Uil'yam SHekspir. Antonij i Kleopatra (Per.O.Soroki)
----------------------------------------------------------------------------
Perevod Osii Soroki.
SHekspir Uil'yam. Komedii i tragedii. M., "Agraf", 2001.
OCR Bychkov M.N.
----------------------------------------------------------------------------
Mark Antonij |
Oktavij Cezar' } triumviry
Lepid |
Sekst Pompej |
Domicij |nobarb |
Ventidij |
Silij |
|ros } priverzhency Antoniya
Kanidij |
Skar |
Derket |
Demetrij |
Filon |
Mecenat |
Agrippa |
Tavr |
Dolabella } priverzhency Cezarya
Prokulej |
Fidij |
Gall |
Menas |
Menekrat } priverzhency Pompeya
Varrij |
Evfronij, poslanec Antoniya k Cezaryu
Aleksas |
Mardian } pridvornye Kleopatry
Diomed |
Selevk, kaznachej Kleopatry
Predskazatel'
Sel'chanin
Kleopatra, carica Egipta
Oktaviya, sestra Cezarya
Harmiana |
} prisluzhnicy Kleopatry
Ira |
Voenachal'niki, soldaty, goncy, pridvornye, slugi.
Mesto dejstviya: v raznyh chastyah Rimskoj derzhavy.
Scena 1
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Demetrij i Filon.
Filon
Nash polkovodec vovse odurel.
Glaza ego, sverkavshie byvalo
V srazhen'yah, nad soldatskimi stroyami,
Kak ognennye ochi boga vojn,
Teper' molitvenno ustremleny
Na smuglyj lob cyganki. Proch' otbrosil
Rassudok, meru. Grud' bogatyrya,
CHto na sebe rvala zastezhki lat
V velikih bitvah, nyne prevratilas'
V mehi, chtob, obduvaya, utolyat'
Pohot' cygankinu.
Truby. Vhodyat Antonij, Kleopatra, ee prisluzhnicy, svita.
Evnuhi obmahivayut Kleopatru opahalami.
Vot oni sami.
Lyubujsya - triumvir, odin iz treh
Stolpov vselennoj, v durachkah u shlyuhi.
Naglyadyvajsya.
Kleopatra
Esli ne shutya
Ty lyubish', to skazhi, v kakih predelah.
Antonij
Nishcha lyubov', kotoroj dan predel.
Kleopatra
Ej rubezhi zhelayu oboznachit'.
Antonij
Gde oboznachit'? Prezhde otyshchi
Ty novye i nebesa, i zemlyu.
Vhodit sluzhitel'.
Sluzhitel'
Moj gospodin, goncy iz Rima.
Antonij
|h,
Dosada. Korotko skazhi, v chem delo.
Kleopatra
Net, net, Antonij. Vyslushaj goncov.
Byt' mozhet, Ful'viya tvoya gnevitsya.
Ili, kak znat', yunec goloborodyj,
Oktavij Cezar' shlet tebe prikaz:
Mol, sdelaj to-to, tak-to, zavoyuj
Vot eto carstvo, a von to ochisti, -
Inache pokaraem.
Antonij
Nu, nu, nu.
Ty chto, lyubimaya?
Kleopatra
Uzh eto tochno.
Uzh ostavat'sya zdes' tebe nel'zya.
Prishlo velen'e. Vyslushaj ego.
Ot Ful'vii. Ot Cezarya, vernee.
Il' oba shlyut prikaz? Zovi goncov.
Klyanus' egipetskim moim prestolom,
Ty pokrasnel - i etim priznaesh',
CHto nad toboj vladychestvuet Cezar'.
Il' razgorelis' shcheki ot styda,
CHto ty u zhenki v容dlivogolosoj,
U Ful'vii pod kablukom? Zovi goncov!
Antonij
Pust' Rim potonet v vodah Tibra! Pust'
Obrushitsya shirokij svod derzhavy!
Zdes' moe mesto. CHto zemnye carstva?
Gryaz', glina. I zhivotnyh, i lyudej
Navoznaya zemlya ravno pitaet.
Net, blagorodstvo zhizni - tol'ko v etom
Ob座atii.
(Obnimaet ee.)
Kogda v lyubvi soshlas'
Takaya para, gordo zayavlyayu
Pred mirom vsem, chto nam podobnyh net.
Kleopatra
Ah, krasnobaj! A Ful'viyu zachem
On v zheny bral? Neuzhto bezlyubovno?
I neuzhel' ya durochkoj kazhus'?
Net, ya ne durochka. I znayu ya:
Antoniem Antonij ostaetsya.
Antonij
No Kleopatroj navek potryasen.
Vo imya neg lyubvi proshu tebya, -
Ne budem tratit' vremya na razdory.
Pust' ni mgnoven'ya zhizni ne projdet
Bez uslazhdenij novyh. CHem segodnya
Poteshimsya?
Kleopatra
Goncov primi, poslancev.
Antonij
Svarlivaya carica, aj-aj-aj!
No vse tebe k licu - smeyat'sya, plakat',
Branit'sya. Vyrazhennaya toboj,
Lyubaya strast' stanovitsya krasivoj!
Poslancev prinimayu lish' tvoih.
Segodnya budem my vdvoem, bez svity,
Brodya po ulicam nochnym, glyadet'
Na gorodskie nravy. Ty vchera ved'
ZHelala etogo. Pojdem.
(Sluzhitelyu.)
Molchi.
Antonij, Kleopatra i obe svity uhodyat.
Demetrij
Neuzhto u Antoniya v takom
Nash Cezar' nebrezhen'i?
Filon
Vremenami
Antoniya bylogo ne uznat'.
Ronyaet on togda svoe velich'e.
Demetrij
Kak zhal', chto spletni rimskie o nem
Nelzhivy okazalis'. No nadeyus',
CHto zavtra vse popravitsya. Proshchaj.
Uhodyat.
Scena 2
Drugaya komnata vo dvorce. Vhodyat Harmiana, Ira i Aleksas.
Harmiana
Gospodinchik Aleksas, dushka Aleksas, samyj-rassamyj Aleksas, gde zhe
predskazatel'? Ty tak ego rashvalival carice. Uzhasno mne hochetsya znat' imya
budushchego muzha moego, kotoryj nepremenno, kak ty govorish', ukrasit svoi roga
brachnymi venkami!
Aleksas
Predskazatel'!
Vhodit predskazatel'.
Predskazatel'
CHem usluzhit' mogu?
Harmiana
A-a, vot on. |to ty providec veshchij?
Predskazatel'
Neischerpaemuyu knigu tajn
Prirodnyh ya chitat' chut'-chut' umeyu.
Aleksas
Ty pokazhi emu svoyu ladon'.
Vhodyat |nobarb i slugi.
|nobarb
Vnesite frukty i vina pobol'she:
Za zdrav'e Kleopatry budem pit'.
Harmiana
Dostopochtennyj, nagadaj mne schast'e.
Predskazatel'
YA sudeb ne tvoryu. YA proricayu.
Harmiana
Naproricaj sud'bu mne posvetlej.
Predskazatel'
Dobro v tebe usilitsya k zakatu.
Harmiana
YA razdobreyu, rastolsteyu ya.
Ira
Net, nazhivesh' dobra ty i morshchin,
I shchedro budesh' krasit'sya.
Harmiana
Ne daj Bog!
Aleksas
Ne razdrazhaj providca, pomolchi
I slushaj.
Harmiana
Tishe! Slushayu. Molchu.
Predskazatel'
Skoree lyubyashcheyu, chem lyubimoj
Ty budesh'.
Harmiana
Predpochla by raspalyat'
Vinom ya pechen', nezheli lyubov'yu.
Aleksas
Da slushaj ty!
Harmiana
Najdi mne v liniyah ruki sud'bu kak mozhno krashe. Pust' vyjdu ya za treh
carej s utra i ovdoveyu k vecheru. A v pyat'desyat let pust' rozhu rebenka, i da
sklonitsya pered nim sam Irod Iudejskij. Pust' sdelayus' zhenoyu molodogo Cezarya
i vroven' stanu s gospozhoj moej.
Predskazatel'
Perezhivesh' ty gospozhu svoyu.
Harmiana
Otlichno! Dolgolet'e mne slashche inzhira.
Predskazatel'
V tvoem proshedshem vremena svetlee,
CHem te, chto vperedi.
Harmiana
Dolzhno byt', detej narozhayu vnebrachnyh. A skol'ko ih u menya budet,
mal'chishek i devchonok?
Predskazatel'
Imej utrobu kazhdoe zhelan'e,
Detej by u tebya byl million.
Harmiana
Fu, besstyzhij! No chto s glupogo veshchuna vzyat'...
Aleksas
Ty dumala, tol'ko prostynyam tvoim vedomy tvoi zhelan'ya?
Harmiana
A teper' Ire proricaj.
Aleksas
My vse svoyu sud'bu sejchas uznaem.
|nobarb
Segodnya mne i pochti vsem nam sud'ba - upit'sya v lezhku.
Ira
Vo vsyakom sluchae, moya ladon' sulit chistotu i vozderzhnost'.
Harmiana
Aga, kak polovod'e Nila sulit golod.
Ira
Molchi, shalaya moya podruzhka, iz tebya veshchun'ya nikudyshnaya.
Harmiana
Nu, esli maslenistaya ladon' ne priznak mnogolyub'ya, togda ya i vpryam'
nikudyshnaya. Ty naproroch' ej sud'bu seren'kuyu.
Predskazatel'
Vas ozhidaet shodnaya sud'ba.
Ira
Kakaya zhe? Podrobnej govori.
Predskazatel'
YA konchil.
Ira
I neuzheli moya sud'ba ni na vershok ne luchshe, chem ee?
Harmiana
A esli b luchshe na vershok, to chto by ty na etot vershok udlinila?
Ira
Da uzh ne nos moego muzha.
Harmiana
Spasi nas nebesa ot sal'nyh myslej! Teper' skazhi sud'bu Aleksasa,
Aleksasa! O milaya boginya Izida, molyu tebya, daj ty emu zhenu besplodnuyu i
nenasytnuyu, i pust' on, ovdovev, zhenitsya na eshche skvernejshej, a posle eshche i
eshche, i samaya poslednyaya i skvernaya pust' smeyas' pohoronit ego,
pyatidesyatikratno rogatogo! Luchshe uzh otkazhi mne, dobraya Izida, v chem drugom i
vazhnejshem, no etu mol'bu moyu uvazh'. Molyu tebya, predobraya Izida!
Ira
Amin'. Dorogaya Izida, uslysh' etu narodnuyu mol'bu. Serdce bolit, kogda
vidish', kak nastavlyayut roga cheloveku horoshemu, no eshche muchitel'nee videt',
kak negodniki hodyat bezrogie. Bud' zhe spravedliva, milaya Izida, i daj emu
sud'binu nadlezhashchuyu.
Harmiana
Amin'.
Aleksas
Ty glyadi-ka, esli by moe rogachestvo ot nih zaviselo, to oni b i
ploshchadnymi shlyuhami soglasny stat', lish' by sdelat' menya rogachom.
|nobarb
Molchi. Idet Antonij.
Vhodit Kleopatra.
Harmiana
Net. Carica.
Kleopatra
Gde moj Antonij?
|nobarb
Gospozha moya,
Ne znayu.
Kleopatra
Zdes' ne videli Anton'ya?
Harmiana
Net, gosudarynya.
Kleopatra
On vesel byl. Vnezapno pougryumel,
Zadumalsya po-rimski. |nobarb!
|nobarb
Da, gosudarynya?
Kleopatra
Najdi ego,
I pust' pridet syuda. A gde Aleksas?
Aleksas
K tvoim uslugam. Von Antonij sam.
Kleopatra
Sejchas my ne zhelaem ego videt'.
Za mnoj stupajte.
(Uhodyat.)
Vhodyat Antonij i gonec.
Gonec
Net, poshla vojnoj
Tvoya supruga Ful'viya.
Antonij
Na Lyuciya,
Na brata moego?
Gonec
Da. No oni,
Nedolgo voevav, ob容dinilis'
Protiv Oktav'ya Cezarya. A on
Ih, pobedivshi v pervom zhe srazhen'e,
Prinudil iz Italii ujti.
Antonij
Tak. Dal'she chto? Eshche skvernee?
Gonec
Vestnik
Hudyh vestej sebe neset bedu.
Antonij
Kogda vyslushivaet vesti trus
Ili glupec. Vse govori spokojno.
Sluchivshegosya vspyat' ne povorotish'.
Puskaj v izvestii taitsya smert',
No esli pravda, to primu, kak esli b
Laskali moe uho pohvaloj.
Gonec
Vest' gor'kaya. Izmennik Labien
S parfyanskim vojskom zanyal nashu Aziyu.
Ego znamena reyut ot Evfrata
Do maloaziatskih beregov.
A v eto vremya...
Antonij
Prodolzhaj: Antonij
V Aleksandrii...
Gonec
O, vlastitel' moj!
Antonij
Da ne smyagchaj vseobshchego suzhden'ya.
Rezh' pravdu-matku. Pryamo nazovi
Caricu tak, kak obzyvayut v Rime.
Srami menya, kak Ful'viya sramit.
V bezdejstvii nash razum zarastaet
Sornoj travoj. Zloslov'e i hula
Polezny nam togda, kak vspashka polyu.
Poka proshchaj.
Gonec
Pokornyj tvoj sluga.
(Uhodit.)
Antonij
|j, kto tam? CHto slyhat' iz Sikiona?
Pervyj sluzhitel'
Iz Sikiona pribyl li gonec?
Vtoroj sluzhitel'
On ozhidaet.
Antonij
Pozovite. Nado
Egipetskie cepi razorvat',
Poka ne vyzhil vovse iz uma ya.
Vhodit vtoroj gonec.
CHto skazhesh'?
Vtoroj gonec
Ful'viya, tvoya zhena,
Skonchalas'.
Antonij
Gde skonchalas'?
Vtoroj gonec
V Sikione.
Bolezni hod i prochee - v pis'me
Vot etom.
Antonij
Odnogo menya ostav'te.
(Gonec i slugi uhodyat.)
Bol'shaya sila duha v nej byla.
A ya zhelal konchiny etoj. To-to!
Prezritel'no shvyryaem ot sebya,
Potom spohvatyvaemsya, no pozdno.
Kolovrashchen'e kolesa vremen
Vse obrashchaet v protivopolozhnost'.
Tolkavshaya ruka teper' shvatit'
Hotela by, da uzh ne vorotit'.
Porvat' ya dolzhen s etoj charovnicej.
Ot zdeshnego bezdel'ya - t'ma vreda.
|j, |nobarb!
Vhodit |nobarb.
|nobarb
CHto, gospodin, prikazhesh'?
Antonij
Otsyuda nuzhno chem skoree proch'.
|nobarb
No my zh poubivaem nashih zhenshchin. My zhe vidim, kak smertoubijstvenna dlya
nih lyubaya cherstvost'. Nash ot容zd obernetsya dlya nih ne inache kak smert'yu.
Antonij
Nado ehat'.
|nobarb
Ezheli nado dejstvitel'no, to chto zh, pust' umirayut zhenshchiny. ZHal' bylo by
teryat' ih po prichine pustyakovoj, no v sravnenii s delom velikim oni i sami
dolzhny pochest'sya pustyakovinoj. A ved' dojdi do Kleopatry hotya b shepotok ob
ot容zde, ona tut zhe umret. YA raz dvadcat' uzhe videl, kak ona pomirala i po
menee veskim rezonam. Dumayu, ej eto pomiran'e - kak lyubovnik, ono ee zhivit i
uslazhdaet, ej pomirat' ne terpitsya.
Antonij
Ona nepredstavimo hitroumna.
|nobarb
Oh, gospodin moj, tut ne hitrost', ona gorit i pyshet chistejsheyu lyubov'yu.
Iz glaz ee ne slezy, iz grudi ne vzdohi, a shtorma i buri pohleshche otmechennyh
kalendaryami. A esli eto - hitroe umen'e, togda ona sposobna potyagat'sya s
samim bogom livnej i gromov.
Antonij
Luchshe b ee ne videl nikogda.
|nobarb
O, togda b ty ne uvidel masterski srabotannogo chuda prirody i vernulsya
by iz puteshestvij oploshavshim.
Antonij
Ful'viya umerla.
|nobarb
CHto?
Antonij
Ful'viya umerla.
|nobarb
Ful'viya?
Antonij
Umerla.
|nobarb
CHto zh, gospodin moj, prinesi blagodarstvennuyu zhertvu bogam. Kol' ih
presvetlostyam ugodno vzyat' zhenu u cheloveka, to ostaetsya ved' portnyazhestvo
zemnoe - ta igla, kotoroj delayut odezhki vzamen snoshennyh. Esli b ne bylo
zhenshchin drugih, krome Ful'vii, togda by uron byl i vpravdu plachevnym. A siyu
bedu venchaet uteshen'e, chto staruyu rubahu smenit yubka novaya. I lit' nad etim
gorem nado slezy lukovye.
Antonij
Eyu pochatye dela derzhavy
Nuzhdayutsya v prisutstvii moem.
|nobarb
A pochatye toboyu zdeshnie dela, osoblivo delo Kleopatrino, bez tvoego
prisutstviya i vovse nevozmozhny.
Antonij
Dovol'no balagurit'. Soobshchi,
CHto otplyvaem, nashim oficeram.
Carice sam prichinu ob座asnyu,
Dob'yus' ee soglas'ya na razluku.
Ne tol'ko smert' zheny, no i drugie
Dela toropyat nas. Druz'ya zovut
Nastojchivymi pis'mami iz Rima.
Otkryto Cezaryu protivostav,
Pompeya syn teper' vladychit morem.
Narod nash skol'zok. Lyubit lish' vozhdya
Otzhivshego, za mertvye zaslugi.
Teper' gotov perenesti lyubov'
S velikogo Pompeya na synka,
Seksta Pompeya, - i v prilive moshchi
I slavy, polon bodrosti k tomu zh,
Sekst, vozomniv sebya bojcom verhovnym,
Ustoi mira mozhet poshatnut'.
Tak volos konskij, obratis' v bolote
V zmeyu, sposoben yadovitym stat'.
Groza navisla. Otplyvaem speshno.
Velen'e podchinennym peredaj.
|nobarb
Vse vypolnyu.
Uhodyat.
Scena 3
Komnata vo dvorce. Vhodyat Kleopatra, Harmiana, Ira i Aleksas.
Kleopatra
Antonij gde?
Harmiana
Ne znayu, ne vidala.
Kleopatra
(Aleksasu)
Stupaj-ka vysmotri, gde on, i s kem,
I zanyat chem. I pomni - ya tebya
Ne posylala. Esli neulybchiv,
Skazhi, chto ya plyashu. A esli vesel -
CHto zahvorala. Bystren'ko tuda,
I vmig obratno.
(Aleksas uhodit.)
Harmiana
Gosudarynya!
Ved' ty Antoniya vzapravdu lyubish',
No etim poveden'em v nem lyubov'
Ne razozhzhesh', po-moemu.
Kleopatra
A chto zhe
Dolzhna ya delat'?
Harmiana
Da vo vsem emu
Mirvolit' i nichem ne razdrazhat'.
Kleopatra
CHtob poteryat' ego? Sovet durackij.
Harmiana
No esli slishkom pomykayut milym,
Muchen'e mozhet stat' emu postylym.
Vhodit Antonij.
Vot on idet.
Kleopatra
Nasuplyus'. YA bol'na.
Antonij
Sobyt'ya prinuzhdayut, kak ni grustno...
Kleopatra
O Harmiana, pomogi ujti.
YA padayu. YA konchus', esli bol'
Ne konchitsya.
Antonij
Carica dorogaya...
Kleopatra
Mne dushno, otojdi.
Antonij
Da chto s toboyu?
Kleopatra
Otradny vesti, vizhu po glazam.
ZHena izvolit zvat'? Puskaj ne skazhet,
CHto ya derzhu. Oh, luchshe by ona
Tebya vovek syuda ne otpuskala.
V tebe ne vlastna ya. Ty ves' - ee.
Antonij
Bogi - svideteli...
Kleopatra
O, nikogda
Obmanutoj caricy ne byvalo!
No s samogo nachala ya uzhe
Predvidela izmenu.
Antonij
Kleopatra...
Kleopatra
Kak verit' ya mogla - hotya by ty
Bozhboyu sotryasal prestoly neba?
Ved' Ful'viyu ty predal. Kak mogla
YA doveryat'sya klyatvam pustobolta,
Kotorye, zvucha, uzhe mertvy?
Bezum'e, bred!
Antonij
Sladchajshaya carica!..
Kleopatra
Net, ne podslashchivaj. Skazhi "proshchaj"
I uhodi. Dlya slov krasivyh vremya
Bylo, kogda ty obol'shchal menya.
Ne vel ty rechi ob ot容zde. Vechnost'
Byla v glazah i na gubah moih,
V duge brovej - blazhenstvo. Vsyu menya
Bozhestvennoyu nazyval. Takaya
I nyne ya. Il', velichajshij voin,
Ty velichajshij okazalsya lzhec?
Antonij
Nu chto ty...
Kleopatra
Mne by telesa tvoi,
Skrestila by mechi s toboj po-carski.
Antonij
Ty vyslushaj. Velenie vremen
K otluchke vynuzhdaet. No moe
Zdes' ostaetsya serdce. Ohvatila
Italiyu grazhdanskaya vojna,
I Sekst Pompej grozit vorotam Rima.
Ravny sopernichayushchie sily,
Plodya mezhdousob'e. Sekst Pompej
Byl nenavidimym i osuzhdennym,
No, silen slavoj svoego otca,
Teper' vtiraetsya v lyubov' naroda,
I nedovol'nyh mnozhitsya chislo,
Opasno podkreplyayushchih Pompeya.
Mirnym zhit'em presyshchena strana,
I trebuetsya ej krovopuskdn'e.
CHtob vovse ne trevozhil moj ot容zd,
Eshche pribavlyu lichnuyu prichinu:
Smert' Ful'vii.
Kleopatra
Hotya i po syu poru
YA bezrassudnaya raba lyubvi,
No ya uzhe ne devochka. Ne veryu.
Neuzhto umerla?
Antonij
Da, umerla.
Prochti pis'mo. Opisany v nem svary,
Zateyannye Ful'viej. V konce
Najdesh' blagoe dlya tebya izvest'e:
Vremya i mesto smerti.
Kleopatra
Gde zhe slezy?
O, lzhelyubov'! On slez ne budet lit'.
Tak i menya gotov pohoronit'.
Antonij
Dovol'no ssorit'sya. Hochu s toboyu
Potolkovat' o celyah. Postuplyu,
Kak ty reshish'. Klyanus' ognem svetila,
ZHivotvoryashchim nil'skij zhirnyj il,
CHto poplyvu v Italiyu tvoim
Soldatom i slugoj, vershit' gotovym
Vojnu il' mir, kak skazhesh'.
Kleopatra
Harmiana,
Skorej shnurovku rezh'. Nechem dyshat'...
Net, legche mne uzhe. Moe zdorov'e
Neprochno, kak Antoniya lyubov'.
Antonij
Ne nado, milaya. Nadezhen ya
I vyderzhu dostojno ispytan'e.
Kleopatra
Da. Predo mnoyu Ful'vii primer.
Ty otvernis', poplach' o nej. Potom,
Proshchayas', skazhesh', deskat', eti slezy
Istorgnuty razlukoyu so mnoj.
Sygraj razluki scenu - da polovche,
Poiskrennej.
Antonij
Rasserdish'. Perestan'.
Kleopatra
Neploho. No ved' mozhesh' i poluchshe.
Antonij
Klyanus' mechom...
Kleopatra
I poklyanis' shchitom.
Horosh. Eshche, odnako, ne vershina
Akterstva. Harmiana, poglyadi,
Kak gerkulesu rimskomu k licu
Gnevit'sya napodobie Ahilla.
Antonij
YA, s pozvolen'ya tvoego, ujdu.
Kleopatra
Uchtivyj gospodin, odno slovechko.
Dolzhny rasstat'sya my... Net, ne o tom.
Byla lyubov' mezh nami... Net, ne eto;
Ty eto znaesh' sam. O chem zhe ya?..
Ah, pamyat', kak Antonij, neverna.
YA vse zabyla, ya sama zabyta.
Antonij
Skazal by ya: ty vzbalmoshnost' sama,
No i nad vzbalmoshnost'yu ty vladychish'.
Kleopatra
Nad neyu mne vladychit' nelegko.
Ona mne davit serdce. Izvini uzh.
Moya poryvistost' menya mertvit,
Kogda v tebe ne vidit odobren'ya.
Bud' gluh k moej lyubovi. Poezzhaj,
Raz chest' povelevaet otpravlyat'sya.
Da vstanut sily neba za tebya
I uvenchayut mech pobednym lavrom!
Da budet tvoj k uspehu gladok put'!
Antonij
Takoe u razluki nashej svojstvo:
Ty, ostavayas', poplyvesh' so mnoj,
A ya, uplyvshij, ostayus' s toboj.
Idem zhe!
Uhodyat.
Scena 4
Rim. Dom Cezarya. Vhodyat Oktavij Cezar' (chitayushchij pis'mo), Lepid i svita.
Cezar'
Prochtesh', Lepid, vot eto - i pojmesh',
CHto ne v prirodnoj nenavisti delo
K Antoniyu. Ee vo mne i net.
No iz Aleksandrii pishut nam:
Velikij nash sovlastnik udit rybu,
P'et i v razgule prozhigaet nochi;
Obabilsya on, Kleopatre v ton,
I omuzhlanilas' ona besstydno.
Poslancev nashih prinyal s neohotoj,
O nas kak budto vovse pozabyv.
Vse svojstvennye lyudyam nedostatki
Sgustilis' v nem.
Lepid
No, Cezar', v nem izbytok
I dobrogo. Vot potomu-to v nem
Poroki tak razitel'no vidny,
Kak zvezdy, ottenyaemye noch'yu.
Oni emu dostalis' po nasledstvu.
Nasledstva on ne vlasten izmenit'.
Cezar'
Ty slishkom snishoditelen. Vyhodit,
CHto triumviru dopustimo lech'
V postel' supruzheskuyu Ptolemeya,
I carstvami za shutku nagrazhdat',
I p'yanstvovat' s rabom zapanibrata,
I vo hmelyu shatat'sya sredi dnya
Po ulicam, i plyuhi poluchat'
Ot prostolyud'ya, pahnushchego potom.
CHto zh, ladno (hot' sposobno zapyatnat'
Vse eto navsegda). No kak smirit'sya
S tem, chto Antonievo legkonrav'e
Lozhitsya strashnoj tyazhest'yu na nas?
Puskaj by zapolnyal svoi dosugi
Razvratom, - vozdayan'em za razvrat
YAvilis' by blevota i suhota.
No dorogoe vremya gubit on,
Trubno zovushchee k velikoj shvatke,
I trebuetsya otchitat' ego,
Slovno yunca, pogryazshego v utehah
I otvergayushchego zdravyj smysl.
Vhodit gonec.
Lepid
Eshche s vestyami chelovek.
Gonec
Soglasno
Vladychnomu prikazu tvoemu,
Ty budesh' ezhechasno poluchat'
Izvestiya. Pompej na more silen,
I, vidimo, on mnogimi lyubim,
Pokorstvovavshimi tebe iz straha.
Teper' oni stekayutsya k nemu -
Mol, nami on nepravedno obizhen.
Cezar'
Togo i sledovalo ozhidat'.
Izdrevle tot lyubim, kto ne u vlasti;
Dostig ee - i konchilas' lyubov';
A poteryal pravlen'e - vnov' zhelanen,
Hot' nedostoin vlastvovat' uzhe.
Prostoj narod na vodorosl' pohozh,
Kotoraya, tuda-syuda koleblyas',
V lakeyah u prilivov i otlivov
Motaetsya, dokuda ne sgniet.
Vhodit vtoroj gonec.
Vtoroj gonec
O blagorodnejshij! Znaj, chto na more
Gospodstvuyut pompeevy piraty,
Izvestnye, Menas i Menekrat.
Suda ih vodnuyu kromsayut glad'
I mnogie nabegi sovershayut,
V strah povergaya nashi berega
I molodezh' goryachuyu buntuya.
Iz italijskih portov korabli
Ne smeyut vyhodit', chtob ne dostat'sya
V dobychu tut zhe. I Pompeya imya
Gremit, nam bol'shij nanosya uron,
CHem naneslo b otkrytoe srazhen'e.
Cezar'
Antonij, bros' bludit' i pirovat'!
Kogda ty pobezhden byl pod Modenoj
(A v tom boyu dvuh konsulov ubil),
To golod otstupavshego tebya
Tesnil i muchil. Ty ne poddavalsya -
Hot' v roskoshi vospitannyj, terpel
Takoe, chto i dikari ne sterpyat.
Pil konskuyu mochu i vodu luzh,
Podernutuyu raduzhnoyu gnil'yu,
Kotoruyu i zver' ne stal by pit'.
Ty ne gnushalsya yagodoj kislejshej
S gryaznejshego kusta. I, kak olen',
Kogda zimoyu sneg pokroet pazhit',
Pitalsya ty drevesnoyu koroj.
A v Al'pah el dikovinnuyu zhivnost',
CHej vid u nekotoryh vyzyval
Smertnuyu rvotu. Vse ty po-soldatski
Perenosil - dazhe s lica ne spal.
Tebya, tepereshnego slastolyubca,
Stydno s togdashnim voinom sravnit'.
Lepid
Ego mne zhal'.
Cezar'
Pust' styd ego prigonit
Nemedlya v Rim. Bezdejstvie krepit
Pompeya. S nim pora uzh nam srazit'sya.
Sozvat' potrebno voinskij sovet.
Lepid
YA zavtra budu znat', kakie sily
Na sushe, na more mogu sobrat'.
Cezar'
YA etim zhe zajmus'. Do zavtra, znachit.
Lepid
Do zavtra. Esli novye sobyt'ya
Tem vremenem sluchatsya, ya proshu
Menya uvedomit'.
Cezar'
Ne somnevajsya.
Uhodyat.
Scena 5
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Kleopatra, Harmiana, Ira i Mardian.
Kleopatra
Harmiana!
Harmiana
Da, carica?
Kleopatra
(zevaet)
A-a...
Daj mandragory vypit'.
Harmiana
A zachem?
Kleopatra
Vse dolgoe bezvremen'e razluki
CHtoby prospat'.
Harmiana
Anton'em chereschur
Zapolnila ty mysli.
Kleopatra
Zamolchi,
Izmennica!
Harmiana
Da gde zhe tut izmena?
Kleopatra
Ty, Mardian!
Mardian
CHto gospozhe ugodno?
Kleopatra
Net, ne ugodno mne, chtob ty zapel.
Mne, evnuhi, nichem vy ne ugodny.
Ty holoshchenyj. Horosho tebe.
Mechtoj ne nado rvat'sya iz Egipta.
Skazhi, v tebe zhelan'ya vovse net?
Mardian
Est', gosudarynya.
Kleopatra
Na samom dele?
Mardian
Na dele ya, konechno, ne mogu
Takogo nichego, chto nepristojno.
No besheno mechtayu ya o tom,
CHem zanimalisya Venera s Marsom.
Kleopatra
O Harmiana! Gde-to on teper',
Antonij moj? Stoit? Sidit? SHagaet?
Il' edet na kone? Schastlivyj kon',
Geroya tyazhest' na sebe nosyashchij!
Sluzhi dostojno, kon'! Ved' nosish' ty
Vsemirnuyu oporu i zashchitu,
Bogatyrya! On vspominaet li,
On shepchet li: "Gde nil'skaya moya
Zmeyuka?" Tak menya on nazyvaet.
Sladchajshim yadom pamyati pitayus'
Teper' sama. O, pomni obo mne!
CHerna ya ot shchipkov lyubovnyh solnca,
I vremya nadarilo mne morshchin.
Eshche kogda byl zhiv lobastyj Cezar',
Slyla ya carski lakomym kuskom.
I Gnej Pompej, ne v silah otorvat'sya,
Ves' umiral, lyubuyas' na menya,
Na zhivotvornuyu.
Vhodit Aleksas.
Aleksas
Privetstvuyu monarhinyu Egipta!
Kleopatra
Kak na Antoniya ty nepohozh!
No ot nego ty edesh', s nim vidalsya -
I slovno pozolochen koldovskim
Antonievym eliksirom zhizni.
Nu, chto on, moj otvazhnyj Mark Antonij?
Aleksas
ZHemchuzhinu svetlejshuyu vot etu
Mne dal, ee celuya mnogo raz.
Slova ego v moem hranyatsya serdce.
Kleopatra
Moj zhadnyj sluh ottuda vyrvet ih.
Aleksas
"Velikoj egiptyanke peredaj,
CHto vernyj rimlyanin k podnozh'yu trona
Kladet sej bednyj dar, chtoby umnozhit'
Ego desyatkom pokorennyh carstv.
Skazhi, chto ves' Vostok uzhe nevdolge
Ee vladychiceyu nazovet".
Kivnuv, on podnyalsya v sedlo spokojno,
I gordyj kon' pronzitel'no zarzhal
I zaglushil moi slova proshchan'ya.
Kleopatra
A hmur il' vesel byl?
Aleksas
Ni hmur, ni vesel.
Nevozmutim, kak yasnaya pora
Mezh holodom i znoem.
Kleopatra
Zolotaya
Sredina! Harmiana, primechaj -
Vot eto chelovek! On ne byl grusten,
CHtob okruzhayushchih ne omrachat',
ZHivushchih ego bleskom svetozarnym.
I ne byl vesel, kak by govorya,
CHto radosti ostavleny v Egipte.
Bozhestvennyj! Pechal'sya, veselis' -
Tebe i udal', i pechal' pristali,
Kak nikomu drugomu. - Na puti
Moih goncov vstrechal ty?
Aleksas
Da, carica.
Desyatka dva poslancev. Dlya chego
Tak gusto shlesh' ih?
Kleopatra
V nishchete umret,
Kto rodilsya v zloschastnyj den', kogda ya
Zabudu narochnogo otoslat'.
Bumagu i chernila, Harmiana!
Aleksas, ty obradoval menya.
Lyubila li ya Cezarya tak sil'no?
A, Harmiana?
Harmiana
Divnyj YUlij Cezar'!
Kleopatra
Da podavis' svoeyu pohvaloj!
Antonij - vot kto diven!
Harmiana
Hrabryj Cezar'!
Kleopatra
Klyanus', ya zuby vyshibu tebe,
Esli posmeesh' Cezarya opyat'
Sravnit' s moim Anton'em nesravnennym.
Harmiana
Prosti, carica! Podpevayu lish'
YA pesne tvoej prezhnej.
Kleopatra
|, togda ya
Zelenym nesmyshlenyshem byla.
I strast'yu krov' eshche ne razogreta
Byla v te travoyadnye den'ki.
Idem zhe, dash' pero mne i bumagu.
Den' kazhdyj budem slat' emu privet,
Poka ne obezlyudim ves' Egipet.
Uhodyat.
Scena 1
Messina. Dom Pompeya. V boevom vooruzhenii vhodyat Pompej, Menekrat i Menas.
Pompej
Raz bogi spravedlivy, znachit, vstat'
Dolzhny za teh, ch'e delo spravedlivo.
Menekrat
Znaj, Sekst Pompej, chto bogi mogut medlit',
No promedlen'e - eto ne otkaz.
Pompej
Poka o pomoshchi my molim ih,
Vse delo gibnet.
Menekrat
Zachastuyu molim
O tom, chto nam vo vred. Togda otkaz
Byvaet lish' na pol'zu. Bogi mudry.
Pompej
My pobedim. Narodom ya lyubim.
YA vlastvuyu nad morem. Nashi sily
Rastut, kak polumesyac molodoj,
I, chuvstvuyu, dostignut polnolun'ya.
Antonij plotoyadstvuet v Egipte,
Znat' hochet lish' amurnuyu vojnu,
A Cezar' vseh nalogami gnetet,
Serdca naroda etim otvrashchaya.
Lepid pred nimi rastochaet lest',
A te - pred nim. No ih ne lyubit on,
Oni zhe oba v grosh ego ne stavyat.
Menas
I Cezar', i Lepid gotovy k boyu,
Vyvodyat v pole moshchnye vojska.
Pompej
Lozh'. Kto skazal vam?
Menas
Sil'vij.
Pompej
Bredit Sil'vij.
Oni, ya znayu, v Rime. Oba zhdut
Antoniya. Bludnica Kleopatra!
Pust' smyagchit lyubovnaya volshba
Tvoi uzh uvyadayushchie guby!
Pust' pohot', koldovstvo i krasota,
Soedinyas', prelyubodeya derzhat
V plenu posteli i v chadu pirov.
Pust' povara umelo razzhigayut
Neutolimyj appetit, poka
Ne otupeet vovse chuvstvo chesti
Ot bluda i zhran'ya.
Vhodit Varrij.
CHto skazhesh', Varrij?
Varrij
YA dostoverno znayu: v Rime zhdut
Antoniya s minuty na minutu.
Otplyl on iz Egipta - i pora uzh
Emu pribyt'.
Pompej
Neradostnaya vest'.
Ne dumal ya, chto etot sladostrastnik
Nadenet shlem. Kak polkovodec on
Vdvoe znachitel'nee vmeste vzyatyh
Lepila s Cezarem... A ved' dolzhny
Gordit'sya my, zastaviv bludodeya
Neutomimejshego otorvat'sya
Ot lona Ptolemeevoj vdovy.
Menas
Net, s Cezarem Antonij ne poladit,
Kak ne poladila ego zhena
Pokojnaya, kak ne poladil brat,
Hot' i ne podstrekal ego Antonij.
Pompej
No, Menas, v groznyj chas bol'shoj vrazhdy
Ob ostal'nyh razdorah zabyvayut.
Kogda b u nih ne obshchij vrag, - ne my, -
Oni peredralis' by mezh soboyu.
No ih splotit, vozmozhno, strah pred nami
I prevozmozhet melochiznu svar.
Bud' volya neba. Vse prilozhim sily,
Sebya otstaivaya ot mogily.
Idemte.
Uhodyat.
Scena 2
Rim. Dom Lepida. Vhodyat |nobarb i Lepid.
Lepid
Drug |nobarb, dostojno ty postupish',
Esli Antoniya pobudish' k myagkim
I vezhlivym recham.
|nobarb
Pust' govorit,
Kak nadlezhit Antoniyu. A Cezar'
Ego ne zadiraj, - otvetit on,
Kak bog vojny, nadmenno i gromovo.
Bud' ya Antonij, nynche b i ne brilsya -
Za borodu podergaj-ka menya,
Posmej-ka lish'.
Lepid
Da, no sejchas ne vremya
Dlya ssor.
|nobarb
CHto vremenem porozhdeno,
Tomu i vremya, znachit, nastupilo.
Lepid
Daet dorogu maloe bol'shomu.
|nobarb
Net, esli prezhde malomu chered.
Lepid
Goryach ty, drug. Proshu, ne voroshi
Ty uglej tleyushchih. - Vot i Antonij
Dostojnejshij.
Vhodyat Antonij i Ventidij.
|nobarb
Idet syuda i Cezar'.
Vhodyat Cezar', Mecenat i Agrippa.
Antonij
Ventidij, slushaj. Kak uladim zdes',
Pojdem na Parfiyu.
Cezar'
Net, Mecenat,
Ne znayu. No Agrippa tebe skazhet.
Lepid
Dostojnye druz'ya! Nas edinit
Velikaya prichina, i nel'zya,
CHtoby nas melochi raz容dinili.
Spokojno raznoglas'ya razreshim.
SHumet' i vrazhdovat' po pustyakam,
Znachit zalechivat' sebya do smerti,
S nichtozhnoj rankoj yarostno vozyas'.
Poetomu otbrosim razdrazhen'e.
Kak mozhno myagche budem.
Antonij
Odobryayu.
(Privetstvuya Cezarya.)
I rad obnyat', kak obnyal by tebya,
Dazhe reshaya spor srazhen'em armij.
(Zvuchat truby.)
Cezar'
Dobro pozhalovat'.
Antonij
Blagodaryu.
Cezar'
Sadis'.
Antonij
Net, ty sadis'.
Cezar'
Izvol'.
(Sadyatsya.)
Antonij
YA slyshal,
V obide ty. Tut nedorazumen'e.
Tebya ne mozhet eto zadevat',
Vo vsyakom sluchae.
Cezar'
Smeshon ya byl by,
Kogda by popustu pochel sebya
Obizhennym, tem bolee toboyu,
Kogo by ni za chto ne stal korit'
Bezosnovatel'no.
Antonij
CHem zhe zadet'
Moglo moe v Egipte prebyvan'e?
Cezar'
Samo by po sebe moglo ne bol'she,
CHem prebyvan'e v Rime zdes' moe.
No raz protiv menya zloumyshlyayut,
To eto uzh kasaetsya menya.
Antonij
Zloumyshlyayut? Kak eto?
Cezar'
Pripomni,
CHto bylo zdes'. Tvoi zhena i brat
Vojnoyu na menya poshli. Prichinoj
Byl ty - i byl ih klichem boevym.
Antonij
Ty oshibaesh'sya. Moj brat ni razu
Menya ne vputyval. YA vyyasnyal
I dostoverno znayu ot tvoih zhe
Storonnikov. Moe ved' polozhen'e
On podryval ne men'she, chem tvoe,
Buntuya protiv nashej obshchej vlasti.
O tom i v pis'mah ya tebe pisal.
Uzh esli hochesh' ssoru ty sostryapat',
Prichinu porezonnej otyshchi.
Cezar'
Ty hochesh' na menya perelozhit'
Vinu, sostryapyvaya otgovorki.
Antonij
O net, o net. Ty znaesh', znaesh' sam,
CHto ya, soratnik tvoj, ne mog niskol'ko
Sochuvstvovat' opasnym buntaryam.
CHto zh do pokojnicy - ne daj sud'ba
Tebe stolknut'sya s norovom podobnym.
Ty pravish' tret'yu mira bez truda,
No etakoj zhenoj ne smog by pravit'.
|nobarb
Vsem by nam takih zhen, - ne nado by i na drugie vojny otpravlyat'sya!
Antonij
Ee ne uderzhat' bylo v uzde.
V soedinen'i s hitroum'em, norov
Tvoril lihie skloki, dostavlyal
Tebe hlopot nemalo, - priznayu
I opechalen. No ne stanesh' sporit' -
YA tut ne mog podelat' nichego.
Cezar'
Pisal tebe ya, no sredi gul'by
Aleksandrijskoj ty, ne prochitavshi,
Pis'mo v karman otpravil - i gonca
S nasmeshkoyu prognal.
Antonij
Ko mne vorvalsya
Bez pozvolen'ya on. A treh carej
Pochtivshi pirom, byl togda hmelen ya.
Nazavtra ob座asnil emu ya vse.
To bylo ravnoznachno izvinen'yu.
Tak chto dlya ssory zdes' prichiny net.
Cezar'
Ty klyatvennyj narushil ugovor,
V chem upreknut' menya vovek ne smozhesh'.
Lepid
Spokojnee!
Antonij
Da net, pust' govorit.
Ved' o svyashchennom rech' idet soglas'e,
Kakoe budto by ya prestupil.
Tak v chem zhe narushen'e?
Cezar'
Obyazalsya
Ty v sluchae nuzhdy mne sdat' vojska -
I otkazal i v lyudyah, i v oruzh'e.
Antonij
Ne otkazal, a pozabyl poslat' -
I chestno kayus' v meru toj oploshki,
Dopushchennoj v hmel'noj, ugarnyj chas.
Nadeyus', chestnost' ne vredit velich'yu,
Ne ubavlyaet moshchi boevoj.
Ne otricayu, Ful'viya vojnu
Zateyala, chtob vyrvat' iz Egipta
Menya. I, kak nevol'nyj sovinovnik,
Proshu proshcheniya, naskol'ko to
Sovmestno s chest'yu.
Lepid
Blagorodnyj shag!
Mecenat
Proshu vas, oboyudnye obidy
Sejchas zabud'te. Groznaya nuzhda
Splochen'ya trebuet.
Lepid
Tak, Mecenat!
Dostojnye slova.
|nobarb
Vy zajmite lyubvi drug u druga, a kogda s Pompeem budet koncheno, smozhete
vernut' obratno. Gryzites' sebe na dosuge togda.
Antonij
Molchi. Horosh ty tol'ko kak soldat.
|nobarb
YA i zabyl, chto pravdu govorit' nel'zya.
Antonij
Zabyl ty, gde nahodish'sya. Molchi.
|nobarb
Ladno, ladno, budu rassuditel'no i kamenno molchat'.
Cezar'
Hot' neuchtiv, on govorit razumno.
Da, my ne smozhem druzhbu sohranit',
Nastol'ko nashi raznyatsya natury.
No znat' by mne, gde obruchi najti,
Kakie b nas skrepili voedino,
YA by poshel za nimi na kraj sveta.
Agrippa
Pozvol' skazat' mne slovo.
Cezar'
Govori,
Agrippa.
Agrippa
Cezar', u tebya sestra est' -
Oktaviya. A doblestnyj Antonij
Teper' vdovec.
Cezar'
Nu chto ty govorish'!
Uslysh' tebya carica Kleopatra,
Ty podelom by vzbuchku poluchil.
Antonij
ZHeny ya ne imeyu. Pust' Agrippa
Dogovorit.
Agrippa
CHtoby vsegda cvela
Mezh vami druzhba, chtob serdca svyazat'
Uzlom krepchajshim, brat'yami vas sdelat',
Pust' zhenitsya Antonij na sestre
Tvoej Oktavii, ch'ya krasota
Dostojna muzha, luchshego iz smertnyh,
A kachestva dushi i dobrodetel'
Nel'zya syskat' ni u kogo drugoj.
Brak etot snimet tyazhest' podozrenij.
Bylye dryazgi prekratyat pugat',
Hudaya pravda prevratitsya v nebyl'.
Ee lyubov' oboih sblizit vas,
I vse polyubyat vas za neyu sledom.
Proshu prostit' menya. YA govoryu
Obdumanno i po velen'yu dolga.
Antonij
CHto skazhet Cezar'?
Cezar'
Prezhde nado znat',
Antonij kak otnessya k predlozhen'yu.
Antonij
Esli skazhu: "Agrippa, ya gotov", -
Kakie polnomoch'ya u Agrippy?
Cezar'
Za nim vsya sila Cezarya i vlast',
Kotoruyu imeyu nad sestroyu.
Antonij
Ne mne prepony zamyslu chinit'
Takomu raduzhnomu. Daj mne ruku!
Skrepim blagoe delo. Pust' otnyne
Carit mezh nami bratskaya lyubov',
Velikie stremlen'ya napravlyaya.
Cezar'
Antonij, vot tebe moya ruka
Daryu sestru, lyubimee kotoroj
U brat'ev ne byvalo nikogda.
Pust' nashi edinit ona serdca
I nashu vlast' nad zemlyami, chtob bol'she
Ne voznikala mezhdu nami rozn'.
Lepid
Amin', amin', skazhu ya. V dobryj chas!
Antonij
Ne dumal ya vesti vojnu s Pompeem,
Poskol'ku on nedavno okazal
Mne ryad uslug ves'ma nemalovazhnyh.
Za nih sperva ya poblagodaryu,
CHtoby menya Pompej ne schel nevezhej,
I vsled za etim - na Pompeya v boj.
Lepid
Vremya ne terpit. Esli na Pompeya
Ne dvinemsya, on dvinetsya na nas.
Antonij
Gde ego lager'?
Cezar'
U Mizen, u porta.
Antonij
A veliki li sily u nego?
Cezar'
Na sushe veliki - i vozrastayut.
Nad morem zhe on polnyj vlastelin.
Antonij
Da, ya slyhal. ZHal', ne bylo s toboj
Soglas'ya ran'she. Pospeshim k oruzh'yu.
No prezhde konchim nashe svatovstvo.
Cezar'
S ohotoyu. Nemedlenno vedu
Tebya k sestre - znakomit'.
Antonij
Za kompan'yu
Idi i ty, Lepid.
Lepid
Antonij slavnyj,
Idu. Poshel by dazhe i bol'noj.
Truby. Uhodyat vse, krome |nobarba, Agrippy i Mecenata.
Mecenat
S priezdom iz Egipta!
|nobarb
Dostojnyj Mecenat, napersnik Cezarev! Dostopochtennyj moj Agrippa!
Agrippa
Dobrejshij |nobarb!
Mecenat
Nam nado radovat'sya, chto vse tak horosho uladilos'. A vy v Egipte slavno
otlichilis'.
|nobarb
Da uzh, - dni prodryhivali, nochi prozhigali.
Mecenat
Pravda li, chto vosem' zharenyh kaban'ih tush podavalos' k zavtraku - na
dvenadcat' vsego-to person?
|nobarb
|to chto, melochishka. Byvalo na pirah kuda pograndioznej da
poprimechatel'nej.
Mecenat
A Kleopatra - dama pobeditel'naya, ezheli molva ne lzhet.
|nobarb
Kogda priplyla po reke Kidnu na pervuyu vstrechu k Antoniyu, tut zhe
oprihodovala ego serdce.
Agrippa
Da, tam ona predstala vo vsem bleske, esli mne pisavshij ne priukrasil
rasskaza.
|nobarb
YA opishu vam sejchas.
Ee lad'ya, kak dragocennyj tron,
Gorela na vode. Korma blistala
Kovanym zlatom. Purpur parusov
Takimi aromatami dyshal,
CHto veter ot lyubovnogo tomlen'ya
P'yanel. Pokornye zvuchan'yu flejt,
Serebryanye vesla bili vodu,
I l'nula k nim vlyublennaya reka.
I vse prevoshodila opisan'ya
Carica Kleopatra. Vozlezha
Pod baldahinom vito-zlatotkannym,
Byla prel'stitel'nee, chem Venera,
Izobrazhennaya na polotne,
Gde kist' sil'nej prirody. Po bokam
Stoyali kupidony-mal'chugany
S ulybkoj, s yamochkami na shchekah,
Cvetistye koleblya opahala,
No ne ostuzhivaya nezhnyj pyl
Ee lica, a lish' razgoryachaya.
Agrippa
Nu, gde zh Anton'yu bylo ustoyat'!
|nobarb
Ee sluzhanki, v odeyan'yah nimf,
Kartinno izgibalis' pered neyu.
Odna iz nih, iz etih nimf morskih,
Stoyala, pravya, u rulya. Drugie
Lovko perebirali shelk snastej
SHelk_o_vymi, kak lepestki, perstami,
I s gordost'yu vzduvalis' parusa,
Nevidimym i strannym blagovon'em
Oshelomlyaya berega reki.
Vse naselen'e goroda tuda
Glyadet' sbezhalos', i odin Antonij
Pokinuto na ploshchadi sidel -
Sidel, posvistyvaya, v tronnom kresle,
I tol'ko vozduh okruzhal ego,
I vozduh tozhe b rinulsya glazet',
Kogda b terpela pustotu priroda.
Agrippa
Sil'na carica!
|nobarb
Priplyla edva,
Antonij nash poslal ej priglashen'e
Otuzhinat'. Otvetila, pust' on
Pozhaluet k nej v gosti. Nash uchtivec.
ZHenshchine v zhizni ne skazavshij "net",
Prihoroshas', semizhdy pricyryulyas',
Poshel na pir i serdcem zaplatil
Za kushan'ya - vernej, za poglyaden'e.
Agrippa
Car'-baba! Sam velikij YUlij Cezar'
Ne ustoyal pred charami ee
I, v paharya na lozhe obrativshis',
Vspahal ee - i urozhaj dala.
|nobarb
Pri mne ona, po ulice odnazhdy
SHagov etak polsotni probezhav
I zapyhavshisya, zagovorila -
I golosa preryvistost' v drugoj
Byla b iz座anom, v nej zhe pokazalas'
Mne sovershenstvom. Zadyhayas', vsya
Dyshala siloj.
Mecenat
Uzh ee teper'-to
Antonij brosit.
|nobarb
Ni za chto ne brosit.
Ni vozrastu ne issushit' ee,
Ni vycherpat' privychke ne dano
Ee bezdonnogo raznoobraz'ya.
Drugie zhenshchiny priest'sya mogut,
No nasyshchaet chem ona sil'nej,
Tem delaet nesytej. Gryaz' lyubaya
Prelestna v nej. Raspushchennost' ee
ZHrecy svyatye voshvalit' gotovy.
Mecenat
No esli mudrost', krasota i skromnost'
V silah Antoniya ostepenit',
To dlya nego Oktaviya teper'
Blagoslovennyj dar sud'by.
Agrippa
Idemte.
Bud' moim gostem, dobryj |nobarb,
Poka ty zdes'.
|nobarb
Nizhajshe blagodaren.
Uhodyat.
Scena 3
Rim. Dom Cezarya. Vhodyat Antonij, Cezar' i Oktaviya (mezhdu nimi).
Antonij
Poroyu dal' zemel', zabota vlasti
Menya s toboyu budut razluchat'.
Oktaviya
Togda kolenopreklonenno budu
Molit'sya za tebya.
Antonij
(Cezaryu.)
Spokojnoj nochi.
Moya Oktaviya, ne ver' molve.
Hot' ran'she pregreshal, otnyne budu
Ne vyhodit' iz pravil. Dorogaya,
Spokojnoj nochi.
Oktaviya
Spokojnoj nochi.
Cezar'
Spokojnoj nochi.
(Cezar' i Oktaviya uhodyat.)
Vhodit predskazatel'.
Antonij
CHto, milyj moj? Skuchaesh' po Egiptu?
Predskazatel'
Luchshe b ottuda i ne uezzhat' -
Ni mne i ni tebe.
Antonij
A pochemu?
Predskazatel'
YA chuvstvuyu nutrom, no zatrudnyayus'
Slovami vyrazit'. Odno skazhu:
Nemedlenno v Egipet vozvrashchajsya.
Antonij
A vyshe kto podymetsya sud'boj -
YA ili Cezar'?
Predskazatel'
Cezar'. Potomu-to
Derzhis' podalej. Tvoj hranitel'-duh
Smel, blagoroden, ravnogo ne znaet.
No ryadom s duhom Cezarevym on
Robeet i snikaet. V otdalen'i
Poetomu ot Cezarya derzhis'.
Antonij
Molchi ob etom.
Predskazatel'
Tol'ko lish' tebe ya,
A bol'she nikomu i nikogda
V lyuboj igre tebya on pobedit
Odnim vezen'em, protiv ozhidanij.
Tvoj blesk tuskneet pri ego zvezde.
Opyat' skazhu ya: tvoj hranitel'-demon
Robeet ryadom s nim. No v udalen'i
Vnov' blagoroden.
Antonij
Ladno. Uhodi.
Poklich' Ventidiya ko mne syuda
(Predskazatel' uhodit.)
On na parfyan otpravitsya s vojskami.
Po tajnoveden'yu il' po dogadke,
No predskazatel' pravdu mne skazal.
Igrayu luchshe - pobezhdaet Cezar'.
Brosaem zhrebij - verh vsegda ego.
Vo vsem emu vezenie: v kostyah
I v petushinom i perepelinom
Boyah, hot' vystavlyayu ya bojcov
Kuda sil'nee. Net, pora v Egipet.
ZHenyus' ya, chtoby mir ustanovit',
No vsya moya uslada - na Vostoke. -
Skorej syuda, Ventidij!
(Vhodit Ventidij.)
Na parfyan
YA shlyu tebya. Pojdem, prikaz napisan.
Vruchu ego tebe.
Uhodyat.
Scena 4
Rim. Ulica. Vhodyat Lepid, Mecenat i Agrippa.
Lepid
Blagodaryu, ne provozhajte dal'she.
Za polkovodcami svoimi vsled
Potoropites'.
Agrippa
Tol'ko lish' prostitsya
S zhenoj Antonij - i v pohod.
Lepid
YA rad
Uvidet' budu v voinskih dospehah
Oboih vas. Dospehi vam k licu.
A do teh por proshchajte.
Mecenat
Nado dumat',
My podojdem k Mizenam prezhde vas.
Lepid
Vash put' koroche. Mne - dorogoj kruzhnoj.
Vy budete tam ran'she na dva dnya.
Mecenat i Agrippa
Uspeha pozhelaem.
Lepid
Do svidan'ya.
Uhodyat.
Scena 5
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Kleopatra, Harmiana, Ira i Aleksas.
Kleopatra
Muzyku dajte, grustnuyu usladu
Dlya nas, ch'e naznachenie - lyubov'.
Vse
|j, muzyka, igraj!
Vhodit evnuh Mardian.
Kleopatra
No net, ne nado.
Sygraem na bil'yarde. Harmiana,
Pojdem.
Harmiana
Ruka bolit. Pust' Mardian
Sygraet.
Kleopatra
Da, pozhaluj, vse ravno,
CHto s zhenshchinoj, chto s evnuhom bessharym
Katat' shary. Soglasen poigrat'?
Mardian
Naskol'ko v silah, prilozhu staran'ya.
Kleopatra
Nu, raz akter staraetsya, dostoin
On snishozhden'ya, hot' silenki net.
No ne hochu. Gde udochka moya?
Pojdem k reke. Pust' muzyka poodal'
Igraet. Ryzheperyh ryb pojdu
Obmanyvat', pronizyvat' kryuchkom
Ih skol'zkuyu gubu, voobrazhaya,
CHto eto sam Antonij na kryuchke,
I prigovarivat': "Aga! Popalsya".
Harmiana
YA pomnyu, vy posporili, kto bol'she
Pojmaet, - i emu nyryal'shchik tvoj
Kopchenuyu seledku na kryuchok
Nadel. Antonij - derg! Vot smehu bylo!
Kleopatra
Da, bylo vremya! Smehom dovela
Ego do zlosti, a v techen'e nochi,
Smeyas', utihomirila ego.
A utrom, perepiv ego, opyat'
V postel'ku p'yanogo. Potom, odevshi
Ego v moj zhenskij carstvennyj naryad,
Sama Anton'evym vooruzhilas'
Mechom pobedonosnym...
Vhodit gonec.
O, iz Rima
Izvestiya! Skorej nasyt' moj sluh
Izgolodavshijsya!
Gonec
Prosti menya...
Kleopatra
Antonij umer? |timi slovami
Ub'esh' menya, podlec. No esli zhiv on,
Esli ne plennik i ne utesnen,
Dam zolota i dam pocelovat'
Ruki derzhavnoj zhilki golubye, -
Ih celovali, trepeshcha, cari.
Gonec
Ne utesnen Antonij...
Kleopatra
Poluchaj.
(Daet zoloto.)
No tak ved' ob umershem govoryat -
Mol, minoval zemnye utesnen'ya.
Ty esli v etom smysle, rastoplyu
Vse eto zoloto i zluyu glotku
Tvoyu zal'yu.
Gonec
Doslushaj zhe, carica.
Kleopatra
YA slushayu. No vizhu po licu,
CHto dobrogo ne skazhesh'. A s hudym
Ty ne kak lyudi dolzhen byl yavit'sya,
A zmeevlasoj furiej vletet'.
Gonec
No vyslushaj zhe.
Kleopatra
CHeshetsya ruka
Tebya udarit'. No zdorov on esli,
I v druzhbe s Cezarem, i na svobode,
To zolotom i zhemchugom tebya
Vsego osyplyu, kak dozhdem i gradom.
Gonec
Carica, on zdorov.
Kleopatra
Zdorov? CHudesno.
Gonec
I v druzhbe s Cezarem.
Kleopatra
Pravdivec ty.
Gonec
Ih druzhba krepche prezhnego gorazdo.
Kleopatra
Za eto ya tebya obogashchu.
Gonec
I vse zh...
Kleopatra
Zachem zloveshchee "i vse zh"?
Ono mne radost' ot izvest'ya gasit
I, kak tyuremshchik, za soboj vedet
Kakogo-to svirepogo zlodeya.
Ne myamli, ves' vykladyvaj tovar,
Vse - i blagoe, i hudoe - vmeste:
Antonij v druzhbe s Cezarem, zdorov,
I ty skazal eshche, chto on svoboden.
Gonec
YA etogo, carica, ne skazal.
Ego s Oktaviej svyazali uzy.
Kleopatra
Kakie uzy?
Gonec
Brachnaya postel'.
Kleopatra
Mne durno, Harmiana.
Gonec
On zhenilsya.
Kleopatra
CHuma tebya, merzavca, porazi!
(Udarom sbivaet ego s nog.)
Gonec
Carica, ne gnevis'.
Kleopatra
(nanosya udar)
CHto ty lepechesh'?
Poganec, von! Il' vydavlyu glaza
I volosy tvoi povyryvayu,
(taskaet za volosy)
I, prut'yami zheleznymi izbit,
Ty budesh' dolgo izdyhat' v rassole.
Gonec
Carica, smilujsya. YA lish' gonec,
YA ne vinovnik brakosochetan'ya.
Kleopatra
Skazhi, chto eto lozh', - ozolochu
I gubernatorom tebya naznachu.
Do yarosti dovel - i bit za to.
I kvity. I vdobavok - vse, o chem lish'
Ubogosti mechtaetsya tvoej.
Gonec
Carica, on zhenat.
Kleopatra
Nu, negodyaj,
Sejchas umresh'.
(Vyhvatyvaet kinzhal.)
Gonec
Za chto? YA nevinoven.
Net, nado ubegat'.
(Ubegaet.)
Harmiana
Proshu, sderzhis'.
On zhe bezvinen.
Kleopatra
A durak ne sujsya
Pod molniyu. Egipet, ruhni v Nil!
Golubi, v aspidov oborotites'!..
Pozvat' raba obratno! YA gnevna,
No ya ne ukushu ego. Zovi zhe!
Harmiana
Vojti boitsya.
Kleopatra
YA ego ne tronu.
Marat' ne stanu ruki ob nego.
Ved' ya sama, sama vse natvorila.
Gonec vozvrashchaetsya.
Syuda, milejshij! CHestnost' horosha,
No prinosit' durnye vesti ploho.
O vesti radostnoj trubi v sto trub,
No pust' beda svershaetsya bezmolvno.
Gonec
YA vypolnyal svoj dolg.
Kleopatra
ZHenilsya on?
Otvetish' "da" - i stanesh' nenavisten.
No ty i tak uzh nenavisten mne.
Gonec
Da, on zhenilsya.
Kleopatra
Razrazi tebya
Grom bozhij! Ty chego, osel, upersya?
Gonec
Velish' mne lgat'?
Kleopatra
O, luchshe by solgal.
Pust' luchshe pol-Egipta b zatonulo,
V zmeinye ozera obratyas'.
Proch' ot menya! Bud' ty hot' raskrasavec,
Ty stal by merzok mne. ZHenilsya on?
Gonec
Carica, smilostiv'sya!
Kleopatra
On zhenilsya?
Gonec
Ne oskorblyajsya tem, chto ne hochu
YA lozh'yu oskorbit' tebya, carica.
Sama zhe prinuzhdaesh' otvechat'.
Tak spravedlivo li karat' za eto?..
Antonij na Oktavii zhenat.
Kleopatra
O, luchshe by Anton'eva nevernost'
Tebya v lgunishku obratila. Von!
Tovar, toboj iz Rima privezennyj,
CHrezmerno dorog. Zabiraj nazad
Nekuplennym - i provalis' s nim vmeste!
Gonec uhodit.
Harmiana
Sderzhi sebya, velikaya carica.
Kleopatra
YA Cezarya unizila, hvalya
Antoniya.
Harmiana
Da i ne raz tak bylo.
Kleopatra
Vot i rasplata. Uvedi menya.
V glazah temneet. Ira!.. Harmiana!..
Proshlo... Aleksas, za holopom vsled
Begi. Pust' ob Oktavii rasskazhet:
Goda, naruzhnost', nrav ee kakov,
I nepremenno cvet volos, - i migom
Ko mne vernis'.
(Aleksas uhodit.)
S nim navsegda rasstanus'...
Net, ne hochu... Antonij - kak portret
S dvojnym izobrazhen'em. Poglyadish' -
On zloe chudishche. Inache glyanesh' -
On bozhestvo.
(Mardianu.)
K Aleksasu skorej.
Uznaet pust', kakogo ona rosta.
O Harmiana, pozhalej menya,
No pomolchi. Vedi v moi pokoi.
Uhodyat.
Scena 6
Bliz Mizenskogo mysa. Vhodyat vo glave vojsk, pod zvuki trub i barabany, s
odnoj storony Pompej i Menas, a s drugoj - Cezar', Antonii, Lepid, |nobarb,
Mecenat i Agrippa.
Pompej
Zalozhnikov vy dali mne. YA - vam.
Teper' pogovorim pered srazhen'em.
Cezar'
Peregovory nam ne povredyat,
I predlozhen'ya pis'mennye nashi
Dlya etogo i poslany tebe.
Esli oni rassmotreny, skazhi nam,
Vernesh' li v nozhny svoj myatezhnyj mech
I udalaya molodezh' vernetsya l'
V Siciliyu, a ne pogibnet zdes'.
Pompej
Otvechu vam - verhovnym triumviram
I voleispolnitelyam bogov.
Byl YUlij Cezar' vami otomshchen.
Tak za otca ne mstit' mne pochemu zhe?
CHto pobudilo Kassiya i prochih
Pobornikov svobody, v tom chisle
CHestnejshego, dostojnejshego Bruta, -
CHto pobudilo ih vooruzhit'sya
I Kapitolij kroviyu zalit'?
Odno stremlenie - chtoby nikto
Nad nami ne voznessya novym bogom.
Vot potomu zhe sozdal ya svoj flot,
Pod ch'eyu tyazhest'yu yaritsya more,
I etim flotom pokarat' hochu
Neblagodarnyj Rim, otca predavshij.
Cezar'
Ne goryachis'.
Antonij
Ne zapugaesh' nas
Ty etim flotom. My, Pompej, gotovy
Pomeryat'sya s toboyu na vode.
A suhoputnym vojskom, znaesh' sam,
Naskol'ko my bogache.
Pompej
Da, bogache
Menya ty - zahvatil otcovskij dom.
CHto zh, pol'zujsya, pokuda est' vozmozhnost'.
Kukushka svoego zh gnezda ne v'et.
Lepid
Ne k delu eto. Ty izvol' skazat',
Soglasen li na to, chto predlozhili.
Cezar'
Vot, vot.
Antonij
I ne zhelan'ya nashi vzves',
A sobstvennye vygody.
Cezar'
I risk,
S otkazom svyazannyj.
Pompej
Moimi budut
Siciliya, Sardiniya - pritom,
CHto ya ochishchu more ot piratov
I v Rim poshlyu s pshenicej korabli?
I, soglasyas' na etom, razojdemsya,
SHCHit ne pomyav i ne zazubriv mech?
Cezar', Antonij i Lepid
Da, predlagaem eto.
Pompej
CHto zh, syuda ya
Prishel, gotov usloviya prinyat'.
No Mark Antonij rasserdil nemnogo. -
A ved', kogda na Cezarya tvoj brat
Podnyalsya, matushke tvoej priyut
YA dal v Sicilii. Ne sled hvalit'sya,
No eto tak.
Antonij
Mne vedomo pro to,
I ya tebe premnogo blagodaren.
Pompej
Daj ruku. YA ne ozhidal s toboyu
Zdes' vstretit'sya.
Antonij
Myagki puhoviki
Vostochnye. I esli by ne ty,
YA zaderzhalsya b tam. Opyat' spasibo.
Cezar'
A ty peremenilsya s proshloj vstrechi.
Pompej
Pust' besposhchadno na moem lice
Sud'ba itozhit traty i protori,
No serdca ej ne dam porabotit'.
Lepid
V chas dobryj vstrecha.
Pompej
V dobryj chas, nadeyus'.
A soglashen'e nado zapisat',
Skrepiv pechatyami.
Cezar'
Da, bez zaderzhki.
Pompej
I, prezhde chem rasstat'sya, drug u druga
My popiruem. Nachinat' komu,
Opredelim po zhrebiyu.
Antonij
Nachnu - ya.
Pompej
Net, brosim zhrebij. Vse ravno, Antonij,
Egipetskoj zatejlivost'yu blyud
Ty nas zatmish'. YA slyshal, YUlij Cezar'
Otyazhelel ot tamoshnih pirov.
Antonij
Ty mnogo slyshal.
Pompej
Ne hotel obidet'.
Antonij
I ne obidel.
Pompej
Slyshal i o tom,
Kak vnes Apollodor...
|nobarb
My sami znaem.
Pompej
CHto znaete?
|nobarb
Vnes k Cezaryu caricu
V meshke tyufyachnom.
Pompej
A-a, uznal tebya.
Kak pozhivaesh', voin?
|nobarb
Horosho.
I budushchee mne sulit k tomu zhe
CHetyre pira.
Pompej
Ruku daj pozhat'.
Ty mne vsegda priyaten byl. YA videl
Tebya v boyu - ty zavist' vyzyval
Svoim besstrashiem.
|nobarb
A ty mne byl
Malopriyaten. No i mne sluchalos'
Tebya hvatat', kogda tvoi dela
Tu pohvalu raz v desyat' prevyshali.
Pompej
A grubovatost', pryamota tvoya
Tebe idet. - Sejchas ya priglashayu
Vseh na moyu galeru.
Cezar', Antonij i Lepid
CHto zh, vedi.
Pompej
Pojdemte.
Vse, krome |nobarba i Menasa, uhodyat.
Menas
(v storonu)
Pompej, Pompej... Otec tvoj nikogda b ne zaklyuchil takogo dogovora. - My
s toboj uzhe vstrechalis'.
|nobarb
Na more, pomnitsya.
Menas
Imenno tak.
|nobarb
Ty na more dralsya neploho.
Menas
A ty - na sushe.
|nobarb
Hvali menya - i pohvalyu tebya. No suhoputnye moi uspehi otricat' nel'zya.
Menas
Kak i moi morskie.
|nobarb
A bezopasnej tebe bylo b koe-chto i otricat', - na more ty vdostal'
porazbojnichal.
Menas
A ty - na sushe.
|nobarb
A ya otricat' budu. - Odnako daj ruku, Menas. Esli by glazam nashim dana
byla vlast' arestovyvat', to oni mogli by zahvatit' sejchas v pozhatii dve
razbojnye ruki.
Menas
Ruki pust' razbojnichayut i voruyut, no lica muzhskie ne lgut.
|nobarb
A u krasivyh zhenshchin lica lzhivy u vseh pogolovno.
Menas
A kak zhe. Oni ved' licami svoimi voruyut serdca.
|nobarb
My shli syuda voevat' s vami.
Menas
Lichno ya zhaleyu, chto vojna obernulas' popojkoj. Segodnya Pompej proulybaet
svoe schast'e.
|nobarb
A nazad ne vorotit uzhe ni ulybkoj, ni plachem.
Menas
CHto verno, to verno. - My ne dumali uvidet' zdes' Antoniya. Pravda li,
chto on zhenat na Kleopatre?
|nobarb
Sestru Cezarya zovut Oktaviej.
Menas
|to tak, no ona ved' zhena byla Kaya Marcella.
|nobarb
A teper' zhena Marka Antoniya.
Menas
Ty ne shutish'?
|nobarb
Niskol'ko.
Menas
Togda Antonij splochen s Cezarem navek.
|nobarb
Bud' ya proricatelem, ya b etogo ne predskazal.
Menas
Dumayu, tut brak skoree po raschetu i politike, chem po lyubvi.
|nobarb
I ya tak dumayu. No vot uvidish', etot brak, vrode by skreplyayushchij Antoniya
s Cezarem, okazhetsya dlya druzhby ih ne skrepoj, a udavkoj, ibo Oktaviya -
natura chistaya, spokojnaya, negovorlivaya.
Menas
Kto zh ne pozhelaet podobnoj zheny?
|nobarb
Ne pozhelaet tot, kto sam naturoj ne takov - i ne takov Antonij. On
vernetsya k svoemu egipetskomu yastvu. I togda vzdohi Oktavii razduyut ogon'
gneva v Cezare, i, kak ya uzhe skazal, skrepa ih druzhby obernetsya prichinoj
razdora. Antonij vorotitsya k svoej uslade. ZHenilsya on tol'ko iz vygody.
Menas
Vozmozhno, i tak. Milosti proshu na bort galery. Vyp'em tam za tvoe
zdorov'e.
|nobarb
Ot vypivki ya ne proch'. My v Egipte pili krepko.
Menas
Pojdem zhe.
Uhodyat.
Scena 7
Na bortu Pompeevoj galery, bliz Mizenskogo mysa. Muzyka. Vhodyat dvoe ili
troe slug s vinom, fruktami, sladostyami.
Pervyj sluga
Sejchas pridut syuda. Koj-kto uzhe okosel, a dun' veterok, i sovsem
pokositsya.
Vtoroj sluga
Lepid raskrasnelsya.
Pervyj sluga
On p'et za nih za vseh.
Vtoroj sluga
Oni znaj shpynyayut drug druga, a on krichit "Dovol'no!", mirit ih - i p'et
mirovuyu.
Pervyj sluga
I pushche lish' razzhigaet vojnu mezhdu svoim zheludkom i rassudkom.
Vtoroj sluga
Vot chto znachit malomu zatesat'sya v obshchestvo velikih. Bogatyrskoe kop'e
bespoleznej kamyshinki, raz ono tebe nevpodym.
Pervyj sluga
Byt' vzbroshennym v planetnuyu orbitu i ne svetit', a tusklo v nej
boltat'sya - vse ravno chto urodovat' lico pustymi glaznymi orbitami.
Truby. Vhodyat Cezar', Antonij, Pompej, Lepid, Agrippa, Mecenat, |nobarb,
Menas i drugie voenachal'niki.
Antonij
A vot kak: meryayut oni v razlivy,
Naskol'ko Nil podnyalsya, - po shkale,
CHto oboznachili na piramide, -
I znayut, izobil'e vperedi
Il' nedorod. CHem polovod'e vyshe,
Tem luchshe vidy. A sojdet voda,
V il, v tinu etu zerna vysevayut
I vskore sobirayut urozhaj.
Lepid
Tam u vas gady dikovinnye.
Antonij
Ty prav, Lepid.
Lepid
Iz nil'skoj gryazi tam solnce tvorit i zmej, i krokodilov tozhe.
Antonij
Imenno tak.
Pompej
Sadites'. |j, vina! Zazdravnuyu Lepidu!
Lepid
YA ne ochen'-to zdrav. No menya ne perep'esh', ya vystoyu.
|nobarb
Skoro uzhe lyazhesh'.
Lepid
Net, pravda, ya slyhal, chto p-piramidy P-ptolemeevy sil'naya veshch'.
Slyhal, ne vozrazhajte.
Menas
(tiho Pompeyu)
Pompej, na dva slovechka.
Pompej
(tiho Menasu)
Ty shepni
Mne na uho.
Menas
(tiho)
Na mig pokin' zastol'e
I vyslushaj.
Pompej
(tiho)
Postoj.
(Gromko.)
Vina Lepidu!
Lepid
A chto za shtuka etot vash krokodil?
Antonij
Oblika on krokodil'ego i krokodil'ej shiriny i vysoty, i dvizhim
sobstvennymi organami. ZHivet za schet pishchi, a issyaknut elementy, tut zhe dusha
ego pereselyaetsya.
Lepid
A cveta on kakogo?
Antonij
I cveta krokodil'ego.
Lepid
Strannaya gadina.
Antonij
Tak tochno. I plachet mokrymi slezami.
Cezar'
I opisan'ya etogo emu dostatochno?
Antonij
Predostatochno - s Pompeevoj zazdravnoj chashej v podkreplenie. On zhe ne
bezbozhnik, ne epikureec, otricavshij pereselen'e dush.
Pompej
(tiho Menasu)
Ty chto, milejshij! Ubirajsya proch'!
Delaj kak veleno. -
(Gromko.)
A chasha gde zh?
Menas
(tiho Pompeyu)
YA zasluzhil, chtob vyslushal menya ty.
V storonku otojdem.
Pompej
(tiho Menasu)
Ty oshalel?
V chem delo?
(Vstaet, oni othodyat v storonu.)
Menas
YA vsyu zhizn' tebe sluzhu.
Pompej
Veroj i pravdoj. Dal'she chto? - Sobrat'ya,
Pirujte, veselites'!
Antonij
Vizhu, tonesh'
V tryasine vinnoj. Beregis', Lepid!
Menas
ZHelaesh' ty byt' vlastelinom mira?
Pompej
CHto?
Menas
Snova sprashivayu: hochesh' stat'
Vladykoj mira?
Pompej
Myslimoe l' delo?
Menas
Da, myslimoe. YA, hot' ne bogat,
Mogu ves' mir tebe dat' vo vladen'e.
Pompej
Ty p'yan?
Menas
Ni kapli nynche ya ne pil.
Otvazh'sya tol'ko - stanesh' bog i car'
Vsego, ohvachennogo okeanom
I nebesami. Tol'ko pozhelaj.
Pompej
Kakim zhe eto obrazom?
Menas
Sejchas
Vot eti troe sovladel'cev mira
Zdes' u tebya. Veli rubit' kanat -
I, otplyvya, tri glotki pererezhem,
I stanet vse tvoim.
Pompej
|h, Menas, Menas.
Ne govorit', a delat' by tebe.
CHto rascepilos' by vo mne kak podlost',
To bylo by userdiem v tebe.
YA stavlyu chest' moyu prevyshe vygod.
Ty proboltalsya - na sebya penyaj.
Kogda b ty molcha ego sovershil,
YA by potom odobril tvoj postupok,
Nameren'e zhe dolzhen osudit'.
Mahni rukoj i pej.
Menas
(v storonu)
A esli tak,
Tvoej fortune snikshej ne sluga ya.
Kto ne sumel udachu uhvatit',
Vovek udachi bol'she ne uvidit.
Pompej
Za zdravie Lepida!
Antonij
Unesite
Ego na bereg. P'yu vmesto nego.
|nobarb
Tvoe zdorov'e, Menas.
Menas
|nobarb,
Bud' schastliv.
Pompej
Da polnee nalivajte.
|nobarb
(ukazyvaya na slugu, unosyashchego Lepida)
A bogatyr' sluzhitel' etot vash.
Menas
Ty dumaesh'?
|nobarb
Ty razve sam ne vidish'?
Tret' mira na sebe unosit on.
Menas
Tret' mira upilas'. A pust' i ves' by
Mir zavertelsya p'yanym kolesom.
|nobarb
Pej, Menas, pej - usilivaj verchen'e!
Menas
Lej.
Pompej
|to ne aleksandrijskij pir,
Konechno.
Antonij
Von zatychki! Nalivaj!
Uzh priblizhaemsya k Aleksandrii!
Za zdrav'e Cezarya!
Cezar'
Ohotno by
YA vozderzhalsya. Moyu mozg vinishchem,
A on mutneet lish'. Nelepyj trud.
Antonij
Pir trebuet togo.
Cezar'
CHto zh, povinuyus'.
No ya, chem stol'ko vyhlestat' zaraz,
CHetyre dnya by predpochel postit'sya.
|nobarb
(Antoniyu)
Moj povelitel'! Ne splyasat' li nam
Egipetskuyu tu, v chest' boga Vakha?
Tu vakhanal'nuyu?
Pompej
Davaj, soldat.
Antonij
Vse za ruki beris', kruzhi, pokamest
Vino ne pobedit nas zabyt'em
Bayukayushche-laskovym.
|nobarb
Berites' -
Vot tak, vot tak. |j, muzyka, zychnej!
Poj, mal'chik, a pripev my vse podhvatim
Vo vsyu grudnuyu kletku.
Muzyka. |nobarb stavit vseh v krug, soediniv im ruki.
Pesnya
Pyshnotelyj bog vina,
Napoi nas dop'yana!
Krasnoglazyj! V vinnom chane
Utopi nashi pechali,
Grozd'yami venchaj nash pir, -
CHtoby zakruzhilsya mir!
CHtoby zakruzhilsya mir!
Cezar'
Kak budto vse. Pompej, spokojnoj nochi.
Brat, nam pora. Ser'eznye dela
Nahmurenno glyadyat na etu rezvost'.
Nas razrumyanilo. Idem, druz'ya.
Vinom rasslablen krepkij |nobarb,
I zapletaetsya hmel'noj yazyk moj.
Hmel' obrashchaet nas pochti v shutov.
Dovol'no slov. ZHelayu dobroj nochi.
Antonij, ruku daj mne.
Pompej
A teper'
Dosporim my na beregu, kto krepche.
Antonij
Dosporim. Ruku daj.
Pompej
|h zavladel
Ty domom moego otca, Antonij.
No my druz'ya ved'. V lodku poproshu.
|nobarb
Ne padaj.
Vse, krome |nobarba i Menasa, uhodyat.
Menas, ya ostanus' zdes'.
Menas
Da, u menya v kayute. - Gromche, truby!
Svistite, flejty! V barabany bej!
Pust' slyshit bog morej, kak rasstaemsya
S vlastitelyami. Muzyka, gremi!
Hot' lopni, a gremi!
Truby i barabany.
|nobarb
Vivat, ura!
Menas
Ura! Poshli, voitel' dostoslavnyj.
Uhodyat.
Scena 1
Ravnina v Sirii. Vhodyat triumfal'nym marshem Ventidij, Silij i drugie rimskie
voenachal'niki s vojskom. Vperedi nesut telo ubitogo Pakora.
Ventidij
Vot i nastal chered vam pobedit'.
Otmstil ya kop'emechushchim parfyanam
Za gibel' Krassa. Ulozhili my
Parfyanskogo carevicha Pakora.
Nesite ego telo vperedi.
Silij
Poka goryach tvoj mech ot vrazh'ej krovi,
O doblestnyj Ventidij, pospeshi
Vosled begushchim. Midiyu zajmi,
Mesopotamiyu - lishi ubezhishch
Vraga razgromlennogo, chtob Antonij,
Nash polkovodec, posadil tebya
Na triumfatorskuyu kolesnicu
I lavrami pobednymi venchal.
Ventidij
Net, Silij, sovershil ya uzh dovol'no.
Sverchok znaj svoj shestok. Urazumej -
Mogu ya chereschur napobezhdat'sya
I slavu slishkom gromkuyu dobyt'
V otsutstvie Antoniya. Ved' on
I Cezar' pobezhdat' prinorovilis'
Posredstvom zamestitelej svoih.
Nedarom Sessij, slishkom progremev
Pobedami sirijskimi, utratil
Antoniya, nachal'nika, lyubov'.
Pobedami zatmit' nachal'stvo - znachit
Nad nim nachal'stvovat'. Net, byt' v teni
Blagorazumnee, chem yarkoj slavoj
Svoe vse budushchee omrachit'.
Uspeh ya mog by razvivat' i dal'she,
No etim oskorbil by - i svoi
Usil'ya zagubil.
Silij
Ty prav, Ventidij.
Mezhdu soldatom i ego mechom
Razlich'ya net, kogda soldat ne myslit.
Ty - golova. Antoniyu napishesh'?
Ventidij
Smirenno polkovodcu soobshchu
O tom, chto imenem ego volshebnym
My pobedili; osenyali nas
Ego znamena i ego zaboty,
Kogda my gnali konnicu parfyan,
Ne znavshuyu dosele porazhen'ya.
Silij
A gde sejchas Antonij?
Ventidij
ZHdut ego
V Afinah, i so vseyu bystrotoj,
Vozmozhnoj pri obilii trofeev,
My dvinemsya tuda. |j, shire shag!
Uhodyat.
Scena 2
Rim. Perednyaya v dome Cezarya. Vhodyat s raznyh storon Agrippa i |nobarb.
Agrippa
CHto, rasstavanie zaversheno?
|nobarb
Pompej uehal. Ostal'nye troe
Uzhe konchayut zdeshnie dela.
Plachet Oktaviya, proshchayas' s Rimom.
Pechalen Cezar', i s pohmel'ya muchit
Lepida nemoch' blednaya lyubvi.
Agrippa
O, blagorodnejshij Lepid!
|nobarb
Redchajshij!
Kak lyubit Cezarya!
Agrippa
Kak obozhaet
Antoniya!
|nobarb
Mol, Cezar' mezh lyudej -
Kak bog!
Agrippa
Antonij - sred' bogov YUpiter!
|nobarb
Ah, Cezar' nesravnen!
Agrippa
Antonij - feniks!
|nobarb
Kto Cezarya zhelal by voshvalit',
Proiznesi odno lish' slovo "Cezar'".
Agrippa
Vot tak oboih hvalit do nebes.
|nobarb
Vozlyublen Cezar'. No Antonij - tozhe.
Ne vyskazat' ni pesnej, ni stihami
Lepida nepostizhnuyu lyubov'
K Antoniyu. A k Cezaryu? - molchi
I lish' divis' kolenopreklonenno.
Agrippa
Vlyublen v oboih.
|nobarb
Ved' oni Lepidu,
Kak dva kryla navoznomu zhuku.
Truby za scenoj.
Trubyat sedlat' konej. Proshchaj, Agrippa.
Agrippa
Schastlivogo tebe puti, soldat.
Vhodyat Cezar', Antonij, Lepid i Oktaviya.
Antonij
Ne provozhaj uzh dal'she.
Cezar'
U menya
Ty otnyal poldushi - tak beregi zhe
Moe sokrovishche. A ty, sestra,
ZHenoyu bud', kakoyu byt' umeesh'.
V tebe nezyblemo uveren ya. -
Ona skrepila nash soyuz, Antonij.
Ne obrati zhe ty ee v taran,
Krushashchij krepost' nashego edinstva.
Zachem togda by i rodnit'sya nam?
Antonij
Somneniem menya ne obizhaj.
Cezar'
Skazal, chto dumal.
Antonij
Kak ni bud' dotoshen,
Dlya opasenij ne najdesh' prichin.
Prostimsya zhe. Hrani tebya sud'ba
I podchini tebe stremlen'ya rimlyan.
Cezar'
Proshchaj, sestra. Vseh radostej tebe!
Da budut laskovy k tebe stihii.
Proshchaj! Proshchaj!
Oktaviya
Moj blagorodnyj brat!
Antonij
Ona v slezah, kak mir v aprel'skih livnyah.
No ved' nesut oni vesnu lyubvi.
Tak proch' pechal'!
Oktaviya
Veli glyadet' za domom
Anton'evym i...
Cezar'
CHto, Oktaviya?
Oktaviya
YA... na uho shepnu...
Antonij
Ona zapnulas'.
Ona - kak lebedinoe pero,
Nedvizhnoe na zamershej vode
V minutu mezh prilivom i otlivom.
|nobarb
(tiho Agrippe)
Cezar' - zaplachet?
Agrippa
(tiho |nobarbu)
Potemnel licom.
|nobarb
(Agrippe)
A temnyj lik - i v loshadi iz座an,
I v cheloveke.
Agrippa
(|nobarbu)
Da ved' i Antonij
Rydal, kogda ubit byl YUlij Cezar'.
I nad ubitym Brutom plakal on.
|nobarb
(Agrippe)
V tot god slezotechen'em on stradal,
I dazhe nad sopernikom srazhennym
Rydal tak gor'ko, chto i u menya,
Poverish' li, iz glaz katilis' slezy.
Cezar'
Net, dorogaya, budu vesti slat'
Bez promedleniya i pereryva.
Antonij
(Cezaryu)
Davaj zhe shvatimsya: kto krepche v druzhbe,
Reshim ob座at'em. A teper' proshchaj.
Cezar'
Proshchaj. Bud' schastliv.
Lepid
Vse ogni nebes
Puskaj tebe dorogu osveshchayut.
Cezar'
Proshchaj. Proshchaj, rodimaya.
(Celuet Oktaviyu.)
Antonij
Proshchajte!
Truby. Vse uhodyat.
Scena 3
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Kleopatra, Harmiana, Ira i Aleksas.
Kleopatra
Gonec gde etot?
Aleksas
On vojti robeet.
Kleopatra
Nu chto za vzdor! - Podi, druzhok, syuda.
Vhodit daveshnij gonec.
Aleksas
Velikaya carica, na tebya
Sam Irod poboyalsya b Iudejskij
Podnyat' glaza, kogda gnevish'sya ty.
Kleopatra
Pora by Irodu srubit' bashku.
No kto zh moe ispolnit povelen'e?
Uplyl Antonij. - Blizhe podojdi.
Gonec
Vsemilostivejshaya!
Kleopatra
Videl ty
Oktaviyu?
Gonec
Da, groznaya carica.
Kleopatra
Gde?
Gonec
V Rime. Videl ya ee v lico.
Ona shla mezh Antoniem i bratom.
Kleopatra
Rostom ona s menya il' nizhe?
Gonec
Nizhe.
Kleopatra
A golos ee? Zvonok ili tih?
Gonec
YA slyshal ee golos. Golos tihij.
Kleopatra
Nehorosho. Razlyubit on ee.
Harmiana
Da on, konechno, i sejchas ne lyubit.
Kleopatra
Pozhaluj. Golos gluh, plyugavyj rost.
A kak pohodka? Est' v nej velichavost'?
Ty velichavyh ved' vidal caric.
Gonec
Ona polzet, kak budto nezhivaya,
I statuej bezzhiznennoj stoit.
Kleopatra
Neuzhto?
Gonec
Glaz moj opyten, carica.
Harmiana
Ego glazastee v Egipte net.
Kleopatra
On nablyudatelen. Nu chto zh, kak vizhu,
Ej nechem charovat'. Da, ty umen.
Harmiana
Voster na divo.
Kleopatra
Skol'ko dash' ej let?
Gonec
Ona vdova...
Kleopatra
Ty slyshish', Harmiana?
Gonec
A let ej tridcat', dumayu.
Kleopatra
Lico
Prodolgovato ili kruglo?
Gonec
Kruglo,
I dazhe slishkom.
Kleopatra
Krugloe lico
Byvaet bol'shej chastiyu u dury.
Kakogo cveta volosy ee?
Gonec
Cveta koricy. A uzh nizkoloba
Do krajnosti.
Kleopatra
Vot zoloto. Beri.
Zabud' nelaskovoe obrashchen'e.
YA snova narochnym tebya poshlyu.
Gonec otmennyj ty. Idi, gotov'sya.
Pis'mo dostavish'.
(Gonec uhodit.)
Harmiana
Molodec kakoj!
Kleopatra
Da, molodec. I ochen' sozhaleyu,
CHto ya ego terzala. A ona,
Vyhodit, nichego ne predstavlyaet
Soboyu.
Harmiana
Rovnym schetom nichego.
Kleopatra
Ved' videl, znaet etot chelovek,
CHto carstvennoe znachit obayan'e.
Harmiana
Eshche by! Sluzhit on tebe davno.
Kleopatra
Dolzhna eshche vopros emu zadat',
I dopishu pis'mo. Ty, Harmiana,
Pojdesh' i privedesh' ego ko mne.
Togda i sprosim. Vse, pozhaluj, mozhno
Eshche popravit'.
Harmiana
ZHizn'yu poruchus'.
Uhodyat.
Scena 4
Afiny. Komnata v dome Antoniya. Vhodyat Antonij i Oktaviya.
Antonij
Net, net, Oktaviya, ne tol'ko eto.
Eshche by mozhno eto opravdat'.
No snova on razzheg vojnu s Pompeem
I zaveshchanie svoe prochel
Narodu. Obo mne pochti ni slova.
A esli uzh ne skryt' bylo moih
Zaslug, edva-edva cedil slova,
Neiskrenno i holodno.
Oktaviya
Antonij,
Ne ver' ty sluham i ne goryachis'.
Ved', v sluchae razdora, za oboih
Za vas molitvy budu vossylat',
Prosit' za muzha i prosit' za brata,
Odnoj mol'boj druguyu horonya.
Ved' kto ni pobedit iz vas, v ubytke
Ostanus', gorestnaya, vse ravno,
I gde zhe vyhod?
Antonij
Milaya moya,
Lyubi togo, kto bolee dostoin.
Teryaya chest', uvechu ya sebya.
Zachem togda tebe takoj uvechnyj.
Ty hochesh' byt' posrednicej? Izvol'.
Tem vremenem k vojne prigotovlen'ya
Obyazan ya vesti. Oni zatmyat
Usil'ya Cezarya. Tak chto ne meshkaj
I delaj, chto zhelaesh'.
Oktaviya
Gospodin moj,
Blagodaryu. Nebesnoj siloj pust'
Ispolnyus', slabaya, i pomiryu vas.
Vojna mezh vami raskolola b zemlyu,
I trupami prishlos' by zapolnyat'
Rasselinu.
Antonij
Vinovnika najdi.
Ne mozhem oba byt' ravnovinovny,
I ne dolzhny ravnolyubimy byt'.
Voz'mi s soboyu teh, kogo zhelaesh'.
V rashodah ne stesnyaj sebya.
Uhodyat.
Scena 5
Tam zhe. Drugaya komnata. Vhodyat s raznyh storon |nobarb i |ros.
|nobarb
Nu, chto slyhat', drug |ros?
|ros
Novosti strannye.
|nobarb
Kakie eto?
|ros
Cezar' i Lepid poshli vojnoyu na Pompeya.
|nobarb
Davno znayu; a chem konchilos'?
|ros
Cezar', ispol'zovav Lepida protiv Pompeya, tut zhe lishil Lepida ravnoj
vlasti, otkazal emu v slave pobedy, i malo togo - obvinil v pis'mennyh
snosheniyah s Pompeem; a obviniv, sam zhe i arestoval. Tak chto bednaya tret'
mira teper' v zatochenii, pokuda smert' ne vypustit na volyu.
|nobarb
Ostalis' v mire dve zubastyh pasti.
I skol'ko carstv im v pishchu ni kidaj,
Tem konchat, chto sozhrut odna druguyu.
Antonij gde sejchas?
|ros
Po sadu brodit,
Kamysh pinaya gnevno i rycha:
"Durak Lepid" i "Glotku perervu
Ubivshemu Pompeya oficeru".
|nobarb
Bol'shoj nash flot gotovitsya v pohod.
|ros
V Italiyu - na Cezarya. No ya
CHut' ne zabyl za vsemi novostyami,
CHto gospodin zovet tebya k sebe.
|nobarb
Pojdet vse prahom... CHto zh, vedi menya
K Antoniyu.
|ros
Proshu.
Uhodyat.
Scena 6
Rim. Dom Cezarya. Vhodyat Cezar', Agrippa i Mecenat.
Cezar'
Nad Rimom nasmehayas', sotvoril
Koj-chto i huzhe. Tam, v Aleksandrii,
Na ploshchadi obityj serebrom
Pomost vozdvig, na tronah zolotyh
Antonij s Kleopatroyu vosseli;
U ih podnozh'ya sel Cezarion
(CH'im yakoby otcom byl YUlij Cezar'),
A ryadom - nezakonnyj ves' priplod
Ot ih bludodeyan'ya. Kleopatru
Ne tol'ko samoderzhicej Egipta
Antonij utverdil, no sverh togo
Nad Kiprom vocaril i Nizhnej Siriej
I Lidiej.
Mecenat
Provozglasil o sem
Publichno?
Cezar'
Da, na lyudnom meste zrelishch
I sostyazanij. Synovej svoih
Velel titulovat' "cari carej".
Midiyu, Parfiyu, Armeniyu
Dal Aleksandru; Ptolemej zhe poluchil
Tron Kilikii, Finikii, Sirii.
Tot den' prokrasovalas' Kleopatra,
Bogineyu Izidoj naryadyas'.
I prezhde tak yavlyalas' prinarodno.
Mecenat
Ob etom nado Rim opovestit'.
Agrishga. Spes'yu Antoniya uzhe presytyas',
Pust' otvernutsya lyudi ot nego.
Cezar'
Rim eto znaet. A teper' Antonij
I obvineniya svoi prislal.
Agrippina
Kogo zhe obvinyaet on?
Cezar'
Menya.
Siciliyu vzyav u Pompeya, deskat',
Prisvoil ya Antonievu chast'.
I, vo-vtoryh, mol, ne vernul galer,
CHto on prislal v podmogu nam. I, v-tret'ih,
On nedovolen, chto smeshchen Lepid
I otnyaty dohody u Lepida.
Agrippa
Nel'zya ostavit' eto bez otveta.
Cezar'
Otvet uzh poslan. YA pishu emu,
CHto byl Lepid smeshchen iz-za svoej
ZHestokosti i zloupotreblenij,
I chto Siciliej ya podelyus',
No pust' i on podelitsya Armeniej
I prochej zavoevannoj zemleyu.
Mecenat
On nikogda na eto ne pojdet.
Cezar'
Togda i nashego my ne ustupim.
Vhodit Oktaviya so svyatoj.
Oktaviya
Privet moj Cezaryu, i vam privet!
Rodnoj moj Cezar', zdravstvuj!
Cezar'
Nikogda
Ne dumal ya pokinutoj uvidet'
Moyu Oktaviyu.
Oktaviya
Da razve ya
Pokinuta?
Cezar'
Zachem zhe vtihomolku
Ty pribyla? Antoniya zhene
I Cezarya sestre tak ne pristalo.
Pribytie dolzhny by predvaryat'
Kogorty voinov i rzhan'e k_o_nej,
I pyl' dorog podnyat'sya do nebes.
Vzobravshis' na derev'ya vdol' puti,
Dolzhny b tomit'sya lyudi ozhidan'em.
A ty yavilas', slovno by na rynok
Krest'yanka, - vykazat' nam pomeshav
Svoyu lyubov' k tebe i pod somnen'e
Ee postavivshi. Ved' nam by nado
I n_a_ more tebya vstrechat', i zdes' -
I vse obogashchaya prazdnik vstrechi.
Oktaviya
Sama reshila ya tak skromno ehat'.
Antonij mne skazal, chto ty vojnu
Gotovish'. I, pechalyas', poprosila
YA pozvolen'ya na poezdku v Rim.
Cezar'
On bystren'ko pozvolil. Ty - pomeha
Ego rasputstvu.
Oktaviya
O, ne nado tak.
Cezar'
Za nim vedetsya nashe nablyuden'e.
Ko mne letyat izvestiya o nem.
Nu-ka, skazhi, gde on teper'?
Oktaviya
V Afinah.
Cezar'
Net, oskorblennaya moya sestra.
Ego kivkom prizvala Kleopatra
Svoe vladychestvo on otdal shlyuhe.
Oni carej szyvayut na vojnu.
Livijskij Bokh, Amintas Likaonskij,
Frakijskij Adallas i Filadel'f
Paflagonijskij, Aravijskij Manh,
Car' Komagenskij Mitridat, car' Ponta,
Car' Irod Iudejskij, Arhelaj
Kappadokijskij vstali na podmogu.
I ya eshche ne perechislil vseh.
Oktaviya
O gore! Raskolola serdce mne
Pechal' o dvuh vrazhduyushchih i blizkih.
Cezar'
Radush'e nashe pust' tebya uteshit.
Vnimaya tvoim pis'mam, ya ne rval
S Antoniem, poka ne stalo yasno,
CHto obmanul tebya on - i grozit
Nam gibel'yu dal'nejshaya bespechnost'.
Ne nado slezy prolivat' o tom,
CHto resheno sud'boj neotvratimoj.
Dobro pozhalovat'! Tebya dorozhe
Net u menya. I ty oskorblena
Neopisuemo. Vozdat' za eto
Veleli bogi nam. Ty ne goryuj.
Tebe vovek my rady.
Agrippa
Gospozha,
Dobro pozhalovat'.
Mecenat
Milosti prosim.
Ves' Rim, lyubya, sochuvstvuet tebe
Odin bludnik Antonij otvernulsya
I otdal vlast' gorlastoj potaskuhe,
CHto etim hvalitsya i nas chernit.
Oktaviya
Uzheli pravda?
Cezar'
Pravda. Ne terzajsya,
Pereterpi, lyubimaya sestra.
Scena 7
Bliz Akciuma. Lager' Antoniya. Vhodyat Kleopatra i |nobarb.
Kleopatra
Ne somnevajsya, ya eshche s toboyu
Sochtusya.
|nobarb
No za chto, za chto, za chto?
Kleopatra
Za to, chto govoril ty - mol, negozhe,
CHtoby poehala ya na vojnu.
|nobarb
A razve ya ne prav?
Kleopatra
Protiv menya
Ob座avlena vojna. Tak pochemu ya
Uchastvovat' v nej lichno ne mogu?
|nobarb
(v storonu)
YA b mog otvetit'. Esli by v stroyu
Kobyl i zherebcov derzhali vmeste,
To poteryali b konnicu. Kobyly
I vsadnikov nesli by na sebe,
I zherebcov.
Kleopatra
Nu, chto ty tam bormochesh'?
|nobarb
Antoniya ty tyazhko zatrudnish'
Svoim prisutstviem. Otnimesh' vremya,
Otnimesh' sily serdca, sily mozga,
Kotorye nuzhny budut emu.
Ego i tak hulyat za nebrezhen'e,
I v Rime utverzhdayut, chto ne on
Komanduet, a evnuh i sluzhanki.
Kleopatra
Da provalis' tvoj Rim! Puskaj yazyk
Sgniet u teh, kto na menya kleveshchet!
Vojnu ya oplatila; kak carica
Ee vesti zhelayu naravne
S muzhchinami. I vozrazhat' ne dumaj,
YA ne ostanus' v storone.
Vhodyat Antonij i Kanidij.
|nobarb
Molchu.
Sam povelitel' nash syuda shagaet.
Antonij
Skazhi, Kanidij, razve zhe ne stranno,
CHto iz Tarenta i Brundiziya
Tak bystro Ionicheskoe smog
On more peresech' i vzyat' Torinu?
Ty slyshala, lyubimaya?
Kleopatra
Lenivyh
Osobo voshishchaet bystrota.
Antonij
Uprek zasluzhen. Vyskazat' ego b
Vesomej ne sumel i staryj voin. -
(Kanidiyu.)
My Cezaryu boj na more dadim.
Kleopatra
Konechno.
Kanidij
A zachem?
Antonij
On shlet nam vyzov
Na boj morskoj.
|nobarb
Da malo li chego!
A ty ego na poedinok vyzval.
Kanidij
I predlagal dat' bitvu u Farsal,
Gde YUlij Cezar' pobedil Pompeya.
No eto vse nevygodno emu,
I on otverg. I ty otvergni more.
|nobarb
Tvoi komandy naskrebalis' naspeh -
Pogonshchik mulov, seryj zemlerob, -
A u nego ispytannyj narod,
V boyah s Pompeem Sekstom zakalennyj;
Suda u nih uvertlivy, legki,
Tvoi zhe tyazhely. Gotov ty drat'sya
Na sushe, i pozora netu v tom,
CHto na vode srazheniya ne primesh'.
Antonij
Primu, primu.
|nobarb
Dostojnejshij vlastitel'!
Na etom poteryaesh' pereves
Neosporimyj v sile i umen'e;
Pehotnye nadezhnye vojska
Zrya razdrobish', i primenit' ne smozhesh'
Proslavlennoe masterstvo svoe,
S putej, toboj ispytannyh, ujdya
V sploshnye debri sluchaya i riska.
Antonij
YA budu drat'sya v more.
Kleopatra
SHest'desyat
Galer imeyu, i pohvastat' Cezar'
Ne mozhet luchshimi.
Antonij
Izbytok korablej
Sozhzhem, lyud'mi popolnim ostal'nye
I na podhodah k Akciumu, k mysu,
|skadru Cezarevu sokrushim.
Uzh esli ne poluchitsya na more,
Togda v zapase susha.
Vhodit gonec.
S chem prishel?
Gonec
Izvestie pravdivo, povelitel'.
Cezar' v Torine.
Antonij
Kak tuda on smog
Pospet'? Neveroyatno uzh i to,
CHto avangard ego tuda dobralsya.
Kanidij, devyatnadcat' legionov
Derzhi na sushe. Tam zhe soberi
I nashu konnicu - dvenadcat' tysyach. -
Moya boginya morya! Na korabl'
Podnimemsya!
Vhodit staryj soldat.
CHto skazhesh', hrabryj voin?
Soldat
O povelitel', ne deris' na more.
Ne ver' doskam prognivshim korablej.
Na mech moj polozhis', na eti shramy.
Pust' egiptyane, finikijcy pust'
V vode barahtayutsya. My privykli
Na tverdoj sushe pobezhdat' v boyu,
Licom k licu s vragami prochno stoya.
Antonij
Nu, hvatit.
Antonij, Kleopatra i |nobarb uhodyat.
Soldat
Gerkulesom poklyanus',
CHto prav ya polnost'yu.
Kanidij
Ty prav, soldat.
No on ne opytom rukovoditsya,
A bab'ej volej. Baby nas vedut.
Soldat
Na sushe ostayutsya legiony
I konnica vsya?
Kanidij
Raspredeleny
Po korablyam Publikola i Celij,
YUstej i Mark Oktavij. My zh - na sushe.
A Cezar' byl neimoverno bystr.
Soldat. Eshche pokuda v Rime ostavalsya,
Vojska poslal on skrytno, po chastyam,
Razvedchikov vseh nashih odurachiv.
Kanidij
Na sushe kto vedet ego vojska?
Soldat
Kakoj-to Tavr.
Kanidij
Ego davno ya znayu.
Vhodit gonec.
Gonec
Kanidij, k povelitelyu tebya.
Kanidij
CHrevato vremya ujmoyu sobytij.
Odnu rozhaet novost' za drugoj.
Uhodyat.
Scena 8
Ravnina bliz Akciuma. Vhodyat Cezar' i Tavr vo glave vojska.
Cezar'
Tavr!
Tavr
Cezar', slushayu tebya.
Cezar'
Na sushe
Ne atakuj, ne vyzyvaj na boj,
Poka ne konchim na more. Strozhajshe
Ispolni pis'mennoe predpisan'e.
Na kon postavlena sejchas sud'ba.
Uhodyat.
Scena 9
Drugaya chast' ravniny. Vhodyat Antonij i |nobarb.
Antonij
Raspolozhi vojska licom k vragu
Na sklone, chtoby videt' hod srazhen'ya
Morskogo i na sushe postupit',
Kak trebuyut sobytiya.
Uhodyat.
Scena 10
Ravnina bliz Akciuma. Prohodyat v odnu storonu Kanidij s vojskom, v druguyu -
Tavr so svoim vojskom. Zatem slyshen shum morskogo srazheniya. Vhodit |nobarb.
|nobarb
Vse prahom... prahom... Ne mogu smotret'.
Egipetskoe flagmanskoe sudno
"Antoniada", a za nim i vse
Te shest'desyat galer begut... V glazah
Meshaetsya...
Vhodit Skar.
Skar
O bogi i bogini!
|nobarb
O chem goryuesh'?
Skar
Poteryali my
Po-glupomu polmira. Prokutili,
Prolobyzali carstva i kraya.
|nobarb
K kakomu bitva dvizhetsya ishodu?
Skar
K smertel'nomu dlya nas. U nas chuma.
Uzh prostupili rokovye pyatna.
Potaskannaya shlyuha-egiptyanka -
O, chtob ee prokaza sozhrala! -
Sred' boya, kogda shansy byli vroven'
I dazhe v nashu pol'zu delo shlo, -
Vdrug vzbalamutyas', kak v iyun'skij den'
Uzhalennaya ovodom korova,
Na vseh bezhat' pustilas' parusah.
|nobarb
YA videl, i v glazah vse pomutilos',
I dol'she ya ne mog uzhe glyadet'.
Skar
A vsled za nej, pogublen, odurmanen,
Kak dikij selezen' za utkoj vsled,
Na kryl'yah parusov letit Antonij,
V razgare boya pokidaya boj...
Otvaga, chest' i opyt nikogda
Ne opuskalis' do takogo srama.
|nobarb
O gore, gore!
Vhodit Kanidij.
Kanidij
V vode lishilos' schast'e nashe sil
I tonet. Ne svihnis' nash polkovodec,
My pobedili by. On zarazil
Nas etim begstvom.
|nobarb
Skis i ty, Kanidij?
Togda nadezhde govoryu "proshchaj".
Kanidij
Oni poplyli na Peloponnes.
Skar
Tuda nedolog put'. I tam pridetsya
Mne ozhidat' razvyazki.
Kanidij
Privedu
I konnicu moyu, i legiony
YA k Cezaryu. Primer mne podayut
SHest' sdavshihsya carej.
|nobarb
A ya pokamest
Antoniya ne broshu v zloj sud'be,
Hot' i velit mne razum eto sdelat'.
Uhodyat.
Scena 11
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Antonij s priblizhennymi.
Antonij
Vy slyshite, zemlya mne govorit
"Proch' s moego lica!" Druz'ya, pribliz'tes'.
V pomerkshem mire, zapozdalyj putnik,
Uzh bezvozvratno zabludilsya ya.
Gruzhenyj zolotom korabl' imeyu.
Voz'mite, razdelite mezh soboj, -
Zatem begite, s Cezarem mirites'.
Vse
Bezhat'? Net, net.
Antonij
YA sam bezhal, druz'ya,
I pyatkami sverkat' uchu uspeshno.
Spasajtes'. Dlya sebya izbral ya put',
Gde pomoshchi uzhe ne nado vashej.
Korabl' stoit v portu. Berite vse.
O, ya styzhus' glaza podnyat' na to,
Vosled za chem ya brosilsya iz boya.
YA polused - i sedina branit
Temnye volosy za bezrassudstvo,
A te ee - za glupuyu lyubov',
Za trusost'. YA vam pis'ma dam k druz'yam.
Oni vam protoryat puti. Plyvite.
Ne hmur'tes' i ne govorite "net".
Vospol'zujtes' vozmozhnost'yu. Spasajtes',
Brosiv togo, kto predal sam sebya.
Nemedlya v port! Korabl' ya dam vam etot.
Teper' stupajte, ochen' vas proshu, -
Prikazyvat' uzh ne imeyu prava
Stupajte zhe. Uvidimsya v portu.
Priblizhennye uhodyat. Antonij saditsya.
Vhodit Kleopatra, podderzhivaemaya Harmianoj i Iroj, i za nimi |ros.
|ros
Net, gosudarynya, k nemu, k nemu!
Ego utesh'.
Ira
Carica dorogaya,
Pozhalujsta.
Harmiana
Inache ved' nel'zya.
Kleopatra
Dajte prisyadu. O boginya neba!
Antonij
Net, net, net, net.
|ros
Vzglyani, moj gospodin!
Antonij
O, styd, o, styd i sram.
Harmiana
Carica nasha!
Ira
Carica dobraya!
|ros
Moj gosudar'!
Antonij
Da, da. Mecha on v bitve u Filipp
Ne vynimal iz nozhen. YA zhe dralsya,
Morshchinistogo Kassiya poverg.
YA, ya razdelalsya s bezumnym Brutom.
On vozlagal srazhen'ya na drugih,
Vodit' kogorty v boj ne nauchilsya.
Teper' zhe... Nu, da chto...
Kleopatra
Postoronites'.
|ros
Moj gosudar', - carica.
Ira
Podojdi,
O gosudarynya, zagovori s nim.
On sam ne svoj ot srama.
Kleopatra
Podderzhite
Menya pod lokti. Oh!
|ros
Moj gosudar',
Vstavaj, vstrechaj velikuyu caricu.
Ona sklonilas' skorbnoj golovoj,
Ona umret. Utesh' ee skoree,
Moj blagorodnejshij...
Antonij
Bespovorotno
YA blagorodstvo begstvom zagubil.
|ros
Moj gosudar', - carica.
Antonij
O carica!
Kuda ty zavela menya? Net sil
Glaza ne pryatat' i ne vspominat'
Beschest'ya i razgroma.
Kleopatra
O, prosti mne
Vspolohnutye parusa! Ne znala,
CHto poplyvesh' za mnoj.
Antonij
O, znala ty
CHto derzhish' moe serdce na kanate
I chto menya potyanesh' za soboj, -
CHto stoit tol'ko lish' tebe kivnut',
I poveleniya bogov zabudu.
Kleopatra
Prosti menya, prosti!
Antonij
Teper' pridetsya
Slat' soplyaku prosheniya, hitrit'
I unizhat'sya. A ved' polumirom
Vertel ya, vozvyshaya, sokrushaya
Kogo hotel... Otlichno znala ty,
CHto polnost'yu ya u tebya vo vlasti
I povinuetsya tebe moj mech,
Lyubov'yu rzhavlennyj.
Kleopatra
Prosti, prosti menya!
Antonij
Ne plach'. Tvoya edinaya sleza
Dorozhe vseh pobed i porazhenij.
Odin tvoj poceluj - i kvity my,
Lyubimaya. Vernulsya li poslanec,
Uchitel' nash pridvornyj? Telo vse
Kak budto nalito svincom. Vina mne!
Obedat' podavajte! Net, sud'ba
Udarami ne obratit v raba!
Uhodyat.
Scena 12
Egipet. Lager' Cezarya. Vhodyat Cezar', Agrippa, Dolabella, Fidij i drugie.
Cezar'
Gde tot, kogo prislal syuda Antonij?
Ko mne vedite. Znaete ego?
Dolabella
Detej Antoniya on obuchaet.
Antonij uzh oshchipan dogola,
Raz posylaet peryshko takoe
Ubogoe. A ved' eshche nedavno
Carej na pobegushkah on derzhal.
Vhodit Evfronij.
Cezar'
Stan' blizhe. Govori.
Evfronij
YA, nedostojnyj,
Poslan Antoniem. Eshche vchera
YA byl mel'chajshej kapel'koj rosy
Pered ego bezbrezhnym okeanom.
Cezar'
Tak. S chem prishel?
Evfronij
Privetstvuet tebya
Antonij kak sud'by ego vladyku
I prosit pozvolen'ya zhit' v Egipte;
A esli net, to prozhivat' hotya b
Smirennym gorozhaninom v Afinah -
Dyshat' dozvol' pod nebom, na zemle.
|to - Antonij. CHto zh do Kleopatry,
Ona, tvoe priyavshi verhovenstvo,
K mogushchestvennym padaet stopam
I dlya detej svoih ostavit' prosit
Koronu Ptolemeevu carej.
Cezar'
K Antonievym pros'bam uho gluho.
Caricu zhe i vyslushat' gotov,
I udovletvorit' ee zhelan'ya,
Esli ona izgonit iz Egipta
Il' osramlennogo kaznit druzhka.
Vot moj otvet.
Evfronij
Hrani tebya fortuna!
Cezar'
|j, provesti ego cherez posty.
(Evfronij uhodit.)
(Fidiyu.)
Isprobovat' tvoyu krasnorechivost'
Prishla pora. K carice poezzhaj.
Ee soyuz s Antoniem razbej.
Suli ot nas ej vse, chego zhelaet,
I sam eshche pridumaj i pribav'.
ZHenshchiny slaby i v bezbednoj zhizni,
Beda zhe i vestalku sovratit.
Svoe ispol'zuj, Fidij, hitroum'e.
Tebya shchedrejshe my voznagradim.
Fidij
Slushayu, Cezar'.
Cezar'
I ponablyudaj,
Kak perenosit svoj pozor Antonij.
Za povelen'em prosledi ego
Vo vseh podrobnostyah.
Fidij
Ispolnyu, Cezar'.
Uhodyat.
Scena 13
Aleksandriya, dvorec Kleopatry. Vhodyat Kleopatra, |nobarb, Harmiana i Ira.
Kleopatra
CHto nam ostalos' delat', |nobarb?
|nobarb
Zadumat'sya i umeret' ot gorya.
Kleopatra
Kto vinovat v tom - ya ili Antonij?
|nobarb
Antonij, poryvaniya svoi
Postavivshij nad razumom. CHto, esli
Ot protivostoyaniya flotov,
Kotorye drug druga ustrashali,
Ot lika ledenyashchego vojny
Bezhala ty? Ved' eto ne rezon,
CHtoby kidat'sya sledom za toboyu.
Kogda sshibalis' oba polumira,
CHtoby reshit' Antoniya sud'bu,
Nel'zya bylo, poddavshis' zudu strasti
I polkovodchestvo svoe gubya,
Oshelomlennyj flot brosat' pozorno.
Kleopatra
Molchi.
Vhodit Antonij s Evfroniem.
Antonij
I eto ves' ego otvet?
Evfronij
Da, gosudar' moj.
Antonij
Ezheli carica
Menya predast, to on priklonit sluh
K ee zhelaniyam?
Evfronij
Tak govorit on.
Antonij
Ty slyshish', Kleopatra? Esli ty
Poshlesh' mal'chishke golovu seduyu,
To on osyplet carstvami tebya.
Kleopatra
Seduyu golovu?
Antonij
(Evfroniyu)
Ezzhaj nazad,
Skazhi emu, chto on cvetushche molod
I dolzhen zemlyu doblest'yu divit'.
Rasporyazhat'sya mozhet dazhe trus
Den'gami, korablyami i vojskami.
Vesti vojnu posredstvom podchinennyh
Sposoben i rebenok. Posemu
Zovu ego, vsyu mishuru otbrosiv,
So mnoj, stareyushchim, skrestit' mechi
Na poedinke. Pis'mennyj sejchas
Sostavlyu vyzov ya. Stupaj za mnoyu.
Antonij i Evfronij uhodyat.
|nobarb
(v storonu)
Derzhi karman. Bogatyj vojskom Cezar'
Otkazhetsya ot schast'ya svoego
I gladiatorom pojdet rubit'sya!
YA vizhu, zdravyj razum u lyudej
S blagopoluch'em vmeste pogibaet.
Kak inache by mog voobrazit' on,
CHto Cezar' primet vyzov golyaka?
Da, Cezar', - i v boyu ty pobedil,
I otnyal u Antoniya rassudok.
Vhodit sluzhitel'.
Sluzhitel'
Poslanec Cezarya!
Kleopatra
Gde zh etiket?
Kolenopreklonyalis' pred butonom,
A pered rozoj nynche morshchat nos!
Vot tak-to, devushki. - Vvesti poslanca.
(Sluzhitel' uhodit.)
|nobarb
(v storonu)
Uzh i ne znayu, nado l' chestnym byt'?
Vernost' glupcu - ne vernost', a bezum'e.
No kto v bede ne predal gospodina,
Tot kak by etim pobedil bedu
I v pamyati ostanetsya potomstva.
Vhodit Fidij.
Kleopatra
CHego zhelaet Cezar'?
Fidij
Soobshchu
S glazu na glaz ya.
Kleopatra
Vse oni - druz'ya,
I mozhesh' govorit' ne opasayas'.
Fidij
Druz'ya komu? Antoniyu?
|nobarb
Druzej
Anton'yu stol'ko nuzhno, skol'ko ih
U Cezarya, - ili ne nuzhno vovse.
Lish' Cezar' pozhelaj, Antonij budet
Emu serdechnym drugom. Nu, a my
Druz'ya tomu, s kem nash hozyain v druzhbe.
Fidij
Tak. Slushaj zhe, proslavlennaya. Cezar'
Prosit tebya spokojno upovat'
Na to, chto ne razbojnik on, a Cezar'.
Kleopatra
Istinno carskoe velikodush'e.
No prodolzhaj.
Fidij
On znaet, ne lyubov',
A strah tebya tolknul na svyaz' s Antoniem.
Kleopatra
Fidij
I poetomu tebya zhaleet,
A ne vinit.
Kleopatra
Vsevedushchij on bog
I znaet, ne po dobromu soglas'yu,
Pod prinuzhden'em otdala ya chest'.
|nobarb
(v storonu)
A chto na eto skazhesh' ty, Antonij?
Takaya tech' na korable tvoem,
CHto dazhe i drazhajshaya podruga
Tebya brosaet. Nadobno i nam
Bezhat', poka s toboj ne potonuli.
(Uhodit.)
Fidij
CHerez menya ty mozhesh' peredat'
Svoi zhelan'ya Cezaryu. On zhazhdet
Ispolnit' ih, oporoj zhazhdet stat'.
On byl by osoblivo rad uslyshat',
CHto pod ego vsevlastnoe krylo
Ushla ty ot Antoniya.
Kleopatra
Tvoe
Kak imya?
Fidij
Fidij.
Kleopatra
Moj dobrejshij Fidij,
Velikomu ty Cezaryu skazhi,
CHto ya celuyu Cezarevu ruku
Pobednuyu i na koleni vstav,
Kladu k ego nogam svoyu koronu,
CHtoby iz ust vlastitel'nyh uslyshat'
Reshen'e carskoj uchasti moej.
Fidij
Da, tak vsego dostojnee. Kogda
Protivoborstvuet nevzgodam mudrost',
ZHelaniya kotoroj ispolnimy,
Ee nichto ne smozhet poshatnut'.
Pozvol' moim pochtitel'nym tubam
Tvoej ruki kosnut'sya.
Kleopatra
YUlij Cezar',
Tepereshnego Cezarya otec,
Zavoevan'ya novye gotovya,
Zadumchivo uboguyu vot etu
Vsyu ruku obcelovyval ne raz.
Vhodyat Antonij i |nobarb.
Antonij
Amurnichaete, grom razrazi vas?
Ty kto takov?
Fidij
Velen'e ispolnyayu
Togo, kto vyshe i sil'nee vseh.
|nobarb
(v storonu)
Oh, vyporyut tebya.
Antonij
Postoj zhe, padal'!
|j, slugi!.. Vlast' uhodit ot menya.
Eshche vchera na zov ko mne cari,
Kak mal'chugany rezvye, kidalis'.
Oglohli vy tam?.. YA eshche Antonij.
Vhodyat slugi.
Vzyat' etogo i vyporot'!
|nobarb
(v storonu)
SHutit'
So starym l'vom, kotoryj umiraet,
Eshche opasnee, chem s molodym.
Antonij
Otdelajte na sovest', chert voz'mi.
Zastan' slavnejshih dvadcat' ya carej,
Podvlastnyh Cezaryu, za naglym etim,
Za celovaniem ee ruki, -
Kak mne nazvat' ee teper', ne znayu,
A ran'she Kleopatroj nazyval, -
YA by plet'mi ih vseh... Porite, bratcy,
Poka ne smorshchit plachushche lica,
Kak mal'chik ne zahnychet o poshchade.
Vedite!
Fidij
Mark Antonij!
Antonij
Proch' tashchite!
A vyporov, syuda ego opyat'!
YA etogo holopa otoshlyu
Obratno k Cezaryu s moim privetom.
(Slugi s Fidiem uhodyat.)
Ty uzh potertaya dostalas' mne.
I dlya togo li v Rime dragocennost'
Ostavil ya - redchajshuyu iz zhen,
Ne porodivshi s nej detej zakonnyh,
CHtoby menya zdes' oskorblyala ta,
Kotoraya ne brezgaet slugoyu?
Kleopatra
Moj gospodin!..
Antonij
Vilyala ty vsegda.
No esli pogryazaem my v poroke,
To bogi osleplyayut nas, smeyas',
V nashej gryazi nash razum potoplyayut,
I odurelye my gordo prem
K pogibeli.
Kleopatra
Vot chto dolzhna ya slushat'!
Antonij
Tebya uzhe ob容dkom ya nashel
U Cezarya pokojnogo na blyude.
I Gnej Pompej toboyu ugoshchalsya,
Ne govorya o yaryh teh chasah,
CHto pohoti ty tajno posvyatila.
Uveren ya, ponyatie "vozderzhnost'"
Lish' ponaslyshke vedomo tebe.
Kleopatra
Za chto, za chto mne eto?
Antonij
Sterveca,
Kotoryj klanyayas' beret podachki,
K ruke, menya laskavshej, dopustit' -
K ruke, skrepivshej nash soyuz serdechnyj...
O, ya gotov bykom revet' ot boli,
Rogatye stada peremychat', -
Ibo pro eto tiho govorit'
Ravno tomu, kak esli palacha
Blagodarit' za dushashchuyu petlyu.
Vhodit sluga s Fidiem.
Nu, vyporoli?
Sluga
Krepko, gospodin moj.
Antonij
Zaplakal on? Proshchen'ya poprosil?
Sluga
Da, zaprosil poshchady.
Antonij
(Fidiyu)
Esli zhiv
Otec tvoj, pust' sejchas on pozhaleet,
CHto ty ne doch', a vyporotyj syn.
I v triumfal'nom shestvii tebe
Idti za Cezarem da budet stydno.
Pri vide zhenskoj ruchki budesh' ty
Tryastis' otnyne v strahe. Otpravlyajsya
Obratno k Cezaryu i dolozhi,
Kak prinyat byl. I ne zabud' skazat',
CHto on menya razgneval nebrezhen'em
K tomu, kem byl ya, i nasmeshkoj nagloj
Nad polozhen'em nyneshnim moim.
Teper' menya netrudno rasserdit',
Kogda zvezda moya skatilas' v propast'.
A esli ne ponravitsya emu
Postupok moj, pust' vyporet Gipparha,
Vol'nootpushchennika moego,
Bezhavshego k nemu - ili povesit,
Ili zamuchit, chtoby pokvitat'sya
So mnoj. Tak i skazhi emu. Stupaj
I unosi isporotuyu spinu.
(Fidij uhodit.)
Kleopatra
Nu, otserdilsya?
Antonij
Lik zemnoj luny,
Moej bogini, potusknel, zatmilsya -
I znamenuet eto moj konec.
Kleopatra
CHto zh, podozhdu.
Antonij
CHtob Cezaryu pol'stit',
Ty ne pobrezgovala stroit' glazki
Zavyazyvatelyu ego shnurkov.
Kleopatra
Tak ploho znaesh' ty menya?
Antonij
YA znayu,
CHto ohladela serdcem ty ko mne.
Kleopatra
Ah, esli ohladelo moe serdce,
Pust' porodit ono ledyanyj grad
Otravlennyj. Pust' gradinoyu pervoj
Menya ub'et, vtoroj - Cezariona.
Pust' unichtozhat vseh moih detej
Te yadovito tayushchie l'dinki, -
Vseh egiptyan moih, i pust' ih trupy
Nepogrebennymi tak i lezhat,
Muham i gnusu nil'skomu na pishchu!
Antonij
Dovol'no. Veryu. Cezar' osazhdaet
Aleksandriyu. YA vojskam ego
Protivostanu. My na suhoput'e
Ne drognuli. Nash razdelennyj flot
Uzhe soedinen i snova grozen.
Gde zh ty skryvalos', muzhestvo moe? -
Ty slyshish', dorogaya? S polya boya
Il' vovse ne vernus', ili vernus'
V krovi vragov - v bagryanom cvete sily,
CHtob guby eti vnov' pocelovat'.
YA v letopis' vpishus' moim mechom.
Eshche vojna ne konchena.
Kleopatra
Moj vityaz'!
Takim i bud'!
Antonij
Obrushu na vraga
Trojnuyu silu myshc, dyhan'ya, serdca
I besposhchaden budu s etih por.
Pokuda byl ya balovnem sud'by,
Poverzhennyj protivnik otshutit'sya
Ot smerti mog. Nu, a teper' shalish'!
YA, zuby stisnuv, budu rushit' zhizni
Vseh stavshih na puti. Eshche odnu,
Pojdem, ustroim prazdnichnuyu nochku.
Zovi moih pechal'nyh komandirov -
Napolnim nashi kubki eshche raz,
Smeyas' nad sonnym polunochnym zvonom.
Kleopatra
Segodnya den' rozhden'ya moego.
YA shumno prazdnovat' ne sobiralas'.
No raz ty vnov' Antonij, budu ya
Vnov' Kleopatroj.
Antonij
My eshche vospryanem.
Kleopatra
Voenachal'nikov vseh vo dvorec!
Antonij
Da, vseh syuda. YA prizovu ih drat'sya.
A etoj noch'yu tak ih napoyu,
CHtoby vino skvoz' shramy prostupilo.
Idem, carica! Sily ne issyakli.
Tak budu bit', chto vlyubitsya v menya
Staruha smert'. YA budu sostyazat'sya
S ee kosoyu.
(Vse, krome |nobarba, uhodyat.)
|nobarb
On teper' gotov
Sverkan'e molnij vstretit' ne migaya.
Prishel v otchayannost'. Tak, s perepugu
Lishivshis' straha, golub' korshuna klyuet.
CHem polkovodec nash slepee mozgom,
Tem bujstvuet sil'nej otvaga v nem,
S容daya razum, oslablyaya ruku.
Pora otsyuda kak-to uhodit'.
Uhodit.
Scena 1
Lager' Cezarya pod Aleksandriej. CHitaya pis'mo, vhodit Cezar', za nim Agrippa
i Mecenat s vojskom.
Cezar'
CHestit menya mal'chishkoj i shumit
Tak, slovno v silah vybit' iz Egipta.
Poslanca vysek moego, a mne
Na poedinok vyzov shlet. Poteha!
Ponyat' ne mozhet staryj deboshir,
CHto esli umeret' ya zahochu,
To bez nego najdu dorogu k smerti.
Mecenat
Zver' v isstuplen'e vpal - i, znachit, zagnan.
Vospol'zujsya, ne daj peredohnut'.
Besnuyas', zabyvayut ostorozhnost'.
Cezar'
Voenachal'nikov opovestit',
CHto zavtra uzh poslednee srazhen'e
Daem. Odnih Anton'evyh soldat,
Teper' pod znamya nashe pereshedshih,
Hvatilo by, chtoby pokonchit' s nim.
Opovestite - i rasporyadites'
Po-prazdnichnomu nakormit' vojska.
Pripasov hvatit. Lyudi zasluzhili.
Bednyj Antonij!
Uhodyat.
Scena 2
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Antonij, Kleopatra, |nobarb,
Harmiana, Ira, Aleksas i drugie.
Antonij
Ot poedinka, znachit, otkazalsya?
|nobarb
Da.
Antonij
Pochemu zhe?
|nobarb
Mnen'ya on togo,
CHto stavki neravny: ego fortuna
Raz v dvadcat' luchshe, - znachit, dvadcat' zhiznej
Postavil by protiv odnoj tvoej.
Antonij
Moj |nobarb! Na more i na sushe
YA zavtra budu bit'sya. Pobedit' -
Ili pogibnut', no omyvshi krov'yu
I etim voskresiv byluyu chest'.
A ty kak budesh' drat'sya?
|nobarb
Klich moj budet:
"Poshchady ne dayu i ne proshu!"
Antonij
Prekrasno. A teper' vseh slug syuda!
Vhodyat troe ili chetvero slug.
Segodnya popiruem. - Ruku, bratec!
Sluzhil ty chestno mne. - I ty. - I ty. -
I ty. - I ty. Otmenno vy sluzhili,
S knyaz'yami i caryami naravne.
Kleopatra
(tiho |nobarbu)
CHto eto?
|nobarb
(tiho Kleopatre)
|to gore v nem chudit.
Antonij
I ty sluzhil na sovest'. YA hotel by,
CHtob vse vy stali mnoyu, a ya vami, -
I obsluzhit' by vas, kak vy menya.
Slugi
Net, bogi upasi!
Antonij
Nu chto zhe, drugi!
Eshche pougoshchajte vecherok.
Vina ne pozhalejte, okazhite
Mne chest' takuyu zh, kak vo vremena
Nedavnie, kogda ne tol'ko vy -
Polmira bylo pod moim nachalom.
Kleopatra
(tiho |nobarbu)
Zachem on?
|nobarb
(tiho Kleopatre)
CHtoby dovesti do slez.
Antonij
Popotchujte - uzh, mozhet, naposledok,
I bol'she ne uvidite menya
Il' prizrakom uvidite krovavym.
Vozmozhno, zavtra budete sluzhit'
Drugomu. Vzglyadom obvozhu proshchal'nym.
Hozyain ya horoshij. Ne gonyu,
A do konchiny vas derzhu na sluzhbe.
Eshche mne udelite dva chasa,
Ne bol'she. I za to vozdaj vam bogi!
|nobarb
Zachem ty eto, povelitel' moj,
Tak udruchaesh' ih? Oni ved' plachut.
I u menya, osla, glaza slezyatsya.
Ne stydno li nas v zhenshchin obrashchat'?
Antonij
Ha-ha-ha! Ved'ma osedlaj menya,
Esli zhelal ya vyzvat' eti slezy!
Da prinesut oni vam blagodat'!
Vy ponyali menya v pechal'nom smysle,
A ya vzbodrit' vas tol'ko lish' hotel, -
CHtob my propirovali vecherochek.
Ved' zavtra ya nadeyus' pobedit',
A ne pogibnut' s chest'yu. Tak pojdem,
Utopim grust'-zabotu v vinnoj chashe.
Uhodyat.
Scena 3
Pered dvorcom Kleopatry. Vhodit gruppa soldat.
Pervyj soldat
Brat, dobroj nochi! Utrom zhdet nas boj.
Vtoroj soldat
I on reshit sud'bu. Itak, do zavtra.
A neobychnogo ty nichego
Na ulicah ne slyshal?
Pervyj soldat
Net. A chto tam?
Vtoroj soldat
Dolzhno byt', vydumki. Proshchaj poka!
Pervyj soldat
ZHelayu schast'ya!
Navstrechu im - drugie soldaty.
Tretij soldat
Bditel'no, soldaty,
Nesite strazhu.
Pervyj soldat
Bud'te nacheku
I vy. ZHelaem bestrevozhnoj nochi.
Stanovyatsya na posty po uglam sceny.
Vtoroj soldat
Vot zdes' nash post. A zavtra pust' by flot
Nas ne podvel, a uzh na suhoput'e
My bez somnen'ya vystoim.
Pervyj soldat
Sil'no
I duhom i stremlen'em nashe vojsko.
Zvuki goboev pod scenoj.
Vtoroj soldat
CHu! Slyshite?
Pervyj soldat
Molchi i slushaj!
Vtoroj soldat
Tss!
Pervyj soldat
Muz_y_ka!
Tretij soldat
I zvuchit iz-pod zemli.
CHetvertyj soldat
I sluzhit dobrym predznamenovan'em?
Tretij soldat
Net.
Pervyj soldat
Tss! CHto i eto mozhet oznachat'?
Vtoroj soldat
Pod muzyku uhodit ot Anton'ya
Ego bog-pokrovitel' Gerkules.
Pervyj soldat
Pojdem k drugim postam, - zvuchit li tam?
Vtoroj soldat
Nu, slyshite, kak shestvuyut?
Soldaty
Slyhali?
Vy slyshite?
Pervyj soldat
Tvoryatsya chudesa...
Tretij soldat
Uhodit muzyka...
Pervyj soldat
Pojdem za neyu
Do krajnih karaul'nyh rubezhej.
Doslushaem.
Soldaty
Pojdemte. CHudesa!
Uhodyat.
Scena 4
Komnata vo dvorce. Vhodyat Antonij, Kleopatra, Harmiana i drugie.
Antonij
|j, |ros! Laty gde?
Kleopatra
Prilyag, pospi.
Antonij
Net, milaya. Nesi dospehi, |ros!
Vhodit |ros s dospehami.
Nu, druzhe, oblachaj menya. Fortuna
Esli ne ulybnetsya nynche nam,
To potomu, chto ya ej brosil vyzov.
Bystree!
Kleopatra
Daj, ya tozhe pomogu.
|to kuda?
Antonij
Ostav'. Togo dovol'no,
CHto ty vooruzhaesh' serdce mne.
Ne tak, ne tak zhe.
Kleopatra
Nu, togda vot tak.
Antonij
Otlichno, dobryj znak. Ty vidish', |ros?
Podi, naden' dospeh.
|ros
Sejchas pojdu.
Kleopatra
Ved' horosho zakrepleno?
Antonij
Otmenno.
I kto v boyu polezet otkrepit',
Tot v buryu popadet. - Provornej, |ros.
Kopaesh'sya. Moya carica, vizhu,
Lovchej tebya. O, esli b ty mogla
Menya uvidet' nynche za rabotoj
I ocenit' mogla by, to byla b
Dovol'na. -
Vhodit vooruzhennyj soldat.
Utra dobrogo soldatu!
Ty spozaranku podnyalsya na bitvu -
Ty lyubish' voinskoe remeslo.
Soldat
Uzh tysyacha takih zhe rannih ptashek
V dospehah ozhidaet u vorot.
Vozglasy, zvuki trub. Vhodyat voenachal'niki i soldaty.
Odin iz voenachal'nikov
Privet nash polkovodcu! S dobrym utrom!
I dobroe, i yasnoe ono.
Vse
Privet nash polkovodcu!
Antonij
Slavno, bratcy.
Den' nachalsya, kak yunyj bogatyr',
Kotoryj rano rascvetaet siloj. -
Tak. Daj syuda. Vot tak. Nu, molodec. -
Bud' schastliva, chto ni sluchis' so mnoyu.
(Celuet Kleopatru.)
Moj po-soldatski kratok poceluj.
Negozhe rassusolivat' proshchan'e.
V srazhenie, golubka, uhozhu,
Ves' obrativshis' v stal'. Za mnoj, bojcy! -
Proshchaj!
Antonij, |ros i soldaty uhodyat.
Harmiana
Vernesh'sya v spal'nyu?
Kleopatra
Da. Vedite.
On v boj uhodit doblestno. Ah, esli b
Reshit' vojnu on poedinkom mog!
Togda b on Cezarya... A tak... Pojdemte.
Uhodyat.
Scena 5
Aleksandriya. Lager' Antoniya. Truby. Vhodyat Antonij i |ros; navstrechu im -
staryj soldat.
Soldat
Pust' stanet den' schastlivym dlya Antoniya!
Antonij
O, esli b ya poslushalsya tvoih
Razumnyh slov i veteranskih shramov
I dal na sushe boj!
Soldat
Togda tebya by
Ne brosili myatezhnye cari
I voin etot ne bezhal by nynche.
Antonij
A kto bezhal?
Soldat
Da priblizhennyj tvoj,
Vsegdashnij tvoj spodvizhnik |nobarb.
Zovi, ne dozovesh'sya. Il' otvetit
Iz Cezareva lagerya tebe:
"Uzh ya ne tvoj".
Antonij
Ty chto!
Soldat
Perebezhal
On k Cezaryu.
|ros
A veshchi vse i den'gi
Ostalis' zdes' ego.
Antonij
Bezhal?
Soldat
Bezhal.
Antonij
Prikazyvayu, |ros, - otoshli
Emu vse eto do krohi poslednej.
I napishi pis'mo, - ya podpishu, -
S proshchal'nym i serdechnym pozhelan'em,
CHtob ne prishlos' emu uzh nikogda
Menyat' hozyaina. Moi zloschast'ya
I chestnyh obrashchayut v beglecov.
Idi zhe, vypolnyaj. - |h, |nobarb!
Uhodyat.
Scena 6
Lager' Cezarya pod Aleksandriej. Vhodyat Cezar', Agrippa, Dolabella i |nobarb.
Cezar'
Idi, Agrippa, nachinaj srazhen'e.
I ob座avi po vojsku, chto zhiv'em
Anton'ya vzyat' velim.
Agrippa
Ispolnyu, Cezar'.
(Uhodit.)
Cezar'
Uzh blizok mir vseobshchij. Nado lish'
Segodnya pobedit' - i osenit
Olivkovaya vetv' tri chasti sveta.
Vhodit gonec.
Gonec
Anton'ya videli na pole boya.
Cezar'
Podi veli Agrippe vperedi
Postavit' pereshedshih ot Anton'ya,
CHtob vydohsya buyan, rubya svoih.
Vse, krome |nobarba, uhodyat.
|nobarb
Aleksas izmenil emu - byl poslan
Anton'em v Iudeyu, no sklonil
Tem Iroda k izmene - k perehodu
Na Cezarevu storonu. Za trud
Povesil ego Cezar'. A drugih
Perebezhavshih, v ih chisle Kanidiya,
Na sluzhbu hot' i vzyal, no netu k nim
Dover'ya zdes'. YA hudo postupil
I kayus' gor'ko. Uzh dushe ne budet
Ni v chem otrady.
Vhodit soldat Cezarya.
Soldat
Slushaj, |nobarb!
Prislal Antonij vse tvoe dobro,
Ego eshche nagradoyu dopolniv.
Na karaule ya stoyal kak raz,
Kogda poslanec pribyl. Razgruzhaet
On mulov u palatki u tvoej.
|nobarb
Beri dobro sebe.
Soldat
Ne nasmehajsya,
YA ne shuchu. Ty dolzhen provesti
Poslanca mimo lagernyh postov.
YA sam by provodil, no zanyat sluzhboj.
Antonij shchedr po-prezhnemu, kak bog,
Kak zolotodozhdyashchij bog YUpiter.
(Uhodit.)
|nobarb
Podlec ya velichajshij okazalsya,
I soznayu ya eto luchshe vseh.
O, kak by nagradil menya Antonij
Za vernost', esli sramotu moyu
Venchaet zolotom! Pronzila serdce
Mne eta shchedrost'. Esli ne umru
Ot gorya, to mechom uskoryu gibel'.
No chuvstvuyu, ne nuzhen budet mech.
I chtoby ya protiv tebya srazhalsya?
Nu net. Pojdu kanavu poishchu
I tam izdohnu. ZHizn' zakonchil sramom,
I podlaya polozhena mne smert'.
Uhodit.
Scena 7
Pole boya mezhdu lageryami Antoniya i Cezarya. SHum boya. Truby i barabany. Vhodyat
Agrippa i drugie.
Agrippa
Otstupim. My chrezmerno uvleklis'.
Sam Cezar' v zatrudnenii. Napor
Protivnika sil'nej, chem ozhidali.
(Uhodyat.)
SHum boya. Vhodyat Antonij i ranenyj Skar.
Skar
Vot eto boj! O hrabryj moj vlastitel'!
Kogda by my i ran'she tak dralis',
To razognali by vragov po noram
S razbitymi bashkami!
Antonij
Ty v krovi.
Skar
SHram etot ranee byl T-obrazen.
Teper' on stal bagryanoj bukvoj "N".
Vdali trubyat k otstupleniyu.
Antonij
Vragi trubyat othod.
Skar
My ih zagonim
V otverst'ya nuzhnikov. Tut u menya
Eshche est' mesto dlya shesti ranenij.
Vhodit |ros.
|ros
Vrag bit; pobede raven nash uspeh.
Skar
Davajte podvedem itog rubcami
Na spinah nepriyatel'skih. My ih,
Kak zajcev, gonim! Lyubo bit' begushchih!
Antonij
YA nagrazhu tebya za nrav uteshnyj
I - vdesyatero - za otvazhnyj mech.
Pojdemte.
Skar
YA - vprihromku za toboyu.
Uhodyat.
Scena 8
Pod stenami Aleksandrii. SHum boya. Vo glave shagayushchego vojska vhodyat Antonij
i Skar.
Antonij
My oprokinuli ih, otognali
K obvodam lagerya. Opovestite
O podvige caricu kto-nibud'.
A zavtra na rassvete dovershim
Krovoprolit'e, nachatoe nynche.
Spasibo vsem za doblest'. Vy dralis'
Ne tak, kak podnachal'nye derutsya,
A kak spodvizhniki-bogatyri.
Idite obnimite zhen, rodnyu,
Povedajte im pro svoi deyan'ya,
Pust' radostnoj slezoj omoyut rany
I poceluyami ih iscelyat.
Vhodit Kleopatra.
(Skaru.)
Daj ruku, - i volshebnice velikoj
YA dolozhu o doblesti tvoej,
CHtob blagodarnost'yu, kak blagostynej
Nebesnoj, oschastlivila tebya. -
Otrada mira, kin'sya mne na grud'!
Rvanis' skvoz' laty k serdcu, torzhestvuya!
Kleopatra
Voitel' nesravnennyj! Nevredim,
S ulybkoj vozvrashchaesh'sya iz bitvy,
Iz gibel'noj vsesvetnoj zapadni!
Antonij
Sladkogolosaya moya! V noru
My ih zagnali. Pust' poserebrila
Mne prosed' volosy, no moshch'yu mozg
Eshche pitaet myshcy, i tyagat'sya
Eshche na ravnyh s yunost'yu mogu. -
Vzglyani vot! Ruku protyani v nagradu
Geroyu etomu. Celuj, hrabrec!
Segodnya dralsya on, kak bog svirepyj,
Reshivshij rod lyudskoj iskorenit'.
Kleopatra
Za eto zolotoj dospeh poluchish',
Caryu prinadlezhavshij.
Antonij
Bud' on ves'
V rubinah, tochno Feba kolesnica,
Skar zasluzhil ego. Daj ruku mne,
Promarshiruem veselo chrez gorod,
SHCHitami rassechennymi gordyas'.
ZHal', ne vmestit dvorec, - a to vsem vojskom
My pili b tam za groznuyu zaryu,
Za grozovoe zavtra. Trubachi!
Zyk medi slejte s drob'yu barabanov,
CHtoby gremeli nebo i zemlya,
Rukopleshcha shagayushchim soldatam.
Uhodyat.
Scena 9
Lager' Cezarya. Vhodyat chasovye; poodal' - |nobarb.
Starshoj
V techen'e chasa ezheli ne smenyat,
Vernemsya v karaul'nyu. Noch' svetla,
I govoryat, vyhodim na srazhen'e
Pod utro, v dva chasa.
Pervyj chasovoj
Minuvshij den'
Dlya nas byl krut.
|nobarb
Svidetel'nicej bud',
Noch' lunnaya!..
Vtoroj chasovoj
Kto eto?
Pervyj chasovoj
Podkrademsya,
Poslushaem.
|nobarb
Prechistaya luna!
Kogda menya pomyanut lihom lyudi,
Svidetel'nicej bud', chto |nobarb
Pokayalsya pred yasnym lunnym likom.
Starshoj
Kto? |nobarb?
Vtoroj chasovoj
Molchim. Slushaem dal'she.
|nobarb
Carica grusti! Na menya izlej
Promozglyj, yadovityj holod nochi,
CHtob perestala za menya ceplyat'sya
ZHizn' omerzevshaya. Molyu, boginya, -
V prah razdrobi ty o skalu viny
Issohshee ot ugryzenij serdce.
Prosti menya, Antonij. Blagorodstvo
Tvoe bezdonnej podlosti moej.
A mir menya v otstupniki puskaj
Zapishet, v dezertiry. O Antonij!
Antonij!..
Pervyj chasovoj
Nado s nim zagovorit'.
Starshoj
Net, budem slushat' dal'she. Umyshlyaet
Na Cezarya, vozmozhno, |nobarb.
Vtoroj chasovoj
No on usnul.
Starshoj
Skorej lishilsya chuvstv.
Kakoj uzh son posle takoj molitvy.
Pervyj chasovoj
Poblizhe podojdem.
Vtoroj chasovoj
Prosnis'! Prosnis'!
Pervyj chasovoj
Ty slyshish'?
Starshoj
On uzhe v kogtyah u smerti.
Vdali barabany.
A vot i barabany b'yut pod容m.
Snesem ego davajte v karaul'nyu.
On vidnyj chelovek. A nasha strazha
Uzhe zakonchena.
Vtoroj chasovoj
CHto zh, ponesli.
I mozhet stat'sya, on eshche ochnetsya.
Uhodyat s telom.
Scena 10
Mezhdu oboimi lageryami. Vhodyat Antonij i Skar s vojskom.
Antonij
Oni gotovyat nynche boj morskoj.
Na sushe im ne nravimsya.
Skar
I v more,
I na zemle ih sobrany vojska.
Antonij
Ohotno by i v ostal'nyh stihiyah -
V ogne i v vozduhe - my s nimi v boj
Vstupili. Znachit, tak pehotu nashu
Na prigorodnyh razmestim holmah.
A uzh galeram dan prikaz - otplyli
Iz gavani. Podymemsya povyshe,
Otkuda luchshe budet nablyudat'.
Uhodyat.
Scena 11
Tam zhe. Vhodit Cezar' s vojskom.
Cezar'
Na sushe v stolknoven'e ne vhodit',
Poka ne atakovany. I vryad li
On atakuet. Luchshie bojcy
Im na galery poslany. Idemte,
Pozicii dolinnye zajmem.
Uhodyat.
Scena 12
Tam zhe. Vhodyat Antonij i Skar.
Antonij
Eshche sblizhayutsya. Ot toj sosny
Vidnee budet. Bitvu obozrevshi,
S izvestiyami totchas vorochus'.
(Uhodit.)
Skar
Lastochki ugnezdilis' na galere
Caricynoj. Avgury hmuryat lob,
Otnekivayas' i otmalchivayas' -
Ne smeya znamen'e istolkovat'.
Antonij to hrabritsya, to v unyn'e
Vpadaet - mezh nadezhdoj i bedoj.
Vozvrashchaetsya Antonij.
Antonij
Propalo vse. YA predan egiptyankoj.
Flot prisoedinilsya ko vragu.
Kidayut shapki v vozduh, p'yut v obnimku,
Bratayutsya. YUncu i soplyaku
Ty prodala menya, o trizhdy shlyuha,
Protivnica poslednyaya moya. -
Veli im vsem bezhat'. Konchayu vse.
Ostalos' tol'ko s ved'moj pokvitat'sya.
Veli im vsem bezhat'. Spasajsya sam.
(Skor uhodit.)
Da, eto byl poslednij moj rassvet.
Sud'ba proshchal'no pozhimaet ruku.
Proshchaj, fortuna!.. Vot k chemu prishlo.
Te, kto ne znal otkaza u menya,
Vilsya u nog umil'noyu sobachkoj,
Peremetnulis' k Cezaryu teper'
I mleyut pered nim - cvetushchim, yunym.
A staryj kedr, chto byl prevyshe vseh,
Stoit obodran. Predan ya i prodan.
O, lzhivaya dusha vorozhei!
Mignesh' - i voevat' idu poslushno;
Kivnesh' - i vozvrashchayusya k tebe,
K tvoej grudi, vencu moih zhelanij.
A ty menya, kak istaya cyganka,
Obzhulila, do nitki obobrav.
|j, |ros, |ros!
Vhodit Kleopatra.
Navazhden'e, sgin'!
Kleopatra
CHem ya vozlyublennogo prognevila?
Antonij
Proch' ot menya, poka ne pokaral
I ne isportil Cezaryu triumfa.
Pust' napokaz orushchemu plebejstvu
Za Cezarevoj kolesnicej vsled
Ty pobredesh' pozornejshej iz zhenshchin.
Kak na urodku, na tebya glazet'
Oboltusy i nishchebrody budut,
I razderet Oktaviya tebe
Lico davno gotovymi nogtyami.
(Kleopatra uhodit.)
Ushla dobrom... Da razve zhizn' - dobro?..
A luchshe by ubit' - spasti ot mnogih
Smertej skvernejshih... |ros, ej!.. Na mne
Slovno rubashka Nessova. Prilipla
I zhzhet nevynosimejshe menya.
Tak nauchi zh, moj predok Gerkules,
Menya neistovstvu, - pod serp luny
CHtob ya shvyrnul prinesshego rubahu
I konchil by zatem s samim soboj,
Kak ty kogda-to. Ved'ma pogubila -
Staknuvshis', prodala menya yuncu.
Ej kara - smert'! Smert' ved'me! Gde ty, |ros!
Uhodit.
Scena 13
Aleksandriya. Dvorec Kleopatry. Vhodyat Kleopatra, Harmnana, Ira i Mardnan.
Kleopatra
Spasite, zhenshchiny moi! Antonij
Opoloumel, kak Ayaks, kogda
Tomu shchit Ahillesov ne dostalsya.
On v pene ves', kak Fessalijskij vepr'.
Harmiana
Skoree v usypal'nicu, zapris'
I vest' poshli emu, chto umerla ty.
Velikomu s velich'em rasstavat'sya
Bol'nej, chem s telom poryvat' dushe.
Kleopatra
Skorej tuda! A, Mardian, emu
Ty skazhesh', ya pokonchila s soboyu,
"Antonij!" naposledok prostonav.
Pozhalostnej emu povedaj eto.
Stupaj, - i v usypal'nicu pridesh'
Dolozhish', kak on smert' moe vosprinyal.
Uhodyat.
Scena 14
Drugaya komnata vo dvorce. Vhodyat Antonij i |ros.
Antonij
Menya eshche ty vidish', |ros?
|ros
Da,
O gospodin moj.
Antonij
Oblaka poroyu
Byvayut vidom kak drakon, medved',
Kak lev, kak mnogobashennaya krepost',
Groznyj utes, dvuglavaya gora,
Mys v sizoj dymke, a na nem derev'ya -
I zyblyutsya, obmanyvaya glaz.
Ne raz ty videl, kak vyvodit vecher
CHredu takih kartin, chtob zavershit'
Nochnoyu chernotoj.
|ros
Da, gospodin moj.
Antonij
Vot ochertan'e loshadi - i tut zhe
Ischezlo v nebe, kak voda v vode.
|ros
Da, gospodin moj.
Antonij
Vot i tvoj hozyain
Gotov ischeznut'. Uzh ne uderzhat'
Mne vid Antoniya, moj slavnyj mal'chik.
YA za caricu voeval, ya serdcem
Ee vladel, kazalos', - ved' moim
Ona vladela... No ona kovarno
Staknulas' s Cezarem i predala,
I vmeste s ee serdcem poteryal ya
Mil'on drugih serdec... Ne plach', ne plach'.
Ved' my eshche vol'ny s soboyu konchit'.
Vhodit Mardian.
Vorovka gospozha tvoya. Ona
Moj mech uvorovala.
Mardian
Net, Antonij.
Ona tebya lyubila, i sud'bu
Svoyu slila s tvoej.
Antonij
Proch', naglyj evnuh!
Ona izmennica - i primet smert'.
Mardian
Uzh prinyala - vtorichno uzh ne mozhet.
Svershilos' po zhelan'yu tvoemu.
Poslednij ston ee, poslednij vydoh:
"Antonij! Doblestnejshij moj Anto..." -
I umerla na etom poluslove.
Antonij
I umerla?..
Mardian
I umerla ona.
Antonij
Snimaj dospehi, |ros. Konchen trud
Dnya dolgogo. Ko snu teper' othodim.
(Mardianu)
Skazhi spasibo, chto ne umertvil.
Stupaj otsyuda. -
(Mardian uhodit.)
Nu, snimaj zhe ih.
I semislojnyj shchit sluzhit' ne smog by
Zashchitoj serdcu ot takih vestej.
O, serdce, raznesi grudnuyu kletku
I vyrvis' proch'! - Provornej, mal'chik moj!
Otvoevalsya ya. Proshchajte, laty
Izmyatye. YA s chest'yu vas nosil.
Teper' ostav' menya na vremya, |ros. -
(|ros uhodit.)
O Kleopatra! Dogonyu tebya
I vymolyu proshchenie slezami.
Da. Meshkat' dol'she - tol'ko pytku dlit'.
Fakel ugas. Lyag, ne brodi v potemkah
I silu bol'she popustu ne trat'.
CHem yarostnee silish'sya, tem glubzhe
Uvyaznesh'. Podvedi chertu. Konchaj.
Idu, moya carica. - |ros, |ros! -
Lyubimaya, postoj! Ruka s rukoj,
Vdvoem v polya blazhennye umershih,
Gde dushi otdyhayut na cvetah,
My vstupim gordo - im na zaglyaden'e.
Ne vkrug Didony i |neya budut
Oni teper' tolpit'sya, a vkrug nas.
|j, |ros!
Vhodit |ros.
|ros
CHto prikazhet gospodin moj?
Antonij
Teper', kogda carica umerla,
A ya zhivu, mne stydno pered nebom.
YA, na spine zelenoj okeana
Iz flotov vozdvigavshij goroda,
Mechom kroivshij i delivshij Zemlyu, -
Okazyvayus' trusom pered nej.
Pred blagorodnoj zhenshchinoj, chto smert'yu
Svoej skazala Cezaryu: "Ne ty,
A ya - sebya sama ya pobedila".
Ty mne poklyalsya, |ros, chto kogda
Neotvratimo nado mnoj navisnet
Pozor, beschest'e, uzhas, - chto togda
Menya ub'esh' po moemu prikazu.
Dayu prikaz. Ty ne menya pronzish',
A Cezarevo chvanstvo. Ne blednej zhe
I vypolnyaj.
|ros
Da ne popustyat bogi,
CHtob ya sodeyal to, chego svershit'
Dozhdyu parfyanskih strel ne udavalos'.
Antonij
CHto zh, predpochtesh' iz rimskogo okoshka
Glyadet', kak opozorennyj idu
Za kolesnicej Cezarya pobednoj,
Vot tak pokorno sheyu naklonya,
S rukami, svyazannymi za spinoyu,
I na lice napisan gor'kij styd?
|ros
Net, ne hochu glyadet' ya.
Antonij
Tak ne meshkaj,
Ot unizheniya izbav' mechom,
Sluzhivshim stol'ko raz derzhave nashej.
|ros
Uvol', o gospodin.
Antonij
Ty vspomni, volyu
Kogda tebe daval, poklyalsya ty
Povinovat'sya etomu velen'yu.
Inache sluzhba chestnaya tvoya
Vsya - lish' nabor sluchajnostej, ne bol'she.
Mech obnazhi!
|ros
Otvoroti svoj lik,
Bogotvorimyj mirom.
Antonij
Otvernulsya.
|ros
Mech vynut.
Antonij
Tak ne medli, vypolnyaj.
|ros
Proshchaj zhe, dorogoj moj gospodin,
Voenachal'nik moj i povelitel'!
Antonij
Proshchaj. Prostilis'. Dejstvuj.
|ros
O, proshchaj zhe,
Velikij vozhd'. Velish' vonzit'?
Antonij
Vonzaj.
|ros
(ubivaya sebya)
Vonzil. Ot gorya etim izbavlyayus' -
Uzh ne uvizhu smerti ya tvoej.
Antonij
Ty vtroe blagorodnee menya.
Sam na menya ne smog podnyat' ty ruku,
No nauchil, kak dolzhno postupit'.
Ty i carica - mne primer vysokij.
Idu zhe v smert', kak v brachnuyu postel'.
Nauchennyj toboyu, umirayu.
(Padaet na svoj mech.)
CHto, ya ne umer? YA zhivu eshche?..
|j, strazha!.. Dobivaj!..
Vhodyat Derket i strazha.
Pervyj soldat
CHto tut sluchilos'?
Antonij
YA splohoval, druz'ya. Konchajte delo.
Vtoroj soldat
Zvezdy padenie...
Pervyj soldat
Konec vremen...
Vse
O gore!..
Antonij
Esli lyubite menya,
Dobejte.
Pervyj soldat
Net, ne ya.
Vtoroj soldat
Ne ya.
Tretij soldat
Ne my.
(Strazha uhodit.)
Derket
Bezhat' pora - ot smerti i zloschast'ya.
Mne etot mech krovavyj, eta vest'
U Cezarya radush'e obespechat.
Vhodit Diomed.
Diomed
A gde Antonij?
Derket
Vot on, Diomed.
Diomed
On zhiv? Ty pochemu, Derket, molchish'?
(Derket uhodit.)
Antonij
Ty eto, Diomed? Vyn' mech iz nozhen
I podari mne smert'.
Diomed
O gosudar'!
Menya k tebe poslala Kleopatra.
Antonij
Kogda?
Diomed
Sejchas vot.
Antonij
Gde ona sejchas?
Diomed
Ukrylas' v usypal'nice. Kogda ty
Neugasimym gnevom vospylal,
V izmene zapodozriv Kleopatru,
Naveki klyatvam vernaya carica
Poslala tebe vest', chto umerla.
No chuya nehoroshee, strashas'
Posledstvij etoj vesti, posylaet
Menya vsyu pravdu rasskazat' tebe.
Boyus', ya opozdal.
Antonij
Ty opozdal,
Moj Diomed horoshij. Klikni strazhu.
Diomed
|j, strazha gosudareva! Gde strazha!
Syuda idite! Gosudar' zovet.
Vhodyat neskol'ko soldat strazhi.
Antonij
Poslednyuyu mne sluzhbu sosluzhite.
K carice otnesite.
Pervyj soldat
Gore, gore!
My perezhit' tebya obrecheny.
Vse
O tyazhkij den'!
Antonij
Net, milye, ne nado
Pechal'yu zluyu radovat' sud'bu.
Ulybkoj luchshe my ee nakazhem.
YA chasto v nastuplen'e vas vodil.
Teper' menya nesite, dorogie.
Blagodaryu za vse vas. Podymaj!
Uhodyat, unosya Antoniya.
Scena 15
Carskaya usypal'nica. Naverhu vhodyat Kleopatra, Harmiana, Ira i drugie
prisluzhnicy.
Kleopatra
Otsyuda uzh ne vyjdu, Harmiana.
Harmiana
Pozvol' tebya uteshit', gospozha.
Kleopatra
Net, ne hochu. Dushe moej sozvuchno
Vse strannoe i strashnoe teper'.
A uteshenij ne zhelayu slushat'.
Prichina gorya nashego ogromna,
I nadlezhit ogromno gorevat'.
Vnizu vhodit Diomed.
On umer? Govori.
Diomed
Eshche ne umer.
Othodit. On vnizu. Tuda vzglyani.
Ego nesut soldaty pod okno.
Vnizu strazha vnosit Antoniya.
Kleopatra
Ujdi s tvoej orbity velichavoj,
O solnce! Temnotoj obvolokites',
Nevernye zemnye berega!
Antonij moj, Antonij!
Antonij
Ne pechal'sya.
Ne Cezar' nado mnoyu torzhestvuet,
A nad soboyu torzhestvuyu ya.
Kleopatra
Tak i dolzhno byt'. Odolet' Antoniya
Odin Antonij mog. No gore nam!..
Antonij
Carica, umirayu. Umirayu.
Ne ustupayu smerti lish' zatem,
CHtob tysyachi blazhennyh poceluev
Odnim poslednim, bednym zavershit'.
Kleopatra
Spustilas' by, rodnoj moj, no boyus',
Kak by menya vragi ne zahvatili.
Prosti, lyubimyj. Cezarev triumf
Ne budet mnoj ukrashen. Est' na svete
Eshche otrava, nozh, ukus zmei.
Ne damsya. Osuzhdayushche menya
Smirennica Oktaviya ne budet
Razglyadyvat'. Idi syuda, ko mne.
Na pomoshch' zhenshchiny! Podymem vmeste.
Druz'ya, vy snizu podsobite nam.
Antonij
Skorej. Konchayus'.
Kleopatra
Nelegka zabava.
|to ne rybku iz vody tashchit'.
Vsya tvoya sila v tyazhest' obratilas'.
Byla by ya hozyajkoyu nebes,
Merkurij by tebya na krepkih kryl'yah
K YUpiteru v tovarishchi voznes.
Nu-ka, natuzhilis'. Eshche, eshche.
Hoten'ya mnogo, a silenok malo...
(Antonij podnyat naverh.)
Nu vot. Dobro pozhalovat'. ZHivi -
A umeret' uspeesh'... Poceluem
Kogda b umela k zhizni voskreshat',
YA by isterla guby v poceluyah.
Vse
O gore!
Antonij
Daj vina... Skazat' hochu...
Kleopatra
A ya vopit' hochu i klyast' Fortunu,
CHtoby prodazhnaya otoropela,
CHtoby razbila koleso svoe.
Antonij
Daj mne skazat'... U Cezarya prosi
O milosti i sohranen'i chesti...
Kleopatra
Uzhit'sya chesti s milost'yu nel'zya.
Antonij
Ty slushaj, dorogaya... Doveryaj
Iz Cezarevoj svity odnomu lish'
Ty Prokuleyu.
Kleopatra
Tol'ko lish' doveryus'
Svoej reshimosti, svoim rukam.
Antonij
Ne udruchajsya gor'koj peremenoj
Moej sud'by, a radujsya tomu,
CHto byl vlastitelem ya velichajshim,
Vladychil dostoslavno. I teper'
Ne klanyayus' truslivo - umirayu
Kak rimlyanin, dostojno pobezhden...
Vse. Bol'she ne mogu. Dusha uhodit.
Kleopatra
O blagorodnejshij, ne umiraj.
Podumaj obo mne, osiroteloj
V toshnotnom etom mire. Bez tebya
On - hlev svinoj... O zhenshchiny, glyadite -
Venec tvoren'ya merknet.
(Antonij umiraet.)
Otzovis'!..
Ugasla putevodnaya zvezda
Velikih vojn. Uvyal venok pobednyj.
Ushlo razlich'e mezh molokososom
I vityazem... V podlunnoj nichego
Dostojnogo vniman'ya ne ostalos'...
(Teryaet soznanie.)
Harmiana
Carica!
Ira
I carica umerla.
Harmiana
O gosudarynya!
Ira
Ochnis', carica!
Harmiana
Vlastitel'nica nasha!
Ira
Gospozha!
Monarhinya Egipta!
Harmiana
Tishe, Ira.
Kleopatra
(pridya v sebya)
Takaya zh ya, kak vse. Ne krepche duh,
CHem u korovnicy i sudomojki.
V bogov nepravednyh by mne shvyrnut'
Moj carskij skipetr - i v lico im kriknut',
CHto mir nash nebesam ne ustupal,
Poka oni Anton'ya ne ukrali.
No vse naprasno. Glupo i terpet',
I beshenoyu koshkoj besnovat'sya.
Velik li greh, ne dozhidayas' esli
Prihoda smerti, k nej sama vorvus'?..
Bodree, devushki moi, bodrej!
Krepis', ne veshaj nosa, Harmiana!
Ah, milye, svetil'nik nash ugas,
Pohoronit' ostalos'. A zatem
Po rimskomu vysokomu primeru
Postupim, chtob gordilas' nami smert'.
Oholodela obolochka duha
Vysokogo. Davajte unesem.
Teper' ostalas' nam odna opora -
Reshimost' konchit' korotko i skoro.
Uhodyat, unosya sverhu telo Antoniya.
Scena 1
Lager' Cezarya. Vhodyat Cezar', Agrippa, Dolabella, Mecenat, Gall, Prokulej i
drugie chleny voennogo soveta.
Cezar'
Ty, Dolabella, ubedi ego,
CHtob sdalsya. Posle etogo razgroma,
Skazhi emu, soprotivlen'e dlit'
Nelepo i smeshno.
Dolabella
Ispolnyu, Cezar'
(Uhodit.)
Vhodit Derket s mechom Antoniya.
Cezar'
Ty kto takoj? Kak smel syuda yavit'sya,
Mech obnazhiv?
Derket
Zovut menya Derket.
Sluzhil dostojnejshemu iz dostojnyh -
Antoniyu. On vysilsya poka,
Poka ego zvuchali prikazan'ya,
YA ispolnyal ih, zhizni ne shchadya.
I tak zhe verno budu ya sluzhit'
Tebe, esli menya na sluzhbu primesh'.
A esli net, to miluj il' kazni.
Cezar'
Skazhi yasnej.
Derket
O Cezar', mertv Antonij.
Cezar'
Takaya vest' dolzhna by progremet'
Zemletryasen'em - dikih l'vov metnut'
Na ulicy, a gorozhan - v pustyni.
Ne odnogo lish' cheloveka smert'
Svershilas'. Zaklyuchal v sebe Antonij
Polmira.
Derket
Ne sekira palacha,
Ne nozh naemnika prichinoj smerti;
Svoej rukoyu on ubil sebya.
Sej mech ya vynul u nego iz rany.
Krov'yu Antoniya on obagren,
Mech muzhestvennyj - krov'yu blagorodnoj.
Cezar'
Vy opechaleny, druz'ya, nedarom.
Puskaj za slabost' bogi nas koryat,
No eto vest', sposobnaya uvlazhit'
Glaza carej.
Agrippa
Kak stranno, chto priroda
Nas vynuzhdaet gorevat' o tom,
CH'ego konca my yaro dobivalis'.
Mecenat
V nem byli ravnosmeshany porok
I doblest'.
Agrippa
Redkostnee, vyshe duhom
Na svete ne bylo vladyk. No bogi
Iz座anov dobavlyayut v nash sostav,
CHtob znali my, chto my vsego lish' lyudi
A Cezar' omrachilsya.
Mecenat
Uvidal,
Kak v zerkale ogromnom, chem grozit
Velikomu velich'e.
Cezar'
O Antonij!
YA vynudil tebya tak postupit'.
Vot tak zhe my vrachuyushchim nozhom
Naryv na tele sobstvennom vzrezaem.
Kogda b ne ya tebya, to ty b menya...
Nam v celom mire bylo ne uzhit'sya.
I vse zh krovavymi slezami serdca
Pozvol' tebya oplakat', drug i brat,
Moj boevoj soratnik i sovlastnik.
YA cherpal u tebya i moshch', i mysl'.
Zachem neprimirimost' nashih sudeb
Tak besposhchadno razdelila nas?
Svidetelyami bud'te, o druz'ya...
No ne sejchas...
Vhodit egiptyanin.
Poslushaem, chto skazhet
Gonec speshashchij etot. Poslan kem?
Egiptyanin
Egipetskoyu bednoyu caricej.
Lish' usypal'nica ostalas' ej.
Ona zhelaet znat' tvoe reshen'e,
CHtob postupit', soobrazuyas' s nim.
Cezar'
Pust' obodritsya. Skoro nash poslanec
Pochetnye uslov'ya peredast,
Ibo ne mozhet milostivyj Cezar'
Nemilostivo s neyu obojtis'.
Egiptyanin
K tebe da budut milostivy bogi!
(Uhodit.)
Cezar'
Syuda, moj Prokulej! Idi, skazhi ej,
CHto srama ej ne budet. Uspokoj,
Utesh' ee. Ne to, v svoej gordyne,
Ona sposobna ogoroshit' nas,
S soboj pokonchiv. V Rime nash triumf
Ona svoim uchast'em obessmertit.
Idi i, vozvrativshis', dolozhi,
Kakoj nashel ee i chto skazala.
Prokulej
Ispolnyu, Cezar'.
(Uhodit.)
Cezar'
Gall, ty s nim idi.
(Gall uhodit.)
I Dolabella pust' soprovozhdaet.
Gde Dolabella?
Vse
Dolabella, ej!
Cezar'
Ne nado. Vspomnil ya, chto s poruchen'em
Ego poslal. Pojdet tuda pozdnej.
Proshu ko mne v palatku. Ubedites',
CHto protiv voli vtyanut byl v vojnu
I chto, Anton'ya umirotvoryaya,
Vo vseh poslaniyah ya byl spokoen
I myagok. Vot pojdemte, pokazhu.
Uhodyat.
Scena 2
Aleksandriya. Carskaya usypal'nica. Vhodyat Kleopatra, Harmiana i Ira.
Kleopatra
V neschastii mudreet zhizn' moya, -
I zhalok Cezarya udel, ya vizhu:
On ne hozyain, a holop sud'by.
I vizhu ya, velich'e tol'ko v tom
Deyanii, chto konchit vse deyan'ya,
Skovav techen'e bed i peremen, -
I spi zatem, i ne glotaj der'ma,
Kotorym zhivy nishchie i Cezar'.
K dveryam usypal'nicy podhodit Prokulej.
Prokulej
Cezar' privetstvuet tebya, carica
Egipta, i zhelaet, chtoby ty
Oznachila dostojnye uslov'ya,
O koih ty namerena prosit'.
Kleopatra
Kak tvoe imya?
Prokulej
Prokulej.
Kleopatra
Antonij
Skazal, chto doveryat' tebe mogu.
No vse ravno uzh, hot' i obmani.
ZHelaet Cezar', chtoby ya prosila.
No men'she, chem o carstve, ne k licu
Prosit' carice. Esli pozhelaet
Egipet pokorennyj vozvratit'
Dlya syna moego, sklonyu koleni
YA v blagodarnost' za svoe dobro.
Prokulej
Spokojna bud', ne bojsya nichego.
Velikodushen Cezar' sverh predela.
Kolenopreklonennyh prosit sam
Pomoch' emu osypat' ih darami.
Kleopatra
Skazhi, chto otdayu emu vo vlast'
Svoe uzhe plenennoe velich'e,
CHto ya uchus' pokornosti vsechasno
I rada by uzret' ego lico.
Prokulej
Skazhu, o dorogaya gospozha.
Tvoih nevzgod vinovnik sostradaet
Tebe v nevzgodah etih. Ne tuzhi.
Vhodit Gall s soldatami, pronikaya naverh.
Gall
Kak vidish', vzyat' ee vrasploh legko.
Sterech', pokuda ne pribudet Cezar'.
(Uhodit.)
Ira
Carica!
Harmiana
Ty obmanuta, carica.
Kleopatra
Skorej, provornej, ruki!
(Vyhvatyvaet kinzhal.)
Prokulej
(obezoruzhivaya ee)
Pogodi!
Nel'zya. Ne nado. My ne obmanuli,
A pomogli.
Kleopatra
I umeret' nel'zya?
Prikanchivayut dazhe i sobak ved',
CHtoby ne muchilis'.
Prokulej
Nehorosho
Velikodush'e Cezarya marat'
Samoubijstvom. Pust' Zemlya uvidit,
Skol' blagoroden Cezar'.
Kleopatra
Gde ty, smert'?
Pridi, voz'mi menya. YA pocennej,
CHem sotni pobirushek i mladencev.
Prokulej
Ne goryachis'.
Kleopatra
Ni pit', ni est', ni spat'
Ne stanu. Telo brennoe razrushu,
I pomeshat' ne smozhet Cezar' vash.
Slova - medyashki. No ne somnevajtes',
Rabyneyu ne budu u nego
Terpet' ukory postnyh glaz Oktavii.
Hotite vystavit' na posmeyan'e
Kriklivoj cherni? Mne milee smert'
V kanave zdeshnej. Predpochtu v gryazi
Valyat'sya goloj padal'yu, raspuhshej
Ot zhala plodovityh nil'skih muh,
Ili viset' v cepyah na piramide.
Prokulej
U straha slishkom veliki glaza.
Preuvelichivaesh' ponaprasnu.
ZHestok ne budet Cezar'.
Vhodit Dolabella.
Dolabella
Prokulej,
Pro tvoj uspeh dolozheno, i Cezar'
Velit tebe vernut'sya. A caricu
Sterech' ya budu.
Prokulej
Ochen' horosho.
Ty, Dolabella, bud' pomyagche s neyu.
(Kleopatre.)
CHto Cezaryu prikazhesh' peredat'?
Kleopatra
CHto umeret' hochu.
(Prokulej uhodit.)
Dolabella
Vladychica!
Znakomo l' tebe imya Dolabelly?
Kleopatra
Ne pomnyu.
Dolabella
Nesomnenno, pro menya
Ty slyshala.
Kleopatra
Slyhala ili net,
Znakomo, neznakomo, - vse edino.
Ne pravda l', vam smeshno, kogda vam deti
I zhenshchiny rasskazyvayut sny?
Dolabella
Ne ponyal.
Kleopatra
Snilsya mne vlastitel' mira -
Antonij. O, eshche takoj by son
Uvidet' - pro takogo zh cheloveka!
Dolabella
Ugodno l' tebe...
Kleopatra
Solnce i luna
Siyali na ego nebesnom like
I osveshchali shchuplyj shar zemli.
Dolabella
O carstvennejshaya!..
Kleopatra
ZHivym Kolossom
On vysilsya nad okeanom, nogi
Na beregah oboih utverdiv
I ruku nad vselennoj podymaya.
A golos muzykoj nebesnyh sfer
Zvuchal druz'yam - i sotryasal vragov,
Podobno gromu. Toshchih zim ne znali
Ego shchedroty. Osen' to byla
Neissyakaemogo izobil'ya.
V svoih utehah byl on, kak del'fin,
Plyvushchij ne na dne, a nad volnoyu.
Cari s knyaz'yami byli u nego
Posyl'nymi. Vladen'ya, ostrova
Monetami ronyal on iz karmana.
Dolabella
Carica!..
Kleopatra
Mog li byt' na samom dele
Takoj prisnivshijsya mne chelovek?
Dolabella
Ne mog, carica.
Kleopatra
Ty bezbozhno lzhesh'.
No on ogromnee, chem snoviden'ya.
Za vymyslom prirode kak pospet'?
No, sotvoriv Antoniya, priroda
Sny posramila raz i navsegda.
Dolabella
O gosudarynya! Ty velika,
I tak zhe veliki tvoya utrata
I skorb' tvoya. I glyadya na tebya,
Klyanus', takoyu porazhen pechal'yu,
CHto serdce razryvaetsya v grudi.
Kleopatra
Blagodaryu. A chto nameren Cezar'
So mnoyu delat'?
Dolabella
Tyazhko mne skazat'.
Kleopatra
Proshu tebya.
Dolabella
Hot' on i blagoroden...
Kleopatra
No plenniceyu povedet menya
V svoem triumfe.
Dolabella
|to dostoverno
YA znayu.
Truby, vozglas za scenoj: "Dorogu Cezaryu!". Vhodyat Cezar', Gall, Prokulej,
Mecenat i drugie.
Cezar'
Kto carica zdes' Egipta?
Dolabella
Nash povelitel' eto, gospozha.
(Kleopatra opuskaetsya na koleni.)
Cezar'
Vstan', gosudarynya Egipta, vstan'.
Kleopatra
Veleli bogi mne sklonit' koleni
Pered toboyu, o vladyka moj.
Cezar'
Ne udruchajsya. My tvoi postupki,
Nanesshie nam rany i uron,
V neprednamerennye zapisali.
Kleopatra
Vlastitel' mira! Obelit' sebya
Nedostaet umen'ya mne. Priznayus',
YA, kak i vse my, zhenshchiny, slaba.
Cezar'
Znaj, Kleopatra, ne vinit' zhelaem
Tebya, a izvinit'. I esli ty
Pojdesh' navstrechu, to ne pozhaleesh'.
No esli, vsled Antoniyu, s soboj
Pokonchish', vystaviv menya zhestokim,
To obrechesh' detej svoih na gibel',
Ot koej ih zhelal by ogradit'.
Na etom razreshi s toboj prostit'sya.
Kleopatra
Nich'e tebe ne nuzhno razreshen'e.
Ty vlastelin Zemli. Ona tvoya.
A s nami, kak trofeyami pobedy,
Ty volen kak ugodno postupit'.
Cezar'
Vo vsem, kasayushchemsya do tebya,
Sovetnicej moej sama ty budesh'.
Kleopatra
Vot spisok dragocennostej i deneg,
I zolotyh veshchej, i serebra.
Oceneno vse tochno. Nichego
Ne upustila, razve tol'ko meloch'
Kakuyu-nibud'. Gde ty tam, Selevk?
Vhodit Selevk.
Selevk
YA zdes', carica.
Kleopatra
Vot moj kaznachej.
Pust' zasvidetel'stvuet on, pod strahom
Tvoej nemilosti, chto nichego
Ne utaila ya. Skazhi vsyu pravdu.
Selevk
YA luchshe vovse rot sebe zash'yu,
No lzhesvidetel'stvovat' ne zhelayu.
Kleopatra
Po-tvoemu, ya chto-to utaila?
Selevk
Dostatochno, chtoby kupit' vse to,
CHto v spiske zdes'.
Cezar'
Carica, ne krasnej.
Ty mudro postupila. Odobryayu.
Kleopatra
Ty vidish', Cezar', vernost' holuev.
Moi k tebe sejchas peremetnulis'.
A pomenyalis' esli b my sud'boj,
Tvoi ko mne by perekochevali.
Neblagodarnost' etogo Selevka
Menya privodit v yarost'. Podlyj rab!
Ty nenadezhnee, chem prostitutki.
CHto, pyatish'sya? Hot' uletaj na kryl'yah,
Glaza svoi tebe ne uberech'.
Vse vycarapayu. Bezdushnyj pes,
Merzavec redkostnyj!
Cezar'
Proshu, carica...
Kleopatra
O Cezar', da ved' zhalit dushu styd!
Menya ty udostoil poseshchen'em,
I pri tebe moj sobstvennyj sluga
Mne podbavlyaet srama i pozora.
Dopustim, ya ostavila sebe
Deshevye bezdelki, pobryakushki
Dlya rimlyanok znakomyh, I dopustim,
Dorozhe koj-chto otlozhila ya
Dlya Livii tvoej i dlya Oktavii,
CHtob zastupilis' za menya oni.
I chto zhe - oblichat' menya beretsya
Moj vykormysh? Unizil on menya
Vsego nesnosnej. - Ubirajsya von,
Ne to skvoz' pepel moego zloschast'ya
Byloe plamya beshenstva blesnet.
Bud' ty muzhchinoj, poshchadil menya by.
Cezar'
Stupaj, Selevk.
(Selevk uhodit.)
Kleopatra
Uzh tak zavedeno.
Vlastitelej, nas vechno obvinyayut
V chuzhih grehah. I, svergnutye, my
Rasplachivaemsya. ZHalet' nas nuzhno.
Cezar'
CHto est' tam v spiske i chego v nem net,
Vse ostavlyaem my v tvoem vladen'i.
Vol'na hranit' ty eto i darit'.
Znaj, Cezar' ne skupec i ne kupec,
CHtoby tovary vyveryat' po spiskam.
Goni ty proch' pechalyashchie mysli
I uzniceyu ne schitaj sebya.
Namereny reshit' s tvoej podskazki
Sud'bu tvoyu. Spokojno esh' i spi;
Tebya zhaleem, o tebe pechemsya.
Teper' proshchaj.
Kleopatra
O povelitel' moj!
Cezar'
Net, prosto drug. Proshchaj zhe, Kleopatra.
Truby. Cezar' so svitoj uhodit.
Kleopatra
On zagovarivaet zuby mne, -
Oh, devushki; - chtoby poryv vysokij
Moj obessilit'. Slushaj, Harmiana
(SHepchetsya s Harmianoj.)
Ira
Konchaj, carica nasha. Den' pogas,
I napolzaet t'ma.
Kleopatra
(Harmiane)
...Stupaj bystree.
Uzh ya uslovilas'. Gotovo vse.
Potoropi.
Harmiana
Ispolnyu, gospozha.
Vhodit Dolabella.
Dolabella
A gde carica?
Harmiana
Zdes'.
(Uhodit.)
Kleopatra
A, Dolabella!
Dolabella
Kak vypolnyayut klyatvu, ispolnyayu
YA povelen'e toj, kogo lyublyu.
Idti nameren Cezar' cherez Siriyu, -
I otoshlet vpered tebya s det'mi
Tvoimi poslezavtra. Bud' gotova.
Nu vot. Ispolnil to, chto obeshchal.
Kleopatra
V dolgu ya pred toboyu, Dolabella.
Dolabella
YA rad sluzhit'. Proshchaj. Speshu nazad.
Kleopatra
Spasibo i proshchaj.
(Dolabella uhodit.)
CHto skazhesh', Ira?
Egipetskoyu kukloj vystavlyat'sya
ZHelaesh' v Rime ryadyshkom so mnoj -
Na obozren'e i na porugan'e?
Tam v sal'nyh fartukah masterovye
Podymut na peredvizhnoj pomost,
I sredi stuka molotkov dyshat'
Ih kislym potom i otryzhkoj budem.
Ira
Ne daj-to bogi!
Kleopatra
Liktory-nahaly,
Kak shlyuh, nas budut lapat'. Rifmachi,
Fal'shivya, raspevat' o nas ballady.
Komedianty yurkie totchas
Predstavyat nas piruyushchih. Antonij
Vdryzg budet p'yanym. I uvizhu ya,
Kak raspisklyavit carstvennost' moyu
Malec-akter s uzhimkoj potaskush'ej.
Ira
O bogi!
Kleopatra
Imenno vse tak i budet.
Ira
CHem videt' eto, ya sebe glaza
Nogtyami von!
Kleopatra
Da, sredstva ne issyakli.
Vragov ostavit' mozhno v durakah.
Vozvrashchaetsya Harmiana.
A vot i Harmiana! Nu, nesite
Mne luchshie odezhdy. Naryazhajte
Menya po-carski, zhenshchiny moi.
Po Kidnu snova poplyvu na vstrechu
S Antoniem. ZHivej, poka zhivu.
A posle budet u tebya dosug
Do Strashnogo suda. Nesi koronu!
Ira i Harmiana uhodyat. Za scenoj shum.
CHto tam za shum?
Vhodit soldat iz strazhi.
Soldat
Inzhiru vam prines
Vahlak kakoj-to. Pret syuda s korzinoj.
Kleopatra
Vpusti ego.
(Soldat uhodit.)
Vysokoe deyan'e
Orud'em etim bednym sovershu.
Neset on mne svobodu. YA reshilas',
Net zhenskogo vo mne uzh nichego, -
Svyaz' razorvav s izmenchivoj lunoyu,
Vsya sdelalas' ya mramorno-tverda.
Vozvrashchaetsya soldat s sel'chaninom, nesushchim korzinu.
Soldat
Vot on.
Kleopatra
Pust' ostaetsya; ty idi.
(Soldat uhodit.)
Prines ty zmejku nil'skuyu, skazhi mne,
Sposobnuyu bez boli ubivat'?
Sel'chanin
Prines, prines chervya, prines aspida. Da tol'ko trogat' ne sovetuyu -
kusaet nasmert'. A uzh pomerev ot nego, redko voskresayut.
Kleopatra
A pomirali mnogie?
Sel'chanin
Eshche by - i muzhchiny, i zhenshchiny tozhe. Odna ne dal'she kak vchera, - takaya
poryadochnaya, tol'ko vot ko lzhi i lozhu raspolozhennaya, - rasskazyvala, kak
cherv' ee kusal, gde zudelo i kak pomirala. Ochen' hvalit chervya. No verit' im
nel'zya i vpolovinu. Odno tol'ko nesomnenno: cherv' etot - chistyj aspid.
Kleopatra
Nu, uhodi. Proshchaj.
Sel'chanin
ZHelayu vam priyatnoj zhizni s aspidom. (Stavit korzinu na pol.)
Kleopatra
Proshchaj.
Sel'chanin
Tol'ko uchti - cherv' svoe aspidovo delo znaet.
Kleopatra
Da, da. Proshchaj.
Sel'chanin
Ty imej v vidu - chervyu ne doveryaj. Smotret' za nim poruchi umnym lyudyam.
On - aspid ogoltelyj.
Kleopatra
Ne bespokojsya, prismotrim.
Sel'chanin
Vot i horosho. I ne kormi ego - on kormezhki ne stoit.
Kleopatra
A togda zh on menya s容st?
Sel'chanin
Ne dumaj, ne takoj uzh ya prostak i znayu, chto sam d'yavol zhenshchinoj
podavitsya. Ona - pishcha dlya bogov, ezheli d'yavolom ne stryapana. Ved' such'i
d'yavoly poval'no portyat zhenshchin, - iz desyati sotvorennyh bogami uzh pyatok
nepremenno isportyat.
Kleopatra
Nu, uhodi. Proshchaj.
Sel'chanin
Da, nado idti. Schastlivo ostavat'sya s chervyakom. (Uhodit.)
Vozvrashchayutsya Harmiana i Ira s koronoj, mantiej i pr.
Kleopatra
Naden'te mantiyu mne i koronu.
YA zhazhdu vechnosti. Ne utolyu
Uzhe vinom egipetskim toj zhazhdy.
Ira, bystrej. Antonij moj zovet.
Vot vstal navstrechu, hvalit za reshimost'.
Nad Cezarem smeetsya, ch'yu sud'bu
Narochno bogi sdelali schastlivoj,
CHtoby zatem obrushit' pravyj gnev.
Idu, suprug! Otvagoyu svoej
YA dokazhu, chto byt' zhenoj dostojna.
YA vsya ogon' i vozduh, - ostal'noe
Iz svoego sostava ustraniv,
Kak nizmennoe, vmeste s etoj zhizn'yu.
Nu, konchili? Davajte obnimu vas,
Primite gub poslednee teplo.
Navek proshchajte, Harmiana, Ira.
(Celuet ih. Ira padaet i umiraet.)
Ty padaesh'? Neuzhto yad zmei
V moih ustah?.. No esli umerla
Ty tak legko, to znachit, smert' - otrada,
Vozlyublennogo laskovyj shchipok.
Lezhish' bezmolvno? Znachit, slov proshchan'ya
Ne stoit mir.
Harmiana
Dozhdem prolejsya, tucha!
Plach', nebo!
Kleopatra
A ona hrabrej menya.
Esli ne pospeshu, kudryavyj moj
Ee obnimet pervuyu, otdast ej
Svoj poceluj, v kotorom dlya menya
Vse nebesa. Idi zhe, milyj aspid.
(Prikladyvaet zmeyu k grudi.)
Svoimi ostrymi zubami vraz
Rasputaj uzel zhizni. Razozlis',
Kusaj zhe, glupyj. Govorit' umel by,
Nazvat' by mog ty Cezarya oslom
I prostofilej.
Harmiana
O zvezda Vostoka!
Kleopatra
Tss! Vidish', moj mladenec grud' soset,
Kormilicu blazhenno usyplyaya.
Harmiana
Razbejsya, serdce!
Kleopatra
Kak legko, Antonij!
Kak nezhno zhalo! -
(Najdya v korzine druguyu zmejku, prikladyvaet ee k ruke.)
Net, i ty uzhal'.
CHto zh medlit' budu...
(Umiraet.)
Harmiana
...v etom podlom mire?
Proshchaj, o nesravnennaya. Takoj
Dobychi smert' eshche ne poluchala.
Somknis', shelkovyj zanaves resnic.
O zolotoe solnce, nikogda
V ochah podobnyh ty ne otrazish'sya!
Korona sbilas' nabok. Daj popravlyu.
A tam uzhe nastupit moj dosug.
Vbegayut soldaty strazhi.
Pervyj soldat
Carica gde?
Harmiana
Tss, ne budi ee.
Pervyj soldat
Prislal k nej Cezar'...
Harmiana
Opozdal poslanec.
(Prikladyvaet zmeyu k sebe.)
Kusaj sil'nej. Ne chuvstvuyu tebya.
Pervyj soldat
Syuda! Predatel'stvo! Obmanut Cezar'!
Vtoroj soldat
Poslanca, Dolabellu pozovi.
Pervyj soldat
Nu, Harmiana, razve tak goditsya?
Harmiana
Goditsya i prilichestvuet ej,
Naslednice preslavnyh gosudarej.
Oh!..
(Umiraet.)
Vhodit Dolabella.
Dolabella
CHto zdes'?
Vtoroj soldat
Vse oni uzhe mertvy.
Dolabella
Da. |togo i opasalsya Cezar',
I etomu stremilsya pomeshat'.
A vot i sam idet on.
Za scenoj vozglasy: "S dorogi!", "Dorogu Cezaryu!"
Vhodit Cezar' so svitoj.
Dolabella
O vlastitel'!
Tvoya dogadka chereschur verna.
Vse tak i vyshlo.
Cezar'
Muzhestven konec.
Po-carski vozrazila nam carica,
Namereniya vashi razgadav.
Kak umerli oni? Ne vizhu krovi.
Dolabella
Kto k nim syuda poslednim prihodil?
Pervyj soldat
Prostoj sel'chanin ej prines inzhiru.
V korzine etoj.
Cezar'
A v inzhire - yad.
Pervyj soldat
O Cezar'! Tol'ko chto byla zhiva,
Stoyala, govorila Harmiana,
Koronu popravlyala gospozhe,
Drozha oznobno, i - i vdrug ponikla.
Cezar'
O, doblest' slabosilyh! No ot yada
Oni raspuhli by. A poglyadi:
Carica slovno spit i snova manit
Antoniya v teneta char svoih.
Dolabella
Vot na grudi dve tochki krovyanye
I na ruke.
Pervyj soldat
Zmeinyj eto sled;
(Glyadya v korzinu.)
Zmeinaya na list'yah sliz'. Takuyu
V peshcherah nil'skih mozhno uvidat'.
Cezar'
Pogibla ot ukusa, ne inache.
Ee pridvornyj lekar' rasskazal
O tom, chto neustanno Kleopatra
Legchajshuyu otyskivala smert'.
Nesite vmeste s lozhem. I sluzhanok.
S Antoniem ej ryadom pochivat'.
I znamenitee chety ne budet
Hranit' v sebe mogila ni odna.
Takie sud'bonosnye sobyt'ya
V nas, pobedivshih, vyzyvayut skorb'
I otzovutsya zhalost'yu v potomkah
Velikoj, kak pobeda velika.
Pust' nashe vojsko shestvuet za grobom.
To budet znakom pochesti osobym.
(Dolabelle.)
Rasporyadis'. Dan' etu otdadim
Pechal'nuyu - i vozvratimsya v Rim.
Uhodyat.
S. 527-528. Dejstvuyushchie lica. -
Mark Antonij (82-30 gg. do n.e.) - rimskij polkovodec, soratnik YUliya
Cezarya; posle smerti poslednego (v 44 g. do n.e.) - chlen Vtorogo triumvirata
(vmeste s Oktaviem Cezarem i Lepidom.) V nachale dramy Antoniyu sorok let.
Oktavij (ili Oktavian) Cezar' (63 g. do n.e. - 14 g. n.e.) - vnuchatyj
plemyannik YUliya Cezarya, chlen Vtorogo triumvirata; posle razryva s Antoniem i
pobedy nad nim (30 g. do n.e.) - samoderzhavnyj pravitel' Rima, prinyavshij
titul imperatora.
Mark |milij Lepid (89-12 gg. do n.e.) - soratnik Cezarya, pozzhe -
tretij chlen Vtorogo triumvirata, vskore otstranennyj ot vlasti Oktaviem.
Sekst Pompej (75-35 gg. do n.e.) - syn Gneya Pompeya Velikogo, chlena
Pervogo triumvirata. Uspeshno voeval s Oktaviem i Antoniem, no zatem byl
razbit Antoniem i umer v zatochenii.
Mecenat Gaj Cilinij - drug Oktaviya, rimskij aristokrat, pokrovitel'
poezii i iskusstv. Umer v 9 g. do n.e.
Kleopatra (69-30 gg. do n.e.) - carica Egipta, doch' Ptolemeya Avleta.
Po zaveshchaniyu otca vyshla za svoego brata Ptolemeya Dionisa i pravila sovmestno
s nim. Zatem byla svergnuta s prestola, no v 47 g. do n.e., vosstanovlena na
nem YUliem Cezarem. Posle smerti Cezarya sblizilas' v 41 g. s Antoniem,
razdeliv s nim, kak eto izobrazheno u SHekspira, ego uchast'. K nachalu dramy ej
dvadcat' sem' let.
Oktaviya - sestra Oktaviya Cezarya. Posle smerti svoego muzha, Marka
Klavdiya Marcella, vyshla zamuzh za Antoniya.
S. 529. ...yunec goloborodyj. - V nachale dramy Oktaviyu shel lish' dvadcat'
vtoroj god.
S. 533. Labien Kvint - rimskij polkovodec, spodvizhnik YUliya Cezarya,
bezhal k parfyanam i vmeste s nimi vel vojnu protiv Rima.
S. 541. Daj mandragory vypit'. - Mandragore pripisyvalos' snotvornoe
dejstvie.
S. 543. ...dash' pero mne i bumagu. - Primer yavnyh shekspirovskih
anahronizmov.
S. 559. CHto pobudilo ih... Kapitolij kroviyu zalit'? - Na Kapitolijskom
holme pomeshchalos' zdanie rimskogo Senata, v kotorom byl zakolot YUlij Cezar'.
S. 560. Vnes k Cezaryu caricu / V meshke tyufyachnom. - Soglasno Plutarhu,
YUlij Cezar' pozhelal, chtoby ego svidanie s Kleopatroj bylo tajnym.
Priblizhennyj caricy vnes ee k Cezaryu v meshke dlya posteli.
S. 566. Otmstil... parfyanam za gibel' Krassa. - Mark Krass - rimskij
konsul, pogibshij ot ruki parfyanskogo carya Oroda. Syn Oroda Pakor byl razbit
Ventidiem.
S. 583. Korona Ptolemeeva carej. - Ptolemei - carskaya dinastiya,
pravivshaya v Egipte. Ptolemej XI - otec Kleopatry.
S. 602. Na mne / Slovno rubashka Nessova. - Po predaniyu, kentavr Ness,
smertel'no ranennyj Gerkulesom (za popytku oskorbit' ego zhenu), dal ego zhene
propitannuyu yadom rubashku, obladavshuyu, yakoby, svojstvom vozvrashchat'
supruzheskuyu vernost'. Nadev ee, Gerkules umer v mucheniyah.
Opoloumel, kak Ayaks, kogda / Tomu shchit Ahillesa ne dostalsya. - Ayaks
prishel v uzhasnuyu yarost', uznav, chto dospehi pogibshego Ahilla dostalis' ne
emu, a Odisseyu. (Gomer, "Iliada").
Fessalijskij vepr'. - Mificheskoe chudovishche, ubitoe Meleagrom.
Last-modified: Tue, 25 Oct 2005 20:23:49 GMT