УладзЁмЁр МЁкалаевЁч ШыцЁк. Пажаданне збылося, але...
---------------------------------------------------------------------
У.ШыцЁк. "У час не вярнулЁся", "Мастацкая лЁтаратура", МЁнск, 1975
OCR & SpellCheck: Zmiy (zmiy@inbox.ru), 20 лЁпеня 2003 года
---------------------------------------------------------------------
Пройдзе час, з зямных касмадрома╒ возьмуць старт вялЁзныя зоркал╦ты Ё
накЁруюцца да дал╦кЁх галактык.
Магчыма, гэта адбудзецца ╒жо ╒ наступным стагоддзЁ, магчыма, значна
пазней. Але наша мара не хоча чакаць, мы ╒жо цяпер хочам ведаць, што
напаткае бясстрашных астрал╦тчыка╒ у бясконцай прасторы. Аб Ёх прыгодах,
л╦се Ё знаходках расказваецца ╒ гэтым зборнЁку фантастычных апавядання╒.
З таго моманту, як РаЁса Ф╦дара╒на ╒вайшла ╒ клас, Слава адчу╒ трывогу.
Наста╒нЁца не павЁнна была выклЁкаць яго, ╦н адказва╒ толькЁ надоечы. А ╒
грудзях ус╦ ро╒на шчымела. Ад Ёх РаЁсы Ф╦дара╒ны можна было чакаць усяго - Ё
чаго хочаш, Ё чаго не хочаш. Слава не хаце╒, каб яго с╦ння выклЁкалЁ, не
вывучы╒ урок. Ды хЁба ╒ жыццЁ бывае так, як табе трэба? Вось Ё сядзЁ, дрыжы.
╡ чаму гэта чалавек не ╒мее адгадваць сваю будучыню? Ну хаця б трошачкЁ, на
якую гадзЁну або нават на палову гадзЁны наперад...
А наста╒нЁца не спяшалася. Яна ╒важлЁва, быццам ацэньваючы кожнага,
правяла позЁркам па партах Ё зно╒ схЁлЁлася над класным журналам. "Ну, што
яна там корпаецца, - занепакоЁ╒ся Слава. - Кол дык кол. Абы хутчэй ужо". ╡
тады ╒явЁ╒ сабе, як стаЁць перад наста╒нЁцай Ё як яна пытае: "СелЁвонЁк, за
якЁ час абедзве трубы напо╒няць басейн?" Быццам гэта так ужо важна. У бацькЁ
╒ Ёнстытуце электронна-вылЁчальная машына за некалькЁ хвЁлЁн падлЁчыла,
колькЁ вады прынясе рака ╒ цэлае вадасховЁшча за год, за два... А
патрэбЁцца, дык Ё на дзесяць гадо╒ наперад падлЁчыць. Але сцэна ганьбы была
такая яркая, што Слава аж сцепану╒ся.
- Ты чаго? - штурхну╒ яго ╒ бок сусед КосцЁк МанцэвЁч.
- ВыклЁча цябе, тады будзеш ведаць, - прашыпе╒ узлаваны Слава.
- Бяда вялЁкая! - КосцЁк бы╒ выдатнЁкам, Ё для яго гэта праблема не
Ёснавала.
Славу стала кры╒дна, што ╦сць людзЁ, якЁя не баяцца наста╒нЁка╒, Ё ╦н
рашы╒ падкалоць таварыша.
- А ты ведаеш, што табе паставяць? - шапну╒ ╦н, косячыся, цЁ не чуе
РаЁса Ф╦дара╒на.
КосцЁк раскры╒ рот, хаце╒, вЁдаць, сказаць, што не сумняваецца. Але ╦н
бы╒ сумленны хлопец Ё таму завага╒ся.
Слава за╒важы╒ на яго твары разгубленасць, пераможна паглядзе╒ Ё
сказа╒:
- Бачыш...
╡ тут наста╒нЁца, нарэшце, зрабЁла выбар. ВыклЁкала Косцю.
МанцэвЁч нешта пЁса╒ на дошцы. Што - Слава не бачы╒ ╡ не чу╒. Як Ё
няда╒на, ╦н зно╒ убачы╒ сябе ля дошкЁ. Быццам рашае Ё нЁяк не можа рашыць
задачу, Ё крэйда крышыцца, абсыпаецца на падлогу, пэцкае пальцы. Слава нават
пац╦р пальцы аб калена, каб ачысцЁць Ёх ад крэйды, Ё... на штанах засталЁся
белыя плямкЁ. Слава пакруцЁ╒ галавой, адганяючы прывЁд. ПлямкЁ прапалЁ.
- СелЁвонЁк!
"Дачака╒ся! - мЁльганула думка, Ё ╦н пакорлЁва пайшо╒ да дошкЁ. - Але
╒с╦ ро╒на штаны не запэцкаю!" - з незразумелай для сябе ╒партасцю рашы╒ ╦н.
А далей было, як у сне. ╗н стая╒, вада не хацела цячы з тых злашчасных
труб, крышылася крэйда, сыпалася на падлогу...
- Ай, СелЁвонЁк, ай, СелЁвонЁк, - папракнула наста╒нЁца, - не вучыш Ё
на ╒роках разма╒ляеш...
Яна гаварыла нешта яшчэ. Слава не слуха╒. ╗н, як зачараваны, глядзе╒ на
калена, дзе красавалЁся тры белыя плямкЁ ад брудных пальца╒. ╡ тады
прыгадалася: сцэна, якую ╦н уя╒ля╒, Ё сцэна, якая адбылася з Ём на самой
справе, былЁ зусЁм аднолькавыя. Нават палоскЁ, хаця ╦н не збЁра╒ся Ёх
рабЁць, былЁ такЁя ж.
Раз-пораз паглядаючы на плямкЁ-палоскЁ, Слава ╒здыха╒: ╦н бязвольны,
нЁкчэмны чалавек. А што будзе, калЁ яго напаткае сапра╒днае выпрабаванне?
Потым падумалася, што нЁякЁх такЁх выпрабавання╒ у яго на блЁжэйшы час не
прадбачыцца, Ё Слава павесяле╒. Усе гэтыя клопаты - дробязь. Падумаеш
задача! ╗н, калЁ захоча, рашыць яе с╦ння... або за╒тра.
На вялЁкЁм перапынку Слава першым выбег з класа. На гэтым перапынку
ме╒ся адбыцца Ёх матч з шостым "а". Слава ж цэнтр нападзення. ╗н падбяга╒
ужо да спарты╒най пляцо╒кЁ, дзе было футбольнае поле, як раптам нейкЁ голас
спыта╒: "Чаго ты, уласна, спяшаешся?" Слава хаце╒ адказаць, нават азЁрну╒ся,
шукаючы гэтага нахабнЁка, Ё тады адчу╒, што голас гуча╒ нЁбы ╒ Ём самЁм. "Вы
прайграеце", - працягва╒ голас. Слава спынЁ╒ся, сцЁсну╒ кулакЁ. Вось яна,
бязвольнасць! Але ╦н дакажа ╒сЁм. ╡ сабе самому, Ё шасцЁкласнЁкам. А перад
вачамЁ стая╒ адзЁн Ё той жа эпЁзод матча. Слава аж плюну╒. Трэба ж: ╦н,
СелЁвонЁк, лепшы футбалЁст класа, у якога такЁ моцны Ё трапны ╒дар левай,
выходзЁць адзЁн на адзЁн з варатаром шостага "а" Пецькам МасальскЁм Ё...
пускае мяч побач са штангай. Пецька нават не варухну╒ся, а потьгм яшчэ Ё
язык паказа╒...
- Ну, я табе! - Слава сарва╒ся з месца Ё, мЁнаючы брамку, пераскочы╒
цераз плот. На хаду скЁдваючы свЁтэр, пад якЁм была ╒ яго надзета майка з
нумарам дзевяць, ╦н крыкну╒: - На поле, час не церпЁць!
НЁшто не апра╒двала СлавЁных прадчування╒. Ужо з першай атакЁ ╦н забЁ╒
гол. Пра╒да, шасцЁкласнЁкЁ не╒забаве зайгралЁ лепш, але Слава Ё таварышы па
камандзе захо╒валЁ перавагу ╒ лЁку.
- Засталося пяць хвЁлЁн, - паведамЁ╒ КосцЁк, прабягаючы мЁма Славы.
- Угу, - задаволена кЁ╒ну╒ Слава Ё падня╒ руку, просячы пас.
Мяч да яго не дайшо╒. Больш таго, ╦н зрэза╒ся з нагЁ абаронцы Ё ╒ляце╒
у вароты Ёх каманды. Слава нахмуры╒ся. Пачынаючы з цэнтра, ╦н адда╒ пас
назад КосцЁку, а сам Ёрвану╒ся наперад. ╡ зно╒ мяч да яго не трапЁ╒,
заблыта╒ся ╒ нагах на Ёх палавЁне поля. Потым, як нехаця, выкацЁ╒ся з-пад
купкЁ хлопца╒ Ё спынЁ╒ся. Раней за ╒сЁх ля мяча апыну╒ся шасцЁкласнЁк. Слава
аж зажмуры╒ся. За дзве хвЁлЁны да канца матча яны прайгравалЁ ╒жо з лЁкам
адзЁн - два.
- Адыграемся! - крыкну╒ ╦н сваЁм хлопцам. - ПаснЁ, МанцэвЁч!
КосцЁк пасну╒. Выдатна. Так, як толькЁ ╦н уме╒: прама насупраць варот,
пад левую нагу. Удар!.. Мяч ляцЁць побач з бакавой штангай, а Пецька...
паказвае язык.
Загуча╒ свЁсток суддзЁ. ЗапляскалЁ ╒ далонЁ, запЁшчалЁ дзя╒чаты,
засвЁсцелЁ хлопцы... Слава як не чу╒ усяго гэтага. ╗н дзЁвЁ╒ся з сябе, што
так дакладна прадбачы╒, як скончыцца матч.
╡ футбалЁсты, Ё гледачы до╒га не затрымалЁся на пляцо╒цы, пабеглЁ ╒
класы. Слава аста╒ся. ╗н панура бры╒ па школьным двары Ё вЁнавацЁ╒ сябе за
промах. На момант падумалася, што зараз урок класнай Ё яна абавязкова
спытае, дзе гэта СелЁвонЁк, цЁ не захварэ╒ часам? А за╒тра напЁша бацькам
запЁску, Ё ╦н сам аднясе яе. Слава па прывычцы паспрабава╒ уявЁць сабе, што
зараз адбываецца ╒ класе, але нЁчога не атрымалася. МроЁлася нейкая лухта.
Трэба ж, быццам не класная, а сам дырэктар - ╦н жыве ╒ суседнЁм з ЁхнЁм доме
- сустрэ╒шы бацьку на а╒тобусным прыпынку, паскардзЁ╒ся на яго, Славу.
Слава аж памаца╒ свой лоб: такое можа прывярэдзЁцца толькЁ хвораму.
АдзЁн, нават два ╒рокЁ - дробязь, у горшым выпадку на савет атрада
пацягнуць. Дырэктар тут нЁ пры чым. Слава ╒здыхну╒ з пал╦гкай Ё прыбавЁ╒
кроку.
- МазЁла, мазЁла!
Слава азЁрну╒ся, цЁкава, каго гэта так дражняць?
НекалькЁ першаклашак - во, драбнота! - нахабна глядзелЁ на яго Ё
па╒таралЁ:
- СелЁвонЁк мазЁла!
- Я вам дам мазЁлу, - узлава╒ся Слава Ё рушы╒ да малых.
ХлапчукЁ кЁнулЁся хто куды. ТолькЁ адзЁн, самы меншы, нешта
прамарудзЁ╒, Ё Слава да╒ яму штурхеля. Не надта моцнага, больш, каб
напалохаць. Малы аказа╒ся ня╒клюдай, зачапЁ╒ся нагой за нагу Ё плюхну╒ся
тварам у пясок. ╗н адразу ж падхапЁ╒ся Ё памча╒ся за астатнЁмЁ, а Слава
за╒важы╒, што ╒ хлопца з носа паказалася кро╒. "Гэтага яшчэ не хапала, -
падума╒ Слава. ╡ тут яго як пацягнула ╒зняць вочы. ╗н убачы╒ дырэктара, якЁ,
стоячы ля акна, разма╒ля╒ па тэлефоне Ё строга глядзе╒ на яго. - Гэтага мне
не хапала!" - нЁякавата па╒тары╒ сабе Слава Ё папл╦╒ся дадому.
А далей зно╒ было так, як яму ╒я╒лялася. Дырэктар сустрэ╒ на а╒тобусным
прыпынку бацьку Ё расказа╒, што Слава не толькЁ прапускае заняткЁ, а Ё
кры╒дзЁць малых.
Слава пасля не спа╒ усю ноч. Не таму, што дасталося ад бацькЁ. Гэта
здарылася не ╒першыню. ╡ ╒ такЁх выпадках, як бы горка нЁ было, ╦н засына╒
хутка. С╦ння ж ╦н на бацькавы словы нават не звярну╒ увагЁ. Яго галава была
занята Ёншым: ня╒жо збылося жаданне, якое прыйшло да яго ранЁцай на ╒року,
ня╒жо цяпер ╦н зможа заглядваць у будучыню? ╡ чаму менавЁта ╒ яго, Славы
СелЁвонЁка, з'явЁлася такая здольнасць, а не, скажам, у КосцЁка МанцэвЁча,
самага лепшага вучня Ёх класа?
НЁчога пэ╒нага Слава так Ё не прыдума╒. Тым не менш бы╒ вельмЁ рады: ╦н
не падобны на Ёншых, ╦н умее прадбачыць будучыню, яму цяпер будуць
зайздросцЁць. ╡ не падазрава╒ Слава, што чакаюць яго цяпер не шчаслЁвыя
хвЁлЁны, а адны непрыемнасцЁ...
Раней Слава нЁколЁ не клапацЁ╒ся, што будзе потым. Будзе, Ё ╒с╦. Цяпер
жа ста╒ баяцца нават думаць пра гэта "потым". Бо як задумаецца, то
абавязкова спра╒дзЁцца, ды не добрае, а, наадварот, дрэннае. А гало╒нае,
няма яму нЁякай карысцЁ ад гэтага.
Ну, што б, здавалася, не папярэдзЁць яму сябе самога: гэтага не рабЁ,
туды не хадзЁ, бо будзе так Ё так. Дык не. Як ужо сядзЁш у класе, не
вывучы╒шы ╒рока, то толькЁ тады даведаешся, чым скончыцца тва╦ гультайства.
А што ╒ фЁзЁчным кабЁнеце здарылася! Нават сорамна каму сказаць, што ╒мееш
прадбачыць будучыню. У той дзень кЁра╒нЁк фЁзЁчнага гуртка чамусьцЁ
запазнЁ╒ся. Усе хлопцы сядзелЁ цЁха, чакалЁ. Аднаму Славу як хто калючак на
стул панакЁда╒. То туды сунецца, то сюды. Пакуль не зачапЁ╒ нагой нейкЁ
провад Ё не вырва╒ яго з клемы. У кабЁнеце нЁбы маланка блЁснула, а тады
стала ц╦мна-ц╦мна. ТолькЁ гут Славу ╒явЁлася: уваходзЁць, нЁбыта, кЁра╒нЁк
гуртка, пытаецца, што здарылася, Ё кажа: "ПарушальнЁкам тэхнЁкЁ бяспекЁ не
месца ╒ нашым гуртку. Так, рабяты?"
╡ нЁхто не паспачува╒ яму, Славу СелЁвонЁку, лепшаму футбалЁсту ╒
класе: аднагалосна пастанавЁлЁ выключыць яго з гуртка.
Хаця Слава Ё веда╒, што ╒ сваЁх прадбачаннях не памыляецца, на гэты раз
толькЁ пасмЁхну╒ся сам сабе. Не могуць хлопцы вынесцЁ яму такое суровае
спагнанне. ╡ ╒зрадава╒ся: нарэшце ╦н памылЁ╒ся.
На жаль, не памылЁ╒ся. ВыключылЁ, аднагалосна. Што-што, а глядзець
наперад ╦н, аказваецца, уме╒. ╡ тут, упершыню, Слава спалоха╒ся гэтага
свайго ╒мення. ╗н зрабЁ╒ся ма╒клЁвым, асцярожным. КлЁчуць хлопцы на футбол,
а ╦н выдумляе якую-небудзь прычыну, каб адмовЁцца, бо лепш не пайсцЁ зусЁм,
чым загадзя ведаць, калЁ ты па варотах прамажаш. Не вывучыць урок - з класа
збяжыць. Каб не папасцЁ ╒ аварыю - у а╒тобус не сядзе...
╡ КосцЁк, Ё астатнЁя сябры спачатку пыталЁся, што з Ём. ╗н адмо╒чва╒ся.
Як ты Ём скажаш, калЁ Ё сам не надта разумееш, што гэта Ё адкуль узялося,
калЁ нЁякЁх доказа╒ не маеш. Ну, Ё пайшла пра Славу пагалоска як пра
чалавека несучаснага, ня╒стойлЁвага. Слава нават пача╒ чакаць, што яго
не╒забаве на савет атрада паклЁчуць, каб там справаздачу трыма╒. Адным
словам, жыцц╦ пайшло туды-сюды, Ё ╦н скары╒ся гэтаму. З занятка╒, каб не
папасцЁ ╒ якую бяду, спяша╒ся дадому Ё зачыня╒ся ╒ сваЁм пакоЁ.
АфЁшу, якая абвяшчала, што ╒ школу прыедзе касмана╒т Павел ╡ванавЁч
Гушча, Слава прачыта╒ яшчэ ранЁцай. На перапынку, калЁ ╒се вучнЁ былЁ на
двары, ╦н зно╒ падышо╒ да аб'явы. Яму вельмЁ хацелася пабыць на сустрэчы з
чалавекам, якЁ першы з людзей ступЁ╒ на Марс, калЁ ╒дасца, пагаварыць нават
з Ём, параЁцца. Бо аб космасе Слава мары╒ ледзь не з першага класа, хаце╒,
як вырасце, стаць касмана╒там. Яшчэ няда╒на ╦н бы╒ упэ╒нены, што стане. А
цяпер ужо - не. Што з таго, калЁ ╦н нават Ё пагаворыць з Гушчам? Варта таму
толькЁ папытаць, як Слава вучыцца, як паводзЁць сябе, цЁ добры ╦н сябар, Ё
адразу ╒с╦ скончыцца. Каму патрэбны двоечнЁкЁ Ё недысцыплЁкаваныя? Слава, як
наяве, прадставЁ╒ сабе вынЁк магчымай размовы з касмана╒там Ё адвярну╒ся ад
афЁшы.
- Ты што такЁ засмучаны? - пачу╒ ╦н збоку чыйсьцЁ цЁхЁ голас.
Слава падума╒, што гэта зно╒ ягонае славутае прадбачанне напамЁнае аб
сабе, Ё не адказа╒.
- А ╒с╦-такЁ? - не адстава╒ голас.
Слава на ╒сякЁ выпадак скасЁ╒ вочы. Побач стая╒ незна╦мы чалавек Ё
╒важлЁва глядзе╒ на яго. Слава рашы╒, што гэта нехта з бацько╒, Ё пацЁсну╒
плячамЁ.
- Давай пройдземся, вунь да таго акна, - чалавек паказа╒ на другЁ канец
калЁдора Ё пакла╒ на СлавЁна плячо руку. - Ты хто?
- Слава СелЁвонЁк, - адкрыты ласкавы позЁрк чалавека спадаба╒ся яму,
выклЁка╒ давер.
- А я - Павел ╡ванавЁч. Вось Ё пазна╦мЁлЁся. Так? То што ╒ цябе за
бяда, СлавЁк?
У Славы аж перахапЁла горла. Ну, канешне ж, ╦н ведае гэтага чалавека.
КолькЁ разо╒ бачы╒ яго партрэты ╒ газетах, часопЁсах, па тэлевЁзары. Як гэта
╦н не пазна╒ адразу!
Гушча глядзе╒ на яго, пасмЁха╒ся, Ё вяс╦лыя промнЁкЁ-маршчынкЁ ва ╒се
бакЁ разбеглЁся ад яго вачэй. Потым Павел ╡ванавЁч пасур'╦зне╒ Ё сказа╒:
- КалЁ гэта тайна, я прашу прабачэння.
Ад роспачы, што гэты чалавек возьме зараз Ё пойдзе, у Славы на вачах
выступЁлЁ сл╦зы. ╗н ледзь не крыкну╒:
- Не, не...
- Ты, напэ╒на, хочаш стаць касмана╒там?
Слава толькЁ матну╒ галавой, баючыся словамЁ парушыць сва╦ шчасце.
- Ус╦ залежыць ад цябе... - пача╒ бы╒ Гушча, але запну╒ся Ё спыта╒: -
Не ╒с╦, так?
- Ага, - выдавЁ╒ з сябе Слава Ё раптам адчу╒ пал╦гку: з гэтым чалавекам
не трэба таЁцца. - Я ста╒ бы касмана╒там. Але я... прадбачу.
Павел ╡ванавЁч, нЁбы яму было ╒с╦ зразумелым, згодна кЁ╒ну╒ галавой Ё
папрасЁ╒:
- КалЁ ласка, падрабязней.
На Ёмгненне Славу зно╒ ахапЁ╒ адчай: раптам Гушча не зразумее. Аднак
вага╒ся нядо╒га. Павел ╡ванавЁч не абы-хто, касмана╒т, ╦н ус╦ зразумее. ╡
пача╒ расказваць, баючыся аднаго, каб раптам не зазвЁне╒ званок Ё не
перашкодзЁ╒ Ём.
Гушча слуха╒ уважлЁва, сур'╦зна. КалЁ Слава скончы╒, нейкЁ час
задумлЁва ма╒ча╒. Потым спыта╒:
- ПрадбачаннЁ бываюць толькЁ кепскЁя?
- УспамЁнаць боязна.
- Хочаш Ёх пазбавЁцца?
- ВельмЁ...
- Так, так, - заклапочана прамовЁ╒ Павел ╡ванавЁч. - ЯкЁ ╒ вас наступны
╒рок?
- ФЁзЁка...
- Што гавораць твае прадбачаннЁ?
- Я ж у касмана╒ты збЁраюся, - з дакорам адказа╒ Слава.
- Значыць, вывучы╒? Так. Вядома, калЁ вывучы╒, то нЁякЁя прадбачаннЁ не
страшныя. А Ёншыя ╒рокЁ ты не спрабава╒ штодня вучыць? Не? А ты паспрабуй.
Слава суме╒ся. ╗н, зрэшты, Ё чака╒ такога кЁрунку Ёх размовы, не трэба
было пачынаць...
Павел ╡ванавЁч, нЁбы не за╒важы╒ перамену ╒ яго настроЁ, прапанава╒:
- Вось табе мой тэлефон. Давай дамовЁмся аб адным. Ты цэлы тыдзень
будзеш вучыць не толькЁ фЁзЁку, а Ё астатнЁя прадметы. А праз тыдзень
пазвонЁш мне. ПаглядзЁм, што атрымаецца. ╡ на футбольныя трэнЁро╒кЁ хадзЁ,
адпрацо╒вай удар левай. Ну, а малых... Разумею, гэта выпадкова. Але ты
старайся ╒с╦-такЁ спачатку думаць, а потым рабЁць.
╡ тут зазвЁне╒ званок, калЁдор адразу напо╒нЁ╒ся шумам - воклЁчамЁ,
смехам, тупатам.
- Пайду ╒ наста╒нЁцкую, - сказа╒ Гушча. - ПазвонЁш, га?
- Абавязкова! - крыкну╒ Слава.
Last-modified: Sun, 26 Oct 2003 09:53:16 GMT