mIHAJLO kOCYUBINSKIJ. c²POV'YAZ
---------------------------------------------------------------
OCR: oLEG vOLKOV
Source: pOVNO sOBRANiº tVORiV, nAUKOVA dUMKA, 1974
Origin: http://lib.ru/SU/UKRAINA/KOCUBINSKI/
---------------------------------------------------------------
tIHOYU HODOYU, LEDVE STUPAYUCHI NATOMLENIMI NOGAMI PO SV³ZH³J R³LL³, JSHOV ZA
PLUGOM PARUBOK sEMEN vORON. sIV³ KRUTOROG³ VOLI, POMAHUYUCHI ROGATIMI
GOLOVAMI, POSP³SHALISX Z GORI V DOLINU NA SPOCHINOK, BO sEMEN NIN³ TROHI
PRIP³ZNIVSYA, DOORYUYUCHI PANSXKIJ LAN. sPRAVD³, BULO NERANO. oS³NNº SONCE DAVNO
VZHE SHOVALOSX ZA GOROYU, ZABRALO Z SOBOYU J PROM³NNYA; LISH HOLODNE NEBO KIDALO
NA CHORNU ZEMLYU BLAKITNE SYAJVO, DIHALO HOLODOM J VOGK³STYU.
sUMNA TA NEPRIV³TNA KARTINA BULA PERED OCHIMA V sEMENA: SPRAVA ³ ZL³VA,
SK³LXKI OKOM ZAHOPISH, CHORN³LI SV³ZHOYU R³LLEYU ZORAN³ NA ZYABLYU GORI, A V YARAH
TA VIDOLINKAH BULO SHCHE CHORN³SHE, SHCHE SUMN³SHE... dESX DALEKO, KRAJ NEBOSHILU,
ZD³JMALASX SIVA ³MLA, VIPOVNYALA POV³TRYA... chORNIMI YARAMI POKOTIVSYA B³LIJ
TUMAN, ODEZHA VKRILASX DR³BNENXKOYU ROSOYU... vOGKIJ HOLOD ZC³PLYUVAV KROV U
ZHILAH, DOJMAV DO KOSTEJ... vGOR³ - TEMNE, NEPRIV³TNE NEBO, DOL³ - HOLODNA,
MOKRA ZEMLYA ³ B³LXSH N³CHOGO...
² VTOMA V³D C³LODENNO¿ VAZHKO¿ PRAC³, ³ HOLOD, ³ SYA SUMNA KARTINA
MIMOH³TX NASUVALI MR³YU PRO TEPLU HATU, GARYACHU STRAVU, SUHU POST³LX, A
sEMENOV³ YAKRAZ TREBA BULO NOCHUVATI V POL³, UKUP³ Z N³CHL³ZHANAMI, TAKIMI ZH
NAJMITAMI, YAK ³ V³N, BO DO EKONOM³¿ BULO DALEKO. tAK PAN ZVEL³V, SHCHOB PARUBKI
NE ZGAYALI CHASOM YAKO¿ GODINKI... sEMEN VAZHKO Z³THNUV, ZGADAVSHI PRO SE, ³
POSP³SHIVSYA ZA VOLAMI, SHCHO SAME ZB³GALI Z GORI V DOLINU, DE TABOROM
ROZTASHUVALISX NA N³CH PARUBKI.
sEMEN ROZPRYAG VOL³V, PUSTIV ¿H NA PASHU, A SAM PRIMOSTIVSYA B³LLYA
PARUBK³V. n³CHL³ZHANI VECHERYALI, CHIM HTO MAV. sTRAVI NE VARILI, BAGATTYA NE
ROZKLADALI, BO L³SU NE BULO POBLIZU. sEMEN VITYAG Z TORBINKI HL³BA, K³LXKA
YABLUK ³ NAMACAV NASPOD³ SHMATOK SALA, KOTROGO V³N NE KLAV TUDI. "dOMNA!" -
PROMAJNULO V GOLOV³ JOGO, ³ V³N POCHUV, SHCHO YAKIJSX PROM³NX ZAGR³V JOGO SERCE,
OSYAYAV P³TXMU, SHCHO OPOVILA DITINU, ROZV³YAV GUSTIJ TUMAN... tAK, SE JOGO dOMNA
P³KLUºTXSYA PRO JOGO, SIROTA, NAJMICHKA, SHCHO SLUZHITX RAZOM Z NIM U DVOR³; JOGO
LYUBA dOMNA, SHCHO NEZABAROM STANE JOGO V³RNOYU DRUZHINOYU. b³DNA D³VCHINA! sK³LXKI
VONA GORYA PRIJNYALA V³D TIH SAMIH PAN³V, NA KOTRIH ROBITX! sK³LXKI NARUGI! ²
CHOMU VONA MUSITX TAK TYAZHKO PRACYUVATI NA SHMATOK HL³BA, TOJ G³RKIJ TA SOLONIJ
SHMATOK, KOLI PANNOCHKA, DOCHKA D³DICHA, ZHIVE V ROZKOSH³, N³CHOGO NE ROBLYACHI? chOMU
VONA RODILASX B³DNOYU MUZHICHKOYU, CHOM NE PANNOCHKOYU3 chOGO V NIH TAKA NEODNAKOVA
DOLYA?..
sEMEN STRIVOZHIVSYA. v³N POM³TIV, SHCHO Z NIM POCHINAº D³YATISX TE, CHOGO V³N
TAK BOYAVSYA. "dURN³ DUMKI", YAK V³N NAZIVAV ¿H, "DURN³ PITANNYA", NA YAK³ V³N NE
VM³º DATI V³DPOV³D³, POCHINAYUTX MUCHITI JOGO, ZAKOLOCHUVATI SPOK³J, GNOBITI
SERCE J MOZOK.
- hAJ JOMU CUR! - SPLYUNUV sEMEN ³ R³SHIVSX V³DKARASKATISX V³D DURNIH
DUMOK. v³N GLYANUV NA ZORANE POLE ³ SLIVE SILOM³CX NAPRYAMIV SVO¿ DUMI NA
SHCHODENNU ROBOTU. "sK³LXKI-TO SHCHE DOVEDETXSYA VIORATX PANSXKOGO LANU? chI VSP³ºMO
ZA DVA DN³?.. dE TAM, DE TAM! shchE TOGO POLYA - BEZM³R! ² SK³LXKI ZH TO LAN³V,
SK³LXKI TO¿ ZEML³ V ODNOGO CHOLOV³KA? chOMU SE TAK, SHCHO PAN MAº NEOBMEZHEN³
GRUNTA, A MEN³ NE DAV BOG ³ KLAPTIKA ZEML³?" - NEPOM³TNO DLYA SEBE ZVERNUV
sEMEN NA TUYU ZH STEZHKU. "oT TEPER, - MARIV sEMEN, - PAN SIDITX DESX B³LYA
STOLA V GARN³J TEPL³J HAT³, A dOMNA PODAV NA ST³L VECHERYU, GARYACH³, SMACHN³
STRAVI, A YA, NAPRACYUVAVSHISX ZA C³LIJ DENX NA POL³, NATOMIVSHISX, SHCHO J NOGAMI
NE ZDVIGNU, MUSHU, MOV PES TOJ, MERZNUTI NA MOKR³J ZEML³? dE ZH PRAVDA?..
bOZHE! - SHAMENUVSYA sEMEN.- chOGO MENE TAK³ DUMKI MOROCHATX? aDZHE ROZUMN³
PISXMENN³ LYUDI (HOCH BI J BRAT M³J rOMAN - NASHCHO PISXMENNIJ, NAV³TX ZA PISARYA
V SEL³ SLUZHITX) KAZHUTX, SHCHO TAK VONO MUSITX BUTI, SHCHO ³NAKSHE NE BUDE... a
PANI? aDZHE VONI DIVLYATXSYA U PISXMO, ZNAYUTX, SHCHO GR³H, YAK NA SV³T³ TREBA ZHITI
PO PRAVD³, NE TE, SHCHO YA - TEMNIJ - DIVLYUSX ³ NE BACHU, MOV TOJ ZAºCX, SHCHO
LEZHITX, VITR³SHCHIVSHI OCH³ A N³CHOGO NE BACHITX... t³LXKI.. T³LXKI... chOGO ZH SE
BOG SOTVORIV ODNOGO CHOLOV³KA, A NE DVOH: PANA J MUZHIKA? chOGO SE TAK?
chOGO?.."
sEMEN LEZHAV GOR³LICX, ZVERTAYUCHISX Z SVO¿MI PITANNYAMI DO NEBA, A VONO,
HOLODNE TA TEMNE, BAJDUZHNO BLIMALO Z³ROCHKAMI U V³DPOV³DX NA T³ GARYACH³
PITANNYA B³DNOGO NAJMITA.
² VRAZ ³ZGADALISX sEMENOV³ JOGO L³TA DITYACH³. yaSNO, VIRAZNO, MOV PERED
OCHIMA, VSTALA V JOGO PAM'YAT³ ODNA POD³YA, SHCHO ROZBURKALA V DESYATIL³TNXOMU
HLOPCEV³ MOZOK, VKINULA V SERCE ZERNO NOVIH, NE D³TOCHIH BAZHANX.
sE BULO L³TOM, SAME V ZHNIVA, sEMEN PAS HUDOBU. vOLI TA TELYATA
ROZBRELISX PO TOLOC³, A V³N, LEZHACHI V HOLODKU P³D POLUK³PKAMI, VIGRAVAV NA
SOP³LC³ YAKUSX SUMOVITU DUMKU. dUMKA OB³RVALASX NA TIHOMU ZHAL³BNOMU TON³,
SOP³LKA VISLIZNULASX Z RUK, ³ sEMEN ZAPLYUSHCHIV OCH³, ZAKOLISANIJ TOYU CHUDOVOYU
TISHEYU, SHCHO BUVAº VIPOVNENA USYAKIMI ZGUKAMI: ³ DZV³NKOYU P³SNEYU ZHAJVORONKA, ³
DZIZHCHANNYAM POLXOVIH MUH, ³ TIHIM MELOD³JNIM SHELEST³NNYAM STIGLOGO ZHITA,
P³DR³ZANOGO SERPAMI.
vRAZ ZA POLUK³PKAMI, V ZHIT³, POCHULASX ROZMOVA. sEMEN ROZPLYUSHCHIV OCH³,
P³DV³VSYA ³ NASTOROSHIV VUHA.
- nEMA TAM, DONYU, HOCH SHMATOCHKA HL³BA? - VIRAZNO POCHUVSYA STARECHIJ GOLOS,
- nEMA, MAMO... tAZHE VCHORA PO¿LI... - ROZTYAVSYA DZV³NKIJ, ALE
SUMNIJ-PRESUMNIJ GOLOS.
zATIHLO.
- n³, YA TAK NE MOZHU... SILI NE STAº... sK³LXKI ZH TO DENX MORILISX
GOLODOM... A SXOGODN³ J R³SOCHKI V ROT³ NE BULO, AZH MENE KOLO SERCYA PECHE, AZH
MEN³ MLOSNO... a TUT ZHNI... gOSPODI! chI TOMU BOGOV³ HL³BA SHMATKA ZHALKO DLYA
NAS, B³DNIH, CHI SHCHO?.. oT ZHITTYA!.. ²... DE... TA SMERTX... MOYA...
ZAPOD³YALASYA?.. - chUTNO STALO GOLOSNE HLIPANNYA, CHUTNO BULO B³LX, MUKI GOLODU
V TOMU PLACHU...
- cITX, DONYU, CITX... NE SVARISYA Z BOGOM... PERETERP³MO...
sEMENA ZNYALA C³KAV³STX, ³ RAZOM YAKIJSX OSTRAH OBGORNUV JOGO. v³N
POTIHENXKU OB³JSHOV POLUK³POK, NABLIZIVSYA DO ZHITA ³ ZAGLYANUV, SHCHO ROBITXSYA NA
NIV³. kARTINA, YAKU V³N POBACHIV, DUZHE VRAZILA JOGO. nA STERN³, P³D
POLUK³PKOM, SID³LI DV³ ZH³NKI. mOLODICYA, Z BL³DIM, ZMARN³LIM OBLICHCHYAM, Z
NERVOVIM POSP³HOM VITIRALA RUKAVOM SVO¿ ZAPLAKAN³ OCH³; STARA SID³LA
NEPORUSHNO, SHILIVSHI POB³DENNU GOLOVU, ³ RYASN³ SLXOZI ZROSHALI ¿¿ STARECHIJ
VID.
sEMEN POCHUV, SHCHO JOGO STISNULO SHCHOSX KOLO SERCYA. v³N N³KOLI NE BACHIV, SHCHOB
DOROSL³ PLAKALI V GOLODU, ³ YAKOSX ZRAZU, DITYACHIM CHUTLIVIM SERCEM ZBAGNUV
VESX TRAG³ZM SCENI. rUKA JOGO MIMOH³TX OPUSTILASX NA TORBINKU Z HL³BOM, SHCHO
VIS³LA CHEREZ PLECHE. tA TORBINKA ZAVAZHALA JOMU, V³N SE YAKOSX ZRAZU POCHUV,
jOMU STALO PRIKRO, NAV³TX SOROMNO MATI HL³B... sKVAPNO, HAPAYUCHISX, SKINUV
V³N TORBINKU V HL³BOM ³, VESX CHERVONIJ, ZASOROMLENIJ, NABLIZHAVSX DO ZH³NOK.
- t³TKO!.. NE PLACHTE, T³TKO... OSX HL³B.
sEMENOV³ ZDALOSYA, SHCHO TO HTOSX DRUGIJ PROKAZAV T³¿ SLOVA, - TAKIM
CHUDNIM, NE SVO¿M GOLOSOM BULI VONI SKAZAN³.
mOLODICYA ZDIVOVANO GLYANULA NA sEMENA CHERVONIMI V³D SL³Z OCHIMA ³ N³CHOGO
NE V³DPOV³LA. sTARA SHCHE DUZHCHE ZAPLAKALA. sEMEN STOYAV N³ V SIH, N³ V TIH,
TRIMAYUCHI V RUKAH TORBINKU, NE ZNAYUCHI, CHI ZALISHITISYA TUT, CHI T³KATI... kROV
PRILINULA JOMU DO GOLOVI, V USHAH ZASHUM³LO... sEMEN VPUSTIV NA ZEMLYU
TORBINKU, A SAM METNUVSX NAZAD... v³N B³G STERNEYU, NACHE T³KAV V³D KOGO, ³
CHUV, SHCHO JOMU CHOGOSX SOROMNO, SHCHO V SERC³ ZD³JMAºTXSYA ZL³STX, A PROTI KOGO
ZL³STX - V³N ³ SAM NE ZNAV. jOMU HOT³LOSX Z³GNATI TU ZL³STX NA CH³M-NEBUDX, ³
V³N POZHBURNUV C³PKOM U KOROVU, SHCHO PASLASX NA MEZH³.
- a-A, TI, B³SOVA HUDOBA, BODAJ TEBE VOVKI ³Z'¿LI!.. a KUDI?..
c³POK ZASVIST³V U POV³TR³, KOROVA STRIBNULA ³ POB³GLA DAL³, A sEMEN J
NE BACHIV SXOGO: V³N PROZHOGOM VB³G NA MEZHU POM³ZH ZHITA ³ PRICHA¿VSYA U VISOKOMU
ZHIT³. sPERSHU V³N T³LXKI CHUV, YAK KALATALO JOGO SERCE, A DAL³, TROHI
ZASPOKO¿VSHISX, POCHAV PRIGADUVATI SOB³ SCENU, SHCHO PERED HVILINOYU BACHIV.
nADAREMNE DITYACHIJ MOZOK PRACYUVAV NAD PITANNYAM. CHOGO SE ODN³ MAYUTX SHCHO ¿STI, A
DRUG³ PLACHUTX Z GOLODU? v³DPOV³D³ NE BULO N³YAKO¿. nEZABAROM DUMI PEREJSHLI V
MR³¿...
"oT YAKBI YA BUV PANOM, - MARIV sEMEN, - YA B MAV BAGATO-BAGATO GROSHEJ,
HL³BA, USXOGO... ya B KONCHE D³ZNAVAVSX, HTO GOLODUº, TA DAVAV BI JOMU HL³BA,
STRAVI, ODEZH³, SHCHOB NE BULO V SEL³ GOLODNIH TA B³DNIH... tA H³BA TO TAK VAZHKO
PANOM ZROBITISX3 tREBA T³LXKI TAKU KNIZHKU VIVCHITI. oT rOMANKO NASH VCHITX TUYU
KNIZHKU, KAZHE, SHCHO HOCHE PANOM BUTI. "¿ZDITIMU, - KAZHE, - V TAK³J HATIN³ NA
KOLESAH, Z ZDOROVIMI SHIBKAMI, YAK CHASOM NASH PAN ¿ZDITX!.." oN V³N YAKIJ,
rOMANKO NASH!.. nEV³DM³NNO VCHITIMUSX. pOPROHAYU rOMANKA, V³V MEN³ PROKAZHE..."
² TAK PRITXMOM ZABAGLOSYA sEMENOV³ VCHITISYA, SHCHO B³DNIJ HLOPECX NE M³G
DOCHEKATI, AZH SONECHKO ZAKOTITXSYA ZA OBR³J, ³ POGNAV TOVAR Z POLYA RAN³SHE, N³ZH
ZVICHAJNO.
rOMANKO ZAREGOTAVSX ZRAZU, POCHUVSHI BAZHANNYA sEMENOVE VCHITISX, ALE, TROHI
PODUMAVSHI, ZGODIVSYA,
- a SHCHO MEN³ DASI ZA NAUKU? - POSPITAV V³N BRATA.
- tA SHCHO ZH TOB³ DATI?
- sOP³LKU DASI?
- dAM! - R³SHIV sEMEN, HOCH JOMU DUZHE ZHALX BULO SOP³LKI.
- a PL³T³ NA BRILX DASI? tI ZH SOB³ NALAGODIV!..
- dAM! - ZGODIVSX sEMEN ³ NA SE.
rOMANKO NALAPAV NA POLIC³ STARU, ZAYALOZHENU GRAMATKU, ³ HLOPC³ PODALISX
U STODOLU. pOCHALOSX VCHITTYA. pOVAZHNO, Z OSTRAHOM, NACHE DO PERSHO¿ SPOV³D³,
PRISTUPIVSX sEMEN DO GRAMATKI ³ SILKUVAVSYA TAKIM SAMIM, YAK V rOMANKA,
GOLOSOM PROKAZUVATI ZA NIM: AZ, BUKI, V³DI... vCHITTYA SK³NCHILOSX, ALE V
GOLOV³ sEMENOV³J USE LUNALI CHUDN³ SLOVA, YAKIH V³N NE ROZUM³V. nAV³TX UNOCH³
PRISNILISX JOMU T³ KARLYUCHKI, HRESTIKI, BUBLIKI, SHCHO PROZIVAYUTXSYA L³TERAMI, ³
sEMEN KRASHCHE VIVCHIV ¿H UV³ SN³, N³ZH UV³CH. nA DRUGIJ DENX sEMEN ZNAV C³LU
AZBUKU. pOCHALISX SKLADI. bRA, VRA, MRA P³SHLO TRUDN³SHE. sEMEN N³YAK NE M³G
SKLASTI DOKUPI L³TER, A DVANADCYATIL³TNXOGO VCHITELYA BRALA NETERPLYACHKA - ³ V³N
SKUB UCHNYA ZA CHUPRINU, KRUTIV VUHO. sEMEN USE TERP³V TA VSE PEREKRUCHUVAV,
NAMAGAYUCHISX SKLASTI YAK TREBA. "oSE, - DUMAV V³N, NAMORIVSHISX PO LEKC³¿, -
POKI STANESH PANOM - TREBA BALAKATI PO-PTASHINOMU. kRA-KRA! - ZGADAV V³N
SKLADI. - sE ZOVS³M, YAK VORONA. aBO KU-KU! - NACHE ZOZULYA KUº". jOMU NAV³TX
POCHULOSX, SHCHO NAD GOLOVOYU ZASKREGOTALA SOROKA: CHE-CHE-CHE!.. ZACV³R³NXKAV.
GOROBECX: CV³R³NX! CV³R³NX!.. "nEVZHE J CE BULO NIN³ V KNIZHC³?.. n³, NE BULO,
SE, MABUTX, ZAVTRA BUDE..." - DUMAV SONNIJ HLOPECX, ZASIPAYUCHI NA LAV³.
vCHITTYA POSUVALOSYA POVOL³, A VSE ZH POSUVALOSYA. oDNAK, NEVVAZHAYUCHI NA TE,
SHCHO sEMEN POBOROV PERSH³ TRUDNAC³¿ SINTEZU ³ M³G VZHE ABIYAK CHITATI DRUKOVANE, V
JOMU, NEPOM³TNO DLYA JOGO SAMOGO, ZROSTALA NEH³TX DO VCHITTYA, DO KNIZHKI. sEMEN
NE ROZUM³V TOGO, SHCHO STOYALO V KNIZHC³, A rOMANKO CHI NE TYAMIV SAM, CHI NE HOT³V
ROZPOV³STI DO LADU, LISH ZA KOZHNIM RAZOM Z PREZIRSTVOM ZDVIGAV PLECHIMA,
LAYAVSX "MUDXOM SOLONIM" TA "NEROZCHOVPOYU", A TO J C³LKOM POKIDAV LEKC³YU. dAL³
sEMEN NE RAZ POM³CHAV, YAK D³VCHATA TA PARUBKI GLUZUYUTX Z TIH, SHCHO, POVERNUVSHI Z
MOSKAL³V, NAMAGAYUTXSYA BALAKATI "PO-PANSXKI", ³ YAK V³N NE RAZ J SAM
REGOTAVSX, POCHUVSHI YAKE KUMEDNE NER³DNE SLOVO. jOMU CHASOM CHUDNO BULO SLUHATI,
YAK rOMANKO HVALIVSYA HLOPCYAM SVOºYU PANSXKOYU MOVOYU TA PLESKAV TAKE, SHCHO J KUPI
NE DERZHITXSYA. ² sEMEN SOROMIVSYA VIHOPITISX Z YAKIM ³SPANSXKIM" SLOVOM, BO
JOMU ZDAVALOSX, SHCHO VONO SHCHE POGAN³SHE BRIN³TIME, N³ZH Z UST rOMANKOVIH.
rOMANKO HODIV DO SHKOLI, PRINOSIV YAK³SX KNIZHKI V³D VCHITELYA TA
CHASTO-GUSTO GOLOSNO MARIV PRO TE, SHCHO TO BUDE, YAK V³N VIVCHITXSYA TA ZROBITXSYA
VELIKIM PANOM. a BUDE OT SHCHO. nASAMPERED POSTAVITX V³N SOB³ "DV³R", TAKIJ
VISOKIJ, YAK DZV³NICYA, ABO J VISHCHIJ, A SAM SID³TIME V K³MNAT³ NA ST³LXCHIKU TA
DIVITIMETXSYA KR³ZX V³KNO, YAK "MUZHIKI", PROHODYACHI POVZ DV³R, ZD³JMATIMUTX
SHAPKU TA KLANYATIMUTXSYA PANOV³... ³ TO ZDALEKU, BO V³N NE ZVELITX SLUGAM
PUSKATI ¿H U DV³R, SHCHOB JOMU J NE THNULO V GORNICYAH "MUDXOM SOLONIM". pOTOMU
KUPITX DV³ PARI BASKIH KONEJ TA V³ZOK Z SHIBKAMI, PO¿DE V M³STECHKO J ZAKUPITX
V ZHIDA KRAMNICYU Z USYAKIM DOBROM... n³, KRASHCHE. V³N ODURITX ZHIDA, SKAZHE JOMU:
"pRIJDI ZAVTRA ZA GR³ZNIMI", A YAK ZHID PRIJDE, TO ZACXKUº JOGO SOBAKAMI ³
GROSHEJ NE DASTX... a SHCHOB GROSHEJ NE MENSHALO, TO V³N V³ZXME MUZHIK³V "U SHORI".
shchO TO TAKE - "VZYATI MUZHIK³V U SHORI" - rOMANKO J SAM NE ZNAV. v³N CHUV SEJ
VIRAZ V³D BATXKA, KOLISHNXOGO EKONOMA PANSXKOGO, ³ CHVANIVSYA NIM, MOV DOBROM
YAKIM.
sEMENOV³ NEPOGANIM VIDALOSX MATI "DV³R" VISOKIJ, MOV DZV³NICYU, TA
¿ZDITI VPROTYAZH BASKIMI K³NXMI, ALE V³V PLEKAV ³NSH³ MR³¿ V DITYACHOMU SERC³ ³
YAKOSX NESM³LIVO ZV³RIVSYA rOMANKOV³, SHCHO HOCHE BUTI BAGATIM PANOM, ABI
ZAPOMAGATI B³DNIH.
rOMANKO ZAREGOTAVSX SPERSHU, POTOMU VILAYAV JOGO "MUDXOM" ³ V³DTYAV
VPEVNENO, SHCHO TAKIH DURNIH PAN³V NEMAº J NE MOZHE BUTI... sEMEN MAV BRATA ZA
DUZHE ROZUMNOGO ³ HOCHA NE PONYAV JOMU C³LKOM V³RI, ODNAK NAD³YA NA PANSTVO
TROHI POBL³DLA, A OHOTA, DO VCHITTYA J GETX-TO ZMENSHILASX. oDEN VIPADOK POKLAV
K³NECX VCHITTYU.
sEMEN DUZHE LYUBIV SVOYU NENXKU - STARU nAUMIHU, YAK ¿¿ PROZIVALI NA SEL³.
v³N ZNAV, SHCHO NE HTO, YAK MATI, ZASTUPITXSYA ZA JOGO PERED BATXKOM, SHCHO VONA
SPRAVEDLIVA J N³KOLI NE GRIMNE NA BEZVINNOGO, HOCH N³KOLI J NE PODARUº VINI.
nE TAK, YAK BATXKO, YAKOGO sEMEN NE LYUBIV, A BOYAVSYA: BATXKO VSE TYAGNE ZA
rOMANKOM - SVO¿M PESTUNCHIKOM. tOMU-TO sEMEN ZVIK B³LXSH V³RITI NENXC³, N³ZH
BATXKOV³, B³LXSH SHANUVATI ¿¿, N³ZH BATXKA.
nAUMIHU ZVANO STAROSV³TSXKOYU ZH³NKOYU. ² SPRAVD³, VONA BULA TYAZHKIM
VOROGOM TOGO, HTO KAL³CHIV R³DNU MOVU, LAMAV PRAD³D³VSXK³ ZVICHA¿ ABO PNUVSYA V
PANI, NAMAGAYUCHISX STATI VISHCHIM ZA SELYANINA. nAUMIHA VS³H TAKIH NAZIVALA
"ADESXKIMI SHARLATANAMI" ³ GR³ZNO MAHALA RUKOYU, PROKLINAYUCHI ZRADNIK³V
STAROSV³TSHCHINI. bOL³LO V NE¿ SERCE DIVITISX, YAK ¿¿ rOMANKO HODITX DO SHKOLI,
CHUTI, YAK V³N GORDUº R³DNOYU MOVOYU, V³DBIVAºTXSYA V³D HL³BOROBSTVA, - ³ STARA
NE RAZ SVARILASYA Z CHOLOV³KOM, SHCHO R³SHIV DOVESTI D³LO DO KRAYU - VIVESTI SINA
"V LYUDI", SEBTO V PISAR³ PRI VOLOST³ ABO V PRIKAZHCHIKI PRI EKONOM³¿.
bACHILA nAUMIHA, SHCHO N³CHOGO NE ZROBITX Z CHOLOV³KOM, ³ ZAPRISYAGLASX NE
POPUSTITI HOCH sEMENA DO ZAGUBI, NE DATI JOGO NA POTALU CHUDNIM BATXKOVIM
ZABAGANKAM. dOS³ nAUMIHA NE ZNALA, SHCHO sEMEN VCHITXSYA GRAMOTI, BO HLOPC³, SHCHOB
NE ZAVAZHATI V HAT³, VCHILISX ABO V KLUN³, ABO V SADKU CHI DE³NDE. aLE ODNOGO
RAZU NADVOR³ BULO HOLODNO, ³ VONI ROZTASHUVALISYA Z KNIZHKAMI V HAT³. nAUMIHA
AZH SKIP³LA, POCHUVSHI YAK ¿¿ sEMENKO SLEBEZUVAV Z NAV³SNO¿ KNIZHKI.
- a SE SHCHO? - SKRIKNULA VONA NA VSYU HATU, AZH HLOPC³ ZHAHNULISX Z
NESPOD³VANKI.- a SE SHCHO ZA VIGADKI? shchE YA NE D³ZHDALASYA, SHCHOB TI, ZAPAN³VSHI,
GORDUVAV MAT³R'YU-MUZHICHKOYU?! tAK TI ZH NE D³ZHDESH, SYAKIJ-NE-TAKIJ SINU!.. - ²
nAUMIHA, YAK OKOM MIGNUTI, VHOPILA GRAMATKU TA VKINULA ¿¿ U P³CH. nESHCHASNA
GRAMATKA POCHORN³LA, ZADIMILASX, A DAL³ SPAHNULA YASNIM POLUM'YAM, AZH V HAT!
STALO VIDN³SHE.
hLOPC³ PERELYAKANO DIVILISX TO NA PALAYUCHU KNIZHKU, TO NA GR³ZNU POSTATX
SERDITO¿ MATER³ J NE ZNALI, SHCHO ¿M CHINITI. a nAUMIHA HVILYUVALASX.
vSE TOJ STARIJ VIROBLYAº... 3 GLUZDU Z'¿HAV NA STAR³STX, CHI YAKIJ HR³N...
bACH, YAKE VIGADAV: D³TEJ VCHITI, V PANI VIVODITI!.. shchE VONA MALO NATERP³LASYA
V³D TIH PAN³V, SHCHE VONI MALO ZALLYALI ¿J SALA ZA SHKURU ZA CHAS³V PANSHCHIZNYANIH?!
a TEPER SHCHOB VLASN³ D³TI ¿¿ ZROSTALI NA SLXOZI LYUDSXK³J?.. tA ZRODU-ZV³KU
SXOGO NE BUDE!..
dOVGO SHCHE GRIMALA nAUMIHA NA CHOLOV³KA TA SOVALA GORSHCHIKI V P³CH TAK
ENERG³CHNO, SHCHO NE RAZ BORSHCH, HLYUPNUVSHI NA VOGONX, BUHAV TA SICHAV, MOV GADINA,
GN³VAYUCHISX NA NEZRUCHN³STX GOSPODININU.
a PO GOLOV³ sEMENOV³J SHIBALI DUMKI: "nEVZHE PANI TAK³ POGAN³, YAK OCE PRO
NIH US³ KAZHUTX - ³ MATI, ³ rOMANKO? nEVZHE YA MUSIV BI V³DCURATISX R³DNO¿
NENXKI, STAVSHI PANOM, CHEREZ TE, SHCHO VONA MUZHICHKA?.. tA BOG V NIMI, Z TIMI
PANAMI! bOG Z NIM, Z TIM PANSTVOM TA Z KNIZHKAMI! nE HOCHU VCHITISYA. oDNAK
NASTIRILOSX MEN³ TE VCHITTYA..."
² sEMEN VVAZHIVSYA ZALISHITI NAZAVZHDI KNIZHKU, HOCH CHUV, SHCHO V³N NACHE ZAGUBIV
SHCHOSX, SHCHO V JOGO CHOGOSX NE STALO.
a nAUMIHU ZHALX VZYAV, SHCHO NAGRIMALA NA SVOGO PESTUNCHIKA; VONA POKLIKALA
UVECHER³ sEMENA, PRIGOLUBILA JOGO TA DOVGO POT³SHALA, OPOV³DAYUCHI CHUDOVU KAZKU
PRO "pRAVDU TA KRIVDU", AZH POKI sEMEN NE POSNUV U NE¿ NA KOL³NAH, ZABUVSHI
UV³ SN³ SVO¿ TURBOTI DITYACH³...
nASTALA OS³NX. pOCHALI ZAGADUVATI DO SHKOLI. nAUM GADAV V³DDATI sEMENA,
ALE nAUMIHA STALA RUBA ³ ZATYALASX, SHCHO NE PUSTITX. nAUM NE dUZHE NALYAGAV,
VDOVOLXNYAYUCHISX ODNIM rOMANKOM, PROTE POKLIKAV sEMENA, SHCHOB V³D SAMOGO
D³ZNATISX, CHI MAº V³N OHOTU DO VCHITTYA,
- nU, SINU, YAK MAºSH OHOTU, TO YA TEBE V SHKOLU V³DDAM.
sEMEN MOVCHAV, SPUSTIVSHI OCH³ DODOLU, A DAL³ NAVAZHIVSYA:
- n³, NE HOCHU...
- chOMU ZH TI NE HOCHESH?
- tAK, NE HOCHU...
- o, CE SHCHE... C³POV'YAZ! rODIVSX MUDXOM - MUDXOM ³ VMRESH! - SKAZAV nAUM,
MAHNUVSHI RUKOYU,
3 TOGO CHASU J PROZVALI sEMENA C³POV'YAZOM.
a nAUM HVALIVSYA LYUDYAM:
- dVOH SIN³V MAYU, TA... Z ODNOGO DEREVA ³ HREST ³ LOPATA, MOVLYALI VI...
cEJ, rOMANKO, V MENE HITRIJ, HOCH KOGO OBDURITX!.. ² GRAMOTU DOBRE ZNAº,
PISXMENNIJ... oT - MALIJ SHCHE, A KUDI HOCHETE "PROSHEN³º" NAPISHE... ª JOGO TIH
PROSHEN³J ³ V VOLOST³, ³ V MIROVOGO, ³ DE HOCHETE... oDNO AZH U. "kRESTXYANSKOº
PRISUTSTV³º" PODAV! ² PRINYALI! aYAKZHE!.. ya SHCHE VIVEDU JOGO V LYUDI, YAK DASTX
BOG PROZHITI... nU, A MOLODSHIJ, sEMEN - TOJ OTAK: ZA PLUGOM HODITI, S³NO
KOSITI, CSHOM MAHATI... sKAZANO - C³- POV'YAZ!
rOSLI BRATI, VROSTALI, TA NE BULI DRUZYAMI, sEMEN CE DOBRE PAM'YATAV.
nEODNAKOVU VDACHU MALI. shchIRIJ TA SHCHEDRIJ sEMEN N³YAK NE M³G POGODITISYA Z
LUKAVIM TA ZAZDRIM NA CHUZHE DOBRO rOMANKOM. chOGO B NE POPROHAV, PRO SHCHO B NE
POSPITAV sEMEN U STARSHOGO BRATA - NA VSE ODNA V³DPOV³DX: "a SHCHO DASI?" nE RAZ
LUCHALOSYA, SHCHO rOMANKO OBDURYUVAV sEMENA, ZVICHAJNO, V DR³BNICHKAH. vIDURITX SHCHO V
JOGO TA SHCHE J REGOCHE, KOLI TOJ OBURYUºTXSYA NA BRATA ZA HITROSHCH³.
vSE CE V³DPIHALO sEMENA V³D BRATA, ³ V³N ZHIV SAMOTNXO, NE MAYUCHI J MEZHI
HLOPCYAMI PRIYATEL³V. sOP³LKA TA DUMI BULI JOMU PRIYATEL³ J POBRATIMI. a DUMI
NOSILISX PO JOGO GOLOV³ ODNA ZA DRUGOYU, YAK HMARI PO NEB³, KOLI ¿H ZHENE
V³LXNIJ V³TER. "chOMU?", "nAV³SHCHO?", "chOGO?" NE DAVALI JOMU SUPOKOYU, ³ LISH
ODNA BUJNA FANTAZ³YA HLOPCYA DAVALA DIVOGLYADN³ CHASOM V³DPOV³D³ NA T³
PITANNYA... rOMANKA V³DDALI V EKONOM³YU ZA PISARCHUKA, ³ V³N DUZHE CHVANIVSYA
NOVIM PROZVISHCHEM TA NOVOYU ZHILETKOYU, YAKU BATXKO VPERSHE SPRAVIV JOMU. sEMEN
LISHIVSYA NA GOSPODARSTV³ POMAGATI BATXKOV³.
zB³GLO K³LXKA ROK³V, sEMEN POCHINAV UZHE DVADCYATIJ R³K, KOLI STARIJ
POMER, LISHIVSHI GRUNT - SH³STX SHNUR³V - SINAM. rOMANA TEZH PROZHENENO TOD³ Z
EKONOM³¿, DE V³N BUV ZA PRIKAZHCHIKA; V³N ODRUZHIVSYA, VZYAV POLOVINU BATXK³VSHCHINI
- TRI SHNURI POLYA - TA POSTAVIV SOB³ HATU KRAJ SELA, DE SAME POCHINALASX JOGO
NIVA. dRUGIH TRI SHNURI VZYALA nAUMIHA.
sEMEN MUSIV JTI U NAJMI, BO NA BATXK³VSHCHIN³ N³CHOGO BULO ROBITI.
nAJMI! v³N ZNAV, SHCHO TO NAJMI... "bOSIJ DOH³D, A GOLODNA HARCH; ZRANNYA
VODI, V POLUDNE PITI, A VVECHER³ BITI", - YAK KAZHE ZHART³VLIVA PRIKAZKA. tA
BAGATO SUMNO¿ PRAVDI V TIH ZHARTAH.
oDNO T³LXKI SKRASHALO JOGO ZHITTYA NEVESELE: NAD³YA NA KRASHCHE, SHCHO ZHEVR³LA V
JOGO SERC³. zA CHOTIRI ROKI SLUZHBI V EKONOM³¿ SKLAV V³N STO P'YATDESYAT
KARBOVANC³V; NA C³ GROSH³ KUPITX V³N SOB³ GRUNT, SHCHO ZA TRI SOTN³ PRODAV PAN
yaNKOVSXKIJ TAKI V ¿H SEL³ (KATERINKU, MOZHE, POZICHITX rOMAN, A P'YATDESYAT PAN
POCHEKAV), ODRUZHITXSYA Z dOMNOYU ³ YAKOSX, DASTX BOG MILOSERDNIJ, STANE NA
NOGI!.. cYA DUMKA TAK P³DBADXORILA sEMENA, SHCHO V³N Z³RVAVSYA NA R³ZN³ NOGI J
PROKINUVSX Z ZADUMI.
nAVKRUGI CHORN³LO ZORANE POLE, A ZGORI, V³D POVNOGO M³SYACYA, LILOSX
BLAKITNE HOLODNE SYAJVO, OBGORTALO MOKRU ZEMLYU, PERELIVALOSX NA ZMOCHENIH
ROSOYU PLUGAH, BLISHCHALO PO LEMESHAH TA MOKRIH ROGAH VOL³V, SHCHO, LEZHACHI ODDAL³K,
TIHO RUMIGALI. t³LXKI YARI TA PROVALLYA, POVN³ P³TXMI, TUMANU J HOLODU, GR³ZNO
CHORN³LI GETX NAVKRUGI, BO M³SYACX, MABUTX, ZHAHAVSYA POSLATI SVO¿ PARUSI V C³
TAºMNICH³ ZAKUTKI...
sEMEN POMOLIVSYA DO NEBA, ZAGORNUVSYA U SVITU ³ ZASNUV TVERDIM SNOM
NATRUDZHENOGO ROB³TNIKA.
pERSHO¿ NED³L³ P³SLYA CXOGO V³DPROHAVSYA sEMEN U PANA NA CHASINKU DO BRATA.
v³N ZASTAV U rOMANA GOSTEJ: STAROSTU TA DYAKA, SHCHO LYUBO BES³DUVALI ZA CHARKOYU.
v³DKOLI POSTAVLENO rOMANA S³LXSXKIM PISAREM, V³N SHCHE B³LXSHE POCHAV CURATISX
"MUZHICXKO¿" KOMPAN³¿, A VODIVSYA A DYAKOM, FERSHALOM TA PRIKAZHCHIKAMI V
EKONOM³¿. sKORO GOST³ VIJSHLI, rOMAN OBERNUVSYA DO sEMENA, POGLYADAYUCHI NA NXOGO
HITRIMI OCHIMA. c³ OCH³ TA POGORDLIVA RISOCHKA KOLO UST YAKOSX PRIKRO VRAZHALI,
PSUVALI DOVOL³ GARNE, CHEPURNE rOMANOVE OBLICHCHYA A RUSYAVIM VOLOSSYAM NA GOLOV³,
P³DSTRIZHENIM "P³D POLXKU".
- shchO TAM, OBORALISX?..- BAJDUZHNO OB³ZVAVSYA rOMAN DO sEMENA.
- tA N³ SHCHE... SHCHE BUDE NA DEYAKIJ CHAS... a YA OCE DO TEBE, rOMANE, ZA
PORADOYU...
- a SHCHO TAM TAKE? - SKINUV DOGORI BROVAMI rOMAN.
- tA TO BACHISH... SKLAV YA SOB³ NA SLUZHB³ TROHI GROSHENYAT... MAYU STO ³
P'YATDESYAT... nE V³KUVATI ZH MEN³, DUMAYU SOB³, U NAJMAH, TREBA B UZHE HOCH
KLAPTIK SVOGO POLYA MATI... a TUT LUCHAºTXSYA KUPITI; PANOK OTOJ, yaNKOVSXKIJ,
PRODAº TRI MORGI, TIH...
- shchO SUM³ZHN³ V MO¿M POLEM? - SKRIKNUV rOMAN.
- eGE!..
rOMAN VZHE NE SLUHAV. yaK! cIH TRI MORGI RODYUCHO¿ ZEML³, SHCHO NACHE ZUMISNE
PRITULEN³ DO JOGO NIVI, MAYUTX BUTI NE JOGO VLASN³STYU, HOCH V³N, SKLADAYUCHI
GROSH³ NA CYU ZEMLYU, DVA ROKI PLEKAV U SERC³ NAD³YU KUPITI ¿¿?.. ² HTO ZH? oTOJ
C³POV'YAZ MAV VIDERTI V NXOGO A-P³D NOSA TU ZEMLYU?.. n³KOLI! kRASHCHE V³N SOB³
ZUBA VIRVE, N³ZH POPUSTITX KOMU ³NSHOMU KUPITI ¿¿!
dUMI KOLESOM ZAKRUTILISYA V GOLOV³ rOMANOV³J; V³N POCHUV, SHCHO NIM POCHINAV
T³PATI PROPASNICYA.
- nU, TA SHCHO? - NERVOVO SKRIKNUV rOMAN, OBERTAYUCHISX DO BRATA,
- a YA, BACH, J PRIJSHOV POPROHATI, CHI NE POZICHIV BI TI MEN³ KATERINKU?..
ya TOB³ DURNO NE SHOCHU... p'YATDESYAT PAN OB³CYAV POCHEKATI: NA R³K, MOZHE,
SPROMOZHUSYA V³DDATI...
- nE DAM!.. NE MAYU!.. chI YA TOB³ ZHID, CHI YA TOB³ BANOK YAKIJ, SHCHO JDESH DO
MENE PO GROSH³? - KRICHAV ROZDRATOVANIJ rOMAN, A USYAK³ DUMKI TAK ³ L³TALI PO
JOGO GOLOV³, POPEREDZHAYUCHI SLOVA.
- tA CHOGO KRICHISH?.. sHAMENISX, CHOLOV³CHE!.. nE DASI, TO J OB³JDETXSYA BEZ
SVYACHENOGO NA R³ZDVO!.. zhIDI POZICHATX!..
- nAJKRASHCHE... JDI DO ZHID³V, JDI... NAJ POZICHAYUTX!.. sEMEN LIHIJ TA
ZBENTEZHENIJ VIJSHOV Z HATI.
a rOMAN GUKNUV NA ZH³NKU, SHCHOB VIJMALA Z BODN³ GROSH³... tA VS³, YAK³
ºSTX!.. kATERINKA... DESYATKA... DRUGA... TRETYA... STO TRIDCYATX! mALO!.. a
PROTE - TREBA SHCHOSX RADITI! rOMAN MALO SHCHO NE PROZHOGOM KINUVSYA DO PANA
yaNKOVSXKOGO. tAK CHI ³NAK, A ZEMLYA MUSITX BUTI JOGO VLASN³STYU!
zA K³LXKA HVILIN rOMAN OPINIVSYA U PANA yaNKOVSXKOGO. aLE TAM STR³LA JOGO
NESPOD³VANKA. pANOK ZATYAVSYA, SHCHO NE PRODASTX ZEML³ N³KOMU, OPR³CH sEMENA, BO
sEMEN UMOVIVSYA TA DAV ZAVDATOK, A PANI yaNKOVSXK³ NE ZVIKLI LAMATI SLOVA.
nADAREMNE rOMAN DAVAV B³LXSHU C³NU, NADAREMNE UPEVNYAV PANA, SHCHO sEMEN NE MAV
GROSHEJ, SHCHO V³N KRUT³J ³ T. ³N. pAN NE POHITNUVSX. rOMAN, LYUTIJ TA SKAZHENIJ,
PROKLINAYUCHI BRATA, VIB³G V³D PANA yaNKOVSXKOGO ³ NE POM³TIV, YAK SAM³ NOGI
ZANESLI JOGO NA NIVU, SHCHO, MOV ZDOROVOGO ZUBA, VIRIVAV ¿¿ V NXOGO sEMEN.
"oT ³ KUPIV, OT TOB³ J NIVA! - DUMAV rOMAN, HODYACHI VZDOVZH TA POPEREK
POLYA. - ² YAK CE MOGLA LUCHITISYA MEN³ TAKA PRIGODA?! mEN³, SHCHO VM³º KOZHNOGO
OBDURITI, KOZHNOGO P³DVESTI... ² CE YA Z MO¿M ROZUMOM LOVIV GAVI, KOLI TAKE,
SHCHO NE VM³V SHTIRXOH DOKUPI SKLASTI - C³POV'YAZ, - Z ZUB³V VIDER MEN³ NIVU!.."
² RAPTOM UYAVLYAºTXSYA JOMU, SHCHO sEMEN ORE NA C³J NIV³; JOGO PLUG BLISKUCHIM
LEMESHEM R³ZHE POLE SKIBU ZA SKIBOYU. "n³, V³N NE ZEMLYU KRAº, V³N SERCE MOº
KRAº", - DUMAV rOMAN. ² JOMU ODNU MITX ZDAºTXSYA, SHCHO V³N POCHUV BI TOD³ V
RUKAH TAKU M³CX, SHCHO ODNOYU RUKOYU VHOPIV BI ³ PLUG, ³ KONEJ, ³ sEMENA TA
SHPURNUV BI NIMI DALEKO-DALEKO, GETX ZA CHUZH³ R³ZI!.. a TO PERED OCHIMA JOGO
STAV DRUGA KARTINA. jOGO NIVA J PANSXKA - TO ODNA rOMANOVA NIVA; A NA T³J
NIV³ ROSTE-ZROSTAº, YAK RUTA ZELENA, BUJNA PSHENICYA ³ HVILYUºTXSYA NA V³TR³
MOLODIM KOLOSOM PO ROZLOGOMU POLYU... a SERCE V rOMANA ROSTE UGORU V³D NAD³¿,
A V KISHEN³ NEMOV BRYAZHCHATX UZHE GROSHIKI LYUB³... "n³, NE MOYA NIVA! NE MOYA! A
TOGO... BODAJ JOMU VSE ZLE TA LIHE!.. hAJ KUPUº, HAJ KUPUº!.. - SKAZHEN³º
rOMAN. - hAJ!.. ³ GROSH³ DAM!.. AYAKZHE, DAM!.." a TIM CHASOM PO GOLOV³ SNUYUTXSYA
YAK³SX DUMI, SHCHO TO ZBIRAYUTX NA CHOL³ ZMORSHKI, TO ROZGORTAYUTX ¿H... "hAJ
KUPUº!.."
rOMAN HODITX PO POLYU ³ NE ZNAV, CHI TO NOGI NOSYATX JOGO, CHI DUMKI, SHCHO
L³TAYUTX PO GOLOV³, SVO¿MI KRILXCYAMI DOPOMAGAYUTX JOMU. vRESHT³, V³N STAº,
R³SHUCHE B'º SEBE PO KISHEN³ ³ KAZHE, YAKOSX NEPEVNO OSM³HAYUCHISX: "dAM!.."
rOMAN ZARAZ-TAKI POB³G DO nAUMIHI. v³N ZASTAV SHCHE sEMENA. nAUMIHA
PORALASX B³LYA PECH³, GOTUYUCHI VECHERYU.
rOMAN TROHI ZASPOKO¿VSYA VZHE ³ HITRIMI OCHIMA POGLYADAV TO NA MAT³R, TO NA
BRATA. vIDKO BULO, SHCHO V³N MAº YAKUSX DUMKU, YAKO1 IE HOCHE VIYAVITI. sEMEN TA
nAUMIHA ZDIVUVALISX TROHI, VZDR³VSHI rOMANA PO TAK³J GOSTR³J V³DPOV³D³
BRATOV³. aLE rOMAN KAZAV, SHCHO V³N POM³RKUVAVSYA, PORADIVSYA Z ZH³NKOYU ³ OCE
PRIJSHOV D³ZNATISYA, CHI SPRAVD³ sEMEN KUPUº ZEMLYU, A YAKSHCHO KUPUº, TO SK³LXKI
POTREBUº GROSHEJ. sEMEN ZRAD³V TA PROHAV BRATA S³DATI, ALE nAUMIHA CHOGOSX
BULA LIHA ³ SOVALA B³DNIMI GORSHCHIKAMI TAK, SHCHO VONI AZH SICHALI.
rOMAN POBAVIVSYA DOVGIM SR³BNIM LANCYUZHKOM V³D GODINNIKA, POL³V U KISHENYU
³ VITYAG ZV³DTI SHK³RYANIJ PULYARES.
- gROSH³ ºSTX, - SKAZAV V³N, ZARAZ ZHE HOVAYUCHI PULYARES, - TA OT LIHO, SHCHO
Z KISHEN³ VONI GOROBCEM VIPURHNUTX, A NAZAD ¿H J VOLOM NE ZATYAGNESH!.. tEPER
TAK: ZROBI KOMU VIGODU, A SOB³ KLOP³T... tEPER, YAKSHCHO POTR³BN³ TOB³ GROSH³,
POB³GAºSH NE DENX, NE DVA, VISOLOPIVSHI YAZIKA, ZAKIM POZICHISH U ZHID³V... a
PROCENT DAJ, TA SHCHE TAKIJ PROCENT, SHCHO AZH PALXC³ ZNATI, SHCHO AZH V GOLOV³
ZASVERBITX V³D TOGO PROCENTNA... ya... CHOMU? ya DLYA BRATA R³DNOGO J PUCHKI,
MOVLYALI VI, VR³ZAV BI... ya GROSH³ DAM, TA NV DURNO, BO J MENE SHKODA... tEPER
TAKIJ SV³T, SHCHO J NA VOLOSINKU NEMA DURNIC³... tEPER KOMERC³YA!..
- sV³T TAKIJ! - SERDITO OB³ZVALASX nAUMIHA V³D PECH³. sV³T USE
ODNAKOVIJ, TO JNO LYUDI TAK³ NASTALI... shchO BRAT, SHCHO ZHID - ODNA C³NA!..
- cITXTE, MAMO!.. v³N TAKI PRAVDU KAZHE, SHCHO BEZ PROCENTA N³DE NE
POZICHISH, kRASHCHE ZH MEN³ JOMU ZAPLATITI, N³ZH ZHIDOV³... tA, MOZHE, V³N J SPUSTITX
MEN³ DESHCHO, kAZHI, rOMANE, PO-BOZHOMU, SHCHO V³ZXMESH NA R³K V³D SOTN³? - OBERNUVSX
sEMEN DO BRATA.
- a SHCHO TOB³ KAZATI?.. tEPER USE DESHEVE, T³LXKI GROSH³ DOROG³. tAK, NE
DLYA TEBE, V³ZXMU ZA STO - STO DVADCYATX...
- a YA ZH NE KAZALA?! - SERDITO BURKNULA nAUMIHA, SUNUVSHI GORSHCHIKOM V P³CH.
sEMEN CHUHAV POTILICYU. bAGATO! sILXNO BAGATO! a V³N ZHE GADAV SOB³, SHCHO
BRAT NE ZAPRAVITX TAKOGO ZHID³VSXKOGO PROCENTA...
- pRO MENE, POZICHAJTE GROSH³ V ZHIDA, YA NE BORONYU! mOZHE, ZHID J DURNO
POZICHITX!
rOMAN P³DV³VSYA Z LAVI ³ ZROBIV TAKIJ RUH, NACHE V³N GLIBSHE ZAPHNUV GROSH³
V KISHENYU. h³BA V³N NABIVAºTXSYA Z GR³SHMI?.. nE HOTYATX - ³ NE TROJKA! bABA Z
VOZA - KONYAM LEGSHE... oGO! gROSH³ TAKIJ KRAM, SHCHO KUDI NE POTKNISX, SKR³ZX DO
¿H LASIH POVNO! a TO J POLEZHATI MOZHUTX: N³ ¿STI, N³ PITI NE PROSYATX... eT,
HOT³LOSYA ZROBITI VIGODU BRATOV³, ZA SPASIB³ B³LXSH, YAK KAZHUTX... a TUT - NA
TOB³: PROCENT VELIKIJ!.. gLYAD³TX MENSHOGO!..
rOMAN NALAPAV SHAPKU ³ NAVAZHIVSYA T³KATI. sEMEN ZHAHNUVSYA: SHCHE SPRAVD³ BRAT
ROZGN³VAºTXSYA TA NE POZICHITX GROSHEJ, A V ZHID³V ³ ZA TAKIJ PROCENT NE
ZNAJDESH! v³N KINUVSYA DO BRATA.
- tA GOD³ ZH BO, GOD³! nAV³SHCHO GN³VATISYA? - UKOSXKUVAV V³N rOMANA. - ya
JNO KAZAV: KOBI MENSHE; A YAK NE KOZHNA, NAJ BUDE, YAK HOCHESH! kUDI TAM MEN³ PO
ZHIDAH B³GATI!.. rOMAN VTIHOMIRIVSYA.
- ya JNO DLYA TEBE, sEMENE, CE ROBLYU, BAZHAYUCHI TOB³ POZHITKU Z TOGO GRUNTU,
SHCHO KUPUºSH, - KAZAV rOMAN, DIVLYACHISX VB³K HITRIMI OCHIMA, V KOTRIH MIGNULA
YAKASX POTAºMNA DUMKA. - ya DRUGOMU ZRODU-V³KU NE POZICHIV BI!..
zAKLIKALI SV³DK³V, PRINESLI MOGORICH; KOLO STOLU ZNYALASX BES³DA. t³LXKI
STARA nAUMIHA STOYALA NEVESELA B³LYA PECH³, NE OBZIVAYUCHISX J SLOVOM. chOGOSX ¿J
BULO SUMNO, CHOGOSX BULO ZHURNO. nACHE V³SHCHUVALO SERCE YAKESX LIHO NESPOD³VANE.
"sPRAVD³ SV³T ³NSHIJ NASTAº, - DUMALA STARA, - BO BRAT V BRATA
DURN³SENXKO GROSH³ CUPITX, NE SOROMLYACHISX N³ LYUDEJ, N³ BOGA. kOLI B SHCHE sEMEN
NE ZASHMORGNUVSYA TOYU POZICHKOYU, YAK NALIGACHEM ZA SHIYU... shchOSX MEN³ TAYA
KATERINKA, YAK ZHARINA, PUCHKI PECHE, - DUMALA VONA, ZAGORTAYUCHI V HUSTINU GROSH³,
SHCHO DAV sEMEN DO SHOVKU. - nE MOYA CE DITINA, NE MOYA! - KAZALA STARA SOB³,
STEZHACHI OCHIMA ZA rOMANOM, SHCHO, NEPEVNO OSM³HAYUCHISX, VIHODIV U DVER³. - nE JMU
YA JOMU V³RI, NE PRAVDOYU V³N DISHE".
a rOMAN JSHOV ³ ROZVAZHAV SHCHOSX; DUMKI SNUVALISYA PO JOGO GOLOV³, YAK CHOVNIK
POM³ZH OSNOVOYU. v³N STAVAV NA DOROZ³, SHCHOSX MIMRIV P³D NOSOM, SHCHOSX M³RKUVAV...
"a ZEMLYA TAKI MUSITX BUTI MOºYU!" - ZAK³NCHIV V³N R³SHUCHE ³ P³SHOV DAL³.
sEMEN RADIJ BUV, SHCHO VSE SK³NCHILOSX DO LADU. zA DVA TIZHN³ V³N ODRUZHIVSYA
Z dOMNOYU, KINUV SLUZHBU V EKONOM³¿ ³, OSELIVSHISX V BATXKOV³J HAT³ VKUP³ Z
nAUMIHOYU, NE RAZ Z VDYACHN³STYU ZGADUVAV rOMANA, SHCHO NE T³LXKI DOPOM³G KUPITI
GRUNT, ALE J NA VES³LLYA POZICHIV TRIDCYATX KARBOVANC³V.
v HAT³ TEPLO: V³D PECH³ JDE DUH, ROZHODITXSYA PO VS³H ZAKUTKAH. kAGANECX,
POTR³SKUYUCHI, MLYAVO BLIMAº NA PRIP³CHKU, NER³VNO OSYAVAº HATINU. gARNO TA MILO
V TAKOMU NAP³VSV³TL³, PRIMOSTIVSHISX BLIZHCHE DO PECH³, VESTI LYUBU ROZMOVU
DOVGIM ZIMOVIM VECHOROM. zGADKI SAM³ ZRINAYUTX V PAM'YAT³, SLOVA SAM³ ³LLYUTXSYA.
oTOZH ³ nAUMIHA Z NEV³STKOYU, SIDYACHI ZA KUZHELEM, ZV³RYALISYA ODNA ODN³J Z SVOGO
KOLISHNXOGO... chORNIJ K³T SOLODKO SPAV NA PRIP³CHKU B³LYA KAGANCYA JOMU BULO
BAJDUZHE, SHCHO HOLODNA ZIMA ZAZIRALA KR³ZX V³KNA B³LIM MOROZOM. tISHA TA SPOK³J
GOSTYUVALI V HAT³. ² CHOMU TOJ SPOK³J, TISHA TAYA NE UV³LLYUTXSYA V SERCE
sEMENOVE? chOMU TE SERCE NE HOCHE VDOVOLXNITISX SVO¿M BLIZXKIM SHCHASTYAM, CHOGO
VONO SKOR³SHE B'ºTXSYA V³D ODNO¿ MR³¿ PRO SHCHASTYA DRUGIH, CHUZHIH LYUDEJ, SHCHASTYA,
SHCHO, MOZHE, J NE DOVEDETXSYA sEMENOV³ POBACHITI JOGO?.. a H³BA V³N ZNAº, CHOGO SE
TAK?!
nA YAKIJSX CHAS P³SLYA TOGO, YAK V³N ODRUZHIVSYA Z dOMNOYU, "DURN³ DUMKI", SHCHO
SHCHE ZMALECHKU MUCHILI JOGO, POCHEZLI. zAKOLISANIJ RODINNIM SHCHASTYAM Z LYUBOYU
DRUZHINOYU, sEMEN ZABUV NA SVO¿ KOLISHN³ TURBOTI. tA OT TEPER, BOG ZNA ZV³DKI,
ZNOV Z'YAVILISX T³ DUMKI, OBS³LI JOGO, NAMAGALISX V³DPOV³D³.
"mEN³ SHCHE DOBRE, - DUMAV sEMEN, SIDYACHI NA LAV³ V KUTKU, - MEN³ SHCHE DOBRE:
MAYU HATU, MAYU POLE, TA J NEBAGATO NA NAS DVOº TREBA... a SK³LXKI ZH TO, BOZHE
M³J, BACHIV YA TAKIH, SHCHO V NIH ³NO SKIBOCHKA TOGO POLYA, A S³M'YA VELIKA... a SHCHO
MEN³ DO TOGO?.. shchO MEN³ CHUZHA B³DA?.. yaK-TO SHCHO? tO JYAO TOMU KOTOV³, SHCHE LEZHITX
NA PRIP³CHKU, DO VSXOGO BAJDUZHE... a YA LYUDINA... ² DIVN³ T³ LYUDI: B³DUº,
GORYUº, GINE V GOLODU, A N³CHOGO NE RADITX SOB³, NE ZAPOB³GAV LIHOV³... a SHCHO ZH
ROBITI? yaK ROBITI?.. tA H³BA ZH YA ZNAYU? e, KOBI-TO YA ZNAV, YA B, VDAºTXSYA, NA
VIDIMU SMERTX P³SHOV, YA B, ZDAºTXSYA, VIDER, VIGRIZ BI TU ZEMLYU, BO BEZ ZEML³
LIHO LYUDYAM NA ZEML³, SUMNO ZHITI-SKN³TI, SUMNO B³DUVATI BEZ NAD³¿ NA KRASHCHE!..
a MEN³ SHCHO? aBI MEN³ DOBRE, A TAM - PRO MENE!.. cE ZNOV OBS³LI MENE DURN³
DUMKI... ² SHCHO MEN³ ROBITI Z NIMI, NAV³SHCHO VONI MEN³?.."
sEMEN UZYAV SHAPKU ³ VIJSHOV NADV³R, BAZHAYUCHI ROZV³YATI SVO¿ DUMI DESX POZA
CEYU DUSHNOYU HATOYU.
pOZHADLIVO, POVNIMI GRUDXMI VTYAGAYUCHI V SEBE MOROZNE POV³TRYA, PODAVSX
sEMEN DOROGOYU GEN ZA SELO. tVERDIJ SN³G RIPITX P³D NOGAMI V sEMENA, LEGKO
DIHATI JOMU NA CXOMU HOLODNOMU ROZDOLL³. oSX POMINUV V³N OSTANNYU HATU, OSX
ROZKINULOSX, AZH DO SAMOGO NEBOSHILU ROZLYAGLOSYA ZASIPANE SN³GOM POLE ³ SPITX
P³D POBLISKUYUCHOYU TISYACHAMI ³SKOROK ODEZHEYU, CHEKAYUCHI, POKI NE ZBUDITX JOGO
VESNA... shIROKE, ROZLOGE POLE, TA NE LYUDSXKE VONO, A PANSXKE. lYUDI NE MAYUTX
LAN³V, U NIH USE R³ZI. nASHCHO ODNOMU TAKOGO POLYA? h³BA DLYA ROZKOSH³V, BO CXOGO
POLYA STALO B NA STO CHOLOV³KA... oDEN ROZKOSHUº, DRUGIJ SLXOZI KOVTAV... dE ZH
TA PRAVDA V SV³T³ BOZHOMU?.. tECH³YA DUMOK sEMENOVIH ZNOV POPLIVLA V TOJ B³K,
KUDI ZVICHAJNO ZVERTALASX, SKORO V³N POCHINAV DUMATI PRO POLE. "chI YA
BOZHEV³LXNIJ? - SPINIVSX URESHT³ sEMEN. - tXFU, V³DKASNISX, SATANO! nA SHCHO NE
GLYANU, PRO SHCHO NE POMISLYU - USE ZVEDU NA ODNO... kOLI B UZHE TA VESNA SHVIDSHE
PRIHODILA, MOZHE B ZA PRACEYU NE L³ZLA V GOLOVU VSYAKA N³SEN³TNICYA!" - KAZAV
sEMEN, POVERTAYUCHISX DODOMU.
vESNA NE ZABARILASX. pRIGR³LO SONECHKO, OBSOHLA ZEMLYA, POTYAGLO ORACHA V
POLE. pODAVSX ³ sEMEN Z PLUGOM NA NIVU. pOB³CH Z NIM, NA SVO¿J R³Z³, ORAV
rOMAN. sEMENOV³ BULO GARNO. chORNA R³LLYA R³VNO KLALASX SKIBA ZA SKIBOYU V-P³D
NOVOGO PLUGA, MOLOD³ VOLIKI TYAGLI SHCHIRO, NE L³NUYUCHISX. sEMEN OBCHISHCHAV ³STIKOM
LEM³SH TA, SHCHIRO NALYAGAYUCHI, JSHOV ZA PLUGOM. v³N UPIVAVSYA VESNYANIM POV³TRYAM ³
TIMI PAHOSHCHAMI CHORNO¿ VOGKO¿ ZEML³, SHCHO BULI JOMU NAJKRASHCHIMI NAD US³ PAHOSHCH³.
v³N LYUBIV ZEMLYU, YAK PTASHKA POV³TRYA, RIBA - VODU. tA J SHCHO VART SELYANIN BEZ
ZEML³? uSE ODNO, SHCHO PTASHKA BEZ POV³TRYA, RIBA BEZ VODI. a ZEML³ Z KOZHNIM
ROKOM USE MENSHAV TA MENSHAV. nE TE, SHCHOB MENSHE STAVALO ¿¿ NA SV³T³, A D³LYATX
¿¿ MEZHI SOBOYU MALO NE NA GRYADKI, BO NA SV³T³ DEDAL³ STAº LYUDN³SHE... ² SHCHO
VONO BUDE, YAK LYUDI OTAK POSHMATUYUTX ZEMLYU, Z CHOGO VONI HL³B ¿STIMUTX TOD³?
pOGANA SPRAVA. tREBA ZEML³ ³ TO KONCHE TREBA. dE ZH ¿¿ UZYATI?.. a C³ ROZLOGI,
SHCHO ROZKINULISX GEN-GEN GORAMI TA DOLINAMI, SK³LXKI OKOM ZAHOPISH!.. aDZHE TO
PANSXKE!.. h³BA SHCHO? h³BA TA ZEMLYA, DE ORYU YA, rOMAN, US³ LYUDI, NE BULA KOLISX
PANSXKOYU? bULA PANSXKA, A TEPER LYUDSXKA. zNAJSHOVSYA TAKIJ, SHCHO DAV VOLYU, DAV ³
ZEMLYU... tA YAK ZHE TAK? pRIJTI - V³DDAJ ZEMLYU, SHCHO MAºSH, BO MEN³ MALO! tAK NE
MOZHNA, NE PO PRAVD³. a CE PO PRAVD³, SHCHO ODEN MAº TAKOGO ZEML³, SHCHO J ZA DENX
NE OB'¿DESH, A DRUGIJ - NA YAMU LISH NA KLADOVISHCH³?.. dURNO NE TREBA, MOZHNA NA
VIPLAT, YAK ³ TU ZEMLYU, SHCHO TEPER MAºMO... hAJ PANAM GROSH³, A NAM ZEMLYA. zEMLYA
DLYA TOGO, HTO KOLO NE¿ HODITX... ² CE MOZHNA ZROBITI!.. mOZHNA!..
sEMEN UPR³V V³D CIH DUMOK. v³N OBTER MOKRE CHOLO RUKAVOM SVITKI ³ GLYANUV
NA NEBO, DE KLYUCHEM PROLET³LI ZHURAVL³, KURLYUKAYUCHI V BLAKITN³J VISOKOST³,
- gEJ, SOB, SIVIJ, SOB, MORUGIJ! SOB! - P³DBADXORIV V³N VOLIK³V,
NALYAGAYUCHI SHCHIRO NA PLUGA.
"cE MOZHNA ZROBITI... gROMADA - VELIKIJ CHOLOV³K... VELIKIJ, TA MOV TOJ
²VAN, SHCHO VELIKIJ, A DURNIJ... chOMU DOS³ N³CHOGO NE ROBLYATX, CHOM NE P³KLUYUTXSYA
PRO D³TEJ VLASNIH?.. a SHCHO ZH ZMOZHE MUZHIK? kUDI JOGO PUSTYATX?.. tA SHCHO! hOCH YA J
MUZHIK, HOCHA YA J NEPISXMENNIJ, TEMNIJ, A P³SHOV BI BOG ZNA KUDI, DO SAMO¿
STOLIC³, VPAV BI NAVKOL³SHKI J SKAZAV BI: CARYU M³J YASNIJ! TAK ³ TAK, POLYA V
NAS OBMALX, VIPASU NEMA, BEZ L³SU B³DUºMO... yaKSHCHO NE HOCHESH, SHCHOB MI POGINULI,
DAJ NAM ZEML³... mI NE HOCHEMO N³CHIº¿ KRIVDI, MI NE HOCHEMO DURNO, VIPLATIMO
SHCHO DO KOP³JKI... rYATUJ, BO GINEMO... a TAM - NAJ HOCH GOLOVU MEN³ STINAYUTX!
pOSLUZHIV BI YA GROMAD³, KOLI N³HTO NE HOCHE!.. dURNIJ, DURNIJ, SHCHO SE YA
VIGADAV?.. tXFU!.."
- gEJ! SOB, SIV³, SOB, BODAJ VI SKRUTILISYA!.. tPRU!
sEMEN D³JSHOV DO OBN³ZHKA. v³N VITYAG PLUGA ³ PEREKINUV JOGO NAB³K.
- h-HU!..- SKAZAV sEMEN, ZD³JMAYUCHI SHAPKU TA VITIRAYUCHI VPR³LOGO LOBA.
jOGO G³RSHE ZMORDUVALI "DURN³ DUMKI", N³ZH ORANNYA. vESX MOKRIJ, TREMTYACHIJ TA
LIHIJ NA SEBE, S³V V³N NA OBN³ZHOK, DUMAYUCHI V ODNO:
"bOZHE, YAKIJ YA DURNIJ TA CHUDNIJ SOB³ VDAVSYA!.."
a NAVKRUGI JOGO GARNO, YAK BUVA NAPROVESN³ V POL³. sONCE GRAº PROM³NNYAM,
VESNYANIJ LEG³T ZHENE PO NEBESN³J BLAKIT³, YAK PUH, LEGENXK³ B³L³ HMARINKI, V
POV³TR³ BRINYATX MUHI, CV³R³NXKAYUTX GOROBC³, PAHNE SV³ZHOYU R³LLEYU, TRAVICEYU,
F³ALKAMI, PAHNE VESNOYU! sERCE ROZKRIVAº OB³JMI ³ TIM ROZLOGIM NIVAM, SHCHO,
PORVAVSHI KAJDANI, ZBUDILISX DO NOVOGO ZHITTYA, ³ TIM D³TYAM POV³TRYA - V³LXNIM
PTAHAM, SHCHO Z DALEKIH KRA¿V PRILET³LI DO NAS U GOST³, ³ TOMU KUSHCHIKOV³ F³ALOK,
SHCHO, ZAHISTIVSHISX MEZHI TRAVICEYU, TIHO PROCV³TAº, V³DDAYUCHI SVO¿ PAHOSHCH³ CHUDOVIM
PAHOSHCHAM VESNI!..
a TIM CHASOM rOMAN, ORYUCHI SVOYU NIVKU, SKOSA POGLYADAº NA BRATA LIHIM
OKOM. jOMU TEZH SHCHOSX MULYAº SERCE. mULYAº JOMU SERCE OTA NIVKA C³POV'YAZA. gARNA
NIVKA, TA CHUZHA. jOGO OBRAZHAº ZGADKA PRO TE, SHCHO MOLODSHIJ BRAT, KOTROGO V³N NE
MAV ³ ZA BOZHE POSHITTYA, VNISHCHIV US³ JOGO ZAM³RI, DVA ROKI PLEKAN³ V SERC³, YAK
NAJKRASHCH³ MR³¿!.. ² HTO ZH KOGO P³DV³V? sEMEN - JOGO, ROZUMNOGO, HITROGO,
DOSV³DCHENOGO!.. tA DARMA, DARMA!.. nA V³KU, YAK NA DOVG³J NIV³: USXOGO
BUVAº... bUVAº, NAPRIKLAD, ³ TAK, SHCHO HTOSX POZICHITX KOMU GROSH³, A TOJ NE MAº
ZAPLATITI CHIM NA RECHENECX, OT ³ PRODAYUTX ZEMLYU... ² TA ZEMLYA PEREHODITX
TAKIM ROBOM DO TOGO, HTO POZICHAV... bUVAº J TAK... tEPER TAKIJ SV³T: DURNIJ
VPUSTIV Z RUK - ROZUMNIJ P³DNYAV; DURNIJ DAº - ROZUMNIJ BERE... tEPER T³LXKI
ROZUMNIJ TA HITRIJ ZDOLAº ZHITI, A DURN³ MUSYATX GETX DO KRIHTI VIGINUTI... ²
CHOMU B, NAPRIKLAD, TOMU sEMENOV³ NE POSLUZHITI SHCHE YAKIJ R³K V EKONOM³¿, CHOGO
ZAMOLODU PHATISYA V HAZYA¿?.. a!! g³RKO DIVITISYA NA TU NIVU, SHCHO ORE sEMEN; TAK
VONA PRIJSHLASYA DO JOGO, rOMANOVO¿ NIVI, TAK PRISTALA, NACHE STOLYAR
PRIPASUVAV... tA N³CHOGO, MOZHNA POCHEKATI: DURNIJ VPUSTITX, ROZUMNIJ
P³D³JME...
zAGEGALI DIK³ GUSI, PROSTUYUCHI KUDISX VISOKO P³D NEOBMEZHNIM NEBOM,
ZASP³VAV NAD NIVOYU ZHAJVORONOK, ZASHUM³V V³TER, PROB³GAYUCHI SIN³M L³SOM, A
rOMANOV³ V US³H TIH VESNYANIH ZGUKAH PRICHULOSX ODNO: "DURNIJ VPUSTITX,
ROZUMNIJ P³D³JME..."
sEMEN HODIV SUMNIJ, ZAMISLENIJ. nAUMIHA POM³TILA CE; dOMNA PADALA KOLO
CHOLOV³KA, ROZPITUVALASX;
- shchO TOB³, sEMENE? chOGO SUMUºSH? nE TAJSYA Z LIHOM PERED MNOYU!
- n³CHOGO MEN³... ¾ gOLOVA TROHI BOLITX...
dOMNA BULA PEVNA, SHCHO sEMENA NAVROCHENO, A sEMEN M³RKUVAV, YAK BI JOMU
ZV³RITISX GROMAD³ Z SVO¿H DUMOK, YAK BI P³DBITI GROMADU, SHCHOB VONA SHCHOSX
ROBILA, NE CHEKALA, ZGORNUVSHI RUKI, LIHO¿ GODINI...
nEZABAROM MALA Z³BRATISX RADA. sEMEN, NASILU DOCHEKAVSHISX TOGO DNYA,
PODAVSYA NA MAJDAN, DE VZHE KUPCHILISX GROMADYANI. d³DUGANI Z DOVGIMI SIVIMI
BORODAMI, ZAKLAVSHI RUKI NA C³PKI, SIDYATX NA PRIZXB³ P³D ROZPRAVOYU ³ SHCHOSX
GOMONYATX. mOLODSH³ STOYATX KUPKAMI, ROZMOVLYAYUTX, KRICHATX, VIMAHUYUTX RUKAMI. oN
YAKIJSX DOBROD³J, P³DZHIVLYAYUCHI SVOYU MOVU ENERG³CHNIMI RUHAMI, TO PERESOVUº
VISOKU SHAPKU Z L³VOGO VUHA NA PRAVE, TO NASOVUº ¿¿ AZH NA OCH³, TO ZNOV
V³DKIDAº NAZAD, NA POTILICYU, TAK SHCHO SHAPKA LEDVE-LEDVE TRIMAºTXSYA NA MAK³VC³
J NE PADAº NA ZEMLYU. oCHEVIDYACHKI, TA SHAPKA V POVN³J ZGOD³ ZO VS³MA POCHUTTYAMI
JOGO RUHLIVO¿ VDACH³ ³, MOV VRAZHLIVIJ BAROMETR, POKAZUº VS³ SUT³N³
DOBROD³ºVOGO NASTROYU... oSX ³ STAROSTA, POCHEPIVSHI NA GRUDI MEDALX, SPERSYA NA
DOVGU KARLYUCHKU ³ KIVAº GOLOVOYU DO rOMANA, S³LXSXKOGO PISARYA.
sEMEN ZRAZU NE MOZHE ZVAZHITISX ZNYATI BES³DU PRO TE, SHCHO JOGO TAK KORTITX
VIYAVITI, ALE, DOSLUHAVSHISX, YAK HTOSX ZHAL³ºTXSYA, SHCHO NEMA KUDI TOVAR VIGNATI,
BO NEMAº PASOVISXKA, KIDAº V GROMADU:
- kAZHETE: "NEMA PASOVISXKA", ³ NE BUDETE JOGO MATI! dEHTO ZVERTAºTXSYA
DO JOGO. nU, ZV³SNO, Z PALXCYA JOGO NE VIKOLUPAºSH!
- ² POLYA NE MATIMETE!..
- oCE VIGADAV! h³BA JOGO HTO V³DBIRAº? ² TAK TOGO POLYA MALO...
- mALO! a TOD³ BUDE B³LXSHE, YAK POD³LITE MEZHI D³TI NA GRYADOCHKI? tOD³ ZH
SHCHO BUDESH?.. a GROSH³ TYAGNI Z SEBE, MOV ZHILI: PODATX DAJ, MIRSXKE DAJ, SYUDI
DAJ, TUDI DAJ, A POLYA V ³NSHOGO SKIBKA, A V ³NSHOGO J N³CHOGO, VIPASU NEMA, L³S
DOROGIJ!.. tOD³ HOCH LYAGAJ TA VMIRAJ ³ "PROB³" NE KRICHI!
- cE TAKI PRAVDA!.. cE TAKI TAK!.. - ZASHUM³LA GROMADA, MOV ZLIVA. - oJ,
POTERPAº SHKURA, YAK PODUMAºSH SOB³, DO CHOGO VONO JDETXSYA... vZHE J TEPER
SUTUZHNO, VZHE J NIN³ TRUDNO, YAK Z KAM³NNYA...
- gRUNT MOZHNA ROZDOBUTI!.. bULI MI PANSXK³ - TEPER V³LXN³....dALI NAM
VOLYU, DALI J ZEMLYU... mALO TEPER ZEML³ - DADUTX SHCHE! - GOVORIV sEMEN,
ZAPALYAYUCHISX.
- oJ, KOBI-TO DAV GOSPODX MILOSERDNIJ, KOBI-TO DAV!.. a TAKI CHUTNO M³ZH
LYUDXMI, SHCHO BUDUTX V³DBIRATI PANSXK³ GRUNTI TA DAVATI LYUDYAM... kOBI-TO!
- eGE, "KOBI-TO"! kAZATI "KOBI-TO" NE TRUDNO... tUT TREBA SHCHOSX ROBITI,
A NE TEREVEN³-VEN³ PRAVITI... tUT TREBA PODATI "PROSHEN³º", TA DO SAMOGO
CARYA! tAK ³ TAK, NAPISATI, OB³DNO NAM, KRIVDA, PROPADAºMO, ZEML³ NAM TREBA J
D³TYAM NASHIM!.. tA SHCHOB DO TOGO "PROSHEN³YA" VS³ POPRIKLADALI RUKU, GETX US³,
C³LA GROMADA, BO GROMADA - VELIKIJ CHOLOV³K, SILA... aBO SHCHE KRASHCHE. VIBRATI Z
GROMADI CHOLOV³KA ABO DVOH, HAJ JDUTX AZH U STOLICYU, DO SAMOGO CARYA, HAJ
ROZKAZHUTX JOMU VSYU NASHU B³DU, VS³ NASH³ POTREBI...
lYUDI, POTOVPILISX DO sEMENA, OTOCHILI JOGO. zROBILOSX SUM'YATTYA. oDN³
KRICHALI, PORIVALISX SHCHOSX GOVORITI, DRUG³ ZACITXKUVALI: CITXTE, CITXTE, NAJ
KAZHE!..
- ya SAM, - PROVADIV DAL³ sEMEN, A OCH³ J LICYA PALALI JOMU, - YA SAM P³DU,
ABI VASHA ZGODA! ya N³CHOGO NE BOYUSX!.. ya P³DU, KUDI TREBA, YA VPADU NAVKOL³SHKI,
YA VIBLAGAYU ³ PRINESU VAM ZEMLYU!..
gROMADA ZAGUD³LA, YAK R³J! kOZHNIJ MAV SHCHOSX KAZATI, SHCHOSX VIGUKUVATI.
rOMAN STOYAV ODDAL³K ³ M³NIVSYA NA OBLICHCH³. v³N YAKOSX CHUDNO OSM³HNUVSX
P³D VUSOM, SLUHAYUCHI PALKU BES³DU sEMENOVU. aLE, POCHUVSHI PRO MANDR³VKU V
STOLICYU V³D GROMADI, rOMAN RAPTOM STREPENUVSYA, OCHUNYAVSYA. pERED JOGO OCHIMA
PROMAJNULI GROSH³, NAV³TX ZASHELEST³LI P³D PUCHKAMI.
"a V³N NE TAKIJ DURNIJ, YAK YA GADAV SOB³, - PODUMAV V³N. - tO ZEMLYU
KUPIV, A TEPER, BACH, HOCHE MANDRUVATI NA GROMADSXK³ GROSH³! zNAºMO MI T³
MANDRI Z CHUZHIMI GR³SHMI!.. ¯J-BOGU, sEMEN ROZUMN³SHIJ, N³ZH YA MISLIV!.. aLE
N³CHOGO Z SXOGO NE BUDE. kUDI TAKOMU MUDXOV³ TA DO TAKOGO D³LA! vZHE YAK JTI V
STOLICYU, TO KOMU ZH, YAK NE S³LXSXKOMU PISAREV³, LYUDIN³, SHCHO ³ GRAMOTU ZNAV, ³
OBDURITI KOZHNOGO POTRAPITX!.. chEKAJ-NO, BRATIKU, NE TUDI TOB³ N³S
STIRCHITX...V
rOMAN PROTOVPIVSYA MEZHI GROMADU.
- chEKAJTE, LYUDI DOBR³! - GUKNUV V³N. - cE D³LO NEPEVNE! hODILI ZA NIM
TROHI B³LXSH³ GOLOVI, N³ZH sEMENOVA, TA J TO POVERNULI N³ Z CHIM!.. tA ZH BI
TAM, U STOLIC³, POBACHIVSHI TAKE DIVO, ZARAZ BI NAGNALI ³K LIH³J MATER³: "aCHU,
NEVMIVANE, NA SELO DO C³PA!.." nEMA KOGO VIBRATI, TA C³POV'YAZA!..
- a SHCHO ZH, TEBE P³SLATI? - KRIKNUV HTOSX Z YURMI.
- h³BA YA KAZHU, SHCHO MENE?.. h³BA NEMA KOGO VIBRATI?.. o, YAKBI YA P³SHOV, YA
B UZHE ZNAV, YAK TAM OBERNUTISYA, YA B TAM ZNAV, SHCHO, KUDI ³ DO CHOGO!.. a TO -
C³POV'YAZ!.. hA-HA-HA!..
sEMEN HOT³V SHCHOSX KAZATI, ALE GROMADA TAK ZAMETUSHILASX, SHCHO N³HTO N³CHOGO
NE CHUV, N³HTO N³KOGO NE SLUHAV. dO MOLODSHIH PRISTALI D³DI J ZASHAMKALI.
vONO DOBRE BULO B TAK ZROBITI, YAK RADITX sEMEN, TA CE SPRAVA NE TAKA,
YAK Z GOR³HOM: ROZKUSIV TA J VILUZHIV ZERNYATKO... tUT SHCHE TREBA POM³RKUVATI,
ROZUMOM ROZKINUTI... chI BUDE SHCHO Z NE¿, Z TO¿ SPRAVI, CHI N³, A GROSH³ DAJ...
gROSH³ DAJ! eGE! tAK-TO TEPER LEGKO ZA GROSH³; VIJNYAV TA J NA!..
gROMADA POGOMON³LA, POGOMON³LA TA J ROZ³JSHLASX.
sEMEN, LIHIJ TA SERDITIJ, SHVIDKO POSP³SHAV Z MAJDANU. zL³STX PONYALA
JOGO.
"tURMA... OTARA, - DUMAV V³N, - A NE GROMADA. sEº-TEº, TEº-SEº, A YAK
D³JDE DO D³LA, TO J ROZTOCHUTXSYA, ROZPOVZUTXSYA, YAK TAYA KUPA CHERVAK³V NA
SONC³... tXHU!.. tA DARMA! ya SAM ZROBLYU D³LO, SAM! nE TREBA MEN³ N³KOGO!..
oB³JDETXSYA!.."
nA ZHID³VSXKOMU ZA¿ZD³, V MALENXK³J K³MNATC³, OSYAYAN³ BLIMAYUCHIM SV³TLOM
SHABAS³VKI, BLIZXKO SIDYATX ODEN KOLO ODNOGO sEMEN ³ ZHID-ADVOKAT.
vITR³SHKUVATIJ LISIJ ZHID, P³DSUNUVSHI NA CHOLO ZDOROV³ OKULYARI ³ ZATKNUVSHI PERO
ZA VUHO, LYUBENXKO NAHILIVSYA DO sEMENA ³ POSPITAV:
- tO VAM "PROSHEN³º" NAPISATI V SUD, PANE HAZYA¿N? mOZHNA... pEVNO,
POBILISX Z KIM U KORCHM³?.. nU, CHOMU NE POBITISYA: NA TE DAV BOG SVYATO J
GOR³LKU".
- tA N³!..
- a MOZHE DO MIROVOGO: PEVNO, SUDITESX Z KIM ZI ZEMLYU...
- tA N³!.. nAPISHI MEN³, mORDKU, DO SAMOGO CARYA...
mORDKO Z ZHAHOM V³DKINUVSYA NAZAD, P³DSUNUV OKULYARI AZH NA LISINU ³
VIRYACHIV VITR³SHKUVAT³ BANXKI NA sEMENA.
- chI VI NE P'YAN³ CHASOM, PANE HAZYA¿N, BODAJ VI ZDOROV³ BULI? - POSPITAV
V³N Z NEPEVN³STYU V GOLOS³.
- n³, NE P'YANIJ... nAPISHESH, SHCHO SKAZHU... t³LXKI KAZHI, SHCHO TOB³ DATI ZA
"PROSHEN³º"? a NE ZAPRAV, YAK ZA R³DNOGO BATXKA!
mORDKO, SKLAVSHI RUKI NA CHEREV³, PUSTIV MLINKA VELIKIMI PALXCYAMI ³
P³DV³V VIRLOOK³ BANXKI NA STELYU. v³N SHCHOSX DUMAV.
- tAK, PANE HAZYA¿N, - OZVAVSYA, VRESHT³ ZHID, - YAK YA PISHU V SUD, TO BERU
KARBOVANCYA, YAK PISHU DO MIROVOGO, TO DEV'YATX ZLOTIH, A YAK DO CARYA, TO H³BA
BAGATO BUDE - SINYU?
- gM... A MENSHE NE BUDE?
- n³!
- eJ, B³JSYA BOGA, SPUSTI HOCH TROHI...
- nE MOZHU!
- nU, TO PISHI...
mORDKO SHVIDKIM RUHOM SKINUV NA N³S OKULYARI, POPLYUVAV NA PALXC³,
OB'YASNIV SHABAS³VKU ³ NALAGODIVSX PISATI.
- pISHI TAK, - POCHAV sEMEN, PRISUNUVSHISX BLIZHCHE DO ZHIDA, - PISHI TAK:
"yaSNIJ NASH CARYU J BATXKU! mI VS³ TVO¿ D³TI - ³ PANI, ³ MUZHIKI. mUZHIK DAV
REKRUTA, MUZHIK PLATITX PODATX..."
- aJ-AJ-AJ, PANE HAZYA¿N! b³JTESYA BOGA, CHI ZH YA MOZHU PISATI DO CARYA
PO-MUZHICXKI? - SKRIKNUV ZDIVOVANIJ ZHID.
- pISHI TAK, YAK KAZHU. aDZHE NE DURNO PISHESH.
mORDKO ZDVIGNUV PLECHIMA, OSM³HNUVSYA SAM DO SEBE ³ VZYAVSYA DO PISANNYA, A
sEMEN POCHAV PROKAZUVATI. jOGO DUMKI, SHCHO ZRODILISX U SERC³, A ZROSTALI V
GOLOV³, PLIVLI V³LXNO, YAK PROZORA TECH³YA V ZELENIH BEREGAH, ³ KLALISX RYADKAMI
NA PAPER³. shchE N³YAKA SUPL³KA V SV³T³ NE BULA NAPISANA V TAK³J SHCHIR³J,
NESHTUCHN³J FORM³, ³, MOZHE, N³ V ODNU NE BULO VKLADENO TAKOGO NEZARNOGO
POCHUTTYA, TAKO¿ GLIBOKO¿ V³RI V SVOYU PRAVDU, TAKO¿ NAD³¿ NA PEREMOGU NAD US³M
TO¿ PRAVDI!
lOJOVA SHABAS³VKA ST³KALA NA L³HTAR ROZTOPLENIM LOºM, TR³SHCHALA ³ CHAD³LA
CHORNIM GNOTOM, A sEMEN ROZZHEVR³LIMI OCHIMA STEZHIV ZA mORDKOM, SHCHO VIVODIV NA
PAPER³ RYADOK ZA RYADKOM, OSM³HAYUCHISX ³NKOLI NEPOM³TNO NAD SVOºYU ROBOTOYU.
sKORO sEMEN ZAN³S NA POSHTU TA POSLAV SVOº "PROSHEN³E" - JOMU LEGSHE STALO
NA SERC³, NEMOV V³N SKINUV YAKUSX VAGU Z JOGO. tEPER USE BUDE GARAZD, TEPER
DOLYA NE ZA GORAMI! pODYAKUYUTX KOLISX JOMU ZA P³KLUVANNYA. nE BATXKI, TO D³TI
PODYAKUYUTX. v³N BUDE STARIJ, NEMOSHCHNIJ, TO LYUBO BUDE CHUTI, YAK ZV³DUSYUDI
DYAKUVATIMUTX JOMU: "sPASIB³, D³DU, SPASIB³, SHCHO PORYATUVALI". gARNO BULO
sEMENOV³, TA V³N CHEKAV SHCHE KRASHCHOGO.
mINUV M³SYACX ³ DRUGIJ, A Z STOLIC³ V³DPOV³D³ SHCHOSX NE PRISILAYUTX. tA
BAJDUZHE, NEZABAROM MUSYATX NAD³SLATI. pOMINULI J ZHNIVA. sEMEN SPRODAV TROHI
HL³BA J ZAPLATIV PANU yaNKOVSXKOMU P'YATDESYAT KARBOVANC³V DOVGU. rOMANOV³ N³ Z
CHOGO BULO VIPLATITI HOCH BI J CHASTINI, ³ CE TROHI GRIZLO sEMENA, BO VZHE BRAT
NATYAKAV JOMU ZA DOVG.
nASTALA J OS³NX, A Z STOLIC³ - N³CHICHIRK. "shchO ZA DIVOM chOGO TAM
RAHAYUTXSYA TAK DOVGO¿ tA H³BA ZH TAK ODNA SPRAVA, TAM, MABUTX, SILA ROBOTI!" -
ZASPOKOYUVAV SEBE sEMEN, HOCH CHUV, SHCHO JOMU CHOGOSX MULXKO NA SERC³. tAK SHCHOSX
CHASOM TOCHITX SERCE, MOV CHERVAK... chEREZ KOGO PRISHLYUTX V³DPOV³DX? chI CHEREZ
POSHTU NA sEMENA, CHI CHEREZ VOLOSTX, CHI CHEREZ STANOVOGO? cYA DUMKA TURBUVALA
sEMENA; JOGO SERCE POCHINALO GOLOSN³SHE KALATATI, SKORO DO VUHA DOL³TALO
TELENXKANNYA DZVONIKA ABO KOLI V³N STR³CHAVSYA Z SOCXKIM. sEMEN CHASTENXKO
NAV³DUVAVSYA NA POSHTU, ROZPITUVAV, CHI NEMAº DO JOGO LISTA Z STOLIC³.
v³DPOV³DX NE PRIBUVALA, HOCH CHAS LINUV, NESUCHI ZEML³ SN³GOV³ SHATI...
sEMEN CHEKAV, NE TRATIV NAD³¿. aLE DEDAL³ NEVPOK³J OPANONUVAV sEMENOM.
v³N ZROBIVSYA URAZLIVIM, NETERPLYACHIM. jOGO DRATUVALO KOZHNE ZHAL³SLIVE SLOVO
B³DNO¿ dOMNI, KOTRA NE ZNALA, SHCHO D³ºTXSYA Z CHOLOV³KOM, KOZHNE MATERINE
ZAPITANNYA, v³N TREMT³V TA SHOPLYUVAVSYA Z LAVI, YAK HTO VV³HODIV DO HATI. chASOM
UV³ SN³ VBACHALOSYA JOMU, SHCHO SOCXKIJ PRIN³S TAK DOVGO OCH³KUVANU BOMAGU, - ²
sEMEN Z³SKAKUVAV Z POLU, VIB³GAV NA PODV³R'YA. a TO VIDASTXSYA JOMU, SHCHO
NEZABAROM, ABO J ZARAZ-TAKI, MAYUTX POKLIKATI JOGO DO STANOVOGO. v³N S³DAV
TOD³ NA LAV³ ³ CHEKAV. ² DOSITX NA TOJ CHAS STUKNUTI KOMU-NEBUDX S³NESHN³MI
DVERIMA, SHCHOB SERCE sEMENOVE ZUPINILOSX V GRUDYAH, PERESTALO BITISX, A
ZMARN³LE OBLICHCHYA VMITX POPOLOTN³LO. sEMENA ZHERLA GARYACHKA, V³N BUV SLIVE
NEDUZHIJ. hRESTINI SINA, SHCHO PORODILA dOMNA VOSENI, NE ZDOLALI ROZVAZHITI
ZASMUCHENOGO sEMENA, NE ROZPOROSHILI JOGO G³RKIH DUMOK, JOGO GRIZOTI...
mINULO R³ZDVO, V³DSVYATKUVALI J VODOHRESHCHE, A ³Z STOLIC³ N³ CHUTKI,
"nE PUSTILI, - DUMAV sEMEN PRO SVOº "PROSHEN³º", - NE D³JSHLO...V
cYA DUMKA TROHI ZASPOKO¿LA sEMENA. nE D³JSHLO - ZNACHITX, N³CHOGO
SPOD³VATISX V³DPOV³D³. aLE MARA BEZZEMELLYA V BUDUCHNOST³, SHCHO BULA ZNIKLA NA
YAKIJSX CHAS, ZNOV Z'YAVILASX ³ STALA PERED NIM U GR³ZN³J POSTAT³. kOLISHN³
DUMKI ZNOV TURBUYUTX sEMENA, ZNOV TOCHATX JOGO, MOV SHASH³LX DEREVO; V³N NE MAº
VZHE SILI SPEKATISX NEPROHANIH GOSTEJ. dUMKA ZA DUMKOYU, MR³YA ZA MR³ºYU
KOTYATXSYA V B³DN³J GOLOV³ C³POV'YAZOV³J, YAK HVIL³ NA BEZKRAJOMU REZDOLL³ MORYA,
KOTRIM GOD³ ZMAGATISYA Z NEVPINNIM, MOGUTN³M V³TROM.
rOZPALENA UYAVA sEMENOVA PERENOSITX JOGO V PRISHL³ CHASI, V T³¿ CHASI, KOLI
LYUDYAM STANE T³SNO NA SVO¿H GRUNTAH, KOLI, ZUBOZH³L³, GOLODN³, VONI VRAZ Z
US³H GRUDEJ SKRIKNUTX: "sMERT³ NAM ABO POLYA!.." aLE POLYA NEMA, SMERTX NE
PRIHODITX, ³ GOLODN³, ZVOROHOBLEN³ LAVI, POVN³ ROZPUKI J ZNEV³R'YA, RINUTX NA
BAGATIH, NA TIH, SHCHO TO MAYUTX GRUNTA NEOBMEZHEN³, SHCHO NE ZNALI DOS³ GOLODU J
HOLODU. lAMAºTXSYA VSYAKA PRAVDA, ROZLIVAºTXSYA MORE KROV³ LYUDSXKO¿... ² NE
SPINITI TOD³ TO¿ KOLOTNECH³, YAK NE SPINITI HURTOVINI, NE SPINITI ZLIVI, SHCHO
ZATOPLYUº ZEMLYU, KLEKOCHE BURCHAKAMI, RUJNUº GREBL³ J VSE, SHCHO NA DOROZ³...
sEMENOV³ STAº MOTOROSHNO. chI V³N NE HORIJ, BUVAº? shchO SE JOMU VERZETXSYA,
SHCHO SE PRIVIDZHUºTXSYA?.. ² V³N SILKUºTXSYA OTU N³SEN³TNU UYAVU ROZPOROSHITI
ZDOROVIMI DUMKAMI. chI MOZHE TAK BUTI, YAK JOMU UYAVILOSYA? shchO ZEMLYA POD³LYAºTXSYA
NA SHMATOCHKI, SHCHO LYUDEJ VSE B³LXSHAº, A ZEML³ NE PRIBUVAº, SHCHO VZHE J TEPER
CHIMALO BURLAK³V, A DAL³ J B³LXSHE BUDE - CE KOZHNIJ BACHITX J ZNAº. dAL³.
gOLODNIJ VOVK SERED DNYA, NE BOYACHISX SMERT³, HAPAº V³VCYU Z OTARI, A GOLODNA
LYUDINA NE BAGATO KRASHCHA ZA VOVKA. ² CE OCHEVIDYACHKI. nU, A KOLI TAK... A KOLI
TAK, TO VSE CE MOZHE SPRAVDITISYA... sEMEN CHUº, SHCHO JOGO UYAVA ZROSTAº V ³DEYU, V
YAKU V³V V³RITX ³ YAKO¿ ZARAZOM ZHAHAºTXSYA... "aLE YAK CE MOZHE BUTI, SHCHOB DO
TAKIH PROSTIH RECHEJ NE DOM³RKUVALISX DOS³? - TREMTYACHI, YAK U PROPASNIC³,
DUMAº sEMEN. - nEVZHE DO CXOGO N³HTO SHCHE NE D³JSHOV ROZUMOM? mABUTX, SHCHO N³, BO
NE ZAPOB³GAYUTX LIHOV³... sE VZHE MEN³ DESX TAK BOG DAV, ZNYAV B³LXMA Z OCHEJ,
SHCHOB YA DRUGIH, ROZUMN³SHIH TA SILXN³SHIH ZA SEBE, NAV³V NA STEZHKU... ² YA
VIYAVLYU, YA MUSHU VIYAVITI SVOYU DUMKU, TA ODNOMU LISH CAREV³ ³ B³LXSH N³KOMU... nE
POSILATIMU "PROSHEN³YA", ODNAKOVO NE PUSTYATX... tREBA KONCHE SAMOMU, NA
SLOVAH...V sEMEN ZGADUº, SHCHO NA MANDR³VKU V STOLICYU POTR³BN³ GROSH³, A V NXOGO
POKI SHCHO SAM³ JNO DOVGI, ALE ZGODOM ZASPOKOYUºTXSYA: BAJDUZHE! yaK NE TEPER, TO V
CHETVER, ABI D³P'YATI SVOGO...
nAD³YA ZNOV ZAGR³VAº BOLYUCHE SERCE sEMENOVE, C³POV'YAZ ZNOV MAº CHIM ZHITI.
² rOMAN MAº ³DEYU, SHCHE J GARNU ³DEYU, ALE TO TAKU GARNU, SHCHO NAV³TX NA SAMU
ZGADKU PRO NE¿ USM³SHKA OSYAVAº JOGO OBLICHCHYA. rOMAN DOM³RKUVAVSYA, SHCHO T³ TRI
MORGI ZEML³, YAK³ NEDAVNO KUPIV sEMEN ³ YAK³ NACHE SAM BOG PRITULIV DO JOGO,
rOMANOVO¿, NIVI, NE POTR³BN³ sEMENOV³. aVZHEZH NE POTR³BN³, BO V³N NE VM³º
SHANUVATI ¿H. bRAT NE MATIME POZHITKU Z TOGO GRUNTU, BO V³N MARNUº SVOYU PRACYU,
ROZS³VAV ¿¿ NA DURNICYU. oSX NEDAVNO mORDKO HVALIVSYA, SHCHO VZYAV V³D NXOGO P'YATX
KARBOVANC³V ZA YAKESX TAM "PROSHEN³º"... ² SHCHO Z TOGO "PROSHEN³YAV3 yaKBI KORISTX
YAKA, A TO - HALEPI SHCHE NE BACHIV!.. nU, Z'¿V BI ZA T³ GROSH³ LASO, PROPIV BI ¿H
- USE B BULA PRIZNAKA, A TO PO ZHIDAH-DERISV³TAH ROZS³VATI!.. n³, NE POTR³BNA
TAKOMU ZEMLYA, ODNAKOVO ZMARNUº... a CE GR³H. aDZHE J BATYUSHKA V CERKV³ KAZHE:
"vSYAKOMU MAYUCHOMU DASTXSYA, A V³D NEMAYUCHOGO J SHCHO MAº - V³DBERETXSYA..." a KOMU
ZH V³D³BRATI ¿¿? rOMAN N³KOMU NE DASTX V³D³BRATI, V³N SAM V³DBERE ZEMLYU...
t³LXKI YAK ZHE CE ZROBITI? pRAVITI CHEREZ SUD DOVG Z sEMENA - TAK MALO SHCHE
NAPOZICHIV... SHCHE NE CHAS... pITANNYA CE ZABILO KLIN U T³M'YA rOMANOV³, ALE V³N V
K³NC³ ZASPOKO¿V SEBE: "yaKOSX VONA BUDE! nE KABAK ZHE V MENE NA PLECHAH, A
GOLOVA, TA SHCHE J NEABIYAKA!"
pROMAJNULA METELIKOM VESNA, ZB³GALO, MOV DENX ODEN, J L³TO. pOCHALI LYUDI
SERPI GOSTRITI, LASHTUYUCHISX DO ZHNIV. sEMENOVE ZHITO ZARODILO NA DIVO. gUSTE,
VISOKE, VONO GNULO DODOLU VAZHKIJ KOLOS, NACHE ZGINALOSX DO rOMANOVOGO, SHCHO
ZARAZ-TAKI NA SUM³ZHNOMU POL³ STIRCHALO DOGORI, R³DKE TA M³ZERNE. cYA KARTINA
NESKAZANNO DRATUVALA rOMANA.
- sKAZHUSX, ZBOZHEVOL³YU, YAK NE V³DBERU CXOGO POLYA! - KAZAV V³N,
ZATISKAYUCHI ZUBI. - ya JOGO P³DPALYU... b³GME, P³DPALYU... hAJ PROPADAV... tA NE
PROPADE, LEDASHCHO: DAM GROSHEJ NA HATU, SHCHE RAZ POZICHU, A POLE TAKI BUDE MO¿M...
vZHE YAK SKAZAV, SHCHO BUDE, TO BUDE...
² rOMAN GR³ZNO POGLYADAV NA MOLODSHOGO BRATA, SHCHO POCHAV UZHE ZHATI STIGLE
ZHITO KRAJ POLYA. a sEMEN NE ZNAV, NE V³DAV J NE PRICHUVAV NAV³TX SVOGO VOROGA.
v³N ZHAV, ZAKLOPOTANIJ VLASNOYU DUMKOYU. p³SHLA CHUTKA, SHCHO DO mEZHIBOZHA, DE
Z³BRALASX SILA V³JSXKA, MAV NEZABAROM PRIBUTI HTOSX Z CARSXKO¿ RODINI. cYA
NOVINA DUZHE BULA NA RUKU sEMENOV³. dO mEZHIBOZHA NE TAK-TO DALEKO, MOZHNA TUDI
PO¿HATI, OT KOLI B T³LXKI OBZHATISX TA ZVEZTI HL³B. vZHE V³N KONCHE PODASTX
"PROSHEN³º", VIBLAGAV DOZVOLU J GROSHEJ NA POROGU, PRI¿DE V STOLICYU J VIYAVITX
SVOYU TAºMNICYU CAREV³...
lYUDI OBZHALISX. zASKRIP³LI VOZI, ZAMOTALI GOLOVAMI KRUTOROG³, ZDERZHUYUCHI
Z GORI VISOK³, MOV HATI, HURI, NALADNOVAN³ ZOLOTIMI SNOPAMI. pOCHALASX
VOZOVICYA. sEMEN ZV³Z SV³J HL³B RAN³SHE V³D DRUGIH ³ SKLAV U STODOLU. v³N
KVAPIVSYA VIRUSHITI V DOROGU.
bUV CHUDOVIJ SERPNEVIJ RANOK. sONCE VSTALO YASNE, VESELE, UMITE ³
ZARAZ-TAKI POCHALO GRATISX V ZOLOTIMI ST³ZHKAMI ZHITA J PSHENIC³, SHCHO STOYALI,
PISHAYUCHISX, NA KOZHNOMU OB³JST³. gOROBC³ CV³R³NXKALI TA CHUBILISX KOLO ST³ZHK³V,
DE BULO CHIMALO VITRUSHENOGO ZERNA. t³LXKI LYUDYAM BULO ZAGAJNO, BO VONI SHCHE NE
POK³NCHILI C³LKOM U POL³. v SEL³ BULO PUSTO J TIHO. dVER³ V HATAH BULI VSYUDI
ZACHINEN³, v nAUMISHIN³J HAT³ TEZH NE BULO N³KOGO, BO sEMEN, MAYUCHI UVECHER³
¿HATI DO mEZHIBOZHA, HOT³V NALAGODITI ZH³NC³ DROV ³ PODAVSX U L³S, A ZH³NKI
KOPALI V POL³ BARABOLYU.
rOMAN JSHOV ULICEYU, JOMU TREBA BULO DO TESTYA. v³N SHCHE ZDALEKU NAGLYANUV
BRATOV³ ST³ZHKI J STODOLU, SHCHO STOYALA POVNA SNOP³V KRAJ DOROGI. rOMANA TAK ³
SHPIGNULO SHCHOSX U SERCE.
"yaKOGO HL³BA NAVOZIV!.. - PODUMAV V³N Z ZAZDR³STYU, MALO NE Z NENAVISTYU
DO BRATA. - oCE POPRODASTX ³ PRINESE MEN³ DOVG... HOCH NE VVESX, CHASTINU...
TA NE BACHITI MEN³ JOGO POLYA, MOV SVOGO NOSA... mAV V³N HL³BA... MAº!.. A
YAKBI TEº...- rOMAN POPRAVIV VOGONX U LYULXC³. - VZYALO B SYA VOGNEM - ³ NEMA...
² LISH KUPA POPELU LEZHITX ZAM³STX HL³BA... nE VZYAV BI JOGO KAT, POZICHIV BI YA
JOMU NA HATU... zATE B ³ NIVU MAV1.. 1 CHOGO, DURNIJ, NALYAKAVSYA? - KAZAV
rOMAN, COKAYUCHI ZUBAMI, MOVU PROPASNIC³, TA OZIRAYUCHISX NAVKRUGI. - j DUHA
ZHIVOGO NEMAº... NE POBACHATX... oT VZYATI TAK...- rOMAN VIJNYAV GUBKU 3 KISHEN³,
- ZROBITI TAK...- V³N ZAPALIV SHMATOK GUBKI Z LYULXKI...- A DAL³ TAK... ³
GOD³...V rOMAN KINUV TL³YUCHU GUBKU NA OZHERED SOLOMI, SHCHO LEZHAV KOLO STODOLI, ³
POVAZHIVSX T³KATI... aLE - OJ LELE!.. shchO ZH SE TAKE? nOGI rOMANOV³ MOV
PRIKIP³LI DO M³SCYA, SILI DESX RAPTOM SHCHEZLI, ³ V³N NE MOZHE PORUSHITISX,
ZARAZOM TYAMLYACHI, DO BOLYU 'V MOZKOV³ TYAMLYACHI, SHCHO J STOYATI NE MOZHNA... a PROTE
V³N STO¿TX ³ CHUº, YAK USYA KROV JOGO VB³GLASX DO SERCYA, ³ NE MOZHE V³DVESTI
SHIROKO ROZPLYUSHCHENIH OCHEJ V³D GUBKI, SHCHO ZHARITX NA SOLOM³ PROTI V³TRU...
rOMAN NATUZHUº VS³ SVO¿ SILI, USYU VOLYU ³, ZROSHENIJ HOLODNIM POTOM,
NEPEVNIM KROKOM SLIVE B³ZHITX DAL³...
a NAD TIHIM MERTVIM SELOM VZHE PONESLOSX V³D DZV³NIC³ TRIVOZHNE: BOV,
BOV, BOV... tO HTOSX, POBACHIVSHI STOVP CHORNOGO DIMU, SHCHO ZVIVSYA AZH P³D NEBO,
DZVONITX NA POZHEZHU. hTO BUV LISH NA SEL³ - SKLADAV ST³ZHKI ABO KOPAVSX NA
GOROD³ - US³ VISIPALI NA ULICYU, OZIRAYUCHISX NAVKRUGI, SHUKAYUCHI TOGO
NEVBLAGANNOGO VOROGA S³LXSXKOGO V L³TNYU POSUHU... hTO GORITX!.. dE?...
lIBONX ²VAN gALUZKA... n³, yaK³V kOVALX... nAUMISHINA HATA!.. "nAUMIHA
GORITX!.." - KRICHITX HTOSX Z³ STR³HI, KUDI VIL³Z ROZDIVITISX KRASHCHE... ² VS³
RINUTX TUDI, DE HMAROYU V'ºTXSYA CHORNIJ DIM, POPEREDZHAYUCHI HVIL³ POLUM'YA...
oSX CHUTNO, YAK LOPOTITX HTOSX BOSIMI NOGAMI PO ULIC³. tO DESYATNIK, BEZ
SHAPKI, ROZHRISTANIJ, PRIDERZHUYUCHI GRUDI RUKAMI, KRICHITX, VAZHKO V³DSAPUYUCHI:
- pOZHE-ZHA!.. HHE!.. HHE!.. HHE!.. pOZHE-ZHA! HHE..! HHE!.. dESYATNIK UZHE
ZNIK, JOGO POKLIK "POZHE-ZHA" TIH³SHE LUNAV Z-ZA HAT, ALE TE LOPOTANNYA BOSIH
N³G, TE V³DSAPUVANNYA ROZHVILXOVANIH GRUDEJ, NEVGAVAYUCHE BOVKANNYA DZVONA, CHAD
Z DIMU, SHCHO ROZNOSITXSYA V³TROM, SPOVNYAYUTX POV³TRYA NESKAZANNOYU TRIVOGOYU, ³
TRIVOGA OBHOPLYUº VS³H, HTO V³DDIHAV LISH TIM POV³TRYAM...
oSX B³ZHATX Z POLYA SPOLOHAN³ LYUDI, PRYAMUYUCHI NA CHORNU HMARU DIMU.
- oJ, MAT³NKO, NACHE NASHA HATA... OJ!.. OJ!..
- tA NE ZH NA NASH³M KUTKU! dESX KOLO nAUMIHI!..
kURYAVA ZVIVAºTXSYA Z-P³D PRUDKIH V³D ZHAHU N³G, VUZXK³ P³DTICHKI ZH³NOK
LOPOTYATX, CHERKAYUCHISX OB HALYAVI.
b³LYA nAUMISHINO¿ HATI - SODOMA, vOGONX OBHOPIV STODOLU, STARIKI,
PEREKINUVSYA NA HATU. nA PODV³R'¿ SPEKA, YAK U PEKL³. 3 ROZPECHENIMI OBLICHCHYAMI,
OB³LLYAN³ POTOM, ZAMAZAN³ BOLOTOM, METUSHATXSYA LYUDI KOLO VOGNYU, NAMAGAYUCHISX
VGASITI JOGO.
- hL³B RYATUJTE! HL³B! rOZRIVAJTE STODOLU!..
- nE ROZRIVAJTE, NE TREBA! gAS³TX TAK!..
- rOZRIVAJTE, KAZHU!..
pALAYUCH³ KROKVI RUHNULI P³D ODNOSTAJNIM NATISKOM, STR³LIVSHI DOGORI
YASNIMI ³SKRAMI, A Z SEREDINI STODOLI VIHOPILOSX RAPTOM POLUM'YA J ZAGOGOT³LO,
- vODI!!
k³LXKA V³DER VODI BUHNULO NA VOGONX; OGONX ZASICHAV, PRICHA¿VSYA, DIHNUV
CHADOM ³ CHORNIM DIMOM, A DAL³ VISKOCHIV J SAM, SHCHE POTUZHN³SHIJ, SHCHE MOGUTN³SHIJ,
YAK NEZVITYAZHNIJ PEREMOZHECX...
- tYAGN³TX SNOPI!.. gAS³TX SNOPI!..
aLE CYA ROBOTA MALO NA SHCHO PRIDALASYA: KOLOSSYA VZHE OBSMALILOSX, PRIDIM³LO,
³ SN³PKI LISH CHAD³LI, OBLIT³ VODOYU...
3 HATI VINOSILI ODEZHU, VS³LYAKIJ DR³B'YAZOK ³ SKLADALI VSE NA KUPU. lYUDI
SKUPCHILISX B³LYA HATI, BAZHAYUCHI OBRYATUVATI HOCH ¿¿. aLE NADAREMNE: VOGONX
BURHAV, SKAZHEN³V, MOV LYUTIJ ZV³R, KIDAVSYA NA VSE, SHCHO MOGLO GOR³TI,
VIHOPLYUVAVSX TAM, DE JOGO J NE SPOD³VALISX. v³N NACHE GLUZUVAV ³Z SVOJOGO
VOROGA - VODI, - SHCHO NE M³G DATI SOB³ Z NIM RADI.
vZHE HATA SLIVE DOGORALA, KOLI PRIB³GLI Z POLYA nAUMIHA Z dOMNOYU. yaK
UZDR³LA nAUMIHA, SHCHO D³ºTXSYA, TAK RUKI J ZALOMILA.
- oJ, PRACYA ZH MOYA, PRACYA NADBANAYA!..
vONA KINULASX DO HATI, ALE TAM ZHAR³LI LISHENX GOLOVESHKI TA STRIBALO
DE-NE-DE POLUM'YA. nAUMIHA METNULASX DO ST³ZHK³V, A VONI STOYALI TO CHORN³ J
SPOPEL³L³, TO ZHEVR³LI TCE, YAK ZHAR U PECH³... nAUMIHA ZNYALA RUKI DO BOGA.
- bOZHE M³J, BOZHE!.. shchO Z NAMI STALOSYA!.. lYUDI DOBR³, - BLAGALA nAUMIHA,
PROSTYAGAYUCHI DO LYUDEJ RUKI, - RYATUJTE MOº DOBRO, RYATUJTE!..
tA N³CHOGO BULO RYATUVATX UZHE.
dOMNA REVNO PLAKALA, PRITISKAYUCHI DITINU DO LONA, MALO NE OML³VALA.
- sINU M³J, SINU, POBILA NAS LIHA GODINA... pROPALI MI, B³DOLASHN³,
ZAGINULI...
mOLODIC³ OBSTUPILI dOMNU, ZACITXKUVALI, GOMON³LI.
- bOG ZNA, ZV³DKI J Z CHOGO ZANYALOSYA... mOZHE, DE D³TI VOGNEM BAVILISX, A
MOZHE, ZHAR U PECH³ LISHILI, BUVAº...
aZH OSX VERHI PRISKAKAV sEMEN ³Z L³SU. v³N YAK ZL³Z Z KONYA, YAK STAV,
MOVCHAZNIJ, ZGORNUVSHI RUKI, NA POZHARISHCH³, TAK ³ ZAHOLOV. v³N SAM NE ZNAV, SHCHO Z
¿M ROBITXSYA. tAK, NACHE DURNIJ KAM³NX, V³D³RVAVSHISX OD VISOKO¿-PREVISOKO¿
GORI, VPAV JOMU NA GOLOVU.
rOMAN TEZH Z'YAVIVSYA NA POZHEZHU. nA OBLICHCH³ JOGO MALYUVAVSYA NESPOK³J, ALE
SHCHO ZH, - NA TE V³N BRAT, SHCHOB JOGO BOL³LO BRATOVE LIHO. v³N USE ROZPITUVAVSX
M³ZH LYUDXMI: ZV³DKI POCHALOSX GOR³TI - Z HATI CHI Z STODOLI - ³ YAKA B MOGLA
BUTI PRICHINA POZHEZH³: CHI P³DPALENO, CHI, MOZHE, SAM³ NEOBEREZHNIMI BULI Z OGNEM?
aLE N³HTO N³CHOGO NE ZNAV, KOZHNIJ MAV SVOYU DOGADKU.
rOMAN P³D³JSHOV DO MATER³ J POCHAV VMOVLYATI STARU, DIVLYACHISX KUDISX UB³K
NESPOK³JNIMI OCHIMA.
gOD³ ZHURITISYA... tAK UZHE DESX MALO BUTI... yaKOSX-TO VONO BUDE: V³N,
rOMAN, NE DASTX ¿M ZAGINUTI, P³DPOMOZHE ³ L³SU KUPITI, ³ HATU POSTAVITI...
oSX V³N POBALAKAº Z sEMENOM, MOZHE, SHCHOSX UDVOH J POVOROZHATX...
nAUMIHA SLUHALA ³ LISH HITALA BEZNAD³JNO GOLOVOYU. vONA, MOV TOJ SLIMAK U
SVOYU SHKARALUSHCHU, SHOVALASX U VLASNE GORE J NE SPOD³VALASX VZHE KRASHCHO¿ DNINI...
sEMEN LEDVE OCHUMAVSYA. v³N P³DHODIV DO OBGOR³LIH SNOP³V, SHCHO LEZHALI
SKR³ZX PO PODV³R'YU J DIM³LISX, PEREVERTAV ¿H, OGLYADAV. oSX LEZHITX JOGO
PRACYA, JOGO KRIVAVICYA, JOGO NAD³YA: CHORNA, MOKRA, CHADNA... oSX DIVITXSYA NA
JOGO CHORNA, OBSMALENA RU¿NA HATI, ZHUZHMOM LEZHITX NA POZALIVAN³J ZEML³ USYAKE
DOBRO, LAMAº RUKI DRUZHINA, YAK SMERTX, HODITX MATI...
aLE CHUDNA R³CH: sEMEN DIVITXSYA NA VSE CE, YAK NA CHUZHE, V JOGO SERC³ NEMAº
TOGO OSTROGO BOLYU, TOGO ZHALYU, YAKIJ POVINEN BI BUTI. sEMEN CE SAM POM³CHAº, ³
JOMU NAV³TX DIVNO... v³N CHUº, SHCHO NOGI SAM³, BEZ JOGO VOL³, NOSYATX JOGO PO
PODV³R'YU, RUKI SAMOH³TX P³D³JMAYUTX USYAKE MANATTYA, SKLADAYUTX U POV³TKU, SHCHO
MAV CHUDOM YAKIM ZAHOVALASX V³D VOGNYU... jOMU NACHE BAJDUZHE DO VSXOGO. chI TO
SPRAVD³ KAM³NX YAKIJ. VPAVSHI NA GOLOVU, PRIGN³TIV MOZOK, SHCHO TAM NE VORUSHITXSYA
N³CHOGO, TAKI N³CHOG³S³NXKO?..
pOZHEZHU VGASILI, LYUDI ROZ³JSHLISX. t³LXKI TRI POSTAT³ HAZYA¿V SNOVIGALI PO
POZHARISHCH³, MOV T³N³. tAK ZAHOPILA ¿H N³CH. n³HTO J NE MISLIV SPATI; PRO VECHERYU
TEZH NE BULO GADKI, vS³ VONI SKUPCHILISX P³D HATOYU V SADKU. nAUMIHA, NAPNUTA
CHORNOYU HUSTKOYU, Z SKLADENIMI NA GRUDYAH RUKAMI, STOYALA, SPERSHISX NA R³G
BEZVERHO¿ HATI, ³ GR³LA BOS³ NOGI NA TEPL³J SHCHE ZEML³. dOMNA Z ZAPUHLIM V³D
SL³Z VIDOM, SIDYACHI NA PRIZXB³, GODUVALA DITINU. sEMEN TEZH PRITULIVSYA ODDAL³K
P³D OSMALENIM DEREVOM. vONI MOVCHALI, A DUMI ¿H KRUKOM CHORNIM L³TALI PO
POZHARIN³, ROZBIVALISX M³ZH CHORNIMI ST³NAMI.
"p³SHLO MOº DOBRO, - DUMALA nAUMIHA, - SHUMOM ZB³GLO TA VZHE NE
VERNETXSYA... nE ODNU YA N³CHKU NE SPALA, NE ODEN DENX G³RKO PRACYUVALA,
ZDOROV'YAM NAKLADALA, A TEPER DE VONO? pOPELOM UZYALOSYA... v C³J HAT³ ZROSLA
YA, ZV³KUVALA, ZAZNALA DOBRA J LIHA... ya ZH ¿¿ SAMA J MASTILA, J VIGLADZHUVALA,
PILOCHOK OBDMUHUVALA, YAK DITINU DOGLYADALA... uMRU, MISLILA YA SOB³, U SVO¿J
HAT³, DE KOZHNIJ ZAKAPELOCHOK BACHIV MOYU DOLYU J NEDOLYU... tA NE DOVELOSX... shchO
ZH, Z BOGOM NE SVARITISYA, NA VSE JOGO VOLYA J ZMOGA..."
dITINA ZAKORISHMALASX NA RUKAH V dOMNI, ZAPHIKALA CHOGOSX, PROKINUVSHISX,
A dOMNA TAK ³ ROZ³LLYALASX SL³ZXMI.
- nE PLACH, DONYU, - OB³ZVALASX nAUMIHA, - NE POMOZHETXSYA Z PLACHU... b³LXSH
NA SV³T³ ZEML³ GOROVITO¿, N³ZH R³VNO¿, B³LXSH CHOLOV³K MUSITX GORYA PRIJNYATI,
N³ZH RADOST³...
nAUMIHA NE PLAKALA. gORE POSUHOYU VPALO NA ¿¿ OCH³, VISUSHILO SLXOZI. a
sEMEN SID³V ³ BEZ DUMKI DIVIVSYA NA ZORYANIJ OBR³J, SHCHO SV³TIVSX MEZHI DEREVAMI.
sEBTO, V JOGO GOLOV³ MIGT³LI YAK³SX SHMATKI DUMOK, PROSUVALISYA YAK³SX NEYASN³
OBRAZI, TA V³N N³YAK NE M³G VP³JMATI ¿H, ZV'YAZATI DOKUPI. vRESHT³, V³N POCHUV,
SHCHO PO T³L³ JOGO MOV KOMASHNYA ZALAZILA. sEMEN ZAGORNUVSX U SVITU, ALE JOGO
VZYALI DRIZHAKI. v³N NAVAZHIVSX ZNYATISX Z M³SCYA, OBERNUVSX DO HATI ³ GLYANUV NA
CHORN³, POSHARPAN³ ST³NI. ² VRAZ YASNO, VIRAZNO VDARILA JOMU V GOLOVU DUMKA:
"zGOR³LA HATA, ZGOR³V HL³B..." sEMEN POCHUV, SHCHO SERCE JOGO RAPTOM OB³RVALOSX,
VPALO... U GRUDYAH SHCHOSX STISNULO, V GOLOV³ ZAKRUTILISX DUMKI KOLESOM,
KOLESOM... dAL³ KOLESO P³SHLO V³LXN³SHE, TIH³SHE ³ ZA KOZHNIM RUHOM ODKRIVALO
D³JSN³STX... mOZOK sEMEN³V POCHAV VBIRATI V SEBE US³ NAJDR³BN³SH³ PODROBIC³
TO¿ D³JSNOST³, ³ Z TIH PODROBICX SKLADALASX NEVESELA KARTINA JOGO STANU,
MALYUVALASX BEZRAD³SNA PRISHL³STX...
sEMEN ZNYAVSYA Z M³SCYA ³ POCHAV HODITI VZDOVZH OBSMALENIH ST³N.
- sINU, - OB³ZVALASX nAUMIHA, - NE SUMUJ, NE GRIZISX... 3 BOGOM NE
BITISX... tREBA SHCHOSX RADITI, A NE SUMUVATI...
- zNAYU, SHCHO TREBA...- NABLIZIVSYA sEMEN, - TA SHCHO MEN³ D³YATI, ZA SHCHO RUKI
ZACHEPITI?
- 3DAVTXSYA MEN³, SHCHO rOMAN, YAK BUV NA POZHEZH³, KAZAV, SHCHO POMOZHE... l³SU,
KAZAV, KUPLYU, CHI SHCHO... oT VZHE NE ZGADAYU... p³SHOV BI TI DO JOGO, PORADIVSYA...
- dOBRE, MAMO, P³DU...
- v³N-BO, TOJ rOMAN, NE TAKIJ VZHE J POGANIJ, YAK YA GADALA...- KAZALA
NACHE DO SEBE nAUMIHA, TA sEMEN ¿¿ NE SLUHAV; V³N M³RKUVAV, SHCHO POCHATI...
a NA SHOD³ VZHE POROZHEV³LO. pODIHNUV PUSTOVLIVIJ V³TRECX, TOJ V³SHCHUN
SV³TANNYA, POBUDIV PTASHKI, DEREVA, ZBUDIV ³ N³CHNU TISHU V³D SOLODKO¿ DR³MOTI
TA VIPOVNIV ¿¿ PEREDRAN³SHN³MI GOLOSAMI.
pOCHULI J KON³ sEMENOV³, SHCHO MAV NA SV³T BLAGOSLOVITISX, J ZA³RZHALI,
GOLODN³, V POV³TC³.
sEMEN STREPENUVSYA: TE ³RZHANNYA NAGADALO JOMU, SHCHO V³N ZBIRAVSYA VCHORA V
DOROGU. "a YA J ZABUV! - OSM³HNUVSYA PRIKRO sEMEN, - nEVZHE OCE MEN³ J NE
¿HATI1.. yaK? shchOB YA VIPUSTIV Z RUK TAKU OKAZ³YU?.. n³KOLI! pO¿DU,
SXOGODN³-TAKI PO¿DU, TA J GOD³!.."
cYA DUMKA P³DBADXORILA sEMENA, ³ V³N NAV³TX ZASNUV NA HVILINKU,
PRIMOSTIVSHISX NA TRAV³ P³D DEREVOM.
vRANC³ P³SHOV sEMEN DO rOMANA. rOMAN POZICHIV GROSHEJ NA HATU, SHCHE J OB³CYAV
DATI HURU DO L³SU P³D MATER³AL. sEMEN ZASPOKO¿VSYA TROHI. v³N ZVAZHIVSYA KONCHE
¿HATI NIN³ DO mEZHIBOZHA, SHCHOB NE OP³ZNITISYA. sKAZAVSHI ZH³NC³ J MATER³, SHCHO V³N
PO¿DE PO L³SAH OGLYADATI, DE KRASHCHIJ MATER³AL, TA ZABARITXSYA, MABUTX, ZO DVA
DN³, sEMEN PODAVSYA V SVOYU MANDR³VKU Z NALAGODZHENIM ZAZDALEG³DX "PROSHEN³ºM".
3 ZASPOKOºNIM SERCEM, POVNIM NAD³¿ NA SHCHASNE SK³NCHENNYA SPRAVI SVOº¿,
POVERTAV sEMEN Z mEZHIBOZHA DODOMU. pRAVDA, NE VSE TAK SKLALOSYA, YAK
ZHADALOSYA... 3 CARSXKO¿ RODINI N³KOGO NE BULO V LAGERYAH, ³ sEMEN PODAV SVOº
"PROSHEN³º" NAJSTARSHOMU GENERALOV³, SHCHO VESX TAK ³ SYAV V³D HREST³V TA
ZOLOTA... gENERAL, SPASIB³ JOMU, LYUDYANIJ TAKIJ, N³ KRISHECHKI NE SERDITIJ,
UZYAV "PROSHEN³º", V³DDAV SHOVATI... uZHE ZH V³N, PEVNO, V³RNIJ CARSXKIJ SLUGA,
UZHE B V³N NE POVINEN ZMIKITITI...
zhVAVO, Z YUNACXKOYU ENERG³ºYU, ZAHODIVSYA sEMEN STAVITI HATU. v³N ZV³Z
MATER³AL, POLAGODIV OBSMALEN³ ST³NI, ZV³V DAH. bABI MASTILI ST³NI, sEMEN
POSHIRYU POKR³VLYU - ROBOTA KIP³LA, GOR³LA V RUKAH. nE OGLYANULISX, YAK STALA
HATA SHCHE VISHCHA TA R³VN³SHA ZA STARU. oBRYATOVAN³ V³D OGNYU SN³PKI VIMOLOTILI,
Z³BRALI TROHI ZERNA, PRISMALENOGO, PRAVDA, ALE, ZM³SHAVSHI Z POZICHENIM V
GAMAZE¿, MOZHNA BULO ¿STI. pROSO STOYALO SHCHE NA POL³, KUKURUDZU nAUMIHA TEZH NE
VILOMILA SHCHE - TOZH BULA NAD³YA NA PRIVAROK. e, YAKOSX VONO BUDE... zIMOYU MOZHNA
HURMANKOYU ZAROBITI YAKOGO KARBOVANCYA, BABI V³ZXMUTX U PANA NA BURYAKI NA
V³DROB³TOK, TELICHKU MOZHNA PRODATI.. tRA YAKOSX VOROZHITI... shchO ZH, ZHIVIJ
CHOLOV³K ZHIVE J GADAV...
zA KLOPOTAMI, ZA PRACEYU sEMEN J ZABUV PRO SVOº "PROSHEN³º". aLE TAK KOLO
CHESNOGO HRESTA PRIB³G SOCXKIJ TIKATI sEMENA DO STANOVOGO. u sEMENA TAK ³
TXOHNULO SERCE.
"cE, MABUTX, V³DPOV³DX ³Z STOLIC³ PRIJSHLA", - PODUMAV V³N, POSP³SHAYUCHI
DO STANOVOGO. JOMU BULO ³ RAD³SNO, ³ BOYAZKO ZARAZOM, TRIVOGA ZD³JMALASX U
SERC³, USYAK³ ZDOGADKI SNUVALISX PO GOLOV³. sEMEN, MALO NE SKRUTIVSYA Z
NETERPLYACHKI, CHEKAYUCHI, POKI STANOVIJ POOB³DAº. vRESHT³ JOGO POKLIKANO V
KANCELYAR³YU. sTANOVIJ STOYAV SERED KANCELYAR³¿ Z PAPEROM U RUKAH.
- tI PODAVAV "PROSHEN³º" NA CARSXKE JMENNYA? - POSPITAV V³N U sEMENA.
- ya.
sTANOVIJ POKLAV PAP³R NA ST³L ³ GLYANUV NA sEMENA.
- a TEPER SKAZHI MEN³, SHCHO TI MAºSH KAZATI CAREV³?
- sXOGO YA N³KOMU NE VIYAVLYU, VASHE BLAGOROD³º, OPR³CH CARYA SAMOGO.
- ² MEN³ NE SKAZHESH?
- n³!
- a YAK YA TOB³ ZVELYU?
- ² TOD³ NE SKAZHU...
sTANOVIJ ZDIVOVANIM POGLYADOM ZM³RIV sEMENA V³D GOLOVI DO P'YAT, NACHE NE
SPOD³VAVSYA TAKO¿ UPERTOST³.
- tUT PRIJSHLA V³DPOV³DX NA TVOº "PROSHEN³º", - SKAZAV V³N VRESHT³,
SHILIVSHISX NAD STOLOM ³ ROZDIVLYAYUCHISX V PAPERAH.
sEMENOV³ ZATAMUVALO DUH U GRUDYAH. v GOLOV³ ROºM ZAMETUSHILISX R³ZNORODN³
DUMKI, VIPEREDZHAYUCHI ZM³ST V³DPOV³D³, OCH³ NESPOK³JNO STEZHILI ZA RUHOM PALXC³V
STANOVOGO, SHCHO SHELEST³LI PAPERAMI... v SHELEST³NN³ TOMU PRICHUVALOSYA sEMENOV³:
PRI¿ZDI, ROZKAZHI SVOYU TAºMNICYU... sTRAH OBGORNUV sEMENA. sEMEN CHUV, SHCHO NE
VITRIMAº DOVGO NATUGI, V YAK³J BULI JOGO NERVI...
a STANOVIJ, YAK NA TE, POVAGOM PEREKIDAV LISTKI PAPERU, NAHILIVSHISX NAD
STOLOM, NACHE ZABUV NA sEMENA.
- pRIJSHLA V³DPOV³DX...- OB³ZVAVSYA, VRESHT³, STANOVIJ. - vELENO MEN³
OB'YAVITI TOB³, SHCHO "PROSHEN³º" TVOº "OSTAVLENO BEZ POSLºDSTV³YA".
- yaK SE... "BEZ POSLºDSTV³YA"? - NE ZROZUM³V sEMEN.
- a TAK... PRIZNALI, ZNACHITX, SHCHO VONO NE SLUSHNE, NE VARTE UVAGI, ³
KAZALI MEN³ OPOV³STITI TEBE PRO CE".
- tAK ³ STO¿TX U TOMU PAPER³?
- tAK ³ STO¿TX, - USM³HNUVSYA STANOVIJ. - nU, CHOGO SHCHE CHEKAºSH? d³ZNAVSYA
TA J JDI SOB³ Z BOGOM! - DODAV V³N.
aLE sEMEN NE POVORUHNUVSYA TA LISH DIVIVSYA NA STANOVOGO SHIROKO
ROZPLYUSHCHENIMI OCHIMA, POVNIMI OSTRAHU, ZHALYU, ROZPUKI.
- sOCXKIJ! - GUKNUV STANOVIJ, STRIVOZHENIJ NEPEVNIM sEMENOVIM POGLYADOM.
vB³G SOCXKIJ.
- tI ZNAºSH SXOGO CHOLOV³KA?
- zNAYU, VASHE BLAGOROD³º... aDZHE CE sEMEN vORON, Z NASHOGO-TAKI SELA...
- yaK V³N TAM U VAS?.. chI V JOGO VS³ VDOMA? - POKRUTIV PALXCEM STANOVIJ
KOLO CHOLA. - zAJCYA, CHASOM, V GOLOV³ NEMAº?.. gA?
- n³, VASHE BLAGOROD³º, NE POM³CHALI... lYUDINA SPOK³JNA...
- nU, TO JD³TX SOB³ Z BOGOM...
- hOD³M! - TORKNUV SOCXKIJ sEMENA, V³DCHINYAYUCHI DVER³.
sEMEN VIJSHOV Z KANCELYAR³¿ ³ NER³VNOYU HODOYU, Z SHAPKOYU V RUKAH, SLIVE
NEPRITOMNIJ, PODAVSYA DOROGOYU... v³N JSHOV, NE POM³CHAYUCHI, SHCHO JDE NE DODOMU, A
KUDISX NAVMANNYA... v USHAH JOGO LUNALI SLOVA: "BEZ POSLºDSTV³YA"... "BEZ
POSLºDSTV³YA"... ³ MOV DOVBESHKOYU STUKALI PO GOLOV³... v³N CHUV, SHCHO JOGO SHOSX
PECHE GLIBOKO... TAM... P³D SERCEM... sEMEN ZUPINIVSX,
- tA J T³LXKI? - SKAZAV V³N NAGOLOS. - tA J T³LXKI Z MOGO ZAHODU?! - £
SLXOZI STALI JOMU V OCHAH. - a! bIJ JOGO LIHA GODINA! - SKRIKNUV Z ROZPUKOYU
sEMEN ³ VDARIV SHAPKOYU OB ZEMLYU, v³N S³V DOL³ ³ ZAKRIV OBLICHCHYA RUKAMI. shchE
N³KOLI NE BULO JOMU TAK VAZHKO, TAK G³RKO, SHCHE N³KOLI NE SHCHEM³LO TAK SERCE...
chOGO V³N CHEKAV, CHOGO SPOD³VAVSYA? tO BUV DIM, ³MLA, SHCHO ROZV³YALISX OD PODIHU
D³JSNOST³... ³ RAZOM Z TIM, YAK TA ³MLA ROZS³VALASYA, V GOLOV³ JOMU NEMOV
SV³TALO, A NA SERCE NALYAGALA VAGA BEZNAD³JNOST³... ² CYA BEZNAD³JN³STX BOL³LA
sEMENA G³RSHE, N³ZH NAJTRUDN³SH³ RANI V SV³T³. vZHE SMERKOM OPAM'YATAVSYA sEMEN ³,
ROZBITIJ, ZNEV³RENIJ, PODAVSYA DODOMU.
a DOMA CHEKALO JOGO NOVE LIHO. nAUMIHA STR³LA JOGO Z OPOV³STKOYU Z SUDU,
SHCHO PRIN³S DESYATNIK. rOMAN POZIVAV sEMENA ZA POZICHEN³ GROSH³. sEMEN TAK ³
VDARIVSYA RUHAMI OB POLI.
- oT TOB³ MAºSH! shchO ZH CE ZA DIVO?..
v³N POB³G DO BRATA.
"rOZB³JNIK!.. lYUDOZHER!.. v³N HOCHE MOº¿ ZAGUBI!.. - HVILYUVAVSYA DOROGOYU
sEMEN. - p³DU ³ ZADUSHU JOGO, YAK GADINU!.."
aLE DUSHITI BULO N³KOGO. sEMEN NE ZASTAV BRATA DOMA, V³N KUDISX PO¿HAV U
DOROGU.
nE BULO JOGO NA DRUGIJ J NA TRET³J DENX. nAV³TX NA SUD rOMAN NE
STAVIVSYA, A P³SLAV ZAM³STX SEBE LISOGO mORDKA.
gROSH³, ZVICHAJNO, PRISUDZHENO Z sEMENA, A SHCHO sEMEN NE MAV CHIM ZAPLATITI,
TO PRODALI TRI MORGI RODYUCHO¿ ZEML³, KUPLENO¿ V³D PANA yaNKOVSXKOGO. nEHTO ZH,
YAK BRAT R³DNIJ, J KUPIV TUYU ZEMLYU. "dURNIJ VPUSTITX, ROZUMNIJ P³D³JME", - YAK
KAZHE rOMAN.
² ZNOV PERED sEMENOM CHORNE, POORANE POLE Z YARAMI TA VIDOLINKAMI, SHCHE
CHORN³SHIMI, SHCHE SUMN³SHIMI. ² ZNOV sEMEN - NAJMIT, ORYUCHI PANSXKU NIVU, POGUKUº
NA CHUZH³ VOLI. oS³NNº SONCE S³DAº ZA GOROYU, NA OBR³¿ STAº CHERVONO, YAK U
GORN³, B³LIJ TUMAN KOTITXSYA YARAMI TA VIDOLINKAMI... sEMENOV³ BAJDUZHE, SHCHO
S³DAº SONCE, SHCHO Z YAR³V VISTUPAº N³CH, NESUCHI SPOCHINOK US³M TRUDYASHCHIM. v³N, YAK
³ ZRANNYA, SHCHIRO NALYAGAV NA PLUGA, R³VNO KRAV CHORNU ZEMLYU SKIBU ZA SKIBOYU...
- nE ZHURISX, sEMENE, - GUKAV NA JOGO POGONICH, - BACH, YAK SONECHKO TYAGNE
ZA NAJMITOM, POSP³SHAYUCHISX NA SPOCHINOK... o, SHCHE VERSHECHOK ZHEVR³º... SHCHE
SKALOCHKA... SHCHE ODNA MITX - ³ KRAJ ROBOT³...
Last-modified: Fri, 28 May 1999 11:46:02 GMT