УладзЁмЁр МЁкалаевЁч ШыцЁк. Трансплутонавыя афелЁЁ*
---------------------------------------------------------------------
У.ШыцЁк. "У час не вярнулЁся", "Мастацкая лЁтаратура", МЁнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лЁпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадрома╒ возьмуць старт вялЁзныя зоркал╦ты Ё
накЁруюцца да дал╦кЁх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца ╒жо ╒ наступным стагоддзЁ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы ╒жо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астрал╦тчыка╒ у бясконцай прасторы. Аб Ёх прыгодах,
л╦се Ё знаходках расказваецца ╒ гэтым зборнЁку фантастычных апавядання╒.
______________
* АфелЁЁ - найбольш аддаленыя ад Сонца пункты арбЁт планет або камет.
ВыклЁк вЁдэафона прагуча╒ меладычна, як л╦гкЁ музычны акорд. ЗасвяцЁ╒ся
экран, Ё на Ём узнЁк твар радыста планетал╦та.
- Праз чвэрць гадзЁны сувязь з Плутонам, - напомнЁ╒ радыст.
- Дзякую, - адказа╒ Зыль Ё выйша╒ з каюты.
Рэйсавы планетал╦т Зямля - Плутон мЁну╒ ужо арбЁту Нептуна. Да
канечнага пункта заставалася ╒сяго некалькЁ дз╦н, Ё выклЁкаць Плутон пЁльнай
патрэбы не было. Тым больш што экспедыцыю з Капэлы там чакалЁ не раней як
тыднЁ праз тры. Ус╦ гэта Зыль добра веда╒ Ё ╒с╦ ж папрасЁ╒ капЁтана
планетал╦та, каб яго звязалЁ са сваЁм касмадромам. ╡м у апошнЁ час ус╦
часцей Ё часцей авалодвала незразумелае нецярпенне. Што гэта - нервы?
ВЁдаць, працяглае знаходжаннне на дал╦кай Ё незаселенай планеце не прайшло
бясследна. Зыль не ста╒ звяртацца да медыка╒. Маючы час, ╦н проста рашы╒
адпачыць на ЗямлЁ. Здавалася, адпачынак пайшо╒ на карысць. Але прыйшло
паведамленне, што вяртаецца зоркал╦т, Ё ╦н адчу╒, што яго месца там, на
касмадроме Плутона.
Хваляванне не знЁкла нават пасля працяглага знаходжання на ЗямлЁ. ╗н
разуме╒, што калЁ так будзе Ё надалей, то ╒с╦ ж давядзецца звярнуцца да
медыка╒. А ╒ Ёх прысудзе ╦н не сумнява╒ся. Прыйдзецца наза╒с╦ды развЁтацца з
Плутонам.
Гэтыя думкЁ былЁ асаблЁва балючымЁ. Жыцц╦ за╒с╦ды Ёшло мЁма яго. ╗н ужо
бы╒ звыкся са сваЁм л╦сам, спра╒на н╦с службовыя абавязкЁ, не марачы нЁ пра
што Ёншае. Але, калЁ пачына╒ працу на Плутоне, ╦н бы╒ маладзейшы Ё, напэ╒на,
больш моцны духам. А зараз? Зараз яму ╒жо не адолець новую справу, бо яна
будзе яшчэ больш дал╦кая ад той ягонай колЁшняй юначай мары.
- Аб чым сумуеце, капЁтан?
Зыль адчу╒ руку на сваЁм плячы Ё азЁрну╒ся.
Незна╦мы чалавек у форме астрал╦тчыка шчыра ╒смЁха╒ся. Зыль усмЁхну╒ся
╒ адказ Ё сказа╒:
- Нават сам не ведаю: цЁ то аб мЁнулым, цЁ то аб будучынЁ.
- Тады нармальна, - незна╦мец засмяя╒ся Ё, кЁ╒ну╒шы галавой на
развЁтанне, пайшо╒ далей па калЁдоры.
А Зыль адчу╒ нЁякаватасць. ╗н нЁяк не мог прывыкнуць, што яго,
начальнЁка касмадрома на Плутоне, ведае, напэ╒на, уся Зямля, што людзЁ,
сустракаючыся, Ёмкнуцца выказаць яму сваю павагу Ё сЁмпатыю, як вось гэты
незна╦мец. ╗н не разуме╒, што прыкметнага ╦сць у яго асобе. ╡ншая справа,
каб на яго месцы бы╒ астрал╦тчык. ПрафесЁя гэтых людзей была для яго марай,
бо з раннЁх год ╦н сам рыхтава╒ся да яе. ╗н бы╒ блЁзка да сва╦й мэты -
вучы╒ся ╒ школе пазапланетных сувязей. Але здарылася непрадбачанае. Перад
самым выпускам на апошнЁм медыцынскЁм аглядзе ╒рачы вынеслЁ безапеляцыйны Ё
суровы прысуд - за межы Сонечнай сЁстэмы не выпускаць.
Пазней ╦н зразуме╒, што медыкЁ не маглЁ сказаць Ёнакш. На╒рад цЁ ╦н
адоле╒ бы шматгадовае знаходжанне ╒ абмежаванай прасторы зоркал╦та. Гэта яму
адкрылася пасля таго, як ужо трапЁ╒ на Плутон Ё ╒бачы╒ карабель, што
вярну╒ся з прасторы.
А тады яму было вельмЁ кры╒дна. Назначэнне на Плутон ╦н спачатку прыня╒
як пачэсную ссылку, Ё на першым часе здаралЁся хвЁлЁны, калЁ ╦н бы╒ гатовы
адмовЁцца ад сва╦й прафесЁЁ канчаткова, выбраць нешта Ёншае. ╗н не хаце╒
палавЁну чаго-небудзь, яму патрэбна было толькЁ цэлае.
Аднак што такое палавЁна Ё што такое цэлае? Чым Ёх вымяраюць? Не
адлегласцямЁ ж ад ЗямлЁ да Плутона, дзе ╦н зараз працуе, або ад ЗямлЁ да
Капэлы, з якой не╒забаве вернецца экспедыцыя? Мера тут нейкая Ёншая. Да╒ней
гаварылЁ, што яна залежыць ад самога чалавека, бо цэлае ╦сць па╒сюдна, яго
трэба ╒мець толькЁ знайсцЁ. А ╦н з гэтым пагадзЁцца не можа.
МЁналЁ гады. АбавязкЁ начальнЁка касмадрома не вымагалЁ шмат клопата╒.
Усю будз╦нную справу выконвалЁ а╒таматы, якЁя цудо╒на арыентавалЁся ╒
складанай касмадромнай тэхнЁцы. Уласна Зыль бра╒ся за работу, калЁ ме╒ся
прыбыць зоркал╦т. Увесь астатнЁ час ╦н Ё яго нешматлЁкЁя памочнЁкЁ займалЁся
сваЁмЁ справамЁ - кожны ме╒ любЁмую галЁну навукЁ або тэхнЁкЁ.
ЖылЁ Ё працавалЁ ╒ будынЁне, якая была падобна на касмЁчны карабель Ё
знешне, Ё ╒нутры. Цэнтральны пульт, салон, каюты, машыннае Ё лабараторнае
аддзяленнЁ - менавЁта гэта падабенства, дапасаванае да сапра╒дных знешнЁх
касмЁчных умо╒, у свой час прывабЁла Зыля.
╗н не шкадава╒ аб ЗямлЁ. Родных у яго не было, а большасць з
сябро╒-аднагодка╒, з якЁмЁ ╦н вучы╒ся, сталЁ астрал╦тчыкамЁ Ё пакЁнулЁ
планету. Яны надо╒га, калЁ не наза╒с╦ды, развЁталЁся з Зямл╦й. ╗н заста╒ся
адзЁн з ус╦й групы Ё лЁчы╒, што, каб не здрадзЁць Ёх агульным юначым марам,
павЁнен быць у прасторы. Плутон - гэта амаль мяжа, за якой яна пачынаецца,
калЁ не лЁчыць афелЁя╒ камет. ╡ вярнуцца ╦н зможа толькЁ тады, калЁ
прыляцЁць хаця б першы з сябро╒ - ВЁктар РабцэвЁч. Але гэта будзе яшчэ
вельмЁ не скора.
Зна╦мыя лЁчылЁ Зыля дзЁваком, пустэльнЁкам. А ╦н хутчэй бы╒ аскетам,
упэ╒неным, што толькЁ самаадрачэнне дасць яму магчымасць служыць гало╒наму,
наза╒с╦ды выбранаму.
- Каменданта касмадрома на Плутоне выклЁкаюць у рады╦рубку...
Зыль уздрыгну╒. Задума╒шыся, ╦н забы╒ся на заказаную размову са сваЁм
намеснЁкам. Адказа╒шы, што чуе выклЁк, ╦н паскоры╒ крокЁ.
Да таго, што было вядома раней, намеснЁк нЁчога новага не дада╒. ╗н
па╒тары╒ змест лазераграмы з зоркал╦та, аб якой Зыль ужо веда╒, расказа╒, як
Ёдзе падрыхто╒ка да сустрэчы.
Зыль не дума╒, што гэтыя некалькЁ месяца╒ расстання са сваЁмЁ
таварышамЁ так падзейнЁчаюць на яго. ╗н до╒га не адпуска╒ намеснЁка ад
апарата, распытваючы, што Ё як. Для яго важнай Ё блЁзкай была кожная
дробязь. ВЁдаць, намеснЁк здагада╒ся пра гэта, бо будучы звычайна чалавекам
негаваркЁм, зараз не скупЁ╒ся на словы. А Зыль ус╦ пыта╒:
- А яшчэ што?..
- Больш, здаецца, нЁчога вартага ╒вагЁ, - нарэшце зда╒ся намеснЁк. -
ХЁба толькЁ... - ╗н на момант запну╒ся. - Але гэта, бадай, неЁстотна.
- Што - толькЁ?.. - спыта╒ Зыль.
- Не╒забаве пасля лазераграмы наша станцыя прыняла Ё рады╦граму з
зоркал╦та. Пра╒да, мы яе не расшыфравалЁ, вельмЁ скажоная. Але гэта Ё не
важна. ВЁдаць, яны на ╒сякЁ выпадак дублЁравалЁ першае паведамленне.
Зыль згадзЁ╒ся Ё, развЁта╒шыся, пакЁну╒ рубку.
НадыходзЁ╒ час абеду, Ё ╦н накЁрава╒ся ╒ салон. Там ужо было людна. Ад
столЁка╒, дзе заставалЁся свабодныя месцы, адразу пачулася:
- Да нас, капЁтан!
РазгубЁ╒шыся ад агульнай увагЁ, Зыль паспяша╒ся сесцЁ на першае месца,
якое трапЁла. Яго суседзямЁ аказалЁся супрацо╒нЁкЁ станцыЁ на АрыэлЁ -
спадарожнЁку Урана. Яны ╒жо ведалЁ, што ╦н гавары╒ з Плутонам, Ё адразу
пацЁкавЁлЁся:
- Як там, з Капэлы?
- Чакаем, - коратка адказа╒ Зыль Ё падума╒, што ╦н больш ахвотна
паслуха╒ бы Ёх. Гэтым людзям было пра што расказаць. ╡х жыцц╦ праходзЁла ╒
пастаянных сутыкненнях сам-насам з чужой Ё грознай прыродай. Яны былЁ
даследчыкамЁ, першаадкрывальнЁкамЁ. У Ёх будз╦ннасцЁ была тая рызыка, якой,
шчыра кажучы, часта неставала яму.
Зыль разуме╒, што ╒ сорак з лЁшнЁм гадо╒ да чалавека павЁнна прыйсцЁ
разважлЁвасць. ╡ ╒с╦ ж нЁчога не мог з сабой зрабЁць. Бо не хаце╒ пагаджацца
са сваЁм жыцц╦м, у якЁм ус╦ было распЁсана на шмат часу наперад. А яму, як Ё
многЁм фЁзЁчна не вельмЁ моцным людзям, хацелася, каб нешта здаралася, каб
былЁ барацьба Ё перамогЁ.
ЛюдзЁ яго часу не любЁлЁ дакучаць адзЁн аднаму. Убачы╒шы, што Зыль не
прая╒ляе ахвоты да размовы, субяседнЁкЁ працягвалЁ гутарыць памЁж сабой. А
╦н е╒, слуха╒, аб чым яны гавораць, Ё адчува╒, як зно╒ пачынае расцЁ
незадаволенасць сабой.
Умовы жыцця на касмЁчнай станцыЁ, калЁ вакол цябе больш робата╒, чым
жывых людзей, якЁя да таго ж заняты сва╦й справай, паклалЁ адбЁтак Ё на
Зыля. ╗н прывык разважаць сам з сабой, корпацца ╒ сваЁх пачуццях. Адчу╒шы
незадаволенасць, ╦н адразу паспрабава╒ адшукаць яе вытокЁ.
Пасля абеду ╦н до╒га гуля╒ у дэндрарыЁ, слуха╒ ЁмЁтацыю лясных шума╒,
стараючыся пазбыцца свайго настрою. ╡ не мог. Потым не вытрыма╒ Ё вярну╒ся ╒
рады╦рубку.
- Ня╒жо не ╒с╦ перагаварылЁ? - пажартава╒ радыст.
- ЦЁ бываюць пабочныя рады╦з'явы пры перадачы лазераграм? - не прымаючы
л╦гкага тону, спыта╒ Зыль.
Радыст здзЁвЁ╒ся пытанню Ё адмо╒на пакЁва╒ галавой.
- Прашу прабачыць, - сказа╒ Зыль Ё выйша╒. ╗н ужо зразуме╒ прычыну
сва╦й трывогЁ.
Апыну╒шыся на Плутоне, Зыль адразу сабра╒ сваЁх супрацо╒нЁка╒. ╗н
выслуха╒ рапарты, адда╒ загады, якЁя датычылЁ сустрэчы зоркал╦та, Ё тады
папрасЁ╒:
- Раскажыце пра сЁгнал.
Радыст адказа╒, не задумваючыся:
- Думаю, гэта дубляж лазераграмы. СЁгнал, аднак, чамусьцЁ крыху змянЁ╒
напрамак Ё да нас прыйшо╒ ужо ╒ адлюстраваным выглядзе. Таму яго нельга
прачытаць.
ВЁдаць, думка была слушная, бо таварышы падтрымалЁ меркаванне радыста.
НЁякЁх Ёншых зоркал╦та╒ у радыусе парсека зараз, паводле разлЁка╒, не
павЁнна было быць. Хваля, на якой прагуча╒ сЁгнал, была звычайная, не
аварыйная. Значыць, яго перадавалЁ ╒ спакойнай абстано╒цы, спра╒ным
апаратам.
Зыль адпусцЁ╒ супрацо╒нЁка╒. Заста╒шыся адзЁн, задума╒ся. Так, усЁм
было ясна, што гэта такое. А ╒ яго засталЁся сумненнЁ, не вырашы╒шы якЁх, ╦н
не мог дазволЁць сабе забыцца на сЁгнал. Таварышы не пераканалЁ яго.
Лазерная сувязь была вельмЁ надзейнай, Ё на╒рад цЁ ╒ экЁпажа зоркал╦та
мелася патрэба звяртацца яшчэ Ё да рады╦. Разам з тым, калЁ нават дапусцЁць,
што гэта было зроблена, ус╦ ро╒на выклЁкала здзЁ╒ленне памылка ╒ накЁраваннЁ
рады╦промня. На зоркал╦це ведалЁ, дзе знаходзЁцца Плутон, вельмЁ дакладна.
Яны не маглЁ паслаць сЁгнал убок, спадзеючыся, што ╦н выпадкова ад нечага
адаб'ецца Ё тады ╒жо трапЁць на месца. ╡ншая справа, калЁ яны не ведаюць
каардынат. Але гэта проста немагчыма. Карты месцазнаходжання не толькЁ
планет, а Ё ╒сЁх вядомых зорак у Сусвеце былЁ складзены на сотнЁ гадо╒
наперад. ТакЁя карты, безумо╒на, знаходзЁлЁся Ё на борце зоркал╦та, аб чым
сведчыла сама лазераграма. Не, напэ╒на, пра╒да была на баку яго памочнЁка╒.
Выве╒шы з гаража ╒сюдыход, Зыль адправЁ╒ся паглядзець на свае вочы
пасадачную пляцо╒ку касмадрома. ╗н еха╒, не запальваючы пражэктара╒,
даверы╒шы кЁраванне электроннаму вадзЁцелю. ЯркЁя агнЁ станцыЁ адзЁн за
другЁм знЁкалЁ за блЁзкЁм гарызонтам. Чорнае неба, здалося, насунулася на
планету, нЁбы сцЁскаючы яе ╒ сваЁх нячутных Ё разам з тым непрыемных
абдымках. Здавалася, усюдыход по╒з у вузкай шчылЁне, што яшчэ засталася
памЁж небам Ё паверхняй Плутона. Гэта бы╒ фЁзЁчны падман, Зыль сутыка╒ся з
Ём кожны раз, калЁ выбЁра╒ся ╒ паездку па планеце, Ё кожны раз, аднак,
успрыма╒ яго як рэальнасць. Каб пазбавЁцца гэтага адчування, ╦н загада╒
машыне спынЁцца Ё вылез з яе.
Неба было бяздонным, Ё недзе там, у бясконцай вышынЁ, як убЁтыя,
жа╒целЁ Ё серабрылЁся гузЁкЁ-зоркЁ. Зыль азЁрну╒ся. СтанцыЁ ╒жо не вЁдаць. У
беспаветранай прасторы Плутона яе асвятленне не давала Ё зарыва. Урэшце,
гэта нават лепш. Хутка над станцыяй павЁнна ╒зысцЁ камета. Яна ╒вабрала
вельмЁ мала святла з навакольнай прасторы, але пры пэ╒най спрактыкаванасцЁ
яе можна за╒важыць простым вокам. Зыль до╒гЁя месяцы адда╒ назЁранням за
гэтымЁ своеасаблЁвымЁ касмЁчнымЁ целамЁ. Яны радавалЁ яго разнастайнасцю
форм, мудрагелЁстасцю арбЁт.
Край неба быццам сапра╒ды пасвятле╒. А можа, гэта толькЁ здалося, бо ╦н
веда╒ час, калЁ павЁнна з'явЁцца камета. Зыль стая╒ Ё дума╒, што некалькЁ
месяца╒ за каметай назЁралЁ а╒таматы. Што яны там нагледзелЁ? ╗н хутка залез
ва ╒сюдыход Ё шпарка паеха╒ уздо╒ж вялЁзнай Ё гладкай пасадачнай пляцо╒кЁ.
Яму можна было Ё не ехаць сюды. Пляцо╒ка ╒трымлЁвалася як мае быць.
Два-тры кратэры, што ╒тварылЁся няда╒на, зара╒навалЁ а╒таматы. Зыль са
здавальненнем адзначы╒ гэта Ё раптам зно╒ успомнЁ╒ пра скажоны сЁгнал. Не
чакаючы, пакуль вернецца на станцыю, ╦н выклЁка╒ радыста.
- Ты можаш сказаць, адкуль прыйшо╒ сЁгнал? - спыта╒ Зыль.
- Яго прынялЁ тры нашы кантрольныя ╒стано╒кЁ, - адказа╒ радыст. -
Падобна, што сЁгнал адлюстрава╒ся ад каметы КрынЁчка.
"Вось Ё канец тваЁм хваляванням, - крыва ╒смЁхну╒шыся, падума╒ Зыль. -
Ус╦ аказалася вельмЁ простым. Таварышы, напэ╒на, дзЁвяцца з яго намагання
╒бачыць нешта таямнЁчае ╒ самай звычайнай з'яве". ╡ зно╒ гэтая думка не
прынесла задавальнення.
На стале ляжалЁ здымкЁ, якЁя рабЁлЁ а╒таматы, пакуль Зыль адсутнЁча╒.
Яго захапленне каметамЁ спачатку было своеасаблЁвым пратэстам на забарону
╒рачо╒. Ма╒ля╒, хоць такЁм чынам я вырвуся далей Плутонавай арбЁты. А потым
╦н па-сапра╒днаму захапЁ╒ся гэтымЁ касмЁчнымЁ вандро╒нЁкамЁ, якЁя заходзЁлЁ
за Плутон, дзе, калЁ ╒жо следаваць законам нябеснай механЁкЁ, хутчэй павЁнна
знаходзЁцца планета Трансплутон, чым трансплутонавыя афелЁЁ.
Самая блЁжэйшая да Плутона была тая самая КрынЁчка. Новай сустрэчы з ╦й
Зыль чака╒ ужо амаль дваццаць год - яна з'я╒лялася першай каметай, якую ╦н
пача╒ вывучаць, трапЁ╒шы сюды. ╡ вось, апЁса╒шы ╒ прасторы агромнЁсты элЁпс,
КрынЁчка зно╒ вярнулася ╒ сваю першапачатковую кропку. Зараз назва каметы
выклЁкала ╒ Зыля ╒смешку. НЁякага падабенства з сапра╒дным выглядам. Хутчэй
кашалот або, на крайнЁ выпадак, слЁмак. КалЁ яна з вялЁкай хуткасцю,
большай, чым звычайна мелЁ яе с╦стры, плыве на фоне ц╦мнага неба, яе контур
нагадвае адну з гэтых Ёстот.
Спачатку Зыля зацЁкавЁла хуткасць руху КрынЁчкЁ. А потым, разлЁчваючы
яе арбЁту, ╦н прыйшо╒ да вываду, што наступны вЁток камета павЁнна зрабЁць
не па ранейшым шляху, а побач. ╡ кожны раз КрынЁчка будзе апЁсваць чарговы
вЁток на новым месцы, хаця афелЁй застанецца ранейшым. КалЁ нанесцЁ на
паперу яе по╒ны шлях за восем абарота╒, то ╒творыцца нешта падобнае на
кветку, у якой кожная арбЁта будзе асобным пял╦сткам. У сваЁх запЁсках Зыль
так Ё называ╒ КрынЁчку - Пял╦стак. ╡ зараз ме╒ магчымасць праверыць сваю
здагадку.
ЗдымкЁ, зробленыя а╒таматамЁ, пацвердзЁлЁ разлЁкЁ Зыля. У астраномЁЁ
было нямала выпадка╒, калЁ матэматыка Ёшла наперадзе вЁзуальных назЁрання╒.
Так, у прыватнасцЁ, былЁ адкрыты Ё Нептун, Ё гэты самы Плутон. Але ╒ласнае
адкрыцц╦ ╒зрадавала Зыля. ╗н не прагну╒ славы. ╡ вывуча╒ каметы толькЁ таму,
што яны яму спадабалЁся. А свайму поспеху радава╒ся, як шахматыст, што ╒
галаваломнай пазЁцыЁ пасля до╒гага Ё напружанага роздуму нарэшце знаходзЁць
сярод мноства магчымых варыянта╒ адзЁна правЁльны.
Зыль прагляда╒ здымкЁ, звяра╒ даты, калЁ яны былЁ зроблены. А╒таматы
вялЁ дакументацыю надзвычай пунктуальна. ╡ Зыль з задавальненнем вычэрчва╒
новы "пял╦стак" сва╦й КрынЁчкЁ.
╗н ужо бы╒ блЁзкЁ да канца работы, як раптам, праглядаючы чарговы
здымак, адчу╒, што на Ём прысутнЁчае нешта чужое, не╒ласцЁвае камеце. Але
што? СхапЁ╒ папярэднюю фатаграфЁю. Не, здаецца, ус╦ на сваЁм месцы. А на
наступнай? Што за насланн╦? Камета нЁбы выцягнулася ╒ да╒жыню. ДзЁ╒ная
трансфармацыя... Яе можна было б растлумачыць якой-небудзь нязначнай
касмЁчнай катастрофай. Але напярэдаднЁ ╒ гэтай частцы неба нЁчога
незвычайнага не адзначалася.
Зыль адсуну╒ здымкЁ Ё пайшо╒ у абсерваторыю. Тэлескоп хутка адшука╒
камету. Шырокае тупарылае ядро нЁбы фасфарасцыравала на вялЁкЁм экране.
Рухаючыся, яно, як сапра╒дны кашалот, паглынала на сваЁм шляху дробныя
зоркЁ-рыбкЁ.
АналЁзы сведчылЁ, што ╒ складзе Пял╦стка няма метала╒ - адны каменныя
пароды, сцэментаваныя льдом. Гэта надавала камеце ╒ вачах Зыля асаблЁвую
прыгажосць. Яна нагадвала яму вялЁзны дра╒ляны дом, пабудаваны без адзЁнага
цвЁка.
Ад гэтага пара╒нання Зыль усмЁхну╒ся, а потым злавЁ╒ сябе на нейкай
неадпаведнасцЁ пара╒нання. ╗н нахмуры╒ся: зно╒ чамусьцЁ ╒спомнЁ╒ся сЁгнал.
Не, трэба выкЁнуць яго з галавы... ╡ раптам падума╒, а цЁ не занадта многа
супадзення╒ ва ╒с╦й гэтай гЁсторыЁ. Па-першае, сЁгнал, блукаючы ╒ прасторы,
павЁнен бы╒ натрапЁць на адносна невялЁкае касмЁчнае цела - камету.
Па-другое, адбЁ╒шыся ад яе ядра, ╦н зно╒-такЁ павЁнен бы╒ трапЁць абавязкова
на Плутон, якЁ таксама займа╒ пара╒на╒ча невялЁкае месца ╒ прасторы.
Падобным супадзенням Зыль навучы╒ся не давяраць. Яны выклЁкалЁ сумненнЁ
Ё патрабавалЁ новай праверкЁ.
Прыборы запЁсалЁ час Ё напрамак, адкуль была прынята перадача. БылЁ
вядомы Ё каардынаты неба, дзе тады знаходзЁлася камета. Пара╒на╒шы гэтыя
даныя, Зыль збянтэжы╒ся. СЁгнал, аказваецца, адлюстрава╒ся не ад ядра, а ад
нейкай кропкЁ, якая знаходзЁлася даволЁ дал╦ка ад Пял╦стка. Гэта было
неверагодна, хваставая частка не магла служыць адбЁвальнЁкам рады╦промня.
Зыль яшчэ раз праверы╒ лЁчбы. ПамылкЁ ╒ Ёх не было. Яна была ╒ вывадах
радыста. Яго апараты прынялЁ не адлюстраваны сЁгнал. Мяркуючы па ╒сяму, той
прыйшо╒ аднекуль здал╦к, прабЁ╒шыся праз камету. Магчыма, гэта Ё сказЁла
яго. Не выключана Ё тое, што сЁгнал належыць чужой цывЁлЁзацыЁ, Ё таму яго
не здолелЁ расшыфраваць.
Урэшце, ламаць галаву над паходжаннем сЁгнала - справа супрацо╒нЁка╒
╡нстытута пазазямных цывЁлЁзацый. Зыль уздыхну╒. Яму стала сумна, нЁбы ╦н
зараз развЁта╒ся з нечым добрым. ╗н разуме╒, што гЁсторыя з сЁгналам не мела
нЁякага дачынення да Пял╦стка, Ё разам з тым адчува╒, што, бадай, больш ужо
не будзе аддаваць Пял╦стку столькЁ ╒вагЁ, як раней. НЁбыта той не апра╒да╒
нейкЁх яго спадзявання╒.
Каб скончыць справу з каметай Ё сЁгналам, Зыль вырашы╒ у блЁжэйшы час
падрыхтаваць справаздачу Ё адправЁць яе на Зямлю. Ужо складваючы фатаграфЁЁ
каметы, ╦н зно╒ звярну╒ увагу на яе выцягнуты хвост. Машынальна зЁрну╒шы на
куток здымка, дзе стаяла дата, ╦н здзЁвЁ╒ся: сЁгнал бы╒ прыняты як раз у
гэты дзень. Зыль адзначы╒: яшчэ адно супадзенне. Але матэрыялы не адправЁ╒.
Да Пял╦стка Зыль ус╦-такЁ вярну╒ся. Гэта здарылася праз тры цЁ чатыры
днЁ. Знаходзячыся ╒ абсерваторыЁ, ╦н не вытрыма╒ Ё накЁрава╒ тэлескоп на
камету. Яна па-ранейшаму холадна Ёскрылася чужым святлом. ╡ толькЁ... Зыль
аж чмыхну╒ ад прыкрасцЁ. Зно╒ тут утварылася новая фЁгура. Што за прычына?
ВЁдаць, камета захапЁла нейкае цела са значнай масай, Ё яно... Зыль хутка
зрабЁ╒ здымкЁ Ё пабег у лабараторыю, дзе знаходзЁ╒ся Ёх самы магутны
павелЁчальнЁк.
╗н не памылЁ╒ся. Камета захапЁла новае цела. Яно, напэ╒на, паспела ╒жо
абрасцЁ льдом Ё таму, вЁдаць, страцЁла сваю першапачатковую форму. Аднак
Зыль бы╒ перакананы ╒ гэтым, цела не было астэроЁдам. Яно нагадвала... Зыль
павялЁчва╒ Ё павялЁчва╒ здымак. ╡ раптам у яго аж дух захапЁла. Нягледзячы
на напластаваннЁ, можна было прасачыць першапачатковую форму цела.
Прада╒гаватае, з кальцом на канцы, яно было падобна на... зямны зоркал╦т
мЁнулага стагоддзя.
Зыль выключы╒ павелЁчальнЁк. ╗н выйша╒ з лабараторыЁ, адчуваючы, як
унутры палЁць думка: а раптам гэта сапра╒ды зямны зоркал╦т?
У бЁблЁятэцы ╦н до╒га прагляда╒ фЁльмы аб усЁх зоркал╦тах, якЁя
калЁ-небудзь адпра╒лялЁся ╒ прастору. Частка з Ёх ужо вярнулася, некаторыя,
як той самы з Капэлы, паведамЁлЁ аб сабе, пра вяртанне Ёншых гаварыць пакуль
рана, бо Ёх шлях вельмЁ до╒гЁ.
Зыль веда╒, што аб сваЁх назЁраннях Ё роздуме ╦н павЁнен паведамЁць на
Зямлю. ╡ разуме╒, што гэта ╒рэшце нЁчога Ёстотнага не дасць. КалЁ ╦н не
вырашыць загадку тут, то на ЗямлЁ яе тым больш не адгадаюць. Адтуль камету
не ╒гледзЁш, а на перагаворы будзе патрачана некалькЁ дз╦н - лазераграма ад
Плутона да ЗямлЁ Ёдзе больш пяцЁ гадзЁн. За гэты марна патрачаны час
Пял╦стак знЁкне з поля зрочу Плутонавага тэлескопа.
Што ж, хоць гэта Ё я╒нае парушэнне правЁл, ╦н паспрабуе выкарыстаць тыя
нямногЁя гадзЁны, якЁя дае яму камета. ╗н паспрабуе сам дабрацца да ЁсцЁны.
Зыль прыня╒ за аснову меркаванне, што гэта зямны зоркал╦т. Яму было
пакуль не так ужо важна, якЁ ╦н Ё адкуль вярта╒ся. Гало╒нае, што зоркал╦т
чамусьцЁ страцЁ╒ здольнасць да самастойнага руху ╒ прасторы Ё таму мае
патрэбу ╒ дапамозе.
Гэта, бадай, крыху смелы вывад, але, як нЁ круцЁ, Ёншага не прыдумаеш.
А за Ём следава╒ другЁ - абавязкова паведамЁць на Зямлю.
Ус╦ ╒пЁралася ╒ Зямлю.
Зыль уздыхну╒. Пасла╒шы справаздачу, ╦н тым самым пазба╒ля╒ сябе
адказнасцЁ за наступны ход падзей. ╗н жа толькЁ начальнЁк касмадрома, Ё ╒
яго няма ╒ падначаленнЁ службы выратавання карабл╦╒. Для гэтага Ёснуюць
спецыяльныя атрады, якЁя базЁруюцца ╒ цэнтры Сонечнай сЁстэмы. Яны,
безумо╒на, прыйдуць на дапамогу. Аднак тут ╦сць невялЁкЁя ня╒вязкЁ. Першая -
час, якЁ спатрэбЁцца караблям-выратавальнЁкам, каб дабрацца да мэты, Ё
другая - не выключана, што ╦н наогул памылЁ╒ся Ё гэта нЁякЁ не зоркал╦т.
╡ Зыль вырашы╒ зрабЁць па-свойму, хай сабе гэта Ё будзе службовым
парушэннем. ╡ншага выйсця ╦н не бачы╒.
Праз гадзЁну Зыль сабра╒ свой нешматлЁкЁ калекты╒. Пазна╦мЁ╒шы
таварыша╒ са становЁшчам, ╦н сказа╒ намеснЁку:
- Палячу я, падрыхтуй "Барса".
- Табе нельга, - запярэчы╒ намеснЁк.
- Урачы? - з горыччу спыта╒ Зыль. - А ╒ тых, хто, магчыма, трапЁ╒ у
перапл╦т там, у прасторы, можа, здаро╒е яшчэ горшае. - ╡, быццам канчаючы
размову, загада╒: - Я скла╒ усе матэрыялы. ПаведамЁце на Зямлю, калЁ
стартую. Зоркал╦т з Капэлы прымЁце без мяне.
ПяцЁмесны "Барс" бы╒ адзЁны карабель, што стая╒ на ╒сякЁ выпадак на
касмадроме Плутона. ╗н мог развЁваць хуткасць крыху вышэйшую, чым
унутрысЁстэмныя планетал╦ты, але да гэтага часу яму нЁ разу не даводзЁлася
адрывацца ад Плутона. Зыль не ме╒ дыплома пЁлота. КЁраваць "Барсам", калЁ
здарыцца выпадак, павЁнен бы╒ Ёншы. Але Ё на гэты раз Зыль парушы╒ правЁлы,
адправЁ╒шыся адзЁн. У свой час, пазба╒лены магчымасцЁ скончыць школу
астрал╦тчыка╒, ╦н ус╦-такЁ асвоЁ╒ спецыяльнасць пЁлота самастойна. ╡ пазней,
ужо на Плутоне, нЁбы прадбачачы гэты выпадак, часта забЁра╒ся ╒ кабЁну
"Барса" Ё ╒я╒ля╒ сябе яго капЁтанам. ╗н вельмЁ любЁ╒ космас.
Спяшаючыся, Зыль адразу да╒ вялЁкае паскарэнне. СЁла перагрузкЁ
прыцЁснула яго да крэсла, зацягнула вочы туманам. Праз мутную чырванаватую
заслону ╦н убачы╒ развЁтальныя агнЁ стартавай пляцо╒кЁ. Яны былЁ, як зоркЁ,
толькЁ ╒ адрозненне ад Ёх памЁргвалЁ, пералЁваючыся рознакаляровымЁ
ЁскаркамЁ. А мо ╦н ужо гэтага не бачы╒, а толькЁ ╒я╒ля╒ па памяцЁ.
Разумеючы, што ╒жо нестае сЁлы адольваць гэтыя шматлЁкЁя "жы", ╦н апошнЁм
намаганнем перада╒ кЁраванне а╒таматам Ё пагрузЁ╒ся ╒ балючую Ё трывожную
дрымоту.
Апрытомне╒ Зыль не адразу. Спачатку ╦н адчу╒, як раз-пораз на яго
наплываюць нейкЁя незвычайныя хвалЁ, несучы з сабой да╒но забытую л╦гкасць,
нЁбы ╒ дзЁцячым сне, калЁ плывеш над зямл╦й, як птушка. ПрыйшлЁ на памяць
трэнЁро╒кЁ ╒ час вучобы. Але чаму так баляць рукЁ Ё ногЁ? Расплюшчы╒шы вочы,
╦н са здзЁ╒леннем убачы╒, што плавае ╒ паветры, а пад Ём - Ё крэсла, да
якога ╦н забы╒ся прышпЁлЁцца, Ё пульт з прыборамЁ, Ё ЁлюмЁнатар, у якЁм
блЁшчаць зорныя россыпы. ╡ зараз жа прыйшо╒ боль: ламЁла грудзЁ, цяжка
пульсавала ╒ галаве.
З ЁронЁяй адзначы╒, што медыкЁ, вЁдаць, не памылялЁся. ╡ тут жа адчу╒
радасць, што ╦н аказа╒ся мацнейшы, чым пра яго думалЁ. Не зважаючы на боль,
╦н апусцЁ╒ся ╒ крэсла, каб вызначыць месца свайго знаходжання ╒ прасторы.
"Барс" Ёмча╒ся па зададзеным курсе, дасягну╒шы амаль мяжы сва╦й
хуткасцЁ. Але, каб дагнаць камету, гэтага было мала. Яна нЁбы на╒мысна
заклала вЁраж, робячы дзесяткЁ тысяч кЁламетра╒ у гадзЁну.
МЁналЁ гадзЁны. Зыль прав╦╒ Ёх за карабельным тэлескопам. Пял╦стак,
здаецца, захо╒ва╒ першапачатковую адлегласць. Зыль ужо хаце╒ уключыць
рухавЁкЁ, каб павялЁчыць хуткасць, як раптам успомнЁ╒: гэта ж Пял╦стак. ╡
зада╒ праграму лЁчыльнай машыне вызначыць "Барсу" новы курс.
Не╒забаве "Барс" пача╒ паварот убок. Не, не дарэмна Зыль трацЁ╒ некалЁ
час, вылЁчваючы арбЁту любЁмай каметы. Як бы хутка яна нЁ ╒цякала, у
прасторы ╒жо вызначана кропка, дзе "Барс" сустрэнецца з ╦ю.
╡ вось надышо╒ час, калЁ "Барс" Ё Пял╦стак пачалЁ зблЁжацца. МЁнула
некалькЁ дз╦н, Ё Зыль за╒важы╒, што цела, якое ╦н палЁчы╒ за касмЁчны
карабель, перамясцЁлася - яшчэ блЁжэй да ядра. Яно ня╒мольна прыцягвала яго,
як магнЁтам. На ╒сякЁ выпадак Зыль пасла╒ да каметы лакатарны прамень. ╗н
вярну╒ся. Цела, захопленае каметай, аказваецца, утрымлЁвала метал.
За суткЁ да сустрэчы Зыль ужо не сумнява╒ся, што перад Ём зоркал╦т, якЁ
нейкЁм чынам ста╒ палоннЁкам вялЁкай каметы. ╡ ╒ гэты ж час "Барс" пача╒
мане╒р па зблЁжэнню, якЁ ╒рэшце прыв╦╒ да стыко╒кЁ. Але памЁж пачаткам Ё
канцом стыко╒кЁ праляглЁ гадзЁны напружанай працы, дакладных Ё небяспечных
мане╒ра╒.
Зыль пазна╒ клас зоркал╦та. ТакЁя караблЁ будавалЁ сапра╒ды ╒ мЁнулым
стагоддзЁ, ╦н не памылЁ╒ся тады, калЁ разгляда╒ яго з Плутона. Тры з Ёх
адправЁлЁся за межы сЁстэмы. АдзЁн ужо вярну╒ся - гадо╒ пятнаццаць назад.
Зыль сам сустрака╒ яго на Плутоне. Два астатнЁя чакалЁ значна пазней. ЯкЁ ж
з Ёх так ня╒дала шукае дарогу дадому?
На бартах зоркал╦та╒ не пЁсалЁ нумаро╒ або назва╒. Напаткаць земляка ╒
Сусвеце было гэтак жа неверагодна, як чакаць, напрыклад, сустрэчы Месяца з
Фобасам або ГанЁмедам. А для Ёстот Ёншай цывЁлЁзацыЁ наша назва не мела
нЁякага значэння. Аднак Ё для Зыля гэта зараз не мела значэння. Хто б там нЁ
бы╒ у зоркал╦це, ╦н, напэ╒на, чака╒ дапамогЁ.
У суцэльным месЁве льдзЁнак Ё пылЁнак, прыцягнутых вялЁзнай масай
каметы, Зыль вобмацкам дабра╒ся да ╒ваходнага адсека. Нерашуча, баючыся
хуткай сустрэчы з нечым, вЁдаць, страшным, можа нават са смерцю, увайшо╒ у
шлюзавую камеру.
Прыборы працавалЁ спра╒на. Зыль падышо╒ да ╒вахода ва ╒нутраныя
памяшканнЁ карабля. Зял╦ны агеньчык сведчы╒, што там нЁчога небяспечнага
няма. Зыль хаце╒ распрануць л╦гкЁ ахо╒ны касцюм, але перадума╒. АдчынЁ╒шы
дзверы, ╦н увайшо╒ у гало╒ны калЁдор. Няярка свяцЁлЁ нябачныя плафоны. Так
звычайна было, калЁ экЁпаж пакЁда╒ зоркал╦т.
Зыль нездарма рыхтава╒ сябе да космасу, вывуча╒ будову розных касмЁчных
карабл╦╒. ╗н веда╒, што Ё дзе знаходзЁцца, Ё прамым шляхам пайшо╒ да
цэнтральнай рубкЁ.
Дзверы ╒ яе былЁ адчынены. Яркая пляма святла ляжала на парозе. Зыль
яшчэ не зразуме╒, у чым справа, а ногЁ самЁ паскорылЁ крокЁ.
Крыху аслеплены, Зыль спынЁ╒ся ля ╒вахода. Рубка жыла як Ё мае быць на
караблЁ, што Ёмчыць у прасторы. ПамЁргвалЁ Ёндыкатары, ледзь чутна шапацелЁ
апараты, адказныя за ╒нутраны парадак у зоркал╦це. А ╒ крэсле, глыбокЁм Ё
адкЁнутым, як ложак, напа╒ляжа╒... чалавек.
Зыль з воклЁчам кЁну╒ся да крэсла. Чалавек не зварухну╒ся, не адкры╒
вочы. Зыль угляда╒ся ╒ твар чалавека. ╗н бы╒ немалады ╒жо, гэты касмана╒т, -
глыбокЁя маршчыны парэзалЁ твар Ё лоб, сЁвЁзна пабялЁла некалЁ чорныя
валасы. ╗н ляжа╒ нерухомы Ё нейкЁ чужы ╒ гэтым акружэннЁ руху Ё энергЁЁ,
якЁмЁ по╒нЁлася ╒с╦ на╒кола. Зыль узя╒ касмана╒та за руку, спрабуючы
намацаць пульс. Яна была халодная, бязвольная. Зыль пачака╒ хвЁлЁну, другую.
НЁводная жылка не ╒здрыгнула на руцэ гаспадара зоркал╦та. Але Зыль мог
паклясцЁся, што гэтая нерухомасць - яшчэ не смерць. Бледны, схуднелы твар,
сама фЁгура чалавека, у якой адчувалася ледзь прыкметная напружанасць, - ус╦
сведчыла хутчэй аб глыбокай непрытомнасцЁ. Яна нЁбы напаткала чалавека
рапто╒на, у час работы каля пульта.
Зыль се╒ на крэсла, што стаяла побач. Трэба было асэнсаваць становЁшча,
прыдумаць, чым даць рады.
КолькЁ часу прайшло з таго дня, калЁ астрал╦тчык у апошнЁ раз правяра╒
паказаннЁ гэтых прыбора╒? Напэ╒на, нямала, бо на╒рад цЁ, знаходзячыся побач
з Сонечнай сЁстэмай, ╦н адважы╒ся б на сон, падобны на анабЁ╦з. Касмана╒т
зрабЁ╒ гэта, напэ╒на, значна раней. Тады, вЁдаць, Ё была запаволена хуткасць
зоркал╦та. Касмана╒т бая╒ся, каб выпадкова не праскочыць мЁма. Яго разлЁкЁ,
увогуле, апра╒далЁся. Рухаючыся па ЁнерцыЁ, зоркал╦т не мог не стаць
здабычай аднаго з цела╒ Сонечнай сЁстэмы. А потым ужо а╒таматы намацалЁ ╒
неабсяжнай прасторы Плутон Ё паслалЁ туды вестку.
Зыль, не адрываючыся, глядзе╒ на касмана╒та. ╗н шука╒ у Ём, чалавеку,
чы╦ жыцц╦ было для яго за╒с╦ды недасягальнай марай, нейкЁя незвычайныя
адметныя рысы. Шука╒ Ё не знаходзЁ╒. Звычайны, як Ё ╒се людзЁ. А якЁ ╦н бы╒
там, у прасторы?
На касмадроме Плутона час ад часу садзЁлЁся зоркал╦ты. Зыль сустрака╒
Ёх экЁпажы, сачы╒, каб былЁ захаваны каранцЁнныя патрабаваннЁ. ╡ часам шука╒
выпадку блЁжэй пазна╦мЁцца з самЁмЁ касмана╒тамЁ, даведацца, што Ём
адкрылася там, ля чужых дал╦кЁх зорак?
Касмана╒ты былЁ на дзЁва негаваркЁя. Спачатку Зыль кры╒дава╒ на Ёх,
дума╒, гэта ад фанабэрыЁ. Потым зразуме╒, што кры╒дуе дарэмна. Гэтыя людзЁ
сталЁ скупыя на словы Ё пачуццЁ праз тыя выпрабаваннЁ, якЁя выпалЁ на Ёх
долю. Яны былЁ як бы над часам, бо належалЁ дзвюм эпохам - той, з якой
выйшлЁ, Ё другой - у якую прыйшлЁ. Але нЁ адна з гэтых эпох не магла
сказаць, што яны належаць менавЁта ╦й.
Гэтыя людзЁ, Ёх называлЁ рэлятывЁстамЁ, належалЁ толькЁ планеце Зямля.
Яны адпра╒лялЁся ╒ прастору Ё загадзя хавалЁ сваЁх блЁзкЁх, асуджаючы сябе ╒
будучым на адзЁноту. Яны вярталЁся Ё вельмЁ часта не разумелЁ сваЁх новых
сучаснЁка╒, як тыя не разумелЁ Ёх. Яны шмат бачылЁ, паспелЁ пераацанЁць тое,
што лЁчылЁ важным некалЁ да╒но, на ЗямлЁ, у па╒сядз╦нным жыццЁ. Гэта не
праходзЁла бясследна.
ЦЁка╒насць Зыля - зусЁм зямнога чалавека - яны проста не прымалЁ,
цэнячы нешта сва╦, адным Ём вядомае Ё дарагое.
Што Ём такое адкрывалася ╒ прасторы? Зыль лЁчы╒ Ёх жыцц╦ подзвЁгам, а
яны, пачу╒шы гэта слова, звычайна неда╒менна пацЁскалЁ плячамЁ. А можа,
прастора была для Ёх тым месцам, дзе яны хацелЁ знайсцЁ сва╦ цэлае?
╡ гэты касмана╒т... ЦЁ дасягну╒ ╦н сва╦й мары?
Зыль паглядзе╒ на яго Ё падума╒, што жыцц╦ гэтага чалавека, прынамсЁ ╒
апошнЁ час, было нял╦гкЁм. Стома, заклапочанасць, нягледзячы нЁ на што, не
сцерлЁся з яго твару.
Трэба было нешта рабЁць, дзейнЁчаць. Зыль павярну╒ся да пульта. Як
сведчылЁ сЁгнальныя агеньчыкЁ, толькЁ ╒ чатырох каютах былЁ людзЁ. Зыль па
чарзе ╒ключа╒ сувязь. На экране кожны раз з'я╒ля╒ся ложак Ё чалавек, якЁ
нерухома, як Ё гэты ╒ рубцы, ляжа╒ на Ём. А куды дзелЁся астатнЁя?
Пад руку Зылю трапЁла кнопка сЁгналу агульнай трывогЁ, Ё ╦н нацЁсну╒
яе. Непрыемны гул нЁзкага тэмбру, здалося, папо╒з на яго з усЁх бако╒. Зыль
сцепану╒ся, уявЁ╒шы сабе, як дзейнЁчала гэта, калЁ небяспека ╒знЁкала на
самай справе. ╡ паспяша╒ся выключыць сЁгнал.
НЁчога на╒кола не змянЁлася, хаця Зыль у глыбЁнЁ душы спадзява╒ся, што
нешта здарыцца. Касмана╒ты - Ё гэты, што бы╒ побач з Ём, Ё астатнЁя, якЁх ╦н
зно╒ убачы╒ праз тэлесувязь, - на сЁгнал трывогЁ не адрэагавалЁ. Зыль яшчэ
раз зЁрну╒ на прыборы Ё падума╒, што трэба агледзець карабель. ╗н падня╒ся з
крэсла, зрабЁ╒ крок да дзвярэй Ё спынЁ╒ся. На парозе стая╒ робат.
- Ты хто?.. - разгубЁ╒ся Зыль.
- МефЁстофель... - флегматычна адказа╒ робат.
Апамята╒шыся, Зыль засмяя╒ся: робат сапра╒ды бы╒ вельмЁ падобны на
свайго славутага ц╦зку: ме╒ бараду Ё нарасцЁ над Ёлбом, якЁя нагадвалЁ рогЁ.
- А ты хто? - пасля па╒зы ╒ сваю чаргу спыта╒ робат, уважлЁва гледзячы
на Зыля.
- ЗямлянЁн.
Збоку гэтая размова магла здацца камЁчнай. Але Зыль разуме╒, што тут не
да жарта╒. Робат, магчыма, бы╒ зараз адзЁным сведкам усяго таго, што
здарылася з зоркал╦там Ё яго экЁпажам.
- Я зямлянЁн, - па╒тары╒ ╦н, - на Плутоне прынялЁ ваша паведамленне.
Робат ма╒ча╒.
- Раскажы, хто вы Ё што з вамЁ здарылася, - дада╒ Зыль. Разма╒ляць праз
шлемафон было нязручна, Ё ╦н пача╒ расшпЁльваць гермашлем.
Флегматычны робат раптам страпяну╒ся Ё засцерагальна ╒скЁну╒ руку.
- Скафандр скЁдаць нельга, - пачу╒ Зыль у навушнЁках нечакана рэзкЁ
голас робата.
- Чаму? - запыта╒ ╦н.
- Атмасфера планеты Зял╦нага сонца трапЁла ╒нутр карабля, - адказа╒
робат, супакоЁ╒шыся зно╒.
Гэта было ╒жо нешта новае. Зыль се╒ Ё загада╒:
- Як назва зоркал╦та? Я чакаю!
Робат нарэшце пакЁну╒ месца ля дзвярэй Ё пакрочы╒ да края пульта, дзе
размяшчалася мноства пераключальнЁка╒ Ё кнопак. ╗н выбра╒ адну з Ёх.
НацЁсну╒.
- Я - "Салют", я - "Салют", - прагучала ╒ рубцы.
А Зыль успомнЁ╒ Ё зоркал╦т, што ме╒ гэту назву, Ё Ём╦ны касмана╒та╒,
якЁя адправЁлЁся на Ёмудал╦кЁя прасторы Сусвету.
- НаблЁжаемся да пятай планеты Зял╦нага сонца. Там ╦сць разумнае
жыцц╦...
Робат уключы╒ дз╦ннЁк карабля. ЦЁкава было б паслухаць усе запЁсы.
Аднак колькЁ для гэтага спатрэбЁцца часу? Зылю ж трэба было зараз даведацца
пра гало╒нае: што здарылася з экЁпажам. ╗н уста╒, выключы╒ дз╦ннЁк,
павярну╒ся да робата:
- МефЁстофель, я хачу паслухаць цябе.
Той павярну╒ся да чалавека.
- Хто гэта? - спыта╒ Зыль, паказваючы на гаспадара рубкЁ.
- Ран, - адказа╒ МефЁстофель.
"Старшы пЁлот", - успомнЁ╒ Зыль.
- У атмасферы планеты Зял╦нага сонца раптам з'явЁлася атрута. Для нас.
Яе прынесла вывяржэнне вулкана╒, - робат крыху ажывЁ╒ся, пача╒ хутчэй
выма╒ляць словы: - ЛюдзЁ з планеты не маглЁ дапамагчы. Яны гаварылЁ: вы
будзеце до╒га спаць.
- ╡ ты? - здзЁвЁ╒ся Зыль.
- Не - зямляне, - растлумачы╒ МефЁстофель. - Мне гавары╒ Ран. У час
вывяржэння ╦н адзЁн бы╒ на борце.
- Дзе астатнЁя? - успомнЁ╒ Зыль пустыя каюты.
- ЛюдзЁ планеты пакЁнулЁ Ёх у сябе. Будуць спрабаваць выратаваць. -
МефЁстофель зно╒ намаца╒ нейкЁ тумблер, пстрыкну╒ Ём.
На сцяне засвяцЁ╒ся невялЁкЁ экран, паказа╒ся твар чалавека. Зыль
пазна╒ Рана, толькЁ намнога маладзейшага за таго, якЁ зараз ляжа╒ у крэсле
каля пульта. "КолькЁ ж год прайшло, калЁ нават у анабЁ╦зе ╦н так прыкметна
састарэ╒?" - падумалася Зылю.
А Ран загавары╒ з экрана:
"Няшчасны, не прадбачаны нЁкЁм выпадак спынЁ╒ наша зна╦мства з гэтай
цудо╒най планетай у самым пачатку. Жыхары называюць яе ╡нзЁ. Мы ╒станавЁлЁ
кантакт, навучылЁся разумець адзЁн аднаго. Адбылася першая высадка. На жаль,
яна аказалася апошняй. НебяспекЁ не чакалЁ нЁ яны, нЁ мы. Гэта атрута
падзейнЁчала толькЁ на <нас. Яна выклЁкае ╒ чалавека стан, падобны на
анабЁ╦з - у шмат разо╒ замаруджваюцца ╒се працэсы ╒ арганЁзме. Але ╒
адрозненне ад штучнага анабЁ╦зу, з гэтага мы не ведаем, як выйсцЁ. Не
ведаюць Ё жыхары ╡нзЁ. Я адзЁн бы╒ у караблЁ, калЁ гэта здарылася. ╡ мы
дамовЁлЁся: палову экЁпажа я павязу на Зямлю, каб паспрабаваць вярнуць да
нармальнага жыцця. А астатнЁх яны паспрабуюць выратаваць самЁ.
Дзеля чаго я згадзЁ╒ся на гэта? Зямля павЁнна ╒станавЁць кантакт з
╡нзЁ. ПамЁж намЁ вельмЁ шмат агульнага. Але я не спадзяюся на свае сЁлы.
Напэ╒на, атрута крыху падзейнЁчала Ё на мяне - я не закры╒ люк, калЁ да нас
наблЁзЁ╒ся планетал╦т ЁнзЁйца╒. Думалася, у гэтым няма патрэбы. Я
супрацЁ╒ляюся сну. Але раптам не давяду "Салют" да ЗямлЁ? Тады загЁне ╒с╦,
пра што мы даведалЁся. Вось таму Ё пакЁну╒ я сваЁх сябро╒ на ╡нзЁ. КалЁ Ёх
выратуюць, яны прыляцяць з ЁнзЁйцамЁ на Ёх зоркал╦це. КалЁ не, то,
знаходзячыся ╒ гэтым сне, яны змогуць дачакацца новай экспедыцыЁ. Мая
адзЁная надзея - МефЁстофель. ╗н павЁнен замянЁць мяне..."
МефЁстофель пстрыкну╒ тумблерам. Экран пагас. Зыль зЁрну╒ на робата, Ё
яму здалося, што зараз МефЁстофель нЁбы пабольша╒, расправЁ╒ свае металЁчныя
плечы, адчуваючы ╒сю важнасць ускладзенай на яго задачы.
- Што было далей? - спыта╒ яго Зыль.
- Ран з кожным дн╦м рабЁ╒ся ╒с╦ больш вялы. У яго ледзьве хапала сЁлы,
каб даваць мне патрэбныя ЁнструкцыЁ. А потым ╦н мяне ╒жо не выклЁка╒ да
сябе.
Зыль зразуме╒, што больш ад МефЁстофеля ╦н не даведаецца нЁчога
Ёстотнага. Што ж, цяпер ус╦ зразумела. Перш-наперш трэба вяртацца на Плутон.
Зыль прабег вачамЁ па цыферблатах. ПалЁва заставалася толькЁ на пасадку. Але
Ё гэтага было дастаткова.
Бадай яшчэ нЁколЁ Зыль так не чака╒ сустрэчы са сваЁм касмадромам.
Быццам ╦н сам вярта╒ся з дал╦кай зоркЁ праз шмат гадо╒ расстання.
Пасадку Зыль выкана╒ бездакорна. КалЁ асе╒ пыл, ╦н зЁрну╒ у ЁлюмЁнатар.
ЯркЁя агнЁ, здавалася, вЁталЁ яго са шчаслЁвым прыбыцц╦м. ╗н пав╦╒ позЁркам
уздо╒ж пляцо╒кЁ, спадзеючыся ╒бачыць усюдыходы таварыша╒, Ё здзЁвЁ╒ся. На
краЁ ╒звыша╒ся зоркал╦т, напэ╒на, той самы, з Капэлы. Зыль захвалява╒ся: ╦н
ужо бы╒ павЁнен стартаваць на Зямлю, што з Ём здарылася? ╗н таропка збег па
трапе, выкЁнутаму з кабЁны "Барса", Ё спынЁ╒ся, уражаны нечаканасцю.
Узня╒шы рукЁ ╒ знак шчырага прывЁтання, перад Ём стаялЁ касмана╒ты
зоркал╦та, якЁ вярну╒ся з Капэлы.
Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT