Ocenite etot tekst:


 ------------------------------------------------------------------------
 Original etogo teksta raspolozhen v "Setevoj biblioteke ukrainskoj literatury"
 OCR: Evgenij Vasil'ev
 Dlya ukrainskih liter ispol'zovany oboznacheniya:
 ª, º - "e oborotnoe" bol'shoe i malen'koe (kody AAh,BAh)
 ¯, ¿ - "i s dvumya tochkami" bol'shoe i malen'koe (kody AFh,BFh)
 I,i (ukr) = I,i (lat)
 ------------------------------------------------------------------------


   Drama v 5 diyah

   DIªVI LYUDE
   Ivan_ - starij cholovik, moskal'.
   Sofiya _jogo dochka, moloda divchina.
   Ganna _udova.
   Gnat _¿¿ sin, parubok.
   Varka _divchina.
   Paraska _divchina.
   1-a, 2-a _¾ divchata
   Omel'ko_, Dem'yan, Stepan_ ¾ parubki.
   YAvdoha_ - hazyajka na vechornicyah.
   1-j , 2-j_ ¾ starosti.
   Parubki, divchata i muziki.
   DIYA PERSHA_
   Hata YAvdohi._
   YAVA I_
   Vhodyat' Gnat i Dem'yan._
   Gnat._ CHerez shcho zh to vechernici zaboronyayut'?
   Dem'yan._ Hiba ti ne znaºsh?
   Gnat._ Ne znayu, ya til'ko shcho z goroda pri¿hav.
   Dem'yan _. Vchora sino u Voronogo zgorilo, a vin skarzhivsya starshini,  shcho,
kazhe, parubki zahodyat' z divchatami pid sino, kuryat' cigarki, i sino  voni,
vihodit', pidpalili.
   Gnat._ I vidumaº starij chort pivtora lyuds'kogo!  Hto  zh  to  bachiv,  shcho
parubki z divchatami pid sinom stoyat', ta shche j cigarki kuryat'?
   Dem'yan_. Ta ce pravda. YA sam bachiv u ton vechir,  yak  sluchilas'  pozhezha,
Omel'ka i Varku pid sinom Voronogo.
   Gnat._ Varku?! Z Omel'kom?!
   Dem'yan _. Ege.
   Gnat._ Ta ti sam bachiv, svo¿mi ochima?
   Dem'yan._ Svo¿mi ochima bachiv.
   Gnat._ Varku?
   Dem'yan_. Varku.
   Gnat._ Z Omel'kom?
   Dem'yan _. Z Omel'kom.
   Gnat._ Ni, to tobi tak zdalosya...
   Dem'yan._ SHCHo zh to u mene kuryacha slipota, chi yak? Abo ne znayu  ya  Varki  i
Omel'ka?  Stoyali,  kazhu  tobi,  shche  j  obnyavshis',  a  yak  mene   pobachili,
rozijshlisya. CHudnij! Dumaºsh, yak ti do ne¿ zalicyavsya, to vona vzhe ni do kogo
bil'she ne pritulit'sya? Ogo! Tebe zh ne  bulo,  vona  zaskuchala,  a  Omel'ko
rozvazhav! Ha-ha-ha!
   Gnat._ Ne smijsya! Ne dratuj mene, bo tak i t'opnu!
   Dem'yan _. Tyu! CHogo zh ti na mene serdishsya?  Serd'sya  na  Varku,  a  meni
podyakuj.
   Gnat._ Hodim.
   Dem'yan _. Kudi?
   Gnat._ Ti kudi hochesh, a ya dodomu.
   Dem'yan _. Ne vigaduj bisi bat'ka zna chogo!  Skoro  zijdut'sya  hlopci  j
divchata.

   Gnat._ YA ne mozhu bachit' tu proklyatu fojdu, ya ¿¿ tut budu bit', azh pir'ya
letitime!
   Dem'yan _. To j durnij budesh? Pristan' do persho¿  divchini  -  cim  girshe
urazish Varku, nizh tim, shcho pob'ºsh. Hiba  malo  divchat?  Ta  persha  Sofiya  -
daleko krashcha za tvoyu Varku; pridivis' - yak panyanochka...  I  ni  z  kim  ne
znaºt'sya.
   Gnat._ Vona taka nedotorka: ran'she vsih dodomu  jde  i  vse  soromit'sya
chogos'.
   Dem'yan _. Tim vona j nedotorka taka, shcho tebe lyubit'.
   Gnat._ A ti zh pochim znaºsh?
   Dem'yan._ Ta vzhe znayu... Vchora Sofiya prihodila do moº¿ sestri, bat'ko ¿¿
hoche viddat' u gorodi zamizh za yakogos'  shevcya.  Vona  rozkazuvala  pro  ce
sestri... a ya pidsluhav, - kazhe: ya lyublyu,  sestro,  Gnata  i  tak,  yak  na
smert', ne hochu ¿hat' u gorod.
   Gnat._ Ta breshesh!
   Dem'yan _. Pobij  mene  bog,  pravda!  YA,  brat,  i  sam  hotiv  do  ne¿
primostit'sya, ta yak pochuv, shcho tebe lyubit', ohota odpala.
   Gnat._ A vona zh s'ogodnya bude tut?
   Dem'yan _. Bezpreminno, zajde poproshchat'sya.
   YAVA II
   Vhodyat' YAvdoha_ i Varka._
   YAvdoha._ E, shkoda, hlopci, s'ogodnya vechernic' u mene ne bude!  Starshina
nakazav, shchob ne prijmala vas, bo  oshtrapuyut'.  Vse  cherez  sino  Voronogo:
kazhut', shcho vi pidpalili.
   Varka._ YA vzhe prijshla, shchob i kuzhelya svogo vzyat'! Gnate, vi  b  poshukali
na tim boci, chi ne prijme nas hto!
   Gnat._ Poshli Omel'ka, nehaj vin poshukaº zadlya tebe.
   Varka._ SHCHo ti kazhesh?
   Gnat._ Ta te zh same j kazhu.
   Varka._ Uzhe znovu htos' nabrehav?
   Gnat._ Na zlodiºvi shapka gorit'! Zaraz dogadalas'...
   Varka._ SHCHo dogadalas', shcho dogadalas'? CHi ti ne zduriv? Divit'sya...
   Gnat_. Divis' uzhe ti, a mi bachili.
   Varka._ Nehaj tomu povilazit', hto bachiv.
   Gnat._ I bachili, i ne vilizlo!
   YAvdoha._ Anu, zavedit'sya! Posli sobi pobalakaºte, a teper idit' z bogom
z moº¿ hati, bo j drugi na ogon' pochnut' shodit'sya.
   Dem'yan _. Ta ne viganyajte-bo nas, titko, nehaj  uzhe  cej  vechir  u  vas
posidimo. SHCHe nihto ne znaº, shcho ne mozhna, i s'ogodnya zberut'sya z muzikoyu.
   YAvdoha._ SHCHe j muzika?! ¯j-bogu, ne hochu! Vi meni narobite takogo  liha,
shcho oshtrapuyut'!
   Dem'yan _. Propade vechir.
   Gnat._ Mi shtrap uskladchinu zaplatimo!
   Varka._ Titko, golubochko, ne viganyajte!  Bachite,  j  muzika  bude,  vzhe
davno ne tancyuvali.
   YAvdoha._ Tobi, dzigo, abi tanci!.. Glyadit', shchob i vam chogo ne bulo.
   Dem'yan._ Bil'sh kopi liha ne bude! CHuºte, vzhe htos' ide...  Divchata,  bo
tonen'ko balakayut'. (Ide do vikna.)_ Ach! YAk gindichata, pishchat'.
   Varka  (do  Gnata)._  CHogo-bo  ti  serdishsya?  Nehaj  tobi  toj  Omel'ko
skazit'sya! Prituliv gorbatogo do stini! (Lashchit'sya.)_ YA tobi shchos' skazhu.
   Gnat._ Skazhesh Omel'kovi.
   Varka._ CHi ti ne skazivsya? (Tiho.)_ Gnatochku, hiba zh ti ne znaºsh...
   Gnat._ Znayu! Ne prilipaj.
   Varka._ T'fu!
   Dem'yan (u vikno)._ Zahod'te, zahod'te! CHogo  vi  radites'  tam?  Sofiº,
vedi pered!
   YAVA III
   Vhodyat' Sofiya _j divchata._
   Vsi_. Dobrivechir!
   Sofiya._  A  kazali,   s'ogodnya   ne   bude   vechernic'.   Mi   pidijshli
tihen'ko-tihen'ko, ta j sto¿mo, i bo¿mosya: chi jti, chi ne jti.
   Gnat (pidhodit' do Sofi¿)._ Pogulyaºmo, Sofiº?
   Sofiya._ Pogulyaºmo! Dlya mene ce poslidni vechernici.
   Gnat._ CHogo tak?
   Sofiya._ Po¿du u gorod do bat'ka.
   Gnat (tiho)._ I zamizh tam vijdesh za shevcya?
   Sofiya (soromit'sya)._ A ti pochim znaºsh?
   Gnat (tiho)._ Znayu. Ne ¿d'! (SHepche ¿j na vuho.)_
   Sofiya._ YAkraz! A Varka?
   Gnat._ YA zabuv i dumat' pro ne¿...
   Sofiya._ I za mene potim tak samo zabudesh?
   Gnat._ Hiba ti Varka?
   Varka._ SHCHo tam Varka tobi nav'yazla v zubi? Idi syudi, Gnate!
   Gnat._ Kazav - uchora prijde.
   Sofiya (tiho)._ Idi zh, chom ne jdesh?
   Gnat._ Nehaj ¿j chort!
   SHepchut'sya z Sofiºyu _ta smiyut'sya, a Varka_ serdit'sya.
   Varka._ CHi nadovgo sparuvavsya?..
   Gnat._ A tebe zavidki berut', shcho ne vsi parubki bilya tebe? Bude z  tebe
j Omel'ka.
   Varka._ CHogo ti prichepivsya do mene? YAk ta  sobaka,  garchish!  Ne  velike
shchastya i ti, i tvij Omel'ko! Bagato vas º, na odnij osici j ne  perevishaºsh!
Proshchajte, titko! YA pidu, a to shche v holodnu  zvidcilya  pozabirayut'.  Hodim,
divchata!
   Dem'yan._ A muzika zh bude! Ti zbiralas' tancyuvat' i sama titku  prohala,
shchob ne viganyala.
   Gnat._ Ta ne zachipaj ¿¿, nehaj ide!
   Varka._ Ot zhe na zlist' zostanus'.
   Gnat._ Meni na zlist', sobi na korist'. Skoro j  Omel'ko  prijde.  ZHal'
til'ko, shcho sino zgorilo.
   YAVA IV
   Vhodyat' parubki._
   Dem'yan._ O, bach! Za vovka pomovka, a vovk u hatu shust'.
   Varka._ Povis' sobi jogo na shiyu!
   Gnat._ IIashcho jogo vishat', koli ti sama povisishsya u n'ogo na shi¿!
   Omel'ko_. Kogo ce zbiraºtesya vishat'?
   Gnat._ Ta tut divchina vishaºt'sya odnomu parubkovi na shiyu, ta nema dobro¿
motuzki, a na tonkij obirvet'sya.
   Varka._ Durnomu vichna pam'yat'!
   Omel'ko_. A nam na zdorov'ya.
   Gnat._ Teper, mozhe, bude i vichna. Vono vse tak: yak º  -  ne  zhaluºm,  a
nema - plachemo.
   Varka._ Nema za kim plakat', nema kogo i zhaluvat'.
   Omel'ko_. Nichogo ne rozberu.  Bachu  til'ko,  shcho  Varka  z  Gnatom  glek
rozbili.
   Gnat._ A ti cherepki pozbiraj ta v kishenyu zahovaj.
   Omel'ko_. Hoch bi j za pazuhu zahovav, tobi yake do mene dilo?
   Gnat (smiºt'sya)._ Mali ta durni raz u raz na smitniku zbirayut' cherepki,
j ¿m nihto ne zavazha, - zbiraj i ti.
   Omel'ko_. Glyadi, shchob z tvoº¿ golovi cherepki ne posipalis'!
   Gnat (pidstupa)._ Anu, poprobuj!
   Omel'ko_. Dumaºsh, zlyakayus'? Ot til'ko ne odijdesh, to  j  pobachish!  CHogo
chiplyaºshsya? Duma, yak zdorovij, to j poboyus'? Kilok ne rozbira ni zdorovogo,
ni slabogo!
   Dem'yan _. Ta godi vam griztis'  za  maslyani  vishkvarki!  Ot  neshchaslivij
den': poslidnij raz zibralisya, a zgodi nema, til'ko svarka.
   Omel'ko_. CHogo zh chiplyaºt'sya, mov skazhena sobaka?
   Dem'yan _. Godi! Hariton! Davaj po charci! YA bachiv, tam u tebe shchos'  z-za
pazuhi viglyadalo.
   Hariton._ Pidozhdem.
   Dem'yan _. Nu, tak ya spivat' pochnu. (Spiva.)_
   Svetit' mºsyac',
   Svetit' yasnij,
   Prosvishchaºt'sya zarya...
   Hlopci _perebivayut'.
   Dehto_. Nu ¿¿, ce davnya. Ti gurtovo¿ zatinaj.
   Dem'yan _. Nu, davaj gurtovo¿.
   Oj gilya, gilya,
   Guson'ki, na stav,
   Dobrivechir, divchino,
   Bo ya shche j ne spav.
   Oj bozhe, bozhe,
   YAkij ya vdavsya:
   Briv ya cherez richen'ku
   Ta j ne vmivavsya.
   Oj vernusya ya

   Ta j umiyusya,

   Na svoyu divchinon'ku

   Ta j nadivlyusya.
   Oj ne vertajsya
   I ne vmivajsya -
   ªst' u mene krinichen'ka
   Pid perelazom,
   Umiºmos', serden'ko,
   Oboº razom.
   YAk hor spiva, vhodyat' muziki, sidayut' napered konu  i  lagodyat'sya.  Hor
zamovk; z poslidnim akordom pisni grayut' kozaka, tancyuyut'. CHerez yaku hvilyu
krichat': "Starshina!", "Ni, Onis'ko!". "Tikajmo!".
   YAvdoha._ Oj bozhe mij, shcho zh ce bude?
   Golos pid viknom: "Ach, yakij garmider pidnyali!  Ce  tim,  shcho  ne  veleno
zbirat'sya? Zaraz meni  rozhod'tes',  bo  zapishu  u  protokola,  to  budete
znat'..."
   Vsi odin po  odnomu  vihodyat'.  CHut'  golosi:  "Na  toj  bik?",  "Hodim
mershchij!", "Dodomu!", "A ti kudi?".
   YAvdoha._ YA kazala, shcho vi meni bidu naklichete! Oh liho!  SHCHe  oshchtrapuyut'!
CHuli - krichav, shcho protokola yakogos' napishut'! Treba pobigti uprosit',  shchob
ne kazav starshini, vin na mogorich zdast'sya! (Hutko vihodit'.)_
   Tim chasom usi pishli, ostalis' til'ko Gnat_, Sofiya_ j Varka._
   YAVA V
   Sofiya,_ Varka _j Gnat._
   Sofiya (do Gnata)._ Proshchaj! (Ide za hazyajkoyu.)_
   Gnat_. Ta j ya za toboyu.
   Varka (jogo priderzhuº)._ Strivaj!
   Gnat._ CHogo tobi?
   Varka._ Za shcho zh ti kidaºsh mene?
   Gnat._ Ne bigaj za vsima razom! Lyubish odnogo, do odnogo  j  gornisya.  A
to, yak u tij pisni spivayut': "YA z toboyu vechir stoyu, na inchogo vazhu".
   Varka._ Za kim zhe ya, okrim tebe, upadayu?
   Gnat._ Hlopci bachili, yak ti pid sinom, obnyavshis' z Omel'kom, stoyala.
   Varka._ Bodaj voni tak bachili svo¿h bat'kiv,  yak  voni  bachili  mene  z
Omel'kom...
   Gnat._ Dem'yan tobi u vichi skazhe...
   Varka._ A yak i spravdi pozhartuvala z Omel'kom, to hiba ce velikij grih?
   Gnat_. YA tak zhartuvat' ne vmiyu. Pusti, ne derzhi mene!
   Varka._ I ti zhz drugimi zhartuºsh - ya ne serdyus', a yak ya pozhartuvala...
   Gnat._ Nu, to j zhartuj! Taka vzhe v tebe vdacha, tak tebe zlipili: ti  ne
dlya odnogo,ti dlya vsih!
   Varka_. I tobi ne grih i ne sorom taku nepravdu govorit'?  Nevzhe  zh  ti
mene pokinesh spravdi?
   Gnat._ Parubkiv dovoli º, ohotnikiv najdet'sya bagato,  ne  zaskuchaºsh...
Proshchaj, nemaº chasu...
   Varka._ Sofiya zhde?.. Mene dokoryaºsh, a sam uchora bozhivsya, shcho mene lyubish,
a s'ogodnya bizhish bozhit'sya Sofi¿? Ne bude tobi  shchastya  z  neyu,  ne  bude!..
Gnate, shamenis', Gnatochku! Ti zh prisyagavsya meni...
   Gnat (na vidhodi)._ Bulo b shanuvat'sya... (Pishov.)_
   YAVA VI
   Varka (odna)._ Sorom, sorom yakij! CHerez nedilyu mav starostiv  prisilat'
- i pokinuv.  Pide  pogovir,  neslava,  podumayut',  shcho  ya  j  spravdi  yaka
neputnya... Zasmiyut', posiviyu v divkah... a ti budesh kepkuvat'?! Ni!  Treba
kuvat' zalizo, poki garyache... Ti odbivav vid mene  parubkiv,  a  teper  za
pershogo, yakogo strinu, hoch i zaraz, - uhvatyus', i ne ya budu, koli ne vijdu
zamizh ranish, nizh ti opam'yataºshsya!
   Vhode Stepan._
   Stepan!.. Poprobuyu shchastya - vin zadivlyavsya na mene ne raz...
   YAVA VII
   Stepan _i Varka._
   Stepan._ Zdrastuj, Varko... SHCHo zh ce nema nikogo?
   Varka._ Buli, ta Onis'ko rozignav usih.
   Stepan._ I Gnat buv?
   Varka._ Zdaºt'sya, buv... ta buv zhe, buv!
   Stepan._ De zh vin?
   Varka_. A chort jogo znaº, kudi vin pishov... Tobi vin hiba potribnij?
   Stepan._ Ni, ya tak pitayu...
   Varka._ Davno ya tebe bachila, Stepane, azh nache chogo zradila - mov  brata
strila... CHogo ti ridko tak na vechernici hodish?
   Stepan._ Najmit, nikoli, nemaº chasu.
   Varka._ Pravda tvoya, Stepanochku. Girko zhit' na sviti, yak  nema  bat'ka,
materi... nema shchiro¿ druzhini... YA chasto, divlyachis' na tebe, yak ti pracyuºsh,
dumayu sobi: shchasliva ta divchina bude, kotru ti posvataºsh...
   Stepan._ Divchata takih, yak ya, ne lyublyat'.
   Varka._ YAki divchata.
   Stepan_. Ta  vsi  voni  odnakovi:  glyane  na  moyu  tvar,  zlyakaºt'sya  j
odvernet'sya... (Smiºt'sya.)_
   Varka._ YAka zh u tebe tvar?.. Zovsim ne strashna, shcho ti vigaduºsh?
   Stepan._ Ti vden' pridivis', to j sama zlyakaºshsya:
   ryaba, mov chorti goroh na nij molotili.
   Varka._ Skazhi krashche, shcho ti nesmilivij, ta j zvertaºsh na tvar i ganish ¿¿
bez miri! On  gorbatij  Marzhan  yaku  kralyu  visvatav.  Hiba  ti  do  n'ogo
pririvnyavsya? Ti parubok yak dub, na vse selo, - i glyanut' lyubo.
   Stepan._ Hiba zzadu...
   Varka._ Vzhe koli divchina tobi govore, to  povir!  Ot  sprobuj:  yaka  do
vpodobi - smilivo zalicyajsya, to j pobachish, shcho tvoya bude.
   Stepan._ Vsi  kazali,  shcho  ti  gorda,  a  ti,  bachu,  taka  privitliva,
balakucha...
   Varka._ YA gorda? Oto! CHim zhe meni gorduvat'?
   Stepan._ Krasiva, a vsi zalicyayut'sya, ot i gorda.
   Varka._ Koli hochesh, to ya gorda tim, shcho ni  na  kogo  ne  divlyusya  i  ne
vvazhayu na ¿h zalicyannya.
   Stepan._ A Gnat?
   Varka._ SHCHo meni Gnat? Projdisvit,  volocyuga,  ta  j  bil'sh  nichogo.  Ti
dumaºsh, shcho ya do Gnata?..
   Stepan._ Kazhut'.
   Varka_. Ne vir. Meni taki parubki ne do vpodobi. Pravda, vin  upada  za
mnoyu, a meni pro n'ogo bajduzhe... YA skorishe polyublyu smirnogo, robotyashchogo.
   Stepan (bere ¿¿ za ruku)._ A ya dumav...
   Varka._ SHCHo mi lyubimos' z Gnatom? Ni,  nihto  ne  znaº,  kogo  ya  lyublyu.
(Zithaº.)_
   Stepan (prityaga ¿¿ do sebe)._ Kogo zh?
   Varka._ YAk bude smilivishchij, to j sam dogadaºt'sya... Nu, pusti, ya pidu.
   Stepan._ Varko.
   Varka._ CHogo?
   Stepan_. A ne budesh smiyat'sya?
   Varka._ Nema z chogo.
   Stepan_ (nabik)._ U mene serce zamiraº! A!! (Do Varki¿.)_  Skazhi,  kogo
ti lyubish? Mozhe... ni, skazhi sama... skazhi, skazhi!
   Varka._   YA   .lyublyu   smirnogo,   nesmilivogo,   robotyashchogo...   trohi
tarankuvatogo, ta dobrogo parubka... Ot tobi j dogadajsya!
   Stepan._ Mene?!
   Varka (opuska ochi)._ Tebe... vgadav...
   Stepan._ Ot nespodivano!.. Ti zh ne zhartuºsh, ni?
   Varka_. SHCHo ti, bog z toboyu.
   Stepan_. YA vid tvo¿h rechej mov oduriv! YA sam tebe davno  lyublyu,  til'ko
boyavsya pro te j podumat', shchob tobi priznat'sya.
   Varka._ Suzhenogo konem ne ob'¿desh...
   Stepan_. A koli tak, to zavtra  zhdi  vid  mene  starostiv,  nam  nichogo
odvolikat', mi lyubimos'  davno  oboº;  meni  zh  nema  z  kim  radit'sya,  ya
sam-odin, nihto ne zaborone posvatat' kogo shochu, a groshi º u mene,  slava
bogu!
   Varka._ I ya tak dumayu, bo j meni nihto  ne  zaborone,  i  ya  sama  sobi
gospodinya...
   Stepan._ Varko! YA ne viryu  svoºmu  shchastyu.  Meni  vse  zdaºt'sya,  shcho  ti
shutkuºsh... Koli poshutkuvala, to ne dovod' shutki do narugi, skazhi zaraz, bo
ya ne vmiyu tak, yak drugi... yak  osoromish  pered  lyud'mi...  nasmiºshsya  nado
mnoyu, ya...
   Varka._ Htos' syudi, libon', ide...  zdaºt'sya,  titka  vertaºt'sya!  Idi,
Stepane, ya viz'mu kuzhil' i zaraz vijdu, mi shche z toboyu pobalakaºm.  (Stepan
vihode, a Varka bere kuzhil'.) _Nu, teper meni nichogo ne_ strashno... Stepan
vid brehen' zahistit'. A vse zh na dushi vazhko! Ne viryu  ya,  shchob  Gnat  mene
pokinuv! Ne viryu, trichi ne viryu! Vin zavtra prijde sam do mene!.. O,  koli
b tak stalos'!.. Todi Stepana nabik.
   Zavisa.
   DIYA DRUGA
   Ulicya. Varchina hata, zliva vid glyadachiv.
   YAVA I
   Varka (sto¿t' na porozi j viglyadaº)._ Nikogo ne vidko!.. Serce do Gnata
rvet'sya,  a  zlist'  i  dosada  zderzhuº...  De  zh  vin?..  Vzhe   j   vechir
nablizhaºt'sya, a na dushi tak pogano, mov tam prilip shmatok chogos' vazhkogo i
gne mene do zemli!.. Oh!.. (Zachinyaº dveri j znikaº v hati.)_

   YAVA II
   Vihodit' Ganna, z pravogo boku vid glyadachiv.  Ganna._Skazivsya  parubok,
ne inache!.. I na vulici ne vidko... ZHdala obidat' -  ne  prijshov,  galushki
perestoyali, yak kvasha, i sama cherez n'ogo ne obidala... Vzhe  j  vechoriº,  a
jogo nema!.. CHi ne porobili jomu  chogo  divchata?..  Veshtaºt'sya  skriz'  po
vechernicyah, mozhe, yaka j  pidnesla...  chogo  dobrogo...  shche  propade!..  Ot
nakazaniº gospodne! Kazhu: zhenisya, Gnate, - ne sluha... Nu, ta vzhe nasyadu ya
na n'ogo j doti budu grizti, poki taki ciº¿ oseni ne  ozhenyu.  Pora,  a  to
zovsim rozpaskudit'sya! I dodomu samij ne hochet'sya jti, ta  treba,  bo  tam
svinya 5 korito z'¿st', taka klyata nenazhera. Koli b  mershchij  oporosilas'  -
teper u gorodi porosyata po karbovancyu... (Pishla ulivo vid glyadachiv.)_
   YAVA III
   Sprava vihodyat' Omel'ko_ j Dem'yan._
   Omel'ko_. Ta nevzhe ti ne breshesh?
   Dem'yan._ ªj-bogu, nii Stepan sam  s'ogodnya  prihodiv  do  mogo  bat'ka,
prohav, shchob pishli starostoyu do Varki. Bat'ko vzhe zbirayut'sya, mnut'  tabaku
u chere¿tku, a dyad'ko Mikola zajdut' za nimi z Stepanom razom. Ot garbuzyaku
pidnesut', ot smiha bude!
   Omel'ko_. CHogo? Voni zh posvarilis' z Gnatom; mozhe,  na  zlist'  jomu  j
rushniki podaº za Stepana!.. Hiba ti ne znaºsh Varki?..
   Dem'yan._ Ta znayu, shcho voyaa, abi' svogo dokazat',  pide  j  do  chorta  na
obid; til'ko zh Stepan ryabij, yak eorovd yajce, a vona veredliva, ta j  Gnata
shche ne zabula...
   Omel'ko_. Tak shcho zh, shcho ryabij! Vin zdorovij, robotyashchij, kazhut', i  groshi
º... CHogo zh ¿j zhdat'? Koli Gnat pokinuv, pide j  za  ryabogo.  ZHal'.  Garna
divchina, hoch bi j ne Stepanovi, yakshcho ne proshtrapilas'...
   Demyan_. A vona tobi do vpodobi?
   Omel'ko_. Divo, komu zh vona ve do vpodobi?
   Dem'yan._ Ta pershomu meni. YA ¿¿ boyusya. YAk glyane, tak azh moroz  po  shkuri
pide.
   Omel'ko_. To j dobre? YA ¿h bagato bachiv ka saharnomu  zavodi,  a  takih
nema?
   Dem'yan_. To svataj.
   Omel'ko_. Spiznivsya.
   Dem'yan _. Ot Stepan viz'me v obidvi zhmeni garbuza, a ti j zasilaj zaraz
starostiv. Vona za. tebe skorishe pide,  bo  cherez  tebe  j  posvarilas'  z
Gnatom.
   Omel'ko_. YAk?
   Dem'yan _. Ta tak. YA bachiv, yak ti  pid  sinom  obnyav  ¿¿,  ta  j  skazav
Gnatovi, nu, a nogo j zapalilo.
   Omel'ko_. Ot navizhenij! YA hotiv poshutkuvat',  obnyav  ¿¿,  a  vona  meni
stusana dala ta j virvalas'. SHCHo zh z c'ogo? A! YA  j  ne  rozsholopav  vchora,
chogo vin do mene chiplyavsya! Sluhaj! Tnat shche ne zna pro starostiv, na vulici
jogo ne vidko, hodim do n'ogo ta rozkazhemo, i ya pomiryusya  z  nim,  i  jogo
pomiryu z Varkoyu. CHortzna za shcho posvarilis'.
   Dem'yan _. Ta jomu pro Varku bajduzhe!  Hiba  ne  bachiv,  yak  bilya  Sofi¿
uvivavsya? Nu j majster vin bilya divchat!
   Omel'ko_. A koli bajduzhe, to posmiºmosya razom z  nim  nad  Stepanom;  a
potim prijdemo syudi, podivimosya na svatannya.
   Dem'yan _. Nu, hodim.

   YAVA IV Z
   Zliva vihodyat' Sofiya j Paraska._
   Omel'ko_. Ot i divchata! Kudi?
   Paraska._ Tudi. A vi kudi?
   Dem'yan_. A mi tudi!.. Ti znaºsh, shcho tut s'ogodnya svatannya?
   Paraska._ YAke?
   Dem'yan_. Stepan svata Varku.
   Paraska._ Tyu! SHCHo ti melesh?
   Omel'ko_. Pobachite sami! (Do Dem'yana.)_ Nu, hodim, poklichem Gnata.
   Paraska._ Hiba jogo nema na vulici abo u Mikoli?
   Dem'yan_. Nema.
   Pishli vlivo.
   Sofiya._ YA vernusya, sestrichko, dodomu. Gnata nema mizh hlopcyami - chogo  ya
pidu. Mozhe, vin do mene zajde, vchora obishchav.
   Paraska._ Ta shche pobachishsya.
   Sofiya._ E, ni. YA zavtra rano po¿du do tatka, a teper  rozminemosya!  Oh!
Vchora, gej, vin meni takogo nagovoriv, shcho ya malo ne zdurila: ne znayu, chi j
virit' svoºmu shchastyu?.. Tak skoro vse zrobilosya, shcho ya mov nesamovita hodyu.
   Paraska._ To vzhe tobi tak bog daº, shcho shchastya v dvir samo jde; ti zh davno
Gnata lyubila...
   Sofiya._ Mozhe, vin shutkuvav...
   Paraska._ CHogo zh jomu shutkuvat'?
   Sofiya._ A Varka?
   Paraska._ Hiba ne bachila, shcho glek rozbili?
   Sofiya._ Hto jogo znaº?.. Voni gulyali dovgo.
   Paraska._ Oto  skazala  -  gulyali!..  Odno  -  zalicyat'sya,  a  druge  -
povinchat'sya! Varka z Gnatom gulyala, a zamizh - chula? - za Stepana jde.  Tak
vono vse! Poki gulyayut' - obridnut' odno drugomu, a druzhat'sya z  timi,  hto
sudivsya...
   Sofiya._ To pravda. Til'ko meni chogos' nache strashno... azh tremtyu...
   Paraska._ To tobi radisno, a ti dumaºsh - strashno... ti shche ditina!
   Sofiya._ Mozhe. Sluhaj, sestro, yak pobachish Gnata... ni, ne prihodit'sya...
   Paraska._ Skazat', shchob prijshov?
   Sofiya (kivaº golovoyu)._ Til'ko shchob nihto ne chuv! (Ciluº  ¿¿.)_  YAka  ti
dobra! Proshchaj! (Hutko vertaºt'sya nalivo.)_
   Paraska (odna)._ Taka smirna  divchina  ta  shchira,  i  lyublyu  ya  ¿¿,  mov
sestru... A tut i spravdi, yak hlopci ne breshut', chudne shchos'  robit'sya!  Ne
vspila Varka posvarit'sya z Gnatom, vzhe j starostiv zhde!..  Buv,  vihodit',
takij zarani na prikmeti, shcho til'ko morgnula, a  vin  i  tut...  Gorda  ta
zavzyata, klyata divka, ne dast' u kashu naplyuvat'! Pidu divchatam rozkazhu,  -
tam, pevno, vzhe zbirayut'sya. (Pishla vpravo.)_
   YAVA V
   Z hati vihode Varka.
   Varka (odna)._ Bozhe mij, shcho zh ce zo mnoyu diºt'sya? Golova gorit' vognem,
azh v uhah dzvenit'!.. Vzhe j sonechko zahodit', a Gnata nema i  ne  vidno!..
Skoro vechir i starosti prijdut'  vid  Stepana!  Oh!  Nache  shchos'  useredini
porvalis'! Zdaºt'sya meni, shcho z soncem  razom  zajde  naviki  moº  shchastya!..
Bozhe, bozhe! Nevzhe zh i spravdi meni sudivsya Stepan, a ne Gnat?..  Nevzhe  ta
idolka, Sofiya, tak  pricharuvala  jogo  vidrazu,  shcho  vin  naviki  zo  mnoyu
posvarivsya? Ni, ne poviryu. SHCHo zh robit'? SHCHe mozhna dat'  Stepanovi  zvistku,
shchob ne prisilav za rushnikami!.. Piti samij do Gnata? A!! Pidu! Vin doma...
Vin zhde... (Hutko nadiva hustku na golovu i jde poza svoyu hatu nalivo.)_
   YAVA VI
   Zliva vihodyat' 1-a i 2-a divchata._
   1-a divchina. _Zdrastuj, Varko! Varko,  zdrastuj!..  Kudi  ce  vona  tak
majnula? Kazhu, zdrastuj, - mov ogluhla, i ne oglyanulas'...
   2-a divchina._ Zabrala sobi v golovu, shcho krashcho¿ j nema vid ne¿...
   1-a divchina._ I shcho tam horoshogo? T'fu!..
   2-a divchina._ YA tobi skazhu: vona charivnicya! Vsi kazhut', shcho  ¿¿  baba  -
vid'ma...
   1-a divchina._ Ta ya sama bachila, yak vona na zoryah vorozhila, - nedurno  zh
parubki za neyu tak upadayut'.
   2-a divchina._ Vid'oms'ke kodlo!.. Hodim, sestro. Divis', Gnat ide, nache
kradet'sya! Vchora posvarilis', bach, yakij hode? Zacharuvala parubka.
   Pishli napravo.
   YAVA VII
   Sprava, z zadn'o¿ kulisi, vihode Gnat._
   Gnat (odin)._ Vuliceyu ne pidu, projdu mimo,  bo  yak  po-bache,  skazhe  -
naroshne ¿¿ shukayu. I vgada! Cilij den' blukayu: to za gorodami, to v sadu  u
pans'kim, to za kladovishchem - nazirayu, chi  ne  vijde,  a  vona,  klyata,  ne
vihodit'!.. Zillya!.. Pobachit' bi til'ko, usmihnut'sya, morgnut' - i godi!..
Ne vihodit' zhe... A sama u mene j z dumki ne jde! Muchus', nichogo j ¿sti ne
hochet'sya. I shcho tut takogo, shcho Omel'ko zachepiv Varku? A  vona  zh  yak  potim
prisyagalas', shcho lyubit' mene!.. Oduriv! Tak, nache chort  u  mene  vtissya.  A
Sofi¿ chogo nagovoriv? Sorom teper i v vichi ¿j  glyanut'!..  YAkbi  nenarokom
strinut'sya... ne vihodit', zavzyata j vona. Hiba piti samomu  v  hatu?  Ni,
bude kepkuvat', zlist' mene viz'me... CHort  jogo  poberi,  pozichu  ochej  u
sirka, nehaj trohi pokepkuº... pidu... nehaj ¿¿ bude  zverhu...  (Pishov  u
hatu.)_
   YAVA VIII
   Omel'ko_ i Dem'yan _¿¿ idut' zliva.
   Omel'ko_. Kudi zh bi vin divsya? Ni doma, ni u Svirida, ni u Petra nema i
ne bulo. Svirid kazav, shcho vranci bachiv, yak pishov poza gorodami  u  pans'ku
levadu. CHi ne u Cimbala vorozhit'? Ha-ha-ha!
   Dem'yan _. Nu, yak nema, to de zh  jogo  viz'mesh?  Hodim  do  Mikiti.  Tam
hlopci zbirayut'sya, mozhe, j Gnat tim chasom prijde,  a  posli  vsi  syudi  na
svatannya.
   Pishli napravo.
   YAVA IH
   Z hati vihodit' Gnat._
   Gnat._ Des' pobigla! Mabut', na vulicyu... Mene shukaº. Pevno,  i  ¿j  ne
legshe; nehaj zhe trohi shche pomuchit'sya, a meni teper  bajduzhe.  Pislya  svarki
til'ki porig perestupit' vazhko, a perestupiv - i pomirivsya! YAk ya  rad,  shcho
peremig-taki sebe, bo u mene take katorzhne serce: yak rozlyutuyus', to  j  ne
bachu nichogo pered soboyu... Teper vid sercya odlyaglo i  zovsim  polegchalo...
nache azh ¿sti zahotilos'. Piti dodomu, - tam, mabut',  mati  lyutuº,  bo  ne
znaº, kudi j divsya. A posli pidu na vulicyu.
   CHuti spiv z pravogo boku. Ni, dodomu posli... spivayut', tam,  pevno,  i
vona mene zhde, - pobizhu!.. Zajdu zzadu,  pidkradus'  i  zatulyu  ochi...  CHi
pizna? Pizna! (Pishov napravo.)_
   YAVA H
   Zliva perehodyat' kon Stepan_ i starosti._
   Stepan._ Hodim zhe mershchij, smerkaº, a dyad'ko Matvij budut' nas zhdat'.
   Starosta._ Ne hapajsya.  Vin  nadvechir  tabaku  mne,  to  poki  namne  -
pospiºm... A Varka zh zna, shcho prijdut' starosti?
   Stepan._ Zna.
   Starosta._ Garnu divchinu tobi visvataºm, mogorich z tebe treba velikij.
   Stepan._ Za mogorich ne turbujtes' - bude; hodim til'ko mershchij, nerano.
   Starosta._ Neterplyachka bere? Ha-ha! Hodim!
   Pishli napravo.
   YAVA XI
   Varka _vihode hutko zliva.
   Varka._ O klyatij, o busurmene! YA vbivayus', muchus', a  jomu  bajduzhe:  i
doma cilij den' nema! Vin des' teper sidit' z Sofiºyu obnyavshis'! SHCHob zhe  ti
udavivsya! Bodaj tobi dobra ne bulo, yak ti vodiv mene cilij  rik,  a  teper
nasmiyavsya nado mnoyu! Nu, ne ya budu, koli chim-nebud' i tobi ne oddyachu, a ne
ya, to bog tebe nakazhe za tvoyu  nepravdu  do  mene!..  Bozhe  mij!  YAkij  zhe
smutok, yakij zhal' u dushu zapadaº... Ot-ot starosti prijdut'! Starosti? Vid
nelyuba, vid Stepana... A! Ni, ne pomozhe! Ne budu  muchit'sya,  ne  budu,  ne
dizhdesh, budu kepkuvat' nad toboyu, smiyat'sya! Bozhe, bozhe, daj meni silu, daj
meni smih i radist', pomozhi meni pomstit'sya nad mo¿m  vorogom!  Cilij  rik
bula shchasliva, prigortalasya do n'ogo, sluhala, yak bilos' u  n'ogo  serce  v
grudyah... O, nashcho zh ya zga-'duyu? Nashcho? SHCHob bil'she muchit'sya...  T'fu!  T'fu!
Na vse, shcho bulo!  A  yak  bozhivsya?..  Pekel'na  tvoya  dusha,  teper  bozhishsya
Sofi¿... Mershchij, mershchij bi starosti!..  Vesillya!  SHCHob  Gnat  bachiv,  shcho  ya
vesela i ne zhuryus'! YA vzhe tebe zabula, nenavidyu,  ti  meni  osoruzhnij,  ti
vijnyav sam z grudej mo¿h te serce, shcho tebe lyubilo, teper tut  pusto,  a  v
pustci misce znajdet'sya j Stepanovi... (Pishla u hatu.)_
   YAVA XII
   Sprava vihodyat' 1-a i 2-a divchata._
   1-a divchina._ Idi hutche, lizesh.
   2-a divchina._ Ta strivaj, ya vzhe vtomilas'. CHogo ti tak zheneshsya?
   1-a divchina_. Ta yak zhe? U mene vid cikavosti azh  duh  zahoplyuº!  Stepan
svata Varku - i ne durnij! Nache ne zna,  shcho  voni  lyublyat'sya  z  Gnatom!..
Meni, sestro, i zhal' Stepana, i rada ya budu podivit'sya na  n'ogo,  yak  vin
vilize z hati, pidgornuvshi hvosta, mov ta sobaka, shcho pijmalas' na shkodi ta
pokushtuvala dobrogo dryuchka! Nehaj ne lize - hiba malo divchat!.. I vin tudi
zh, do Varki! Shovajmosya, bo vzhe, libon', idut'. Til'ko starosti u hatu - a
mi pid vikno.
   Hovayut'sya za hatu.
   YAVA XIII
   Sprava vihodyat' Stepan_ i 1 -j_ ta 2-j starosti._
   1-j starosta. _Nu, teper ponyuhat', ponyuhat', ta j bozhe pomozhi! (SHuka za
halyavoyu.)_ Otak, nema!
   2-j starosta_. SHCHo tam?
   1-j starosta_. Zahapavsya i rizhok z tabakoyu zabuv doma.
   2-j starosta. _Ta nu jogo, hiba ti  ne  obijdeshsya  j  godini  bez  tiº¿
pogani?
   1-j starosta_. Ne mozhu dovgo sidit', yak ne nyuhayu: zaraz  serdyus'  i  do
vsih chiplyayus'... YA j unochi nyuhayu, prokinus' i nyuhayu, a  ne  ponyuhayu  -  ne
zasnu! Pobizhi, Stepane, viz'mi na stoli rizhok.
   Stepan pishov_.
   2-j starosta_. CHort bat'ka zna, shcho vigadav, - nyuhat'. Vzhe daleko  krashche
- kurit'. A to nab'º togo nosa tabakoyu tak, shcho j govorit' ne mozhe... shche  j
vishnivka... t'fu!
   1-j starosta_. Privik. YA til'ko pislya spovidi ne  nyuhayu  ta  v  strasnu
p'yatnicyu... i ne povirish: hoch na gorishchi sidi, tak i poriva layat'sya, azh  za
serce smokche... pryamo sumno! Tak i kortit', tak i kortit'... YAk zhe potyagnu
dobru puchku - zaraz poveseliyu... Prosta tabaka vzhe j ne bere: nis  zalyaga;
tepera posovituvali mishat' u tabaku tovchenogo stekla.
   2-j starosta_. Stekla?! Oto! Dlya chogo?
   1-j starosta. _SHCHob prodiralo u nosi; a to yak zab'ºt'sya  nis,  to  treba
hodit' rozzyavivshi rota, bo nosom vzhe ne dihnesh.
   2-j starosta_. Ta kin' jogo k bisu, a to shche zadavit'.
   Stepan _prinosit' rizhok.
   1-j starosta (nyuha)._ Odnakovo umirat'!.. CHudnij ti: dlya  chogo  todi  j
nis bog dav, koli ne nyuhat'?.. Mene azh zhal' bere, yak glyanu na tvogo  nosa:
taka chudesna posudina i tak daremno pustuº. YAkbi  meni  takij  nis,  yak  u
tebe, to ya b nichogo j ne hotiv.
   2-j starosta_. YAkij zhe u mene nis, shcho ti z posudoyu jogo rivnyaºsh?  SHCHo  zh
to u mene nis - yak maznicya, chi shcho?.. YAkbi ti meni ne kum, to ya  vilayav  bi
tebe, yak poslidnyu svinyu.
   1-j starosta_. Ta ne serd'sya, kume, hiba ti vinen, shcho tobi takogo  nosa
vchepleno?
   2-j starosta_. Otzhe, ti mene  rozdratuºsh,  i  ya  ne  pidu  z  toboyu  za
starostu! ªj-bogu, vernusya dodomu.
   Stepan._ Ta gospod' z vami! Vi za nosa posvarites', a ya  zh  chim  vinen?
Idit', radi boga, bo shche j posnut'.u hati, poki zberemosya!
   2-j starosta_. Nehaj ne vigaduº...
   1-j starosta_. Idi, idi, ya vzhe ne budu, ti, bachu, zhartiv ne znaºsh.
   2-j starosta_ (ide v hatu)._ Garni zharti! SHCHe posudoyu prodrazhnyat'.
   1-j  starosta_  (nyuha)._  Nis,  yak  galans'kij  ogirok,  a  vin  shche   j
serdit'sya... (Pishov u hatu.)_
   Stepan (odin)._ Pishli. Slava bogu!
   1-a i 2-a divchata _vihodyat' z-za hati.
   Htos' vzhe j vizira! Ne lyublyu strah cikavih lyudej... U hatu, kazhut', iti
ne mozhna, poki ne poklichut', a nadvori stovbichit' yakos' chudno. Pidu postoyu
v sinyah, poki shcho. (Pishov.)_
   1-a j 2-a divchata _vihodyat'.
   YAVA XIV
   1-a i 2-a divchata.
   1-a divchina_. CHi ti bachila? Uzhe pishov u hatu! Vihodit',  Varka  daº  za
n'ogo rushniki? Ce tak?..
   2-a divchina (pidhodit' do vikna)._ Ni, Stepana v hati shche ne vidko.  Hto
zh to pishov? To zh vin, libon'.
   1-a divchina._ Pusti, ide ya zaglyanu!
   Za lashtunkami parubki spivayut' i pidhodyat' vse blizhche.
   2-a divchina._ Parubki jdut'. CHula, shcho kazali? Budut' svistit' i  tyukat'
na Stepana... ot bidnij!.. Parubki.
   Ta zhila sobi ta udivon'ka
   Ta na kraj sela.
   Mala sobi ta udivon'ka
   Sina-sokola! i t. d._
   Pisnya spivaºt'sya ne guchno. Divchata odna drugu  vidtyaguyut'  od  vikna  j
zaglyadayut'. Pribigayut' z pravogo boku shche divchata, tozh zaglyadayut' u  vikno.
Smih. Pisnya stiha.
   1-a divchina (splesnuvshi rukami)._ Oj nen'ko! Podala, podala rushniki! Ot
tobi j Stepan.
   2-a divchina (odtyaga ¿¿)._ Ni! Breshesh! Strivaj, ide ya glyanu.  Tak  i  º!
Stepan uvijshov. Zdorovij ta ryabij! De zh vin buv?..
   1-a divchina (zaglyada cherez plechi)._ A yak zhe teper Gnat?
   YAVA XV
   Vhodyat' Gnat, Omel'ko, Dem'yan i parubki._
   Gnat_. Divi! I spravdi tut svatannya. Dem'yan._ YA zh tobi kazav.
   Gnat._ Glyadit' zhe, bratci, propustimo starostiv, a  Stepana  otochimo  j
budem pravit' mogorich!
   Dem'yan._ Mogorich? Ha-ha-ha! Ot chudasiya! Vin garbuza  vinese,  ta  shche  i
mogorich! Nu j vidumav!
   Omel'ko_. Mi z Haritonom budemo svistit' shcho º duhu!
   Dem'yan._ A mi z Petrom - tyukat', a vi vsi regochit'.
   Gnat._ Til'ko ne zrazu - cur ne viskakuvat' poperedu, to vzhe pislya,  yak
vin sam skazhe, shcho garbuza z'¿v! Strivajte, ya podivlyusya,  shcho  tam  diºt'sya.
(Pidhode do vikna.)_ Propustit'. (Jogo propuskayut', vin zaglyada u  vikno.)
_
   Dem'yan._ SHCHos' dovgo kopayut'sya starosti.
   Gnat (odskakuº od vikna)._ Zradila!.. Tak ti obmanyuvala, smiyalasya  nado
mnogo!.. O gadyuche, ºhidne kodlo, ne dizhdesh zhe j ti  praznikuvat'  vesillyam
svoyu zradu, ya  tobi  zaraz  golovu  rozib'yu.  (Vitaskuº  z  tinu  kilok  i
kidaºt'sya v hatu.)_
   Dem'yan (priderzhuº jogo)._ SHCHo tam? CHi ti ne skazivsya?
   Gnat._ Pusti! YA ub'yu ¿¿, ya spalyu ¿j hatu... ya...
   Omel'ko_ tezh derzhit' jogo.
   Dem'yan._ Ta ugamujsya, bozhevil'nij! Ti ne tyamish, shcho  kazhesh!  SHCHo  ti  tam
pobachiv take strashne?
   Gnat._ Starosti vzhe rushnikami perev'yazani, a vona sto¿t',  usmihaºt'sya,
nache vik Stepana kohala, zhdala i  rada,  shcho  dizhdalas'...  Pustit',  ya  ¿¿
zadavlyu, anahtemu!
   Omel'ko_. Opam'yatajsya! Sam zhe ti  vidcuravsya  vid  ne¿,  chogo  zh  teper
ºretuºshsya? I ne sorom tobi? CHogo ti hochesh?  Prisiluvat'  Varku,  shchob  tebe
lyubila?..
   Gnat._ Ni... YA sam ne znayu! Za serce uhvatilo!.. Ne spodivavsya, shchob tak
stalos'!.. (Kida palicyu.)_ Pustit', prohodit'. I durnij zhe ya, i  navizhenij
spravdi: posvarivs', vidcuravsya i znovu lizu!.. T'fu!.. Ne dizhdesh ti,  shchob
ya tak za toboyu ubivavsya i sam sebe na stratu viv!..  Bachu  teper,  yak  ti.
lyubish: hto pershij posvatav, za togo j rushniki  podalai  Hodim,  hlopci,  u
shinok, z mene mogorich - ya prosvatav Varku za Stepana. (Spiva.)_
   Gurt pidhoplyuº. Divchata vidtyaguyut' odna drugu od vikna.
   Kolo mlina, kolo brodu (dvichi)_
   P'yut' golubki chistu vodu.
   Voni pili, burkotili, (dvichi) _
   Iznyalisya, poletili.
   Vsi vihodyat'.
   Zavisa.
   DIYA TRETYA
   U Gnata v hati. YAku hvilinu nema nikogo na konu.
   YAVA I
   Vhode Varka_, a potim Sofiya_.
   Varka._ Nema nikogo! De zh voni? Vorkuyut' des', zakohani, shchaslivi...
   Sofiya (vbiga)._ Varka. Zdrastuj! YA zabigla do Paraski, troshki posidila,
koli divlyus' - htos' pishov do nas. YA ne vpiznala tebe. Sidaj, sestro.
   Varka (zithnuvshi)._ Spasibi.
   Sofiya._ Bidnen'ka! Ti, mabut', skuchaºsh duzhe za Stepanom?
   Varka._ De zh tam i ni! Bozhe, yak vazhko! Til'ko zh misyac' prozhili,  til'ko
shchastya usmihnulos', ta j znov nahmarilo.
   Sofiya._ Hiba ti, sestro, ne znala, shcho jomu u moskali treba jti?
   Varka._ Ne znala.
   Sofiya._ CHom zhe bulo lyudej ne rozpitat'?  Tak  hutko  vse  sko¿los':  ne
vspili mi z Gnatom pobratisya, yak tvogo Stepana uzyali.
   Varka._ Hto zh spodivavsya, shcho tak stanet'sya. Vin odin, dumala - odinochok
ne berut'.
   Sofiya._ Kazhut', yakbi u n'ogo mati bula, yak ot u  Gnata,  abo  hoch  baba
stara, to ne vzyali b...
   Varka._ Take vzhe moº shchastya. Ta bida znajde, hoch i v pich zamazhsya.
   Sofiya._ Pravda. Bozha volya.  A  ti  ne  tuzhi,  Varko,  mozhe,  vin  skoro
povernet'sya, drugi cherez rik vertayut'sya.
   Varka._ De vzhe'tam! Meni vse ne tak, yak lyudyam... A ti, Sofiº, shchasliva?
   Sofiya._ SHCHasliva, sestro, taka shchasliva, shcho ne znayu, yak i skazat'!
   Varka._ Ne b'º tebe Gnat?
   Sofiya_. I ne layalisya shche.
   Varka._ V dva misyaci drugi raziv tri  pob'yut'sya.  Vihodit',  Gnat  tebe
lyubit'?
   Sofiya._ I lyubit', i  zhaliº,  spasibi  jomu.  Znaºsh,  sestro,  meni  vse
zdaºt'sya, shcho ya divchina; a yak glyanu, shcho j Gnat bilya mene, ta nagadayu, shcho mi
cholovik i zhinka, azh pochervoniyu, ºj-bogu!
   Varka (nabik)._ U! Zadavila b tebe! (Do Sofi¿.) _A  znaºsh,  chogo  ya  do
tebe zajshla? Daj meni resheta velikogo.
   Sofiya._ Dobre. Posid' zhe trohi u mene.
   Varka._ Nikoli. Treba zhito odnesti u mlin, u mene nema komu - ya sama.
   Sofiya._ Strivaj zhe,  ya  zaraz  prinesu  -  vono,  zdaºt'sya,  u  komori.
(Vihode.)_
   YAVA II_
   Varka (odna)._ SHCHasliva!.. Poki Stepan buv doma, a Gnat shche ne zhenivsya  -
i ya bula shchasliva! SHCHasliva bula tim, shcho v  vichi  Gnatovi  smiyalas',  a  vin
lyutuvav i revnuvav mene do cholovika! YA praznikuvala!.. Viryadyus',  vijdu  z
Stepanom i drazhnyu, buvalo, Gnata. O,  yak  lyubo  kepkuvat'  nad  vorogom!..
Teper hvortuna povernulas' drugim bokom: Stepana mogo vzyali  u  moskali  v
toj samij den', yak Gnat zhenivsya na Sofi¿,  a  ya  zostalasya  odna,  i  znov
viplila naverh lyuta muka: ya revnuyu Gnata do Sofi¿.  Zdaºt'sya  meni,  shcho  ya
nenavidyu Gnata, a serce kroviyu oblivaºt'sya, shcho vin zhive z drugoyu! O,  chogo
b ya ne zrobila, shchob til'ko Gnata  pricharuvat'  do  sebe!!  YA  na  pogibel'
gotova, meni teper odnakovo! Ne v'yanut' zhe meni, ne  sushit'  svoº¿  krasi,
poki Stepan povernet'sya!..
   YAVA III
   Vhode Sofiya z reshetom.
   Sofiya (daº resheto)._ Ti b zahodila chastishe, vse b ne tak skuchala.
   Varka._ Spasibi  tobi,  sestro,  za  dobre  slovo.  Proshchaj  tim  chasom.
(Pishla.)_
   Sofiya._ Idi zdorova. (Odna.)_ Bidna Varka, yak meni ¿¿ zhal'. YA b  umerla
vid gorya, yakbi mogo Gnata teper u moskali  vzyali.  De  zh  ce  Gnat?  Vijde
kudi-nebud' na chasok, a meni zaraz skuchno  bez  n'ogo  robit'sya.  Strivaj,
shchos' meni treba zrobiti... Aga... (Dostaº z  skrini  skaterku  j  nakrivaº
stil.) _Koli b tatko do nas  mershchij  perebralis'.  Otodi  ya  budu  zovsim,
zovsim shchasliva. Bat'ko kuplyat' nam paru bichkiv i korovu meni kuplyat'...
   YAVA IV
   Vhode Ganna._
   Ganna._SHCHe j dosi vozishsya? YA dumala, shcho ti vzhe j pich pomazala.
   Sofiya._ YA, mamo, mittyu spravlyus'. (Hutko pishla.)_
   Ganna (odna)._ SHvidka na rechah! A yaka z  tebe  robitnicya?  Pozhila  bilya
tatka v gorodi, chajku popila, a teper bi til'ko nizhilas'. SHCHe j starij syudi
pritirit'sya. Nuzhnij vin tut, yak p'yate koleso do voza.  Lishnij  rot.  Ta  u
mene nedovgo. Poki shche spuskatimu yake vrem'ya, a tam  i  nasyadu,  ¿m  til'ko
zmovchi, to j lapki pokladut', todi sama pracyuj, gnisya, a  nevistochka  bude
vilezhuvat'sya! CHorta puhlogo! YA j sama bula nevistkoyu, mene ne miluvali, azh
shkura trishchala, robila, budesh i ti robit', ya j na tatka tvogo ne podivlyusya.
   YAVA V
   Vhode Gnat_.
   Ganna._De ce ti buv?
   Gnat_. Pomagav Semenovi biki vchit'.
   Ganna._Krashche b tin polagodiv ta riv okopav, a to osunuvsya zovsim.
   Gnat_ (zapalyuº cigarku j puska dim u  komin)._  Pospiyu.  Treba  pomogti
drugomu, to j tobi pomozhut'. Sofi¿n bat'ko s'ogodnya i nam biki prizhene, ot
Semen i meni pomozhe.
   Ganna._CHi starij i spravdi tut bude zhit'?
   Gnat._ A shcho?
   Ganna._SHCHe j pita! Na bisa nam darmo¿d zdavsya?
   Gnat._ Bagato tam starij cholovik z'¿st'.
   Ganna._Ogo! Vin za dvoh z'¿st' - stari moskali ¿dyat', yak z nemochi, a ne
zrobe j za malu ditinu.
   Gnat._ Treba zh jomu des' pritulok mat', de zh jogo dinesh?
   Ganna._Nehaj u blagodil'nyu jde.
   Gnat._ A yakbi vas u blagodil'nyu odvezti?
   Ganna._Bach, yakogo  psa  vigoduvala?  Matir  ridnu  minyaº  na  zhinchinogo
bat'ka. Mozhe, shche º stara baba  u  Sofi¿,  to  j  tu  b  prijnyav?  Bagatir,
skazano.
   Gnat._ SHCHo z vami stalos', mamo? Koli ne zo mnoyu svarites', to na  Sofiyu
grimaºte.
   Ganna._A hto zh vas navchit'? YAkbi ne stari lyude, to vi b i za robotu  ne
bralis'... Trimayu!.. SHCHo zh ti meni zvelish - ruki u tvoº¿ zhinki ciluvat' abo
hvalit' tebe, shcho darmo¿da prijmaºsh u hatu?
   Gnat._ Ta koli zh, bachite, naobisiº sluhat' pislya ci¿ ta znov ci¿!
   Ganna._Mati naobisila? Dobrei Treba j sobi iti u prijmi  des'.  (Ide  z
hati.)_ Dizhdalas'-taki svogo - ridnij sin viganyaº... (Vijshla.)_
   Gnat (odin)._ Ot i rozberi! Lyubila  mene  mati,  pestila,  pryamo  yak  z
pisanoyu torboyu nosilasya. Meni zdavalos', shcho krashcho¿,  dobrisho¿  materi,  yak
moya, i na  sviti  nema,  a  ot  zhenivsya  -  mov  odrizalo.  Osoblivo  mene
peche-rizhe, yak vona pochina do Sofi¿ chiplyat'sya! Nu j yak tut  viterpit',  shchob
chasom lihogo slova ne skazat'? SHCHe, spasibi, Sofiya zmovchuº, a to griha j ne
obibravsya b. Os' i Sofiya._ Strivaj - zlyakayu. (Pritulyaºt'sya do stini.)_
   YAVA VI
   Vhode Sofiya _z klunkom, klade nogo bilya pechi. Ne bachit' Gnata_.
   Gnat._ Zdorova bula, chornyava!
   Sofiya (kinulas')._ Oh! (Pobachila Gnata.)_ Gnat! (Pid-biga  i  b'º  jogo
shutkoma potihen'ku.)_ Os' tobi - chornyava!.. Zlyakav... (Obnima  j  ciluº.)_
De buv, vrazhij sinu? YA troshki utomilas'. Syademo. (Sili  na  lavi  ryadom.)_
Divis', yak garnen'ko ya pribrala, ot zaraz pich vimazhu i rozmalyuyu ¿¿ usyakimi
kvitkami i pivnikami. Pobachish, yak garno bude! U mene º zhovtogaryacha glina i
sin'ka! A materi ne bachiv?
   Gnat _¿¿ obnima.
   O ti, mij milij? CHi j tobi tak veselo zo mnoyu, yak meni z toboyu? CHogo  zh
ti movchish? Govori, smijsya, shutkuj!
   Gnat._ Postrivaj ti, shchebetuha. Ne daºsh  meni  j  slova  vimovit',  sama
balakaºsh ta j divuºshsya, shcho ya movchu... S'ogodnya bat'ko budut'.
   Sofiya._ Hto tobi skazav?
   Gnat._ Ohrim pri¿hav z goroda. Vin kin'mi - i  obignav  bat'ka.  Bat'ko
zhenut' paru bikiv i korovu.
   Sofiya._ Korovu? Ot ya rada! A yako¿ masti?
   Gnat._ Ne pitav. Darovanomu konevi v zubi ne divlyat'sya.
   Sofiya._ Koli b siru. YA terpit' ne mozhu rizhih. Ot mi j hazya¿ni z  toboyu!
Pravda? A yak rozbagatiºmo, zberemo groshej, to kupimo konej  paru.  Pravda?
Ti lyubish konej? YA lyublyu. Na volah dovgo ¿hat', a kin'mi til'ko n'oknuv - i
v gorodi.
   Gnat_. O ti, mij soloveºchko,  shchebetunchik!  (Pustuyut'  -  obnilia  ¿¿  j
ciluº.)_
   Sofiya._ Gnate! Vgadaj, shcho ya tobi  skazhu?  Ni,  ne  vgadaºsh.  (SHepche  na
uho.)_
   Gnat._ IIu?! A ti pochim znaºsh?
   Sofiya._ YA pitala Parasku, chogo vono. (SHepche na uho.) A_ vona j skazala.
(Opuska ochi soromlivo.)_
   Gnat._ Glyadi zh, shchob sin buv!
   Sofiya (b'º jogo)._ Ot tobi, ot tobi! Bach, yakij  protivnij!  YA  jomu  na
vuho, a vin tak i viviz golosno.
   Gnat._ Ha-ha-ha! Hiba ne odnakovo? (Ciluº.)_ Tak glyadi zh...
   YAVA VII
   Vhode Ganna._
   Ganna._SHCHe ne naciluvalis'? Pora vzhe j za robotu brat'sya!
   Sofiya._ YA, mamo, vse zrobila, divit'sya!
   Ganna._A pich, a proso treba stovkti.
   Sofiya._ Pich zaraz rozmalyuyu...
   Gnat._ A proso ya j sam stovchu.
   Ganna._Baluj, baluj! Mozhe, j pich sam pomazhesh?
   Gnat_. A yak i pich pomazhu, to shcho?
   Tim chasom Sofiya provorno rozmishuº glinu i mazhe shchitkoyu komin.
   Ganna._Mazh. Pro mene, hoch i hlib misi, i obidat' vari sam.
   Sofiya._ Ne serd'tes', mamo, na n'ogo, to ya vinna. YA  ni  jomu,  ni  vam
nichogo ne dam zrobit' bilya hati, ya vse sama zroblyu...
   Ganna._Bagato narobish, yak raz u raz budesh do cholovika lipnut'.
   Sofiya._ Ta ya ne budu... Ot pobachite, mamo, yak ya komin rozmalyuyu.
   Ganna._Ti krashche  pozashparovuj  ta  cherin'  dobre  virivnyaj,  bo  gorshki
perevertayut'sya, a malyuvati ne treba - to primha.
   Gnat._ Ta nehaj malyuº, krashche dlya oka, hiba vono vam zavadit'?
   Ganna._Ne mozhna vzhe materi j slova skazat' tvo¿j zhinci, nache ya ¿¿ z'¿m!
T'fu na tvo¿ rechi, - hoch v hati ne sidi... (Pishla z hati.)_

   YAVA VIII
   Gnat _i Sofiya._
   Gnat._ Gedz' matir ukusiv.
   Sofiya._ Ne dratuj. Nehaj sobi. YA ¿m raz u raz zmovchu, pokoryus', to voni
j podobrishayut'.  Treba  zh  ¿m  pokazat',  shcho  voni  starshi.  Abi  ti,  moº
serden'ko, zavshe buv do mene takij, yak  teper,  to  meni  nichogo  todi  ne
strashno... Divis', ya zaraz pivnika namalyuyu.
   Gnat _pidhodit' do pechi j divit'sya. Bach?
   Gnat._ Hiba ce pivnik? Ce golub!
   Sofiya._ Nu, golub. Ce ti, ya tebe namalyuvala. Ti mij golub! Ege?.. A tut
bude proti n'ogo golubka - ce ya... A os' kvitochki, ya lyublyu kvitki.  Znaºsh,
ya nasiyu v gorodi rozhi, maku,  povnyakiv,  chornobrivciv...  Bozhe,  yak  lyublyu
usyaki kvitki, a ti lyubish?
   Gnat (vzyav steblinu z vinika, umochiv u glinu i mazhe Sofiyu)._ Lyublyu.
   Sofiya._ Oj! Postoj zhe, ya tebe shchitkoyu pomazhu. (Hoche jogo pomazat'.)_
   Gnat _uhilyaºt'sya i viskakuº v sini.
   Hiba ti ne verneshsya. (U dveri balaka, a  za  dverima  Gnat  smiºt'sya.)_
Strivaj, strivaj, smijsya... ti budesh slat', to ya tobi vs'ogo nosa  sin'koyu
obmazhu - ot garnij budesh, ha-ha-ha! Nu, jdi vzhe, ya ne budu  teper  mazat',
ºj-bogu, ne budu! Ot protivnij, mabut', utik nadvir. (Odchinya dveri.)_  Tak
i º, ha-ha-ha! Zlyakavsya. (Malyuº.)_ Bozhe,  yak  garno,  koli  lyubish  i  tebe
lyublyat', azh sl'ozi vid radoshchiv navertayut'sya! Ot tatko poraduyut'sya  za  moº
shchastya! A voni boyalisya, sovitu-vali jti zamizh u gorodi za shevcya!  Viz'mu  u
tatka groshej i v nedilyu molebstviº odpravlyu: za Gnata, za  tatka  i...  za
matir, mozhe, bude dobrishcha. (Spiva.)_
   Na gorodi nivka,
   Krugom materinka,
   Tam divchina zhito zhala,
   Sama chornobrivka.
   ZHala zh vona, zhala,
   Stala spochivati.
   Ishov kozak dorogoyu,
   Stav ¿¿ pitati.
   Zdorov, zdorov, kozachen'ku.
   Pomagaj big, zhenche.
   Vona zh stala, vidkazala:
   Zdorov buvaj, serce!
   A vzhe zh taya slava
   Na vse selo stala,
   SHCHo divchina kozachen'ka
   Serden'kom nazvala.
   Gnat (odchinya dveri i pidspivuº poslidni dvi strochki). _Ne budesh mazat'?
   Sofiya._ Idi, idi!
   Gnat (vhode)._ Nu, ne pustuj zhe, ya  tobi  shchos'  garne  skazhu...  Bat'ko
zhenut' bichki i korovu, vzhe bilya mlina na tim boci.
   Sofiya._ Pobizhimo jomu nazustrich!
   Gnat._ A hati nema na kogo pokinut'.
   Sofiya_. To ti ostavajsya, a ya pobizhu. (Hutko vitira_
   ruki j bizhit'.)
   YAVA IX
   Gnat (odin)._ Golubon'ka moya! YAka vesela v ne¿ vdacha!  Ne  daº  meni  j
zadumat'sya... Slava bogu, zabuv Varku! To,  buvalo.  Varka  iz  golovi  ne
vihodila - vse pered ochima stoyala, a teper bajduzhe... Nedavno buli  vmisti
na roboti bilya mashini, do mene j ne balakala, a  z  drugimi  pustuvala  ta
smiyalas' yak nesamovita, a potim sila u kluni ta plakala tyazhko tak, shcho bozhe
mij... YA ne viterpiv, spitav, chogo olache, a vona glyanula  na  mene,  hutko
viterla ochi, nichogo ne skazala i pobigla do roboti... ZHal'  ¿¿,  zav'yazala
svij vik! I ya taki vinen... Nu, ta vzhe teper ne vernesh...
   YAVA H
   Vhode Varka._
   Varka._ Zdrastuj, Gnate!
   Gnat (nabik)._ T'fu, azh u serce shpignulo. Zdrastuj.
   Varka._ A Sofiya de?
   Gnat._ Nashcho tobi?
   Varka._ CHogo ti takij serditij?
   Gnat._ YA? Z yako¿ rechi?
   Varka._ Ti-to znaºsh. Golos serditij! Viz'mi resheto, viddasi Sofi¿, ya  v
ne¿ pozichala.
   Gnat._ Pokladi. Odnache ti zmarnila!
   Varka._ Tyu! A kalinivs'kij panich kazav meni, shcho vin krashcho¿ j ne bachiv.
   Gnat._ Poznajomilasya vzhe? Skoro.
   Varka._ Najma do sebe v gornici. Vzhe trichi pri¿zdiv.
   Gnat_. SHCHo zh ti, pidesh? Stepana zabula?
   Varka._ Oh, de tam zabula! YA ne taka, yak drugi, ne skoro  zabuvayu.  Sam
kazhesh, shcho zmarnila... ZHuryusya...
   Gnat._ A do panicha vse zh taki najmeshsya?
   Varka._ Pobachu. Tim chasom po¿du v gorod, tam rozpitayu, de Stepana dili,
budu shukat' jogo, a ne znajdu Stepana...
   Gnat._ To znajdesh Ivana?
   Varka._ Atozh? Sohnut' ne budu!
   Gnat._ Na bisa i v gorod ¿zdit', i do panicha najmat'sya... Taka molodicya
til'ko slipogo ne privorozhit'. Ti b tut poshukala.
   Varka._ YA tut uzhe dobre opeklasya, i dosi bolit', niyak zago¿t' ne mozhu.
   Gnat._ Nevzhe shche ne zabula?
   Varka._ Kogo?
   Gnat._ Kogo?.. A ti pro kogo balakaºsh?
   Varka._ Dogadajsya.
   Gnat._ CHort tebe znaº! Hiba tebe rozberesh.
   Varka._ Ha-ha-ha! Proshchaj!
   Gnat (nabik)._ Satana! (Do Varki.)_ Strivaj, chogo tikaºsh?
   Varka (zithaº)._ Boyusya.
   Gnat._ Takivs'ka! Kogo zh ti bo¿shsya?
   Varka._ Tebe.
   Gnat (nablizhaºt'sya)._ Hiba ya vovk? YA ne z'¿m.
   Varka._ Tak spalish.
   Gnat (bere ¿¿ za ruku). I_ ne z'¿m, i ne spalyu, a yak pozhartuyu, to  cila
zostaneshsya.
   Varka (nahilya golovu)._ YA zhartiv ne lyublyu, za zharti ti mene pokinuv.
   Gnat._ Ti serdishsya?
   Varka movchit' i divit'sya na Gnata lukavo spidloba.
   Nu j klyata Varka, yaka ti garna stala!
   Varka._ A divkoyu bula pogancha?.. Teper garna, bo ne tvoya...  Pam'yataºsh,
shcho ti meni kazav, yak mi sidili pid verboyu na  Kupajla?  Nad  richkoyu  ogon'
goriv, hlopci i divchata gomonili, pereklikalis', spivali;  teplij  vitrec'
chut' podihav, a ti... shilivs'  do  mene...  (Virivaº  ruku.)_  Oh!  SHCHo  ya
nagadala? Proshchaj!
   Gnat hvata ¿¿ za ruku.
   Pusti! TI To ti robish?..
   Gnat (palko)._ Varko! (Tyagne ¿¿ do sebe)._
   Varka (virivaºt'sya)._ Prihod' do mene!.. YA sama.
   (Vibiga.)
   YAVA XI
   Gnat (odin)._ SHCHo ce zo mnoyu? CHi ne oduriv ya?!. A ochi, ochi yak  gorili  v
ne¿... Pal'ona, katorzhna, i garna, yak makiv cvit. T'fu! Satana v  zhinochomu
oblichchi!.. Bach, yak zalizla znov u dushu! Cur tobi, cur! Odsahnis' vid mene,
pekel'na maro!
   YAVA XII
   Vbigaº Sofiya, a potim vhode Ivan, z  mishkom  za  plechima  i  z  paliceyu
dovgoyu v rukah.
   Sofiya._ Idi, idi, Gnatochku, podivisya! YAki biki, yaka korovka  garnen'ka,
a pid neyu bichok, manyunij-manyunij... SHCHo ce z toboyu? Ti takij blidij?
   Gnat._ CHogos' golova zabolila i morozit', nache propasnicya...
   Sofiya._ Oce!  Til'ko  shcho  buv  zdorovij...  (Bere  plyashku  z  polici.)_
Strivaj, ya  zaraz  tebe  pobrizkayu  svyachenoyu  vodoyu  -  yak  rukoyu  zdijme.
(Brizka.)_
   Gnat  (obnima  ¿¿,  tulit'  do  sebe)._  Likarko  ti  moya!  Doroga  moya
znaharochka! Ti movoyu svoºyu dobroyu, veseloyu, laskavoyu ta sercem svo¿m shchirim
vsyaku hvorist' z mene viganyaºsh. Hodim zhe podivimsya na nashu hudobu.
   Vhode Ivan._
   Ivan._ Zdrastujte vam, ditochki, v hatu! ZHiven'ki, zdoroven'ki?
   Gnat._ Slava bogu! YAk vi, tatu?
   Ivan._ Ta shcho ya? Zvisno, zakoryaviv, yak toj suhar, shcho z  glevkogo  hliba,
bij ob kamin' - ne rozib'ºsh... dibayu shche, til'ko pogano bachu.
   Sofiya pomagaº skinut' jomu mishok.
   Gnat._ Nu, ya zh pidu podivlyusya na skotinu. Spasibi vam, tatu, teper i mi
hazya¿ni. (Pishov z hati.)_
   Ivan._ Ni za shcho! Daj vam bog na korist'. (Rozperizuºt'sya, skida svitu j
ostaºt'sya v kurtci.)_ YAk zhe tobi zhivet'sya, ditino moya? (Divit'sya na ne¿.)_
Povnisha stala, pokrashchala. (Ciluº ¿¿.)_
   Sofiya._ Slava bogu, tatochku, til'ko vas nedostavalo. Teper ya vzhe  j  ne
znayu, chi bude taka shchasliva lyudina na sviti, yak ya?
   Ivan (rozv'yazuº tim chasom mishok)._ A stara yak? Ne layala shche?
   Sofiya (smiºt'sya)._ Troshki... Ta Gnat zastupaºt'sya.
   Ivan (dostaº z mishka  bubliki,  v  hustci  rizhki,  i  gorihi,  i  osobo
chereviki)._ Godi ¿j, dochko. Liha svekruha - to najtyazhcha dolya  zhinocha,  vse
odno shcho u moskalya pid-hvebel'.
   Sofiya._ YA j dumku ¿¿ ugaduyu.
   Ivan._  Daj  bozhe,  shchob  use  bulo  gozhe.  Na  ZH  tobi  gostincya.  (Daº
chereviki.)_ A ce rizhki j gorihi, a os' bubliki. Ti, zdaºt'sya, lyubish rizhki?
   Sofiya._ YA lyublyu soloden'ke, vi mene privchili.
   YAVA XIII
   Vhode Ganna._
   Ivan_. Zdrastuj, svaho! CHi prijmesh do hati?
   Ganna (nabik)._ CHort tobi rad! (Do Ivana.)_ Vzhe  koli  prijshov,  to  ne
vikinesh.
   Ivan (nabik)._ Dobre vita! (Do Ganni.)_ Ot bog priviv i  znovu  zhit'  v
seli. Tut rodivsya, zvidcilya na sluzhbu pishov,  tut  zhenivsya,  i  zhinka  tut
umerla, i sam kistki svo¿ tut polozhu; a dumav vzhe u gorodi umerti; tak  ot
dochka v seli privikla... Nu, shcho zh robit': vona u mene odna, dlya ne¿ til'ko
j zhiv. Abi ¿j tut shchastya, a meni odnakovo... Prodav ya u gorodi hatu  i  oce
kupiv ¿m deshcho u hazyajstvo. Ti bachila, svaho, tovar?
   Ganna._Manyachit' tam shchos' pid povitkoyu... Ne rozglyadila - telyata  yakis',
chi shcho?
   Ivan._ E, ni, ne gan' hudobi! Bichki garnen'ki,  hoch  zaraz  u  plug,  a
korovka dijna. Ot pidemo podivimos'. (Vijma z mishka.)_ A ce tobi gostincya.
   Ganna_ (rozglyada)._ Hustka! Temna... taka, yak ya lyublyu, - yakraz  ugadav.
SHCHo zh ti  sto¿sh,  sidaj,  svate,  -  natomivsya,  mabut',  dobre.  I  sitchik
garnen'kij, a pochomu brav?..
   Ivan._ Kopa z grivn'oyu arshin. Bozhivsya kramar, shcho nelinyuche, mij  skil'ko
hochesh...
   Ganna._Spasibi, spasibi, shcho ne zabuv staro¿... Mozhe, ti ¿sti hochesh?  Ta
shcho j pitati. Dochko, davaj lish tatovi popo¿sti.
   Ivan._ Strivaj, ne turbujsya.  YA  razom  z  vami  povecheryayu.  Hodim  lish
podivimsya na hudobu. CHi pohvalish?
   Vhode Gnat_.
   Gnat._ CHudesni bichki, daleko krashchi, nizh u Semena.
   Ganna._Hodim, hodim, svate, shche j ya podivlyusya.
   Ivan ta Ganna vijshli.
   Sofiya._ Na tobi rizhka! ¯zh. YA vzhe  odnogo  z'¿la.  Solodkij-solodkij!  A
gorihiv hochesh? Na. Tatko meni chereviki kupili. O! (Vertit' pered Gnatom.)_
Pravda, garni? U nedilyu nadinu do cerkvi.
   YAVA XIV
   Vbigaº Varka._
   Varka_. Oj golubchiku, Gnate, idi mershchij, viryatuj moyu telicyu.
   Sofiya._ SHCHo tam?
   Varka._ Upala v riv, sestro, i zastryagla...
   Gnat._ Hiba tam nema komu viryatuvat'?
   Varka._ Nema ni dushechki, til'ko did Homa...  Idi-bo,  a  to  zallºt'sya,
propade skotini, vona zh u mene odna.
   Sofiya._ CHogo zh ti sto¿sh, Gnate? Idi mershchij, na shapku. Mershchij zhe,  a  to
spravdi shche propade skotina.
   Gnat._ Hodim udvoh.
   Sofiya._ Nu, vigadaj! Beri jogo, sestro, tyagni! (Smiºt'sya.)_
   Varka (bere Gnata za ruku, tyagne)._ Hodim!
   Sofiya (pidpiha zzadu)._ Bach,  yakij  linivij,  vse  b  jomu  bilya  zhinki
kisnut'. (Viphavshi za dveri, sto¿t' na porozi.) _Ta vertajsya mershchij, budem
vecheryat'.
   Zavisa._
   DIYA CHETVERTA
   Bilya Gnatovo¿ hati.
   YAVA I
   Ivan (sidit' i lataº choboti, tiho mugiche pisnyu)._
   Oj hodit' Ivan ponad liman ,

   A za Ivanom ta jogo pan:
   "CHi ti, Ivane, ribu lovish,
   CHi ti, Ivane, perevozish?"
   CHi vono temno, chi ya  vzhe  zovsim  oslip!  SHulyayu,  shulyayu  dratvoyu  i  ne
popadu... Mozhe, shchetina zagnulas'. (Probuº na zubah.)_ Ni, rivna. Ne  bachu.
Pora, pora vzhe... a kolis' buvalo u sluzhbi,  shche  na  Kapkazi,  pri  misyacyu
shiv... Kolis'! A koli vono bulo? Nedavno, he, lit sorok p'yat' z l.ishnim...
   Oho-ho-h! I hlib nasilu rozzhuyu, ta j zhuvat' jogo vzhe nado¿lo, a gospod'
smerti ne daº... Otak yak pochnesh nagaduvat', shcho j na Kapkazi dvadcyat' p'yat'
rokiv buv, i vernuvsya, i zhenivsya, i zhinka vmerla...  Carstvo  ¿j  nebesne,
vichnij pokij!.. Til'ko godok i prozhila... Dochku  sam  vinyan'chiv,  a  teper
dizhdav i zamizh  viddat'  ¿¿.  CHogo-chogo  ne  bachiv,  chogo  ne  pokushtuvav.
(Zithaº.)_ Davno zhivu, pora  j  chest'  znat'!..  Otzhe,  til'ko  nichogo  ne
nagaduvat' i otak uranci, yak skoro vstanesh,  vijti  na  podvir'ya  do  shid
soncya - legen'kij vitrec' povivaº, kvitki z  sadiv  pahnut',  ptashki  bozhi
shchebechut' nazustrich soncyu, - to  zdaºt'sya,  shcho  til'ko  vpershe  bachish  taku
krasu, shcho til'ko odin den' i zhivesh! Odin den'!.. (Spiva.)_
   Oj mav ya zhinku Ulyanochku...
   YAVA II
   Gnat ide z ulici do hati i sida yaa pris'bi. Zithaº.
   Ivan._ CHogo ti, Gnate, tak tyazhko zithaºsh?
   Gnat._ Hto? YA?.. Tak sobi. CHogo zh meni zithat'?.. A mati
   doma?
   Ivan._ Pishla do Bogunki pozivat'sya za kurku.
   Gnat_. I ne nado¿st', gospodi, cilij den' z  lyud'mi  griztisya!  Mabut',
Sofi¿ nema?
   Ivan._ Ege. Ti vgadav! Sofi¿ ne bulo, chiplyalasya do mene, ta  ya  movchav,
vona j pishla.
   Gnat._ A Sofiya vernulas'?
   Ivan._ Vernulas'. Tam z Varkoyu, u hati.
   Gnat (vstaº, nabik)._ Z Varkoyu?! Us'ogo zakolotilo, mov u propasnici!..
Pidu kudi-nebud', shchob ¿¿ ne bachit', shchob ne pochinila chogo...
   Sofiya_ (z hati)._ Gnate, Gnate! Idi syudi! Mi tobi skazhemo shchos' smishne!
   U hati Varka i Sofiya regochut'.
   Varka (z smihom)._ Budesh zhalit', shcho ne chuv.
   Gnat_. YA ne cikavij! (Pro sebe.)_ Meni ne do smihu,  a  ¿j  bajduzhe,  i
soromu nema.
   YAVA III
   Z hati vihodyat' Varka_, a potim Sofiya._
   Varka (u hatu)._ Idi zh  mershchij,  sestro!  (Do  Gnata  tiho.)_  CHogo  ne
vijshov?.. YA zhdala do pivnochi. Vihod' s'ogodnya - ya znovu budu u levadi.
   Sofiya (smiyuchis' vihode z hati)._ Nu j durnij, nu j durnij! I yak vin  ne
dogadavsya?
   Gnat._ Hto?
   Varka._ Ne rozkazuj, ne rozkazuj - vin ne cikavij.
   Sofiya._ Ta chuºsh, shcho vchora Varka zrobila u paniv na toku...
   Gnat._ SHCHo?!
   Sofiya._ Piddurila Mikitu, shchob toj uliz u chetvertij mishok -  zvazhit'  bi
to, skil'ko v n'omu pud. (Smiºt'sya.)_
   Gnat._ Projda, nu?
   Varka._ Vin uliz, a ya zav'yazala jogo garnen'ko u mishku, a hlopci  vzyali
mishok z Mikitoyu, pidnyali jogo ta j povisili na terezi. I tak vin  visiv  u
mishku azh do snidanku, a mi vsi regotali...
   Gnat._ Dobra robota!.. A prikazhchik zhe shcho?
   Varka._  Jogo  ne  bulo,  a  panich  sam  smiyavsya,  azh  kachavsya!  Mikita
vorushit'sya u mishku, nache zdorovennij kit, ta sope, i  shchos'  balaka,  a  za
regotom i ne rozberesh! A yakbi ti bachila, sestro, yakij vin viliz iz  mishka,
to ti b boki porvala: chervonij, upriv, azh mokrij, volossya jomu priliplo do
vidu, ta tak i kinuvsya do mene - hotiv, klyatij, bit', a hlopci ne dali.
   Gnat._ ZHal'.
   Ivan._ Nema do vas dobrogo pidhvebelya!
   Varka._ Et! YAkbi na vas, to j ne  smiyavsya  b  nikoli...  Hodim,  Sofiº,
provedesh mene trohi, ya tobi rozkazhu shche odnu okaziyu, - pri vsih rozkazuvat'
ne mozhna.
   Gnat._ Garna, mabut'...
   Varka._ A kortit'? Ha-ha-ha! Hodim!
   Pishli. Gnat sida na pris'bi i shilya golovu na ruku.
   Ivan._ CHistij obiyasnik, vrazha molodicya! Mabut', godi, zovsim ne  vidko,
raziv p'yat' kolov shilom u odno misce, a shchetini ne protyagnu. (Bere stilec',
chobit i druge, nese v hatu.)_
   YAVA IV
   Gnat (odin)._ Oh! Bolit' dusha! Zovsim bulo zabuv Varku,  i  znov  yakas'
nechista sila do ne¿ v hatu zavela!.. Obvila moyu shiyu rukoyu, prigornulas', -
i dosi chuyu, yakim teplom todi vid ne¿ viyalo, - pociluvala... posheptala -  i
pricharuvala mene znov do sebe, i ya oshaliv, oshaliv... Zabuv, shcho ya  zhonatij,
i ne tyamlyu, yak i spokusivsya!.. A pislya togo miscya ne znajdu: zapalila  mij
spokij, rozirvala nadvoº dutu. U mene teper dvi  dushi,  j  obidvi  bolyat',
niyut', shchemlyachi.
   Odnu hvilinu meni zhal' Sofi¿ i sorom ¿st' ochi, a drugu... drugu  -  vsya
dusha, vsi dumki u Varki! YA zhaliyu Sofiyu, ya ¿j prisyagav u cerkvi...  YA  hochu
zabut' Varku - i ne mozhu! Ciluyu Sofiyu - Varka pered  ochima!  Ne  bachu  ¿¿,
zdaºt'sya - zhinku lyublyu; pobachu, pochuyu golos - zabudu vse i znov oduriyu.
   YAVA V
   Sofiya _i Gnat._
   Sofiya_. Nu j garna, nu j vesela vrazha Varka._
   Gnat._ SHCHo tam vona tobi rozkazuvala?
   Sofiya._ CHogo ti nache vse serdishsya?
   Gnat_. U mene bolit' tut, pid grud'mi, mozhe, cherez te j zabalakav tak.
   Sofiya._ Pid grud'mi, kazhesh, bolit'? CHi ne pidirvavsya ti?
   Gnat (neterplyache)._ A-a!.. Ne znayu! SHCHo vona kazala?
   Sofiya._ Hto?
   Gnat._ Varka!!
   Sofiya_. Ta nehaj vona tyamit'sya, chogo ti krichish? Kazala, shcho panich nash do
ne¿ zalicyaºt'sya.
   Gnat._ Fojda!.. (Stogne.)_
   Sofiya._ SHCHo tobi, serden'ko,  take?  Mozhe,  pristrit?  YA  pobizhu,  vernu
Varku: vona umiº sheptat', ¿¿ babka pokijna navchila.
   Gnat (nabik)._ Znayu, yak vona shepche! (Do Sofi¿.)_ Ne treba.  YA  pidu  do
Cimbala krashche.
   Z hati vihode Ivan._
   Sofiya._ Gnat nezduzha, tatu.
   Ivan._ SHCHo zh tobi?
   Gnat._ Nudno.
   Ivan._ Nudno? Postrivaj, ya zaraz poshukayu; tam des' u mene  bulo  zillya,
shche z Kapkazu. Til'ko posmokchi - usyaka hvoroba projde. (Pishov u hatu.)_
   Gnat (nabik). Ne_ pomozhe meni te zillya... (Do Sofi¿.) _Syad' bilya mene.
   Sofiya (radisno)._ Serden'ko! (Sida.)_ YAkbi ti znav, yak meni tyazhko cherez
te, shcho ti takij sumnij hodish, vse serdishsya chogos', ne prigortaºshsya uzhe  do
mene! YA j sama zahvoriyu.
   Gnat._ YA ne serdyus', ya nezduzhayu; a ne prigortayus', bo mati  raz  u  raz
dokorya, shcho mi til'ko ciluºmsya.
   Sofiya._ Gnate! Teper materi nema...
   Gnat ¿¿ ciluº.
   Ot meni j veselo! YAk ti movchish, to  ya  tebe  boyus';  i  vazhko  meni,  i
plakat' hochet'sya, i robota pada z ruk, blukayu mov shalena, a yak...
   Vhode Ivan._
   Ivan._ Zillya  ne  znajshov  -  zagubilos'.  A  ot  znajshov  perec'.  Tut
tridev'yat' perchin. Hoch kovtni cili, hoch rozzhuj ta kovtni - pomozhe,  til'ko
ne zagubi yakogo zernyati.
   Gnat_. Ta nu jogo, tatu, perec' ne pomozhe. YA  krashche  pidu  do  Cimbala,
mozhe, vin shcho dast'.
   Ivan_. Ta kovtni, kovtni - vono ne zavadit'. Na.
   Sofiya._ Vid n'ogo shche girshe pektime.
   Ivan._ SHCHo ti tyamish! Ce meni shche na Kapkazi odin  vermenin  dav,  vin  na
Afons'kij gori dostav. Kovtni - pobachish.
   Gnat (bere)._ Kovtnu, shchob odchepivsya. (Kovta.)_
   Ivan._ Glyadi zh, shchob ne vpalo yake zernya. Nu, shcho?
   Gnat._ Ne proskochilo... pozastryagalo.
   Ivan._ Prinesi, Sofiº, vodi.
   Sofiya pishla.
   Duzhe pomaga, od vsyako¿ hvorobi pomaga. Bulo, oce chi zhivit zabolit',  chi
tak kolo sercya chogo zakrute, abo morozit'
   inodi pohodom - viz'mesh tridev'yat'...
   Sofiya vinose vodu.
   Zapij. Navhrest zapij.
   Gnat_. Ta vzhe proskochilo.
   Ivan._ Nichogo, a ti taki zapij, navhrest... otak, otak!.. Nu, a shcho?
   Gnat._ Nudit'.
   Ivan._ Nudit'? Divno! A meni odrazu pomaga.
   Sofiya._ YA boyusya, shchob ti shche girshe ne zahvoriv! Idi, Gnatochku, poki shche ne
zovsim smerklo, do Cimbala, a to piznishe ne zastanesh. Til'ko ne baris'.
   Gnat._ Ta hto jogo znaº, yak skoro spravishsya... Mozhe, j  zanochuvat'  tam
prijdet'sya. (Ide.)_
   Sofiya._ Oto vigadav!
   Gnat _pishov.
   I shcho v n'ogo take, tatu? YA boyus'...
   Ivan._ Mozhe, shcho z'¿v. Ponudit' ta j projde, chogo tam  boyat'sya.  Vono  j
vid percyu projde, til'ko treba pidozhdat'.
   Golos Ganni za konom: "Materi tvo¿j chort, tvoya n mati taka!"
   Sofiya._ O! Mati obizvalis'... YA pidu v hatu, a to naskoche, to  zaraz  i
vilaº...
   Golos Ganni: "Tak ya tobi j podaruyu, budesh bachit'!"
   Sofiya._ Z kim ce?
   Ivan._ Z Bogunkoyu. Idi, spravdi, ta  lyagaj.  Mene  hoch  i  layatime,  to
bajduzhe, ya shche ¿¿ i podrazhnyu trohi.
   Sofiya._ Cur ¿j - ne zachipajte. (Pishla v hatu.)_
   Ivan._ E, ni! Vona yak utomit'sya lajkoyu, to todi vzhe til'ko sope.
   Pokazuºt'sya Ganna._
   YAVA VI
   Ivan_ i Ganna._
   Ganna (chasto povertaºt'sya v toj bik, vidkilya vijshla).  _Vzyala  lichko  -
viddaj reminec'! YA tebe budu pozivat' cilij rik. Bagatirs'ka zhinka, kudi zh
pak! CHort ne vidav! Vona duma, yak ¿¿ cholovik buv starostoyu, to mozhna vzhe j
chuzhih kurej krasti. SHCHe j koverzuº! Vzyala kurku - viddaj gusku, ot  shcho!  Ne
bude po-tvoºmu, ne bude! YA tobi ne YAvdoha, - Ganna svogo dokazhe...'Ot tobi
shche na pridachu. (Daº dulyu.)_
   Ivan._ Tak ¿¿, tak!
   Ganna._A tobi chogo treba? SHCHo ti meni - layat'sya zaboronish?
   Ivan._ Ni, ya vijshov podivit'sya: dumav - rukopashna bude, v ochipki.
   Ganna._Idi krashche kashlyat' na pich! Bezzubij shkarban! Odnogo zuba maºsh, ta
j togo skalish.
   Ivan._ Otako¿! I meni zhal' kurki, a kotru pak kurku vona vzyala?
   Ganna._Samu krashchu: tam ,yak cesarochka.
   Ivan._ Otaka kurochka bula v roti...
   Ganna._V chi¿m roti?
   Ivan._ U nashij roti, shche yak sluzhiv na Kapkazi.
   Ganna._T'fu!
   Ivan _. Ti ne plyuj, a os' posluhaj, yaki na Kapkazi kuri...
   Ganna._Ta nu tebe k bisu z tim Kapkazom, ti  vzhe  nado¿v  meni  nim!  I
nosit'sya z svo¿m Kapkazom, yak duren' z  stupoyu.  CHogo  ti  pritissya  syudi?
Perebiv meni layat'sya;
   til'ko shcho pochala tak garno layat', a vin  i  perebiv,  teper-u  mene  azh
vseredini trusit'sya.
   Ivan _. Ta bude vzhe, ugamujsya! I kurka togo ne vart,  shchob  za  neyu  tak
ubivat'sya.
   Ganna._Ne vart?! Otzhe, ti mene rozpalish, i ya tebe vishtapuyu na vsi boki!
Kurka ne vart? Ach yakij bagatir! A kurka yajce znese, a z  yajcya  kurchata,  a
kurchata on u gorodi tridcyat'  kopijok  para.  Ne  vart?  Tobi,  mabut',  i
vilayat'sya vazhko!
   Za konom chut' gomin daleko.
   O! CHuºsh! CHuºsh? Oto vona znov pashchekuº shchos' na mene! Ne viderzhu, ºj-bogu,
ne viderzhu! Pidu dolayus', bo j ne zasnu! (Ide hutko i krichit' kil'ko  sliv
na konu, a potim i za konom.)_ Hto? Hto? YA? U tebe gorstku konopel' uzyala?
Breshesh! Bodaj tebe tryascya vzyala, yak ya brala, to kuma YAvdoha vzyala, i Olena
bachila! A yak ti pozatorik u mene kartopli vikopala cilu  misku,  to  ya  shche
tebe za ce j ne pozivala. SHCHo? YA? Hiba ya taka, yak ti? Ti shche divkoyu...
   Golos znika.
   YAVA VII
   Ivan (odin)._ Otakij u nas buv pidhvebel' na Kapkazi!.. YAk prichepit'sya,
to til'ko sto¿sh ta sluhaºsh, a vin tobi nagada j pozatorishnº! A ne daj  bog
pereb'yut' jomu, poklichut' do rotnogo - shche girshe!  Oce  vernet'sya  neskoro,
vzhe j zabudesh, zasnesh, a vin zaraz rozkolotit' tebe i taki dolaº... Odnache
meni zdaºt'sya, shcho vid Ganni i vin bi utik! Na shcho vzhe ya terplyachij, a  hotiv
tikat', ta shche poterplyu - zhal' dochki. Tak, mabut', na rodu  napisano:  koli
ne odin, to drugij pidhvebel' vivaryuº vodu... (Pishov u hatu.)_
   YAVA VIII
   Vhode Varka, tiho oziraºt'sya.
   Varka_ (odna)._ Znov nema Gnata!.. CHogo  zh  vin  ne  vihodit'?..  Vchora
prozhdala vechir u levadi, yak na golkah:  viter  sherhne  listom  abo  ptashka
sprosonnya krilom porsne, a v mene serce zab'ºt'sya i dusha zamira  -  dumayu,
vin, - a jogo nema... Vernulas' dodomu, mov u stupi stovchena,  i  doma  ne
spala do svita, zhdala, chi  ne  prijde.  Mish  grizne,  a  meni  zdaºt'sya  -
pidijshov. Shoplyus', nogi j ruki drizhat', do vikna... nema... i ne  bulo!..
Sama s'ogodnya jogo zvala... zhdu znovu,  goryu  vsya,  yak  u  vogni,  a  jogo
nema... 0h! Neshchasliva moya dolya: ni molodicya, ni vdova! Nashcho zh  spiznala  ya
ti hvili pekuchogo kohannya? Krashche b divkoyu zostalas',  legche  b  meni  bulo
b!.. Oj! Htos' ide... Vin, Gnat! Zvidkilya zh ce? CHi ne buv u  mene  doma?..
Pritayus'. (Hovaºt'sya za kushchem.)_
   YAVA IX
   Gnat ide do hati, a potim Varka._
   Gnat._ Teper meni ne strashno! Nu,  Cimbal!  Zashiv  u  ganchirochku  yakes'
zillya, pochepiv meni sam na shiyu i yak poduv na vid, tak nache shchos'  zsunulosya
z mene, i tak meni legko stalo, mov na svit narodivsya.
   Varka (tiho pidhode)._ Gnate!
   Gnat._ Varka?!
   Varka._ YA, mij golubchiku. ZHdala tebe - ne jdesh, skuchila i prijshla sama.
(Klade na n'ogo ruku.)_ CHogo zh ti ne vihodish?
   Gnat._ Daj meni spokij.
   Varka._ Ti chogos', mabut', rozgnivavsya na mene?
   Gnat._ CHogo meni na tebe gnivat'sya...
   Varka._ A koli ne gnivaºshsya, to glyan' zhe na mene, glyan'  meni  v  vichi,
glyan' tak, shchob serce v'yanulo vid poglyadu.
   Gnat._ CHogo tobi treba?
   Varka._ Tebe, mij Gnatochku. CHogo zh ti takij znov chudnij?
   Gnat._ YA... spat' hochu.
   Varka._ Ha-ha! Breshesh ti! Ti chogos' slini rozpustiv, yak  baba  Gorpina,
shcho pase pans'kih gindichat! Ha-ha! Spat' vin Hoche... (SHepche.)_ Nu, hodim.
   Gnat._ Odijdi vid mene, ne charuj mene, ne pomozhe..
   Varka._ SHCHo z toboyu?! Ti curaºshsya mene?..
   Gnat._ Varko! Ne topi moº¿ i svoº¿ dushi - grih.
   Varka_. A durnij, a bozhevil'nij! YAkogo zh ti shche griha bo¿shsya,  koli  vzhe
grishnij! Ti divis' na mene! Lyubila tebe divkoyu do zaginu, i  teper  lyubit'
ne perestala, i v peklo pidu za tebe - meni ne strashno.
   Gnat._ A Sofiya?
   Varka_. Vona tobi chuzha, ti ne ¿¿, a mene lyubish!
   Gnat._ Nehaj tebe chort lyubit'!
   Varka._ Ta chort zhe j lyubit'! (Obnima jogo j ciluº.) _Ocej, ocej, ocej!
   Gnat (tremtit' i govore pislya kozhnogo  pocilunku).  _Varko...  Varko...
Varko... YA prisyagav Sofi¿.
   Varka_. YA tvoya sudzhena, a ne Sofiya! Ti meni ranish prisyagav, ti skazivsya
todi, viddav mene Stepanovi; viz'mi zh mene, viz'mi mene teper,  poki  nema
Stepana, i vipij z mene krov moyu! Gnat!  Krov  moyu  vipij  z  mene  teper,
teper, poki ya vil'na, a Stepan vernet'sya... todi...  godi  vzhe!  Bude  nam
muka - vichnaya rozluka.
   Gnat._ Vichnaya rozluka... (Bez sili opuskaº ruki.)_
   Varka._ CHuºsh, chuºsh? Prigornis' syudi, do mogo sercya... Sluhaj,  yak  vono
lyutuº, kipit', malo ne viskoche! Nashcho zh marno tratit' chas? Mozhe,  Stepan  i
zavtra prijde...
   Gnat tyazhko j gliboko zithaº.
   Movchish? Curaºshsya? (Odpiha jogo vid sebe.)_ Slinyavij! Duren'! Solom'yanij
did! Proshchaj! Budesh ti bigat' za  mnoyu,  budesh  shukat',  yak  pershe,  ta  ne
znajdesh! Proshchaj! (Ide.)_
   Gnat (mov prosipaºt'sya)._ Varko! (Doganya ¿¿.)_
   Varka._ CHogo?
   Gnat._ Postrivaj! (Hvata ¿¿ za ruku.)_
   Varka._ Get' vid mene! Ne pidstupaj!.. Ti j tak  vimuchiv  mene  -  chogo
tobi  treba?  YA  cherez  tebe  tut  kisnu,  cherez  tebe  ne  najnyalas'   do
kalinivs'kogo panicha, cherez tebe propadayu, sohnu, v'yanu! YA z uma zijdu!  A
ti slini til'ko puskaºsh! Proshchaj!
   Gnat (priderzhuº ¿¿)._ Varko!
   Varka._ Ne zachipaj mene!
   Gnat._ Strivaj, kudi zh ti?
   Varka._ Zavtra chut' svit pidu v Kalinivku!
   Gnat._ V Kalinivku?! I najmeshsya do panicha u gornici?
   Varka._ Najmus'. A tobi yake dilo?
   Gnat (skipiv)._ YAk yake?
   Varka._ Ha-ha-ha! YAkij serditij! U tebe zhinka º,  a  ya  vil'na  ptashka,
poki Stepan ne vernet'sya:  shcho  zahochu,  te  j  zroblyu  --  nihto  meni  ne
zaborone, a vernet'sya Stepan - i na porig nikogo ne pustyu!
   Gnat._ Tak ti pidesh?
   Varka._ Atozh.
   Gnat._ Ne jdi!
   Varka._ Ha-ha-ha! SHCHo zh ti meni zrobish? Zaboronish? Odchepis', kazhu! Pidu,
kudi shochu! Pidu v gorod; i tam º krashchi j rozumnishi vid tebe.
   Gnat._ Ne jdi, kazhu! Bo ya tebe j pid zemleyu znajdu i ub'yu, yak sobaku!
   Varka (laskavo)._ Bozhevil'nij! ªj-bogu, bozhevil'nij. Ti sam  ne  znaºsh,
chogo hochesh. I curaºshsya mene, i ne puskaºsh.
   Gnat._ Ne mozhu ya vid tebe vidcurat'sya, nema u mene sili, - i  zillya  ne
pomaga. Ti mene pricharuvala naviki; yak pidesh vidcilya  -  grobaki  zatochat'
moº serce... YA tebe skriz' znajdu... YA tebe j sebe zanapastyu, - ne jdi...
   Varka._ CHogo zh ti muchishsya, chogo nudishsya? Skazhenij, ya tebe ne pokinu,  ya
ne pidu nikudi vidcilya bez tebe, a z  toboyu  pidu  kudi  ti  shochesh,  kudi
zvelish! Utechemo, utechemo na kraj svita, shchob  til'ko  sonce  znalo,  de  mi
budemo zhit', udvoh mi budem skriz' shchaslivi... Utechemo! S'ogodnya, zaraz...
   Gnat._ Na, beri mene, vs'ogo beri, much mene, til'ko ne jdi nikudi,  shchob
ya tebe hoch bachiv shchodnya, hoch zdaleku, abo daj  meni  takogo  zillya,  shchob  ya
zabuv tebe.
   Varka._ Takogo zillya nema na sviti. Ti zh mij... naviki  mij...  (Obnima
jogo.)_
   Zavisa_.
   DIYA P'YATA
   U Gnata v hati.
   YAVA I
   Ganna (odna)._ Kudi zh ce Gnata zaneslo - i  dosi  nema?  A  ta,  pevno,
pobigla odshukuvat' jogo! SHukaj, shukaj -  znajdesh,  yakraz!  'Vin  vid  tebe
tika, yak chort vid ladanu, bo ti til'ko plakat' umiºsh. Sparuvavsya!.. Koli b
meni starogo chorta zdihat'sya, ya za tebe prijmus' ne tak. YAka nizhna, vse  b
til'ko lezhala, a po hazyajstvu bez zagadu i ne zaglyane.
   YAVA II
   Vhode Sofiya, rozdyagaºt'sya j sida.
   Ganna._YA zh kazhu, shcho tak! Hodit', tinyaºt'sya, nache pani yaka!.. CHogo zh  ce
ti ruki zgornula, chom vodi ne prinesesh?
   Sofiya._ Ta vodi, mamo,  povna  dizhka.  YA  shche  vranci  nanosila,  hoch  i
podivit'sya! Kudi zh ¿¿ nosit'?
   Ganna._Kudi? Kudi? SHCHe tobi treba pokazuvat', kudi j vodu  nosit'!  YAkbi
ti bula z hazyajs'kogo zavodu, to j bez pokazu, i bez zagadu znala  b  svoº
dilo. Nanosila b u chavuni ta postavila b svini polovu poparit'.
   Sofiya_. Ta on zhe glyan'te -v pechi obidva chavuni stoyat', povni  polovi  z
dertyu.
   Ganna. _A svinya tim chasom golodna, otam riº pid pri-s'boyu ta gude!
   Sofiya._ Na te vona svinya!
   Ganna. _O, ya znayu, shcho ti na yazik gostra, yak  britva,  a  do  dila  nema
histu! YAkbi ti ne yazikom, a rukami robila, to j svinya bula b priv'yazana na
pakoli i ne rila b.
   Sofiya._ Ta vona zh bula na pakoli, a Gnat vchora  vzyav  nashchos'  vir'ovku.
CHim zhe ya ¿¿ priv'yazhu?
   Ganna._Najshla b chim, yakbi hotila, a to vse z tatkom svo¿m  vozishsya!  Ne
prinosiv shche s'ogodnya pryanichkiv?
   Sofiya (cherez sl'ozi)._ CHogo vi, mamo, napadaºtes' na  mene?  SHCHo  ya  vam
zrobila?
   Ganna (pricmokuº)._ Agusi, malen'ka, zaplach - bat'ko speche kalach!
   Sofiya._ Bozhe mij, bozhe!
   Ganna. _Povna hata robochih lyudej: nevistka j bat'ko ¿¿! Til'ko b  spali
ta ¿li! Darmo¿di bisovi!
   Sofiya._ Bat'ko ne  vashe  ¿dyat'!  Voni  nam  hazyajstvo  spravili  z  tim
dogovorom, shchob mi ¿h do smerti soderzhuvali.
   Ganna. _Do smerti!.. Koli zh vin umre? ZHdi! Vin  shche  dvadcyat'  god  bude
zhit', to jogo j goduvat', darmo¿da?
   Vhode Ivan i sto¿t' na porozi.
   Sofiya._ Krashche b vi mene vbili, nizh otak shchodnya dopikati! YA  vzhe  svitovi
bozhomu ne rada.
   YAVA III
   Ivan_, Ganna _j Sofiya._
   Ivan._ Znovu grizla? YA vzhe terpiv, terpiv, ta j terpec' urvavsya!  Skazhi
ti meni, shcho ya tobi zrobiv, shcho tobi Sofiya robe, chogo ti grizesh ¿¿?
   Ganna. _Liniva tvoya  dochka,  ne  hazyajka,  nichogo  ne  glyadit',  til'ko
uchepit'sya cholovikovi za shiyu ta tak i visit', a ti shche j sam poturaºsh.
   Ivan._ SHCHo ti vigaduºsh? Hiba ya ne bachu, yak vona robe... Ta nehaj  bi  za
dilo vilayala, nu, tak! A to pryamo chi slid, chi ne slid  -  sichish,  sichish  i
sichish!
   Ganna._Sichu?! SHCHo zh to ya gadyuka, chi yak?
   Ivan._ Girsh gadyuki! Gadyuka vkusit', ta j sama tika, a ti sichish i v vichi
lizesh, kusaºsh i znov sichish.
   Ganna. _Breshesh ti, starij chort, ya ne sichu! Darmo¿di pogani! Oboº til'ko
lopaºte, a roboti z vas nema!
   Ivan _. Tak ot shcho? Bach, de bolyachka! YA darmo¿d, ya nichogo ne roblyu!..  Ti
tak i kazhi. Hiba tobi povilazilo, shcho ya cholovik starij, nemoshchnij:  shcho  zh  ya
budu robit', mozhe, skoro j pomru.
   Ganna. _Tebe shche j dovbn'oyu ne dob'ºsh! A koli ne zduzhaºsh robit', to  jdi
pid cerkvu z dovgoyu rukoyu, a durno hliba ne ¿zh!
   Ivan._ Sovist' ti zagubila! I ti zh  nezabarom  postariºsh,  tak  i  tebe
todi, yak sobaku, vignat' z dvoru?..
   Ganna._YA bez roboti ne siditimu - hoch pir'ya dratimu! Durno hliba  nihto
ne dast'! Bashtana sterezhi, svinej pasi... Kistki zbiraj,  ot  shcho!..  Dochka
divit'sya, shcho ti nichogo ne robish, ta j sobi nizhit'sya ta slini rozpuska!  On
i cholovika do togo dovela, shcho hati ne derzhit'sya.
   Ivan _. Ti zh sama dovela jogo do togo, shcho j zhinka ostogidla! Hoch  komu,
to bude doma smerdit', koli, zamist' materi, u hati sobaka  zla  sidit'  i
raz u raz garchit'!
   Ganna._Sam ti sobaka, starij chort! Slinyavi! Starci!  Ishov  bi  pid  tri
chorti, to odnim rotom menshe b bulo. (Odchinya  skrinyu,  pereklada  zbizhzhya  i
burchit'.)_ CHort  ne  vidav!  Ege!..  Tak  ya  j  znala!  Hu!  Nevistochka!..
Svatok...
   Ivan _. Ot do chogo dozhiv! Z  hati  viganyayut',  pritulit'sya  nigde!  Idi
mirom zhit', ruku prostyagaj! Dozhiv na starist'... I pidu! Krashche mirom zhit',
nizh otake visluhuvat' shchodnya. (Vere shapku.)_
   Sofiya._ Kudi zh vi, tatochku?
   Ivan._ Pidu popitayu, chi ne ¿de hto v gorod, a ti skladi moº zbizhzhya.
   Sofiya._ Tatku!.. Tatku, ne kidajte mene! SHCHo zh ya bez vas robitimu?!
   Ivan._ Bachit' bog, moya ditino, yak  meni  samomu  tyazhko  tebe  pokidat'.
(Gladit' ¿¿ po golovi.)_ Ti ºdinaya moya ditina, moya radist',  ti  til'ko  j
tishila moº stare serce, i ne mozhu ya divit'sya, yak tebe muchat'  cherez  mene,
ne mozhu, ya... ne znayu... YA b tobi nebo  prihiliv!!  (Vitira  sl'ozi.)_  Ta
visoko... visoko... (Ide.)_
   Sofiya _plache, shilivshi golovu na ruki.
   Ganna._Kudi jdesh? Skoro obidat' pora.
   Ivan._ Obidajte bez mene. (Vihode.)_
   YAVA IV
   Ganna _i Sofiya._
   Ganna (daº vslid Ivanovi duli)._ Na, na! Jdi k bisu! Zlyakav  yak!  De  zh
pak! (Do Sofi¿.)_ Slin', slin', poki ochi ne  povilazili.  Til'ko  j  znaºsh
hlipat'. Velike gore, shcho tvogo tatka tut ne bude. Na bisa nam darmo¿d?  Ce
ne gorod, tut robit' treba, a vi vse po-panyachi: mozhe, chajku nap'ºshsya...  A
materi vashij sto bisiv! Bulo b iti za gorods'kogo, adzhe  zh  svatav  yakijs'
shvec'... (Glyanuvshi u vikno.)_ Ide. (Bere rogach i poraºt'sya kolo pechi, tak,
abi pokazat', shcho vona robe.)_
   YAVA V
   Vhode Gnat, skida shapku, vishaº ¿¿ i sto¿t' bilya poroga,  a  Ganna  nibi
jogo ne bachit', govorit' do sebe.
   Ganna.  _Otaku  nevistochku   pridbaj!   Sidit'   sobi,   yak   pannochka,
zamislilas', a ti robi, ta shche j  movchi!  Na  starist'  same  dobre!  (Kida
rogach, hapa vinik.)_ Ozhenivsya sobi durnij na liho!  SHCHe  j  starogo  chorta,
darmo¿da, v pridane vzyav za linivoyu dochkoyu!!
   Gnat (do Sofi¿)._ CHogo vi grizetes' raz u raz? YAk  prijdesh  domomu,  to
tak tebe zaraz pekel'nim duhom i obviº. SHCHo ti tut zrobila?
   Sofiya._ Ne znayu, chogo mati layut'sya... z bat'kom posvarilis'... i...
   Ganna. _A zvisno!.. Pocilujtes' zaraz!.. Pociluj ¿¿ - vona til'ko  togo
j hoche.
   Gnat_. A vam bi lyubo bulo, yakbi ya til'ko  shcho  stupiv  na  porig,  zaraz
pochav garchati?! Obridlo vzhe?
   Ganna (plache)._ Tak... tak...
   Sofiya (ozhiva)._ De ce ti, mij golubchiku, hodiv tak  dovgo?  Mozhe,  ¿sti
hochesh, to obidali b uzhe.
   Gnat._ A bat'ko zh de?
   Sofiya._ Pishli... voni hochut' u gorod ¿hat'... voni...
   Gnat._ Pidozhdemo jogo. (Do materi.)_ CHogo vi plachete? Sami napadaºte na
vsih, vsim u vichi lizete, vsih svarite, ta shche j plachete!
   Ganna. _Otak, otak! YA tak i znala! Mati  todi  potribna,  yak  malen'kim
buv, ta nochi  nedosipala,  ta  goduvala  svoºyu  kroviyu,  ta  obmivala,  ta
pestila! A yak vigoduvala, to materi ne treba  vzhe,  ne  treba!  Prozheni  zh
mene, prozheni!..  Nehaj  mati  starcem  ide  popidvikonnyu!..  Teper  zhinka
milishcha, a mati shcho? Hoch bi ¿¿ chort uzyav, to bajduzhe!  Mati  robe,  a  zhinka
sidit'; on hata cilij den' ne metena  -  nichogo,  a  mati  skazhe  slovo  -
napadaºt'sya: syaka-taka, liha!
   Gnat_. Bo j pravda, shcho ti raz u raz til'ko plachesh,  a  nema,  shchob  dilo
robila! Prijshov v obidnyu poru - hata j dosi ne metena! Mati pidmita, a  ti
sidish!
   Sofiya._ Ta, ¿j-bogu, Gnate, hata bula zametena j pribrana yak slid! Ti zh
glyan', de te smittya, shcho mati mela?
   Ganna._To ce ya breshu? To ce ya naroshne mela, chi yak?
   Sofiya._ Mabut', pobachili Gnata u vikno ta j pochali  porat'sya,  ºj-bogu,
pravda, a to sidili ta layalisya.
   Ganna. _Breshesh ti, breshesh, gorods'ka sh... (Uderzhuº sebe, shchob ne skazat'
dali.)_
   Sofiya._ Lajte vzhe mene, yak hochete, - girsh ne  bude!  SHCHo  ya  vam,  mamo,
zrobila? YA vas lyubila zamist' ridno¿ materi,  ya  vam  korilas'  i  koryus',
poperek slova nikoli ne skazala! Za shcho zh vi mene znenavidili? Za shcho raz  u
raz napadaºte, laºte, paskudite?!
   Gnat._ Ta cit', ne slin'! Naobisili vzhe meni tvo¿ sl'ozi!
   Ganna (zlo)._ Nehaj poplache, mozhe, bat'ko pryanichka prinese!..
   Gnat._ YA ¿j takogo pryanichka pidnesu, shcho vona j u dveri ne potovpit'sya!
   Sofiya._ Ti j tak hati vzhe vidcuravsya, ne lyubish mene,  osoruzhna  ya  tobi
stala, a mati til'ko grizut', ta shche serdishsya, shcho plachu!
   Ganna. _YAkbi popobiv dobre, shchob  sinyaki  dniv  tri  ne  shodili,  to  j
plakati b perestala...
   Gnat._ Movchit' hoch vi, ne pidlivajte v ogon' masla!  Dobre  vzhe  gorit'
otut i bez vashogo masla!
   Ganna. _Bo durnij!.. Vazhko jomu  pobit'  zhinku,  shchob  serce  zirvat'...
T'fu! Na takogo cholovika. (Vihodit', gryuknuvshi dverima.)_
   Gnat (opuskaºt'sya na oslin)._ Nakazav mene gospod'. (Movchit'.)_
   Sofiya hlipaº nervno_.
   Godi vzhe abo shcho, reva!
   Sofiya (sida bilya Gnata)._ Glyan'  zhe  na  mene  laskavo,  pozhalij  mene,
Gnate!
   Gnat._ Odchepis'! YA ne mozhu na tebe divit'sya, yak ti kisnesh.
   Sofiya._ Oh, Gnate, hiba ya taka bula? Mi tak nedavno pobralis' z  toboyu,
a ti vzhe tikaºsh z domu; mati grize, ya ne mayu svitlo¿ godini, bat'ka z hati
viganyayut', a ti ne zastupishsya, yak pershe, a  shche  j  sam  laºsh  mene!  Ne  z
matir'yu zh tobi vik vikuvat', a zo  mnoyu,  druzhinon'ko  moya!..  Prigorni  zh
mene, prigolub - ya zaraz poveselishayu.
   Gnat._ Poveselishaj, todi prigolublyu!
   Sofiya (nervno)._ Nu, ya vzhe ne budu... Divis', ya vzhe vesela!  O!  Glyan',
smiyus'... (Obnima Gnata)._ Ne hochesh  mene  prigolubit',  protivna  ya  tobi
stala?!
   Gnat._ Znovu? Godi, kazhu!
   Sofiya._ Ne mozhu, ne mozhu, Gnatochku, uderzhat' svo¿h sliz;  ya  b  radnishcha
bula.
   Gnat bere shapku_.
   Gnat._ Bodaj uves' svit zavalivsya, koli na n'omu tak veselo zhit'  usim,
yak meni teper! (Vihodit'.)_
   Sofiya._ Kudi zh ti? YA vzhe ne  budu...  (Vitiraº  sl'ozi.)  _ªj-bogu,  ne
budu! Pidozhdi hvilinochku, sam  pobachish!  Gnate,  serden'ko  moº,  vernisya!
Pishov... Mabut', do shinku... Prijde p'yanij... Bozhe, daj meni terpinnya, shchob
ya hoch ne plakala! Vid plachu ya til'ko marniyu. (Divit'sya u  dzerkalo.)_  Oj,
yaki ochi chervoni, azh zapuhli! Postrivaj, ya zaplyushchu ¿h i tak trohi posilyu...
(Sida na oslin i zaplyushchuº ochi.)_ I chogo Gnat takij stav nedobrij?  Z  togo
chasu, yak buv  slabij,  nache  jogo  hto  odvernuv  vid  mene...  Strashno  j
podumat'... Meni chasto prihodit' na dumku,  shcho  jomu  porobleno,  porobila
Varka._ Azh u golovi zabolilo,  mov  rozkololasya  nadvoº!  (Odkriva  ochi  i
vstaº.)_ Bozhe! Odverni vid mene ci dumki, bo z nimi ya ne budu zhit',  ya  ne
hochu zhit'... nashcho todi zhit', koli ce pravda? Golubchiku mij,  bozhe,  prosti
mene, ya grishu cimi dumkami, j naverni Gnatovu dushu do mene znovu!
   YAVA VI
   Vhode Paraska, vzhe molodicya.
   Paraska._ Zdrastuj, Sofiº!
   Sofiya._ Oh! YAk ya'zlyakalas'...
   Paraska._ CHogo?
   Sofiya._ Tak... ne znayu... YAk zhe ya rada, shcho tebe pobachila;
   ti moya persha poradnicya zdavna... Golubochko moya, Parasko...
   Paraska._ SHCHo tut u vas ko¿t'sya? Ti a^k zmarnila...  YA  oce  pochula,  shcho
bat'ko tvij odhodit' vid vas, i zabigla na hvilinu z toboyu pobalakat'.
   Sofiya._ Oh, krashche ne pitaj... svekruha...
   Paraska_. Svekruha yak svekruha - ya vzhe pro ne¿ j ne kazhu...  Ne  krijsya
peredo mnoyu, ya tebe davno lyublyu yak sestru,  i  meni  zhal'  tebe...  YA  vse
znayu...
   Sofiya._ SHCHo ti znaºsh? Mozhe, ti znaºsh i te, chogo ya ne znayu?
   Paraska._ Vsi znayut', til'ko ti odna ne znaºsh...
   Sofiya._ SHCHo, sestro, shcho, moya golubochko,  lastivko,  kazhi!  Mozhe,  ti  shcho
nedobre znaºsh pro Gnata?
   Paraska._ Bach, mabut', i ti pomitila, koli pitaºsh tak palko?
   Sofiya._ Odno pomitila: Gnat ne takij,  yak  buv  spershu,  nelaskavij  do
mene, hati ne derzhit'sya...
   Paraska._ A Varka chasto u tebe buvaº?
   Sofiya._ Varka! Tak nevzhe zh vona... kazhi, kazhi, shcho ti znaºsh?..
   Paraska_.  Ta  te,  shcho  tvij  Gnat  chasto  buvaº  u  Varki,  vona  jogo
pricharuvala.
   Sofiya  (ne  mozhe  govorit')._  Ti...  sama...  bachila?  De?  YAk?  (Duzhe
zvorushena, ledve sto¿t' na nogah i sida na osloni.)_
   Paraska._ YA nichogo ne bachila...
   Sofiya (vstaº, nervno smiºt'sya)._ Ot bach, ot bach! Nichogo  ne  bachila,  a
govorish take strashne.
   Paraska._ Drugi bachili! Daremno ne govoryat', - vona j  sama  hvalit'sya.
Pridivlyajsya za nimi, to j ti pobachish! A teper proshchaj, bo mene cholovik zhde.
YA til'ko za tim i zajshla, shchob tobi skazat', bo tebe obmanyuyut',  a  ti,  yak
ditina, virish... (Pishla.)_
   YAVA VII
   Sofiya _odna, a potim Varka._
   Sofiya._ Bozhe, ya z uma zijdu... Varka? Z  Gnatom?  Kepkuyut'  nado  mnoyu,
obmanyuyut' u vichi, a za ochi smiyut'sya nad moºyu dusheyu,  nad  mo¿m  sercem,  i
voni zhivi, i grim bozhij ¿h ne vbiv? I Gnat? Gnat smiºt'sya nad mo¿m sercem,
shcho til'ko j zhive nim!..  Oh,  serce  zh  moº  bidne,  ne  bijsya  v  grudyah,
perestan' krashche bit'sya naviki, shchob ya ne dozhila do togo, shcho ti meni vishchuºsh!
   Vhode Varka.
   Varka._ Zdrastuj, Sofiº.
   Sofiya._ Varka?! Ce meni vvizhaºt'sya vona?  Zijdi,  zijdi  z  ochej  mo¿h,
vid'ma, charivnicya!
   Varka._ SHCHo z toboyu, Sofiº? Ce ya!
   Sofiya._ Ti?!
   Varka._ Ta ya zh! Oto, hiba ne piznaºsh? YA, Varka, tvoya podruga...
   Sofiya._ Idi, idi z ochej mo¿h, charivnicya lukava! Idi! Ne pali mene svo¿m
poglyadom ºhidnim - ti girshe satani, ti mene z uma zvela, ti odbila u  mene
cholovika, ti pricharuvala jogo, a teper hodish syuda  potishat'sya  nado  mnoyu,
zhivesh mo¿mi mukami, radiºsh mo¿m gorem! (Hitaºt'sya.) _Get'  z  hati!  (Sida
tyazhko na pil.)_ Oh!.. (Pada zomlila na polu.)_
   Varka (pidhodit')._ Zomlila, serdeshna! Tak i vona dovidalas' uzhe?.. Oh!
C'ogo ya til'ko j zhdala, a serce zabilos' i strashno chogos' zrobilos',  nache
ya dushu zagubila... SHCHo zh vono bude dali: chi mene pokine Gnat,  chi  ¿¿  -  i
utiche zo mnoyu?.. Pobachimo! SHCHastya kuce, ya vzhe jogo spiznala! A teper hoch  i
virvet'sya vid mene, to j ti jogo ne pijmaºsh! (Ide i na  vidhodi  zustrichaº
Gannu.)_ Zdrastujte,  i  proshchajte!  Zahodila  do  Sofi¿,  ta  vona  spit'.
(Pishla.)_
   YAVA VIII
   Ganna (odna)._ Ach paskuda. Vityaglas', j spit' sobi! Spi! Spi! YA tebe ne
buditimu cholovik ta polyubuºt'sya! Nu, vzyav hazyajku, yak mene nema  doma,  to
hoch use pozabiraj.
   yak pani yaka, ta - nehaj prijde nichogo skazat'!

   YAVA IH
   Vhode Gnat, pid charkoyu.
   Gnat._ Davajte obidat'! De Sofiya?
   Ganna._On!
   Gnat._ SHCHo zh ce vona, slaba, chi shcho?
   Ganna._Ne zduzhaº vstat'! Ot rozbudi ¿¿, pociluj, skazhi:
   spasibi tobi, moya hazyaºchko, shcho ti spish, a chuzhi svini vsyu harch  u  nasho¿
po¿li.
   Gnat._ YAki svini? SHCHo vi kazhete?!
   Ganna._A te, shcho tvo¿j pani til'ko b spat'! YA postavila visivki v  hlivi
ta pishla na gorod, a vona uklalas' spat';
   chuzha svinya zatesalas' u hliv i vse po¿la, a nasha  golodna  gude!  Nehaj
vam chort, ya vzhe  utomilas'  za  vami  doglyadat',  idit'  sobi  k  bisovomu
bat'kovi z moº¿ hati.
   Gnat._ YAka zh ce vasha hata? Hata moya, a koli vam  tisno,  tak  vi  jdit'
sobi vidcilya!
   Ganna._Ne dizhdesh, ne dizhdesh! SHCHob tvoya nechupajda bula  tut  hazyajkoyu  ta
vilezhuvalas', a ya najmichkoyu? Hiba nevistku na te berut' u hazyajstvo, shchob z
neyu pan'kat'sya? Bach, yak vityaglas'!
   Gnat (hutko jde do polu i shtovhaº Sofiyu pid bik)._ Ustavaj  ti,  splyuha
chortova!
   Sofiya (zskakuº z polu j davat'sya, moe nesamovita). _De ya?
   Gnat (sharpaº Sofiyu tak, shcho ta trohi ne pada)._ Prochunyajsya, kazhu tobi!
   Sofiya_. Ne budu, ne budu, ne budu! (Zahishchaº sebe rukami, a dali vpala v
isteriku - regoche pomalu, a potim duzhche.)_
   Gnat._ Cit'! (Zamahuºt'sya na Sofiyu.)_ Cit', ne smijsya!
   Sofiya (isterichno plache j zahishchaºt'sya rukami)._ Oj! Ne bij zhe  mene,  ne
vbivaj zhe mene, zhivi  sobi  z  Varkoyu,  a  ya  pidu,  pidu  vid  tebe...  z
bat'kom... pidu...
   Gnat (cherez zubi)._ SHCHo ti skazala?! Ga? SHCHo ti skaz... Ta cit', kazhu, ne
plach!  Ti  meni  vsyu  dushu  vivernula  svo¿mi  protivnimi  rechami,  svo¿mi
sl'ozami.
   Ganna._Teper poglad' ¿¿ po golovci ta j  znovu  spat'  ukladi,  a  mati
nehaj sama tovchet'sya.
   Gnat._ Dovgo vi budete z mene zhili tyagti? (Perelamuº kochergu, z paliceyu
kidaºt'sya na Sofiyu.)_ Dovgo budete muchit' mene?
   Sofiya._ Aj! (Tika nadvir, Gnat za neyu.)_
   Ganna (na porozi)._ Navizhenij, shcho ti robish? Paliceyu ub'ºsh!
   Za konom chut': tiho Sofiya promovila: "Ryatujte!"
   Viz'mi batig ta batogom: i doshkul'no, i ne pokalichish. (Bizhit' z hati.)_
Godi, godi! Ub'ºsh, kazhu! (Vpihaº Gnata v hatu.)_
   Gnat (blidij, osatanilij, kida palicyu mizh kochergi). O_ klyate serce,  ti
do dobra mene ne dovedesh! Za shcho, za shcho ya tak tyazhko znushchavsya nad neyu?!  Vid
c'ogo chasu ruka moya skorij  odsohne,  nizh  vdaryu  Sofiyu...  hoch  raz,  hoch
solominkoyu.
   Ganna (vbigaº)._ SHCHo ti narobiv!.. Ti vbiv ¿¿, vona nezhiva!
   Gnat._ Nezhiva!? (Bizhit' nadvir.)_
   Ganna (lamaº ruki)._ Oh bozhe mij.... oh bozhe mij... SHCHo zh teper bude, shcho
zh teper robit'? Zanapastiv svoyu golovu naviki!
   Gnat vnosit' Sofiyu.
   Oh neshchastya, oh neshchastya! Pobizhu za Cimbalom, mozhe, vin pomozhe shcho,  mozhe,
odhodit' ¿¿. (Vijshla.)_
   Gnat (klade Sofiyu na pil)._ Ubiv!! O, proklyat bud' i  den'  toj,  i  ta
godina, v yaku ya rodivsya... i trichi proklyata  hvilina,  shcho  z  Varkoyu  mene
zvela!..
   Vhode Ivan._
   Ivan._ O, krashche b ti, ditino moya beztalannaya, mene pohovala, nizh ya  mayu
tebe pohovat'... Nashcho zh ya, starij... gnilij... pen'ok, zostavsya, a tebe...
gil'ochko zelenaya moya, zlomila lihaya dolya...
   Gnat._ Tatu... tatu... ya ne hotiv ¿¿ ubit'...  YA  nenarokom,  z  sercya.
(Opuskaºt'sya na kolina pered trupom.)_
   Zavisa_.

   1886. Novocherkas'k

Last-modified: Tue, 23 Jul 2002 11:48:57 GMT
Ocenite etot tekst: