nt></strong></td>
    <td align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Месяц </font></strong></td>
    <td align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Численность
    личного состава </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">1918 </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Июль </font></td>
    <td align="right"><font size="2" COLOR="#000000">225000 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">1919 </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Июль </font></td>
    <td align="right"><font size="2" COLOR="#000000">1307376 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">1920 </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">на 1 июня </font></td>
    <td align="right"><font size="2" COLOR="#000000">1539667 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td COLSPAN="2"><font size="2" COLOR="#000000">Среднегодовая
    численность </font></td>
    <td align="right"><font size="2" COLOR="#000000">1024014 </font></td>
  </tr>
</table>
</center></div><font size="2">

<p ALIGN="JUSTIFY">Структурные элементы тыла Красной
Армии в ходе войны и военного строительства
непрерывно развивались, наращивалась их
численность. В то же время во фронтовых частях и
соединениях на протяжении почти всего
рассматриваемого периода испытывалась острая
нехватка бойцов и командиров. Например, в начале
1919 г. действующим войскам Красной Армии
недоставало, как минимум, 280 тыс. штыков и сабель <font
color="#008000">[ </font></font><a href="#w03.htm-213" target="_self"><font SIZE="2"
COLOR="#008000">213</font></a><font size="2"><font color="#008000"> ]</font>.
Предполагалось этот некомплект восполнить за 2-3
месяца. В действительности Всероссийский
Главный штаб за указанное время смог выделить из
имеющихся резервов не более 157 тыс. чел.
Фактически же фронт получил только 111 тыс. 900 чел.,
то есть 71 % от предусмотренной численности.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">В результате положение еще более
усугубилось. Пополнения, даваемые армиям, как
отмечалось в докладе Главного командования от 9
мая 1919 г., "не могли даже пополнить естественную
убыль людей на фронтах и убыль от развивающегося
чрезмерного дезертирства, и в настоящее время
число штыков и сабель как в действующей армии,
так и в частях внутренних округов уменьшилось на
85 тыс. т. е. на 20 процентов" <font color="#008000">[ </font></font><a
href="#w03.htm-214" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">214</font></a><font size="2"><font
color="#008000"> ]</font>.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">В справке Главного командования от 26
мая 1919 г. о некомплекте людей в действующих
войсках говорилось следующее: "В армиях и на
фронтах недостает до штата только штыков и
сабель около 400 тыс., особенно обессилен в
постоянных боях Южный фронт, насчитывающий в
некоторых армиях до 10 тыс. штыков. Пополнения
прибывают крайне медленно и в большом
некомплекте, сравнительно с числом наряженных
пополнений на фронт" <font color="#008000">[ </font></font><a
href="#w03.htm-215" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">215</font></a><font size="2"><font
color="#008000"> ]</font>.</p>


<i><p ALIGN="RIGHT">Таблица 59</p></i>


<b><p ALIGN="CENTER">Среднемесячная численность
Вооруженных Сил Советской Республики за 1918-1920 гг.</b>
<font color="#008000">[ </font></font><a href="#w03.htm-216" target="_self"><font SIZE="2"
COLOR="#008000">216</font></a><font size="2"><font color="#008000"> ]</font></p>
</font><div align="center"><center>

<table BORDER="1" CELLSPACING="2" BORDERCOLOR="#000000" CELLPADDING="2">
  <tr>
    <td rowspan="2" align="center"><strong><font size="2">На какое время <br>
    дается численность</font></strong></td>
    <td rowspan="2" align="center"><strong><font size="2">Общая численность<br>
    личного состава </font></strong></td>
    <td COLSPAN="4" align="center"><strong><font size="2">В том числе по видам
    ВС и родам войск </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td align="center"><font size="2">Сухопутные войска </font></td>
    <td align="center"><font size="2">ВМФ </font></td>
    <td align="center"><font size="2">Части служб тыла </font></td>
    <td align="center"><font size="2">Строительные части </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2">1.6.1918 г. </font></td>
    <td align="center"><font size="2">374551 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">326335 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">48216 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2">- </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2">1.7.1919 г. </font></td>
    <td align="center"><font size="2">2320542 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-217" target="_self">217</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
    <td align="center"><font size="2">2212047 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-218" target="_self">218</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
    <td align="center"><font size="2">33520 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-219" target="_self">219</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
    <td align="center"><font size="2">60808 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-220" target="_self">220</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
    <td align="center"><font size="2">14167 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-221" target="_self">221</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2">1.6.1920 г. </font></td>
    <td align="center"><font size="2">4424317 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-222" target="_self">222</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
    <td align="center"><font size="2">3875257 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-223" target="_self">223</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
    <td align="center"><font size="2">46405 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">261415 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">241240 </font><font SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a
    href="#w03.htm-224" target="_self">224</a> ]</font><font size="2"> </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2">Среднегодовая </font></td>
    <td align="center"><font size="2">2373137 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">2137880 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">42714 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">161112 </font></td>
    <td align="center"><font size="2">127704 </font></td>
  </tr>
</table>
</center></div><font size="2">

<p ALIGN="JUSTIFY">В соответствии с
организационно-штатной структурой войск Красной
Армии, установленной приказом Народного
комиссариата по военным делам 20 апреля 1918 г.,
основной боевой единицей был узаконен
стрелковый полк, состоявший из трех батальонов.
Каждый батальон имел три роты, а рота - три взвода.
Низшим тактическим соединением являлась бригада
2-3 полкового состава. 2-3 бригады составляли
стрелковую дивизию, штатная численность которой
была установлена в 26972 чел. <font color="#008000">[ </font></font><a
href="#w03.htm-225" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">225</font></a><font size="2"><font
color="#008000"> ]</font> Однако укомплектовать соединения
и части действующих войск РККА до их полной
штатной численности почти никогда не удавалось,
особенно в 1918-1919 гг.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">Главными причинами
неудовлетворительного положения дел с
укомплектованием боевых войск фронтов являлись
далеко несовершенная организация призыва
военнообязанных, их подготовки и отправки по
назначению, дезертирство призывников, принявшее
массовый характер, нехватка вооружения, прежде
всего винтовок, которыми должны были
обеспечиваться отправляемые на фронт
формирования, плохая работа железнодорожного
транспорта, а также отрыв многих государственных
и военных органов от нужд и потребностей
действующих войск. Обо всем этом не раз
говорилось в докладах Главкома в Совет обороны о
положении на фронтах. Вот некоторые выдержки из
них. "До настоящего времени, - говорилось в одном
из документов, - мы не имеем еще права утверждать,
что наша республика отдавала должное внимание
вооруженной силе. До настоящего времени выходило
по-старинному, когда военное ведомство воевало, а
остальные ведомства жили себе по-своему" <font
color="#008000">[ </font></font><a href="#w03.htm-226" target="_self"><font SIZE="2"
COLOR="#008000">226</font></a><font size="2"><font color="#008000"> ]</font>.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">В результате "нередки были случаи...
когда призываемые на военную службу граждане
бунтовали и расходились по домам только потому,
что не было для них отведено казарменных
помещений, якобы за неимением таковых. Такие
случаи бывали почти повсюду, а мест не
оказывалось потому, что помещения, даже и казармы
старой армии, помещения кадетских корпусов,
помещения духовных семинарий оказывались заняты
другими комиссариатами. Часто приходилось
отказываться от призыва граждан потому, что не
было сапог, не было одежды. Часто приходилось
быть свидетелем мятежей и недовольства среди
красноармейских частей потому,что интересы
граждан, сражающихся за благо революции и
социалистической республики, игнорировались
властью на местах" <font color="#008000">[ </font></font><a href="#w03.htm-227"
target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">227</font></a><font size="2"><font
color="#008000"> ]</font>.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">С большой тревогой говорилось в одном
из документов Главкома в мае 1919 г. о
катастрофической нехватке винтовок и патронов в
действующей армии, об оторванности
общегосударственного и военного тыла от нужд
фронта: "Вопросы снабжения обстоят особенно
остро с винтовками и патронами...Через два-три
месяца при решительных действиях на фронтах в
нашем распоряжении как в тылу, так и на фронтах
может не оказаться ни одного патрона" <font
color="#008000">[ </font></font><a href="#w03.htm-228" target="_self"><font SIZE="2"
COLOR="#008000">228</font></a><font size="2"><font color="#008000"> ]</font>. И
далее: "...Невыполнение за минувшие 2,5 месяца
нарядов Главного командования (на пополнение
войск личным составом. - <i>Авт.)</i> произошло не
только от общих условий, сложившихся в
республике, но отчасти также и оттого, что наша
система страдает оторванностью тыла от фронта не
только в общегосударственном масштабе, но
также... в рамках военного ведомства" <font color="#008000">[
</font></font><a href="#w03.htm-229" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">229</font></a><font
size="2"><font color="#008000"> ]</font>.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">Проблема укомплектования действующих
войск и восполнения их потерь в личном составе
оставалась до конца не решенной почти на всем
протяжении гражданской войны, поэтому
непосредственно боевой состав войск фронтовых
объединений Красной Армии в большинстве случаев
уступал противнику в численности штыков и
сабель. И только к середине 1920 г. положение стало
меняться в лучшую сторону, о чем свидетельствуют
данные о соотношении и численности боевого
состава действующих войск сторон за 1918-1920 гг. (см.
таблицу 60) <font color="#008000">[ </font></font><a href="#w03.htm-230" target="_self"><font
SIZE="2" COLOR="#008000">230</font></a><font size="2"><font color="#008000"> ]</font>.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">В таблице дается численность только
боевых войск Красной Армии, действовавших на
фронтах гражданской войны, поэтому ее итоговые
данные меньше общей численности действующих
войск, показанной в таблице 58.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">При анализе цифровых данных о
численности боевых войск (таблица 60) и небоевых
(две последние графы таблицы 59), бросается в глаза
более устойчивая тенденция роста численности
войск небоевых (тыловых, внутренних,
вспомогательных, резервных, запасных и других).</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">Это свидетельствует, с одной стороны, о
закономерном возрастании роли тылового
обеспечения фронтов, с другой - о чрезмерном
расширении и росте числа тыловых структур и
организмов в ущерб фронтовым, так как первые
"поглощали" большое количество призванного и
мобилизованного личного состава.</p>


<i><p ALIGN="RIGHT">Таблица 60</i></p>



<b><p ALIGN="CENTER">Численность боевых войск Красной Армии
и противостоящих войск противника, действующих
на фронтах гражданской войны в 1918-1920 гг.</b>
 <font
color="#008000">[ </font><a href="#w03.htm-231" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">231</font></a><font
color="#008000"> ]</font></p>
</font><div align="center"><center>

<table BORDER="1" CELLSPACING="1" CELLPADDING="2">
  <tr>
    <td align="center" rowspan="2"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Годы </font></strong></td>
    <td align="center" rowspan="2"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Дата, на
    которую взята численность </font></strong></td>
    <td align="center" rowspan="2"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Фронты
    (отдельные армии) </font></strong></td>
    <td COLSPAN="3" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Численность
    </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Красной Армии </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Противника </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Соотношение </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td rowspan="5"><font size="2" COLOR="#000000">1918 </font></td>
    <td rowspan="5"><font size="2" COLOR="#000000">1-10 декабря </font><font SIZE="2"
    COLOR="#008000">[ <a href="#w03.htm-232" target="_self">232</a> ]</font><font size="2"
    COLOR="#000000"> </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Северный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">20010 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">34053 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1,7 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Отд.Западная армия (16-я армия) </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">7840 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">93350 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:11,9 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Южный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">105910 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">220000 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:2,1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Восточный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">86850 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">118662 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1,4 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Итого </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">220610 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">466065 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:2,1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td rowspan="5"><font size="2" COLOR="#000000">1919 </font></td>
    <td rowspan="5"><font size="2" COLOR="#000000">Вторая половина июня </font><font
    SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a href="#w03.htm-233" target="_self">233</a> ]</font><font SIZE="1"
    COLOR="#000000"> </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">6-я Отдельная армия (бывш. Сев.
    фронт) </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">13820 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">39500 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:2,9 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Западный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">139595 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">378600 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:2,7 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Южный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">76194 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">109500 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1,4 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Восточный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">125240 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">129000 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Итого </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">354849 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">656600 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1,85 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td rowspan="6"><font size="2" COLOR="#000000">1920 </font></td>
    <td rowspan="6"><font size="2" COLOR="#000000">Первая половина мая </font><font
    SIZE="2" COLOR="#008000">[ <a href="#w03.htm-234" target="_self">234</a> ]</font><font size="2"
    COLOR="#000000"> </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">7-я Отдельная армия </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">21986 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">114090 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:5,2 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Западный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">88952 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">74850 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1,2:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Юго-Зап. фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">42877 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">97360 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:2,3 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Кавказский фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">66448 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">63800 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Туркестанский фр. </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">30685 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">10900 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">2,8:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Итого </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">250948 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">361000 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1,4 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td rowspan="7"><font size="2" COLOR="#000000">1920 </font></td>
    <td rowspan="7"><font size="2" COLOR="#000000">1 ноября </font><font SIZE="2"
    COLOR="#008000">[ <a href="#w03.htm-235" target="_self">235</a> ]</font><font size="2"
    COLOR="#000000"> </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">7-я Отдельная армия </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">33934 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">102900 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:3 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Западный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">86726 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">87000 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Юго.-Зап. фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">72192 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">45500 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1,6:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Южный фронт (против Врангеля) </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">186068 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">до 41000 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">4,5:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Кавказский фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">85902 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">28400 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">3:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Туркестанский фр. </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">34069 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">до 13000 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">2,6:1 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Итого </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">498891 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">317800 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1,6:1 </font></td>
  </tr>
</table>
</center></div><font size="2">

<p ALIGN="JUSTIFY">В свою очередь, в самой действующей
армии тоже имелись как боевые войска,
находящиеся непосредственно на передовой линии,
так и штабы, учреждения и части тыла, резервные и
запасные войска. Количественное соотношение
между ними можно увидеть на примере списочной
численности личного состава войск фронтов и
действующей армии в целом, взятой на 15 октября 1920
г. (см. таблицу 61).</p>


<i><p ALIGN="RIGHT">Таблица 61</i><b></p>

<p ALIGN="CENTER">Состав войск действующей армии и их
численность на 15 октября 1920 г.</b> <font color="#008000">[ </font></font><a
href="#w03.htm-236" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">236</font></a><font size="2"><font
color="#008000"> ]</font><b></p></b>
</font><div align="center"><center>

<table BORDER="1" CELLSPACING="1" CELLPADDING="2">
  <tr>
    <td align="center" rowspan="3"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Оперативно-стратегические
    и оперативные объединения </font></strong></td>
    <td align="center" rowspan="3"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Общая
    численность действующих войск </font></strong></td>
    <td COLSPAN="6" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">В том числе
    </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Боевые
    войска </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Резервные
    и запасные части </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Штабы,
    тыловые учрежд. и части </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">число человек </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">% к общ. числен. </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">число человек </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">% к общ. числен. </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">число человек </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">% к общ. числен. </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">7-я Отд. армия </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">117282 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">72432 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">61,8 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">44850 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">38,2 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Западный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">431591 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">151399 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">35,1 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">146864 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">34,0 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">133328 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">30,9 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Юго-Зап. фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">296713 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">110429 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">37,2 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">18513 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">6,3 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">167771 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">56,5 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Южный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">468472 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">290738 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">62,1 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">43601 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">9,3 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">134133 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">28,6 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">1-я Конная армия </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">49822 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">33898 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">68,0 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">15924 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">32,0 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Кавказский фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">304437 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">158961 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">52,2 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">43393 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">14,3 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">102083 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">33,5 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Туркестанский фр. </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">73470 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">46511 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">63,3 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">26959 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">36,7 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Войска помглавкома по Сибири </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">124526 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">55158 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">44,3 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">- </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">69368 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">55,7 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Итого </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1866313 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">919526 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">49,3 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">252371 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">13,5 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">694416 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">37,2 </font></td>
  </tr>
</table>
</center></div><font size="2">

<p ALIGN="JUSTIFY">В составе действующей армии уже с лета
1918 г. начали создаваться высшие
оперативно-стратегические объединения (фронты),
которые образовывались по решению ЦК РКП(б) и
Советского правительства, по постановлению
Совета обороны и оформлялись приказом РВСР.
Такие фронты считались основными <font color="#008000">[ </font></font><a
href="#w03.htm-237" target="_self"><font SIZE="2" COLOR="#008000">237</font></a><font size="2"><font
color="#008000"> ]</font>. Хронологическая
последовательность их создания и время
существования показаны в таблице 62.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">В таблице 63 приводятся статистические
данные о среднемесячной численности войск
каждого фронта (отдельной армии) за 1920 г., а в
таблице 64 - данные об их потерях в личном составе
за тот же год. Аналогичные сведения о потерях
фронтов (отдельных армий) за 1918 и 1919 гг.
обнаружить не удалось.</p>

<p ALIGN="JUSTIFY">Особый интерес представляют итоговые
данные об общем количестве безвозвратных и
санитарных потерь личного состава Красной Армии
за 1918-1920 гг. (см. таблицу 65), которые складываются
из числа потерь действующей армии и потерь
военных округов. Последние включают в основном
сведения о количестве больных, находившихся на
госпитальном лечении, и количество умерших от
ран и болезней в окружных госпиталях.</p>


<i><p ALIGN="RIGHT">Таблица 62</i><b></p>

<p ALIGN="CENTER">Периоды существования фронтов
(отдельных армий, районов обороны) в гражданскую
войну (1918-1922 гг.)</b></p>

<p ALIGN="CENTER"><img SRC="image17.gif" WIDTH="703" HEIGHT="318"><i></p>

<p ALIGN="RIGHT">Таблица 63</i> <b></p>

<p ALIGN="CENTER">Среднемесячная численность войск
фронтов (отдельных армий) за 1920 г.</b></p>
</font><div align="center"><center>

<table BORDER="1" CELLSPACING="1" CELLPADDING="2">
  <tr>
    <td align="center" rowspan="2"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Наименование
    фронтов (отдельньи армий) </font></strong></td>
    <td COLSPAN="4" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Численность
    </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Комсостав </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Мл. к-ры и бойцы </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">За какие м-цы взята </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">7-я Отдельная армия </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">13583 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">141070 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">154653 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Июль - август </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Западный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">26272 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">355799 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">382071 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Июль - август </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Юго-Западный фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">17231 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">265276 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">282507 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Июль - август </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Южный фронт (против Врангеля) </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">26576 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">395731 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">422307 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Октябрь </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Кавказский фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">32336 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">307862 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">340198 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Июль - август </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Туркестанский фронт </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">10688 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">150167 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">160855 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Июль - август </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">5-я Отдельная армия </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">9432 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">104778 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">114210 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Июль - август </font></td>
  </tr>
</table>
</center></div>

<blockquote>
  <blockquote>
    <font size="2"><i><p ALIGN="JUSTIFY">Примечание.</i> В таблице
    показана общая среднемесячная численность
    действующих соединений фронтов (отдельных армий)
    вместе с их штабами, тыловыми и резервными
    частями. Однако бойцов и командиров,
    непосредственно выполнявших боевые задачи,
    среди них было значительно меньше, в частности
    численность фронтов и отдельных армий на 1
    августа 1920 г. составляла:</p>
    </font>
  </blockquote>
</blockquote>
<font size="2">

<blockquote>
  <blockquote>
    <ul>
      <li>Отдельная армия 49 188</li>
      <li>Западный фронт 136 292</li>
      <li>Юго-Западный фронт 147 875</li>
      <li>Кавказский фронт 76 563</li>
      <li>Туркестанский фронт 29 758</li>
      <li>Южный фронт (на 15 октября 1920 г.) 114 787</li>
      <li>5-я отдельная армия 42 187</li>
    </ul>
  </blockquote>
  </font>
</blockquote>
<font size="2">

<i><p ALIGN="RIGHT">Таблица 64</i><b></p>

<p ALIGN="CENTER">Потери личного состава фронтов
гражданской войны за 1920 г.</b></p>
</font><div align="center"><center>

<table BORDER="1" CELLSPACING="1" CELLPADDING="2">
  <tr>
    <td COLSPAN="2" rowspan="2"><p align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Виды
    потерь </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">7-я Отдельн.
    армия (бывший Северный фронт) </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Западный
    фронт </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Юго-Западный
    фронт </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Южный
    фронт </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Кавказский
    фронт </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Туркестанский
    фронт </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">5-я Отдельн.
    армия (бывший Восточный фронт </font></strong></td>
    <td COLSPAN="2" align="center"><strong><font size="2" COLOR="#000000">Общее
    число потерь </font></strong></td>
  </tr>
  <tr>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всею </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">В т. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Вт. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Вт. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Вт. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Вт. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">В т. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">В т. ч. к-ры </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Всего </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">Вт. ч. к-ры </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td rowspan="2"><font size="2" COLOR="#000000">Убито и умерло на
    этапах сан. эвакуации </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Количество</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">245 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">23&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">6989&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">763&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">10653 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1292&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">811&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">115 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">3139&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">245&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">333 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">15&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">218 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">14 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">22388&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">2467 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">% к потерям </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">3,1 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">7</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">4,8</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">10,2</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">12,2 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">16,9</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">3,4</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">9,2 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">8,8</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">14,1</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">22,2 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">23,4</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1,1 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">2,4 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">7</font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">12,9 </font></td>
  </tr>
  <tr>
    <td rowspan="2"><font size="2" COLOR="#000000">Пропало без вести,
    попало в плен </font></td>
    <td><font size="2" COLOR="#000000">Количество </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1155 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">43&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">53805 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1864&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">41075&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">1905&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">14819&nbsp; </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">562 </font></td>
    <td align="center"><font size="2" COLOR="#000000">9576&nbsp; </font></td>
    <td align="cen