Оцените этот текст:




     ---------------------------------------------------------------------
     У.ШыцЁк. "У час не вярнулЁся", "Мастацкая лЁтаратура", МЁнск, 1975
     OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лЁпеня 2003 года
     ---------------------------------------------------------------------

     Пройдзе час,  з  зямных касмадрома╒ возьмуць старт вялЁзныя зоркал╦ты Ё
накЁруюцца да дал╦кЁх галактык.
     Магчыма,  гэта адбудзецца ╒жо ╒  наступным стагоддзЁ,  магчыма,  значна
пазней.  Але  наша  мара не  хоча чакаць,  мы  ╒жо  цяпер хочам ведаць,  што
напаткае бясстрашных астрал╦тчыка╒ у  бясконцай прасторы.  Аб  Ёх  прыгодах,
л╦се Ё знаходках расказваецца ╒ гэтым зборнЁку фантастычных апавядання╒.

     ______________
     * АфелЁЁ - найбольш аддаленыя ад Сонца пункты арбЁт планет або камет.

     ВыклЁк вЁдэафона прагуча╒ меладычна, як л╦гкЁ музычны акорд. ЗасвяцЁ╒ся
экран, Ё на Ём узнЁк твар радыста планетал╦та.
     - Праз чвэрць гадзЁны сувязь з Плутонам, - напомнЁ╒ радыст.
     - Дзякую, - адказа╒ Зыль Ё выйша╒ з каюты.
     Рэйсавы  планетал╦т  Зямля  -  Плутон  мЁну╒  ужо  арбЁту  Нептуна.  Да
канечнага пункта заставалася ╒сяго некалькЁ дз╦н, Ё выклЁкаць Плутон пЁльнай
патрэбы не  было.  Тым больш што экспедыцыю з  Капэлы там чакалЁ не раней як
тыднЁ  праз  тры.  Ус╦  гэта  Зыль  добра веда╒ Ё  ╒с╦  ж  папрасЁ╒ капЁтана
планетал╦та,  каб  яго звязалЁ са  сваЁм касмадромам.  ╡м  у  апошнЁ час ус╦
часцей  Ё  часцей  авалодвала незразумелае нецярпенне.  Што  гэта  -  нервы?
ВЁдаць,  працяглае знаходжаннне на дал╦кай Ё  незаселенай планеце не прайшло
бясследна.  Зыль не  ста╒ звяртацца да медыка╒.  Маючы час,  ╦н проста рашы╒
адпачыць на  ЗямлЁ.  Здавалася,  адпачынак пайшо╒ на  карысць.  Але  прыйшло
паведамленне,  што вяртаецца зоркал╦т,  Ё  ╦н адчу╒,  што яго месца там,  на
касмадроме Плутона.
     Хваляванне не  знЁкла нават пасля працяглага знаходжання на  ЗямлЁ.  ╗н
разуме╒,  што калЁ так будзе Ё  надалей,  то  ╒с╦ ж  давядзецца звярнуцца да
медыка╒. А ╒ Ёх прысудзе ╦н не сумнява╒ся. Прыйдзецца наза╒с╦ды развЁтацца з
Плутонам.
     Гэтыя думкЁ былЁ асаблЁва балючымЁ. Жыцц╦ за╒с╦ды Ёшло мЁма яго. ╗н ужо
бы╒ звыкся са сваЁм л╦сам,  спра╒на н╦с службовыя абавязкЁ, не марачы нЁ пра
што Ёншае. Але, калЁ пачына╒ працу на Плутоне, ╦н бы╒ маладзейшы Ё, напэ╒на,
больш моцны духам.  А зараз?  Зараз яму ╒жо не адолець новую справу,  бо яна
будзе яшчэ больш дал╦кая ад той ягонай колЁшняй юначай мары.
     - Аб чым сумуеце, капЁтан?
     Зыль адчу╒ руку на сваЁм плячы Ё азЁрну╒ся.
     Незна╦мы чалавек у форме астрал╦тчыка шчыра ╒смЁха╒ся.  Зыль усмЁхну╒ся
╒ адказ Ё сказа╒:
     - Нават сам не ведаю: цЁ то аб мЁнулым, цЁ то аб будучынЁ.
     - Тады  нармальна,   -  незна╦мец  засмяя╒ся  Ё,  кЁ╒ну╒шы  галавой  на
развЁтанне, пайшо╒ далей па калЁдоры.
     А  Зыль  адчу╒ нЁякаватасць.  ╗н  нЁяк  не  мог  прывыкнуць,  што  яго,
начальнЁка касмадрома на  Плутоне,  ведае,  напэ╒на,  уся Зямля,  што людзЁ,
сустракаючыся,  Ёмкнуцца выказаць яму сваю павагу Ё  сЁмпатыю,  як вось гэты
незна╦мец.  ╗н не разуме╒,  што прыкметнага ╦сць у яго асобе.  ╡ншая справа,
каб на яго месцы бы╒ астрал╦тчык.  ПрафесЁя гэтых людзей была для яго марай,
бо  з  раннЁх год ╦н  сам рыхтава╒ся да  яе.  ╗н  бы╒ блЁзка да сва╦й мэты -
вучы╒ся ╒  школе пазапланетных сувязей.  Але здарылася непрадбачанае.  Перад
самым выпускам на  апошнЁм медыцынскЁм аглядзе ╒рачы вынеслЁ безапеляцыйны Ё
суровы прысуд - за межы Сонечнай сЁстэмы не выпускаць.
     Пазней ╦н  зразуме╒,  што медыкЁ не  маглЁ сказаць Ёнакш.  На╒рад цЁ ╦н
адоле╒ бы шматгадовае знаходжанне ╒ абмежаванай прасторы зоркал╦та. Гэта яму
адкрылася пасля  таго,  як  ужо  трапЁ╒  на  Плутон Ё  ╒бачы╒ карабель,  што
вярну╒ся з прасторы.
     А тады яму было вельмЁ кры╒дна. Назначэнне на Плутон ╦н спачатку прыня╒
як пачэсную ссылку,  Ё на першым часе здаралЁся хвЁлЁны,  калЁ ╦н бы╒ гатовы
адмовЁцца ад  сва╦й прафесЁЁ канчаткова,  выбраць нешта Ёншае.  ╗н  не хаце╒
палавЁну чаго-небудзь, яму патрэбна было толькЁ цэлае.
     Аднак што  такое палавЁна Ё  што  такое цэлае?  Чым  Ёх  вымяраюць?  Не
адлегласцямЁ ж  ад  ЗямлЁ да Плутона,  дзе ╦н зараз працуе,  або ад ЗямлЁ да
Капэлы,  з якой не╒забаве вернецца экспедыцыя? Мера тут нейкая Ёншая. Да╒ней
гаварылЁ,  што яна залежыць ад самога чалавека,  бо цэлае ╦сць па╒сюдна, яго
трэба ╒мець толькЁ знайсцЁ. А ╦н з гэтым пагадзЁцца не можа.
     МЁналЁ гады.  АбавязкЁ начальнЁка касмадрома не вымагалЁ шмат клопата╒.
Усю  будз╦нную  справу  выконвалЁ  а╒таматы,  якЁя  цудо╒на  арыентавалЁся ╒
складанай касмадромнай тэхнЁцы.  Уласна Зыль  бра╒ся за  работу,  калЁ ме╒ся
прыбыць зоркал╦т. Увесь астатнЁ час ╦н Ё яго нешматлЁкЁя памочнЁкЁ займалЁся
сваЁмЁ справамЁ - кожны ме╒ любЁмую галЁну навукЁ або тэхнЁкЁ.
     ЖылЁ Ё  працавалЁ ╒ будынЁне,  якая была падобна на касмЁчны карабель Ё
знешне,  Ё ╒нутры.  Цэнтральны пульт,  салон, каюты, машыннае Ё лабараторнае
аддзяленнЁ -  менавЁта гэта падабенства,  дапасаванае да  сапра╒дных знешнЁх
касмЁчных умо╒, у свой час прывабЁла Зыля.
     ╗н  не  шкадава╒  аб  ЗямлЁ.  Родных  у  яго  не  было,  а  большасць з
сябро╒-аднагодка╒,  з  якЁмЁ  ╦н  вучы╒ся,  сталЁ астрал╦тчыкамЁ Ё  пакЁнулЁ
планету.  Яны надо╒га,  калЁ не наза╒с╦ды, развЁталЁся з Зямл╦й. ╗н заста╒ся
адзЁн з ус╦й групы Ё лЁчы╒,  што, каб не здрадзЁць Ёх агульным юначым марам,
павЁнен быць у прасторы.  Плутон -  гэта амаль мяжа, за якой яна пачынаецца,
калЁ  не  лЁчыць  афелЁя╒ камет.  ╡  вярнуцца ╦н  зможа  толькЁ  тады,  калЁ
прыляцЁць хаця  б  першы з  сябро╒ -  ВЁктар РабцэвЁч.  Але  гэта будзе яшчэ
вельмЁ не скора.
     Зна╦мыя лЁчылЁ Зыля дзЁваком,  пустэльнЁкам.  А  ╦н хутчэй бы╒ аскетам,
упэ╒неным,  што толькЁ самаадрачэнне дасць яму магчымасць служыць гало╒наму,
наза╒с╦ды выбранаму.
     - Каменданта касмадрома на Плутоне выклЁкаюць у рады╦рубку...
     Зыль уздрыгну╒.  Задума╒шыся,  ╦н забы╒ся на заказаную размову са сваЁм
намеснЁкам. Адказа╒шы, што чуе выклЁк, ╦н паскоры╒ крокЁ.
     Да  таго,  што было вядома раней,  намеснЁк нЁчога новага не дада╒.  ╗н
па╒тары╒ змест лазераграмы з зоркал╦та, аб якой Зыль ужо веда╒, расказа╒, як
Ёдзе падрыхто╒ка да сустрэчы.
     Зыль  не  дума╒,   што  гэтыя  некалькЁ  месяца╒  расстання  са  сваЁмЁ
таварышамЁ так  падзейнЁчаюць на  яго.  ╗н  до╒га  не  адпуска╒ намеснЁка ад
апарата,  распытваючы,  што  Ё  як.  Для  яго  важнай Ё  блЁзкай была кожная
дробязь.  ВЁдаць, намеснЁк здагада╒ся пра гэта, бо будучы звычайна чалавекам
негаваркЁм, зараз не скупЁ╒ся на словы. А Зыль ус╦ пыта╒:
     - А яшчэ што?..
     - Больш,  здаецца,  нЁчога вартага ╒вагЁ,  - нарэшце зда╒ся намеснЁк. -
ХЁба толькЁ... - ╗н на момант запну╒ся. - Але гэта, бадай, неЁстотна.
     - Што - толькЁ?.. - спыта╒ Зыль.
     - Не╒забаве  пасля  лазераграмы наша  станцыя  прыняла  Ё  рады╦граму з
зоркал╦та.  Пра╒да,  мы яе не расшыфравалЁ,  вельмЁ скажоная.  Але гэта Ё не
важна. ВЁдаць, яны на ╒сякЁ выпадак дублЁравалЁ першае паведамленне.
     Зыль згадзЁ╒ся Ё, развЁта╒шыся, пакЁну╒ рубку.
     НадыходзЁ╒ час абеду,  Ё ╦н накЁрава╒ся ╒ салон. Там ужо было людна. Ад
столЁка╒, дзе заставалЁся свабодныя месцы, адразу пачулася:
     - Да нас, капЁтан!
     РазгубЁ╒шыся ад агульнай увагЁ,  Зыль паспяша╒ся сесцЁ на першае месца,
якое  трапЁла.  Яго  суседзямЁ аказалЁся супрацо╒нЁкЁ станцыЁ  на  АрыэлЁ  -
спадарожнЁку Урана.  Яны ╒жо ведалЁ,  што ╦н гавары╒ з  Плутонам,  Ё  адразу
пацЁкавЁлЁся:
     - Як там, з Капэлы?
     - Чакаем,  -  коратка адказа╒ Зыль  Ё  падума╒,  што  ╦н  больш ахвотна
паслуха╒ бы Ёх.  Гэтым людзям было пра што расказаць.  ╡х жыцц╦ праходзЁла ╒
пастаянных сутыкненнях сам-насам  з  чужой  Ё  грознай  прыродай.  Яны  былЁ
даследчыкамЁ,  першаадкрывальнЁкамЁ. У Ёх будз╦ннасцЁ была тая рызыка, якой,
шчыра кажучы, часта неставала яму.
     Зыль разуме╒,  што ╒  сорак з  лЁшнЁм гадо╒ да чалавека павЁнна прыйсцЁ
разважлЁвасць. ╡ ╒с╦ ж нЁчога не мог з сабой зрабЁць. Бо не хаце╒ пагаджацца
са сваЁм жыцц╦м, у якЁм ус╦ было распЁсана на шмат часу наперад. А яму, як Ё
многЁм фЁзЁчна не вельмЁ моцным людзям,  хацелася,  каб нешта здаралася, каб
былЁ барацьба Ё перамогЁ.
     ЛюдзЁ яго часу не любЁлЁ дакучаць адзЁн аднаму.  Убачы╒шы,  што Зыль не
прая╒ляе ахвоты да размовы,  субяседнЁкЁ працягвалЁ гутарыць памЁж сабой.  А
╦н  е╒,  слуха╒,  аб  чым яны гавораць,  Ё  адчува╒,  як  зно╒ пачынае расцЁ
незадаволенасць сабой.
     Умовы жыцця на  касмЁчнай станцыЁ,  калЁ вакол цябе больш робата╒,  чым
жывых людзей,  якЁя да  таго ж  заняты сва╦й справай,  паклалЁ адбЁтак Ё  на
Зыля.  ╗н прывык разважаць сам з сабой,  корпацца ╒ сваЁх пачуццях.  Адчу╒шы
незадаволенасць, ╦н адразу паспрабава╒ адшукаць яе вытокЁ.
     Пасля абеду ╦н до╒га гуля╒ у  дэндрарыЁ,  слуха╒ ЁмЁтацыю лясных шума╒,
стараючыся пазбыцца свайго настрою. ╡ не мог. Потым не вытрыма╒ Ё вярну╒ся ╒
рады╦рубку.
     - Ня╒жо не ╒с╦ перагаварылЁ? - пажартава╒ радыст.
     - ЦЁ бываюць пабочныя рады╦з'явы пры перадачы лазераграм? - не прымаючы
л╦гкага тону, спыта╒ Зыль.
     Радыст здзЁвЁ╒ся пытанню Ё адмо╒на пакЁва╒ галавой.
     - Прашу прабачыць,  -  сказа╒ Зыль Ё  выйша╒.  ╗н  ужо зразуме╒ прычыну
сва╦й трывогЁ.
     Апыну╒шыся на  Плутоне,  Зыль  адразу  сабра╒ сваЁх  супрацо╒нЁка╒.  ╗н
выслуха╒ рапарты,  адда╒ загады,  якЁя датычылЁ сустрэчы зоркал╦та,  Ё  тады
папрасЁ╒:
     - Раскажыце пра сЁгнал.
     Радыст адказа╒, не задумваючыся:
     - Думаю,  гэта дубляж лазераграмы. СЁгнал, аднак, чамусьцЁ крыху змянЁ╒
напрамак Ё  да  нас  прыйшо╒ ужо ╒  адлюстраваным выглядзе.  Таму яго нельга
прачытаць.
     ВЁдаць,  думка была слушная, бо таварышы падтрымалЁ меркаванне радыста.
НЁякЁх  Ёншых  зоркал╦та╒ у  радыусе  парсека  зараз,  паводле разлЁка╒,  не
павЁнна было  быць.  Хваля,  на  якой  прагуча╒ сЁгнал,  была звычайная,  не
аварыйная.   Значыць,   яго  перадавалЁ  ╒  спакойнай  абстано╒цы,  спра╒ным
апаратам.
     Зыль адпусцЁ╒ супрацо╒нЁка╒.  Заста╒шыся адзЁн,  задума╒ся.  Так,  усЁм
было ясна, што гэта такое. А ╒ яго засталЁся сумненнЁ, не вырашы╒шы якЁх, ╦н
не  мог  дазволЁць сабе  забыцца  на  сЁгнал.  Таварышы  не  пераканалЁ яго.
Лазерная сувязь  была  вельмЁ надзейнай,  Ё  на╒рад цЁ  ╒  экЁпажа зоркал╦та
мелася патрэба звяртацца яшчэ Ё да рады╦. Разам з тым, калЁ нават дапусцЁць,
што гэта было зроблена, ус╦ ро╒на выклЁкала здзЁ╒ленне памылка ╒ накЁраваннЁ
рады╦промня.  На зоркал╦це ведалЁ,  дзе знаходзЁцца Плутон, вельмЁ дакладна.
Яны не  маглЁ паслаць сЁгнал убок,  спадзеючыся,  што ╦н выпадкова ад нечага
адаб'ецца Ё  тады ╒жо трапЁць на  месца.  ╡ншая справа,  калЁ яны не ведаюць
каардынат.  Але  гэта  проста немагчыма.  Карты  месцазнаходжання не  толькЁ
планет,  а  Ё  ╒сЁх  вядомых зорак у  Сусвеце былЁ складзены на  сотнЁ гадо╒
наперад.  ТакЁя карты,  безумо╒на, знаходзЁлЁся Ё на борце зоркал╦та, аб чым
сведчыла сама лазераграма. Не, напэ╒на, пра╒да была на баку яго памочнЁка╒.
     Выве╒шы з  гаража ╒сюдыход,  Зыль  адправЁ╒ся паглядзець на  свае  вочы
пасадачную  пляцо╒ку  касмадрома.   ╗н  еха╒,  не  запальваючы  пражэктара╒,
даверы╒шы кЁраванне электроннаму вадзЁцелю.  ЯркЁя  агнЁ  станцыЁ  адзЁн  за
другЁм знЁкалЁ за блЁзкЁм гарызонтам.  Чорнае неба,  здалося,  насунулася на
планету,  нЁбы  сцЁскаючы яе  ╒  сваЁх  нячутных Ё  разам з  тым  непрыемных
абдымках.  Здавалася,  усюдыход по╒з у  вузкай шчылЁне,  што  яшчэ засталася
памЁж небам Ё паверхняй Плутона.  Гэта бы╒ фЁзЁчны падман,  Зыль сутыка╒ся з
Ём  кожны раз,  калЁ выбЁра╒ся ╒  паездку па планеце,  Ё  кожны раз,  аднак,
успрыма╒ яго  як  рэальнасць.  Каб пазбавЁцца гэтага адчування,  ╦н  загада╒
машыне спынЁцца Ё вылез з яе.
     Неба  было бяздонным,  Ё  недзе там,  у  бясконцай вышынЁ,  як  убЁтыя,
жа╒целЁ Ё серабрылЁся гузЁкЁ-зоркЁ. Зыль азЁрну╒ся. СтанцыЁ ╒жо не вЁдаць. У
беспаветранай прасторы Плутона яе  асвятленне не  давала Ё  зарыва.  Урэшце,
гэта  нават лепш.  Хутка над  станцыяй павЁнна ╒зысцЁ камета.  Яна  ╒вабрала
вельмЁ мала святла з  навакольнай прасторы,  але пры пэ╒най спрактыкаванасцЁ
яе  можна  за╒важыць простым вокам.  Зыль  до╒гЁя месяцы адда╒ назЁранням за
гэтымЁ  своеасаблЁвымЁ касмЁчнымЁ целамЁ.  Яны  радавалЁ яго  разнастайнасцю
форм, мудрагелЁстасцю арбЁт.
     Край неба быццам сапра╒ды пасвятле╒. А можа, гэта толькЁ здалося, бо ╦н
веда╒ час,  калЁ павЁнна з'явЁцца камета.  Зыль стая╒ Ё дума╒,  што некалькЁ
месяца╒ за каметай назЁралЁ а╒таматы. Што яны там нагледзелЁ? ╗н хутка залез
ва ╒сюдыход Ё шпарка паеха╒ уздо╒ж вялЁзнай Ё гладкай пасадачнай пляцо╒кЁ.
     Яму можна было Ё  не  ехаць сюды.  Пляцо╒ка ╒трымлЁвалася як  мае быць.
Два-тры  кратэры,  што  ╒тварылЁся няда╒на,  зара╒навалЁ а╒таматы.  Зыль  са
здавальненнем адзначы╒ гэта Ё  раптам зно╒ успомнЁ╒ пра  скажоны сЁгнал.  Не
чакаючы, пакуль вернецца на станцыю, ╦н выклЁка╒ радыста.
     - Ты можаш сказаць, адкуль прыйшо╒ сЁгнал? - спыта╒ Зыль.
     - Яго  прынялЁ тры  нашы  кантрольныя ╒стано╒кЁ,  -  адказа╒ радыст.  -
Падобна, што сЁгнал адлюстрава╒ся ад каметы КрынЁчка.
     "Вось Ё канец тваЁм хваляванням,  - крыва ╒смЁхну╒шыся, падума╒ Зыль. -
Ус╦ аказалася вельмЁ простым.  Таварышы,  напэ╒на,  дзЁвяцца з яго намагання
╒бачыць нешта  таямнЁчае ╒  самай звычайнай з'яве".  ╡  зно╒  гэтая думка не
прынесла задавальнення.
     На стале ляжалЁ здымкЁ,  якЁя рабЁлЁ а╒таматы,  пакуль Зыль адсутнЁча╒.
Яго  захапленне каметамЁ спачатку было  своеасаблЁвым пратэстам на  забарону
╒рачо╒.  Ма╒ля╒, хоць такЁм чынам я вырвуся далей Плутонавай арбЁты. А потым
╦н па-сапра╒днаму захапЁ╒ся гэтымЁ касмЁчнымЁ вандро╒нЁкамЁ,  якЁя заходзЁлЁ
за Плутон, дзе, калЁ ╒жо следаваць законам нябеснай механЁкЁ, хутчэй павЁнна
знаходзЁцца планета Трансплутон, чым трансплутонавыя афелЁЁ.
     Самая блЁжэйшая да Плутона была тая самая КрынЁчка. Новай сустрэчы з ╦й
Зыль чака╒ ужо амаль дваццаць год -  яна з'я╒лялася першай каметай,  якую ╦н
пача╒ вывучаць, трапЁ╒шы сюды. ╡ вось, апЁса╒шы ╒ прасторы агромнЁсты элЁпс,
КрынЁчка зно╒  вярнулася ╒  сваю першапачатковую кропку.  Зараз назва каметы
выклЁкала ╒ Зыля ╒смешку.  НЁякага падабенства з сапра╒дным выглядам. Хутчэй
кашалот або,  на  крайнЁ  выпадак,  слЁмак.  КалЁ  яна  з  вялЁкай хуткасцю,
большай,  чым звычайна мелЁ яе с╦стры, плыве на фоне ц╦мнага неба, яе контур
нагадвае адну з гэтых Ёстот.
     Спачатку Зыля зацЁкавЁла хуткасць руху КрынЁчкЁ.  А потым,  разлЁчваючы
яе арбЁту,  ╦н прыйшо╒ да вываду,  што наступны вЁток камета павЁнна зрабЁць
не па ранейшым шляху,  а побач.  ╡ кожны раз КрынЁчка будзе апЁсваць чарговы
вЁток  на  новым месцы,  хаця  афелЁй застанецца ранейшым.  КалЁ  нанесцЁ на
паперу яе  по╒ны  шлях  за  восем абарота╒,  то  ╒творыцца нешта падобнае на
кветку,  у якой кожная арбЁта будзе асобным пял╦сткам. У сваЁх запЁсках Зыль
так Ё  называ╒ КрынЁчку -  Пял╦стак.  ╡  зараз ме╒ магчымасць праверыць сваю
здагадку.
     ЗдымкЁ,  зробленыя а╒таматамЁ,  пацвердзЁлЁ разлЁкЁ Зыля.  У астраномЁЁ
было нямала выпадка╒,  калЁ матэматыка Ёшла наперадзе вЁзуальных назЁрання╒.
Так,  у прыватнасцЁ,  былЁ адкрыты Ё Нептун, Ё гэты самы Плутон. Але ╒ласнае
адкрыцц╦ ╒зрадавала Зыля. ╗н не прагну╒ славы. ╡ вывуча╒ каметы толькЁ таму,
што яны яму спадабалЁся.  А  свайму поспеху радава╒ся,  як шахматыст,  што ╒
галаваломнай пазЁцыЁ пасля до╒гага Ё  напружанага роздуму нарэшце знаходзЁць
сярод мноства магчымых варыянта╒ адзЁна правЁльны.
     Зыль прагляда╒ здымкЁ,  звяра╒ даты,  калЁ яны былЁ зроблены.  А╒таматы
вялЁ дакументацыю надзвычай пунктуальна.  ╡  Зыль з задавальненнем вычэрчва╒
новы "пял╦стак" сва╦й КрынЁчкЁ.
     ╗н  ужо  бы╒ блЁзкЁ да  канца работы,  як  раптам,  праглядаючы чарговы
здымак,  адчу╒,  што на Ём прысутнЁчае нешта чужое,  не╒ласцЁвае камеце. Але
што?  СхапЁ╒ папярэднюю фатаграфЁю.  Не,  здаецца,  ус╦ на сваЁм месцы. А на
наступнай?  Што  за  насланн╦?  Камета нЁбы выцягнулася ╒  да╒жыню.  ДзЁ╒ная
трансфармацыя...   Яе  можна  было  б  растлумачыць  якой-небудзь  нязначнай
касмЁчнай  катастрофай.   Але   напярэдаднЁ  ╒   гэтай  частцы  неба  нЁчога
незвычайнага не адзначалася.
     Зыль  адсуну╒ здымкЁ Ё  пайшо╒ у  абсерваторыю.  Тэлескоп хутка адшука╒
камету.  Шырокае  тупарылае ядро  нЁбы  фасфарасцыравала на  вялЁкЁм экране.
Рухаючыся,  яно,  як  сапра╒дны кашалот,  паглынала на  сваЁм  шляху дробныя
зоркЁ-рыбкЁ.
     АналЁзы сведчылЁ,  што ╒ складзе Пял╦стка няма метала╒ -  адны каменныя
пароды,  сцэментаваныя льдом.  Гэта  надавала камеце ╒  вачах Зыля асаблЁвую
прыгажосць.  Яна нагадвала яму вялЁзны дра╒ляны дом, пабудаваны без адзЁнага
цвЁка.
     Ад  гэтага пара╒нання Зыль усмЁхну╒ся,  а  потым злавЁ╒ сябе на  нейкай
неадпаведнасцЁ пара╒нання.  ╗н нахмуры╒ся:  зно╒ чамусьцЁ ╒спомнЁ╒ся сЁгнал.
Не,  трэба выкЁнуць яго з галавы...  ╡ раптам падума╒, а цЁ не занадта многа
супадзення╒ ва ╒с╦й гэтай гЁсторыЁ.  Па-першае, сЁгнал, блукаючы ╒ прасторы,
павЁнен  бы╒  натрапЁць  на  адносна  невялЁкае  касмЁчнае  цела  -  камету.
Па-другое, адбЁ╒шыся ад яе ядра, ╦н зно╒-такЁ павЁнен бы╒ трапЁць абавязкова
на Плутон, якЁ таксама займа╒ пара╒на╒ча невялЁкае месца ╒ прасторы.
     Падобным супадзенням Зыль навучы╒ся не давяраць. Яны выклЁкалЁ сумненнЁ
Ё патрабавалЁ новай праверкЁ.
     Прыборы запЁсалЁ час  Ё  напрамак,  адкуль была прынята перадача.  БылЁ
вядомы Ё  каардынаты неба,  дзе  тады знаходзЁлася камета.  Пара╒на╒шы гэтыя
даныя,  Зыль збянтэжы╒ся. СЁгнал, аказваецца, адлюстрава╒ся не ад ядра, а ад
нейкай  кропкЁ,  якая  знаходзЁлася даволЁ  дал╦ка ад  Пял╦стка.  Гэта  было
неверагодна, хваставая частка не магла служыць адбЁвальнЁкам рады╦промня.
     Зыль яшчэ раз праверы╒ лЁчбы.  ПамылкЁ ╒ Ёх не было. Яна была ╒ вывадах
радыста.  Яго апараты прынялЁ не адлюстраваны сЁгнал. Мяркуючы па ╒сяму, той
прыйшо╒ аднекуль здал╦к,  прабЁ╒шыся праз камету.  Магчыма,  гэта Ё  сказЁла
яго.  Не выключана Ё тое,  што сЁгнал належыць чужой цывЁлЁзацыЁ, Ё таму яго
не здолелЁ расшыфраваць.
     Урэшце,  ламаць галаву над  паходжаннем сЁгнала -  справа супрацо╒нЁка╒
╡нстытута пазазямных цывЁлЁзацый.  Зыль уздыхну╒.  Яму стала сумна,  нЁбы ╦н
зараз развЁта╒ся з нечым добрым. ╗н разуме╒, што гЁсторыя з сЁгналам не мела
нЁякага дачынення да Пял╦стка,  Ё разам з тым адчува╒, што, бадай, больш ужо
не будзе аддаваць Пял╦стку столькЁ ╒вагЁ,  як раней.  НЁбыта той не апра╒да╒
нейкЁх яго спадзявання╒.
     Каб скончыць справу з  каметай Ё сЁгналам,  Зыль вырашы╒ у блЁжэйшы час
падрыхтаваць справаздачу Ё адправЁць яе на Зямлю.  Ужо складваючы фатаграфЁЁ
каметы,  ╦н зно╒ звярну╒ увагу на яе выцягнуты хвост. Машынальна зЁрну╒шы на
куток здымка,  дзе стаяла дата,  ╦н  здзЁвЁ╒ся:  сЁгнал бы╒ прыняты як раз у
гэты дзень. Зыль адзначы╒: яшчэ адно супадзенне. Але матэрыялы не адправЁ╒.
     Да  Пял╦стка Зыль ус╦-такЁ вярну╒ся.  Гэта здарылася праз тры цЁ чатыры
днЁ.  Знаходзячыся ╒  абсерваторыЁ,  ╦н не вытрыма╒ Ё  накЁрава╒ тэлескоп на
камету.  Яна па-ранейшаму холадна Ёскрылася чужым святлом.  ╡ толькЁ... Зыль
аж чмыхну╒ ад прыкрасцЁ.  Зно╒ тут утварылася новая фЁгура.  Што за прычына?
ВЁдаць,  камета захапЁла нейкае цела са значнай масай,  Ё яно...  Зыль хутка
зрабЁ╒  здымкЁ Ё  пабег  у  лабараторыю,  дзе  знаходзЁ╒ся Ёх  самы  магутны
павелЁчальнЁк.
     ╗н не памылЁ╒ся.  Камета захапЁла новае цела. Яно, напэ╒на, паспела ╒жо
абрасцЁ льдом Ё  таму,  вЁдаць,  страцЁла сваю першапачатковую форму.  Аднак
Зыль бы╒ перакананы ╒ гэтым,  цела не было астэроЁдам. Яно нагадвала... Зыль
павялЁчва╒ Ё павялЁчва╒ здымак.  ╡ раптам у яго аж дух захапЁла.  Нягледзячы
на   напластаваннЁ,   можна  было   прасачыць  першапачатковую  форму  цела.
Прада╒гаватае,  з  кальцом на канцы,  яно было падобна на...  зямны зоркал╦т
мЁнулага стагоддзя.
     Зыль выключы╒ павелЁчальнЁк.  ╗н выйша╒ з  лабараторыЁ,  адчуваючы,  як
унутры палЁць думка: а раптам гэта сапра╒ды зямны зоркал╦т?
     У  бЁблЁятэцы ╦н  до╒га  прагляда╒  фЁльмы  аб  усЁх  зоркал╦тах,  якЁя
калЁ-небудзь адпра╒лялЁся ╒ прастору.  Частка з Ёх ужо вярнулася, некаторыя,
як той самы з Капэлы, паведамЁлЁ аб сабе, пра вяртанне Ёншых гаварыць пакуль
рана, бо Ёх шлях вельмЁ до╒гЁ.
     Зыль веда╒,  што аб сваЁх назЁраннях Ё роздуме ╦н павЁнен паведамЁць на
Зямлю.  ╡  разуме╒,  што гэта ╒рэшце нЁчога Ёстотнага не  дасць.  КалЁ ╦н не
вырашыць загадку тут,  то на ЗямлЁ яе тым больш не адгадаюць.  Адтуль камету
не ╒гледзЁш,  а на перагаворы будзе патрачана некалькЁ дз╦н - лазераграма ад
Плутона да  ЗямлЁ  Ёдзе  больш  пяцЁ  гадзЁн.  За  гэты  марна патрачаны час
Пял╦стак знЁкне з поля зрочу Плутонавага тэлескопа.
     Што ж, хоць гэта Ё я╒нае парушэнне правЁл, ╦н паспрабуе выкарыстаць тыя
нямногЁя гадзЁны, якЁя дае яму камета. ╗н паспрабуе сам дабрацца да ЁсцЁны.
     Зыль прыня╒ за  аснову меркаванне,  што  гэта зямны зоркал╦т.  Яму было
пакуль не так ужо важна,  якЁ ╦н Ё адкуль вярта╒ся.  Гало╒нае,  што зоркал╦т
чамусьцЁ страцЁ╒  здольнасць да  самастойнага руху  ╒  прасторы Ё  таму  мае
патрэбу ╒ дапамозе.
     Гэта,  бадай, крыху смелы вывад, але, як нЁ круцЁ, Ёншага не прыдумаеш.
А за Ём следава╒ другЁ - абавязкова паведамЁць на Зямлю.
     Ус╦ ╒пЁралася ╒ Зямлю.
     Зыль  уздыхну╒.  Пасла╒шы  справаздачу,  ╦н  тым  самым  пазба╒ля╒ сябе
адказнасцЁ за наступны ход падзей.  ╗н жа толькЁ начальнЁк касмадрома,  Ё  ╒
яго  няма  ╒  падначаленнЁ службы выратавання карабл╦╒.  Для  гэтага Ёснуюць
спецыяльныя  атрады,   якЁя  базЁруюцца  ╒  цэнтры  Сонечнай  сЁстэмы.  Яны,
безумо╒на, прыйдуць на дапамогу. Аднак тут ╦сць невялЁкЁя ня╒вязкЁ. Першая -
час,  якЁ  спатрэбЁцца караблям-выратавальнЁкам,  каб  дабрацца да  мэты,  Ё
другая - не выключана, што ╦н наогул памылЁ╒ся Ё гэта нЁякЁ не зоркал╦т.
     ╡  Зыль  вырашы╒ зрабЁць па-свойму,  хай  сабе  гэта Ё  будзе службовым
парушэннем. ╡ншага выйсця ╦н не бачы╒.
     Праз   гадзЁну  Зыль  сабра╒  свой  нешматлЁкЁ  калекты╒.   Пазна╦мЁ╒шы
таварыша╒ са становЁшчам, ╦н сказа╒ намеснЁку:
     - Палячу я, падрыхтуй "Барса".
     - Табе нельга, - запярэчы╒ намеснЁк.
     - Урачы?  -  з горыччу спыта╒ Зыль.  -  А ╒ тых, хто, магчыма, трапЁ╒ у
перапл╦т там,  у прасторы,  можа,  здаро╒е яшчэ горшае. - ╡, быццам канчаючы
размову,  загада╒:  -  Я  скла╒ усе  матэрыялы.  ПаведамЁце на  Зямлю,  калЁ
стартую. Зоркал╦т з Капэлы прымЁце без мяне.
     ПяцЁмесны "Барс" бы╒  адзЁны карабель,  што  стая╒ на  ╒сякЁ выпадак на
касмадроме  Плутона.   ╗н   мог  развЁваць  хуткасць  крыху  вышэйшую,   чым
унутрысЁстэмныя планетал╦ты,  але да  гэтага часу яму нЁ разу не даводзЁлася
адрывацца ад Плутона.  Зыль не ме╒ дыплома пЁлота.  КЁраваць "Барсам",  калЁ
здарыцца выпадак,  павЁнен бы╒ Ёншы. Але Ё на гэты раз Зыль парушы╒ правЁлы,
адправЁ╒шыся  адзЁн.  У  свой  час,  пазба╒лены  магчымасцЁ  скончыць  школу
астрал╦тчыка╒, ╦н ус╦-такЁ асвоЁ╒ спецыяльнасць пЁлота самастойна. ╡ пазней,
ужо  на  Плутоне,  нЁбы  прадбачачы гэты выпадак,  часта забЁра╒ся ╒  кабЁну
"Барса" Ё ╒я╒ля╒ сябе яго капЁтанам. ╗н вельмЁ любЁ╒ космас.
     Спяшаючыся,   Зыль  адразу  да╒  вялЁкае  паскарэнне.  СЁла  перагрузкЁ
прыцЁснула яго да крэсла,  зацягнула вочы туманам.  Праз мутную чырванаватую
заслону ╦н убачы╒ развЁтальныя агнЁ стартавай пляцо╒кЁ.  Яны былЁ, як зоркЁ,
толькЁ  ╒   адрозненне  ад  Ёх  памЁргвалЁ,   пералЁваючыся  рознакаляровымЁ
ЁскаркамЁ.  А  мо  ╦н  ужо  гэтага  не  бачы╒,  а  толькЁ ╒я╒ля╒ па  памяцЁ.
Разумеючы,  што ╒жо нестае сЁлы адольваць гэтыя шматлЁкЁя "жы",  ╦н  апошнЁм
намаганнем перада╒ кЁраванне а╒таматам Ё  пагрузЁ╒ся ╒  балючую Ё  трывожную
дрымоту.
     Апрытомне╒ Зыль не  адразу.  Спачатку ╦н  адчу╒,  як  раз-пораз на  яго
наплываюць нейкЁя незвычайныя хвалЁ,  несучы з сабой да╒но забытую л╦гкасць,
нЁбы ╒ дзЁцячым сне,  калЁ плывеш над зямл╦й,  як птушка.  ПрыйшлЁ на памяць
трэнЁро╒кЁ ╒ час вучобы. Але чаму так баляць рукЁ Ё ногЁ? Расплюшчы╒шы вочы,
╦н са здзЁ╒леннем убачы╒,  што плавае ╒  паветры,  а пад Ём -  Ё крэсла,  да
якога ╦н забы╒ся прышпЁлЁцца,  Ё  пульт з  прыборамЁ,  Ё ЁлюмЁнатар,  у якЁм
блЁшчаць зорныя россыпы.  ╡  зараз  жа  прыйшо╒ боль:  ламЁла грудзЁ,  цяжка
пульсавала ╒ галаве.
     З ЁронЁяй адзначы╒,  што медыкЁ,  вЁдаць, не памылялЁся. ╡ тут жа адчу╒
радасць,  што ╦н аказа╒ся мацнейшы, чым пра яго думалЁ. Не зважаючы на боль,
╦н апусцЁ╒ся ╒ крэсла, каб вызначыць месца свайго знаходжання ╒ прасторы.
     "Барс"  Ёмча╒ся  па  зададзеным  курсе,  дасягну╒шы  амаль  мяжы  сва╦й
хуткасцЁ.  Але,  каб  дагнаць камету,  гэтага было мала.  Яна  нЁбы на╒мысна
заклала вЁраж, робячы дзесяткЁ тысяч кЁламетра╒ у гадзЁну.
     МЁналЁ гадзЁны.  Зыль прав╦╒ Ёх  за  карабельным тэлескопам.  Пял╦стак,
здаецца,  захо╒ва╒  першапачатковую  адлегласць.  Зыль  ужо  хаце╒  уключыць
рухавЁкЁ,  каб павялЁчыць хуткасць,  як раптам успомнЁ╒:  гэта ж Пял╦стак. ╡
зада╒ праграму лЁчыльнай машыне вызначыць "Барсу" новы курс.
     Не╒забаве "Барс" пача╒ паварот убок.  Не, не дарэмна Зыль трацЁ╒ некалЁ
час,  вылЁчваючы арбЁту любЁмай каметы.  Як  бы  хутка  яна  нЁ  ╒цякала,  у
прасторы ╒жо вызначана кропка, дзе "Барс" сустрэнецца з ╦ю.
     ╡  вось надышо╒ час,  калЁ "Барс" Ё  Пял╦стак пачалЁ зблЁжацца.  МЁнула
некалькЁ дз╦н,  Ё  Зыль за╒важы╒,  што  цела,  якое ╦н  палЁчы╒ за  касмЁчны
карабель, перамясцЁлася - яшчэ блЁжэй да ядра. Яно ня╒мольна прыцягвала яго,
як  магнЁтам.  На ╒сякЁ выпадак Зыль пасла╒ да каметы лакатарны прамень.  ╗н
вярну╒ся. Цела, захопленае каметай, аказваецца, утрымлЁвала метал.
     За суткЁ да сустрэчы Зыль ужо не сумнява╒ся, што перад Ём зоркал╦т, якЁ
нейкЁм чынам ста╒ палоннЁкам вялЁкай каметы.  ╡  ╒  гэты ж  час "Барс" пача╒
мане╒р па  зблЁжэнню,  якЁ ╒рэшце прыв╦╒ да  стыко╒кЁ.  Але памЁж пачаткам Ё
канцом стыко╒кЁ праляглЁ гадзЁны напружанай працы,  дакладных Ё  небяспечных
мане╒ра╒.
     Зыль пазна╒ клас зоркал╦та.  ТакЁя караблЁ будавалЁ сапра╒ды ╒  мЁнулым
стагоддзЁ,  ╦н не памылЁ╒ся тады,  калЁ разгляда╒ яго з  Плутона.  Тры з  Ёх
адправЁлЁся за  межы сЁстэмы.  АдзЁн ужо вярну╒ся -  гадо╒ пятнаццаць назад.
Зыль сам сустрака╒ яго на Плутоне.  Два астатнЁя чакалЁ значна пазней. ЯкЁ ж
з Ёх так ня╒дала шукае дарогу дадому?
     На бартах зоркал╦та╒ не пЁсалЁ нумаро╒ або назва╒.  Напаткаць земляка ╒
Сусвеце было гэтак жа неверагодна,  як чакаць,  напрыклад, сустрэчы Месяца з
Фобасам або  ГанЁмедам.  А  для  Ёстот Ёншай цывЁлЁзацыЁ наша назва не  мела
нЁякага значэння. Аднак Ё для Зыля гэта зараз не мела значэння. Хто б там нЁ
бы╒ у зоркал╦це, ╦н, напэ╒на, чака╒ дапамогЁ.
     У  суцэльным месЁве  льдзЁнак  Ё  пылЁнак,  прыцягнутых вялЁзнай  масай
каметы,  Зыль  вобмацкам дабра╒ся да  ╒ваходнага адсека.  Нерашуча,  баючыся
хуткай сустрэчы з нечым,  вЁдаць,  страшным, можа нават са смерцю, увайшо╒ у
шлюзавую камеру.
     Прыборы  працавалЁ  спра╒на.  Зыль  падышо╒  да  ╒вахода  ва  ╒нутраныя
памяшканнЁ карабля.  Зял╦ны агеньчык сведчы╒,  што  там  нЁчога небяспечнага
няма.  Зыль хаце╒ распрануць л╦гкЁ ахо╒ны касцюм,  але перадума╒.  АдчынЁ╒шы
дзверы,  ╦н увайшо╒ у гало╒ны калЁдор.  Няярка свяцЁлЁ нябачныя плафоны. Так
звычайна было, калЁ экЁпаж пакЁда╒ зоркал╦т.
     Зыль нездарма рыхтава╒ сябе да космасу, вывуча╒ будову розных касмЁчных
карабл╦╒.  ╗н  веда╒,  што  Ё  дзе  знаходзЁцца,  Ё  прамым шляхам пайшо╒ да
цэнтральнай рубкЁ.
     Дзверы ╒  яе былЁ адчынены.  Яркая пляма святла ляжала на парозе.  Зыль
яшчэ не зразуме╒, у чым справа, а ногЁ самЁ паскорылЁ крокЁ.
     Крыху аслеплены,  Зыль спынЁ╒ся ля ╒вахода. Рубка жыла як Ё мае быць на
караблЁ,  што Ёмчыць у прасторы. ПамЁргвалЁ Ёндыкатары, ледзь чутна шапацелЁ
апараты,  адказныя за ╒нутраны парадак у зоркал╦це.  А ╒ крэсле,  глыбокЁм Ё
адкЁнутым, як ложак, напа╒ляжа╒... чалавек.
     Зыль з  воклЁчам кЁну╒ся да крэсла.  Чалавек не зварухну╒ся,  не адкры╒
вочы. Зыль угляда╒ся ╒ твар чалавека. ╗н бы╒ немалады ╒жо, гэты касмана╒т, -
глыбокЁя  маршчыны  парэзалЁ твар  Ё  лоб,  сЁвЁзна  пабялЁла некалЁ  чорныя
валасы.  ╗н ляжа╒ нерухомы Ё  нейкЁ чужы ╒  гэтым акружэннЁ руху Ё  энергЁЁ,
якЁмЁ  по╒нЁлася  ╒с╦  на╒кола.  Зыль  узя╒  касмана╒та за  руку,  спрабуючы
намацаць пульс. Яна была халодная, бязвольная. Зыль пачака╒ хвЁлЁну, другую.
НЁводная жылка не  ╒здрыгнула на  руцэ  гаспадара зоркал╦та.  Але  Зыль  мог
паклясцЁся,  што гэтая нерухомасць -  яшчэ не смерць. Бледны, схуднелы твар,
сама фЁгура чалавека, у якой адчувалася ледзь прыкметная напружанасць, - ус╦
сведчыла  хутчэй  аб  глыбокай непрытомнасцЁ.  Яна  нЁбы  напаткала чалавека
рапто╒на, у час работы каля пульта.
     Зыль се╒ на крэсла, што стаяла побач. Трэба было асэнсаваць становЁшча,
прыдумаць, чым даць рады.
     КолькЁ часу прайшло з таго дня,  калЁ астрал╦тчык у апошнЁ раз правяра╒
паказаннЁ гэтых прыбора╒?  Напэ╒на, нямала, бо на╒рад цЁ, знаходзячыся побач
з Сонечнай сЁстэмай,  ╦н адважы╒ся б на сон,  падобны на анабЁ╦з.  Касмана╒т
зрабЁ╒ гэта, напэ╒на, значна раней. Тады, вЁдаць, Ё была запаволена хуткасць
зоркал╦та.  Касмана╒т бая╒ся, каб выпадкова не праскочыць мЁма. Яго разлЁкЁ,
увогуле,  апра╒далЁся.  Рухаючыся па  ЁнерцыЁ,  зоркал╦т  не  мог  не  стаць
здабычай аднаго з  цела╒ Сонечнай сЁстэмы.  А  потым ужо а╒таматы намацалЁ ╒
неабсяжнай прасторы Плутон Ё паслалЁ туды вестку.
     Зыль,  не адрываючыся,  глядзе╒ на касмана╒та. ╗н шука╒ у Ём, чалавеку,
чы╦  жыцц╦  было  для  яго  за╒с╦ды недасягальнай марай,  нейкЁя незвычайныя
адметныя рысы.  Шука╒ Ё не знаходзЁ╒. Звычайны, як Ё ╒се людзЁ. А якЁ ╦н бы╒
там, у прасторы?
     На  касмадроме Плутона час ад часу садзЁлЁся зоркал╦ты.  Зыль сустрака╒
Ёх экЁпажы, сачы╒, каб былЁ захаваны каранцЁнныя патрабаваннЁ. ╡ часам шука╒
выпадку  блЁжэй  пазна╦мЁцца  з  самЁмЁ  касмана╒тамЁ,   даведацца,  што  Ём
адкрылася там, ля чужых дал╦кЁх зорак?
     Касмана╒ты былЁ  на  дзЁва негаваркЁя.  Спачатку Зыль кры╒дава╒ на  Ёх,
дума╒,  гэта ад фанабэрыЁ.  Потым зразуме╒, што кры╒дуе дарэмна. Гэтыя людзЁ
сталЁ скупыя на  словы Ё  пачуццЁ праз тыя выпрабаваннЁ,  якЁя выпалЁ на  Ёх
долю.  Яны былЁ як  бы над часам,  бо належалЁ дзвюм эпохам -  той,  з  якой
выйшлЁ,  Ё  другой -  у  якую прыйшлЁ.  Але нЁ  адна з  гэтых эпох не  магла
сказаць, што яны належаць менавЁта ╦й.
     Гэтыя людзЁ,  Ёх называлЁ рэлятывЁстамЁ, належалЁ толькЁ планеце Зямля.
Яны адпра╒лялЁся ╒ прастору Ё загадзя хавалЁ сваЁх блЁзкЁх, асуджаючы сябе ╒
будучым на  адзЁноту.  Яны вярталЁся Ё  вельмЁ часта не разумелЁ сваЁх новых
сучаснЁка╒, як тыя не разумелЁ Ёх. Яны шмат бачылЁ, паспелЁ пераацанЁць тое,
што лЁчылЁ важным некалЁ да╒но,  на  ЗямлЁ,  у  па╒сядз╦нным жыццЁ.  Гэта не
праходзЁла бясследна.
     ЦЁка╒насць Зыля  -  зусЁм  зямнога чалавека -  яны  проста не  прымалЁ,
цэнячы нешта сва╦, адным Ём вядомае Ё дарагое.
     Што Ём такое адкрывалася ╒ прасторы?  Зыль лЁчы╒ Ёх жыцц╦ подзвЁгам,  а
яны,  пачу╒шы гэта  слова,  звычайна неда╒менна пацЁскалЁ плячамЁ.  А  можа,
прастора была для Ёх тым месцам, дзе яны хацелЁ знайсцЁ сва╦ цэлае?
     ╡ гэты касмана╒т... ЦЁ дасягну╒ ╦н сва╦й мары?
     Зыль паглядзе╒ на яго Ё падума╒,  што жыцц╦ гэтага чалавека, прынамсЁ ╒
апошнЁ час,  было нял╦гкЁм.  Стома, заклапочанасць, нягледзячы нЁ на што, не
сцерлЁся з яго твару.
     Трэба было  нешта рабЁць,  дзейнЁчаць.  Зыль павярну╒ся да  пульта.  Як
сведчылЁ сЁгнальныя агеньчыкЁ,  толькЁ ╒ чатырох каютах былЁ людзЁ.  Зыль па
чарзе ╒ключа╒ сувязь.  На  экране кожны раз з'я╒ля╒ся ложак Ё  чалавек,  якЁ
нерухома, як Ё гэты ╒ рубцы, ляжа╒ на Ём. А куды дзелЁся астатнЁя?
     Пад руку Зылю трапЁла кнопка сЁгналу агульнай трывогЁ,  Ё  ╦н  нацЁсну╒
яе.  Непрыемны гул нЁзкага тэмбру, здалося, папо╒з на яго з усЁх бако╒. Зыль
сцепану╒ся,  уявЁ╒шы сабе,  як  дзейнЁчала гэта,  калЁ небяспека ╒знЁкала на
самай справе. ╡ паспяша╒ся выключыць сЁгнал.
     НЁчога на╒кола не змянЁлася,  хаця Зыль у глыбЁнЁ душы спадзява╒ся, што
нешта здарыцца. Касмана╒ты - Ё гэты, што бы╒ побач з Ём, Ё астатнЁя, якЁх ╦н
зно╒ убачы╒ праз тэлесувязь,  -  на сЁгнал трывогЁ не адрэагавалЁ. Зыль яшчэ
раз зЁрну╒ на прыборы Ё падума╒, што трэба агледзець карабель. ╗н падня╒ся з
крэсла, зрабЁ╒ крок да дзвярэй Ё спынЁ╒ся. На парозе стая╒ робат.
     - Ты хто?.. - разгубЁ╒ся Зыль.
     - МефЁстофель... - флегматычна адказа╒ робат.
     Апамята╒шыся,  Зыль  засмяя╒ся:  робат  сапра╒ды бы╒  вельмЁ падобны на
свайго славутага ц╦зку: ме╒ бараду Ё нарасцЁ над Ёлбом, якЁя нагадвалЁ рогЁ.
     - А ты хто?  - пасля па╒зы ╒ сваю чаргу спыта╒ робат, уважлЁва гледзячы
на Зыля.
     - ЗямлянЁн.
     Збоку гэтая размова магла здацца камЁчнай. Але Зыль разуме╒, што тут не
да  жарта╒.  Робат,  магчыма,  бы╒  зараз  адзЁным сведкам усяго  таго,  што
здарылася з зоркал╦там Ё яго экЁпажам.
     - Я зямлянЁн, - па╒тары╒ ╦н, - на Плутоне прынялЁ ваша паведамленне.
     Робат ма╒ча╒.
     - Раскажы, хто вы Ё што з вамЁ здарылася, - дада╒ Зыль. Разма╒ляць праз
шлемафон было нязручна, Ё ╦н пача╒ расшпЁльваць гермашлем.
     Флегматычны робат раптам страпяну╒ся Ё засцерагальна ╒скЁну╒ руку.
     - Скафандр скЁдаць нельга,  -  пачу╒ Зыль  у  навушнЁках нечакана рэзкЁ
голас робата.
     - Чаму? - запыта╒ ╦н.
     - Атмасфера планеты Зял╦нага сонца  трапЁла ╒нутр  карабля,  -  адказа╒
робат, супакоЁ╒шыся зно╒.
     Гэта было ╒жо нешта новае. Зыль се╒ Ё загада╒:
     - Як назва зоркал╦та? Я чакаю!
     Робат нарэшце пакЁну╒ месца ля дзвярэй Ё  пакрочы╒ да края пульта,  дзе
размяшчалася  мноства  пераключальнЁка╒ Ё  кнопак.  ╗н  выбра╒  адну  з  Ёх.
НацЁсну╒.
     - Я - "Салют", я - "Салют", - прагучала ╒ рубцы.
     А  Зыль успомнЁ╒ Ё зоркал╦т,  што ме╒ гэту назву,  Ё Ём╦ны касмана╒та╒,
якЁя адправЁлЁся на Ёмудал╦кЁя прасторы Сусвету.
     - НаблЁжаемся да  пятай  планеты  Зял╦нага  сонца.  Там  ╦сць  разумнае
жыцц╦...
     Робат  уключы╒ дз╦ннЁк карабля.  ЦЁкава было  б  паслухаць усе  запЁсы.
Аднак колькЁ для гэтага спатрэбЁцца часу?  Зылю ж трэба было зараз даведацца
пра  гало╒нае:  што  здарылася  з  экЁпажам.  ╗н  уста╒,  выключы╒  дз╦ннЁк,
павярну╒ся да робата:
     - МефЁстофель, я хачу паслухаць цябе.
     Той павярну╒ся да чалавека.
     - Хто гэта? - спыта╒ Зыль, паказваючы на гаспадара рубкЁ.
     - Ран, - адказа╒ МефЁстофель.
     "Старшы пЁлот", - успомнЁ╒ Зыль.
     - У атмасферы планеты Зял╦нага сонца раптам з'явЁлася атрута.  Для нас.
Яе  прынесла вывяржэнне вулкана╒,  -  робат  крыху  ажывЁ╒ся,  пача╒  хутчэй
выма╒ляць словы:  -  ЛюдзЁ з  планеты не маглЁ дапамагчы.  Яны гаварылЁ:  вы
будзеце до╒га спаць.
     - ╡ ты? - здзЁвЁ╒ся Зыль.
     - Не -  зямляне,  -  растлумачы╒ МефЁстофель.  - Мне гавары╒ Ран. У час
вывяржэння ╦н адзЁн бы╒ на борце.
     - Дзе астатнЁя? - успомнЁ╒ Зыль пустыя каюты.
     - ЛюдзЁ планеты пакЁнулЁ Ёх  у  сябе.  Будуць спрабаваць выратаваць.  -
МефЁстофель зно╒ намаца╒ нейкЁ тумблер, пстрыкну╒ Ём.
     На  сцяне  засвяцЁ╒ся невялЁкЁ  экран,  паказа╒ся твар  чалавека.  Зыль
пазна╒ Рана,  толькЁ намнога маладзейшага за таго,  якЁ зараз ляжа╒ у крэсле
каля пульта.  "КолькЁ ж год прайшло,  калЁ нават у анабЁ╦зе ╦н так прыкметна
састарэ╒?" - падумалася Зылю.
     А Ран загавары╒ з экрана:
     "Няшчасны,  не  прадбачаны нЁкЁм выпадак спынЁ╒ наша зна╦мства з  гэтай
цудо╒най планетай у самым пачатку.  Жыхары называюць яе ╡нзЁ.  Мы ╒станавЁлЁ
кантакт, навучылЁся разумець адзЁн аднаго. Адбылася першая высадка. На жаль,
яна  аказалася апошняй.  НебяспекЁ не  чакалЁ нЁ  яны,  нЁ  мы.  Гэта атрута
падзейнЁчала толькЁ  на  <нас.  Яна  выклЁкае ╒  чалавека стан,  падобны  на
анабЁ╦з -  у  шмат  разо╒  замаруджваюцца ╒се  працэсы ╒  арганЁзме.  Але  ╒
адрозненне ад  штучнага анабЁ╦зу,  з  гэтага мы  не  ведаем,  як выйсцЁ.  Не
ведаюць Ё  жыхары ╡нзЁ.  Я  адзЁн бы╒ у караблЁ,  калЁ гэта здарылася.  ╡ мы
дамовЁлЁся:  палову экЁпажа я  павязу на Зямлю,  каб паспрабаваць вярнуць да
нармальнага жыцця. А астатнЁх яны паспрабуюць выратаваць самЁ.
     Дзеля  чаго  я  згадзЁ╒ся на  гэта?  Зямля павЁнна ╒станавЁць кантакт з
╡нзЁ.  ПамЁж намЁ вельмЁ шмат агульнага.  Але я  не  спадзяюся на свае сЁлы.
Напэ╒на,  атрута крыху падзейнЁчала Ё на мяне - я не закры╒ люк, калЁ да нас
наблЁзЁ╒ся  планетал╦т  ЁнзЁйца╒.   Думалася,   у  гэтым  няма  патрэбы.   Я
супрацЁ╒ляюся сну.  Але раптам не давяду "Салют" да ЗямлЁ?  Тады загЁне ╒с╦,
пра што мы даведалЁся.  Вось таму Ё пакЁну╒ я сваЁх сябро╒ на ╡нзЁ.  КалЁ Ёх
выратуюць,  яны  прыляцяць  з  ЁнзЁйцамЁ  на  Ёх  зоркал╦це.  КалЁ  не,  то,
знаходзячыся ╒  гэтым  сне,  яны  змогуць  дачакацца новай  экспедыцыЁ.  Мая
адзЁная надзея - МефЁстофель. ╗н павЁнен замянЁць мяне..."
     МефЁстофель пстрыкну╒ тумблерам.  Экран пагас. Зыль зЁрну╒ на робата, Ё
яму здалося, што зараз МефЁстофель нЁбы пабольша╒, расправЁ╒ свае металЁчныя
плечы, адчуваючы ╒сю важнасць ускладзенай на яго задачы.
     - Што было далей? - спыта╒ яго Зыль.
     - Ран з кожным дн╦м рабЁ╒ся ╒с╦ больш вялы.  У яго ледзьве хапала сЁлы,
каб  даваць мне патрэбныя ЁнструкцыЁ.  А  потым ╦н  мяне ╒жо не  выклЁка╒ да
сябе.
     Зыль  зразуме╒,  што  больш  ад  МефЁстофеля ╦н  не  даведаецца  нЁчога
Ёстотнага. Што ж, цяпер ус╦ зразумела. Перш-наперш трэба вяртацца на Плутон.
Зыль прабег вачамЁ па цыферблатах. ПалЁва заставалася толькЁ на пасадку. Але
Ё гэтага было дастаткова.
     Бадай яшчэ  нЁколЁ Зыль  так  не  чака╒ сустрэчы са  сваЁм касмадромам.
Быццам ╦н сам вярта╒ся з дал╦кай зоркЁ праз шмат гадо╒ расстання.
     Пасадку Зыль выкана╒ бездакорна. КалЁ асе╒ пыл, ╦н зЁрну╒ у ЁлюмЁнатар.
ЯркЁя агнЁ,  здавалася, вЁталЁ яго са шчаслЁвым прыбыцц╦м. ╗н пав╦╒ позЁркам
уздо╒ж пляцо╒кЁ,  спадзеючыся ╒бачыць усюдыходы таварыша╒,  Ё здзЁвЁ╒ся.  На
краЁ ╒звыша╒ся зоркал╦т,  напэ╒на, той самы, з Капэлы. Зыль захвалява╒ся: ╦н
ужо бы╒ павЁнен стартаваць на Зямлю,  што з Ём здарылася? ╗н таропка збег па
трапе, выкЁнутаму з кабЁны "Барса", Ё спынЁ╒ся, уражаны нечаканасцю.
     Узня╒шы рукЁ  ╒  знак  шчырага прывЁтання,  перад Ём  стаялЁ касмана╒ты
зоркал╦та, якЁ вярну╒ся з Капэлы.

Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT
Оцените этот текст: