГна з яе
трыма цяснГнамГ засталася далИка знГзу. Јн, нГбы развГтваючыся з Ию, у
апошнГ раз зГрнуЂ унГз, Г раптам у яго трывожна скаланулася сэрца. Нешта да
болю знаИмае Ђбачылася яму Ђ гэтых абрысах. В тады прыйшло адчуванне нечага
прыемнага, значнага, што неЂзабаве адбудзецца з Гм. На базу Балачан вярнуЂся
заспакоены, у добрым настроГ.
Таварышы Ђжо знаходзГлГся Ђ лабараторыГ. Камай варажыЂ над дэшыфратарам
электрамагнГтных сГгналаЂ. ТарасевГч сядзеЂ воддаль, трымаючы на твары мГну
абыякавасцГ. Балачан толькГ пасмГхнуЂся сам сабе: ТарасевГч быЂ у сваГм
амплуа скептыка.
- Каго ловГш? - спытаЂ Балачан у Камая.
- Твой вопыт пераймае, бачыцца яму другГ Палукс, - замест Камая адказаЂ
ТарасевГч.
- Ты тады прачытаЂ чужую перадачу, - Камай ужо прывык да выбрыкаЂ
ТарасевГча Г не звярнуЂ на яго ЂвагГ, - а што, калГ нашы шорахГ таксама
чыясьцГ перадача? ХГба гэтага не можа быць?
- Думаеш? - няпэЂна прамовГЂ Балачан, а самому раптам са здзГЂляючай
выразнасцю прыгадалася далГна Г цяснГны. - Думаеш? - паЂтарыЂ Ин Г
пажартаваЂ: - Мы не ЂсИ Ђмеем чытаць, - злавГЂшы напружаны позГрк
ТарасевГча, дадаЂ: - Напрыклад, думкГ. Што думае зараз наш лекар?
ТарасевГч, якГ выконваЂ у Гх экспедыцыГ абавязкГ доктара, насмешлГва
адпарыраваЂ:
- Ну, гэта яшчэ старажытныя ЂмелГ. Я думаю, што вы на маГх вачах
вар'яцееце. Проста, праЂда?
Балачан, аднак, падумаЂ, што зусГм не так проста. Яму зноЂ здалося, што
ТарасевГч нешта мае на Ђвазе, толькГ не рашаецца выказаць услых. ВГдаць, яго
думка можа здацца абсурднай, а Ин нГчога так не баГцца, як паказацца
смешным. Бяда з моладдзю. КолькГ цГкавых Гдэй, напэЂна, вось так застаецца Ђ
цянГ з-за амбГцыГ Г ЂмоЂнасцей. В не падыдзеш да чалавека нават з цИплым
словам, не прыме. Балачан уздыхнуЂ: мала яму шорахаЂ, дык яшчэ Г ТарасевГч
са сваГмГ недамоЂкамГ.
ЭлектраЂсыпляльнГк дзейнГчаЂ хутка. Балачан паспеЂ улавГць толькГ
пачатак нейкай дзГЂнай, як яму здалося, размовы таварышаЂ, як яго агарнуЂ
глыбокГ сон.
Балачан спаЂ роЂна шэсць адмераных Гм для адпачынку гадзГн. Аднак,
прачнуЂшыся, яшчэ доЂга ляжаЂ Г думаЂ. Па-першае, яму адразу ЂспомнГлася
апошняя пачутая Гм фраза, сказаная ТарасевГчам: "У старога Исць нюх, Ин
словамГ не кГдаецца". В па-другое, сон. Звычайна, засынаючы з дапамогай
усыпляльнГка, яны нГчога не снГлГ. СИння гэта парушылася. Сон прывГдзГЂся
выразны, быццам ява. Хаця наяве нГчога гэтага, вядома, не было. Гара,
парэзаная цяснГнамГ, не мела нГчога агульнага з гмахамГ, якГя Ин убачыЂ у
сне. Падобна на тое, што Ђ яго разгульваюцца нервы. Бо калГ Ђ сне бачыш тое,
што хацеЂ бы Ђбачыць у сапраЂднасцГ, трэба звяртацца да доктара. Балачан
усмГхнуЂся, падняЂся з ложка, пачаЂ апранацца. Јн бы звярнуЂся да
ТарасевГча, каб не яго словы пра нюх. НапэЂна, ТарасевГч з Камаем вельмГ
вераць у непагрэшнасць свайго камандора, а Ђ такГм выпадку аб'ектыЂнасцГ
чакаць цяжка. Трэба пазбаЂляцца трызненняЂ самому, знайшоЂшы якую-небудзь
цГкавую гГпотэзу, што захапГла б Г яго, Г таварышаЂ.
Аднак, калГ Балачан выказаЂ гэту сваю думку, сказаЂшы, што Ђ далГне
больш рабГць няма чаго, хлопцы нечакана для яго заЂпарцГлГся.
- МГтусГшся, - зазначыЂ коратка Г з'едлГва ТарасевГч.
- Давай давядзИм да канца пачатае, - не згадзГЂся Г Камай, - хочаш, я
паеду замест цябе.
- ВынГкаЂ жа няма, - паспрабаваЂ пераканаць Балачан.
- У нас наперадзе шмат часу, каб дазволГць сабе не спяшацца, - сказаЂ
Камай.
Можна было выкарыстаць сваИ становГшча кГраЂнГка экспедыцыГ Г загадам
змянГць напрамак работы. Але Балачан не хацеЂ прымяняць уладу - не было
вартай альтэрнатывы таму, што яны рабГлГ да гэтага часу.
Камай вярнуЂся да дэшыфратара, ТарасевГч паехаЂ на назГральную станцыю,
а Балачан пачаЂ рыхтавацца да чарговага блукання па далГне.
Ночы Ђ экватарыяльнай паласе Каменнага мячыка былГ падобныя адна на
адну. В Балачану хутка здалося, што Ин нГбы Г не вяртаЂся на базу, а як
прыйшоЂ сюды заЂчора, так Г заставаЂся Ђсе тры днГ. Гэта было кепска. Нельга
ж чакаць, што ты Ђбачыш нешта там, дзе табе ЂсИ ЂяЂляецца аднастайным,
знаИмым Г нават абрыдлым. А ногГ самГ неслГ яго да таго каменнага выступу,
на якГм Ин адпачываЂ надоечы.
Стомы не было, але Балачан усИ роЂна сеЂ. Яркая суседка Каменнага
мячыка павГсла над галавой. Яна выглядала большай, чым з ЗямлГ здаецца
Венера, Г нават сляпГла вочы. Балачан зажмурыЂся Г тады зноЂ успомнГЂ той
прыбалтыйскГ гарадок. ДумкГ пацяклГ павольна, лянГва, як у чалавека, якГ
пачынае засынаць. Балачану было неахвота працГвГцца гэтаму стану. Јн уяЂляЂ
жоЂты пляж, на якГ накатвалГся пенГстыя шэрыя хвалГ, людзей, што выбягалГ
разам з хвалямГ на бераг Г з ходу кГдалГся на нагрэты гарачым сонцам пясок.
На момант Балачан нГбы збоку паглядзеЂ на гэту карцГну Г тады ЂбачыЂ
сярод загарэлых цел сябе. Вось Ин павярнуЂся да суседа, загаварыЂ з Гм. "Мой
апошнГ дзень", - паведамГЂ сусед. "Куды?" - спытаЂ Ин. "Дадому, на Марс". На
Марс дык на Марс. Больш яны нГ пра што не гаварылГ, Балачан гэта добра
памятае. Але яму раптам уявГЂся працяг той размовы, нГбы сусед расказваЂ пра
Марс, а Ин, Балачан, бачыЂ усИ гэта, толькГ не са слоЂ суседа, а так, як
быццам усИ было на Марсе з Гм асабГста. Да дэталяЂ. В пры гэтым Ин увесь час
здзГЂляЂся, што нГбы сам сабе задае пытаннГ: як пабудаваны планеталИт, як
выглядае марсГянскГ ландшафт. Ад гэтых успамГнаЂ масткГ непрыкметна
перакГнулГся на Каменны мячык. В як тады, горы пачалГ набываць абрысы
фантастычных пабудоЂ. Потым каменны выступ, на якГм Ин зараз сядзеЂ, здаЂся
зусГм не выступам, а прыступкай высокага ганка перад зачыненымГ дзвярыма...
В тут Балачан схамянуЂся, паматаЂ галавой, адганяючы дакучлГвы прывГд.
ЗГрнуЂ на гадзГннГк. Дзве гадзГны Г восем хвГлГн. Да свГтання яшчэ доЂга. Јн
устаЂ, адышоЂ некалькГ крокаЂ, пастаяЂ, зноЂ зГрнуЂ на гадзГннГк. Час
цягнуЂся вельмГ марудна. Прайшло Ђсяго пяць хвГлВн. В раптам яго як павяло
сесцГ на выступ зноЂ.
СпадарожнГца Каменнага мячыка апусцГлася за горы, у цяснГне стала зусГм
цИмна, Г Балачан вобмацкам знайшоЂ свой выступ. Гэта было дарэчы, бо галава
зрабГлася цяжкай, як пасля напружанай, працяглай працы. Јн паспрабаваЂ
расслабГцца. Галаве палягчэла, але затое вярнулГся ранейшыя фантастычныя
прывГды. НезнаИмае, незямное паселГшча дзГЂнай архГтэктуры. БудынкГ,
падобныя на скалы, навГслыя над шырокай ракой, пакрытай лИгкГм рабацГннем.
Над ГмГ ззяе блакГтнае неба. А потым пачалося нешта незразумелае. Вада Ђ
рацэ заклубГлася парай, неба пацямнела, Г на Гм выступГлГ зоркГ, якГх не
магло загасГць нават дзИннае свяцГла. Лаланд? Балачан падумаЂ, што вельмГ
падобна, Г тады заЂважыЂ новае падабенства: высахлая рака нагадвала Ђжо
знаИмую яму далГну.
"ЗноЂ тое ж самае!" - мГльгнула Ђ галаве. Балачан аж раззлаваЂся, хацеЂ
устаць Г пайсцГ Г... застаЂся. Бо раптам падумалася, што варта было б
паглядзець, чым усИ гэта скончыцца. В сапраЂды, у далГне тым часам пачалГ
разгортвацца новыя падзеГ. У адной са скал-пабудоЂ з'явГлася шчылГна, Г Ђ Ий
паказалася нешта круглае, як чалавечая галава Ђ гермашлеме. Балачан мГжволГ
напружыЂся, быццам мог разглядзець, хто гэта там выторкваецца са скалы.
ДзГЂна, але Ин убачыЂ вочы. Як чалавечыя. Яны глядзелГ праз абалонку
гермашлема з непрытоеным сумам. Балачан аж сцепануЂся пад гэтым позГркам.
Гермашлем павярнуЂся сюды-туды Г схаваЂся Ђ шчылГне, а следам знГкла Г сама
шчылГна. Балачан адчуЂ, што яго пакГдаюць сГлы. Але перш чым Ин страцГЂ
прытомнасць, яму яшчэ ЂявГЂся незнаИмы касмадром, ГмклГвы ЂзлИт ракеты Г
маленькая зорачка Ђ невядомым сузор'Г.
- Балачан, га Балачан? - гэты поклГч пачуЂся Балачану як далИкГ,
несапраЂдны, адрасаваны камусьцГ чужому. - Я зараз! - на гэты раз Ин пазнаЂ
голас Г здзГвГЂся, чаго ЂсхваляваЂся ТарасевГч. В раптам успомнГЂ усИ, што
яму нядаЂна прывГдзГлася.
- Ты заснуЂ? - пытаЂся ТарасевГч, саджаючы гравГлИт паблГзу ад
Балачана.
Балачан акГнуЂ яго невГдушчым позГркам, Ин усИ яшчэ не мог вырвацца
з-пад улады сваГх трызненняЂ.
- ПайшлГ, - мякка, як да хворага, звярнуЂся да яго ТарасевГч Г ЂзяЂ пад
руку.
Балачан паслухмяна ЂстаЂ Г нечакана Г для сябе, Г тым болей для
ТарасевГча папрасГЂ:
- Я хачу паглядзець твой сИнняшнГ дзИннГк.
ТарасевГч уважлГва зГрнуЂ на яго Г павярнуЂ да станцыГ.
- А ведаеш, - сказаЂ Балачан, калГ яны ЂвайшлГ Ђ памяшканне станцыГ, -
я Ђжо добра сябе адчуваю.
ТарасевГч моЂчкГ падвИЂ яго да стала, дзе знаходзГлГся запГсы аб
сИнняшнГм дзяжурстве. Балачан узяЂ Гх у рукГ Г апусцГЂся Ђ крэсла.
- Так яно Г Исць. З дзвюх васьмГ да дзвюх трынаццацГ ты прасвечваЂ
цяснГны.
- Ну Г што з таго? - ТарасевГч зноЂ рабГЂся самГм сабой. - Як я
разумею, ты на мяне за гэта не крыЂдуеш?
- Наадварот...
- Вось як! - задаволена сказаЂ ТарасевГч. Јн праверыЂ, цГ Ђключана
сувязь з базай, Г спытаЂ: - Ты нас чуеш?
- Чую! Што там у вас? - нецярплГва крыкнуЂ Камай.
- Зараз прыедзем, Балачан праГнфармуе.
Камай ледзь дачакаЂся Гх.
- ТакГя справы, - сказаЂ Балачан, калГ яны з ТарасевГчам, скГнуЂшы
скафандры, уселГся ва Ђтульным салоне базы. - Гэтыя шорахГ, за якГмГ мы
ганялГся столькГ часу, хутчэй за ЂсИ сГгналы. Ты, Камай, правГльна ЂлавГЂ
сутнасць праблемы. Так, сГгналы, - працягваЂ Ин, - пакГнутыя для нас цГ нам
падобных колГшнГмГ абарыгенамГ планеты. Удалая ГмГтацыя бГятокаЂ. Думаю, што
перадатчык знаходзГцца недзе паблГзу, у раИне далГны. МажлГва, нават схаваны
над выступам, на якГм мяне агортвалГ ЂспамГны аб ЗямлГ Г пасля прыходзГлГ
прывГды. А мажлГва, перадатчыкГ раскГданы па ЂсИй планеце, гэта нават больш
верагодна. АдчуЂшы нашы бГятокГ, яны потым прымушаюць нас мысленна адказваць
на пытаннГ аб нас, людзях, аб нашых гарадах, ладзе жыцця. НаЂрад цГ аЂтамату
гэта патрэбна як звесткГ. Хутчэй за ЂсИ Ин павГнен упэЂнГцца, што склад
думак, прынцып мыслення Г Ђ яго гаспадароЂ, Г Ђ Гстот, што трапГлГ Ђ поле
яго дзейнасцГ, аднолькавы, што мы можам зразумець адзГн аднаго. В тады
перадатчык "расказвае" разумным прышэльцам пра лИс планеты Г цывГлГзацыГ,
якая тут некалГ была. Натуральна, усИ гэта бегла, штрыхамГ. Але галоЂнае
Исць - былая цывГлГзацыя паслала вестку сабе падобным.
- Што карысцГ з тае весткГ? - прамовГЂ Камай, уражаны неверагоднасцю
паведамлення Балачана. - Вх самГх даЂно няма.
- Хто ведае? - не згадзГЂся Балачан. - КалГ я правГльна зразумеЂ, усИ
не так проста, як ты думаеш. Псторыя гэтай планеты нагадвае мне марсГянскую
- тая ж паступовая страта атмасферы, абязводжванне, знГкненне ЂмоЂ для
жыцця. Але жыхары Каменнага мячыка падрыхтавалГся да такога павароту падзей.
Мне здаецца, яны перасялГлГся Ђ Гншае месца. Тое сузор'е, якое я ЂбачыЂ, а
дакладней, зорачка Ђ Гм, вГдаць, Г Исць гэта месца. Сузор'е мне незнаИмае,
але так Г павГнна быць. Мы ж ведаем зоркГ толькГ па зямным уяЂленнГ. Адсюль
сузор'Г выглядаюць Гнакш. Аднак, думаю, я змагу намаляваць яго, Г нашы
астраномы, знаЂцы космасу дакладна скажуць, дзе гэта. Ну, ды гэта Ђжо клопат
спецыялГстаЂ. А мы сваю задачу, здаецца, выканалГ, разгадалГ сутнасць
шорахаЂ.
- ЦГкава... - прамовГЂ Камай Г зГрнуЂ на ТарасевГча: - А ты што маЂчыш?
Той пацГснуЂ плячыма.
- Каб не наш доктар, - засмяяЂся Балачан, - я хутчэй за ЂсИ прайшоЂ бы
мГма гэтага адкрыцця. Проста думаЂ бы, што мне Ђся гэтая фантасмагорыя
прывГдзГлася.
- Прышый-прысцябай, - буркнуЂ ТарасевГч, захоЂваючы абыякавы выгляд.
- КГнь ты, не блазнуй, - з прыкрасцю сказаЂ Балачан, - мы славу не
дзелГм. Але менавГта ты непрыкметна падштурхоЂваЂ мяне да адзГна правГльных
дзеянняЂ. Я надта добра ведаю цябе, каб прапусцГць твой нават маленькГ
намИк. Ты сумняваЂся, правГльна, таму Г не гаварыЂ прама, але ты не
выключаЂ, што справа прыме такГ паварот. ЦГ не так?
- Выдумшчык!
- ПамаЂчы ты, - абурыЂся Камай, - дай даслухаць. Згодзен, Балачан,
шорахГ - гэта бГятокГ, якГя нГ мы, нГ Туравец не маглГ расшыфраваць. Але
чаму знГкала сувязь?
Балачан падумаЂ Г адказаЂ:
- Гэтага я не ведаю. Спытаеш, як вернемся, у ГнжынераЂ. Бо да нашага
выпадку, спадзяюся, гэта дачынення не мае. - Јн устаЂ Г сказаЂ: - ПайшлГ,
сябры, складзем паведамленне на Зямлю.
Балачан выйшаЂ першы, за Гм крануЂся ТарасевГч. Абодва спакойныя,
будзИнныя, быццам нГчога незвычайнага не адбылося. Камай паглядзеЂ Гм услед
Г абурана Г разам з тым з захапленнем сказаЂ:
- КрэмнГ!..
Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT